Moskova Ayaklanmasından Alınacak Dersler - V.İ.Lenin

Moskova Ayaklanmas ndan Al nacak Dersler

Viladimir liç Lenin lk defa 29 A§ustos 1906'da Proletari 'de yay nland .

V. . Lenin, Selected Works, International Publishers, 1967, Cilt I, s.

577-583.

[Türkçesi, Pomeroy, Marksizm ve Gerilla Sava³ , Belge Yay nlar , Birinci Bask , Eylül 1992, s. 82-91.]

1

Aral k 1905'te Moskova (Moskova, 1906)

adl kitap tam zaman nda ya-

y nland . Aral k ayaklanmas ndan al nacak dersleri bellemek, i³çi partisi için geciktirilmeyecek önemli bir ödevdir. Yaz k ki, bu kitap içine bir ka³ k katran dökülmü³ bir bal küpüne benziyor: Eksikli§ine kar³ n çok ilginç malzeme; ama inan lmayacak kadar gev³ek, inan lmayacak kadar s radan yarg lar. Bu yarg lar ba³ka bir zaman ele alaca§ z, ³imdilik dikkatimizi günün alevli sorununa, Moskova ayaklanmas ndan al nacak derslere çevirece§iz.

Moskova'daki Aral k hareketinin ba³l ca biçimleri sakin grev ve gösterilerdi; bunlar i³çilerin büyük ço§unlu§unun faal olarak kat ld § tek sava³ma biçimiydi. Oysa, Moskova'daki Aral k hareketi, ba§ ms z ve üstün bir çarp ³ma biçimi olarak, genel grevin art k zaman geçti§ini, hareketin esasl ve kar³ konulmaz bir güçlü [güçle] bu dar s n rlar a³ p daha yüksek bir mücadele biçimine ayaklanmaya yöneldi§ini aç kça gösteriyordu.

Grev ça§r s nda bütün devrimci partiler, bütün Moskova sendikalar bunun bir ayaklanmaya dönü³mesinden kaç n lamayaca§ n kabul etmi³, hatta bunu sezmi³lerdi. 6 Aral kta ³çi Temsilcileri Sovyeti grevi, silahl bir ayaklanmaya çevirmek için u§ra³ma karar na vard . Gene de örgütlerden hiç biri buna haz r de§ildi. Gönüllü Çarp ³ma Tak mlar Birle³ik Meclisi

2

bile, ayak-

lanman n uzak bir olas l k oldu§unu (9 Aral kta) söylüyordu; sokak çarp ³malar na kat lan ya da bunlar yöneten adamlar olmad § belliydi. Örgütler hareketin büyüyüp geni³lemesine ayak uydurmay ba³aramad lar.

1 Men³eviklerin

1905 olaylar na ili³kin yorumu.

2 1905 Kas m nda Moskova'da Kara Yüzler'in tehdidini önlemek için kuruldu. Kara Yüzler, devrimci harekete sald rmak, adam öldürmek, Yahudi k r mlar nda kullanmak üzere polisin örgütledi§i çetelerdi.

1

Asl nda, Ekim'den sonra yarat lan nesnel ko³ullar n bask s sonucunda, grev, bir ayaklanma durumuna geliyordu. Bir genel grev art k hükümeti ga l avlam yordu: Hükümet art k kar³ devrimci kuvvetler örgütlemi³ti, bunlar askeri hareket için haz rd lar. Ekim'den sonra bütün Rus devriminin geli³imi ve Aral k günlerinde Moskova'daki olaylar dizisi, Marx' n derin önermelerinden birini aç kça peki³tirmektedir: Devrim, kuvvetli ve birle³mi³ bir kar³ devrim do§urarak ilerler, yani dü³man daha a³ r savunma çarelerine ba³vurmaya ve bu yolda daha güçlü sald r araçlar bulmaya zorlar.

Aral k 7 ve 8: Sakin bir grev, sakin kitle gösterileri.

8 Aral k ak³am : Akvaryum'un ku³at lmas .

9 Aral k sabah : Strastnaya Meydan ndaki kalabal §a süvarilerin sald r s .

Ak³am: Fiedler binas na bask n. Kafalar k z yor. Örgütlenmemi³ sokak kalabal klar kendiliklerinden, çekine çekine ilk barikatlar kuruyorlar .

