lètre dè apôstoi by orobike

1 Giocondamente/giocosamente, farei cantilenare a scuola elementare di dialetto: « A, Bi, Ci, Ki [chi], Di, É, È – èFfe, Gi [gi; Ġ], G° i [ghi; ʛ], I, Ł̃i [gli], Jè (I~ è) – èLLe, èMme, èNne, Ñè [gnè], – Ò, Ö*, Ó, Pi, èRre, èSse, – Sʻö**, So [(i)s(ide)], /

Ti, U, Ü*, Vi, Wè (U ~ è) – … Zèta (‘ndó l’ɠ’ê)». (= dove c’è, dov’è usata) *…quella “öööh, ma va’ là!” che obiettiamo al pescatore che sul fiume ha – dice – pescato una balena coll’amo da tinca; e quella “üüoh!” che supportiamo, noi, con una manata al cavallo, àsino, bue… da far partire, càrico; ** “nostrana, ruspante, espirata” come alitando su uno spècchio per nettarlo. E non è tutto qui, il nostro “alfabeto pòvero”, neh! Senti ad esèmpio uno “sg(i)”, locale anàlogo a “sc(i)” in “sciato/sciolto” [già questo non ordinàrio, in bergamasca; dove “sc” suona fiscalmente s + c : s-c-è-t, s-c-(i)ò-p, s+c+(i)a-f-ù, dès-c-(i)ulès]; un suono tra "o" ed "a" (spece in finale di parola); più raro, un suono particolare affine ad “v/f”; una “d” speciale…). Lo so… lo so anch’io che non è pròprio da “sillabàrio elementare italiano”; sarebbe “orôbiko” locale, nelle mie intenzioni.] Per questo testo, tuttavia, alfabeterò dettagliatamente, con le corrispondenze italiane: A, a

àbito, canasta, sofà

B, b

baco, giubbone, blu, bruno... (absent...) [finale di parola, leggi “p”]

C, c

C(i)

cibo, àcero, ricci

K, K

C(hi)

caro, coro, cura, chi, che ,vacca, cloro, cromo, Cnido

D, d

dare, ridda, druso, càdmio [finale di parola, leggi “t”]

E, e

ero, vedere, bidé

E, e

è, the, cioè, scèmpio, viventi [ "e" finale tònica = c. s. "è", aperta]

F, f

èFfe

fine, buffo, flusso, frase, oftàlmico

G, g

G(i)

Gigi, rogge [regge solo altra "g(i)"]

G', ɡ

G(hi)

gala, ghiro, reggo, glòria, grado, magma (= ghm)... [finale di parola,

[regge al sèguito solo altra "c(i)"]

[in brg. finale non tònica = al 90% "é", chiusa]

[finale di parola, leggi “c(i)”]

leggi “c(hi)”] I, i

ìbridi, mirini, così

I-, i-

gioco, graffiati, èmpie, schiuma ["semivocale"; mai tònica] [latino "jam, justus...", inglese "yes", tedesco "ja", …]

L, l

èLle

luna, àlluce, albo, alce, alcuni, aldo, elfo, algia, olga, alma, ulna, alpi,

falsi, àlveo, alzo ~, L ~ λ

Gl(i)

vòglia, màglie, àglio [non è semplice somma di "g" + "l"...] [attenzione a "glìcine, glissare" = ghlìcine, ghlissare, ...] sura i “Letre”

2 Jn, JN

Gn(i)

segni, cognome [non "Wagner = ghn”, sèmplice somma di “gh + n”]

M, m

èMme

meno, àmido, gomma, ambone, amnesia, lampone [niente "nasali"]

N, n

èNne

noi, ànimo, penna, anche, onde, tonfi, sfinge, fango, anse, onta, invio, anzi, ance, mancino , anche, màncano [tuttavia, ad es.

“nc” non è mera somma di n+c: c'è in "n" un certo gioco… "nasale", come pure in “ng” (àngeli, congedo, àngoli, cinghiale)…]

O, o

motorino, senno, veloce, biró (forzatura di "biro" a tronca) ["o" finale non tònica… in bergamasca è al 99% "chiusa"]

O, o

Ö,

("eu, oeu" francesi)

retòrica, perciò, no, sennò

["o" finale aperta è sempre tònica]

P, p

pane, toppa, plùmbeo, prémio (rari ps..., pn..., pt..., dal greco)

K, K

quale, quinta, questo, qui, quorum (sempre con “mezza u”)

R, r

èRre

rari, terreno, erba, marci, arco, orda, Darfo, porge, cargo, armi

àrnie, arpie, arso, arto, corvo, orzi, caparra [nessuna caratterizzazione, nè francese, nè ibérica, ...] S, s

èSse

sassi, sbagli, scope, sfogo, sisma, traslato, snodo, sputo, squame

stàdio svevi [ma in alcune parole, sopra, è già piuttosto…] S, s

iSi

ìside, casotto, esosità, sbarra sgarro sdegno sviluppo [finale : “esse”]

T, t

tito, tettònica, atleta, travi, atmosfera, tsunami

U, u

uva, pròfughi, virtù

U- ,u-

questo, àcqua, guida, guai, quote [semivocale : sempre dopo “q, g”;

∕

mai tònica; a volte più vicina, nella pronùncia, a "mezza ü"]

(“u” pulita francese e greca, dove per l'italiana s'impiega "ou" ) [vocale spesso tònica in finale ] [a volte ü– “sfuggita”: kü– ìndès, gü– èra ]

V,v

voli, avvento, avrò [finale leggi "f"; iniziale, spesso ignorata]]

Un cenno agli accenti tònici : â, ê, î, û, ô aperti, larghi; ě, ǒ acuti/stretti. “Ă ĭ ŏ ĕ” (stretta la “ó” e la “é”) quali cortesie per voci di verbo “avere”. “Ê, ês = è, èssere” [“es” = “avesse/ro”] Un “ ` ” premesso a parola indicherà “sdrùcciola/bis”, posposto dirà “tronca”; “ ' ” sarà invece “elisione” (iniziale: di “a-, i-” ; finale: di “-l”). Voci imperative: con “-à, -ì, -è, -é”. --- Altri aiuti di lettura/dicitura in “PÈR OL DUMELA È PASA : Teoria”, p. 77-91-96-102 --sura i “Letre”

1. SURA LA SO “PRIMA LETRA DEL P≈IERO” Me, ol Simû pesK adûr, K el pesK âd fo de 'l Gesû, K el bu de sta a ɡala /

ompâJn d'öna preda, perô la so, me 'l “Pi- ero” so amîs e missi-unare, va sK rie /

~ â per a oter K e indel'Abrâm poa oter siv istâc sirK âc fo de 'l SiJnûr insâ e iλ

tate regû a fa e portâ la diferensa, e in töte i bande si oramai K ompâJn de tace forestěr peleɡrî, “d'ön'otra banda” K omâ l'ê la osta destinass-iû! Ol Dio nost Pader a l'v'ă sirK âd fo, e isě l'ă stabilîd Lü: de fa det de oter tace sanc per meso de 'l so speret, K e ɡa indî dre a 'l Gesǚ Krist, e sa lasî liberâ de töc i /

osc peK âc, in ɡrass-ia de 'l so saK refese sö la so K rus e de la so resüressi-û. /

E doK â, oJne ɡrass-ia de 'l SiJnûr a oter, e töta la so pas, K e poa oter ɡ' ı̆ de /

portaɡla fo a töc! Benedêt ol nost Dio, ol Pader del Gesǚ Krist nost K apo. /

A l'm'ă teJnîd tat a K ör, noter, de fam nas ön'otra olta, K ola so eta nöa K e l'ma da insêm a la eta K e l'ɡ'ă turnâd a 'l so Scet Gesû dopo mort. E isě noter /

a m'ɡ'ă öna speransa ia, e m's 'ê dre a spetâ de ı̆ɡa indi ma la so eredetâ K e

'l SiJnûr a l'm'ă preparâd in cel K ol Gesû. Roba siɡüra, ne, K e feněs mia /

e deperěs mia e marsěs mia, e l'ê là paregada bela e pronta a per voter. E intât ol SiJnûr a l'va te (teJn) de K önt indela so fidüca K e ɡ' ı̆v de Lü, K ola so forsa de Lü, per dav a la fi ol vost bel botěp, K el K e de salvâc ɡ' ı̆vrî a 'l so tep, a l'öltem de K e l'ria. E alura doK â stì po K ontěc aK â se adês per impǒ amô ɡ' ı̆vrî de soportâ a laûr dulurûs e defîcei d'oJne sort. ¿ G''ăl mia de pasâ /

de 'l so föɡ finâ a l'or abeK ê l'düra mia semper Jna lü, eJnel mia fundîd a lü, per ved se l'ê or bu e mia strambai del Gapû? Stes per la osta fidüca, êK ola: l'ê ü bel toK p-iö presi-usa de l'or, K ela. E l'ê metida a la proa de tate defiK oltâ /

per ved se l'ê genüina, K e sul K e alura ɡ' ı̆vrî 'l vost brao premi-o e unûr, a

'l de K e 'l Gesǚ Krist a l'sarâ metîd K e denâc a 'l mond per sernî fo i so de /

famea, e K ei oter istriɡôs K e ɡa ansa töc. Oter l'ı̆ mia est de persuna, ol Gesǚ /

sura i “Letre”

Krist, perô ɡa ülî semô be, a l'vedî Jne adês, epö̂r ɡa K redî e si inviâc là be /

a 'l port dela osta braa fidüca de lü, a ês töc salvâc: e isě siv a töc bei K

ontěc, K e l'ê a malfâ de spi-eɡâl a parole. L'ê K esto K e K 'i parlaa semô i /

profěc d'öna olta e i sirK aa de K apiɡa det verɡǒt, K u- and K 'i disia de 'l reɡâl /

e 'l Dio l'preparaa per i omeJn, per voter. I sa sforsaa de indüinâ a 'l tep e

i manere d'i laûr K e o' speret a l'ɡa faa di sö: e l'éra po sa o' stes isperet del /

Gesû K e l'parlaa per so meso de lur, e l'faa K oJnôs semô de prima töc i so /

dulûr K e l'ɡ' ı̆a de patî e töt ol so brao unûr K e l'ɡ' ı̆a de sK öd lü a la fi. Ol SiJnûr a l'ɡ'ă fac saî a i so profěc d'öna olta K e K ei avîs là i éra mia söbet /

per lur a 'l so tep de lur, ma i éra per dopo, per me e per voter. E l'ê K e de ed, oter adês ı̆ propi-amenta riseîd ol avîs de laûr K e finâ a i ângei in cel /

i amira. AK â se mia lur, mesagěr del SiJnûr, ma K u- aK omeJn, notr'apôstoi e i nosc amîs, a m'v'ă portâd noter K el avîs K e del SiJnûr, ol so avîs del Gesû, /

ol so vangěl. KompâJn K e aK a noter, mia K u- aK ângei i m'ă fac K oJnôs ol Gesû, ma l'ê stac amô ün om, ol Goân K e batesaa. Stì pronc alura, doK â, /

bei desc e pronc a l'ato. Töta la osta speransa la ɡ'ă de ês per K el reɡâl K e ɡ'ı̆ de sK öd de 'l Gesǚ Krist, a 'l so de K e l'sarâ metîd denâc a 'l mond per /

sirK â fo i so. G'' ı̆ pi-ö de 'ndaɡa dre a i (v)oste idee K ompâJn de prima, K

e s'érev iJnorânc d'i laûr gösc e sanc. G''ı̆ de ês denâc a 'l SiJnûr K ompâJn de

tace brae scec, K e Lü l'v'ă camâd e oter l'isK oltî. Lü l'ê adoma e töt Sant, e isě oter ɡ' ı̆ de ês sanc in töt K el K e fi, K ompâJn K e la dis la Bibi-a “a ɡ'ı̆ de /

ês sanc a oter, perK ê Me So Ol Sant, e öle töc sanc”. Pensìɡa sö be: oter preɡî 'l SiJnûr e l'camî “Pader”, e Lü l'gü̂diK a töc K o' stes meter, e oJnǚ poa seɡǒnd i so ovre K e l'fa. E alura, êK ola, indel vost tep K e ɡ'ı̆ amô de sta a sto mond purtìv semper K ol pi-ö ɡran respêt del SiJnûr. Oter K oJnosî be in K e manera siv istâc liberâc fo de la eta öda K 'i ă fac i osc veg e K 'i v'ă fac imparâ sura i “Letre”

sensa ı̆ɡen ol bandol, poarêc a lur. Si mia stac risK atâc, oter K onfrǒnt a lur, a pis de or o de arsênt o de erɡǒt d'oter de K öntâ fo: ma K ol so sanɡ presi-ûs del /

Gesǚ Krist, siv istâc K rompâc a 'l SiJnûr (fo d'i sɡremfi-e del vost padrû eg, ol /

diaol e la so mort indoK e ɡ' ı̆ev de fenî). A l's 'ê ofrîd e K onsaK râd lü a 'l SiJnûr. KompâJn de l'aJnelî noêl töt bi-anK K 'i K opa amô 'nK ö̌ i ebrě e tace d'oter per imbunî sö 'l SiJnûr e neɡâ det töc i so peK âc d'ün an indel sanɡ inocênt. Ol SiJnûr Dio l'sa l' ı̆a preparâd prope per K ela missi-û K e semô de K u- and K e /

l'ă K reâd ol mond, a l' ı̆a semô destinâd ol so prim e öltem aJnêl, mia per finta /

ma delbû, K el K e 'l so sanɡ a l'ê öna olta per töte e per töc, per K ei prima e per K ei dopo de lü, K e töc i animai sK anâc a i éra e i sarâ adoma K e mâsK ere, fiɡüre, seJn, e mia Jna semper töc ɡradîc a 'l SiJnûr. Ma adês ol aJnêl Gesǚ Krist, o' Scet prim e sensa K atieri-a Jne K olpa, /

a l's 'ê ofrîd lü a per töc i besôc e i K avrû e i beK , a fa la pas K ol pastûr e /

ol pader: e oter a l'si (siv, saîv, saî) e ɡa K redî, K e l'ê stac ɡradîd a 'l SiJnûr,

e i ă unurâd a dopo mort, a i ă trac fo d'i morc e l'ɡ'ă dac indrě amô töt

ol so sanɡ, K e a 'l Dio de sanɡ ɡa n'voK ǒr prope mia, K e l'ê Lü a dal, ma l'ɡraděs K i K e i a sK olta e l'ɡa a dre K on töta la so eta K ompâJn de 'l Gesû. /

¿ Ela mia Bibi-a amô a K esta, “Ma oK ǒr mia 'l sanɡ Jne la K arne bröstölida d'i osc animai a Me, l'ê 'l vost K ör e la osta eta K e öle drec e car, Me”, e? Isě, doK â, per so meso de 'l Gesǚ Krist adês oter ɡ' ı̆ a p-i ena fidüca e /

speransa de 'l nost Dio SiJnûr. E isě, a sta de la banda dela eritâ, si a perdunâc e laâc so bei bi-anK , e doK â adês püdî ülîs be delbû K ompâJn de /

fradei, sensa pretese invidi-e e pure ü de l'oter, Jne de 'l pader e de 'l padrû. /

E alura doK â ülìs po be delbû K on töte i oste forse, K e si iv e fradei mia a la manera de tace pulî e edei e oK , nasîc per inɡrasâ e mör, ma ɡ'ı̆ üd la osta eta nöa de K el pader e de K ela mader K 'i mör mai Jne lur, “siv generâc, sura i “Letre”

oramai, de la so parola del SiJnûr, parola ia e sensa mai fi”. Sentì K e la dis sö /

K K

osê la Bibi-a, “Töc i omeJn a i ê K ompâJn de l'erba, e i pöl antâs adoma /

omâ l'pöl vantâs ü fi-ur fo indêl K ap, l'erba la seK a de matina a sira, e 'l fi-ur inK ö̂ l'ê deêrt e domâ l'ê pasîd. Adoma la so parola del SiJnûr la pasěs Jne mai” E l 'ê K

esta K e la so parola del SiJnûr, l'ê 'l vangěl, avîs del Gesû /

e l'v'ê stac portâd lé. Kasì vi-a de oter töte i K u- aletâ de K atieri-a. Pi-ö neɡǒt

de imbroi e dopi-ese e invidi-e e parlâ dre. Oter, K e ı̆ est K om'a l'ê bu 'l SiJnûr, ɡ' ı̆ de ês K ompâJn de scetî apena nasîc, K 'i sirK a adoma 'l so lac, e 'l vost lac pür e sant sirK ì a oter doK â, per K res de scec salvâc, e mia de selvadeɡ. Stìɡa aprö̂f a 'l Gesû, la osta bela preda de K antû sirK ada fo de 'l SiJnûr abeK ê /

i oter i âbe sK artada, perK ê a lur la ɡa a mia be. E poa oter anse K

ompâJn de bele prede sK u- adrade a si e ɡ' ı̆ de ês, a fi sö e ɡ' ı̆ de fa sö semper ol so bel dom viv per ol so speret del SiJnûr K e sö la tera.

Diɡe prede, sensa ofênd nisǚ, ne, me, K e so prima me preda, o no. Ma diɡe prede ie, mia ploK , o frane de sK uâ vi-a, ma prede ie K ompâJn K e l'ê ia la preda Gesǚ Krist indoK e m'poga sö noter, ol nost K apoprět. E issě, siɡǚr, /

si a oter töc prec de öfecâ denâc a 'l SiJnûr e de ofriɡa i so oferte sante K e ɡa pi-as a Lü, se ɡ'i ofrî per so meso de 'l Gesǚ Krist. Lesì sö amô be la Bibi-a, /

prope, “L'ŏ sirK ada fo Me la me preda bela forta e sK u- adrada, e la mete so /

Me a 'l so post göst e sant, a teJn sö töt d'i fondaměc. Ki K e sa puga sö sö

'n K ela a l'donderâ Jne mai”. E oter K e ɡ'˘ı fidüca de 'l Gesǚ Krist a ɡ'˘ı prope /

la preda gösta. Kei K e invece i ɡa K red mia, la dis isě la Bibi-a, “lur là, i öl /

fa sö e i sK arta la me preda pi-ö bela sK u- adrada e forta, K e ɡ'ŏ dac Me”, po la dis aK “e alura la deenterâ per lur öna preda periK ulusa, de insablâs det e /

trâsela adôs K on so ɡran dan”. E i ɡa sa insoK erâ gösto K untra, lur là, e la ɡa treeK erâ so sö 'l ɡob, K 'i öl mia daɡa a tra a la so parola del SiJnûr. E adì po /

sura i “Letre”

oter, dopo, se la sarâ öna bela fi, K ela K e Lü l'ă fisâd per lur là. Ma oter no. Si oter adês K ei K e 'l SiJnûr a l's 'ê sirK âd fo per ol so reJn e per ol so dom, si oter la set mandada per faɡa ed be a töt ol mond i so ɡran laûr K e l'ă fac /

in mes a noter. A l'v'ă trac fo Lü de 'l fosK per portâv det indêl so car K e s'pöl /

Jna sta K e a met a K onfrǒnt. Öna olta s'érev s/ et mia so de Lü, adês invece si

la so set del SiJnûr, oter! Öna olta s'érev teâc fo de 'l so bu K ör, adês invece /

l'ê töt per voter, ol so bu K ör del SiJnûr. Buna. Töt K esto K e l'völ di K e adês oter siv indel mond K ompâJn de miɡrânc, de sK apada, inK ontra a 'l nost paîs göst de la nosta braa eta nöa per semper. E me va diɡe isě, alura: stì po a la larɡa d'i bröte oi-e del mond, K 'i sömea K uâv, e intât i va porta a la osta rüina. Purtìv [portìs] be in mes a i poer paɡâ aK â s'i parla mal de oter /

e i dis isě K e si dei delinK ü- ênc. A 'l so de del gödese ɡa toK erâ po a lur de /

amêt K e oter ı̆ fac adoma de 'l be e si stac de la banda gösta. Per amûr del SiJnûr ɡ'ı̆ de obediɡa aK â a töc K ei K 'i ɡ'ă öfese de K omandâ indi oste sitâ, tat a l'imperadûr K e K omanda sura töc, K u- at a i so ɡoernadûr K e l'manda lü a daɡa la so paɡa a i delinK ü- ênc e 'l so brao premi-o a i benefatûr. Ke isě, K

ol fa adoma de 'l be K ompâJn K e l'völ ol SiJnûr, oter ɡa stoperî po fo la boK a

a i 'Jnorânc e a i sapi-entû K 'i ɡ'la sa lonɡa. Paɡì i oste brae tase, a be K e K on K

ele s'fa a i saK refese e i adorassi-û in pi-asa, basta K 'i va ôbliɡe mia a fai poa oter, o a fa dei laûr K ontra 'l SiJnûr e K ontra 'l Gesû, K e l'ă paɡâd poa lü la /

tasa tat a 'l Dom K e a i româ, per ol be de töc, e de siɡǚr mia per i so ɡü- ere e feste porK e de lur. Purtìv de omeJn liber semper, ma dovrì mai la osta libertâ de K oerta per K u- arcâ so la osta förberea, l'ê mia roba de servidûr del SiJnûr, /

ela. Respetì töc, oter, ülìɡa be a töc, e certo prima a K ei dela osta K a e dela

osta banda. Adorì 'l SiJnûr adoma, perô respetì poa l'imperadûr. Kei K e intrâ de oter a i ê servidûr de erɡǚ i ɡa porte töt ol so respêt a i so padrû, e mia sura i “Letre”

adoma a K ei brae e bu, ma aK â a i prepotênc. L'ê öna ɡrass-ia a K ela de patî e de ês tratâc mal per ol SiJnûr sensa fa neɡǒt de mal. Ke ɡa sarês po Jna neɡǒt de sK öd, a ês K astiɡâc per ol mal fac, ma l'ê tata ɡrassi-a del SiJnûr K ela de fa adoma de 'l be e patî e soportâ in suerp-iö̌. Siv istâc sirK âc fo de 'l SiJnûr per fa a oter isě K ompâJn K e l'ă fac ol Gesû a mör per voter, l'ê 'l so esempe /

K K

e m'ɡ'ă de indaɡa dre, noter. Lü l'ă mai fac Jna intǒrt Jna peK ât, e

ol so parlâ l'ă mai imbroi-âd sö nisǚ, e K u- and K e i oter i a ofendia lü

lü l'ofendia mia, K u- and K e i a faa patî lü l'parlaa mai de faɡla paɡâ, a l'ɡ' ı̆a ~ âd. semper adoma fidüca de 'l SiJnûr, K e 'l'gǚdiK a Lü K el K e l'ê göst e sbaλ /

L'ă töld sö in ɡropa töc i nosc peK âc, po i ă portâc dre sö la so K rus, e i ă /

portâc dre a mör, K e isě i ê stac sotrâc K on lü a töc i nosc peK âc, e a noter a l'm'ă lasâd, a l'm'ă portâd indrě öna eta nöa poa per noter. I so feride de lü i ê deentade la nosta ɡu- arigû de noter. S'érev tate peɡre sbandade prima: si turnâc töc a 'l vost pastûr, a 'l ɡu- ardi-aâ /

d'i oste ete. E adês, alura, presempe, otre moěr stì ontera sota i vosc omeJn, /

e isě, se erɡǚ de lur i ɡa K red mia Jnemô a la so parola del SiJnûr, i pöde troâ

a lur la nosta fidüca, a ed la osta manera de K ampâ. G'a sarâ Jna imbisôJn de /

parlâ tat, a l'sarâ asě K 'i va ede otre care e respetuse. PreoK upìs po mia de ês /

bele de fo, e petenade a la moda, e pi-ene de anei bracalêc K olane dore e bei vestîc. SirK ì fo la belesa K e düra, e mia K ela de esebî fo 'n p-iasa. /

SirK ì fo la belesa de K ör. SirK ì de ı̆ɡa ü K arater bu e serě. Kei sé i ê laûr dor denâc a 'l SiJnûr. Kei lé i éra i so ornaměc de tate sante done K

'i ă sperâd indêl SiJnûr. Respetuse d'i so omeJn, K ompâJn de la Sara, /

presempe, K e la ɡa indaa dre feděl a l'Abrâm, e 'nsem a lü la unuraa “Ol /

Padrû de töt”. Fì adoma de 'l be, lasìs mia spaentâ de neɡǒt, e isě sirî a otre brae scete prope dela Sara, benedete K ompâJn de le. E cêrtosa, po, poa /

sura i “Letre”

otr'omeJn ɡ' ı̆ de ês K ompâJn de l'Abrâm. Stì be K oi voste fomne, e lasìɡa i so bele diferense de lure, e K apìle, tat K e lure i ma lasa e i K apěs i noste de noter. Trat émle K on töt ol respêt a noter lure, ne, K e poa lure ɡa toK a de

