Op Weg Magazine december 2023

�������� � ������� ���� ����� �������

magazine voor wandelaars & fietsers

PB- PP B- 00000 BELGIE(N) - BELGIQUE

2023

Retouradres: Grote Routepaden, Grasmarkt 61, 1000 Brussel - Afgiftekantoor Antwerpen X - Erkenning: P 309099 - Tweemaandelijks December 2023 – Januari 2024

6

Uitzonderlijke natuurlijke schoonheid op de Cotswold Way

Nieuwe topogids voor de GR 122. Oost-Vlaanderen van noord naar zuid Fietsen over de ruggengraat van Noord-Engeland De bittere tranen van de Mont de la Souris Grise Een avontuurlijke reis door het Apusenimassief Luxemburg here we we come!

GR 120 • RAVeL • Pieterpad • roadtoathens

GroteRoutepaden

EINDEJAARSACTIE Geschenkabonnement Op Weg Op zoek naar een origineel cadeau voor een vriend of familielid? Met een geschenkabonnement voor Op Weg bezorg je hen een jaar lang inspirerende wandel- en fietsverhalen. Bovendien zijn ze meteen lid en kunnen genieten van kortingen op onze topogidsen en veel meer.

Normale prijs: 37 eur

‘Soms denk je dat een bepaald land of regio niets voor jou is, maar dan lees je in Op Weg zo’n aanlokkelijk verhaal… En met al de praktische info die je er bijkrijgt is de stap veel makkelijker gezet’. – Marc

Nu met 15% korting!

31,50 eur

‘Er is een mooi evenwicht tussen tips voor dichtbij en reportages verder weg in Europa. Natuurlijk kan ik al die tochten niet allemaal zelf doen, mijn vakantie is beperkt. Maar ik word ook gewoon blij van al die mooie foto’s en verhalen. – Lieve

Cadeaubon webshop Met deze bon kan de ontvanger zelf kiezen welke gids(en) hem/haar helemaal op het juiste pad zetten in het nieuwe jaar! Eindelijk die GR-tocht in Frankrijk eens aanvatten, of liever een fietsroute in Nederland of een Treinstapper in Vlaanderen? Keuze genoeg!

Je schenkt een bon ter waarde van 25 of 40 eur Nu met 15% korting Jij betaalt 21,25 of 34 eur

GR-wandelen in Frankrijk vind ik absoluut de max. De verscheidenheid aan landschappen, de rust, de dorpjes…

En in de gidsen van FF Randonnée vind je alle info die je nodig hebt. – Jacoba

Sinds ik de Treinstappersgidsen ontdekte trek ik er in het weekend veel vaker op uit. Je leert je eigen land/streek echt op een nieuwe manier kennen. – Geert

ga naar

www.groteroutepaden.be

EDITO

Hoge Venen verdwijnen in de mist (foto Peter Cristiaensen)

Lenteplannen Herfst verglijdt richting winter. Geuren en kleuren verdwijnen in de kilte van de mist. Toch is er veel aan dit jaargetijde om te koesteren. Goed ingeduffeld op de fiets springen telkens een winterzonnetje komt piepen.

Of stevige schoenen aantrekken om modder op wandelpaden te trotseren. Of blijven hopen op een ochtend in een wit landschap. En intussen fiets- of wandelplannen smeden voor de lente.

Ook de redactie van Op Weg smeedt lenteplannen. Jarenlang hebben wij onze vaste rubrieken en opmaak gekoesterd, maar in 2024 is het tijd voor opfrissing en vernieuwing. Je favoriete blad zal er volgend jaar anders uitzien.

Meer gaan we nu nog niet verklappen.

Het is immers nog geen lente.

Eerst de winter koesteren.

PS Het eerste nummer van 2024 mag je verwachten rond 20 februari, onder meer met het programma van de Fiets en Wandelbeurs die begin maart plaatsvindt.

Veel fiets-, wandel- en leesplezier, Lien Santermans en Peter Cristiaensen Hoofdredactie Op Weg

De eerste stap is alvast gezet: sinds kort is de hoofdredactie een duobaan.

Een jongere vrouw die meer wandelt dan fietst vervoegt een oudere man die meer fietst dan wandelt. Qua complementariteit kan dat tellen.

Maar de belangrijkste vernieuwing zit natuurlijk elders. Zo gaan we van zes naar vier nummers: één per seizoen. De flink gestegen druk- en verzendingskosten zitten daar voor iets tussen. Daarnaast willen we ook investeren in kwaliteit: een dikker nummer met nieuwe rubrieken en een eigentijdse look. De grote lijnen zijn getrokken, met de uitwerking is de redactieploeg momenteel volop bezig.

2023-6 Op Weg |

3

Van knooppunt naar knooppunt in de Kempen Ontdek onze 10 verschillende netwerken de Merode Het Grote

Kempense Kolonies

Kempens Landgoed

Netewoud

Kempense Heuvelrug

Kempense Heide

Kempense Meren

Kempense Beemden

Kempense Hoven

Kempense Netevallei

Ga naar: www.kempen.be/wandelnetwerken en bestel je exemplaar !

IN DIT NUMMER 6

8 12

12

18

18

Reportages FIETSREPORTAGE | België, Nederland, Duitsland, Luxemburg Luxemburg here we we come!

FIETSREPORTAGE | Verenigd Koninkrijk

42

WANDELREPORTAGE | Roemenië

46

FOTOREPORTAGE | Nederland

50

WANDELREPORTAGE | Italië

22 26 30 37

3x Jacobusweg Lüneburger Heide p 24 3x Schwarzwald E-bike guide p 31

| Het Waalse gedeelte van de GR 122.

Tot de grens, en erover

38

54

WIN !

| Nieuwe topogids voor de GR 122.

Oost‑Vlaanderen van noord naar zuid

WANDELREPORTAGE | Frankrijk

32

50

Dichtbij

34

26

38

Lezers onderweg

GR 120: Bienvenue chez les Ch’tis

Fietsen over de ruggengraat van Noord-Engeland

Beren of Hongaren? Een avontuurlijke reis door het Apusenimassief Bessentaart met bessenijs op het Pieterpad

Over vliegende priesters en Walserduits. De grote doortocht van de Italiaanse Alpen

Tips WANDELTIP | België Winterwonderland

FIETSTIP | België

Wallonië voor heuvelhaters

En verder Wandelnieuws WANDELAVONTUUR | Groot-Brittannië

‘Uitzonderlijke natuurlijke schoonheid’ op de Cotswold Way

Fietsnieuws COLUMN | De bittere tranen van de Mont de la Souris Grise

56

FIETSAVONTUUR

60 62 64

RETRO | Haasje-over door de heuvels

65 66 67

De weg naar Athene. Van een lijn op een kaart naar ontelbare herinneringen

Verenigingsnieuws | Een community van gehelmde gelehesjesdragers | Bretoens graniet COLUMN | Klein hoekje OPMERKELIJK | Door de bril van de markeerder

2023-6 Op Weg |

5

LEZERS ONDERWEG

Theux Theux ligt aan de Vesder en had twee jaar geleden erg te lijden van de overstromingen. Vandaag is daar nog weinig van te merken. De omgeving is betoverend mooi en biedt onbeperkte wandelmogelijkheden.

Yves De Baets

Grensgeval Net op de grens ontdekken we de eerste vertrouwde wegwijzer van onze 544 km lange fietsroute van Boulogne-sur-Mer naar Den Helder.

Catherine Lahaye

Vaderdagcadeau Een bijzonder pittig stukje van de GR 93 bleek een memorabel vaderdaggeschenk. Rond de klok van drie kwamen we aan de rand van de Cirque d’Archiane in de Vercors, een gigantische kloof met duizeling­wekkend hoge kalkkliffen. De steile afdaling startte met een zee van losse stenen en zou een dikke twee uur in beslag nemen.

Een dreigend onweer maakte het nog spannender, maar de eerste regendruppels vielen pas toen we bij de gîte d’étape aanklopten.

Dankjewel Karine en Albert.

Marc Coeman

6 | Op Weg 2023-6

Schoennestje Langsheen

de

schitterende

Dutch

Mountain

Trail,

vierdaagse

trektocht

doorheen

een

de heuvels van Nederlands-Limburg, zagen we regelmatig

versleten

wandel­ schoenen

tegen

bomen getimmerd. Bottines gerecycleerd tot dieren­ woningen, slim! Nu maar hopen dat de originele eigenaar geen stinkvoeten had ...

Hilde De Greef

GR 245 Drie dagen stapten we door het prachtige binnenland van Andalusië op de GR 245, die samenloopt met de Camino Mozárabe. We trokken van Malaga via Almogía en Villanueva de la Concepción naar Antequera. Hoogtepunt was de passage door het natuurreservaat El Torcal.

