Sposoby rozpoznawania kompetencji proinnowacyjnych, określenie

przystosowane do wspierania ani motywacji wewnętrznej uczniów, ani ich kreatywności. Ten brak przystosowania absolutnie nie oznacza, że w szkołach nauczyciele nie rozwijają tych kompetencji. Wyzwanie polega na tym, aby kreatywność i innowacyjność uczniów promować silniej oraz aby nauczyciele otrzymywali odpowiednie wsparcie merytoryczne w tym zakresie od administracji oświatowej. Niniejsze opracowanie należy traktować jako krok w kierunku spełnienia tego ostatniego postulatu.

Kształcenie ogólne w szkole ponadpodstawowej tworzy programowo spójną całość i stanowi fundament wykształcenia, umożliwiający zdobycie zróżnicowanych kwalifikacji zawodowych, a następnie – ich doskonalenie lub modyfikowanie, dzięki czemu otwiera proces uczenia się przez całe dalsze życie. Rozwój kreatywności uczniów oraz ich kompetencji proinnowacyjnych dotyczy z pewnością kompetencji, które okażą się przydatne uczniom przez całe życie, zwłaszcza że – jak wynika z wielu badań – są to kompetencje najmniej zagrożone, jeśli chodzi o potencjalne zastąpienie ich przez maszynę w przyszłości. Inwestowanie w rozwój kreatywności uczniów oraz ich kompetencji proinnowacyjnych, odbywające się w ramach podstawy programowej, należy także uznać za działanie na rzecz zapewnienia zatrudnienia absolwentom szkół w przyszłości.

Według podstawy programowej, celem kształcenia ogólnego w liceum ogólnokształcącym i technikum jest m.in. doskonalenie umiejętności myślowo-językowych, takich jak: czytanie ze zrozumieniem, pisanie twórcze, formułowanie pytań i problemów, posługiwanie się kryteriami, uzasadnianie, wyjaśnianie, klasyfikowanie, wnioskowanie, definiowanie, posługiwanie się przykładami itp. Prezentowane w niniejszym opracowaniu metody, scenariusze i techniki służące rozwojowi kreatywności wpisują się w naturalny sposób w powyższy postulat. Pisanie twórcze wymaga zaangażowania kreatywności słownej, w procesie kreatywnym wyróżnia się fazy wnioskowania, klasyfikowania i definiowania problemów. Nie ma też mowy o rozwoju kreatywności bez posługiwania się przykładami: kreatywność jest z natury rzeczy aktywnością praktyczną, tzn. taką, która opiera się na przykładach. Kolejny postulat zawarty w podstawie programowej dotyczy rozwijania osobistych zainteresowań ucznia w wyniku integrowania wiedzy przedmiotowej z różnych dyscyplin. Także ten postulat okazuje się zbieżny ze wszystkimi koncepcjami dotyczącymi rozwoju kreatywności. Kreatywność z natury jest interdyscyplinarna, zmusza do przekraczania granic między dyscyplinami i do integrowania tych dziedzin. Wymaga samodzielności, w tym – zdolności do prezentowania i obrony swoich pomysłów na forum publicznym. Interakcja osoby twórczej z otoczeniem pełni podstawową funkcję we wszystkich teoriach opisujących kreatywność.

Zawarte w podstawie programowej „łączenie zdolności krytycznego i logicznego myślenia z umiejętnościami wyobrażeniowo-twórczymi” można traktować jako parafrazę koncepcji myślenia dwutorowego: dywergencyjnego i konwergencyjnego, czyli jednego