'l SiJnûr la stesa eta per semper K om'a noter. Ĭ K apîd töc be, alura, me K rede, K

e isě l'sarâ pi-ö belfâ e pi-ö bel de preɡâ a töc insema, me diɡe! Po amô,

fradei K ar, sirK ì de 'nda deK orde töc in töt. Kompassi-û e amûr e bu K ör ü K

on l'oter, bu K ör amûr e K ompassi-û. Mai söperbi-a. Fì mai de 'l mal Jna a K i

de 'l mal va fa lü, respondì mai K oreJn a K i K e K oreJn va fa, oter a 'l K untrare respondì semper adoma bune parole, K e isě 'l SiJnûr a l'ɡ'ăvrâ a Lü adoma K

e benedissi-û per voter. La dis isě propi-amenta la Bibi-a, “K i K e öl v ı̆ɡa öna /

eta beada, K i K e öl K ampâ tate bele gurnade, a l'teJne deluntâ la so lenɡu- a de

'l fals, la so boK a la diɡe adoma la eritâ, l'isK ie de fa de 'l mal e l'faɡe semper de 'l be, a l'sirK e la pas e l'ɡa indaɡe semper dre a K ela. Ol SiJnûr a l'ɡa arda /

be adoma a persune göste isě, l'isK olta K el K 'i ɡa dis lur, e l'sa met K ontra a /

i söperbe, e a K ei K 'i fa de 'l mal”. ¿ E K i K e pöderâ fav de 'l mal a oter, öna olta K e oter siɡes (siɡev) impeJnâc a fa adoma de 'l be, e? I va farâ maɡare patî finâ a per ol fato K e sa portî be e K e fi de 'l be. Beâc voter a per K el! Ĭìɡa mia pura de lur, lasìs mia spaentâ, oter, oter teJnì semper be a met K e ost K apo l'ê ol Gesǚ Krist! Stì atênc a respǒndeɡa semper göst a K ei K 'i va fa /

domande sönK êl K e K redî e sö K el K e sperî, oter, e respondìɡa semper be, K

on bune parole e respêt, in buna K osensi-a e K ostansa. Ederî K e alura K ei K e

parla mal de K el K e fi oter K risti-â, ɡa toK erâ a lur de ı̆ɡa erɡoJna, dopo, de K el K

'i K önta sö lur. Ke, se Dio öl po va toK a prope, l'ê semper mei vı̆ɡa de patî

erɡǒt per ı̆ fac de 'l be, K oJnê per ı̆ fac de 'l mal. Ol Gesǚ Krist, lü, l'ê a mort, /

per voter. L'ê mort öna olta per töte, e per töc i peK âc del mond. Lü, sensa ı̆ fac Jne dic mai neɡǒt de mal, l'ê mort a 'l so post e a so pro de tace sura i “Letre”

malfatûr e K atîv, e per voter, K e de siɡǚr prima seev mia Jne oter prope semô sanc, per trav amo isî a 'l SiJnûr. L'ê stac marterisâd e K opâd, ma /

'l SiJnûr a l'ɡ'ă dac ol so speret de resüsitâ. E K ola forsa del so speret a l'ria a despertö̂t a desliberâ fo poa K ei oter poer isperec impresunâc /

ontra oi-a, de 'l mal e de 'l diaol, lur K 'i sirK aa la so liberassi-û in mes a tata /

bröta set K e la ɡa daa mia pi-ö sK olt a 'l SiJnûr. KompâJn de 'l Noê, e d'i /

patriârK e d'i profěc. Sentì amô a K esta K e, oter. Ol SiJnûr a l'ɡ'ă dac ol so tep a 'l Noê de fa sö la so bela arK a, e intât l'ă soportâd amô ü falî a töc i malnâc là aturen, perô, dopo, a n'n'ă sK ampâd adoma K e ot, a K öntâ det poa 'l Noê, saltâc sö indel'arK a, e salvâc indi aK u- e del deslövi-o. E töta K el'aK u- a là, /

êK ola, l'ê staca gösto öna fiɡüra del batês K e inK ö l'ma laa so e l'ma te (tèJn) a /

ɡala noter. Mia l'aK u- a K e la ma laa so la pel, ne, K e la ma tö vi-a o' sporK /

de dos. A l'ê l'aK u- a de la so pasi-ensa del SiJnûr, K ela K e la ma salva se m'la tö sö in buna K osi-ensa. Ol batês a l'va salva in ɡrassi-a de 'l Gesû, K e l'ê /

stac salvâd e l'ê in cel, e l'v'ă imbarK âd sö K on lü K ompâJn de 'l Noê i so. Per portâv töc sö de sura K oi so ângei, indoK e a lü ɡ'ê K oncedîd de reJnâ a so nom del SiJnûr. Perô, amô öna olta, a l'si be a oter K e prima ɡ'ê toK âd de patî asě K e in tera. E doK â, poa oter sirK ì de pensala a la so manera de lü, e de ês franK K ompâJn de lü. Merâ a patî erɡǒt de persuna, ma l'K onveJnerâ a K el, per viɡa pi-ö neɡǒt de spartî sö K ol peK ât e ês pi-ö inK adenâc a i so oi-e, ma per K ampâ pi-ötôst, a indâ inâc, a fil K ola so olontâ del SiJnûr. Siv istâc semô a trop tep poK de bu, prima, de paɡâ. Me l'so mia K u- at K e /

oJnǚ de oter a l'éra pi-ö o meno pi-e de ese, bröte oi-e, coK e, festî rösa, imbroi /

e roba del gener: ma l'so K e töc a ɡ' ı̆ev mia erɡoJna de adorâ tace îdoi a la osta manera mia tat fina. E prima nisǚ i parlaa mal de oter. Adês invece K e va si trac fo de K ela leanda là, adês K e va si tölc fo de K el mar là sura i “Letre”

de marserea, i va arda stort e i va n'dis dre de töc i K ulûr! Ma m'vederâ K osê /

i ɡa K önterâ sö dopo a K el K e ɡ'ă de güdiK â per la eta e per la mort, e i sa senterâ a di sö K osê lur, po. Ke, oramai, ol vangěl l'ê riâd finâ là a d'i morc, /

e poa intrâ de lur K ei K 'i ă sK oltâd e spetâd in veta ol SiJnûr, dopo la so sort de töc, dopo la so mort, lur aK â morc i ɡ'ăvrâ amô la so eta, per efêt de 'l so speret del SiJnûr, e K ei oter aK â semô de iv invece la so K ondana sensa fi. /

L'ê K e oramai la fi de töt. Fì gödese, doK â, oter, e preɡì tötura. Suertö̂t, ülìs ü ɡran be intrâ de oter, e K e nisǚ l'ɡa parle dre a ün oter! Dovrì a 'l mei i so reɡai del SiJnûr a oJnǚ, e oJnǚ l'mete a pro d'i oter la so ɡrassi-a specâl K e l'ă riseîd lü. Ki K e ɡ'ă ɡrasi-a de parlâ be a l'parle per portâ fo la so parola del SiJnûr. Ki K e ɡ'ă ün öfese i a faɡe K ola decisi-û K e e /

de 'l SiJnûr. De manera K e töt a l'turne po semper a so unûr del SiJnûr, per so meso de 'l Gesǚ Krist, K e de lü de semper e per semper la pasa la /

so ɡlori-a e la so potensa del SiJnûr. Fìs po mia trop mervea d'i perseK üssi-û K

e scopa fo e va borla adôs. L'ê mia ü laûr sensa K o, l'ê öna proa. E alura, stì pi-ötôst K ontěc de püdî a oter ı̆ɡa part a 'l so patî del Gesǚ Krist, K e isě /

pöderî a ês töc K ontěc a 'l so momênt de faɡa ed a töc ol so triǒnf. Beâc voter, doK â, s'i va n'K asa dre de töc i K ulûr perK ê si amîs del Gesû. /

Alura sirî pi-ö siɡǚr amô K e ol so speret dela so ɡlorii-a e dela potensa del SiJnûr a l'ê prope K on voter. Oi po be K red K e nisǚ de oter a l'sa mete in K

ondissi-û de ı̆ɡa de K ondane in trebünâl perK ê l'ê asasî o lader o delinK ü- ênt o spiû. E se invece erɡǚ ɡa to K a de patî erɡǒt adoma perK ê l 'ê K ristiâ, alura l'ɡ'ă prope neɡǒt de erɡoJnâs, lü, êK ola. Anse, l'ɡ'ă asě de diɡa /

ɡrasi-e a 'l SiJnûr de portâ delbû K el nom K e, ol so nom de 'l Gesǚ Krist. /

L'ê sà ol momênt oramai, K e l'sa invia fo ol so gödese del SiJnûr, e 'l prim a l'sarâ per la so set del SiJnûr. E se doK â 'l gödese l'part de noter /

sura i “Letre”

a sta manera e m've metîc a la proa isě düramět aK a ês de la banda gösta, ¿ sarâl K omê a la fi, ɡa toK erâ K osê de borlaɡa adôs a K ei K 'i sa refüda de /

rêdeɡa a la so parola del SiJnûr? “Se l'ê isě düra a ês salvâd per ü K e l'ê

in rěɡola, ¿ ɡa K apiterâl K osê alura a K atîv e poK de bu?”. LeJn verd, e leJn /

mars, a l'disia 'l Gesû. O, so mia dre a fav adoma stremî, ne, l'ê mia K el, K e /

l'ɡ'ă per prim de fam vüliɡa be a 'l SiJnûr, o de sta K e a spetâ K e l'K astiɡe erɡǚ per imparâ! A l'sarâ l'öltem disK ǒrs, la pura, ma me va fo a K el. E l've bu se mai a per ı̆ɡa pura de perd ol be K e 'l SiJnûr a l'ma prepara. Ol prim disK ǒrs l'ê semper ol be, K ei K e patěs la so part a sta indela so olontâ del SiJnûr, doK â, i indaɡe inâc decîs a fa ol so be, e i sa mete K on töta fidüca indi ma /

a K el K e l'ê stac bu de K reai e de salvai, e l'ɡ'ă paregâd ü ɡran be, tal K e s'pöl Jna fiɡürasel. E adês lasìm diɡa erɡǒt a K ei K e lé in mes a oter i ɡ'ă lur /

la responsabelitâ de la osta famea dei nosc lé. Kon töt, a so a me ü de K ei, ne, me K e so testemone del so patî del Gesǚ Krist e dela so resüressi-û, e /

sönK ei fondaměc K e va reɡorde la so ɡlori-a K e ɡ'ă de eJn prest. Oter pastûr K

ompâJn de me, doK â, teJnì in K üra K on töt ol K ör la part d'i so peɡre K e

'l SiJnûr a l'v'ă afidâd, teJnìle de ög, mia per mestěr, ne, ma ontera, K ompâJn K

e l'völ ol SiJnûr. Fì mai neɡǒt per ɡu- adeJnaɡa, oter, ma töt per passi-û, K e

l'sömee Jne mai K e siɡes oter i padrû de la osta part K e ɡ' ı̆ in K üra, ma dìɡa oter l'esempe a töc. Per püdî ı̆ɡa la osta bela K uruna per semper, de 'l K apo /

de töc i pastûr, ol Gesǚ Krist, K e l'ria. Erɡǒt a i sueJn, adês. Obedìɡa semper /

a K ei K 'i ê pi-ö ansi-â de oter. Perô, ɡ'ă mia de êsɡa det dei söperbe, sueJn /

o eci, intrâ töc voter, e ɡ'ĭ de ês semper töc pronc a servî i oter, K e la Bibi-a la dis isě “K ontra i söperbe l'sa arsa sö 'l SiJnûr in persuna, ma K on K ei K e sta /

a 'l so post a l'ê generûs”. E doK â stì töc oJnǚ a 'l so post, sota la ma forta /

e siɡüra del SiJnûr, de manera K e l'va arse sö be Lü, a 'l so momênt göst! sura i “Letre”

Metìɡa indi so ma del SiJnûr töte i oste preoK üpassi-û, K e l'ɡa pensa Lü a oter, a l'va K üra Lü. Stì atênc e bei desc, K e 'l vost aesare, ol di-aol, a l'cirK ula K

ompâJn d'ü leû famâd per sirK â fo erɡǚ de sbranâ sö! Ma oter perô resistìɡa /

forc de la osta fidüca. E teJnì a met K e poa töc i oter de noter in gir per ol mond i patěs a lur K ompâJn de oter lé i stes laûr. Po stì siɡǚr K e dopo K e ı̆vrî patîd per impǒ la osta part, ol SiJnûr a l'va darâ Lü la so part de pas. /

Ke de Lü l'ria oJne sort de ɡrassi-e, e l'ê Lü K e l'v'ă camâd a ı̆ɡa part a la so ɡlori-a sensa fi, per so meso de 'l Gesǚ Krist, e doK â l'va farâ Lü forc asě /

e bei pi-entâc, a l'va farâ pugâ so sö i so fondaměc pi-ö stâbei. /

A v'ŏ sK ric K ela letra K e ütâd de 'l Silvâ (K e l'ê per me ü ɡran brao e K ar sostêJn), per div de sta siɡü ǚr K e siv det indela so ɡrassi-a gösta del SiJnûr, e per fav K orago de staɡa det ontera e bel sald. I va salüda töc K e, töta la bela famea de noter K

e m'istâ K e de K a in K ela babeloJna K e indoK ê so K e me adês. E l'va salüda poa 'l MarK , ol me K ar iscêt.

A m'va basa sö töc, e oter lé basìs sö töc per nost K önt de noter K e. /

Töta la so pas del SiJnûr a töc voter K e sti be K ol Gesǚ ü Krist! E adio! /

______________

2. SURA LA “SEƓONDA LETRA DEL P≈IERO ” Me, 'l Simû “ol Preda” servidûr e missi-unare del Gesǚ ü Krist, va sK rie a oter, /

e de la so mâneɡa larɡa del Dio nost SiJnûr e del Gesǚ Krist nost salvadûr ı̆ /

riseîd poa oter la nosta presi-usa fidüca de ês salvâc. OJne ɡrassi-a e pas a oter /

suermesüra, per ol Dio Pader e per o' Scet Gesǚ Krist K e ı̆v K oJnosîd! /

La so olontâ e la so forsa del Dio K e m'ă K oJnosîd indel Gesǚ Krist la m'ă /

sura i “Letre”

furnîd töt K el K e oK ǒr per öna eta santa. Ol Gesǚ Krist a l'm'ă fac K oJnôs ol /

Dio Pader, K e l'm'ă camâd töc noter a fa part dela so ɡlori-a de Lü, e l'm'ă reɡalâd töt K el K e de bel e de ɡrand a m'éra stac imprometîd finadês. Poa oter, de adoradûr – K e s'érev prima – de îdoi surc e möc e paraliteK , siv istâc trac fo de 'l rüt d'i ese de sto mond K atîv K e, e ɡ' ı̆ üd la osta part a la so manera de ês del SiJnûr. Isfursìs doK â K on töte i oste forse per viɡa, insêm a la osta bela fidüca, öna eta trasparenta e löminusa de bune K u- aletâ, e po /

sfursìv de K oJnôs mei ol SiJnûr e la so olontâ. Ki K e K oJnôs be 'l SiJnûr a l'impara a K ontrolâs, a soportâ de K oragûs i laûr defîcei e dulurûs, po a adorâ e /

unurâ 'l SiJnûr. Po, per di töt indöna olta: ülìs be de fradei ü K on l'oter! A ɡ' ı̆vrî semper ol vost bel defâ semô a fa adoma K el, va resterâ Jne mai indrě 'l /

tep de bötâ vi-a a fa 'nda la ɡambeta, e K oJnoserî pi-ö be e ɡa indirî dre pi-ö be a 'l Gesǚ Krist, ol nost K apo! Ki K e fa mia isě, invece, K el l'ê K ompâJn d'ü or/

bo: Jne l'sa indǒ l'va, Jne l'ved ol SiJnûr, e Jne l'sa rinK ǒrs K e l'ê stac liberâd fo /

d'i so bröc laûr de prima! SirK ì doK â, fradei, de desmenteɡâs Jna mai K e siv istâc sirK âc fo e camâc de

'l SiJnûr dre a 'l Gesǚ Krist! Ke isě borlerî pi-ö Jne det in laûr mia bei e K atieri-e; /

anse ederî semper bela spalanK ada fo denâc a oter la porta santa del vost brao reJn sensa fi, dervîd fo de 'l Gesǚ Krist, ol nost K apo K e l'ma salva e l'ma /

porta a 'l siɡǚr lü! Me va K önterǒ semper sö K ei laûr K e finaK ê ɡ'ŏvrǒ fi-at: aK â se perô l'so K e ɡ'i si (saî) semô e K e si (siv) bu de sta bel sald indela eritâ K e ı̆ riseîd. Ma K rede /

e l'see göst de teJnev bei desc a K oi me prêdiK e, finaK ê ɡa so: e l'so be a K e

ɡ'n' ŏvrǒ mia per semper, po; e maɡare Jna per tat amô: K e, 'l me K apo Gesǚ /

Krist a m'l'ă po fac K apî a prima, a l'm'ă a isâd per tep. Ma edî be K e intât va /

sK rie amô: e isě pöderî po reɡordâs a dopo, K el K e v'ŏ dic isě mai be tate ölte! sura i “Letre”

Reɡordìs alura: K el K e me e i otr'apôstoi a m'v'ă K öntâd sö del Gesǚ Krist, /

eJnîd insâ a 'l mond, e dela so santa forsa, a m'l'ă mia trac insêm de bele stori-e inventade, Jne m'ă fac i fürbi a K opi-âl so de K u- aK bande. Noter m'ă prope /

est K on K ei ög K e K e m'ɡ'ă amô adês la so persuna e 'l so K arater e i so mirâK

oi: e K omâ l'ɡ'ă üd delbû unûr e ɡlori-a, de 'l so Pader in cel! M'ă sentîd no-

ter K on K ele orege K e K e m'ɡ'ă amô, la so us del SiJnûr ol pi-ö Olt e 'l pi-ö Fort, /

ela olta là sö la santa montaJna, K e l'ă dic isě “K esto K e l'ê ol me scet: me ɡa

öle be, e v'l'ŏ mandâd lé me !”. L'ê a per K el K e adês i so parole d'i profěc i mêrita fidüca amô pi-ö tat de prima: e oter a firî po be asě a capale indimâ e in K ör K omâ l'ê göst! A i ê parole presi-use K ompâJn d'öna löm K e lüs e fa car /

indü post töt a' sK ür: fin'a K u- and K e l'ria fo 'l de, e alura la stela dela matina la va darâ le la diresi-û, dopo. TeJnì be a met ü laûr, suertö̂t: i profěc d'öna olta i parlaa mai adoma isě perK ê ɡa eJnia oi-a de parlâ lur: ma i ê stac omeJn ɡü- idâc de 'l so speret sant del SiJnûr, e i ă parlâd a so nom e us del SiJnûr! E /

amô adês a ɡ'ê nisǚ bu de K apî e de spi-eɡâ adoma persoK ö̌nt K el K 'i ă profetâd lur. A di la eritâ, in mes a la so set del SiJnûr ɡ'ê semper istâc det a de /

fals profěc: e a la stesa manera n'na rierâ fo a in mes a noter, e i proerâ a /

met in gir dutrine storte de fa disastri in mes a i bune persune, e i sa reulterâ /

infin'a K ontra 'l SiJnûr, K 'i ă prima salvâc, Lü; ma lur persoK ö̌nt i turnerâ a rüinâs lur! Ol fato l'ê, K e tace i ɡa darâ a sK olt, e i farâ K ompâJn de lur öna eta fo d'i K omandaměc. E per so K olpa de lur là, la fidüca d'i K ristiâ la sarâ teJnida

in nisǚ K önt e metida sota i pe! Per ulî ês verɡǚ e ı̆ɡa 'l so ɡu- adêJn, i va

imbroi-erâ sö K oi so resunaměc isvêrɡoi. Ma, poK ma siɡǚr: la so bröta fi de /

ei fals maestri lé l'ê sa bel e pronta, la so rüina i a speta a momênc, se i sa

onvertěs mia delbû, staölta.

Noter a m'ɡa sa K e 'l SiJnûr del cel l'ă mia lasâd sensa la so gösta pünisi-û i sura i “Letre”

ângei rebei – ângei! –, ma i ă sprefondâc so indel fond del fosK , a l'inferen, e /

i a teJn là serâc so per ol de del öltem gödese (abeK ê, intât, a l'ɡa lase fa i so /

sK apade a fa 'l so dan K e in mes a notr'omeJn). A la stesa manera ol SiJnûr l'ă /

mia lasâd sensa la so gösta pünisi-û i omeJn del mond d'öna olta pi-e de storteree e K atieri-e: l'ă mandâd fo ol so bel deslövi-o a neɡai so töc, fo K e la so fa/

mea del Noê, K e lü l'ɡa faa imparâ a sta a 'l mond K omâ l'ê göst e onêst: set persune salvade K ol Noê. Ol SiJnûr l'ă K ondanâd i sitâ de Sôdoma e G'omora, a i ă sK ancelade vi-a K ol so föɡ, e l'ă lasâd ü esempe per K ei K 'i ölerâ amô /

fa K ela eta là; perô l'ă salvâd ol Lod, om göst e mia K ontět del mal K 'i faa i so paisaâ. L'istaa, sé, de K a in mes a i oter, lü om bu, e ɡa toK aa ed e sent K el K 'i /

faa K ontra i K omandaměc: de per de K ela eta sK andalusa là l'éra ü tormênt /

per K el brao om! Edî doK â K e 'l SiJnûr l'ê bu de tra fo d'i perîK oi K ei K 'i ɡa öl be a Lü, e l'ê bu de met d'ön'otra banda i K atîv per ol so bel K astîɡ, a 'l momênt del so gödese: e l'K astiɡerâ sensoter töc K ei K 'i ɡa a dre a i so oi-e pi-ö sK ifuse, e i met sota i pe K el K e l'urdena Lü! E àda te, st'impusturû K 'i fa de /

maestri i ê aK antadûr e söperbe: i ɡ'ă Jne pura de ofênd nisǚ in tera Jne in cel, K

u- ando K e finâ a i ângei invece – sperec ü bel toK pi-ö forc e ɡranc d'i omeJn!