Alex De Bruyne en Conny De Ruyver

Vercingetorix Bijna geen wolkje aan de Bourgondische lucht, toen we begin juli de GR 213A afstapten, van Fontenay naar Vézelay. Kleine stille dorpen, heuvels en bossen, rijke akkers en weiden met adembenemende vergezichten. De boeren zaten niet stil, de oogst was bijna binnen, deze balen stro konden nog even wachten. Net goed om ons even Vercingetorix te wanen, die het in 52 vC aandurfde in deze regio Julius Caesar partij te geven.

Stefan Vandorpe & Ludo Vandamme

H E B

J I J

O O K

E N / O F E R G E N S

M A I L

E E N

V E R H A A L

F O T O ,

O N D E R W E G ?

Z E

O P W E G @ G

E E N

Z E K E R

D O O R

R O T E R O U T

N A A R

E P A D E N . B

E

2023-6 Op Weg |

7

DICHTBIJ |

Oost-Vlaanderen van noord naar zuid Nieuwe topogids voor de GR 122

Vers van de pers: de topogids van de GR 122. Dit internationale pad start net over de grens in het Nederlandse Hulst en doorkruist de hele provincie Oost-Vlaanderen. Langs de polders en de bloemen­streek, door de Schelde­vallei en uiteindelijk de Zwalmstreek en de Vlaamse Ardennen.

Nieuw aan deze gids zijn acht extra luswandelingen. Æ Interviews Karen De Pooter Foto’s Thierry Goethals, Isabel Hoogewijs en Willem Dhaenens

Om je tocht op de GR 122 te starten maak je een kleine uitstap naar het Nederlandse Hulst. Na 25 km loopt het pad via het dorpje Koewacht Vlaanderen binnen en vanaf dan doorkruist het de provincie Oost-Vlaanderen. Isabel en Geert coördineerden de nieuwe gids en kennen deze GR als hun broekzak.

8

| Op Weg 2023-6

De gids is opgesplitst in drie delen, in functie van de streken die doorkruist worden. Zijn die zo verschillend voor de wandelaar?

Isabel: Deze GR doorloopt inderdaad heel afwisselende landschappen. Het eerste deel

Start van het pad

ken. langs dijken en kre

55 mm Lokale bewoner langs de GR 122.

Tern e

km

Zelzate

t-

Lokeren 12

2

Lochristi

lde

GR

Gent

Sc

he

Laarne

Leie

Wetteren

Melle

Aalst

Munte

Zwalm

lm

Kluisbos Ronse

Zottegem

Zwa

De GR 122 stopt niet aan de grens, na Ronse wandel je verder door Wallonië en Frankrijk. Wat mag de wandelaar van dat deel verwachten?

Brakel

Ninove

Geraardsbergen Op Weg

2023

Sinds 1993 doorkruist de GR 122 OostVlaanderen van noord naar zuid, om dan verder door Wallonië en Frankrijk te trekken.

Het Vlaamse deel is 170 km lang. In 2020 is het traject grondig herzien met nadruk op meer onverhard. De markering is volledig aangepast. Meer info over de route en ook de gpx-track vind je op www.groteroutepaden.be.

De nieuwe topogids GR 122 Zeeland –

In Frankrijk loopt het traject 225 km tussen Bon-Secours en Son, maar voor dit deel is er geen topogids beschikbaar. Een gpx vind je op onze website, gebruik hem zeker want de markering laat te wensen over.

Moerbeke

Gen na

al

Eeklo

Oudenaarde

Isabel: In Wallonië loopt de GR 122 tussen het Henegouwse Russeignies en Bon-Secours aan de Belgisch-Franse grens voor 110 km samen met de GRP 123 Tour de la Wallonie picarde. Hiervoor gebruik je de (Franstalige) gids van de GRP 123.

Het eerste stuk daarvan voelt nog erg Vlaams aan. Na Doornik richting de landsgrens word je getrakteerd op een vredig landschap tussen glooiende velden. Langzaamaan verandert de streek en in het laatste stuk naar Péruwelz voel je de leegloop en een zekere tristesse.

Hulst

20

uzen

10

e

Isabel: En dan volgen de Heuvels en Bossen, want na Zottegem wenken de Vlaamse Ardennen. Je doorkruist eerst enkele natuurgebieden en loopt het Brakelbos in, gevolgd door het Pottelbergbos, het Muziekbos en tenslotte nog het Kluisbos, waar het Vlaamse deel van de GR 122 eindigt.

0

eld

Geert: In deel twee komt het water in zicht: voorbij Laarne trek je door bos en veld richting de Schelde. Hier en daar passeer je een van de vele Wetterse boomkwekerijen, en dan volgt het Land van Rode met zijn brouwerijen, wijngaarden en vele wegels in een golvend landschap.

Het slingerende riviertje De Zwalm brengt je tenslotte naar Zottegem: Water en Wegels dus.

PRAKTISCHE INFO

Sch

hebben we Polders en Bloemen genoemd, want na Hulst trek je al snel langs dijken en kreken een open en vlak landschap met populieren in. Na Lochristi ben je dan volop in de bloemenstreek: begonia’s, azalea’s en camelia’s kleuren de velden geel, roze en rood.

Geert: De route werd in 2020 volledig herzien met als norm meer onverhard en meer variatie. Zo loopt de GR nu door het Provinciaal Domein Puyenbroeck. In Merelbeke wandel je met het nieuwe traject over tientallen wegels, af en toe door een bosje en langs dorpjes zoals Gontrode, Bottelare en Munte. Ook Ronse en het Muziekbos liggen nu op de GR 122, we wandelen er niet langer rond maar erdoor!

Er liggen ook wat meer centra van dorpen of kleine steden op de route, zoals Laarne, Melle, Ronse en tot slot ook Zottegem. Dat zorgt voor een betere bereikbaarheid en bevoorrading en meer cultuur op de route.

Ka

Wat zijn vergeleken met de vorige gids de belangrijkste veranderingen?

Champagne-Ardenne

|

Deel

��������

� �������

���� �����

�������

WANDE L G I D S

GR 122 ZEE LAN D – CHA MPA GNE -AR DEN Dee l Vlaa nde NE ren

Vlaanderen is vanaf half december te koop in de webshop en in de betere (reis)boekhandel. Hij beschrijft het volledige Vlaamse traject plus acht luswandelingen.

VAN HULS T NAAR KLUIS BERG EN Met extra 8 dagwa ndelin 172,5 KM gen!

2023-6 Op Weg |

9

1

2 4

3

5

7

6

8

1 Landskouter | 2 Lochristi | 3 Brakelbos | 4 Munte | 5 Markering | 6 Toepkapel | 7 Trage weg | 8 Pereboomsgatkreek

10

| Op Weg 2023-6

TIPS VOOR DAGTOCHTEN

Een nieuwigheid is dat de gids niet enkel de hoofdroute beschrijft, maar ook acht luswandelingen langs de GR 122. Onze Oost-Vlaamse vrijwilligers delen alvast hun tip.

TIP 1 > Geert – lus Koewacht Polders en bloemenstreek – 19,3 km

Je start in het grensdorp Koewacht en flirt regelmatig met de BelgischNederlandse grens. Je wandelt door een vlak polderlandschap, gekenmerkt door met populieren beplante dijken.

Mijn indruk: Deze wandeling kan je in elk seizoen doen, al is ze het mooist in de lente en de zomer. Je zal versteld staan van de stilte en de rust in deze regio, want je wandelt door een schaars bewoond polderlandschap. Dat betekent niet dat de wandeling saai is: je passeert grenspalen, het trekveerpontje over de Boskreek, enkele kilometers over de dijk van de StaatsSpaanse linie met zijn herinneringen aan vier forten, enz …

Mijn bijzondere plaats: Het Belgische dorpje Koewacht ligt pal op de grens met daarnaast het Nederlandse dorp … Koewacht. De grens loopt dus door deze twee kleine woonkernen met dezelfde naam. In het verleden was dit een geliefde plaats bij smokkelaars.

TIP 2 > Thierry – lus Munte Scheldevallei – 13,8 km

Je maakt kennis met het Land van Rode. De militaire communicatietorens vormen bakens in het golvende landschap. Daarnaast komt ook de Prinsenmolen vaak in het vizier en kom je heel wat bunkers tegen.

Mijn indruk: Dit is een mooi parcours met veel goed begaanbare veld- en kerkwegels, af en toe wat kasseien, de Makkegemse bossen en veel vergezichten over de verschillende akkers en weiden van dit licht golvend landschap. Onderweg kan je een fijne rustpauze inlassen bij kinderboerderij ‘t Bakkershof.

Mijn bijzondere plaats: Zeker opvallend zijn de vele bunkers van de bunkergordel ‘Bruggenhoofd Gent’, gebouwd in de jaren 30 ter verdediging van de stad Gent.

TIP 3 > Dirk – lus Zottegem Zwalmstreek en Vlaamse Ardennen – 24,5 km

Na de doortocht door Zottegem leidt het Jan de Lichtepad je kilometers­ lang door de prachtige vallei van de Molenbeek en de Bettelhovebeek.