Aral k 10: Barikatlara ve sokaktaki topluluklara topçu ate³i aç l yor. Barikatlar daha bir dü³ünülerek kuruluyor; art k ³urda burda de§il, gerçekten geni³ ölçüde. Bütün halk sokaklarda, ³ehrin ba³l ca yerleri bir barikat a§ yla çevrili. Gönüllü çarp ³ma birlikleri birkaç gün askerlere kar³ inatç bir gerilla sava³ veriyorlar; onlar büyük kay plara u§rat p, Dubasov'u [Moskova Askeri Genel Valisi] takviye istemek zorunda b rak yorlar. Ancak 15 Aral kta hükümet kuvvetleri üstün duruma geçip, 17 Aral kta Semyonovsky Alay ayaklanman n son kalesi olan Presnya Bölgesini eziyor.

Grevden ve gösterilerden tek tek barikatlara, tek tek barikatlardan kitlelerin kurdu§u barikatlara ve askerlere kar³ sokak sava³lar na geçildi. Örgütlerin ili³i§i olmadan, geni³ i³çi s n f mücadelesi bir grevden ba³lay p bir ayaklanmaya ula³t . Rus devriminin 1905 Aral § nda sa§lad § en büyük tarihsel kazanç budur; bütün önceki kazançlar gibi bu da büyük fedakarl klar bahas na [pahas na] kazan ld . Hareket genel bir siyasal grevden daha yüksek bir a³amaya ula³t . Devrime kar³ koymada gericili§i sonuna dek gitmeye zorlad ; böylece, devrimin de, sald r araçlar uygulamakta sonunda [sonuna] dek gidece§i an , daha bir yakla³t rd . Gericilik, barikatlar , binalar , kalabal klar bombalamaktan ileri gidemez; ama devrim, Moskova gönüllü çarp ³ma birliklerinden çok daha ilerlere gidebilir, enine boyuna çok da ilerlere. Devrim Aral ktan bu yana çok ilerledi. Devrimi do§uracak buhranlar n temeli ölçülemeyecek kadar geni³ledi: art k b ça§ n adamak ll bilenmesi gerekiyor. ³çi s n f . [,] mücadelenin nesnel ko³ullar ndaki de§i³ikli§i ve grevden ayaklanmaya geçi³ ihtiyac n , kendi önderlerinden daha çabuk anlad . Her zaman olageldi§i gibi uygulama teorinin önüne geçti. Sakin bir grev ve gös-

2

teriler, art k i³çileri tatmin etmemeye ba³lad ; ³öyle sordular: Bundan sonra ne yapmal ? Böylece daha kararl ve cesur bir hareket istediler. Barikatlar kurulmas talimat mahallelere gelmeden çok önce, zaten ³ehrin merkezinde barikatlar kurulmu³tu. Y § nla i³çi çal ³t bunlarda; ama bu bile onlar tatmin etmiyordu ; bilmek istiyorlard : bundan sonra ne yapmal ? Etkin çareler isti-

yorlard . Aral k ay nda biz, Sosyal Demokrat i³çi s n f önderleri, birliklerini ak l almaz bir biçimde yay p, ço§unun sava³a etkin olarak kat lmamas na sebep olan bir ba³komutan gibiydik. Kitleler kararl ve cesur bir kitle hareketi için talimat bekliyorlard ama alamad lar.

Bunun gibi, Plekhanov'un, bütün oportünistler taraf ndan benimsenen krinden daha k sa görü³lü bir³ey olamaz: Ona göre, grev zamans zd , ba³lat lmamal yd ve silaha sar lmamal yd lar . Oysa, tam tersine, daha kararl , daha sald rgan ve daha canl olarak silaha sar lmal yd k; sorunlar sakin bir grev s n r içinde çözmenin imkans z oldu§unu, korkusuz ve amans z bir silahl çarp ³ma gerekti§ini kitlelere anlatmal yd k. imdi art k siyasal grevlerin yetersiz oldu§unu aç ktan aç §a kabul etmeliyiz; silahl çarp ³madan yana kitleler aras nda yayg n bir tahrike giri³meli ve haz rl k a³amalar yaveleriyle ya da herhangi bir yolla bu sorunu buland rmaya kalk ³mamal y z. Gelecek devrimci hareketin ba³ ödevi olarak korkunç, kanl bir yoketme sava³ gerekti§ini kitlelerden gizleseydik hem kendimizi, hem halk aldatm ³ olacakt k.

Aral k olaylar ndan ö§renece§imiz ilk ders budur. Ba³ka bir ders de, ayaklanman n niteli§i, bunu yöneten yöntemler ve askeri birlikleri halk n yan na çeken ko³ullarla ilgilidir. Bu son nokta üstüne partimizin sa§ kanad nda pek çok taraftar olan bir görü³ egemendir. Ça§da³ askeri birliklerle çarp ³man n imkans z oldu§u iddia edilir ve askerler devrimden yana çekilmelidir denir.