– i sta atênc a parlâ mal d'i omeJn denâc a 'l SiJnûr! Ma K ela set lé i ɡa a dre /

adoma a i so oi-e, K ompâJn d'i besce pi-ö besti-e e Jnorante: K e ta diɡereset K 'i nas adoma per fenî braK ade e masade! Kon töt ol respêt per i pôere besce, ne, K e i pöl Jna K ambi-â la so sunada, lure! Lur lé invece, K e i ê omeJn, in pi-ö i fa oter K e bestemi-â töt K el K 'i K oJnôs mia e K e i K apěs mia! Isě, i mörerâ a siɡǚr K ompâJn de besce e i ɡ'ăvrâ ol so premi-o in pünisi-û de 'l mal K 'i ă... ɡodîd in veta, del so pi-asěr dürâd ü de, se pi-asěr l'ê stac. Ku- and K 'i fa festa lé K

on voter e i sa anta so d'i so imbroi, i porta adoma sK andol e erɡoJna per /

töc, a ês lé! Koi so öɡ, i ê semper adoma a K asa de tresK e, i ê mai stöf de fa sura i “Letre”

de 'l mal, i fa borlâ det indi so trâpole i děboi, e i ɡ'ă 'l sanɡ invelenâd de la oi-a de met in sK arsela! I ɡ'ă per so K ampi-û ol Balam, scet de Bosor, K e l'ă /

ülîd ɡu- adeJnâ palanK e fâcele a parlâ K ontra 'l SiJnûr, e l'ê stac rimbrotâd a de la so asna, K e l'ă parlâd a le, e la ɡ'ă usâd idrě per i so K atieri-e: e isě l'ă man/

dâd a mut i so progêc balûrc de lü sbrufû! Kei fals maestri lé i ê K ompâJn de /

fontane söce, seK e, K ompâJn de něoi sofi-âc aturen de 'l vent söɡatû malandrî /

'i pasa vi-a per ol neɡǒt, Jne öna ɡota! Ol SiJnûr a l'ɡ'ă bel e paregâd ol so

fosK pi-ö niɡer, K e l'ɡa a be a lur! I fa de ɡran disK ǒrs pompâc sö e sensa süɡo, po i unca sö i röde d'i oi-e pi-ö erɡuJnuse, per tra in fal K ei K 'i ê Jnemô mia /

~ ada de prima! I ɡa da a bei decîs a bandunâ la so strada ega, la so eta sbaλ /

prometî de liberâ i oter: ma de fato i ê amô a lur sota padrû e 'n K adene del so mars! OJnǚ l'ê a padrû de K i K 'i a K omanda: ¿ noter... de K i? A ɡe n'ê de K ei K 'i s 'ê trac fo de la so bröta K ondota del mond K atîv, de pos K

e i ă K oJnosîd ol Gesǚ Krist nost K apo e salvadûr. I staɡe po be atênc a lasâs /

mia capâ det ön'otra olta de K ele bröte oi-e là: K e dopo la so sitüasi-û la sarês a pi-ö pego amô de prima! A l'sarês istâc mei per lur de ı̆ Jne K oJnosîd la strada gösta, pi-ötôst K oJnê ı̆la K oJnosida, po dopo ultaɡa alistês la sK ena a 'l K omandamět sant K 'i ă riseîd! Ke l'sarês prope K ompâJn K e ɡ'ê sK riîd det inde Bibi-a, proerbe: “ol K a l'turna a usmâ sö K el K e l'ă bötâd fo de dre, e 'l sunî laâd so K ol'aK u- a a l'turna a ridolâs det indel so pacǚɡ”! /

L'ê mia la prima letra K e va sK rie me, K esta K e, a oter K ar amîs. E in töte i /

me letre ŏ sirK âd de teJn desda la osta buna memori-a e indresâv dre a öna /

manera de pensâ dreca, onesta. Oi K e desmenteɡiɡev mai K el K 'i ă dic i sanc profěc d'öna olta, e meno amô ol so K omandamět del nost K apo e salvadûr, ol Gesû: K el K e m'v'ă fac imparâ notr'apôstoi finâ de prensepe. /

TeJnì semper be a met ü laûr sura de töc, oter: a la fi, l'salterâ fo set K 'i ɡa /

sura i “Letre”

18 K

rederâ pi-ö Jne a neɡǒt e i K amperâ sensa pi-ö rě ɡole, dre a i so oi-e de lur e

basta, i salterâ fo e i ɡriJnerâ adoma, de oter, e i diɡerâ isě: “Á là, oter K e disiev isě K e 'l Gesû l'ɡ' ĭa de turnâ K e: ¿ e indǒ el po, e?! A ɡ'ê mort a i nosc pa/

der, poa K ei K 'i ă proâd a indaɡa dre a lü: e töt a l'va amô prope K ompâJn de prima finâ de K e 'l mond a l'ê mond!”. I pretênd de parlâ car, lur: i sa reɡorda pi-ö K e 'l Dio K readûr K ola so parola l'ă fac urden finâ de prensepe, cel e tera, aK u- a e söl, e a 'l so momênt öna bela deslövi-ada: ¿ e l'sarês po amô töt /

ompâJn de prima? S’i öl po di “K ompâJn de prima del so bel deslövi-o”, i ar/

de po lur, e i sa prepare la so bela barK a, tat de sta pronc! Po, amô adês ol Dio sö la so parola l'te (teJn) alurden cel e tera aK ü- e e söi: ma l'ɡ'ă a bel e pronta per lur la so braa paɡa per ol de del öltem gödese e dela so rüina d'i K atîv! G''ê amô a ü laûr K e mè mia desmenteɡâ: K e per ol SiJnûr, tat a l'ê i ure d'ü de, K u- at a l'ê mela aJn, e mela aJn per Lü i ê K ompâJn de adês po adês! A l'tira mia tarde, ol SiJnûr: Lü l'mantêJn (mantě) semper la so parola imprometida, e l'paɡa fo a K öntâ lé sö l'onga! Erɡǚ i pensa maɡare K e l'ê in ritârd: ma l'ê ira Jne impǒ. L'ê ira invece – i pense K on noter – a l'ê ira pi-ötôst K e l'ɡ'ă amô pasensi-a K on noter, K on lur, perK ê l'völ perden Jne ü, e K e töc i ɡ'âbe la so posebelitâ de K ambi-â eta! Ol so de del SiJnûr a l'rierâ fo a l'impreesta, K ompâJn d'ü lader. Alura sé i sa derverâ e i spareserâ K on ɡran freK âs i cei töc intrěɡ, e i stele e i lüne i fonderâ de 'l K alûr e la tera la desmeterâ de ês tera, K on töt K el K e ɡ'ê sura e sota. Se töt, doK â, a l'ɡ'ă po de indâ a fenî töt isě, ı̆ bel e K apîd K el K e ɡ' ı̆ de fa, o no! Purtìs de persune sante e K are a 'l SiJnûr, oter, de persune K 'i sta semô /

denâc a Lü! G''ê adoma de spetâ K e l'rie ol so de del SiJnûr, e de fa in manera de ês pronc, perK ê l'rierâ a sensoter prest! E l'ê ira: K el de lé ol so föɡ a l'desferâ sö cel e töt K el K e gira det indel cel: sura i “Letre”

ma perô 'l SiJnûr, isě K omâ la dis la Bibi-a, a l'm'ă a semô imprometîd ün oter /

cel e ön'otra tera: cel növ e tera nöa, K on töt a sK u- adra de la so santa olontâ! L'ê be K esto K e, prope, K e m'ispeta noter. E doK â, alura, K ar a oter, êK ola: intât K e m'ispeta K ei laûr K e, oter fì in manera K e 'l SiJnûr a l'va troe pacifeK , sensa difêc e K olpe deante a Lü. TeJnì K omê olta buna de salvâs la pasensi-a K e 'l SiJnûr intât a l'porta amô K on töc! A l'so K e l'va sK riv isě poa ol nost K ar fradêl ol Paol, K ola so bela sapi-ensa K

e 'l SiJnûr a l'ɡ'ă reɡalâd. Poa lü l'parla K ompâJn de me, K u- and K e l'va sK riv

de K ei laûr K e. AK â se, di-olte... a l'so K e l'isK rîv a dei laûr impǒ defîcei de K apî be töc, e di-olte ɡ'ê dei persune impǒ indrě de K otüra e Jnorante K ompi-ö̂

(Kon pi-ö) i ă stödi-âd, K 'i ɡa fa di o per a, K ompâJn K 'i fa poa K ola Bibi-a insâ e ~ â: ma i sapi-e po be K e isě i fa adoma K e la so rüina per lur! 'λ

E i-ura si po isâc, K ar a oter: stì be atênc, lasìv mia menâ fo de K a d'i so im/

postüreree d'i K atîv maestri, perdì mia i forse de ês bu de têJneɡa K o a lur là; anse, sirK ì semper de K res pi-ö tat indela so ɡrassi-a del SiJnûr, e de K oJnôs pi-ö be ol nost K apo e salvadûr Gesǚ Krist! A lü, insêm K ol SiJnûr, unûr e ɡlori-a /

adês e po semper, sensa fi! Po, amen! A riedîs! ______________

sura i “Letre”

3. SURA LA “LETRA DEL GAKOM” Me GaK om, servidûr del SiJnûr Dio nost e del nost K apo Gesǚ Krist, va sa/

lüde töc, oter K e si 'nK ö la so set del SiJnûr fo per töt ol mond: stìm be e in pas! /

Kar i me fradei, stì sö aleɡer poa K u- and K e va toK a de soportâ proe d'oJne

gener! Ke l'si, po, K e se la osta bela fidüca la ens K ele proe lé, alura sé K e oter /

deentî bei forc! E doK â oter pontì a deentâ semper pi-ö franK e stâbei, per vês töc a post in töt, a töte i ure e töte i manere. Se po ɡ'ê det erɡǚ mia sae asě de K apî e ülî K ei laûr K e, 'l ɡa sirK e K on fidüca a 'l SiJnûr de K apii e acetai: e 'l SiJnûr ɡa l'K oncederâ de siɡǚr, K e Lü l'ê K el K e l'ɡa da a töc ontera e suermesüra! Perô mè domandâ K on fidüca e sensa döbe Jne pure: sedenô, l'ê /

ompâJn de l'onda del mar dre a 'l vent: ü pas inâc, ü indrě. Öna persuna

ompaJna, mai siɡüra de neɡǒt e semper Jne sö 'l pir Jne söl pom… la ɡ'ă mia

trop de sperâ e de spetâs, de 'l SiJnûr! Se erɡǚ de oter fradei l'ê poerêt, a l'see unurâd a lü la so part alistês, e lü l'sa teJne unurâd de 'l SiJnûr. Se erɡǚ l'ê ssi-or, a l'pretende neɡǒt, e l'sa teJne unurâd K e 'l SiJnûr a i a teJn a 'l so post. Ke, a ês isi-ôr l'ê gösto K ompâJn K e a ês in fi-ur: l'ê asě K e l'sa arse 'l sul, e la seK a l'erba a 'l so K alûr, prope K ompâJn K

e la söperbi-a del fi-ur la pasěs! E issě i ssi-or, K oi so afare e anteree. Beâd K el om K e sa streměs mia e K e l'istâ sald aK â K oi so brae tentasi-û: en-

sida la so proa, a l'ɡ'ăvrâ in reɡâl K ela bela eta per semper imprometida de 'l /

SiJnûr a K ei K 'i ɡa öl be. Det indi oste tentasi-û, po, mè mai di sö, ne, “a l'ê 'l SiJnûr

a imbroi-âm sö!”: K e, 'l SiJnûr a l'ɡ'ă Jne neɡǒt a K e fa K oi bröte oi-e Lü, Jne

l'ɡa n'K asa dre a nisǚ! Va l'diɡe me K om'a l'ê: l'ê K e, oJnǚ i so bröte oi-e i ê roba so de lü, prope, e ɡa toK a a lü de K uale e indaɡa dre o de rebeK ale, de ênsele o borlaɡa det! A i ê roba so de oJnǚ, töte i trâpole K e d'i oi-e i fa eJn fo i /

peK âc: e d'i peK âc K e K omanda l've fo la so mort! Lasìs po mia imbroi-â, e, sura i “Letre”

fradei: de 'l volt a l've adoma e töt K el K e m'ɡ'ă de bu e de sant; de 'l volt, a l've i so reɡai del SiJnûr K e l'ă K reâd ol car: e de siɡǚr l'ê mia 'l SiJnûr a turnâ indrě e a end ol fosK ! Lü, per Lü, l'm'ă dac la eta, a l'm'ă fac vêsɡa K e m'ɡa /

s'éra mia, K ola so parola de eritâ: A l'm'ă ülîd intrâ 'l mei de' splendûr d'i so K

readüre K e l'ă fac sö! Stì be atênc, alura, a eJn mia fo K on dei sK operte K e

“ol SiJnûr a l'ma öl mia be, ol SiJnûr a l'ma fa de 'l mal”! E sa K e m'ɡa s 'ê, re/

ɡordìs semper be a ü laûr, fradei: mè ês semper pronc a sK oltâ, e semper mesürâc a parlâ e semper lenc a lasâs capâ de 'l nervûs! Ki K e l'ê införi-âd l'ê /

prope mia bu de fa i so laûr gösc K omê Dio K omanda! Kontrolìs doK â e desleberìs fo de töt K el K e l'ê rüt, sporK e K atîv! Stì semper verc a la so parola /

santa K e 'l SiJnûr a l'va fa K res det indi osc K ör, per portâv töc a salvamět! E l'K ambi-a mia parlâ K ompâJn de noter, lü! Tüìs mia in gir persoK ö̌nt, K ontentìs mia adoma de sêntela, la so parola del SiJnûr: ma sK oltìla e metìla in prâtiK a, po! Ki K e sent, po met mia in prâtiK a, l'ê tal K u- al K i K e sa arda det indê spec, a l'sa ed sö 'l müs isě K omâ l'ê, a /

l'sa ulta e l'sa Jne pi-ö K e mostâs a l'ɡ'ă sö, K ose l'völerês e l'döserês K ambi-â! /

G'e n'ê invece de K ei K 'i arda be, e i ɡa a po dre bei drec a la so lege santa del SiJnûr, K e la porta a la so libertâ. Kei, êK ola, i sa K ontenta mia adoma de sêntela d'ön'orega, la so parola del SiJnûr, per fala indâ fo söbet de K el'otra: ma i a met po in prâtiK a, dopo: e isě i ê a beâc in töc i so laûr! A turnâ indrě ü momênt: K i K e l'sa proK lama religûs, ma po l 'ê mia bu de /

teJn de K önt la so lenɡu- a, l'ê ü bel lös! La so religû la al Jna neɡǒt, prope. La /

religû K e 'l Dio Pader a l'capa per buna e cara l'ê K esta K e pötôst: de staɡa dre a orfeJn e êdoe e set indêl bisôJn, e de impi-astrâs mia det indi so laûr del /

mond K atîv! Fradei K ar: oter K e ɡ' ı̆ fidüca de 'l Gesǚ Krist, ol nost K apo, e de 'l so triǒnf, /

sura i “Letre”

a ɡ'ı̆ de portâs a la stesa manera K on töc, sensa fa de preferense mia lêcete. Per fa sul K e ü esempe: metém K e a öna osta reüJnû l'veJne lé ü ssi-orâs töt bel /

vestîd sö e K ol so or indôs, e l'veJne lé a ü poer piǒ [istriɡôs piögûs] mal trac /

insêm: e oter sa fi in K u- ater per K el là töt in ɡînɡeri, e l'fi sentâ so lé denâc, a /

'l prim post, e 'l poerêt invece l'fi sentâ so in tera là in fonta, o l'lasî là in pe; êK ola: se fi isě delbû, ¿ sarâl mia bel car a töc K e fi dei diferense intrâ ü e l'o/

ter, voter, e doK â K e fi sö i osc gödese K on mesüre dopi-e e mia göste?! /

SK oltì be K e, oter: ol SiJnûr l'ă sirK âd fo K ei K e denâc a 'l mond a i ê dei poerêc, per fai deentâ tace ssi-or indela so fidüca de Lü, e daɡa prope a lur ol so reJn, K e l'ɡ'ă imprometîd a K ei K 'i ɡa öl be a Lü! ¿ E oter öleresev maɡare despresai, i poerêc?! Kon töt K e po, ¿ éi mia i ssi-or a tratâv voter de prepotensa /

e a menâv in trebünâl? ¿ Éi mia lur, i si-or, K ei K 'i bestemmi-a ol so bel nom del Gesǚ Krist: K el nom K e l'v'ê stac metîd adôs aK a oter, deentâc “K ristiâ”, e? /

E per voter, ¿ alerala de pi-ö la “fede” del “fradêl issi-ôr” e de meno K ela del “fradêl poerêt”, a? Poereta la osta, de fede! Se ülî delbû indaɡa dre a la “lege del reJn”, K e l'ê a semô K ela dela Bibi-a, ü laûr l'ê siɡǚr: “Ta ɡ'ĕt de üliɡa be a /

i oter, K ompâJn K e ta sa ölet be te a te”! Se fi isě, fi göst. Se invece sti lé a fa preferensa intrâ ü e l'oter, fi peK ât, e si K ondanâc per la lege, perK ê ɡ'ı̆ fac K

ontra! A, sé! L'ê asě de fa 'l K untrare a d'ü K omandamět sul: e ta set in K ol-

pa, ta se mia in rěɡola K ola so lege del SiJnûr töta intreɡa. Defati, K el K e l'ă dic isě “oJnǚ la so dona, oJnöna ol so om”, l'ê amô semper K el K e l'ă dic isě “te K ópa nisǚ!”. SK onseɡü- ensa, te K e ta teJnet la to dona e ta laset istâ i otre, ma ta ma K opet po erɡǚ... te ta set fo in pi-e de la so lege del SiJnûr; K ompâJn de te K e ta K opet niɡǚ perô ta bötet bi-a K i K e t'ĕt ispusâd! Mè parlâ e fa, /

alura, K ompâJn de set K e la sarâ güdiK ada de töta K ela lege K e m'dis, K e /

adoma intreɡa la ma porta delbû a la nosta libertâ! sura i “Letre”

In fi d'i K önc, perô, intrâ de noter, K e m'ɡ'ă mia l'öfese de güdiK â, la nosta le ge l'ê ü K ör ɡrand e spalanK âd: K e, K el K e l'sarâ mia stac larɡ de mâneɡa K

oi oter, mâneɡa streca l'troerâ a per lü, e K el K e l'sarâ stac K oi oter de mâ-

neɡa larɡa l'ɡ'ăvrâ mia pura del gödese del SiJnûr per lü! Dèm inâc, adês. ¿ Alerâl K osê, fradei, se ü l'dis isě “a, me sé, K e ɡ'ŏ la me /

buna fidüca, me!”, e po i a fa mia ed K oi so fati, e? ¿ Sarala la so fidüca K e l'dis lü, a salvâl, a n'n'ăvrâ asě d'i so bele parole, ol SiJnûr, a 'l de d'i K önc? /

Metém K e ü de oter lé, om o dona, a l'ɡ'âbe Jne erɡǒt de K aâ sö Jne erɡǒt de K

asâ so per K ampâ, e oter ɡa disî isě “a riedîs, ne, fradêl, e stàm be: sK óldes /

po sö impǒ, te, e mài-a K omâ ta par a te!” ma perô ɡa di mia K el ɡa oK ǒr de sK ampâ: ¿ éle bune a fa, i oste bele parole, e!? Isě, prope, a per la osta fidüca de 'l SiJnûr: se i ovre i a fa mia ed, deperlě l'ê roba morta. Erɡǚ i pöderâ dim isě: ɡ'ê K i K e ɡ'ă la so buna fidüca, e ɡ'ê K i K e ɡ'ă i so bune ovre, o no! A sé? Resta adoma de fam ved a me la so buna fidüca de K

el là K e bune ovre n'n'ă mia! Me sé, ta forǒ ed la me buna fidüca K oi me

bune ovre, K oi fati! Presempe amô: ¿ te ta diɡet de ês a post, a K red K e ɡ'ê ü /

SiJnûr sul? Gösta, po! Ma, ¿ a l'set mia te K e poa i diâoi i ɡa K red delbû a ü laûr isě... e i ɡ'ă e i fa oter K e tremâ de pura!? A te loK ! ¿ Ölet po K apila o no, K

e la to antada fidüca a l'ê buna a neɡǒt e per nisǚ, sensa i to bei fati? Ol

Abrâm, ol nost pader de K ei tep là, ¿ inK emanera l'ê stac teJnîd per om göst, de 'l SiJnûr, e? Ma, per i so ovre, o no!: per ı̆ portâd sö sö l'altâr del saK refese finâ 'l so prim e üneK iscêt ol IsâK (e lü l'vedia mia K omê daɡel a 'l SiJnûr sen/

sa K opâl)! ¿ Edet o no, alura, K e ɡ'ê stac fidüca e ovre insema, e isě la so fidüca l'ê staca capada per buna e premi-ada, prope perK ê dre a K ela ɡ'ê eJnîd i so bei fati?! E isě, l'ê stac vira K el K e la Bibi-a la dis: “ol Abrâm a l'ɡ'ă K redîd /

a 'l SiJnûr, e per K el ol SiJnûr a i ă töld sö per om göst”! sura i “Letre”

Ke anse: l'ê stac camâd “ol so pi-ö ɡrand amîs del SiJnûr”. /

L'ê K e de ed, doK â, K e 'l SiJnûr a tö per göst ün om a l'te (teJn) K önt a d'i so bune ovre, e mia adoma de la so buna fidüca... a parole! E stes laûr a per la Raab, la potana: ol SiJnûr in buna fi i ă tölda sö per dona gösta per i so ovre, dopo K e l'ă capâd in K a, sK ondîd e fac isK apâ vi-a d'ön'otra banda i so esploradûr d'i ebrě, e l'ă K ambi-âd veta. Insoma: K ompâJn K e 'l K orp sensa 'l so fi-at de eta l'ê ü K adaer, prope isě a la fidüca: sensa i so ovre, l'ê roba morta! A l'ê lenɡu- a e basta, e la ansa töta! La lenɡu- a: a sé! Fradei K ar: me preɡe K e n'na see mia det tace, a ülî ês maestri per i oter. Noter maestri ma l'sa finatrôp be, K e 'l SiJnûr a l'ma mesü/

rerâ mia isě a braK e, ma K ol balansî, sö i noste ovre e parole, noter! Dopo, töc a m'fa det ü K arêt de aK ade, cêrtosa! L'ê adoma Ü, Sant d'ü toK /

sul, K el K e l'ê bu de dominâs prope in töt, K el K e dômina töt! Ardémɡa, doK â, a i K aai: ¿ a m'ɡa mêtei mia sö la so bela brea sö la boK a, per fai sta bei öbedi-ênc e K omandai töc intrěɡ, a, d'i so orege a la so K ua? Po, ardìɡa a i nav: per K u- at K 'i see lonɡe e spüncade de tat vent, a l'ê asě – e l'voK ǒr – ü toK êl de leJn, a faɡa de timû, per indresale indoK e l'völ ol so ɡü- idadûr. Isě l'ê a K ola lenɡu- a: ü toK elî del nost K orp: ma l'pöl vantâs de ɡran laûr o de ɡran daJn! KompâJn d'ü föɡarî impiâd sö aposta o in fal, a l'pöl brüsâ a töta öna bosK ai-a, isě l'ê a la lenɡu- a! Lenɡu- a K ompâJn de 'l föɡ: la pöl in/

cendi-âm sö töta la eta K ompâJn de 'l föɡ del inferen, la pöl fam brüsâ de infe/

si-û töt ol K orp, K ompâJn d'öna sK ai-a infetada sö de K u- aK mal. Ol om l'ê bu de tratâ e de teJn sota K ontrôl oJne K u- aletâ de animai, besce selvâdeɡe, osei, animai K e strösi-a e rampa, pes: de fato, tace n'na K omanda /

e i a dovra. Ma la so lenɡu- a: ¿ K ela, ɡa sarâl erɡǚ bu de têJnela semper a seJn? Pöl das, adoma K o' i fer del K aaděc in boK a, erɡǚ. A: l 'ê K atia be, K ela: sura i “Letre”

25 K

u- ando l'ê mai ferma, l'ê pi-ena de velě K e K opa. M'la dovra sé, noter, per

lodâ 'l SiJnûr nost Pader: ma poa per maledî i persune K e 'l SiJnûr l'ă fac sö a so sömeansa! ¿ D'öna stesa boK a l've fo parole per preɡâ e parole per maledî?! A, no, fradei: a l'ɡ'ă mia de ês isě, per noter! G''ê Jna in nisalö̂ɡ öna fontana K e böta insêm aK u- a dolsa po aK u- a amara, ¿ mia ira!? G''ê Jne pi-anta de fiɡ K e da ölie, Jne pi-anta de it K e da fiɡ, Jne sorsenta salada la da aK u- a bu/

na de biv. E doK â, lenɡu- a K atia, lenɡu- a sporK a, ¿ darala erɡǒt de bu delbû? A l've de di “lenɡu- a servida sö 'l pi-at a 'l di-aol”: e... indüina po indo l'indarâ a fenî ol rest K e ɡ'éra teK âd a K ela lenɡu- a lé! Ke po la lenɡu- a l'ê mia K ampada in ari-a, beaponto: l'ê teK ada a 'l rest e K omandada de 'l rest. I parole i a dis le: ma i a tra fo d'ön'otra banda! /

¿ G''él det erɡǚ intrâ de oter K e l'sa inK rêd de ês sae e sapi-ênt? Buna: i a faɡe po ed K oi so bei fati, alura, e K ol so portâs be: bele parole e buna sostansa! Ma se l'ɡ'ă 'l so K ör töt pi-e de fel e gelûs e adoma oi-a de teK â beɡa, a l'fa/

ɡe a meno de antâs, almeno, e l'K önte sö Jna tate bale K e ofênd la eritâ! Ü sae isě a l've prope mia de 'l SiJnûr: l'ê saûr de sto mond K atîv K e, l'ê adoma materi-a ɡresa e infetada, l'ê diaol in K orp! A l've de di: öna bela pitansa de por/

tada per ol di-aol. ¿ El mia ira, po, K e là indoK e i ê sK adenade la gelösea e la /

oi-a de beɡa, ɡ'ê adoma set K e sta mal sö la so sK aJna, e oJne sort de K atieri-e? /

Ol sae delbû, invece, K el a l'ê töt car: pacifeK , bu de K omprênd, sae (aponto: l'isK olta e l'va dre a K i mè indaɡa dre) pi-e de bu K ör e de bune ovre, sensa preferense de storta vi-a, e sensa do face. I persune bune de spand in gir la so pas a i ê tale K u- ale seminadûr K 'i reɡoi in pas ol so bel fröt: öna eta gösta. /

¿ EJnerale fo de indoê invece i beɡe finâ a sanɡ, e i desaK orde K e salta fo /

maɡare a lé intrâ de oter, e? I salta fo d'i bröte oi-e K e bala tötura e fa ɡü- era de det a oJnǚ! Ü l'völ erɡǒt: e se l'ɡa ria mia a ı̆ɡel, alura l'ê pront aK a K opâ. sura i “Letre”

Ün oter a l'ɡ'ă öna oi-a, e se l'ɡa ria mia a tösla vi-a, alura l'invia fo öna ɡü- e/

ra. Ma, va l'diɡe me K omâ l'ê delbû, ala finfî: l'ê K e, K i K e otêJn mia K el K e l'völ... o l'völ K el K e a mia deK orde K on K el K e l'völ ol SiJnûr de be delbû per lü e per töc, o sedenô l'ê mia bu de domandaɡel a Lü! E se po erɡǚ l'sirK a aK ma l'otě mia alistês, l'ê perK ê i so intensi-û i ê mia care e drece: a l'völ ultâ là töt adoma a so pi-asěr so de lü! A l'ê dope, K ompâJn d'öna dona de töc (o de du: l'ê mia 'l nömer K e K önta)! Kosê: ¿ fi po finta maɡare de saî mia K e, a indaɡa dre de amîs a K el bröt /

mond K atîv K e, a l'va prope mia deK orde K ol vês i so amîs (e scec) del Si/

Jnûr?