In het zuidelijke deel van de lus wandel je door de vallei van de Zwalm en sta je aan de poort van de Vlaamse Ardennen.

Mijn indruk: De variatie en alle geschiedenis, cultuur en authenticiteit onderweg maken indruk. De schitterende panorama’s krijg je er zomaar bij en de bereikbaarheid met de trein is natuurlijk een extra troef.

Mijn bijzondere plaats: De natuurgebieden in de vallei van de Molenbeek en de Bettelhovebeek in het noorden. Je wandelt er in volle natuur, op smalle kronkelende paadjes langs het water. Maar ook het traject tussen Sint-Goriks-Oudenhove en Sint-Maria-Oudenhove, twee dorpjes waar de tijd is blijven stilstaan.

2023-6 Op Weg |

11

DICHTBIJ |

In Wallonië wordt de wit-rode GR 122 vooral gepromoot als de westelijke helft van de geel-rode GRP 123, de Tour de la Wallonie Picarde.

Tot de grens, en erover Het Waalse gedeelte van de GR 122 Vorige winter schreef ik al over het Vlaamse gedeelte van de GR 122. In het Waalse Scheldeland zet ik mijn tocht op deze vlakke GR verder. Was ik twee dagen geleden nog aan het ijsschaatsen, dan wil ik op de kortste dag van het jaar wát graag de bottines in de modder pletsen.

Tekst en foto’s Willem Dhaenens

12

| Op Weg 2023-6

Winterwandelen “Doe dat niet, in die koude, in die regen!

Zelfs vanuit mijn zetel kan ik er niet tegen”.

De bossen boven Ronse trekken me naar buiten, Ook al hoor je nu geen vogel meer fluiten.

Hoor je de bladeren van de bomen ritselen?

Naar hun verhalen wil ik uren luisteren. . ω.

Hees welkom

In het station van De Pinte heeft de ticketautomaat het begeven, en ook de app van de NMBS weigert dienst. Maar de treinconducteur verliest er zelfs op dit ontiegelijk vroege uur zijn goed humeur niet bij. Langs het raam van bus 65 naar Berchem glijden de eerste regendruppels en wanneer ik in de Ronde Van Vlaanderenstraat van de bus stap, gaat de regencape meteen over man en rugzak. In de verte roept de bosuil mij een hees welkom tegemoet.

In het uur tussen wolf en hond bekruipt mij de magie van het ontwakende Kluisbos. Net op tijd breekt het daglicht door en rolt het vlakke landschap zich onder een loodgrijze hemel uit.

In Orroir loop ik voor de eerste keer een afslag voorbij, maar OsmAnd brengt me snel weer op het goede pad. Een Waalse haan kraait de mor-

genstond wakker en heet mij bij de zuiderburen welkom. Met een myriade rode bessen buigt de eenstijlige meidoorn zich over de Rhosnes/ Ronne, de zijrivier van de Schelde waaraan Ronse mogelijk haar naam te danken heeft.

Dicht bij het dorp Escanaffles maak ik een ommetje langs het natuurreservaat Le Vivier,

De eentonige wegen doorheen het vlakke Scheldeland etaleren symmetrie en landelijke harmonie en sussen mijn doorregende gedachten.

maar rietvogels vallen in dit seizoen niet te bespeuren. Een protestants gebedshuis heeft zijn bijbelbordje met de goede boodschap pal onder de dubbele GR-tekens geplaatst.

Als druiloor vermomd

Nu en dan zie ik een halve okkernoot op het wegdek. Een krassende kraai op een paal bekent dat zij de dader is. In het dorp Pottes kronkelt de GR zich rond het kerkhof, om via een smalle buurtweg langs een paardenweide uit te komen aan de voeten van de neogotische Sint-Antonius Kluizenaarkerk. Ik stap binnen in een tehuis voor gehandicapten, in de hoop mijn lunchpakket daar op een stoel in de wachtkamer te kunnen verorberen. Helaas, ze sturen me meedogenloos weer de regen in.

Even verderop duw ik de deur open van café ‘La Concorde’ en krijg ik meteen een plaats toege-

2023-6 Op Weg |

13

Rhosnes. n bessen over de Meidoorn buigt zij

wezen aan de radiator, waar schoenen en cape mogen uitdampen. “Waar kom jij zo druipnat vandaan?” “Van het Kluisbos. En vanavond neem ik in Saint-Léger de trein terug naar huis.”

De drie stamgasten verslikken zich bijna in hun pint.

De benen voelen aan als vers uit bed gekropen, de batterijen zijn opgeladen. Bij het verlaten van het dorp stap ik nog even onder het poortgebouw van het middeleeuwse kasteel door.

Tegenwoordig oogt het meer als een bakstenen boerderij in U-vorm met een gracht eromheen en een indrukwekkende duiventoren.

De regen heeft zich als druiloor vermomd.

Aan de Scheldebrug bij Helkijn verlaat ik het dijkpad voor uitgestrekte bietenvelden. De eentonige wegen doorheen het vlakke Scheldeland etaleren symmetrie en landelijke harmonie en sussen mijn doorregende gedachten. Voor twee dames te paard houd ik even halt, zij zijn de enigen die vandaag mijn pad kruisen. In een klein bosje schieten jonge loten van esdoorn op: aan het begin van de winter smachten ze al met hun groene knoppen naar de lente.

kerk in Doornikse gotiek en de 13de-eeuwse Tempelierskapel. Maar veel ronddweilen kan ik niet meer: een stekende pijn in de linkervoet herinnert me eraan dat er al 28 km in de zolen kroop vandaag. Op het perron van het station van Herseaux herinnert het naambordje Herzeeuw eraan dat hier ook de grens tussen onze twee talen loopt.

Drijvende gladde ijsschotsen

Het is vandaag Driekoningen en op de fiets naar het station hoor ik de eerste merel het nieuwe jaar influiten. Na twee treinen en een bus zet ik mijn eerste GR-passen van het nieuwe jaar.

En alweer spant de motregen een fijn neveldoek over het landschap. Een eerste buitje dwingt me te schuilen onder het poortgebouw van de vierkantshoeve Catignies. Het tegelpad voorbij het grandioze gebouw ligt gevaarlijk schuin afgezakt naar de sloot en vraagt om een voetje voor voetje.

De GR 122 passeert langs het 19de-eeuwse kasteel van Bourgogne in Estaimbourg, maar in het 14 ha grote bos eromheen zijn ook nog ruïnes van een fort te bespeuren en staan er meer dan 100 soorten bomen. In de verte zie ik voor het eerst de schim van de Mont SaintAubert opdoemen, maar via een stenen trap langs achtertuinen sta ik plots in het centrum van Pecq.

Langsheen de Schelde wordt het monotone stappen even onderbroken door het verre silhouet van de kerktoren van Hérinnes. Over de Scheldebrug doemen de industriële gebouwen van een suikerfabriek op die de helft van de lokale bevolking hier tewerkstelt. Aha, vandaar al die bietenvelden.

Op de volledig overstroomde landweg voorbij Warcoing zakt niet de moed maar het water mij in de schoenen. “Het stopte met stilletjes regenen”, zou mijn vader zaliger zeggen. In het Spierekanaal pletst de regen op drijvende gladde ijsschotsen. Ik kan er niet aan weerstaan om met één voet op zo’n ijsplak te duwen.

Wie weet is dit mijn allerlaatste natuurijs in deze klimaatveranderende wereld ...

Voorbij de schilderachtige ophaalbrug van Mauroy verlaat ik het kanaal om in het dorp Saint-Léger stil te staan bij de 15de-eeuwse

14

De Scheldebrug en de St-J an-Baptistkerk in Helkijn.

| Op Weg 2023-6

De Sint-Eleutheruskerk van Esquelmes dateert van de 8ste eeuw, een juweeltje om aan mijn levenslange fotocollectie van romaanse kerken toe te voegen.

Voetje voor voetje

Op glimmende paarden

Vier boltorentjes omringen de spits van de gotische Sint-Maartenkerk, verrezen op de plek waar al in 1108 een romaans gebouw stond.

Een korte rustpauze in het harmonieuze interieur, voor het beeld van de heilige, richt mijn gedachten op mijn stapmakker, die gisteren is geopereerd. Aan een oude meander van de Schelde lonkt een rustbank voor een tussendoortje. Drie ruiters, onder een prachtige cape op hun glimmende paarden, tikken tegen hun hoedrand om de stapper te groeten.

Op de andere rivieroever ligt het dorpje Esquelmes, dat amper 80 inwoners telt. Maar de reden waarom ik voor het eerst de Canon met zoom heb meegenomen, is de romaanse SintEleutheruskerk uit de 8ste eeuw, een juweeltje om aan mijn levenslange fotocollectie van romaanse kerken toe te voegen.