Devrim geni³leyip kitlelere inmezse ve askerleri etkisi alt na almazsa önemli bir çarp ³ma sorunu olamaz elbet. Askerler aras nda çal ³mam z gerekti§i söz götürmez bir gerçektir. Ama onlar n kand r larak ya da kendileri inanarak, bir ç rp da bizden yana geçeceklerini hayal edemeyiz. Bu görü³ün nas l beylik ve cans z oldu§unu Moskova ayaklanmas aç kça gösterdi. Bununla birlikte, gerçekten halkç her harekette oldu§u gibi, askerlerin karars zl § , devrimci çarp ³ma k z ³t § nda iki taraf da askerleri elde etme sava³ na sürükler.

Moskova ayaklanmas , gericilikle devrim aras nda, askerleri elde etmek için giri³ilen umutsuz, tela³l bir sava³ n kesin örne§iydi. Dubasov bile Moskova garnizonunda 15.000 adam ndan ancak be³ binine güvenilebilece§ini söylemi³ti. Karars zlar kendi sa ar nda tutabilmek için hükümet çe³itli çarelere ba³vurdu: yalvard lar, onlara ya§ çektiler, rü³vet verdiler, cep saatleri, para, vb. verdiler, votkayla sarho³ ettiler, yalan söylediler onlara, gözda§ verdiler, k ³lalara kapat p silahlar n ald lar, bu arada hiç güvenemediklerini hile ve ³iddetle temizlediler. Bu bak mdan hükümetin yan nda yaya kald § m z

3

aç kça ve çekinmeden itiraf etmek yüreklili§ini göstermeliyiz. Bahsi hükümet kazand ; biz karars z askerleri elde etmek için böyle etkin, cüretli, geni³ kaynakl , atak bir sava³ için elimizdeki güçlerden yararlanmay ba³aramad k. imdiye dek ordu içinde çal ³m ³t k ama, bundan böyle, askerleri, kafalar yla kazanmak için çabalar m z kat kat art raca§ z. Ancak, bir ayaklanma an nda askerleri elde etmek için bedensel bir sava³ da gerekti§ini unutursak, zavall bilgiçler olup ç kar z.

Aral k günlerinde Moskova i³çileri, askerleri kafalar yla kazanma konusunda bize büyük dersler verdiler. Sözgelimi, 8 Aral kta Strastnaya Meydan nda Kazaklar bir kalabal k ku³att § zaman aralar na girdiler, arkada³l k ettiler ve onlar geri dönmeye kand rd lar. Gene 10 Aral kta Presnya bölgesinde 10.000 ki³ilik bir kalabal k içinde k z l bir bayrak ta³ yan iki i³çi k z Kazaklar n önüne f rlay p Öldürün bizi. Sa§ kald kça bayra§ teslim etmeyece§iz diye ba§ rd klar nda, Kazaklar da§ l p atlar n sürdüler, arkalar ndan kalabal k ba§ rd : Ya³as n Kazaklar . Bu cesaret ve kahramanl k örnekleri, i³çilerin kafas ndan hiçbir zaman silinmeyecektir.

Ama Dubasov'un yan nda nas l yaya kald § m z n örnekleri de var. 9 Aral kta askerler Bolshaya Serpukhovskaya soka§ nda, ayaklananlara kat lmak için Marseillaise söyleyerek yürüyorlard . ³çiler onlar kar³ lamak için delegeler gönderdiler. Malakhov [Moskova Askeri Bölgesi Kurmay Ba³kan ] at n dörtnala onlara do§ru sürdü. ³çiler geç kalm ³t , önce Malakhov yeti³ti askerlere. Duygulu bir konu³ma yapt , askerleri karars zl §a dü³ürdü, süvarilerle çevirdi ve götürüp k ³laya kapatt . Malakhov askerlere zaman nda yeti³ti, biz yeti³emedik; oysa iki gün içinde 150.000 ki³i ça§r m za ko³mu³tu, bunlardan, sokaklara devriyeler ç kar labilirdi, ç kar lmal yd . Malakhov askerleri süvarilerle ku³att , bu ara biz Malakhov'u bombac larla ku³atmay ba³aramad k.

Yapacakt k bunu, yapmal yd k; bir zamanlar Sosyal Demokrat gazetede denildi§i gibi (eski Iskra), bir ayaklanmada sivil ve askeri ³e erin amans zca yokedilmesi, ödevimizdir. Bolshaya Serpukhovskaya soka§ nda olanlar, ana hatlar yla belli ki Nesvizhskiye ve Krutitskiye K ³lalar önünde de tekrar edildi; ayr ca i³çiler Ekaterinoslav alay n çekme ye kalk ³t klar nda. Alexandrov'daki istihkamc lara delegeler gönderildi§inde ve Kolomna'da istihkamc lar n silahlar al nd § nda da ayn ³eyler olmu³tur. Ayaklanma süresince karars z askerleri elde etme sava³ nda yetersiz oldu§umuzu gösterdik.