La parla prope mia a vânvera la Bibi-a là indoK ê la dis isě “a l'ê gelûs /

asě, ol SiJnûr, e l'lasa mia indâ vi-a ontera de l'om ol so speret K e l'ɡ'ă metîd det Lü!”. Ke anse, a ardaɡa adoma a Lü, Lü l'ê portâd a dam semper de pi-ö: “a i söperbe l'ɡa fa K ontra, ma K ei K e sta a 'l so post i a trata K oi ɡu- anc, Lü”! E alura, stì po ontera sota 'l SiJnûr, oter! Stìɡa mia, pötôst, sota 'l diaol, e K e l'istaɡe lü a la larɡa de oter! Stìɡa aprö̂f a 'l SiJnûr, e Lü l'va starâ aprö̂f! Netì so i oste ma de poK de bu, netì fo i osc K ör dope! Pi-ansì sura i oste mi/

seri-e e se prope capìsela K on voter e basta: oJnǚ e töc, pötôst K e ɡriJnunâ sal/

do, fì tata penitensa: K e ɡ'ê mia tat de fa festa a ardâs adôs, adês! E doK â, portì 'l vost brao lüt adês, oter, löcì, per vês intrâ i beâc a 'l riâ del so reɡn del SiJnûr; teJnì 'l K o bas per vês camâc a arsâl sö bel volt! TeJnì 'l vost bel post, ol öltem denâc a 'l SiJnûr: e l'va camerâ inâc, a l'va porterâ sö Lü! Fradei, ɡ'ê mai de parlâ mal ü dre a K el oter! Ki K e parla dre a ü fradêl, o i a gǚdiK a lü, l'ê K ompâJn se l'parlês K ontra la so lege del SiJnûr e i a güdiK ês lü le! E K u- and K e ta sa metet dre a disK ǚt de la lege “e se e ma e perô”… alura ta set pi-ö te ü K e ɡa a dre, ma ü K e pretênd de fala! Ma, ɡe n'ê Ü Sul K e fa lege per töc e gǚdiK a töt: ol SiJnûr! Adoma Lü l'pöl sura i “Letre”

(e l'ê bu de) salvâ e desfâ! Te, invece, ¿ K i set K i po te, de pretênd de güdiK â te ün oter, e? Buna? Diɡe be? Po atênc be amô a K e, oter. Oter disî maɡare /

isě “inK ö̂ o indomâ m'indarâ là in K ela sitâ là e m'istarâ là ün an, a fa afare e palanK e!”, o maɡare aK a prediK â. SK oltìm a me, pötôst! ¿ Oter, si bu maɡare de saî K el K e va K apiterâ domâ e K omâ va toK erâ de sta 'ndomâ, oter? A, cêrtosa: imaginâs! Á là K ar a oter, K e si adoma K e föm; K ompâJn del föm K e /

ü momênt a l'vedî e ü momênt dopo troìl amô, se si bu, oter! Firî mei a di isě, pötôst: “se Dio öl, a m'K amperâ e m'farâ isě e isě”, K ompâJn K e m'dis “se /

lanK i-ě [l'an K e e] ɡa sarâ l'erba, a m'farâ 'l fe”, o no. Oter K e daɡa a antâs so /

e met sö ɡresta! La söperbi-a l'ê semper e sul ü bröt laûr! Mia adoma K ela, ne: perô, K ela l'ê prope 'l K apo d'i ladrû, e vi-adrě a K ela K el de fa mia ol be K

e s'pöl e mè fa, l'ê ü ɡran peK ât a K el! E adês, a so K e a de oter, issi-ôr K ar, o poerêc a oter, i me ssi-or e! G'' ı̆ asě de

pi-ans e lömentâs, oter, per töte i desɡrassi-e K e ɡ'ă de borlâv sö 'l ɡob! Töta /

la osta bela roba K e (v)al la indarâ in malura, e töc i ost bei laûr de K aâ sö i a mai-erâ i so tarme (i sa parmerâ töc) ! Ol vost or e arsênt a i ê tata rösen, e i /

testemoJnerâ K ontra de oter e i va K önsömerâ a oter mei de 'l föɡ, e de 'l vost föɡ a camerî l'Abrâm a öfo! G'u- ai a oter, a muntunâ sö roba e solc, in K ei öltem de K e prim de 'l gödese! G'u- ai a oter a paɡâ mia i operare K e ɡ'ı̆ fo a reɡoi per voter! OJne ura robada la reK lama sö in cel e i so us d'i osc laorěc i ê /

ormai là indi so orege del SiJnûr: l'ÜneK K e pöl töt delbû e l'paɡa töc! Oter ɡ'ı̆ riâd, maɡare, a K ampâ K e isě indêl vost lüso e indi osc pi-asěr fo de mesüra. /

Buna: siv inɡrasâc K ompâJn de besce per ol de del vost macêl! E se po ı̆ K ondanâd e K opâd o fac mör de la set inocenta K e i ă püdîd Jne difendes... va la/

se di a oter: ma sa ferme K e. Oter fradei, doK â, pasi-ensa e fidüca: K e, 'l SiJnûr l'ê dre K e l'ria! Adì 'l masura i “Letre”

sěr: a l'ɡ'ă la so braa pasensi-a, lü, e la tera la ɡa da i so bei fröc; l'ispeta la so primaera K e l'pi-öe, e K e l'pi-öe a 'l so otörno (ötömno). Isě ɡ' ı̆ de fa a oter: ı̆ɡa pasi-ensa e fas K orago, perK ê l'ê K e ormai ol de K e l'turna 'l Gesǚ Krist! /

Pensìɡa sö be, e K apo prim, parlìs mia dre ü K o' l'oter, teì fo nisǚ, oter, per ês mia teâc fo e K ondanâc oter de K el K e ria so a güdiK â delbû! Parlâ l'ê mia /

proebîd: anse ! Perô oter reɡordìs d'i profěc, K e 'l so parlâ l'ê stac a nom e urden del SiJnûr: capìi de modei a per la so pasi-ensa e K ostansa aK â K u- ando i ɡ'ă üd de patî asě: noter a m'dis propi-amenta “beâc K ei K ompâJn de lur, K 'i /

ê bu de teJn dür”! ¿Ĭvrî be sentîd a di sö erɡota de 'l poer Gob, e de K el K e a la finfî l'ɡ'ă po fac in premi-o ol SiJnûr, e, in preisi-û de 'l depi-ö̂ K e l'ɡ'ăvrês po /

dac indei nosc de a 'l prim de töc i om gösc, a 'l Gesû, e?! /

!Sé, prope: ol nost Dio l'ê töt bu K ör e K ompassi-û! Po, ma e in ment amô ü laûr. Fì mai de güramênc, oter, fradei!, Jna sö 'l cel, Jna sö la tera, Jna sö i viv Jna sö i morc: disì adoma semper sé K u- and K e l'ê /

sé, e semper adoma no K u- and K e l'ê no: K e isě, ɡ'ê Jna periK ol de tra de mes /

ol SiJnûr a ı̆ɡa de met a post Lü i laûr e dav Lü la osta braa paɡa! Se ɡ'ê lé erɡǚ piâd de K u- aK patimênt e dulûr, K e l'preɡe! E se ɡ'ê lé erɡǚ K

ontět asě – spere be K e ɡa n'see poa de K ei! – a l'preɡe! E töc insema ardì de

antaɡa semper i so brae lode a 'l SiJnûr! Ki K e l'ê malâd a l'came in K a i so

ansi-â, responsâbei de la famea K ristiana de lé, e lur i preɡe sura de lü, i a onse sö K ol öle benedêt intât K 'i preɡa: se i a farâ K on fidüca asě e se Dio öl isě, /

i sarâ bu a de fal istâ mei, ol malâd; e, ɡu- arîd o mia, perô i ɡa farâ ardâ be e perdunâ töt de 'l SiJnûr! Metì so perô semper bel car in tâola i osc erûr e töte i oste maɡaJne denâc a /

töc: e isě sa perdunerî e sa indreserî sö ü K on l'oter, e stirî mei ü per ü e po töc! L'ê öna ɡran forsa, K ela de preɡâ, K u- and K e s'K oJnôs ol nost post K e ma sura i “Letre”

toK a e K el K e m'val. Basta ardaɡa a l'Elî profět, êK ola. A l'éra poa lü ün om K

ompâJn de töc noter. Öna olta l'ă preɡâd asě de fa mia pi-öv, e l'ă mia pi-öîd

sö la so regû per tri aJn e ses mis! E dopo l'ă preɡâd amô, staolta de fa pi-öv: /

e l'ă pi-üîd e la tera l'ă dac i so fröc. Per fermâs K e, per istaolta, e per salüdâv, fradei, va diɡe amô ü öltem laûr: teJnì be a met K e K el K e üta a turnâ sö la buna strada ol so fradêl K e l'ê indâc fo de la eritâ, K el a l'salva 'l so fradêl de la so perdisi-û, po l'sa ɡu- adeJna a lü mede sem ol perdû de tace bröc laûr K e l'ăvrês fac lü. /

E alura, doK â, K ola so ɡrassi-a del SiJnûr, stém sö sö la buna strada noter, teJném sö sö la buna strada i oter, e sperém de ês teJnîc a noter in buna K ompaJnia! A riedîs.

sura i “Letre”

4. SURA LA “ PRIMA LETRA DEL GOÂ N” Scec K ar, fradei benedêc: reɡordìs semper, ı̆íɡa semper buna memori-a! Prim de töt, a ɡ'éra “ü parlâ” K e l'éra bu de K reâ: ol so parlâ del nost Dio SiJnûr. E la so prima parola dica per la eta m'l'ă sentida a notr'apôstoi, anse m'lâ esta K oi nosc (nost) ög e toK ada K oi noste ma, la prima eta, K e de parola l'ê staca faca deentâ om e la s 'ê faca a ed, mia adoma sentî. Notr'apôstoi a m's'ê testemone de persuna, e m'parla mia per sentîd a di. A m'va dis a olta us K el K e ol Pader Dio in cel a l'm'ă fac K onôs, la so parola /

ia de semper e per semper K e l'm'ă mandâd K e Lü: e l'ê per K ela parola ia lé K

e m'pöl parlâ a noter K on voter e div K e m'l'ă sentida e po e sta e toK ada! Isě, doK â, oter istì K on noter, e sirî insêm a noter in K ümüJnû K ol Gesǚ Krist /

e K ol Dio so e nost Pader. Disìm voter se ɡ'ı̆ mia de ês K ontěc asě, êK ola, de K ei laûr K e K e m'va sK riv, /

prope K ompâJn K e m's 'ê K ontěc a noter a saii e a dîvei! E K el K e m'va dis noter a oter, a noter a m'l'ă dic ol Gesû, la so parola, us e /

lüs del Dio SiJnûr, K e in Lü ɡ'ê det prope neɡǒt de fosK . De manera K e se no/

ter a m'dis isě “a, noter a m'istâ de la so banda, a m'fa ü sul K on Lü!”, e po /

m'sa teJn (te) in banda la nosta part de fosK ... a m's 'ê adoma tace impustûr, e prope perneɡǒt indela eritâ! Invece, se m's 'ê töc car e m'istâ a 'l car, K ompâJn K e 'l SiJnûr l'ê car, alura sé K e m'fa ü sul töc noter K ol Gesû, Scet e Lüs /

del SiJnûr, K e K ola so mort a l'ă portâd ivi-â töc i nosc peK âc, e resüsitâd a l'ma fa persune nöe poa noter! Ke, m'pöl mia de siɡǚr di “a, m's 'ê sensa peK

âc, noter!”, ne: a m'sa imbroi-erês sö pernosK ö̌nt, e m'ɡ'ăvrês mia det la eri-

tâ del SiJnûr. Perô, se m's 'ê bu de amêt i nosc peK âc denâc a töc, eK ol, alura sé ol nost Dio Pader a l'ma perduna, K omâ l'ê ira K e l'ê de bu K ör e d'öna parola sula. sura i “Letre”

L'ê “Ol Bu”, Lü: e l'isK ancela fo i debec d'i so scec! E K i K e öl di “a, me, peK

âc a ɡ'n'ŏ JnaK !”, a l'feněs per daɡa de 'l fals a 'l Dio e fal deentâ inötel, oter

e ês indela eritâ! Va sK rie K ei laûr K e, scec K ar, per fav mia ês fals, K ol reK onôs mia i osc pe-

âc; e perô per ês mia Jna disperâc, perK ê noter a m'ɡ'ă la nosta fidüca indel

Gesǚ Krist, ol Göst: l'ê lü ol nost aoK ât denâc a 'l Dio Pader, l'ê lü K e K ol so /

onsaK râs l'ă portâd vi-a töc i nosc peK âc e töc i peK âc del mond, K i K 'i a reK o-

nôs: ol aJnêl imolâd K e l'ê mia restâd mort indel so sanɡ, ma l'ê turnâd viv a di ol perdû K oncedîd, ol pato de pas restabilîd, i K omandaměc renöâc, K 'i ê mia /

abolîc, ma i resta la strada per pi-asiɡa a 'l SiJnûr! E doK â, l'ê se m'ɡa a dre a i /

so K omandaměc növ de 'l GesüK rîst, K e noter a m'pöl vês amô siɡǚr de K onôs /

ol SiJnûr e de fa ed K e ma l'reK onôs; K e, se erɡǚ l'dis isě “a, me sé K e reK onose /

ol SiJnûr, me!” e dopo in prâtiK a a l'te mia de K önt i so K omandaměc, l'ê ü bel impustûr, oter K e de la banda de la eritâ! Kel K e ɡa a dre a i so K omandaměc, K

el sé l'ê speg de l'amûr del SiJnûr K ola so persuna! L'ê K esto K e, K e l'ma fa sta

siɡǚr de ês insêm a 'l SiJnûr: K i K e dis isě “me sto K ol SiJnûr” a l'ɡ'ă de fa a lü in /

veta K ompâJn K e in veta in mes a noter l'ă fac ol Gesû. A l'ê po mia öna nöitâ, /

me diɡe: ɡa l'si (saî, saîv, siv) de K u- and K e si (siv) de la banda del Gesû, l'ê ön /

urden istagunâd, ormai, l'ê 'l nost Vangěl K e ı̆ sK oltâd; ma K on töta la so sta-

gunadüra de 'l Mosê a inK ö̂, l'ɡ'ă aK â la so bela nöitâ: Vangěl del Gesû, bea/

ponto: la noc l'ê fenida, e ɡ'ê sa bel e K e la lüs, ol car. /

Mia isě per di, ne: l 'ê isě delbû, K ol Gesû, e l'ê isě per voter! /

Ki K e pretênd de ês car inde lüs, po l'ɡa öl mal a 'l so fradêl, lü lé l'ê amô /

fosK indel fosK . Kel K e ɡa öl be a 'l so fradêl, K el sé l'ê car e l'istâ a 'l car, e l'ê mia in periK ol de treeK â de sà o de là. sura i “Letre”

Kel K e ɡa öl mal a 'l so fradêl, K el a l'ê fosK e l'rampa indêl fosK , a l'sa Jne in K

e diresi-û l'ê dre a 'nda: K e 'l fosK a l'ɡa lasa ed neɡǒt! Invece, me va sK rie isě

a oter, a i me scec isě K ar e car del SiJnûr. I osc peK âc i va e töc perdunâc in ɡrassi-a de 'l Gesǚ Krist! Töc i osc peK âc... oter veg, K e ı̆ K onosîd semô de tat /

ol Gesǚ. Töc i osc peK âc, oter sueJn K e ı̆ de mia tat ensîd ol diaol. A oter sueJn /

me va diɡe isě: oter adês K onosî ol Pader, e K omâ mè ês i so scec! A oter veg me va diɡe isě: oter adês K onosî o’ Scet, e K omâ mè ês pader! Alura doK â: töc insema stì bei franK , va l'diɡe me, per K ela parola eterna K e l'ă pi-entâd so /

i so raîs lé in mes a oter, e K e la va fa ens ol mond K on töc i so diâoi! Mè mia /

ced a i specî per i lǒdole K e berlǚs de sà e de là indel mond! Se ü l'sa lasa ca/

pâ de 'l so amûr e d'i so impromese del mond, a l'ɡa lasa pi-ö post a i so promese del SiJnûr, a 'l so amûr de Lü. E l'amûr del mond a l'völ di K esto K e: a l'völ di daɡa ase adoma a 'l me turnaK ö̌nt e tös sö töte i sodisfasi-û per töte i /

me oi-e, e antâs so e po ês gelûs de töt K el K e ɡa rie a ı̆ɡa de me de me: töc /

laûr de mond, e mia laûr de SiJnûr! A l'ê K e, perô, ol mond a l'pasa, e l'pasa K

on lü l'om K on töt K el K e a 'l mond a l'tra insêm! A l'resta, per la eta per

semper, adoma K i K e fa K el K e dis ol SiJnûr, K el K e s'fa per ol SiJnûr. /

A sé, scec K ar! A m's 'ê a 'l momênt K riteK : a l'si semô, K e l'ɡ'ă de eJn fo ü /

antiK rîst. Buna: a n'n'ê in gir semô a oter K e ü! E se l'ê mia K esto K e ol mo/

mênt K riteK prima dela fi... Pensâ, K e i éra set K on noter! Ma l'ê ormai car K e /

i éra mia delbû d'i nosc: se i éra delbû de la nosta banda, i staa K on noter, o no! Ma invece i ê 'ndac ivi-â! E doK â l'ê bel car K e aK â K e “in mes a noter” a /

l'pöl vêsɡa det a set mia delbû deltö̂t “K on noter”. A oter, invece, ol SiJnûr a /

l'v'ă reɡalâd ol so sant isperet, e isě oter ɡa si be töc K el K e l'ê ira; pöde prope mia sK riev, a oter, K e “K onosî mia la eritâ, oter”; ma toK a, anse, reɡordavel sura i “Letre”

bel car: oter la K onosî prope benone, e l'si a benone K e de la eritâ a l'pöl nas neɡǒt de fals! Ol fals e impustûr, oter a l'si be K i K e l'ê: l'ê ol antiK rîst, oJnǚ de K

ei K 'i dis isě K e 'l Krist a l'ê mia ol Gesû, K e 'l Gesû l'ê mia ol Krist! Ki K e dis /

isě, l'refüda mia adoma ol Gesû, ol Krist, o' Scet inviâd K e a salvâm: ma l're/

füda poa 'l Pader Dio K e i ă mandâd K e! Ki K e refüda o' Scet, prope, l'aceta mia Jne 'l so Pader e l'istâ mia K ol Pader; invece K el K e reK onôs o' Scet a l'va deK orde a K ol Pader, êK ola. Oter doK â teJnì be K are indêl vost K ör i so parole del SiJnûr, K ompâJn K e i ı̆ sK oltade de prensepe: isě, stirî be in K ümüJnû K o “la Parola”, K o “Scet”, e K ol “Pader”! Per vı̆ɡa po K el K e isě v'ê stac imprometîd: la osta braa eta per semper! A v'ŏ fac parola de K ei K 'i sirK a de imbroi-âv sö: ma se ol sant isperet K ' ı̆ riseîd de 'l Gesǚ Krist a l'teJnî bel sald adôs, oter ɡ' ı̆ prope mia imbisôJn d'oter /

maestri. L'ê K el isperet lé ol vost maester in töt: e l'va farâ imparâ adoma tate eritâ, e neɡǒt de fals. Oter, doK â, stì bei teK âc a 'l Gesû K ompâJn K e l'v'ê /

stac fac K onôs. Siɡǚr, eK ol, i me scec K ar del SiJnûr: restìm bei teK âc a 'l Gesǚ Krist! De manera, po, K e K u- and a l'veJnerâ amô lü, noter a m'pöderâ sta a /

o bel drec e m'ɡ'ăvrâ mia de ı̆ɡa erɡoJna a 'l so K ospêt! A l'si be, o no, K e 'l Gesǚ Krist a l'fa a la perfesi-û la so olontâ del SiJnûr. /

E isě, oJnǚ K e fa la so olontâ del SiJnûr a l'ê a lü ü scet, per ol SiJnûr. Ardì impǒ oter, K u- at K e l'ma öl be ol SiJnûr: a l'ma camâd a deentâ so scec, mia servidûr adoma, in K adene o no. E so scec a m's 'ê aK , delbû, ne, oramai! Ol mond K atîv a i a K apě s mia, cêrtosa, a l'ma K oncě d mia e l'sa K on/

cěd mia K el salt K e de K ondisi-û: a l'ă mai K apîd neɡǒt Jna del Gesû, prim de /

apîm mia noter! Ma noter, K ar a oter, adês a m's 'ê scec del SiJnûr poa no-

ter, prope, abeK ê amô in furma de poer omeJn K 'i ved Jnemô mia per intât sura i “Letre”

34 K

omê K 'i sarâ a so tep, de scec in pi-e K ol Gesû. Ku- ando K e l'turnerâ K e lü, /

alura m'sarâ töc K ompâJn de lü, ma l'vederâ K omâ l'ê semô adês, lü: e m'sa/

râ delbû a noter K ompâJn de lü adês! Perô, l'ê a semô nost doěr de sirK â de sö/

meaɡa pi-ö tat K e m'ɡa ria semô adês K e: de laâs so d'oJne sporK essi-a, per de/

entâ nec e car K ompâJn de lü, noter K e m'ispera e m'ispeta d'ês K ompâJn de lü! Ki K e fa peK âc a l'va K ontra la so lege del SiJnûr; fa de 'l mal a l'völ di gösto metes K ontra la so santa olontâ: a l'inK untrare de K el K e l'ă fac ol Gesû, K e l'ê /

eJnîd K e in mes a noter per tö fo de mes ol peK ât. /

G''ê Jne ü peK ât, indêl Gesû: e K i K e ɡa sta teK âd be a lü a l'ɡa entra Jna pi-ö, /

oi peK âc! Ki K e öl amô fa de 'l mal, a l'fa ed bel car K e l'ă mia sirK âd fo 'l

Gesû, e n'n'ă K apîd det ü bel fiɡ seK ! /

Lasìs mia tra in turta de nisǚ, K ar i me scec! Om göst a l'ê K el K e fa la so olontâ del SiJnûr, K omâ l'ă fac ol om göst Gesû. Ki K e invece l'fa amô de 'l /

mal a l'ê om so del di-aol: K e, l'ê adoma ol di-aol a ülî restâ semper in peK ât! O' Scet del SiJnûr, ol Gesǚ Krist, a l'ê eJnîd insâ propri-amenta per desfâ sö i /

so defâ del di-aol. E K i K e deenta scet del SiJnûr a l'K ampa pi-ö det indi peK âc: l'ă riseîd la so eta santa del SiJnûr, lü! E isě i sa tö fo i so scec del SiJnûr d'i so del diaol: a l'fa ed sensa döbe de ês mia scet del SiJnûr, K i K e l'fa mia K el K e l'völ e l'urdena ol SiJnûr, K el K e l'ɡa öl mia be a i so fradei. ¿ El mia 'l prim laûr K

e m'v'ă fac imparâ, prope K esto K e: K e m'ɡ'ă de ülîs be ü K o' l'oter? E alura,

doK â, mia fa K ompâJn de 'l Kaî: lü l'éra so del di-aol, e l'ă K opâd ol so fradêl l'Aběl! E, ülî saî 'nK emanera i ă po K opâd fo? PerK ê l'soportaa mia i so ovre sante del so fradêl, lü K e invece l'faa tötoter, K e l'éra K atîv! O fradei, fìs po mia mervea se 'l mond K atîv a l'va öl mia be! Noter ma l'sa K

e de la mort a m's 'ê trepasâc a la eta: e la proa n'n'ê K e m'ɡa öl be a i frasura i “Letre”

dei! Ki K e ɡa öl mia be a K ei K e l'ɡ'ă isî, lü lé l'ê amô sota padrû a 'l di-aol, so/

ta la so mort K e i a K omanda. Ki K e ɡa öl mal a K ei K e l'ɡ'ă aturen a l'ê ü asasî. E oter a l'si a benone: K i K e K opa, la eta per semper l'ê mia la so, a l'ê mia per lü. Noter po m'ă K apîd K osê l'völ di üliɡa be a i oter, de 'l so esempe del /

Gesǚ Krist, K e per noter l'ă K onseJnâd aK â la so eta: e doK â, neɡǒt de meno: /

poa noter ma toK a spend la nosta eta per i oter. Metém K e ü l'ɡ'ă asě per K ampâ, e l'ved ün oter K e invece l'ɡ'ă imbisôJn asě... e lü l'fa finta de neɡǒt e n'n'ă mia a K ompasi-û e i a üta mia: ¿ farâl po /

omê lü lé a di sö “me ɡa öle be a 'l SiJnûr me!”, e?! Ee, scec K ar! Mè ülîs be delbû K oi fati, mia adoma a câK ole e bei disK orsî!