Passie in brons

Verder op de Scheldedijk klepelt de klok van Esquelmes twaalf keer, onmiddellijk gevolgd door twaalf slagen in het volgende dorp. De stilte van het Scheldeland. Op de oever van de rivier draagt de hazelaar uitzonderlijk vroeg al katjes. Wanneer de motregen weer gaat druilen verdwijnt het silhouet van de Mont SaintAubert als een fata morgana.

Het station van Obigies, op de vroegere spoorlijn van Doornik naar Ronse, is tot woonhuis omgetoverd. In de gekandelaarde es is een Turkse tortel nu al zijn nest aan het bouwen. De klim naar de Mont Sint-Aubert, 148 m hoog, begint aan een oude boerderij, waar in een bakstenen kapelmuur een passietafereel in brons kunstig is verbeeld. Daar kan mijn lijdensweg beginnen. Geprangd tussen een draadomheining en een taxushaag stijgt het smalle, modderige GR-pad naar het bos op de berg. Het is slippen en slieren om overeind te blijven. Het laatste stukje van de klim heet ‘Chemin des Poètes’, tussen de kasseien liggen leistenen met sappige spreuken.

de stapper volgt een licht mankende schaduw. De De kasteelhoeve van Pecq bestond al in de 12de eeuw. kortste dagen werpen de langste schaduw.

Alweer bereikt de GR de oevers van de Schelde, In de linkervoet gekropen dicht bij de nieuwe stuw van Kain, die boten Het kerkhof is een vredige plek om de pijn in de tot 3000 ton kan versluizen en Doornik voor linkervoet even te laten rusten. Tijdens de lange overstromingen moet behoeden. De tanden afdaling rijzen de vijf torens van de Doornikse opeengeklemd om de pijn te verbijten zie ik kathedraal aan de horizon ten hemel. Bij de langzaam de ‘Pont des Trous’ dichterbij komen. eerste huizen van Kain priemt één enkel straalDe fel gecontesteerde wederopbouw van de tje zon door het eindeloze wolkendek. Achter

middeleeuwse brug loopt op zijn laatste benen, en héél mooi zal het zeker worden.

De laatste meters naar het station probeer ik nog te lopen, hinkend, om de trein niet te missen. De GR 122 is ‘door de kleren gedropen’, maar ook in de linkervoet gekropen. Een week later valt het verdict: chronische ontsteking van de peroneus, een paar maanden niet meer wandelen. De grens met Frankrijk was mijn doel, maar mijn eigen grens is sneller overschreden.

85 mm PRAKTISCHE INFO lde

Kluisbos

he

Ko

Sc

rtr

Orroir Escanafles

ijk

Helkijn

Ronse

Mont de l’ Enclus

Dottenijs

SaintLéger Warcoing

Pottes

0

Hérinnes

Pecq Estaimbourg Esquelmes

5

10

km

Obigies Mont-Saint-Aubert, 148 m Brussel

Kain l

Rijse

Doornik Leuze-enHainaut Maubray Wez-Velvain

BELGIË Brunehaut

Péruwelz

Bon Sécour

e ld

he

FRANKRIJK

Sc

Op Weg 2023

Maar liefst drie landen verbindt de GR 122: een klein stukje Nederland, België en Frankrijk. Daar loopt het langeafstandspad tot in het departement Ardennes om aan te sluiten op de GR 12. In Wallonië wordt de GR 122 vandaag vooral gepromoot als de westelijke helft van de GRP 123, de Tour de la Wallonie Picarde. Na twee etappes op het pad strandde ik in Doornik, er resten mij nog vier etappes tot Bon-Secours op de grens met Frankrijk. Meer info op www.grsentiers.org. De topogids is te koop in onze webshop.

ARTIKEL­ DATABANK

FOTO’S

De ‘Chemin des Poètes’ naar de top van de Mont St-Aubert.

2023-6 Op Weg |

15

Vind hier de

wandelsportspecialist bij jou in de buurt!

GENIET ALS LID VAN GROTE ROUTEPADEN VAN EXTRA VOORDELEN Op vertoon van een recent magazine Op Weg geniet je van de voordelen die hier worden getoond.

Bij deze winkels kan je terecht voor alle wandelbenodigdheden, inclusief gratis advies.

• Wandelschoenen en kousen, zomer- en winterkledij • Rugzakken, accessoires en zoveel meer

10%

korting voor GR-leden

Actie geldig voor onbepaalde tijd, op vertoon van een recent magazine van Op Weg. Niet cumuleerbaar met andere kortingen.

Bevelsesteenweg 42 - 2560 Nijlen www.basecamp.be

10% korting voor GR-leden

Actie geldig tot 31 december 2024, op vertoon van een recent magazine van Op Weg. Niet cumuleerbaar met andere kortingen.

Lierseweg 124 - 2200 Herentals www.trapper.be

10%

korting voor GR-leden

Vrijwilligersstraat 1 - 2340 Beerse www.dewandelstok.be

10%

Actie geldig tot 31 december 2024, op vertoon van een recent magazine van Op Weg. Niet cumuleerbaar met andere kortingen.

10%

korting voor GR-leden

Kempische Steenweg 192 - 3500 Hasselt www.kariboe.be

korting op wandel en fiets GPS, voor GR-leden

Théophile Donnéstraat 33 - 3540 Herk-de-Stad www.gps4rent.be

10% Actie geldig tot 31 december 2024, op vertoon van een recent magazine van Op Weg. Niet cumuleerbaar met andere kortingen.

Actie geldig tot 31 december 2024, op vertoon van een recent magazine van Op Weg. Niet cumuleerbaar met andere kortingen.

korting voor GR-leden

Gelegen in Lommel centrum, in het midden van Galerij Vivaldi.

Actie geldig tot 31 december 2024, op vertoon van een recent magazine van Op Weg. Niet cumuleerbaar met andere kortingen.

Kerkstraat 59W6 - 3920 Lommel www.denoutback.be

KOOP LOKAAL

10%

korting voor GR-leden

Actie geldig tot 31 december 2024, op vertoon van een recent magazine van Op Weg. Niet cumuleerbaar met andere kortingen.

Plezantstraat 11 - 9220 Hamme https://berghut.be

10%

korting voor GR-leden

Actie geldig tot 31 december 2024, op vertoon van een recent magazine van Op Weg. Niet cumuleerbaar met andere kortingen. Niet op de merken Cumulus en Big Shot.

Kortrijkseweg 353 – 8791 Beveren - Leie www.mounteqshop.be

10% korting voor GR-leden Actie geldig tot 31 december 2024, op vertoon van een recent magazine van Op Weg. Niet cumuleerbaar met andere kortingen.

Naamsesteenweg 111 - 3001 Heverlee www.kariboe.be

€13

korting voor GR-leden

Bij aankoop wandelschoenen van Lowa, Meindl of Mephisto.

Actie geldig voor onbepaalde tijd, op vertoon van een recent magazine van Op Weg. Niet cumuleerbaar met andere kortingen.

Handelsstraat 141 - 1840 Malderen www.eurika-shoe.com

p o e c i serv aat! m 10%

korting voor GR-leden

Actie geldig tot 31 december 2024, op vertoon van een recent magazine van Op Weg. Niet cumuleerbaar met andere kortingen.

Franslaan 150 - 8620 Nieuwpoort www.buencamino.be

DE SPECIALIST

s i t a r g met advies!

10%

korting voor GR-leden

Actie geldig tot 31 december 2024, op vertoon van een recent magazine van Op Weg. Niet cumuleerbaar met andere kortingen.

Leuvensestraat 134 - 3300 Tienen www.hero.be

FIETSREPORTAGE | België, Nederland, Duitsland, Luxemburg

Door het Limburgse mergelland.

Luxemburg here we we come!

Na een wat in het water gelopen trip naar Snowdonia, gooiden we het dit jaar over een andere boeg en besloten we op de fiets te kruipen. Aangezien ik al naar Berlijn en Amsterdam peddelde, was de volgende naburige hoofdstad snel gekozen. In vijf dagen zouden we vanuit Westerlo in Luxemburg Stad willen geraken. Æ Tekst en foto’s Bart Caers

Salami en feta

Ochtendstond heeft goud in de mond en iets voor acht uur springen we als kwieke veloruiters op ons stalen ros. De eerste pedaalslagen zetten ons op weg tussen de Norbertijnenabdijen van Tongerlo en Averbode. De gps hebben we voorlopig niet nodig, hier zijn we nog thuis. Maar in de buurt van Oranjestad Diest beginnen we

18

| Op Weg 2023-6

toch stilaan te denken aan een eerste koffiestop.

Het duurt even voor we wat vinden aan de SintAmanduskerk in Stokrooie. Een verlegen zonnetje verschijnt en het leven lacht ons toe. Met de goesting die we hebben kan je zes Vlaamse canons vullen.