Aral k olaylar Marx' n derin önermelerinden ba³ka birini, oportünistlerin unuttu§u bir önermeyi de do§rular: Ayaklanma bir sanatt r ve bu sanat n ba³l ca kural müthi³ cüretli ve dönmemecesine kararl bir sald r c olmakt r.

Yeterince sindirememi³iz bu gerçe§i. Bu sanat , bu her ne bahas na [pahas na] olursa olsun sald rma kural n , ne biz ö§renmi³iz yeterince, ne de kitlelere

4

ö§retmi³iz. Bütün gücümüzle bu kusurumuzu gidermeye çal ³mal y z. Siyasal sloganlar sorununda taraf tutmak yetmez; ayr ca bir silahl ayaklanma sorununda da taraf tutmak gerekir. Buna kar³ olanlar, buna haz r olmayanlar, gözünün ya³ na bakmadan devrimi destekleyenler aras ndan at lmal , tas n tara§ n yüklenip devrim dü³manlar n n, hainlerin, korkaklar n yan na gönderilmelidir; çünkü olaylar n bask s n n ve çarp ³ma ko³ullar n n bizi, dostu dü³mandan ay rmak için, bu ilkeye göre davranmaya zorlayaca§ günler yak nd r. Sakin ve durgun olun demeyelim; askerler bize gelsin diye beklemeyelim . Hay r! Atak, y k c , silahl bir sald r gerekti§ini, böyle zamanlarda dü³mana komuta eden ki³ilerin yokedilmesi gerekti§ini, karars z askerleri elde etmek için daha canl bir sava³ gerekti§ini, evlerin damlar ndan ba§ rmal y z.

Moskova olaylar ndan al nacak üçüncü ders, bir ayaklanma için kuvvetlerin örgütleni³i ve taktikle ilgilidir. Askeri takti§in dayand § ³ey askeri tekniktir. Bu basit gerçe§i Engels ortaya att ve bütün Marksistlere kabul ettirdi.

Askeri teknik bugünlerde ondokuzuncu yüzy l n ortalar nda oldu§u gibi de§ildir. Toplara kar³ insan kalabal klar yla yürümek, barikatlar tabancalarla savunmak delilik olur. Kautsky, Moskova olaylar ndan sonra Engels'in bu konudaki yarg lar n n yeniden gözönüne al nmas n n tam zaman oldu§unu ve Moskova'n n yeni barikat taktikleri getirdi§ini yazarken hakl yd . Bu taktikler gerilla sava³ taktikleridir. Böyle bir taktik için gereken örgüt, çok küçük ve hareketli birliklerdir; on ki³ilik, üç ki³ilik, hatta iki ki³ilik birlikler. imdilerde be³ ya da üç ki³ilik birliklerden söz edilince, burun k v ran Sosyal Demokratlara rasl yoruz. Alay etmek, ça§da³ askeri tekni§in getirdi§i ko³ullar alt ndaki sokak çarp ³mas n n ortaya ç kard § yeni taktik ve örgüt sorununu bilmezlikten geli³in ucuz bir yoludur. Moskova ayaklanmas n n hikayesini iyice bir inceleyin beyler, be³ ki³ilik birlikler ile yeni barikat takti§i sorunu aras nda nas l bir ba§lant oldu§unu göreceksiniz.

Moskova bu taktikleri ilerletti, ama onlar gerçekten büyük çapta, bir kitle çap nda, uygulamaya yetecek kadar geli³tirmeyi ba³aramad . Gönüllü çarp ³ma tak mlar çok azd , atak sald r slogan i³çi kitlelerine verilmedi ve onlar bunu uygulamad lar; gerilla müfrezeleri nitelik bak m ndan birbirinin ayn yd , silahlar ve yöntemleri yetersizdi, kalabal §a önderlik etme yetenekleri hemen hiç geli³memi³ti. Bütün bunlar gidermeliyiz; Moskova deneyinden bir³eyler ö§renerek, bunlar kitleler aras nda yayarak ve daha da geli³tirmeleri için onlar n yarat c çabalar n bileyerek yapaca§ z bunu. Aral ktan beri bütün Rusya'da süregelen gerilla sava³ ve korkunç ³iddet hareketleri elbette bir ayaklanman n do§ru takti§ini ö§renmekte kitlelere yard m edecektir. Sosyal Demokrasi bu ³iddet hareketlerini gözönüne almal ve onu kendi takti§iyle kayna³t rmal , örgütleyip kontrol etmeli; bunu, i³çi s n f hareketinin ve genel devrimci çarp ³man n ko³ullar na ve ç karlar na indirgemeli; bu ara ayak-