L'ê alura K e m'ɡ'ăvrâ la proa K e m's'ê nasîc a la eritâ! E sul K e alura m'ɡ'ăvrâ pi-ö Jne pura, denâc a 'l SiJnûr nost Dio! Finâ a ı̆ɡa fidüca de Lü aK â se det de noter a m'ɡ'ăvrâ amô erɡotina a de mia töt car car, e de ês amô impǒ timurûs; ol nost Dio a l'ê pi-ö ɡrand e pi-ö bu de noter: e öna olta K e l'ă est ol nost /

isfǒrs per indaɡa dre e üliɡa be a töc K ompâJn K e l'ma dis Lü per so meso de /

'l Gesû... i oter difêc, a i ê miɡle K e l'isK ua vi-a d'ü fi-at! /

AbeK ê ɡa sK ape Jne neɡǒt, ne! Ke se po m'ɡa riês a ı̆ɡa prope neɡǒt de erɡoJnâs... Dio l'völe, êK ola: alura m'pöderês prope a parlâ K on Lü in töta K onfidensa e libertâ K ompâJn de 'l so Scet Gesû (atênc be a la söperbi-a, e: ¿ K i /

e sarâl isě sfacâd de sentes sa perfêt, ne!?). /

A part töt, perô (poK o tat difetûs K e m's 'ê amô töc de siɡǚr), noter a m'ɡa /

sa a benone K e de Lü m'ɡ'ăvrâ töt K el K e m'ɡa sirK erâ a preɡâl... a pato K e m'teJne K ar i so K omandaměc e m'faɡe K el K e ɡa pi-as a Lü. /

¿ E K u- aěl po, “ol so K omandamět”, “ol” so urden, e? L'ê K e m'ɡ'âbe fidüca de 'l Gesǚ Krist so Scet, e K e m'sa öle be ü K ol oter, K ompâJn K e l'm'ă lasâd /

dic e fac ved lü! sura i “Letre”

Semper a K ela, sé, prope: ol SiJnûr l'istâ K on K ei K e I a sK olta, e i sta K ol SiJnûr

ei K e I a sK olta! Kel isperet K e – sK oltâ Lü! – l'ê la proa K e 'l SiJnûr l'ê K e

in mes a noter! Se ü K e l'K onosî mia a l'dis isě de ı̆ɡa K el isperet K e, merâ ed /

impǒ be, merâ metel impǒ a la proa, se delbû l'ɡ'ă o' speret del SiJnûr, e mia erɡǒt d'oter: K e, a n'n'ê semô in gir asě, a prediK â, de carlatâ impustûr; i ɡ'ă/

~ a in K orp! be o i ɡ'ăbe mia... speret de butiλ

La proa K e ü l'ɡ'ă ol so speret del SiJnûr, e mia erɡǒt d'oter, l'ê K esta K e: se l'amêt denâc a töc K e l'Gesû l'ê 'l K rist inviâd/mesia/scet de om in K arne e os, /

mia adoma "in fiɡüra, per manera de di"! Sedenô, ol so speret a l'ê mia 'l so de 'l SiJnûr, ma l'ê so de l'antiK rîst, K e l'si a be K e l'ɡ'ă de riâ fo: e anse l'ê sa in /

gir per ol mond. Oter perô, ne, scec K ar, a si roba K ara asě a 'l SiJnûr, e ɡa serî fo la boK a a i prediK adûr fals: o' speret del SiJnûr K e ɡ' ı̆ oter a l'ê ü bel toK pi-ö fort de l'isperet fals del so padrû de K ei là, ol di-aol! Kei là i ê roba del mond K atîv, e i parla doK â dre a i so interês de K el bröt mond lé, e i troa a lur tace boK alû a sK oltai. Ma noter, invece, m's'ê roba so de 'l SiJnûr: e noter i ma reK onôs e i ma sK olta K ei K e ɡ'ă buna olontâ e ɡrassi-a de K onôs ol SiJnûr; mia töc isě a baK eta, ne: K e ɡ'ê K oncedîd amô de ı̆ɡa i so poa a 'l di-aol, per intât. E a sto mond a m'pöl gösto a eden de K ei K 'i ɡ'ă o' speret dela eritâ, ma poa de K ei K

'i ɡ'ă o' speret del fals! Iscêc K ar: sirK ém prope de ülîs be ü K ol'oter, K e adoma l'amûr a l've de 'l

SiJnûr. Ki K e ɡ'ă amûr a l'K onôs ol SiJnûr e ɡ'l'ă per Pader; K i K e amûr a l'ɡ'ă mia, a l'K onôs mia 'l SiJnûr e l'ɡa öl mia be de scet a 'l so Pader. Ol SiJnûr a l'm 'ă fac ved isě ol so amûr per noter: l'ă inviâd K e a 'l mond ol so Scet üneK ispecâl Gesû, a portâm K e amô la eta a noter. Kesto K e l'ê “ol” amûr, la sor/

sia de l'amûr: mia 'l be K e m'ɡa öl noter a 'l SiJnûr, ma ol be K e 'l SiJnûr a l'ma /

sura i “Letre”

öl Lü a noter; K el be K e l'ɡ'ă fac mandâ K e ol so Scet Gesû, a portâm ol per/

dû e la ɡu- arigû de töt ol nost mal K e m'fa e K e m'ɡ'ă, de pos K e amô adoma per amûr a l'm'ă K reâd e l'm'ă lasâd liber finâ a de ultâs indrě K ontra! A sé prope, K ar a oter: se 'l SiJnûr, doK â, a l'ma öl isě be a töc e a oJnǚ, ¿ a m'pöderai ülîs men be ü K ol oter, a, noter? E adês sentìm impǒ amô me: ol nost Dio SiJnûr, nisǚ I ă mai vest in faca de persuna, fo K e K u- aK dǚ d’i so amisû 'ntramês a K u- aK facende o fiɡüre: reɡordém ol Mosê K oi so spi sö 'l /

Sînai. Perô se m'sa öl be ü K on l'oter, êK ola, isě l'ê prope K e Lü 'nK ö indelmês a noter, a m's'ê ü per l'oter la perfeta fiɡüra del so amûr, K ompâJn K e 'l /

Gesǚ Krist a l'ê per töc noter ol amûr inK arnâd del Dio Pader: e alura m's 'ê /

la proa ia K e l'm'ă reɡalâd ol so speret, la proa K e Lü, ol SiJnûr Dio nost Pader, a l'ê K on noter, e K e noter, i so scec, a m's 'ê K on Lü! Kol SiJnûr K e l'ă inviâd insâ ol so Scet Gesû per salvâ töt ol mond. /

Noter a m'pöl vês, per tace, la so mâsK era del Dio: e K i K e l'ved K e m'sa öl be indêl so nom del Gesû, issě “dre a K el” a l'pöl isK oprî 'l Dio göst, issě K o/

m'a l'ê delbû; ma K i K e l'ved mia de amûr intrâ de noter... K e rasa de Dio indüinerâl, e? Va diɡe a de pi-ö, scetei del me K ör: K el K e öl be, K el a l'ê nasîd de 'l SiJnûr, po aK : e per ol SiJnûr a l'fa poa nas. Ma isě stì aK â atênc: K el K e öl mia be l'deenta generasi-û de diaol, e per K önt del diaol a l'met a 'l mond! Perô noter, ne, a la finfî menomâl a m's'ê stac fac nas amô a 'l cel, de 'l so amûr del SiJnûr, a meso de' scet Gesû! /

Noter a m'l'ă est, ol so Scet, e m's 'ê i so testemone. Se ü l'aceta denâc a töc K

e 'l Gesû l'ê 'l so Scet del SiJnûr, alura lü lé l'ê K ol SiJnûr e 'l SiJnûr a l'ê K on /

lü! Noter, ne, a m'ɡa sa e m's 'ê siɡǚr K e 'l SiJnûr a l'ma öl be, perK ê ol Dio l'ê amûr: l'ê amûr presênt in K i K e öl be, e K i K e öl be l'ê la so presensa del /

amûr, presensa del SiJnûr. L'ê isě per ol Gesǚ Krist, l'ê isě a per noter a 'sto /

sura i “Letre”

mond K e adês. L'ê se l'amûr del SiJnûr a l'ê delbû presênt K e indelmês a no/

ter, K e noter a m'pöl istâ siɡǚr per ol gödese de l'öltem de: sul K e K i K ampa det indêl so amur del SiJnûr, i ɡ'ă mia pura! Ol amûr del SiJnûr a l'va mia deK

orde K ola pura, a i a K asa vi-a. A l'ɡ'ă pura K i K e l'sa speta öna pünisi-û, ü

astîɡ: e prope per K el l'istâ mia be indî so paJn e indêl amûr del SiJnûr ! Noter adês a m'ɡa öl be a 'l SiJnûr, mia ira? Adês, perô: dopo K e Lü per

prim a l'm'ă ülîd be a noter, e m'l'ă fac a ed! Se ü l'dis isě “a, me ɡa öle be a 'l /

SiJnûr, me!” ma prima ɡa l'fa e ma l'fa mia ed K oi fati, K e invece l'ɡa öl mal a erɡǚ... lü lé l'ê adoma bösârd! Se l'ɡa öl mia be a erɡǚ K e l'ɡ'ă K e denâc e i a /

ed, ¿ farâl K omê a üliɡa be a 'l SiJnûr: in fi d'i K önc a Ü K e lü l'ved mia, e?! Ma l'urden K e 'l SiJnûr a l'm'ă dac a l'ê K e K i K e ɡa öl be a Lü l'ɡ'ă de üliɡa be aK â a i oter, êK ola: sedenô, Jne ü Jne l'oter. Per deentâ so scec del SiJnûr poa noter, mè K rêdeɡa K e 'l Gesû l'ê 'l so /

prim Iscêt del SiJnûr. E amô a ü laûr, po: üliɡa be a ü pader, a l'völ di üliɡa be aK â a i so scec, o no? E po a l'in K ontrare: a scec e a pader. De K e s'sa sK apa mia, s'pöl mia di ü laûr sensa K el oter, de üliɡa be adoma a 'l pader o adoma a i scec, sensa ês dei impustûr e fal ved a töc! Parola de 'l Gesû! Ol SiJnûr a /

l'ê a ol nost Pader: üliɡa be a Lü, l'völ di fa K el K e l'ma dis Lü. E i so urdeJn a /

i so scec a i ê mai dür e esagerâc: a i ê adoma de faɡa K ontra a 'l mond K a/

tîv; e sul K ola nosta fidüca K e m'ɡ'ă de 'l Gesû Scet del SiJnûr, noter a m'vens /

ol mond K atîv K ompâJn K e i ă ensîd lü! /

Scet del SiJnûr a l'ê K el Gesû K e m'va dis noter: l'ê o' Scet del SiJnûr bate/

sâd det indel'aK u- a del Gordâ po mort in K rus. Mia adoma batesâd de aK u- a, /

doK â, ma poa de sanɡ, ol so sanɡ: noter a m'l'ă est a i so du batês, e oter ı̆ /

riseîd de noter e de' Speret K ela testemoJnansa K e: de noter, e po de' Speret, K

e l'ê la osta e la nosta eritâ. ¿ M'la refüderai, maɡare, la testemoJnansa del sura i “Letre”

so Speret del SiJnûr... K u- ando K e m's 'ê semper tat dispunîbei a acetâ testemoJnanse de omeJn? E doK â, sura la nosta de apôstoi, ɡa n' ı̆ amô a be tre, de testemoJnanse: la so del'aK u- a del Gordâ, la so del sanɡ del Kalvare, e la so de' Speret, töte tre deK orde! Ke l'ê po l'ö̂ltema K ela K e K önta de pi-ö, ne: l'ê 'l SiJnûr in persuna K e l'ɡa da ato a 'l so Scet! A l'ê K ela testemoJnansa K e del SiJnûr in persuna, K 'i ɡ'ă in K ör K ei K e ɡa K

red a 'l so Scet del SiJnûr. E K ei K e invece ɡa K red mia, i fa pasâ per impu-

stûr ol SiJnûr in persuna! E me diɡe K e l'ê ü ɡran bröt resc, K el de di e de K red K

e 'l Gesû l'ê nisǚ e neɡǒt, e l'ê neɡota la eta per semper K e l'dis lü; po de di /

e de K red K e ol Dio Jne l'm'ă dic Jne l'm'ă dac neɡǒt: K ala sul de di, alura, K e, se per K aso ɡ'ê ü K u- aK dio, l'ê perneɡotafâc pader de nisǚ e Jne l'ɡa entra ne/

ɡota, po, K ola nosta eta! E de lé... indì po inâc voter, dopo, se si bu! Ma me l'so be K e töc voter lé ɡa K redî a 'l Gesû Scet del SiJnûr, e aposta v'ŏ /

sK riîd a tace bei laûr: per fav saî K e va toK a a la osta bela eta per semper K oma la so, la eta del SiJnûr portada de' Scet SiJnûr! E, natürâl: K ela eta lé ɡ'l'ăvrâ mai K i K e refüda K el K e i a porta! Töc noter invece m'ɡa parla a 'l SiJnûr nost Dio K on töta fidüca de ês isK oltâc, K u- and K e m'istâ det indela so olontâ: e isě m's 'ê po siɡǚr de ı̆ɡa K el K e m'ɡa sirK a, K e i a öl poa prima Lü per noter. Prima de salüdâv amô a staolta, va diɡe amô ü laûr. Se edî ü d'i nosc a fa det ü peK ât mia prope de K ei K 'i tea fo de la eta, preɡì per lü e ederî K e 'l SiJnûr

a l'laserâ mia indâ perdîd K el nost fradêl là! Ma ɡ'ê a dei peK âc K 'i tea fo

de la eta, K 'i porta adoma e necesari-amênt a la mort, ne! E K i K e öl prope fa dei laûr del gener, l'ê pi-ö asě Jna 'l nost preɡâ, dopo, a sK iaɡa la so mort K e lü là l's 'ê sirK âd fo de proposet! /

TeJnì be a met, doK â, K e ɡ'ê peK ât e peK ât: ma ol peK ât de indâ de proposura i “Letre”

set K ontra o' speret del SiJnûr, a l'ê stes K e indâ a K opâs de proposet! E l'sa/

rês mia prope laûr, me diɡe, de ü K e l'ê deentâd so scet del SiJnûr e l'ê in K üra de 'l so prim Iscêt Gesû, fo d'i so sɡremfi-e del di-aol! /

Buna, alura, scec K ar! Noter a m'ɡa l'sa be, de ês so del SiJnûr, aK â se tat mond K atîv töt aturen l'ê amô indi ma a 'l bröt di-aol. Noter ma l'sa K e ɡ'ê eJnîd K e ol so Scet del SiJnûr a fam K onôs e fam imparâ la so eritâ del SiJnûr K

omâ l'ê delbû, Pader so e nost, e K e noter a m's 'ê de la so banda del SiJnûr

a sta K ol Gesǚ Krist, ol so Scet. A l'ê K esta K e la strada gösta per la eta per /

semper K ol ÜneK SiJnûr Dio de semper! Stì po atênc be doK â, i me K ar iscêc, a K ambi-â pi-ö Jne strada, K ompâJn de prima K e ɡa indaev dre a tate pi-ö o men bele statüine, K oi so pi-ö o men bele stori-eline! Reɡordìs poa K el, oJne tat, e fì po oter ol K onfrǒnt, fì sö be i osc K önc e i osc pas, alura! Me va salüde tat, va base sö töc, va 'nɡüre oJne be e töta la pas K e 'l SiJnûr a /

l'völ dam poa semô K e 'ntat K e ma l'ispeta; prope K ompâJn K e spete a me de /

edev amô töc voter töc K ontěc, e l'so K e poa oter ispetî de edem amô a me,

'l vost pader e fradêl, ol so amîs del Gesû benedêt e amîs vost, /

ol vost Goanî.

[ Scèt dèl SiJnûr a l 'ê Kèl Gèsû Kè m'va dis nótèr: l 'ê ó' Scèt dèl SiJnûr Kè l 'ê /

stac batèsâd dét indèl'aKu- a dèl Górdâ, Kè l'ă èsaltâd ó' spérèt dèla Lège, è Kè /

l 'ê mórt in Krus . Mia adóma laâd só dè aKu- a, dóKâ,– KómpâJn dè sóta 'l Góân, /

dét indêl Górdâ – è mia adóma nètâd dè la Lège dèl Mósê – ósèrvada dè Kó è /

dè Kör –; ma laâd só pòa dè sang, ól sò sang – pi-ö tat bu, dèlbû è dèltö̂t, dè töt /

Kèl

dè töc i bèsôc Kópâc fò a 'l Dòm –. A Kèl sang lé 'l SiJnûr in pèrsuna a l'g'ă

dac ato dè 'l cél, è dè Padèr Kè töt a l'pöl a g'l'ă dac indrě növ a ' Scèt Kè töt l'ă

(s)ófrîd! È pròpe dè Kèl a m'va rènd Könt nótr'apôstói! ]

sura i “Letre”

Il trascrittore della lèttera seguente risolve così – a parér mio elegantemente ; e validamente , efficientemente almeno per europei – la faccenduola aperte/chiuse ; col vantàggio parallelo di recuperàr decorosamente , nella parola , l’accentazione tònica . ----------------------

5 . SURA

LA “ SEG° ONDA LETRA DEL GOÂ N ”

K l v co K e, K l' stac ol pi-ö su n d'i sΩ amìs d l G sù in gir p r i strade d /

la Pal stina, a l'ɡ° a sK riv a töc a Ωñǚ i sΩ sc c d

la b la fam a lé a B rɡ° m,

traca ins m d 'l nΩst Dio Siñùr a Lü isé mai K ara. PΩa me va öle ü ɡ° ran be!

mia adoma me, ma pΩa töc K i K 'i ă inK ontràd

la santa rità, K l'ă m tìd so i sΩ sante raìs b le fonde in m s a töc not r: /

~ a str pe ñ mai pi-ö fΩ! nisǚ λ

isé p r not r ɡ° a sarà ɡ° rasi-a bu K ör pas: ta/

ce r ɡ° ai d l Dio nΩst Pad r, a m so de 'l sΩ sc t G sǚ Krist, K i sa d rà in /

furma d ver amùr intrà d not r. A l'm'ă fac pi-asér asé, d troàn lé tace

i sa porta be inda (=in d la) sΩ

eta, prΩpe K ompàñ K la rità d l Dio nΩst Pad r la K omanda.

pΩa me va

r K omande amῺ a töc: a m'ɡ° 'ă d m t in pràtiK a ol vülìs be ü K o' l'ot r! So mia dre a sK ri v öna nöità, ön urd n sura K i ot r; ma anse: prΩpe ol prim K m'ă ris ìd! Ülìs be a l'völ di sta det indi sΩ K omandam nc d l Siñùr; “ol” K omandam nt K l'v' stac fac imparà p r prim sura d töc a l' be K sto K e: K sa üliɡ° v be ñùr d

üliɡ° v be in töta la eta! Dre a 'l ɡ° ran r ɡ° àl K l'm'ă fac ol Si-

s poa not r i sΩ sc c in banda a 'l G sù d ülìm be amῺ a töc ü p r ü. /

¿ Ku- ate olte v'l'ŏvró s mῺ dic, , amìs? PΩ va l'diɡ° ró a s mp r! S /

rɡ° ǚ i

ma K oñῺs mia d sc c d l Siñùr, ɡ° a e mia Ωi-a d d ntàl pΩa lur, pöl das K l'see p rK i ɡ° 'ă mia i sΩ id e care sura 'l Siñùr, i völ mia ac tale. Ma K l'söcede ñ mai, invece, K 'i öle mia ac tale p r K olpa nΩsta d not r, K 'i pöde di sura i “Letre”

maɡ° are “ad s sé, K m'ɡ° a l'sa... K si prΩpe mia sc c d l amùr, ot r, ñ d la rità, ñ d la lüs! T ñìs l (t ñìv l, t ñìl) vot r, doK à, K l K ot r camì ol vΩst /

b l pad r!” A, pΩ r c a not r, alura! K rasa d ɡ° ran tort K m'ɡ° a far s a 'l Siñùr, pΩ a 'l G sù, sΩ sc t nΩst frad l ma stro!

ɡ° ran tort a l'sar s pΩa

p r K i pΩ r c K 'i sirK a la rità, p r K i ñ mῺ mia siɡ° ǚr a 'ntra d not r… s i v d mia K not r a m'ɡ° a öl be! S ü l'sa rinK órs mia K

rɡ° ǘ in K arne

Ωs a l'ɡ° a öl be, ¿ faràl K om

a K r d ɡ° a a

~ a d mia, ? l K m'ɡ° a dis: K l'ɡ° a öl be Ü, ol Siñùr, K lü λ

A 'l pr s nt, i s ' spandìc fΩ p r ol mond ü muntù d fals ma st r, K ompàñ /

i K pr s mpe i völ pi-ö am t

'l G sù l'éra d lbù ün Ωm K ompàñ d /

doK à adéi lé, i fals inK antadùr K l'm' ı̆a s mῺ dic a not r ol G sù: i

not r.

G sù a l'inK untrare! Stì be at nc, alura, d bötà mia vi-a isé dre a lur töt ol prΩ /

d l laorà fac finanK ö́ d la banda gösta d la rità: K

… p rd r s v ol pi-ö,

ola, ol premi-o pr paràd la Ωsta K uruna!

Ki K

ambi-a strada l'istà mia b l sald dre a 'l sΩ parlà d l G sǚ Krist, lü lé /

l'istà mia ins m K ol Siñùr nΩst Dio. Ki K sta b l sald ind l sΩ parlà d l G sǚ /

Krist, K om l'ı̆ sK oltàd d la boK a d'i sΩ ver amìs, K ompàñ d me… lur lé i sta ins m K ol Pad r

o' Sc t!

S l've lé d ot r rɡ° ǚ

l'va ins ña rɡ° ót d'ot r,

me, ot r istì sö i vΩste pusisi-ù /

mia K i laùr

v'ǒ dic

fìɡ° a pΩ mia tat d f ste, a lur là: K i K ɡ° a fa

~ ' in adoma buna cera a sK oltai, mia a fai turnà a la sΩ rità d l Siñùr, K i a λ

ɡ° ran p riK ol, i d nta K ompàñ d lur, pΩ i ɡ° 'ăvrà a lur la K olpa d bötàn fΩ d strada d i ot r ! G° 'ăvr s amῺ a tace laùr d sK ri v: ma spere invece d riaɡ° a amῺ a ñ lé pr st prΩpe me d ot r, parlà 'mpo K on vot r.

isé l'sarà 'l pi-ö ɡ° ran pi-asér

p r töc ins m. Intât, töc i me sc c K ar d la fam a b n d ta d Ωsta

lé, i va salüda d

ör!

sura i “Letre”

e, sor la d la

[“Giovanni”… sopporterà le mie stramberie? …Con le quali mai intendo “far lezione”, eh: un ex bidello?!? Solo, proporre l’opportunità – se non pròprio necessità – e la possibilità/fattibilità di render sulla carta ben distinguìbile “un determinato suono” con “un segno” – determinàbile; anche all’occorrenza “inventàbile”, quando non se ne ritenga vàlido inequivocabilmente uno già in uso altrove –. Dùnque, scuserete Voi lettori (eventuali), conto; in particolare là, dove riusciranno anche a divertirvi un po’, le stranezze, oltre ad esercitare la Vostra elasticità mentale nell’adattàr l’òcchio ai vari cambi (e interscambi: vedi fra le “gi/ ghi”… balletti d’accenti… misture di “set–caratteri”…). Sì, certo: oltre a esercitare la Vostra (santa) pazienza. Chi n’avrà. Almeno: qualcuno… n’avrà avuta?] ---------------------Tornando sùbito alla scrittura “(circa) italiana/latina” con kappa più (novità) “segnati tutti gli accenti tònici e fònici”… 6. SURA LA “ TERSA LETRA DEL GOÂN ” Ól Góanî, ól pɨö s/ ûèn (öna ǒlta, s/ ûèn!) d'i sò amîs/ dèl Gès/ û Siñûr, a 'l sò Kar amîs/

ól Ɠâɨó: câó, è stàm bé!