Het Natuurreservaat Herkenrode en de bijhorende abdijsite brengen ons tot aan het

Albertkanaal. We volgen de waterloop door de buitenwijken van Hasselt richting grens. Soms laten we het water even links liggen om door natuurgebieden als de Caetsweyers en het Munsterbos te fietsen.

Hier en daar wordt er al ge(m)opperd dat het strakke tempo wat mag zakken. De melkwitte beentjes moeten duidelijk nog wat loskomen.

Onze rustieke stop in Monschau is perfect om op adem te komen.

stel zelfs nog niet opgestart. Maar niet getreurd, het buffet is rijkelijk voorzien en er zijn zelfs ontbijtgranen met hennep. Nederlandser gaat het niet worden.

Lang duurt het niet voor we ons in het glooiende mergelland bevinden. We bollen door groene valleien en langs diepe mergelgroeven. De Van Tienhovenmolen is de enige Nederlandse gemaal die vrijwel geheel uit mergelblokken is opgebouwd.

Dichter bij de Nederlandse grens wordt de omgeving mooier en spectaculairder en picknicken we met Marokkaans brood en een overdaad aan salami en zachte feta.

Pannenkoekenmachine

Net voorbij Veldwezelt rijden we België buiten en grensstad Maastricht binnen. Het is er gezellig druk en op het Vrijthof trakteren we onszelf op een te dure Duvel. Op de achtergrond dreunt een mix aan kermisgeluiden door de boxen van de lokale foor. We steken de brede Maas over en dat voelt als onze Rubicon: er is geen weg meer terug, Luxemburg here we we come! In de stationsbuurt nemen we onze intrek in het Green Elephant Hotel, aangeraden door mijn lief die tijdens haar GR 5-doortocht dolenthousiast was over de volautomatische pannenkoekenmachine.

We verkennen de stad, hangen rond in knusse kroegjes, eten zoals hipsters en liggen op tijd in onze nest. Het bekijken van het hoogteprofiel van de volgende dag vertelt ons dat dat verstandig is.

Wanneer we stipt om zeven uur aan de ontbijttafel zitten, is het befaamde pannenkoekentoe-

We steken de brede Maas over en dat voelt als onze Rubicon: er is geen weg meer terug, Luxemburg here we we come!

18% klimmen, 100% zweten

In Gulpen moeten we een eerste keer voet aan grond zetten. Het begin van de Gulperberg is met zijn 18% te steil voor onze spierwitte papbeentjes. Boven rusten we dan ook even uit onder het goedkeurend oog van de Heilige Maagd. We rijden nog even door en komen uiteindelijk via de Vijlenberg aan bij het hoogste en enige ‘bergcafé’ van Nederland. ’t Hijgend Hert staat mooi synoniem voor de staat waarin we ons na al die hoogtemeters bevinden. Op het terras, dat ik al kende van stops op de GR 128 en de Dutch Mountain Trail, genieten we van een massief stuk appeltaart met slagroom en suikerrijke frisdrank.

Drielandenpunt

Via een modderige single track die we delen met enkele schuwe paarden, belanden we terug op onze route. Om het hoogste punt van Nederland te bereiken, exact 322,4 m boven Normaal Amsterdams Peil, moeten we opnieuw op de trappers lopen. Uiteindelijk komen we aan het drielandenpunt, waar we de obligate foto’s bij de grenspalen trekken en een biertje drinken.

Het vochtige Preusbos en groene weidelandschappen leiden ons naar de Hoge Venen. Op een houten bankje prepareren we heerlijke broodjes met kruidige kaas, bouletten en kerstomaatjes alvorens we verder rijden. Het is nodig, want een lange klim doet de zweetdruppels parelen en schitteren op ons voorhoofd.

Blij als kleine kinderen zijn we wanneer we uiteindelijk boven raken en via een korte maar steile afdaling Monschau induiken. Het rustieke appartement vlak naast het water is perfect om terug op adem te komen.

In Duitsland (of toch niet?)

Meteen mogen we er een lap opgeven, want de korte, steile afdaling van gisteren is vandaag een evenredig korte, verticale klim geworden.

Auwch … Eens op de Vennbahn is het echter heerlijk bollen. Kilometers (voormalig) spoor schieten onder ons door en oude spoorbaanrelieken doen denken aan het treinverleden van de baan. Hier en daar staan de venen nog vol goudgele hyacinten. Dat de weg wat hoger ligt dan het ons omringende landschap is perfect.

We zien schichtige reetjes, kwieke vosjes en tal van imponerende roofvogels.

Maar wist je dat de Vennbahn, ook het Duitse deel, volledig op Belgisch grondgebied ligt? Dit

2023-6 Op Weg |

19

Het venengebied vanuit drone-standpunt.

werd vastgelegd in het Verdrag van Versailles in 1919 om te voorkomen dat treinen telkens door de douane moesten worden in- en uitgeklaard.

Na WOII werd die afspraak herbevestigd, maar sinds de sluiting van de spoorlijn in 1989 en vooral sinds de opheffing van de grenscontrole in 1995 is deze regeling achterhaald.

We draaien de hoek nog maar om of het smalle pad gaat onverzettelijk omhoog. Van dat laatste pintje ‘teveel’ hebben we al wat spijt.

Schinkenräucherei

In Montenau gaan we even af van de Vennbahn en bezoeken we de bekende artisanale hamrokerij. We doen er een toer door het bedrijfje en slaan een voorraad gerookte hesp en worsten

De Vennbahn, een stukje België in Duitsland.

20

| Op Weg 2023-6

Restanten van het spoorverleden van de Oostkantons.

in. Om de dorst te lessen moeten we nog even verder naar Sankt-Vith. Maar het is er druk en onze stevig geprijsde forel is niet echt goed gebakken.

Gezapig malen we de laatste kilometers af naar Burg-Reuland. We stoppen er nog even in de Bergkapel, een cafeetje vol curiosa. In het hotel genieten we van een heerlijke warme douche, een lekkere maaltijd en net dat pintje teveel.

Europamonument

Boenk! Zo gezapig we gisteren op de Vennbahn fietsten, zo snel worden we er nu op gewezen dat het vandaag andere koek is. We draaien de hoek nog maar om of het smalle pad gaat onverzettelijk omhoog. Van dat laatste pintje ‘teveel’ hebben we al wat spijt. Maar spijt komt na de zonde en dus peddelen we met een kleine vitesse en verzuurde spieren onbewogen verder.

Aan het drielandenpunt in Ouren nemen we aan het Europamonument een korte pauze. Het monument bestaat uit vijf rechtop geplaatste megalithische stenen die vijf landen in de toenmalige Europese Gemeenschap symboliseerden. Op de stenen zijn gedenkplaten aangebracht van belangrijke Europeanen.

Nadat we cultureel weer wat zijn bijgeschaafd, rijden we Luxemburg binnen. Er volgt al snel een lange en stevige klim die we deels per fiets en deels te voet afleggen. Zo gaat het de hele dag door, tot we uiteindelijk na een lange afdaling aankomen aan onze blokhut op een camping in Bourscheid. Moe maar voldaan planten we ons in het zonnetje op het terras. Het is er gezellig druk met motorrijders, fietsers, kampeerders en vele wandelaars die de Lee Trail stappen.

Duwen

Vanop de camping zien we hoog boven ons het Kasteel van Bourscheid uittorenen. Het slechte nieuws is dat we erlangs moeten, op een nuchtere maag nog wel. We passeren de middeleeuwse burcht, maar daarmee is de klim naar het plateau van Bourscheid nog lang niet gedaan. In de prachtige vallei van de Wark houdt een reetje ons gezelschap. Het dartelt door het hoge gras. We veronderstellen verder te kunnen afdalen naar Ettelbruck, maar denken verkeerd. Nog een stevige kuitenbijter zet ons een dikke kilometer aan de grond. De fiets omhoog duwen is waarschijnlijk zwaarder dan fietsen …

Aan het drielandenpunt in Ouren rijden we Luxemburg binnen.

Cameraderie op en naast de fiets.

Het Freiherr-von-Korff-viaduct.

PRAKTISCHE INFO NEDERLAND

s

3

Diest

A2

E 31

Maa

A 79

E 31

4 A4 4

Westerlo

Hasselt Leuven

Maastricht

A4

Aachen E 25

In Ettelbruck belonen we onszelf met dampende koffie en een massieve lokale koffiekoek. Daarna liggen de meeste hoogtemeters achter ons.

Gezapig gaat het verder naar Luxemburg Stad waar we tegen de middag aankomen en worden verwelkomd door onze lieve vrouwen. Heerlijk Italiaans eten, een rondleiding met een gids en in een bruine kroeg luid meezingen over paprikaschnitzels maakt de vakantie compleet.

Hoe leuk was dit weer!