5

3

lanma s ras nda Moskoval arkada³lar m z n ve ünlü Letonya Cumhuriyeti

günlerinde Letonyal lar n (amans zca icab na bakt klar gibi) bu gerilla sava³ n n sokak serserisi sapk nl § n ac madan buday p atmal d r.

Son zamanlarda askeri teknikte yeni ilerlemeler oldu. Japon sava³ , el bombas n ortaya ç kard . Ha f silah fabrikalar , pazara otomatik silahlar sürdüler. Bu iki silah da Rus devriminde ba³ar yla kullan ld , ama yeterli olmaktan uzakt . Teknik geli³melerden yararlanabiliriz, yararlanmal y z; i³çi müfrezelerine büyük say da bombalar yapmay ö§retmeliyiz; onlara ve bizim çarp ³ma tak mlar m za patlay c maddeler, bombalar, otomatik tüfekler elde etmekte yard m etmeliyiz. ehirlerdeki ayaklanmalarda i³çi kitleleri yer al rsa, dü³mana kar³ kitle sald r lar na giri³ilirse, Duma'dan sonra, Sveaborg ve Kronstadt'tan sonra büsbütün karars zla³an askeri birlikleri elde etmek için bilinçli, ustaca bir sava³a geçilirse, genel çarp ³maya köylerin de kat lmas n sa§layabilirsek, bütün Rusya'n n gelecek silahl ayaklanmas nda zafer bizim olacakt r. Öyleyse Rus devriminin büyük günlerinin verdi§i dersleri sindirerek çal ³mam z daha da yay p geli³tirelim ve ödevlerimizi daha bir cüretle ortaya koyal m. Çal ³mam z n temeli, bu önemli anda ulusun geli³me isteklerine ve s n f ç karlar na kesin bir güvendir. Çarl k rejimini y kma, devrimci bir hükümet taraf ndan bir kurucu meclis toplama slogan alt nda i³çi s n f n n, köylülerin ve ordunun gittikçe artan bir k sm n biraraya getiriyoruz, getirmeye devam edece§iz. imdiye dek oldu§u gibi çal ³mam z n esasl ve ba³l ca özü, kitlelerin siyasal anlay ³ n geli³tirmektir. Ama bu genel, sürekli ve esas ödevin yan s ra Rusya'n n bugün içinde bulundu§u dönemin bize ba³ka özel ödevler de yükledi§ini unutmamal y z. Bilgiç tasla§ ve dar kafal olmayal m, bu an için gerekli olan özel ödevleri, bu belli mücadele biçimlerinin özel ödevlerini, her zaman ve bütün ko³ullar alt nda de§i³meden kalan sürekli ödevlerimiz var diye anlams z mazeretlerle, yapmaktan kaç nmayal m.

Büyük bir kitle çarp ³mas n n yakla³t § n hat rlayal m. Silahl bir ayaklanma olacak bu. Mümkün oldu§u kadar bir anda olmal bu. Kitleler silahl , kanl , korkunç bir çarp ³maya gireceklerini bilmeli. Ölümü hor görmeliler ve zafere güvenmeliler. Dü³mana ³iddetle, canla ba³la sald rmal lar; savunma yok, sald r olmal kitlelerin slogan ; ödevleri dü³man amans zca yoketmek olacak; çarp ³man n örgütü hareketli ve esnek olacak; askerler aras ndaki karars z ö§elerin bu yana etkin olarak kat lmas sa§lanacak. Bu büyük çarp ³mada bilinçli i³çi s n f n n partisi ödevini son kertesine kadar yapmal .

3 1905

Aral § nda çe³itli Letonya ³ehirleri Çar birliklerine kar³ gerilla sava³ na ba³layan

devrimci i³çilerin, tar m i³çilerinin, köylülerin silahl müfrezelerinin eline geçmi³ti. 1906 Oca§ nda da Letonya'daki ayaklanmalar Çar generallerinin ceza seferleriyle bast r ld .

6

V. . Lenin, Selected Works, International Publishers, 1967, Cilt I, s.

577-583. lk defa 29 A§ustos 1906'da Proletary 'de yay nland .

7

Ayd nlanma K端t端phanesi

http://www.1001001000.org