A l'só Kè ta stét bé dè mènt è dè Kör, è spěré prôpé Kè pôa la tò salü̂té la séé bûna, è Kè töt a l'ta indâɠé bé. Ɠ 'ê èñîd Ké dèi fradêi, è i m'ă Köntâd sö Kè ta ɠ'ĕt prôpé a Kör la èritâ, è Kè

ta ɠa éd dré bé a 'l Siñûr: è l'm'ă fac pɨasěr asě dè saîl; Kè, ól mé pi-ö ɠran

pɨasěr a l'ê dè sènt a di Kè i mé scèc i Kâmpa bé dét indêla èritâ Kè m'ê stac rèɠalâd dè Kónôs, pò dè fa Kónôs! A sé, Kar a té 'l mé Ɠâɨó: ta fét prôpé bé, a capâ in Ka i fradêi, pôa Kèi Kè ta Kónôsèt ñèmô mia. È Kǒma K'i m'n'ă parlâd bé asě, ñaK, a nǒtèr Ké, Kè ta sét istâc brâó, gènèrûs/ è Kalurûs/ ! PóK ma siɠü̂r, ta férět sènsǒtèr bènǒné a sura i “Letre”

ötâi amô, pèrKê isě i ɠa rîé a portâ in 'nac la sò misɨû in maněra dêña KómèKê 'l Siñûr a l'Kómânda è l'mêrita è l'prěmɨa! Mè a rèɠórdâs K'i part a sèrvî 'l Siñûr sênsa capâ ñè spètâs nèɠǒt d'i paɠâ indǒK'i va, è dóKâ, a m'ɠ'ă pò nǒtèr l'impêñ dè mantêñèi: Kè isě m'sarâ pôa nǒtèr ópèrâre dèla sânta èritâ. Ɠ ' ĭ̆e s/ èmô sKriîd (s Kric) ö̂na lêtra, mé, a la ôsta bêla famêa dè lé: ma... a l'só Kè 'l Dɨôtrèf a l'm'ă mia dac isKǒlt, è ânsé v'l'ă ña lès/ îda sö, Ku-and Kè i ɠ'l'ă portâda lé! Kè, a l'völ sêmpèr lü l'unûr dè ês ól prim in töt, lé, è aK a prèdiKâ. A rièrǒ lé mé, pò, a dîɠa car sö sö 'l müs/ Kè l'fa mîa bé pèrnèɠǒt, isě, è Kón Kèl Kè l'Kö̂nta sö dè invèntâd è antipâtèK Kǒntra dè mé, pò! È l'sa Kontênta

ñèmô mîa, aK: a l'Kâsa vɨa i fradêi Kè pâsa dè lé, pò l'ɠ'i lâsa capâ

in Ka ñè a i ǒtèr, sèdènô l'dis/ isě Kè l'bö̂ta fò dè la famêa pôa lur! Laûr Kè sta ñè in cél ñè in têra! Kar a té, ól me Ɠâɨó: te àɠa dré a Kèi Kè fa dè 'l bé, è mîa a Kèi Kè fa dè 'l mal! L'ê Ki Kè fa 'l bé Kè l'ê ö̂na pèrsûna mètîda a növ dè 'l Siñûr. Ki Kè fa 'l mal... a l'ê ó pèrKê l'Kónôs ñèmô mîa ól Siñûr, ó i a rèKònôs mîa bé, i a acêta mia: è i sarâ tâcé bröc fastö̂de, pèr lü là!

I dis/ töc ü ɠran bé pôa dè 'l Dèmětre: è Kè l'ɠa da bûna tèstémòñânsa a la èritâ. Bèl: pò l'tûrna a sò prò dè lü. Ɠa dó âtó aKâ mé, è té ta l'set Kè mé dîɠé sul Kè la èritâ. Ɠ 'ăvrês amô a tâce bêi laûr dè dit; ma ôi mîa fal Ké, söndǚ fôi dè Kârta: a Kö̂nté

dè êdèt prèst, è alûra ma n'parlèrâ a us/ .

Pas/ a té! I ta salü̂da töc i fradêi dè Ké. È té salü̂dèm ü pèr ü töc i fradêi dè lé. ++++++

E, di sèguito, riecco finalmente la nostra “esse bergamasca”: lèggasi “spirata”

(non… “defunta”, finora! Benchè sia “perso” il suo segno sulla carta antica ).

sura i “Letre”

7. SURA LA “LETRA DEL GÜDA” ˛ ˛ Me, ol Güda, freděl de GaK om e servidǔr del Gesǔ Krist, ve sK rie a oter K e ˛ ˛ ˛ siv istǎc camǎc a la fidüca indel so amǔr del Dio Pader, e indela so K üra del ˛ Gesǔ: e ve inɠüre oJne be, töta la buna ɠrasi-a a ɠratis del SiJnǔr sura oJnǚ, e ˛ tat de amǔr e pas intrǎ de oter! ˛ ˛ Ma se, K ar a oter: semǒ de tat a ɠ'ı̆e prope oi-a de sK riev verɠǒt sö la förtü˛ ˛ na K e m'ɠ'ă de ês salvǎc töc insema. Ma, ɠ'ê riˇǎd invece a trop prest ol de ˛ ˛ K e ma s a tro e öbliɠǎd, pötǒs t, a metev sö l'av ı̌s, e a reK omandǎv de K onser˛ ˛ vǎ be la osta sana fidüca e de dif ěndela, a parole e a fati: K e ɠ'ı̆ üd, insěm ˛ ˛ ˛ ˛ K on noter, a ɠratis la ɠrass-i a de ris eila öna ölta; e s e m'la perd aděs , cao mě/

neɠa: a m's 'ê JnaK de erɠǚ! ˛ ˛ ˛ E issě, me toK a sent K e ɠ'ê riǎd lé aK ǎ in mes a oter serta set disonesta, K e i ˛ dovra ol fato dela misereK ordi-a del nost Dio e Padrǔ, per fa po K el K 'i ɠ'ă ˛ ˛ ˛ oi-a lur, sensa Jne erɠoJnǎs, töt a l'inK ontrare de K el K e l'ă dic e fac ol nost K a˛ ˛ ˛ ˛ po e S iJnǔr, ol Gesǔ Krist! Sensa erɠoJna, prope, e sensa sa ı̌ K e la so K onda˛ ˛ na bela seK a l'ê seJnada so semǒ de tat aK ǎ indela Bibi-a. ˛ ˛ ˛ Alměn voter, K ei laǔr K e ɠ'i si semǒ, o no?! Ma perǒ öle reɠord ǎvei alistěs ˛ ˛ amǒ öna olta a me. A m'ɠa sa be töc K e ol Dio, Padrǔ de sura e de sota, öna ˛ ˛ olta l'ă trac fo de 'l Gito la so set d'Isdraěl, e tace aK ǎ K ontra oi-a: ma K ei K 'i ˛ ɠ'ă mia üd fidüca asě a i ă fac mör töc prima de ed ol so bel! Po, ü bel toK ˛ ˛ prima amǒ, reɠordì s a de K ei poer ǎngei là mia K ontěc asě de K el K e i éra e ˛ ˛ K e i K omandaa, e K e i ă pretendı̌d de K amb-i a: e issě i ê po s tac is prefondǎc ˛ ˛ ˛ so in fond a 'l fo sK , töc in K adene, a spetǎ ol de del öltem gödese; abě K e ˛ ˛ intǎt i pöde a fam verɠǒt de mal aK ǎ a noter, se m'i sK olta! E defati, reɠordìs ˛ amǒ de Sǒdoma e Ɠomora e i sitǎ là aturen: poa töta K ela set là a i ă ül ı̌d /

sura i “Letre”

46 K

˛ ˛ ˛ amb-ia i rěɠole del om K oi mia rě ɠole pes d'i besce: e i ă sK ödı̌d ol so pro,

po i ê là amǒ a ɠodel indel so bel föɠ! Buna: me dı̌ɠei neɠǒt a noter, töc K ei ˛ ˛ laǔr K e, presempe? Kela set lé, ěK ola, K e ɠ'ê eJn ı̌d lé in mes a oter, a i ê sö 'n ˛ ˛ ˛ ˛ K ela s trada lé, K oma K 'i s e porta lur: i ɠa a dre a i s o idee malsane, i ferěs e ˛ ˛ ofěnd ol so K orp, i ɠ'ă in des prese K el K e a bu derito l'me dis ol SiJnǔr Gesǔ ˛ dre a i K omandaměnc: e per lur, töt K el K e l'ê “us de cel” a i ê fandoJne de /

maleděc!

˛ ˛ ˛ ˛ Lur sé K 'i sarěs de maledı̌, K 'i bestemm-ia töt K el K 'i K apěs mia e i völ mia ˛ ˛ ˛ K apı̌! Ma s e m'ɠe pensa s ö be, Jne ol arK angel MiK ěl a l's 'ê asK ǎd a maledı̌ ˛ ˛ per K önt so de lü ol diaol K apo, ma ɠ'l'ă lasǎd a 'l Dio de daɠa la so bela ˛ ˛ ˛ paɠa: e issě la sarǎ a per lur lé, K e tat semǒ K el K 'i K apěs a la so manera e i ˛ fa, K ompǎJn de animai re(m)bambı̌c, a i a porta a la so braa rüina ɠarantida! ˛ Ɠu- ai a lur! A i ă imbroK ǎd la vi-a del Kaı̌ asası̌! Dre a i so K önc, i fa K om˛ pǎJn de 'l Balam, fals profět a lü! E i farǎ la so bröta fi del Kor, K e l's'ê reultǎd ˛ ˛ ˛ - and K e se truı̌ per iströı̌s e K ontra 'l Mosě e l'Arǒn! Adì be K e ı̌ɠei lé insěm K u ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ fa la sena santa del SiJnǔr Gesǔ, a l'ê ü sK andol: i ve lé a fa festa sensa erɠo˛ ˛ ˛ ˛ Jna de neɠǒt e sensa ü fal ı̌ de respět per i oter! Něoi a spas K ol vent, K e Jne ˛ ˛ ˛ ˛ mai i da aK u- a de fa K res verɠǒt; pi-ante seK e fo de stagǔ, sensa fröc, e bune ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ adoma de rasɠǎ sö e tra fo i ra ı̌ s, per lasaɠa ol terě liber; onde sbalade del ˛ ˛ ˛ ˛ mar, K 'i tra a ria töta la so scöma trobi-a de römeta; stele orbe filante, desti˛ ˛ nade a perdes in fond a 'l fosK ! /

A n'n'ă semǒ K öntǎd sö erɠǒt tat tep indrě finǎ a l'EnoK , ol patriǎrK K el d'i ˛ ˛ ˛ set dopo l'Adǎm, e l'ă dic issě, prope de lur lé, e de la so risma de lur: “àda ˛ ˛ lé: a l've 'l SiJnǔr in persuna, K oi so ǎngei e sanc a miěr de miěr: a l've a gü˛ diK ǎ 'l mond töt intrěɠ e a K ondanǎ töc i K atı̌v per töte i so K atier-ie K e i ă fac /

sura i “Letre”

insěm, per töte i manere K e i ă desunurǎd e ofendîd Lü, ol SiJn ǔr, lur K oi so ˛ ˛ ˛ peK ǎc sensa mai pent ı̌s!”. E K ei là i ê lur lé, K ei poK de bu K 'i se mesca sö ˛ ˛ ˛ ˛ K on voter, s emper dre a lömentǎs d'i rěɠole, e mai K ontěc, abě K e i s a tö s ö ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ töte i so sodisfas-iu de sporK isǔ; töc p-ie de ar-ie per vantǎs e sbaösǎ sö ado˛ ˛ ma K ei K 'i ɠa interesa a lur, per ɠu- adeJnaɠa erɠota! Oter invece, amı̌s, e, re˛ ˛ ɠordìs semper K el K 'i v'ă (K 'i m'ă) dic issě i so amı̌ s del Gesǔ, ol nost SiJnǔr e ˛ ˛ K apo: “A la fi del mond, i rierǎ fo dei ɠranc impus tǔr, K 'i s e porterǎ adoma /

mal, a indaɠa dre a i so o-ie de treěrs!”. E doK ǎ, adìi lé K ei, ěK ola! I ê lé adoma a portǎ divis-iu intrǎ de noter, set K 'i ˛ ˛ ˛ ˛ se fa K omandǎ d'i so o-ie, e mia de 'l so Speret del nost SiJnǔr! ˛ ˛ Ma me, K ar a oter, ve reK omande: oter indì inǎc drec a tra sö la osta eta ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ sura i fondaměnc de preda dela nosta sana fidüca! Stìm bei franK indela so ˛ ˛ ˛ forsa del Sant Isperet e in K ela preɠí, preɠí: e resistì saldo a üliɠa be a 'l nost ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ Dio SiJnǔr ÜneK , e a spetǎ K e 'l nost SiJnǔr Gesǔ Krist a l'me faɠe ed la so ɡɿlo/

r-ia, e l'me reɠale la eta per semper! ˛ ˛ Pasens-ia e K üra K oi dě boi: ütìi a sta deluntǎ de 'l föɠ! Pas-iensa poa K on K ei ˛ ˛ ˛ oter: ma poa prödensa, K on K ei! SK u- ase, àda: toK ì Jna i so est ı̌c, K 'i ê impre˛ ˛ ˛ ˛ Jnǎc sö de la so porK erea. Ma oter, ma noter, ol nost defǎ 'l see de sta sem/

per nec e K ontěc deante a Kel K e l'ê bu de teJnem issě per ol so unǔr: e a Lü, ˛ ˛ ˛ ol ÜneK a ês Dio e a salvǎm, per so meso de 'l Ges ǔ Krist, a Lü sul ɡɿlor-ia e ˛ ˛ reJn de semper, aděs e po amǒ e 'n buna fi per semper! /

…Supponiamo che Pàolo apòstolo parlasse (e scrivesse; lui o il suo segretàrio, qualche volta; o – perché no? – la sua segretària) un po’ diversamente dai colleghi galilei… Variazioni, comùnque, che non richiédono “istruzioni”. Non garantisco che sia (un) "bergamasco" effettivo d'oggi. sura i “Letre”

8. SURA LA “SÈ ƓONDA LÈTRA DÈL PAOL A K WEI DE T ESLON ƓA ” Me, ol Paol apòstol, K ol Silvâ è 'l Temòte, ɠè sK rie a la cesa K è ɠ'ê lé 'n Tè/

slonɠa: a m'vè sK riv a otèr K è K ompâñ dè notèr si sò dèl Padèr nòst Dio è dèl tus Gèsû Krist, ol nòst Siñûr. È K è 'l Dio Padèr è 'l Gèsû Siñûr i vè daɠe /

sèmpèr la sò bèla ɠrassĭa è la sò ɠran pas! /

Pròpe, frèdèi K ar: a m's 'ê K ontěc asě dè otèr fò lé, siɠǚr: è m's 'ê sèmpèr dre a diɠa ɠrassĭe a 'l nòst Dio pèr K oma si sanc. Mê pròpe ês K ontěc è rènd ɠrassĭe, K è la vòsta bèla fidüca la fa dè ɠran pas innâc, è pòa l'amûr K è sè purtî vü K o' l'otèr a l'K rès tötura, de pèr de. A so pròpe urɠuł≈ûs, dè otèr, me; /

è sè vante dè otèr in töte i cese K è 'ndo è K è ɠè sK rie, dè otèr K è sti isě bèi /

tèK â a la santa fidüca è tèñî dür a K rêdèɠa aK â 'n mès a tate pèrsèK üzĭû è /

fastöde K è vè toK a fa front. Töt K u„èl K è vè toK a soportâ l'ê a K u„èl ü sèñâl dè la manera gösta K è 'l nòst Dio 'l'gǚdiK a töc. Ol vòst patî l'vè fa dèèntâ dèñ dè rèñâ K ol Siñûr a 'l sò tep: l'ê be pèr K u„èl K è adês patî ontera èrɠǒt, mia ira? Siɠǚr: ol nòst Dio l'ê otèr K è göst, è isě, a me è a otèr K è adês a m's'ê trèbülâ, a l'mè darâ tat botěp; è alura i ɠ'ăvrâ pò 'l sò bèl trèbülâ K u„èi K 'i mè fa patî notèr inK ö̌. Pròpe isě l'söcedèrâ, apena K è dè 'l cel a l'vèñèrâ go amô öna ölta ol Gèsû nòst /

apo è l'K omparesèrâ K on töc i sò brae ângèi, i pĭö forc! Alura, K ol sò föɠ è

fĭame ɠ'la farâ paɠâ K ara a töc K u„èi K 'i rèK oñòserâ mia ol nòst Dio: sarês a di, a K u„èi K 'i tö mia a K ör K u„èl K è l'ă di è l'ă fa lü prima: ol sò vangěl dèl nòst K

apo Gesû. Töc K u„èi lé i sarâ K ondanâ a öna rüina sènsa pĭö fi, luntâ dè 'l /

sò müs dèl Siñûr, K 'i a vardèrâ ñè pĭö, luntâ dè 'l sò amûr è dè la sò ɡɿlòrĭa /

parègada pèr tace. Ku„èl de lé, l'vèñèrâ sà lü pèr vès capâ in K a dè töc K u„èi sura i “Letre”

49 K

'i ê i sò dè lü, pèr vès rèK onòsü̂ è amirâ dè töc K u„èi K 'i ɠa K rèd a lü: è doK â

sirî be a otèr de 'l nömèr, otèr K è ɠ'ı̆ K rèdü̂ a K u„èl K è me v'ŏ fa saî. Pèr K u„èl momênt là, eK o, me ɠa do a preɠâ pèr votèr, a sirK aɠa a 'l nòst Dio K è fin'a 'l sò tep a l'vè tèñe dèñ dèla sò veta K è l'völ dav amô, K è pròpe a K u„èla l'v'ă camâ, lü. Ɠè sir K e K è K ola sò forsa dè lü l'vè vüte a fa dèlbû 'n prâtiK a K u„èl K è dè be ülî K ol K o è K ol K ör, è isě l'faɠe nas tate sante ovre dèla vòsta braa fidüca. A 'sta manera K e, alura, ɠè firî dèlbû unûr a 'l sò nòm dèl Gèsû, ol nòst K apo, è sirî a otèr unurâ pèr sò boK a è sò ma dè lü. /

Kè l'ê pò gösto 'l rèɠâl K è m'ispèta töc dè 'l volt, mia ira!? Buna, fradèi. Ku„at a K u„èl K è toK a 'l Gèsû K è l'ɠ'ă dè vèñ K e amô, è notèr /

è m'ɠ'ă dè troâs amô K on lü… vè rèK omande ü laûr: fìs mia sK unfundî sö i

idèe tat a la buna! Mètìs mia in agitazĭû sè vèrɠǚ, pò, l'dis isě K è 'l sò de dèl /

Gèsû dè èñ a l'ê uramai K e, ña s'i dis dè ı̆l saî dè 'l volt o dè sà o dè là è ma/

ɠare a dè vöna K u„aK lètre K 'i fa pasâ pèr ı̆le sK riüde go me! Lasìs pròpe mia

'mbròĭâ sö dè nisǚ, a nisöna manera. Kè, ol sò de dèl Gèsû l'vèñèrâ mia sà /

prim K è l'sè sie fa vèd be K u„èl tal K apo dèlinK u„ênt dè òm dèstinâ a la sò malura, K ompâñ K è la dis sö la Bibĭa. Ku„èl tal lé l'rivèrâ a mètès sö lü K untra töt /

u„èl K 'i adora i òmèñ è K è i cama ol sò dio: è adiritüra l'indarâ det lü finâ a

det indèl sò dòm dèl Dio fò là a Gerusalêm è l'sè sèntèrâ go a K omandâ lü /

ola prètesa dè ês dio adoma lü, K e 'n tèra! /

Sè rèɠordèrî be, o nò, K è v'i ŏ a sa K öntâ sö töc, K u„èi laûr K e, a 'l tep K è so /

sta lé K on votèr, me diɠe. Ülî maɠare saî, adês, inK èmanera 'sto diaol a l'ɠè riva mia a saltâ fò ñèmô? L'ê K è vèrɠǒt a i a tèñ, o nò, finaK ê l'sarâ 'l sò momênt dè lü. La sò forsa mistèrĭusa dèla K atierĭa, ol mal, a l 'ê gèmô dre a fa i /

sò afare a 'l fosK ; ma, pèr isbògâ fò dèltö̂t, mè tö dè mès prima vèrɠota K è /

l'ɠè da amô impâs: è ĭura sé, doK â, K u„èl ɠran poK dè bu l'sè farâ vèd pèr sura i “Letre”

50 K

u„èl K è l'ê dèlbû. Pèrô ol Gèsû, ol nòst K apo, K ompâñ K è la dis la Bibĭa, a i /

a farâ fò adoma a bofâ, i a dèsfèrâ sö a turnâ K e lü indè sò ɡɿlòrĭa löminusa. /

Ol dèlinK u„ênt a l'rièrâ sà K ola prèpotènsa dèl K apo d'i diâoi, K ola forsa dè tace laûr fò dèl normâl K 'i sömèèrâ tace miràK oi, è l'dovrèrâ òñe sort dè imbròi pèr faɠa dè 'l mal a K u„èi K è l'ɠ'ă dè rüinâ, lü: è töc K u„èi là i 'ndarâ gösto a fas caâ K on lü, K omaK ê i ă mia sK oltâ è capâ a K ör la vèritâ, K u„èla K è i ăvrês pò sK ampâ. È isě, doK â, ol Dio l'ɠè manda sà a K u„èla gent lé vöna forsa dè 'mbròi, dè manera K 'i ɠè borle e i ɠè K rède: è alura töc K u„èi K 'i ă mia vulü̂ K rêdèɠa a la èritâ, ma i ă troâ töt ol sò ɠöst det indèl mal… K u„èi lé i sarâ töc K ondanâ a la sò braa rüina, K ol sò K apurĭû. Notre invece K è m'vè sK riv, frèdèi, a m's'ê sèmpèr dre a diɠa ɠrassĭe a 'l Dio pèr votèr lé, sirK â fò töc dè 'l nòst K apo 'l Gèsû. L'ê be pèr vĭa dèl Gèsû, /

è l'v'ă sirK â fò a otèr, ol nòst Dio 'n pèrsuna, è l'ă vulü̂ fa dè otèr i sò prim

salvâ dè K u„èle bande lé, a dav ol sò sperèt K è l'vè fa sanc e l'vè da tata bèla fidüca dèla vèritâ sula 'ntreɠa è gösta: K u„èla K è vè fo saî me, ol sò vang ěl dèl Siñûr, K è pòa otèr si camâ a vês töc salvâ, è isě a vı̆ɠa part a otèr pèr sèmpèr a la sò ɡɿlòrĭa dèl Gèsû Krist. È ĭura, doK â, fradèi, stì bèi salc è tèñì /

strec i laûr K è ı̆ 'mparâ dè me, tat K u„èl K è v'ŏ di dèante a töc, tat K u„èl K è v'ŏ fa vèd, K oma K u„èl K è amô öna ölta vè sK rie a 'nK ö. L'ê pròpe 'l nòst K apo, ol Gèsû, l'ê pròpe 'l nòst Padèr, ol Dio, K è i m'ă vu/

lü̂ isě be, è tat gènèrûs, K è i m'ă da öna isě bèla fidüca è spèransa dè K onso/

lazĭû sènsa fi: o' stès Dio è o' stès Siñûr i vè K unsule gèmô dè adês, è i vè daɠe K ör è forsa dè di è dè fa töt K u„èl K è l'ê be! È preɠí a pèr me, frèdèi, siɠǚr! Preɠí, K è la sò paròla dèl Siñûr la sè spande fò be sèmpèr a pèr me mèso dè me, è la sie rizèüda töt aturèn, K ompâñ /

è l'söcěd isě mai be lé 'ntradè otèr. Pèr ol vòst preɠâ, pò, ol Dio l'mè dèsura i “Letre”

slîbère dè sèrta gènt K atia è malfideta K è la mè roña adôs. Bisòña pör fasèn /

öna rèsû: mia töc i ɠè ria a vîɠa part a la nòsta bèla fidüca. Ma 'l Siñûr l'ê /

dè paròla, lü: l'mè darâ lü la sò forsa, è l'mè tèñèrâ fò dè töc i mai. Ol nòst K apo l'mè fa fidâs dè otèr: isě, pènse pròpe K è firî K u„èl K è v'ŏ rèK

omandâ, intât K è l'vè porta a l'amûr dèl nòst Dio Padèr, è K on K u„èla pa-

sĭènsa K è l'ê amô vün d'i sò rèɠai. Fradèi, vè do a ön urdèn a sò nòm dèl Gèsû nòst K apo: stì a la larɠa dè /

u„èi frèdèi K 'i mena öna veta dèsurdènada è K 'i va K untra i 'strözĭû K 'i ɠ'ă /

vü dè me. A l'si be otèr K oma ɠ'ĭ dè fa pèr fa K ompâñ dè me. 'Ndèl tep K è so sta lé 'n mès a otèr, so mai sta lé a ardâ 'n arĭa, o a fa 'nda la ɠambèta, /

me: so fa mantêñ dè nisǚ, me, ma ŏ laurâ de è nòc dè lena e fadiɠa, K è ülie pròpe mia êsɠa dè pis a nisǚ, me. È sé, K è ɠ'ĕre be a K u„aK derito, me diɠe; /

ma ŏ fa isě: ŏ laurâ, pèr maĭâ; pèr fav vèd aK a otèr K oma mè fa. Fintât K è so sta lé dè otèr, v'ŏ da K u„èla rěɠola K e, me: K i K è öl mia laurâ, K u„èl a l'ɠ'ă ñè dè püdî maĭâ K on notèr. Ma adês invece mè toK a sènt K è ü K u„aK intradè otèr i K ampa fò dè rěɠola: aK in salüte è in forse i fa pĭö ü bèl nèɠǒt, pò anse i pasa fò 'l sò tep a fa det tate è tate aK ade! A sò nòm dèl Gèsû, ol nòst K apo, me ɠè rèK omande è K omande a K u„èi /

frèdèi lé dè laurâ bèi K u„ec è dè ɠu„adèñâs ol sò pa, de pèr de, dè pèrsune onèste è bune, dè daɠa öna ma a töc i otèr! Otèr töc lé, frèdèi, pèrdìs mai dè K orago a fa 'l be. Sè vèrɠǚ l'völ mia daɠa sK olt a fa K omaK ê vè sK rie me pèr lètra, sèñì go, otèr, è tèì fò K on lü lé, K è l'ɠ'âbbĭe alměn vèrɠoña; è dòpo rièrǒ lé amô a me! Mia, pèrô, tratâl pròpe dè aèrsare, nè, ma vusaɠa dre dè frèdèi, K u„èl sé. /

Ol padrû dè töta la pas a l'vè daɠe lü 'n pèrsuna la sò pas, la òsta braa pas /

pèr sèmpèr è 'n töt. sura i “Letre”

Ku„èle dò riɠe K e pèr salüdâv v'i sK rie go dè mea ma, me 'n pèrsuna: K u„èsta K e l'ê la mea firma dè töte i me lètre, la K òñòsî uramai be, me sK rie isě. È la sò buna ɠrassĭa dèl Gèsû Krist, ol nòst K apo, la staɠe sèmpèr a K on /

töc votèr! A rièdîs.