E 40

Liège

E 40

Eupen

2

E4

Monschau

B Namur E L G I Ë

D U I T S L A N D

E4

2

Sankt-Vith 5

E2

Dinant

Burg Reuland 41

A6

E

0

1

Clervaux Bastogne Bourscheid Ettelbruck

G.H. LUXEMBURG

CharlevilleMézières A3

4

E 25

Mersch

Arlon

A6

M eu

10

FRANKRIJK

A3

km

Luxemburg

se

0

Op Weg 2023

De 334 fietskilometers die Westerlo scheiden van Luxemburg Stad verdeelden wij over vijf etappes: dag 1 Westerlo – Maastricht (85 km), dag 2 tot Monschau (76 km), dag 3 tot Burg-Reuland (64 km), dag 4 tot Bourscheid (50 km) en dag 5 de resterende 57 km. Voor de route mixten we knooppunten met stukken Vennbahn of lokale fietsroutes.

Dag 2 was de zwaarste maar kan je makkelijker maken door richting Aken te fietsen en daar al de Vennbahn op te draaien. Ook de laatste twee dagen zijn vrij pittig. Wil je het plateau niet oversteken, dan kan je opteren om fietsroute W9 (ravel.wallonie.be) te volgen.

ARTIKEL­ DATABANK

TRACK

FOTO’S

Zweten op het plateau van Bourscheid.

2023-6 Op Weg |

21

WANDELNIEUWSWANDELNIEUWS

WANDELNIEUWSWANDELNIEUWSWANDELNIEUWS

Longlist Wandelroute van het jaar

Ook dit jaar zal op de Fiets en Wandelbeurs in Gent de trofee voor de mooiste nieuwe wandelroute van het jaar in de Benelux uitgereikt worden.

Het gaat daarbij om routes die tussen oktober 2022 en september 2023 nieuw gerealiseerd of ingrijpend vernieuwd werden. Er waren ook dit jaar weer veel aanmeldingen en na een eerste selectie op basis van de criteria en een aantal verkenningen op het terrein selecteerde de jury tien kandidaten voor de longlist. De genomineerde routes zijn in willekeurige volgorde: Venntrilogie (nieuwe bewegwijzerde route van 110 km van het Drielandenpunt bij Vaals naar Bütgenbach), Kloosterwandelingen (13 lussen van 3 tot 12 km rond een klooster op het knooppuntennetwerk van Noord-Brabant), Bonifatiusroute (nieuwe niet-bewegwijzerde route van 340 km van Wijk bij Duurstede naar Dokkum in de voetsporen van

�������� � �������

���� ����� �������

WANDEL G I D S

GR 122 PAGN E-ARD ENNE ZEELA ND – CHAM Deel Vlaan deren

Vernieuwde GR 122

Voor het Vlaamse deel van de GR 122 (Zeeland – Champagne Ardenne) verscheen een nieuwe geüpdatete gids. Het traject begint bij Hulst in Zeeuws Vlaanderen, vlakbij de Belgische grens en doorkruist de hele provincie Oost-Vlaanderen tot even voorbij Ronse. Goed voor 170 km wandelplezier van het vlakke polderland door de bloemenstreek van Lochristi, langs de Scheldeoevers, door de heuvels van het land van Rode en de Zwalmstreek naar de Vlaamse Ardennen. De topogids is te koop in de GR-webwinkel. Zie ook pagina 8.

missionaris Bonifatius), Rondje Limburg (nieuwe niet-bewegwijzerde lus van 385 km die de hele Nederlandse provincie Limburg bestrijkt). GRP 573 – Tour de la Vallée de la Vesdre et des Hautes Fagnes (grondig vernieuwde en uitgebreide Streek-GR die vanuit Chaudfontaine een lus van 160 km beschrijft), Oude Bondswandeling van Arnhem naar Zutphen, Deventer en Winterswijk (niet bewegwijzerde 240 km lange reconstructie van een 108 jaar oude ANWB bondswandeling door de Veluwe en de Achterhoek), Lopen langs de Oude Hollandse Waterlinie (nieuwe bewegwijzerde route van 170 km langs knooppunten van Woudrichem naar Muiden), GRP 1666 – La grande Dérive (Nieuwe bewegwijzerde Streek-GR van 54 km door en rond Charleroi), Scholtenpad – streekpad 01 (grondig vernieuwde bewegwijzerde lus rond Winterswijk in de Achterhoek, Wandelnetwerk Scheldevallei Oost (uitbreiding van 200 km van het knooppuntennetwerk Schelde en Denderland).

De trofee zal op 2 maart 2024 worden uitgereikt.

zand en groen. Onderweg vertellen informatieborden het verhaal van de jarenlange witzandontginning. Je kan de wandelfiche downloaden via www.kempen.be.

172,5 KM KLUISBE RGEN VAN HULST NAAR elingen!

Met extra 8 dagwand

Antwerpse Wandeling van het jaar

Zoals ieder jaar werd ook in 2023 door wandelaars de wandeling van het jaar van de provincie Antwerpen gekozen. De publieksfavoriet was de wandeling Molse Meren – Schansheide.

Deze tocht van bijna 10 km voert je via het knooppuntennetwerk door het waterrijke landschap van Mol en Dessel via een mix van water,

22

| Op Weg 2023-6

Animalinas

Natuurpark Rivierenland heeft als ambitie de biodiversiteit uit te breiden en wil inzetten op kwaliteitsvolle beleving van de natuur.

Daarom werd de Animalinas route uitgestippeld, een 100 km lang traject dat de snippers natuur van het Rivierenland met elkaar verbindt. Op muren langs deze route zal graffitikunstenaar Dzia meer dan 30 diersoorten aanbrengen die daadwerkelijk op deze plekken waar te nemen zijn. Je kan de route volgen via een gratis downloadbare app met gps. Deze app bevat ook geluidsfragmenten in vijf talen.

Momenteel zijn er ruim 50 km van de route beschikbaar langs 13 monumentale kunstwerken. In de loop van 2024 zal het gehele 100 km lange traject te wandelen zijn. Dan zal je ook een arrangement van vier dagen met overnachtingen en ontbijt kunnen boeken. Info via www.animalinas.be.

Regio Tielt

De nieuwe streek- en wandelgids Bewegen langs trage wegen neemt je mee naar de mooiste plekjes van de regio Tielt. Tijdens 14 wandelingen van 6 tot 13 km langs vaak onbekende trage wegen ontdek je charmante stukken natuur, verrassende open ruimten en uniek erfgoed. De gids is te koop via de webshop van www.westvlaanderen.be. Prijs € 17,00.

Voor leden van Natuurpunt is de gids voor € 12,00 te koop via www.detorenvalk.be.

Scheldevallei

Toerisme Oost-Vlaanderen plant tussen nu en 2025 de realisatie van vier aaneensluitende wandelnetwerken (drie bewegwijzerd en een vierde virtueel) in Scheldeland. Ze vormen een uitbreiding van de bestaande netwerken Kalkense Meersen-Donkmeer, Rivierenland en Stille Waters die zich uitstrekken over de provincies Oost-Vlaanderen en Antwerpen. Als eerste fase van dit grootschalige project werd in september het wandelnetwerk Scheldevallei Oost geopend. Dit ligt in de oksel

Win!* 3x Jacobusweg Lüneburger Heide Surf naar www.grote­routepaden.be >magazine>wedstrijden

WANDELNIEUWSWANDELNIEUWS

WANDELNIEUWSWANDELNIEUWSWANDELNIEUWS Christina Bloem

tussen de Schelde en de Dender en biedt meer dan 200 km bewegwijzerde wandelwegen in Dendermonde, Buggenhout, Lebbeke en een stukje van Aalst. Op dit netwerk verken je verborgen natuurparels en cultureel erfgoed met als toppers het Bruggenhoutbos, de oude Dender, natuurlandschap Beneden Dender en de vlonderpaden aan de Vondelbeek. De bijbehorende wandelkaart bevat drie suggestielussen van 9 tot 16 km en is te koop via www.routen.be.

Prijs € 6,00.

respectievelijk € 35 en € 10. Voor de box en de pocket van de Kust betaal je € 30 en € 8. www.westtoer.be

Nieuwe Groene Halte wandeling

Nieuw in West-Vlaanderen

Westtoer heeft zijn wandelaanbod in WestVlaanderen grondig vernieuwd en uitgebreid.

Er werden zeven bewegwijzerde wandelroutes vernieuwd en uitgerust met nieuwe infrastructuur. Ze leiden door bossen en natuurgebieden en langs leuke schilderachtige picknickplekken.

Vier nieuwe wandelboxen bevatten het volledige wandelaanbod, zowel de bewegwijzerde routes als de knooppunten van het Brugse Ommeland, de Kust, de Leiestreek en de Westhoek. De bijbehorende pockets bevatten voor iedere route een gedetailleerde routekaart en een pak toeristische en praktische info zoals bezienswaardigheden, drank- en eetadresjes en logeertips. De wandelboxen en pockets zijn te koop bij de webshop van Westtoer voor

tair erfgoed. Het traject voert door bossen, heidevelden en schrale graslanden, langs de gerestaureerde barakken van een voormalig krijgsgevangenenkamp en het vroegere spoornetwerk van het Belgische leger. De wandelbrochure bevat een wandelkaart, een uitgebreide routebeschrijving en veel info over het openbaar vervoer, toerisme en recreatie. Je kan hem bestellen via www.groenehalte.be. Prijs € 3,40 (leden TreinTramBus) of € 5,10 (niet leden)

Groene Hartpad

De onlangs verschenen vernieuwde topogids over het Groene Hartpad is de eerste halfdigitale wandelgids van Nederland. De routebeschrijvingen zijn uit de gids gelaten. Je vindt ze via QR-codes als pdf ’s die je zelf kan afdrukken. De gids bevat duidelijke kaarten en veel achtergrondinformatie over natuur en cultuur.

Eind september werd de nieuwe Groene Halte wandeling Ronde van Vloethemveld geopend.

Deze route van 12, 14 of 19 km combineert schitterende natuur met fascinerend mili-

Zennevallei

Toerisme Vlaams-Brabant ontwikkelde een nieuw digitaal wandelnetwerk van 220 km in de gemeenten Beersel, Drogenbos, Halle, Sint-Pieters-Leeuw, Linkebeek en Sint-

Nieuwe Franse topogidsen Bij onze zuiderburen verschenen enkele nieuwe interessante topogidsen. Ze zijn te koop in onze GR-webshop.

GR 54 – Tour de l’Oisans et des Ecrins. Deze lus van 176 km vanaf Bourg d’Oisans door en rond het massief van Les Ecrins is een klassieker onder de GR-trajecten. De streek is eerder afgelegen en de natuur ruig en ongerept met vele majestueuze pieken. Het 12 dagen lange parcours telt 12.000 hoogtemeters en is bedoeld voor ervaren bergwandelaars. Via bergpassen wandel je van massief naar massief.

GR 736 – Gorges et vallée du Tarn. Van Villefort tot Albi volgt de GR 736 de loop van de rivier de Tarn die zich vanaf Mont Lozère een weg door de

bergen baant. Op dit traject van 300 km maak je een avontuurlijke ontdekkingstocht langs kalk- en leisteenmassieven.

GR 861 – Via Garona. Deze pelgrimsroute volgt de natuurlijke as van de Garonne van de basiliek van Saint-Sernin in Toulouse naar de uitlopers van de Pyreneeën. Op dit traject van 162 km ontdek je de berglandschappen, zacht glooiende heuvels, oude plateaus en veel erfgoed van de Haute-Garonne. De route sluit aan op de pelgrimsroutes Conques – Toulouse en de Voie d’Arles.

GR 65 – Genève – Le Puy. Ook dit is een pelgrimsroute die in 15 etappes van Genève via het Rhônedal naar Le Puy en Velay voert. Na een heuvelachtig coulisselandschap met wijngaarden, drooggelegde moerassen en uitlopers van het Pilatmassief wordt het landschap vulkanisch.

Tot Le Puy begeleiden grote basaltkolommen en vulkanische toppen de wandelaar. Daar sluit het traject aan op de Via Podiensis, een van de historische aanlooproutes naar Santiago de Compostella.

2023-6 Op Weg |

23

WANDELNIEUWSWANDELNIEUWS

Genesius-Rode. Het vormt het sluitstuk van het wandelgebied Brabantse Wouden, waartoe ook de wandelnetwerken Zuid-Dijleland en Zoniënwoud behoren. Met deze uitbreiding in de Zennevallei biedt het volledige netwerk niet minder dan 920 km wandelplezier, waarvan delen niet op het terrein bewegwijzerd zijn.

Daar volg je de digitale knooppunten op kaart of via de app Wandelknooppunt. Tegen september 2024 worden de kaarten van het wandelgebied Brabantse Wouden herdrukt.

Bijzondere Vlaamse wandelroutes

In de Kleine Wandelgids 2 ontdek je 25 bijzondere routes in Vlaanderen.

Voor iedere provincie zijn er vijf uitgestippelde, gevarieerde tochten van 4 tot 24 km, zo ver mogelijk van platgetreden of verharde paden.

Ze leiden je door ongerepte landschappen en natuurgebieden over heel Vlaanderen. De beschrijvingen zijn voorzien van suggesties voor leuke eet- en slaapplekjes. Iedere wandeling heeft een QR-code die je naar de juiste digitale wandelkaart op RouteYou leidt. Je

WANDELNIEUWSWANDELNIEUWSWANDELNIEUWS

kan navigeren met je gsm of het gpx-bestand downloaden. Uitgeverij Luster, prijs € 21,95. www.lusterpublishing.com

Zuid Schotland

De Annandale Way is een van de Scotland Great Trails. Het is een charmante route in een relatief onbekend, maar zeer toegankelijk gebied in Zuid Schotland. Het 90 km lange traject begint in Moffat en loopt in zuidelijke richting langs de rivier Annan en de Almagill Hill naar de zee. Een iets kortere variant gaat langs Lockerbie en natuurgebied Eskrigg. De twee varianten gaan gezamenlijk verder naar het eindpunt Newbiebarns. Uitgeverij Rucksack Readers. www.rucsacs.com

Drempelvrij wandelen

De nieuwe website rolvriendelijk.routeyou.com bundelt een 50-tal toegankelijke wandelingen, van ontspannende tochtjes tot avontuurlijke wandelvakanties in en rond de

provinciale groen- en recreatiedomeinen. Op de website vind je behalve de wandelingen ook vele toeristische aanraders en gastvrije horeca voor wandelaars met wieltjes. Voor info over drempelvrije fietsvakanties kan je terecht op www.provincieantwerpen.be.

Hernieuwde GR 129

Onze collega’s van GR Sentiers hebben een nieuwe geüpdatete editie van de beide topogidsen van het Waalse gedeelte van de GR 129 Dwars door België uitgebracht. GR 129 La Belgique en diagonale Tome 1 beschrijft het 192 km lange traject van Ellezelles naar Dinant. Tome 2 voert de wandelaar 263 km verder van Dinant naar Arlon. De gids over het Vlaamse deel van deze lange route, van Brugge naar Ellezelles, is uitverkocht. Het boek dat Arnout Hauben vorig jaar naar aanleiding van zijn succesvolle serie schreef, omvat echter de gehele route, zodat je toch het volledige traject van Brugge naar Aarlen kan wandelen. De topogidsen en het boek van Arnout Hauben zijn te koop in de GR-webwinkel.

Nieuw bij Conrad Stein In de serie Outdoor verschenen enkele nieuwe of grondig vernieuwde pelgrimsgidsen. Info en gpx-tracks: www.conrad-stein-verlag.be Spanien Jakobsweg Camino Primitivo (9de geüpdatete editie, € 16,90). Dit pittige, 310 km lange traject voert door de berggebieden van Asturië en Galicië van Oviedo naar Santiago. Het is de oorspronkelijke Compostellaroute en volgens kenners een aantrekkelijke mix van pelgrimstocht en bergtocht. Daarnaast bevat de gids ook de 90 km lange route van Santiago naar Finisterre en de 44 km lange verbinding tussen de Camino del Norte en Oviedo.

Frankreich: Jakobsweg Via Turonensis (1ste editie, € 17,90). De Via Turonensis voert van Parijs naar de Pyreneeën en is met zijn 997 km de langste van de vier historische aanlooproutes door Frankrijk. De weg is genoemd naar Tours, omdat hij oorspronkelijk in die stad begon. Tegenwoordig

24

| Op Weg 2023-6

begint de route in Parijs en loopt hij langs de Loire naar Tours. Het traject voert door wijnbouw- en agrarisch gebied en vervolgens door de bossen van Gascogne en het rustieke Baskenland naar Saint-Jean-Pied-de-Port aan de Spaanse grens, het beginpunt van de Camino Frances.

Jacobusweg Lüneburger Heide (1ste editie, € 16,90). Deze Jacobsweg behoort niet tot het officiële net, maar biedt als pelgrimsroute door een van de mooiste landschappen van NoordDuitsland veel rust en ontspanning. Het traject is 420 lang, start in Hamburg en gaat in zuidelijke richting over de Elbe naar de Lüneburger Heide.

Vandaar voert de route door een van de oudste natuurgebieden van Duitsland naar Soltau. Daar splitst hij zich in een oostelijke en een westelijke

variant. De oostelijke route beschrijft een grote boog om het uitgestrekte militaire oefenterrein bij Bergen en bereikt via het natuurpark Südheide de rivier Aller en het stadje Celle het klooster Mariensee bij Hannover. De westelijke variant komt via Bad Fallingbostel en Krelingen eveneens bij Mariensee aan.

Bayerisch-Schwäbischer Jakobsweg (3de editie, € 15,90). Deze pelgrimsweg voert van het middeleeuwse Oettingen naar Lindau aan de Bodensee. Het eerste deel van deze route gaat via Donauwürth naar Augsburg, waar hij zich in een oostelijke variant van 330 km en een westelijke variant van 342 km splitst. Beide varianten leiden door bosgebieden en velden naar de Bodensee.