**********************

9. SURA LA “PRIMA LÈTRA A 'L TÈMÔT,

DÈ 'L PAOL APÒSTOL”.

Me, ol Paol, apòstol dèl Gèsǚ Krist pèr sò urdèn dèl Dio nòs salvadûr, è /

pòa pèr urdèn dèl Gèsǚ Krist in pèrsuna, nòsta spèransa, tè sK rie a te, Tè/

môt, K è tè se dèlbû ol me tus, indèla nòsta santa fidüca. /

Kè 'l Dio nòs padèr è 'l Gèsǚ Krist nòs K apo i tè daɠe tata ɠrasĭa è pas, K 'i /

tè völ be otèr K è me, lur! Ku„an K è so partî pèr indâ fò 'ł≈a 'ndè Macèdòña, t'ŏ rèK omandâ dè rèstâ fò lé a Efès, te. È te stàɠa amô 'mpo , tè preɠe: pèrK ê l'so K è ɠè n'ê lé dè K u„èi /

'i fa 'mparâ dotrine sbał≈ ade, è te tè ɠ'ĕ dè ordènaɠa dè tèala fò. Dìɠa isě /

dè intèrèsâs pĭö dre a tate bale, töte K u„èle filene lé dè antènâ pò de maròsěr: a i ê adoma laûr dè fa vèñ fò ɠran dèsK ösĭû, è i ɠè èntra ñè pròpe néɠota K on K u„èl K è 'l Siñûr a l'mè fa K òñôs in fidüca sö 'l vès sanc è salvâ. Tè diɠèr ě: 'nK èmanera, è, rèK omandâm a me ü laûr isě? Buna: pèr fa nas K

u„èl amûr K è ve fò d'ü K ör car è nèt, êK ola, è dè öna fidüca gènüina. Ü K u„aK , fò lé, i s 'ê sluntanâ dè K u„èla strada K e bèla dreca è i s 'ê pèrdü̂ vĭa-

drě a tate dèsK ösĭû fatöòte. I prètênd dè ês maèstèr indè sò lège dèl Siñûr: dè fato i K apěs ñè lur K u„èl K 'i K önta sö abě K 'i a K önta sö K on tata siK ömera. Cêrtosa: mè l'sa a notèr, K è la lège l'ê ü bèl laûr, sè ü i a dovra K oma mê /

dovrala. Rèɠordémsa, doK â, K è öna lège l'ê miɠa mètüda lé pèr K u„èi K 'i fa

gèmô be, ma pötôst per mêtèɠa i K onfî a i sò ovre de K u„èi K 'i sè porta mal, sura i “Letre”

pèr K u„èi K 'i sè rèulta, è pèr i dèlinK u„ênc, pèr i K atîv è i poK dè bu, pèr K u„èi K

è respèta miɠa 'l Siñûr è i sò laûr sanc, pèr i asasî è K u„èi K è K opa fò padèr

è madèr, pèr i sK andalûs, i sènsa mèsüra, pèr i mèrK ânc dè òmèñ, i fals è i /

spèrgǚr; insoma: pèr töc K u„èi K è va K ontra la sana dotrina. È la dotrina gösta l'ê töta det indèl sò vangěl dèl Siñûr, K è l'm'ê sta afidâ a me a vòst prò dè otèr, amô dè 'l Dio sant, ɡɿlòrĭûs è bènèdêt. /

Me ɠè diɠe ɠrasĭe a 'l Gèsǚ Krist nòs K apo, K è l'm'ă (ri)tèñü̂ dèñ dè fidâs /

dè me è l'm'ă da ön öfese è la forsa dè tral a K o. È sé K è, prima, me ĕre parlâ isě mal pròpe dè lü, l'ĕre òfèndü̂ è 'nfina pèrsèɠü„itâ! Ma 'l nòs Dio l'ɠ'ă vü K

ör dè me, pèrK ê a K u„èl tep là sere dèluntâ dè la sana fidüca è l'sere ña K u„èl

è fae. Isě, pò, ol nòs Dio l'm'ă völü̂ pròpe tat be, a me, êK ola, è l'm'ă da, a 'l

me tep, tata fidüca è tat amûr, a mètèm insêm a 'l Gèsǚ Krist, ol me K apo. È /

doK â, otèr a l'si, K u„èsta K e sé l'ê öna paròla siɠüra, buna dè daɠa sK olt töc: K

è 'l Gèsǚ Krist a l'ê vèñü̂ sà a 'l mond pèr salvâ i poK dè bu, K ompâñ dè /

me K è so 'l prim!, è beaponto dè me pròpe pèr K u„èl, a l'ɠ'ă vü K ompasĭû ol Dio; dè manera K è 'l Gèsǚ Krist a l'fès vèd be pròpe K on me, prim K è K on /

tace d'otèr è K on töc votèr, K u„at K è l'ê sae è bu, lü; dè daɠa isě ü èsèmpe a /

töc K u„èi K è a 'nda inâc i ɠè K rèdèrâ a lü, è pèr sò mèso dè lü i ɠ' ăvrâ indèi /

ma la sò eta pĭena, K è ve go dèl volt. È a 'l Volt, doK â, a l' ÜnèK K è l'ɠ'ê a sènsa fas vèd è toK â, è l'ɠ'ê dè sèmpèr è pèr sèmpèr: a Lü, l'Ü, sèmpèr ɡɿlòrĭa, pò amèn! Kar a te, 'l me Tèmôt, ol me tus, tè lase K u„èle rèK omandazĭû K e, intât K è tè /

rèɠorde K osè i ă di sö gösto dè te i profěc dè la tò cesa: è K u„èle bèle paròle /

là i sie la tò forsa a lure, 'ndèl tò K ombât K è tè toK a aK a te. Té salda be la tò fidüca è la tò buna K os ĭènsa. Ɠ'è n'ê asě, dè K u„èi K 'i ɠ'ă mia da sK olt a la sò buna K osĭènsa, è i ă rüinâ isě la sò fidüca. È 'ntradè K u„èi ɠ'ê det ol Imên è 'l sura i “Letre”

Lèsandèr: m'ê toK â a malinK ö̌r lasâɠèi 'ndèi ma a 'l K òntrôl dèl sò diaol, vĭa dè notèr, è sperâ per lur K è isě pò i 'mparèrâ a parlâ pĭö K untra 'l Siñûr. Prim dè töt tè rèK omande K è s'preɠe asě 'l Siñûr pèr töc i òmèñ: sir K â, invoK â fin'a löcâ 'n sènö̌c, è rinɠrasĭâ. Mè preɠâ pèr i règûr è pèr töc K u„èi K è /

omanda, dè püdî vîɠa mèso dè K ampâ K öěc è 'n pas; öna veta dè òmèñ li/

bèr è öna veta pèr ol Siñûr, l'ê K u„èl K è ɠè va be è ɠè pĭas a lü, K è l'völ sal/

vâm! A l'völ, lü, K è töc i òmèñ a 'l mond i ɠè rive a ês salvâ è a K òñôs la manera gösta, la sò vèritâ. È 'doma ü l'ê 'l Dio, ol nòst, è adoma ü 'l mèdĭadûr intra lü è i òmèñ: ol òm Gèsǚ Krist, K è l'ê sta fa Siñûr pòa lü. /

Ol Gèsǚ Krist l'ă da la sò veta 'n prese dè risK ât pèr töc notèr poK dè bu: a /

'sta manera K e, l'ă da la sò proa K è 'l nòs Dio l'völ salvâ a töc i òmèñ, a 'l sò tep fisâ. È l'ê dè K u„èst è pèr K u„èst, K è me so sta nòminâ inK antadûr è mèsa-

gěr è apòstol, K o' l'öfese dè faɠa 'mparâ a i paɠâ la nòsta buna fidüca è la vèritâ gösta. Otèr a l'si, o nò, K è so sincěr, me, è K önte miɠa sö dè bale! Alura, êK ola, me òi K è dèspèrtö̌t i òmèñ i preɠe, i varse sö a 'l cel i sò ma bèle nète, sènsa rabbĭe è ranK ûr. Òmèñ, masc è fèmne, è: pòa i fomne, doK

â, i preɠe isě: töc è töte tra insêm K oma s'va a preɠâ, miɠa a balâ o 'n mâ-

sK èra: ñè pètènadüre fò dèl normâl, ñè or ñè arsênt ñè brilânc o lüso! Töc è /

töte 'nvece bèi löstèr dè bune ovre è dè fati K è a be a K u„èi K è dis mia 'doma /

a paròle dè üliɠa be a 'l nòs Dio sant. Indèi rèüñû, sè ülî dam isK ólt a me, i dòne i parle miɠa dè pĭö d'i òmèñ è i ɠ'âbe miɠa pĭö tate prètese dè lur, ñè dè saiɠèn dè pĭö ñè dè K omandâ dè /

pĭö. I sè tèñe bèle K öete è i sie bune dè tèñ K öec i òmèñ; pèrô, lasém parlâ pèr prim l'Adâm istaölta, è dèm a èd sè l'sarâ lü a fas imbròĭâ pèr prim! Fò dè sK èrs, doK â: sènsotèr, K è pòa la dòna la sè salva amô, nè, a tèñ buna la sò braa fidüca K ompâñ dè l'òm, è a ês santa a le, a 'l sò pòst K è ɠè tosura i “Letre”

55 K

a: pòa dè spusa è dè madèr, diɠe, nè! /

Amô öna paròla siɠüra, K ar a te, êK ola. Sè vèrɠǚ l'völ pròpe ı̆ɠa l'öfese dè pastûr in cesa, a l'völ ü laûr bèl è göst, cêrtosa. Ü pastûr pèrô, pĭö tat dè /

töc i otèr a l'ɠ'ă dè ês lü òm onêst, fèděl a la sò dòna, bu dè K òntròlâs, prödênt, dè bèle manere (sènsa fa 'l damèrî o 'l cicesbě ), pront a capâ 'n K a, bu /

a dè fa 'l maèstèr. A l'pöl miɠa vês ü còK ètina o ü còK ètû, ü rabĭûs o K è taK a /

beɠa pèr ü nèɠ ǒt; a l'sie pötôst dè bune manere è l'sè faɠe vèd miɠa tèK â a i solc! A l'sie bu dè ɠoèrnâ be la sò famèa, i sò tus i ɠè öbèdese è i a rispète: /

è, sè vü l'ê miɠa bu dè portâ aante be la sò famèa 'ndèla sò K a, farâl K omê

po a K ürâs be dèla cesa, in K a dèl Siñûr? A l'ɠ'ă dè ês vü miɠa apena K on/

vèrtî dèsèdês, sèdènô l'pödèrês a 'nda 'n söpèrbĭa è finî K ondanâ, K ompâñ dè l'angèl diaol! È, a la finfî, i ɠ'ă dè tèñèl in unûr pòa K u„èi K 'i ê miɠa K ristĭâ, in paîs, dèmanera K è nisǚ i a dèsprèse, è K è l'ɠè borle miɠa det in K u„aK /

trâpole dèl diaol. Pòa i diaK oñ i ɠ'ă dè ês brae òmèñ, drec è sinc ěr: miɠa gènt K è biv, è K è sir K a ɠu„adêñ dè storta banda. I ɠ'ă dè tèñ salda be la èritâ gösta è la sana ‚ fidüca K on cara K osĭènsa. È doK â, prima s'i intêroɠe be è dòpo sé, sè s'troèrâ nèɠǒt dè diɠa K ontra, i pödèrâ laurâ dè diaK oñ. È sè i ê fomne, natürâl, K

'i sie a pòst, miɠa pètônèɠe, bune dè K òntròlâs è fèdei in töc i sò laûr. I diaK oñ, òm è fomna, i ɠ'ă dè ês fèdei a K i K è i spusa, vês bu dè portâ in/

nâc be la sò K a è tra sö be i sò tus: nèɠota dè men d'i pastûr, êK ola; K è de/

fati pastûr i pödèrâ dèèntâ aK a lur, K o' i añ, sè ɠè n'sarâ, sè l'voK orèrâ è sè i ăvrâ fa be i sò doěr, unurâ dè töc K om'i sarâ, è sK oltâ a lur finaK ê i parlèrâ be, sènsa pura, dèla fidüca 'ndèl Gèsǚ Krist nòs K apo. /

Rèɠordémsa sèmpèr K è l'unûr dè tèstimòñâ pèr prim K ol sò sanɠ ol nòst K

apo Gèsǚ ɠrand sö 'n cel… a l'ɠ'ê toK â pròpe a ü diaK on, o' Stefèn: K è l'ŏ /

sura i “Letre”

vest me a mör intât K è l'pèrdunaa, pròpe K omâ 'l Gèsû. /

Sèntèm be me, te. Tè mande 'ł≈ a K u„èla lètra K e, ma spere dè riaɠa a vèñ lé prèst me lé dè te. Pöl a das, pèrô, K è rive miɠa lé tat a la svèlta, è doK â òi /

è tè sapĭèt be tè ɠ'ĕ dè portâs K omê, 'ndèla sò K a dèl Siñûr, la sò cesa ia /

dèl Dio viv: dè K òlòna è trav dèla sò vèritâ, te. Ɠrand as ě dèlbû l 'ê 'l mist ěr dè la nòsta fidüca: Gèsû, ol K rist, K è l'ɠ 'ê sta /

innâc a i ângèi, a l's 'ê fa vèdî è toK â dè òm, l'ê sta proK lamâ inocênt è göst a mèso dè' Sperèt sant, è l'ê sta fa K òñôs fò 'n pĭasa a töte i gent dèl mond; /

tace i ɠ'ă K rèdü̂; pò l'ê sta portâ sö 'ndèla sò ɡɿlòrĭa dèl Dio 'n cel. A l'parla car, o' Sperèt: a l'mè dis isě K è 'ndèi öltèm tep K u„aK dü̂ i bandu/

nèrâ la sò braa fidüca, è i ɠè 'ndarâ dre a tace maèstèr dè 'mbròi è dotrine dè diâoi; i boK èrâ dè lös è loK a tate cance dè gent dopĭa è 'nK antadura, K 'i /

ɠ'ă la sò K osĭènsa marK ada a föɠ K ol timbèr dè K riminai: gent K è farâ 'mparâ, prèsèmpe, K è s'pöl pĭö spusâs, è K è mè maĭâ mia sèrte maĭâ. Kompâñ sè /

'l nòs Dio l'es invèntâ dè spusâs è sèrte maĭâ… pèr faɠa det tace bèi tranèi a i /

loK ; è i loK , tè lase di, i sarês pròpe K u„èi K 'i ɠè K rèd a lü è a la sò vèritâ! Ma và là, K è töt K u„èl K è 'l nòs Dio sant l'ă fa sö, l'ê töt be, è l'ê bu, sè l'ê bu dè maĭâ: nèɠǒt dè lasâ fò, sè mè l'tö sö d'i sò ma dèl K rèadûr è mè l'acèta K

oi ma nète è 'l ɠrasĭe 'n K ör! Siɠǚr, d'otra banda, K è ɠ 'ê miɠa dè mêtèɠa

atierĭa a K opâ i animai, ñè fai patî, K è l'voKǒr miɠa, è l'ê mèi maĭâ pö tat

è s'pöl dè l'otra ròba, K i K è pöl, è masâ dè meno, K u„èl sé, a 'nda 'nnac,

finaK ê l'voK orèrâ ñè pĭö dèltö̂t. ÊK ola. Sè te tè ɠè der ě fò a i tò frèdèi K u„èle bune 'strözĭû K e (det a K u„èle sö 'l maĭâ, sé), tè serě ü brao sèrvidûr dèl Gèsǚ Krist, ü dè K u„èi K è lü l'ca/

mèrâ i sò amîs. Tè fer ě vèd be dè ês K rèsü̂… bèl ɠras a gösta dotrina K è t'ĕ /

mètü̂ 'n prâtiK a be. Dàɠa miɠa sK olt te, a tate bale balurde K ontra K u„èl K è sura i “Letre”

l'ê ira è göst è bu dèlbû! Tèñès alènâ tötura a üliɠa be a 'l Dio nòs padèr è a 'l nòs K apo Gèsǚ Krist, te. Àda: alènâ 'l K òrp adoma, l'ê bu a puK î; alènâ 'l /

o è 'l K ör a 'l be, K u„èl sé, 'nvece, l'ê K u„èl K è K önta dèlbû: K u„èl, a l'mè ɠaran-

těs öna veta santa adês‚ è pò öna eta bèada pèr sèmpèr! Pròpe, paròla gösta è siɠüra a K u„èsta K e, val la pena sèntila pò daɠa sK olt. Notèr a m'laura è m'sè da dè fa a K on fadiɠa è patî, pèrK ê m'ă mètü̂ det töta la nòsta bèla spèransa det indèl nòs Dio viv, K è l'ɠè da veta a K u„èi K è lü l'salva, è lü l'völ salvâ töc, è a töc a l'ɠè sir K a fidüca. I ê K u„èsce K e i laûr K è tè ɠe dè rèK omandâ è fa 'mparâ. Bambi be lur, K u„èi K è tè respèta miɠa pèrK ê tè sarèsèt guèn, te, è ñèmô miɠa vèg asě dè K omandâ! Pèrô te tè ɠe dè vês dè bu èsèmpe dèlbû a töc: indèla tò manera dè parlâ, indèla tò manera dè /

fa, indêl amûr, indèla fidüca, indèl vês onêst è car. Intât, finaK ê rie lé me, te 'mpèñès a lêsèɠa sö be a töc in rèüñû la Bibĭa, a /

fa 'mparâ, a fa K orago è spüncâ töc a 'l be. Trèsànda mai ol rèɠâl K è l't'ă fa /

a te 'l nòs Dio, K u„èl K è t'ĕ risèü̂ K u„èl de là K è i ă parlâ car i prof ěc è K è i ansĭâ dèla cesa i t'ă 'mponî i sò ma sö 'l K o. Ku„èi laûr K e i sie la tò prima prèò/

upazĭû è 'l tò impêñ ura pèr ura: K è isě töc i vèdèrâ a be K è tè fe d 'i bèi pas

inâc. Stà atênt be a te è pò a K u„èl K è tè ferě 'mparâ. Mòla mia! A fa isě, tè sè salvèrě te, è tè ferě salvâ K u„èi K è tè da sK olt. Te stà atênt, a daɠa miɠa sK olt tròp a K u„èi K è i ɠè da dre a ön ansĭâ, sè i ɠ 'ă miɠa alm ěn i sò du brae tèstimòne, K omâ la dis la Bibĭa. Dòpo, sè vü /

l'ă fa det delbû vèrɠ ǒt dè ɠròs, te bàĭèɠa dre pör dèante a töc, K è isě pòa töc i otèr i cape pura, K om'a l'K onvě. Sèdènô, và miɠa go sèmpèr tròp dür, K

ondü ansĭâ; pàrlèɠa sé car, ma K ompâñ sè l'sarês ol tò padèr. Te tràta i guèn K ompâ ñ dè tace frèdèi in K a, tràta i vège K ompâñ dè tate

tò madèr, i tuse K ompâñ dè tate sorèle, i pènsěr è i ma sèmpèr a pòst. /

sura i “Letre”

Ìɠa a K ör è rispèta asě i vêdoe K 'i fa dèlbû i êdoe è i ê dèpèrlure, è vüta sèmpèr K u„èle K 'i ɠ 'ă miɠa asě dè K ampâ; sè pèrô vöna la ɠ 'ă dè tus o dè /

nèûc, ɠè toK èrâ a K u„èi dè 'mparâ a mèt in prâtiK a la sò bèla fidüca prim dè töt dre a K u„èi dè la sò famèa: i ɠ'ă dè 'mparâ a vütâ i sò gènitûr è parěc, K è l'ê 'l nòs Dio a fisâ isě. In gènèrâl, pò, sè vèrɠǚ l'sè tö miɠa K üra d'i sò parěc, dè K u„èi dè la sò famèa, lü lé l'ă sa bèl è tradî miɠa 'doma 'l sò sanɠ, ma /

pòa la sò fidüca dèl Siñûr, è l 'ê a pègo dè vü K è ɠ 'n'ă pròpĭamènta miɠa! Ku„èl vèdov o K u„èla êdoa K è i ê pròpe dèpèrlûr, è i ɠ'ă nisǚ dèlbû d'i sò ñè i pöl pĭö mantèñîs a laurâ, i mèt töta la sò spèransa 'ndèl Siñûr è i a preɠa de è nòc: ma cèrto m's'ê notèr amô i sò brae ma dèl cel pèr lur! Ku„èi 'nvece K

è i pöl pasâ 'l sò tep a dièrtîs, a i ê a sa bèl è morc dè viv, diɠèl pör, te. Rè-

omàndèɠa be a i vèdov dè portâs K omâ l'ɠè K onvě a òmèñ è fomne fèdei

a 'l sò pato K oi sò fomne è òm, è pò K ol Siñûr. Amô sö i vèdov, sènt a K u„èst K e, amô d'i laûr K è m'ă dècidü̂ l'ö ö̌ltima ölta

go là a Gèrüsalêm. Mèt det indèl nömèr d'i bune vêdoe dè dirito dè vütâ, /

adoma K u„èle K 'i ă pasâ i sò bèi anta, è K 'i ê sta be 'nsèm a 'l sò òm, è i ê K òñòsüde pèr i sò bune ovre: i ɠâ dè ı̆ tra sö be i sò tus, dè ês istâ gènèruse a /

capâ 'n K a K i K è ɠ 'ĕra 'mbisôñ, è dè sèrvî be töc in cesa, K u„at K 'i pöl. /

D'i èdov è d'i êdoe pĭö guèn mè n'parlèrâ dè pĭö apena K è rie lé me, pò; adês, tè diɠe adoma K è so K ontět s'i sè spusa amô K on vèrɠǚ d'i nòs è d'i /

nòste, è i rèsta miɠa tròp sö la pĭasa, s'i völ pròpe miɠa rèstâ dèpèrlûr o rescâ dè K ambĭaâ bandera è turnaɠa 'n bras a K u„aK diaol, indèl tep K è l'mè rèsta dè spètâ: è i pöl vês be a dèi añ amô. Ìɠa miɠa frèsa, 'ndèl sirK â fò èrɠǚ pèr vön öfese 'n cesa, a 'mponiɠa i tò /

ma sö 'l K o: sèdènô tè rèspondèrě te a d'i sò pèK â, tè sömèèrě sò K ompâr! Tèñès onêst sèmpèr, te. sura i “Letre”

I rèsponsâbèi K 'i ɠè sta dre a la cesa, mè mia lasaɠa manK â 'l pa, sK u„ase a /

astiɠai; è pòa 'mpo dè cicî: sèdènô, ɠè toK a turnâ a lasâ 'ndre dè prèdiK â è

dè fa 'mparâ i laûr gösc… pèr ɠu„adèñâs la meK a. A i a dis be a la Bibĭa, o /

nò: nèɠota müsèröla a 'l bö, a rèɠoi 'l formět; è pò la dis: a K i K è laura ɠè to/

a la sò braa paɠa. Siɠǚr, pò, K è la rèligû, K âpita, la fa dèèntâ ∫ ĭòr! Pèr

u„èi K è sè K ontènta, pèrô! El miɠa vira K è m'ă portâ dre nèɠǒt a vèñ sà a 'l

mond, è nèɠǒt a m'portèrâ dre a partî dè sto mond, è? È doK â, K u„ando K è m'ɠa dè maĭâ è dè K aâs sö, K ontèntémsa! Ku„èi K 'i völ dèèntâ ∫ĭòr, invece, i borla det in töte i tèntazĭû, i sè 'nsabla det in tate vòĭe fâtöe è disastruse, K 'i /

a fa sprèfondâ go 'ndè sò rüina è pèrdizĭû. L'amûr d'i palanK e l 'ê, ñaK a dil, la sò raîs dè töc i mai! Tace i ɠ 'ă isě tata vöĭa dè iɠa è K u„èst è K u„èl, è dè sà /

è dè là, K 'i sè sluntana amô öna ölta dè la sò buna fidüca è i sè tra adôs pèrsòK ö̌nt tace dè K u„èi fastöde! I pèK â dè serta gènt, dè gènt K ompaña, i sè vèd bènone a prima dè ês paɠâ K ola sò K ondana; K u„èi dè tat'otra gènt i salta fò maɠare pö tarde: ma, K ompâñ d'i bune ovre, isě a i male ovre i pöl pròpe miɠa rèstâ sK ondide sèmpèr! Te pèrô, dè òm dèl Siñûr, àda dè sK iâ töc K u„èi laûr lé det dè te è pò dè K u„èi K

è tè sir K èt fò pèr vütât te. A K u„èi K 'i ɠ'ă tace be a sto mond K e, te rèK omàndèɠa asě d'ês mai söpèr-

be, K 'i mète miɠa det la sò spèransa in töc K u„èi laûr lé proisòre, ma adoma /

'ndèl Siñûr: K è l'ê lü K è l'da fò töt, tat o poK , è m'ɠ'ă dè vês töc K ontěc isě, aK a iɠa poK o nèɠǒt, è finâ a vês sèrvidûr a veta d'i otèr; è mè toK a anse a ês sèrvidûr, diɠe aK in K adene, pèr la braK a dè añ K è vansa, l'ê facèl… sèrvidûr pĭö brae dè töc K èi otèr, sènsa bèstèm ĭâ notèr è sènsa fa bèstèm ĭâ i padrû. Kè v'l'ŏ a sa di è amô di: a ardaɠa be, mê pötôst di pòèr padrû a lur, /

dèante a 'l Padrû dè töt è dè töc: tat sè i ê paɠâ è i vèd miɠa è i rispèta sura i “Letre”

miɠa la fidüca gösta 'ndèi sò sèrvidûr, pò pègo amô sè i ê a lur gèmô K ristĭâ ma i sè sènt miɠa sèrvidûr a lur, pĭe dè rèsponsabèlitâ vèrs a töc! I ∫ ĭòr, i padrû, doK â… i faɠe tat dè be, i sie ∫ ĭòr dè bune ovre, gènèrûs è /

pronc a sèrvî töc i sanc, K on K u„èl K 'i ɠâ dè sò. Kè l'ê pò la manera sula dè mètès vĭa ü tèsǒr dèlbû siɠǚr pèr ol sò domâ, pèr vı̆ɠa a lur la sò braa veta /

pèr sèmpèr, K u„an K è ɠè vèñèrâ pĭö bu nèɠǒt dè portâs dre! A, sé, Tèmôt, K ar a te 'l me pöt! Té a K ör be töt K u„èl K è l't'ê sta da dè tèñ a K

ör! SK ìa dè cicarâ tròp, isK ólta asě pötôst, è pĭö tat amô sK ìa dè mèt in pè-

riK ol a câK ole la sana è santa fidüca, dre a K u„èi K è i ɠâ sèmpèr vèrɠǒt dè di K

ontra, K 'i ɠè sa sa töt lur K u„èl K è ɠê dè saî, ma dè la banda miɠa gösta:

ompâñ K è mè n'K òñôs a notèr, nè, è K è a forsa dè saiɠèn dè pĭö lur i ă pò

a K ambĭâ strada, pòarêc a lur! Ɠè sarâ miɠa 'mbisôñ, me diɠe, dè 'nK òmòdâ 'l Siñûr è i sò ângèi, o nò, /

pèr fat K apî dè daɠa sK olt be a K u„èl K è tè rèK omande, è pèr fatèl mèt be

'mprâtiK a K on töc, nisǚ dè pĭö nisǚ dè meno. Sìr K a sèmpèr, te, K u„èl K è l'ê göst: ol sant timûr dè 'l tò Siñûr, la tò buna fidüca, l'amûr vèrs a töc, la buna K osènsĭa, la buna disposizĭû. Kombàt pòa /

te la tò brava ɠu„èra pèr la tò buna fidüca, è brànK a sald be la tò veta pèr sèmpèr, K è 'l Siñûr a l't'ă camâ a K ampâ pròpe K u„èla, K u„èl de là K è t'ĕ da la tò braa paròla dèante a tace tèstimòne. Dèante a 'l nòs Siñûr, K è l'ɠè da la sò veta a töc è a töt, è dèante a 'l nòs K apo Gèsǚ Krist, K è l'ă isě mai be da 'l /

sò bèl èsèmpe dè fidüca, là K ol Ponsĭo Pilâ, me tè rèK omande amô: öbèdé/

sèɠa a 'l K omandamênt K è t'ĕ acètâ, tèñès onêst sèmpèr, te, è sènsa smage fin'a 'l sò de K è l'vèñèrâ K e a troâm è a töm sö 'l nòs K apo Gèsǚ Krist! /

Fin'a ĭura, K ar a te, dèsmêtèla pò dè biv adoma l'aK u„a: tèta a 'mpo dè riK

ostitüênt, dè buna öa sK isada, K è isě tè digèresèrě 'mpo mèi, è la ta darâ a sura i “Letre”

ü falî dè sanɠ è dè kulûr: isě debol è smortaɠî K è i mè dis K è tè se sèmpèr! È /

stàm beontera 'ndèl tò brao stato dè spusâ: K è tate frěɠole dè proibiz ĭû a i ê /

pèrnèɠ ǒt laûr dè Gèsǚ Krist, è pò ña laûr dè Mosê dèlbû. /

A 'l sò brao tep fisâ sö 'n cel, l'ê fisada la sò vèñüda dèante a töc. A l'fisa lü töt a pontî, l'ünèK Siñûr è 'l sul Lü Sant, ol Rè dè töc i règûr, Padrû dè töc i padrû, lü, l'önèK Viv dè sèmpèr è pèr sèmpèr, K è l'istâ dè K a det indöna lüs K

è nisǚ l'ɠè riva a 'ndaɠa aprö̌f pèrsòK ö̌nt: K è d'i òmèñ nisǚ i ă mai vèdü̂,

ñè mai l'pödèrâ èdîl dèspèrlü̂, fò K è 'l Gèsǚ Krist è K i K è l'ɠè va dre fin 'a la fi! /

A K u„èl, doK â, adoma a Lü, l'Ü, unûr è forsa, dè sèmpèr è pèr sèmpèr! È la sò ɡrasĭa è pas la vè manK e ñè mai, a töc votèr lé. /

Pò amèn isě, ö finî a staölta.

********************** Quì, il segretàrio–scrivano di Pàolo invece è decisamente più "metropolitano" [finali non accentate = é, ó chiuse, al sòlito] _________________

10. OL PAOL A 'L SO BRAO TITO Mé, ól Paól, servidûr del Siñûr è misi-unare del GesüK rîst, a só 'nK ariK âd /

dè pórtaɡɿa fò, a töc K ei K è 'l Siñûr a l's'ê sirK âd fò, la manéra gösta dè K rêdeɡɿa: ɡɿ'ŏ dè faɡɿa saî K ela eritâ K è la ɡɿa fa dè fóndamênt a la nosta religû

genüina, in manéra K 'i ɡɿ'ăbe töc la sò braa speransa dè la sò bela éta per semper K è ł≈ a speta. Ól Siñûr K è l'ma salva töc nóter, l'imbroi-a sö prope niɡɿü̂, lü: l'ă 'mprómetîd, prope lü, öna éta prope issě finâ dè i-ura K è l'ă K reâd lü 'l sò om, è prope adês, K é, a 'l sò tép K è l'ă fisâd amô lü, a l'm'ă fac saî a mé K el K è l'ê sura i “Letre”

'l sò parlâ dè lü, è l'm'ă po dac a mé l'öfése dè prediK âl fò. È mé aposta ta sK rie a té, adês, K ar ól mé Tito, K è ta ma sét delbû scet a té, K è t'ŏ 'nviâd là mé a K rêdeɡɿa poa té 'nsem a mé. È dóK â, ól Siñûr K è l'ê

'l nost pader dè töc nóter, è prima ól sò pader del GesüK rîst K è l'ma salva /

töc, i ta reɡɿale aK a té töta la sò braa ɡɿrasi-a è pas! A t'ŏ bé lasâd lé mé, ó nò, indè l'isla dè Kréta, per finî fò té K el K è mé ŏ /

'nviâd fò, è per tra 'nsem té K el K è ɡɿ'ê amô dè fa lé: dè manéra K è ta ma sirK erět fò è ta fiserět poa lé in oñe sitâ ü K u- aK ansi-â respónsâbei, dré a K

el K è t'ŏ lasâd dic è t'ŏ fac ved mé.

I ɡɿ'ă dè ı̆ɡɿa töc öna ɡɿran bela repötasi-û, a 'l sò post; oñü̂ l'ɡɿ'ă dè sta bé K

óla sò móěr, è neɡɿot d'ótre fómne; i sò scec i ɡɿ'ă d'ês dè K ei K 'i ɡɿa K red è

è ɡɿa sée ñè neɡɿǒt per aK üsai dè desurdeñ ó dè sK óltâ mia i laûr gösc d'i /

sò pader. Ü esK óv, êK óla, a l'ê K ómpâñ d'ü ministradûr per ól Siñûr, è dóK

â l'ɡɿ'ă ñè mai dè daɡɿa óK asi-û a erɡɿü̂ per bai-aɡɿa dré dè erɡɿóta: a l'ɡɿ'ă dè

ês miɡɿa söpêrb, rabi-ûs, coK etina, viólênt, satû dè palanK e. A l'sée pötôst /

generûs K ón K ei K 'i sirK a ü post dè mai-â è durmî è fa erɡɿǒt dè bu, ɡɿa pi-ase adóma töt K el K è l'ê bé, sae, göst, sensa mai céd in K el K è ɡɿ'ê dè K red è fa /

redî, è bu dè K óntrolâs semper. Sè l'sarâ bu dè sta liɡɿâd bel sald a K el K è

ɡɿ'ê stac fac imparâ bé poa lü, è i ê laûr siɡɿǚr è deñ, a l'sarâ bu dè faɡɿa ed bé i so erûr è i aK ade dè K ei K 'i fa 'mparâ erɡɿǒt d'óter, invéce; K è ɡɿè n'ê bé a lé dè rebei, dè 'mbrui-û è cicarû: prim dè töt (mia bel a dis, ma ira!) prim dè töt prope 'ntra i ebrě dè rasa! È mè prope faɡɿa fa sito, K è, per la sò oi-a marsuna dè met isK arsela i 'nvia fò tat dè desurden è divisi-û in tate bune /

famèe, a faɡɿa 'mparâ K el K è l'ê miɡɿa dè 'mparâ. A l'ê stac gösto ü dè 'l sò paîs dè lur lé, a 'ndüinala prope a la ɡɿranda, /

uando K è l'ă sK riîd só "K ei dè Kréta i ê töc semper impustûr, bröte besce, /

sura i “Letre”

pansû è pelandrû". È, abéK ê l'veñerês a 'mpó dè ɡɿriñâ, a pensâ sö bé K è l'éra a lü ü dè lur a dil... perô, per K el K è ɡɿa 'n só mé, ma dispi-âs, ma mê a /

di K è K ela ólta là l'ê prope miɡɿa stac impustûr, lü! Té stàɡɿa adôs, dóK â, è ùseɡɿa pör dré sensa pura, dè fa 'n manéra K 'i sa /

mete pò dré a K rêdeɡɿa bei persüâs a i laûr gösc, è i a móK e fò dè K ǒreɡɿa /

dré K ómpâñ dè tace barbelî a tate stori-ele del K uK o dè ebrě è a tate rěɡɿóle dè sét K è i refüda la eritâ aK a iɡɿla 'ntrè i pé lur per prim! I dis issě, a câ/

óle, K ei là, dè K óñôs lur pi-ö bé dè nóter ól Siñûr: è 'ntat, K ói sò bei fati lé

dè ed... a ≈ł a bestemi-a è refüda set vólte a 'l dé! È issě ta tóK a têñei a la larɡɿa, i ta fa K óntra 'n töt è i ê mai deK órde sura neɡɿǒt, a ülî fa erɡɿǒt dè bé 'nsema! Té, natürâl, fà 'mparâ adóma i laûr K 'i sa tróa bé K ón K ei gösc K è t'ĕt imparâd prima té. I tò ansi-â i sée mesürâc in töt, miɡɿa söɡɿatû, ma sae, marüc a K red, a ülî /

bé, a pórtâ pasensi-a. È poa i fómne ansi-ane, nè, i sa pórte bé, a K red: neɡɿǒt mai dè cicarâ a teaɡɿa i pañ adôs a i óter ó K öntâ sö fatöade, è luntane dè 'l vi poa lure, nè! Pötôst, i sée brae a daɡɿa a töc tace bu K ónsei, dè faɡɿa

'mparâ bé a i pi-ö sûene a sta dét bé K ói sò omeñ è i sò scec; è i ɡɿa daɡɿe /

öna buna ma a ês prödente semper, nete dè fò è dè dét, savi-e, bune dè teñ öna K a è öna famea: K è l'völ prope miɡɿa semper di K ómandâ è strefâ. È poa i sueñ, cêrtösa, ta ɡɿ'é dè 'ndrésai só bé a deentâ tate persune re/

spónsâbei. Pò, per töc, i tò fati dè té i ɡɿ'ă dè ês adóma è semper dè bu esempe, sedenô poerêt a té! Fàɡɿa 'mparâ bé, té, genüî è a la ma: parole /

göste, belfâ töc a K apî, è niɡɿü̂ l'ɡɿ'âbe belfâ a ultale è pirlale, po l'sée malfâ dè tirât in tórt, a îɡɿa 'ndi ma ü bel neɡɿǒt dè di K untra dè té è dè nóter. Kei pò K è i ê ma è pé sóta padrû... i sapi-e K è padrû l'ê padrû è servidûr l'ê servidûr: a s'pöl prope miɡɿa ultâ a ɡɿambénnari-a i laûr K óma ł≈ 'ê. È dósura i “Letre”

64 K

â, a dè servidûr dè 'l K ó a i pé, mè mai róbâ, mai sirK â dè rüinâ i padrû, è

spérâ è preɡɿâ K è poa lur i ɡɿ'âbe prest la sò braa ilüminasi-û dè 'l cél è poa 'l nost bu esempe a faɡɿa ed nóter K i K è l'ê è K ósè l'völ ól GesüK rîst, K èl K è /

l'ma salva töc, è 'l Siñûr K è l'ê 'l pader è padrû adóma lü dè töc. Kè, ól Siñûr, lü, l'ă bé fac ved la sò strada dè salvâ töc i omeñ: lü l'ɡɿa da a töc la sò ɡɿrasi-a dè 'mparâ a K asâ 'ndré oñe mala sK adési-a bröta oi-a è K atiéri-a, per K ampâ pötôst a stó mónd K é öna éta dè sae, dè gösc, dè amûr per lü, intât finaK ê m'ispeta K è la eñe fò deltö ö̌t la sò ɡɿlori-a dè lü, ól nost ɡɿran Siñûr, è del GesüK rîst K è l'ma salva dré a la sò K rus è a la sò resüre/

si-û. L'ê 'l GesüK rîst la nosta K óntentesa, la nosta speransa: lü K è l's'ê saK ri/

fiK âd lü per nóter, per desliberâm fò töc nóter dè töte i noste K atiéri-e è per /

vı̆ɡɿa issě öna sét töta braa è onesta è 'mpeñada a fa adóma K è dè 'l bé! /

ÊK óla: l'ê K esto K é K è ta ɡɿ'ĕt dè K öntâ sö, té, è mêteɡɿa dét töta la tò fórsa è 'l tò ɡɿrado dè öfése, K u- and K è ta ɡɿa fé 'mparâ, ta ɡɿa fét K órago, è K u- and K

è ta ɡɿa bai-et dré a erɡɿü̂. È niɡɿü̂ i ɡɿ'ă dè teñet miɡɿa 'n K önt asě, K è (ɡɿa l'di-

ɡɿe amô öna ólta a mé) té ta sét ól mé inviâd K ómpâñ K è mé só l'inviâd del GesüK rîst è lü del Siñûr! /

Fàɡɿa semper veñ in ment a töc, té, K è töc i ɡɿ'ă dè staɡɿa sóta a K i K è K ómanda è ɡɿóerna, è K è mè ês öbedi-ênc è prónc in töt K el K è l'ê miɡɿa K óntra la nosta féde del GesüK rîst. Ke niɡɿü̂ i parle mal dè erɡɿü̂, K è ɡɿa sée miɡɿa dét /

dè béɡɿe, K è anse töc i staɡɿe bé a 'l sò post è i trate bé i óter. Öna ólta, prima, a m's'éra poa nóter amô 'mpó balûrc, töc semper dré a reultâs, töc a ü falî alměn disonêsc; inK adenâc sö a tate bröte oi-e è pensěr /

mac, a m'K ampaa amô K óla nosta sK orta dè K atiéri-a è 'nvidi-a, malvěsc d'i óter aturen, è pi-e dè öde fin'a 'ntra dè nóter! Ma a la finfî 'l Siñûr K è l'ma salva töc a l'm'ă fac K oñôs pi-ö bé K u- at K è l'ê bu, lü, è K u- at K è l'ma öl bé a sura i “Letre”

nótr'omeñ è fómne. Adì bé K è m's'ê miɡɿa nóter a ı̆ fac dét prima erɡɿǒt dè faɡɿa pi-asěr a lü è issě dè fas vülî bé dè lü, nè! L'ê adóma lü K è l'ma salva per prim, perK è l'ɡɿ'ă K ör dè nóter poerêc! A l'ma salva, ol Siñûr, K ól sò Sant'ispéret, per meso d'ü batès K è l'ma laa só, pò l'ma fa fa öna éta nöa: /

ól sò Sant'ispéret, K è l'ma 'mpi-eněs sö töc per sò meso del GesüK rîst K è /

l'ma salva, l'ma laa só i peK âc è l'ma perduna i debec, a l'ma fa sö növ; è /

issě nóter a m's'ê K é prónc a riseî la nosta éta per semper, K è l'm'ă 'mprómetîd lü è K è nóter m'ispeta dè lü. Tèñ bé dè K önt, è fà teñ dè K önt bé K el parlâ K é, té, K è l'mêrita fidüca è K

è ta ɡɿ'ĕt dè K öntâ sö semper, a própóset è a sprepóset, té; dè fa 'n ma/

néra K è K ei K 'i ɡɿa K red a 'l nost Siñûr i sa 'mpeñe K ón töta K óstansa a fa adóma dè 'l bé. Kesto K é sé l'ê ü laûr bel è bu per töc SK ìa pötôst, té, i K ü- esti-û dè lane dè K avra lane dè besôt, i filéne dè nom dè antenâc, i disK ösi-û è i batibèK dré a la sò lege del Mósè: töc laûr fatöôc /

è inötei a salvâs, sè miɡɿa prope a dè fa dan. Làsa bói indel sò bröd K i K è ɡɿa pi-as fa ɡɿü- era dè part è dè parole, öna ólta K è t'i ĕ sK óltâc è isâc té è pò /

amô té K ón verɡɿü̂ d'óter: a l'ê sét K è ta l'sét óramai i ă K ambi-âd sentěr è /

mestěr, K ei lé, ɡɿa pi-as tat la sò strada sbał≈ ada, è a staɡɿa i sa K óndana per/

soK ö̌nt, K è i K ümbina mai ñè neɡɿǒt dè bu. Dopo, pò, apéna K è t'ŏvrǒ mandâd lé ól Artem ó senô 'l TéK eK , té fà dè töt per riâm dré a mé là a NéK ôpól, K è mé ŏ bel è decidîd dè pasâ fò ł≈ a là l'inveren K è é, è ɡɿ'ŏ pi-asěr K è ta staɡɿet là 'mpó amô 'nsem a mé. Intât, prima, pênseɡɿa bé té a töt per ól sò vi-as del S∕ enû, l'aóK ât, è del /

Apǒl; fà in manéra K è ɡɿa manK e neɡɿǒt, töt K el K è ɡɿa óK ǒr, pò fàɡɿa K ör: i ɡɿ'ă dè 'mparâ poa i nosc a 'mpeñâs in verɡɿǒt dè bé, dè ês mia adóma dei mai-aöfo, è dè ês bu dè faɡɿa frónt a i bisôñ manmâ K 'i salta fò. /

sura i “Letre”

Pò, a riedîs! Töc K ei K 'i sta K é K ón mé, 'ndóK è ta sK rie, i ta salüda. È té salüdem töc i nosc brae amîs lé dè té. È la sò santa ɡɿras-ia del Siñûr K è l'ma salva la va K ómpañe semper! Ol vost Paól.

…è pèr ista olta, i fèněs ke i me “proe orôbike ser-io–brèmbe–kalèpine” dè me; k’i sa mèt in banda a tate otre dè tace d’otèr, kè i fa i sò dè lur amô a ‘l de dè ‘nkö, a skriv s/ o ol “bèrɠ°amâsk” pèr faɠ°èl lès sö (impǒ p-iö sömèânt a ‘l parlât, sé s’ɠ°a ria) a kèi kè kònôs mia tròp be ol “italiano” ma i ɠ°’ă ön’infarinadüra dè “lìngue europee diffuse”. È kele proe ke, pò, i öl vês nèɠǒt d’otèr kè “sügèrimênc” a kei kè sè n’intènd ü falî dè p-iö: me… “ɠ°'ŏ proâd pòa me”, kompâñ k’i “ɠ°’ă proâd tace”, a sirkâ… sènsa ês pròpe “titolati e competenti”; è dokâ kisâ kos/ ’i pödèrâ fa, a smanètaɠ°a impǒ prècîs/ , “ragionatamente–tecnicamente” èrgü dè kèi k’i “ɠ°’ă i ma in pasta”, spècalis/ âc a tratâ alfaběc, skritüre, lètèratüre ie, morte, è “dignitosamente moriture” [da “riposàr in pace” sugli scaffali della stòria, decorosamente riconoscìbili, attribuìbili, godìbili; come le “lìngue morte” clàssiche, tuttora fruìbili nonché rispettate nella “pròpria identità” documentària] .

AD MELIORA! (prima ke “in malora”)

sura i “Letre”