10% korting op alle artikelen voor GR Leden ook online code: opweg10

OP ZOEK NAAR EEN WANDELVAKANTIE VOOR JOUW CLUB OF VERENIGING? REISORGANISATIE INTERSOC WERKT VOOR JOUW GROEP EEN REIS OP MAAT UIT! BEKIJK HET AANBOD OP WWW.INTERSOCGROEPSVAKANTIES.BE

WANDELAVONTUUR | Groot-Brittannië

Onze eerste wandelervaring in Engeland kon haast niet mooier zijn: op de Cotswold Way loop je bijna continue op onverharde paden door een wondermooi landschap. Æ Tekst Leo Thielemans Foto’s Leo Thielemans en Els Vanhoof

‘Uitzonderlijke natuurlijke schoonheid’ op de Cotswold Way Uitzonderlijke natuurlijke schoonheid

De beroemde kalksteenformatie van de Cotswolds strekt zich uit van Bath tot Chipping Campden. Daarmee is het het grootste ‘Area of Outstanding Natural Beauty’ in het Verenigd Koninkrijk, een titel gereserveerd voor gebieden met een uitzonderlijke natuurlijke schoonheid.

Volgens de Cotswold Way Association wandelen jaarlijks zo’n 200.000 mensen (een stukje van) het pad. Wij komen slechts een paar keer trekkers tegen, zoals op de populaire GR-paden.

Jammer genoeg verkent ook gemotoriseerd vervoer graag de streek: op zondag is het een constant aan- en afvliegen van sportvliegtuigjes. Wie zich dat niet kan permitteren, racet in zwart leer geprakt op jankende motoren.

Gelukkig keert de rust vanaf zondagavond terug.

26

| Op Weg 2023-6

Recht van overgang

Een groot stuk van het traject loopt over onverharde ‘public footpaths’: openbare wandelpaden. Dankzij het recht van overgang in het Verenigd Koninkrijk mag je over privéterrein lopen, zolang je op het pad blijft. Het gebruik is zo ingeburgerd dat zelfs de koeien, schapen en paarden er weet van hebben. Ze negeren je of komen nieuwsgierig kennismaken.

Bij veel weides staat een smeekbede van de boer om honden aan de leiband te houden. Iedere Engelse wandelaar heeft een hond, geen enkele houdt hem aan de leiband.

Brandnetels

De ene landeigenaar is de voetgangers al meer genegen dan de andere. Sommige paden zijn smalle doorgangen tussen brandnetels en bramen, andere worden zelfs gemaaid. De toegangen gaan van gemakkelijke kooipoortjes tot houten V-doorgangen of natuurstenen trapjes over muurtjes. Een paar keer doen we de rugzak af omdat het kooitje te smal is.

Solitaire bomen

Het pad leidt je niet alleen door weides met solitaire bomen, maar ook door beukenbossen en prachtige valleien. Je passeert stille dorpjes met typische kerken en scheefgezakte grafste-

nen. Ook geniet je van vergezichten tot Wales en de monding van de Severn. Soms loop je over een golfterrein en één keer zelfs door het prachtige Dodington Estate, het landgoed van James Dyson (ja, die van de stofzuigers).

2023-6 Op Weg |

27

Natuur + geschiedenis = toerisme

De Britten zijn erg geïnteresseerd in hun geschiedenis en in de Cotswolds komen ze uitgebreid aan hun trekken. Langs de route liggen restanten van meerdere forten uit het neolithicum en in Great Witcombe passeer je de ruïnes van een romeinse villa.

Ook Henry VIII en de Engelse Burgeroorlog zijn alomtegenwoordig.

Van het slagveld van Lansdown (1646) tot de grafkapel van Katharine Parre bij Sudeley Castle, de resterende toegangspoort van Campden House en de ruïnes van Hailes Abbey: overal kom je het verleden tegen.

Het Tyndale monument heeft zelfs een link met ons land. Tyndale was de eerste bijbelvertaler in Engeland. Toen hij in onmin kwam met Henry VIII, vluchtte hij naar het vasteland en werd in Vilvoorde opgesloten, gewurgd en verbrand.

Het Brugge-effect

Zeker in het weekend lijden plaatsen zoals Bath, Broadway, Chipping Campden en Painswick onder het Brugge-effect. Je bent blij dat je ze gezien hebt, maar net zo blij dat je even verderop weer door een bucolisch landschap wandelt.

Eerst rechts, dan links

Regelmatig kruist het pad een drukkere weg.

Je komt vaak letterlijk uit een haag op de baan terecht. Eerst rechts en dan links kijken is van levensbelang, want de Britse automobilist stopt niet voor voetgangers. Als je toch even op de rijweg moet lopen, doe je dat best rechts. Dat vinden automobilisten best OK. Zo krijgen wij vaak een opgestoken duim vanachter het rijwiel.

28

| Op Weg 2023-6

OP WEG 2023 | 6 Vast tapijt wandelreportage Cotswold Way FORMAAT - 55 x 75mm

Overnachting vinden is niet evident in dit populaire gebied, zeker niet tijdens het verlengde weekend dat wij nietsvermoedend hebben uitgekozen. Echte B&B’s zijn bijna verdwenen. Gelukkig trotseren een aantal Inns en Pubs de wetten van de vrije markt en bieden nog onderdak. Eén gemeenschappelijk kenmerk: vast tapijt. Soms gloednieuw, vaak versleten maar proper, en een enkele keer vettig van de ouderdom.

Bij Dyrham House kunnen we het schattige poortwachtershuisje uit de uit de 17de eeuw reserveren. Niet goedkoop, maar de max! Erg praktisch en comfortabel ingericht met twee terrasjes in een verzorgd tuintje.

PRAKTISCHE INFO

Stowon-theWold Sudeley Castle

Cirencester

Royal Wootton Bassett Dyrham

De Cotswold Way is een ‘National Trail’ van 164 km. Hoewel het pad nauwelijks boven de 330 m komt, is het toch pittig: wij stegen gemiddeld 660 m per dag.

Het boek ‘The Cotswold Way Companion’ van de Cotswold Way Association is geen routebeschrijving, maar een complete gids over de natuur, cultuur en geschiedenis van

Dorpswinkels

de streek. Je kan de gpx-tracks downloaden

Alleen vind je die amper in de dorpjes. Ook in Engeland is de verwoestijning van het buitengeDe Britse nationale schotel lijkt wel Chicken bied bezig. Soms neemt de lokale gemeenschap Tikka Masala te zijn, of lasagne met frietjes of zelf het initiatief om een winkeltje te openen, een hamburger. Met wat zoeken vind je toch bijna altijd met een thee-en-cakehoekje. Die verfrissend culinair talent dat de klassiekers moet je zeker meepikken: de gesprekken met een fijne toets geeft. de locals vallen even hard in de smaak als de Voor je eigen kostje zorgen kan goedkoop wortelcake of scones. en flexibel: de supermarkten zijn 7/7 open. Wim Vandamme

op www.cotswoldwayassociation.org.uk.

Met de Great Western Railway en de Eurostar reisden we op zes uur tijd tussen Bath en Brussel-Zuid. Reken wel voldoende tijd in voor de overstap in Londen: het is een eindje tussen Paddington Station en St. Pancras.

Bovendien zijn de grenscontroles aan de Eurostar tijdrovend.

Begijnhof 19 8500 Kortrijk wim.1962.vandamme@gmail.com

2023-6 Op Weg |

29

FIETSNIEUWSFIETSNIEUWS Mooiste themaroute

De voorbije zomer deed www. fietsknooppunt.be onderzoek naar de meest populaire en meest gedownloade uitgestippelde thema­fiets­route van Vlaanderen.

Het meest in de smaak viel de 57 km lange Land­lopers­route waarmee je in de streek van Hoogstraten, Merksplas, Rijkevorsel en Turnhout een mix van natuur, (wereld)erfgoed en straffe verhalen beleeft. De andere laureaten waren Fietsen langs erfgoed en kastelen (59,1 km - Haspengouw), Van oude Kale tot oude Leie (42,3 km - Leiestreek), Scheldekastelenroute (39,8 km - Scheldeland) en Trappistenroute (40,1 km - Kempen). Je kan een flyer over de Landlopersroute downloaden via www.kempen.be/route/landlopersroute.

FIETSNIEUWSFIETSNIEUWS FIETSNIEUWSFIETSNIEUWS Fietsrouteboekje

De Nederlandse Fietsers­ bond heeft een Route­boekje 2023 samengesteld met 12 gevarieerde knooppunten­ routes van 30 tot 50 km, verdeeld over alle provincies van Nederland.

Sommige gaan door de stad en andere slingeren door bossen en langs charmante dorpen. Je kan het gratis te downloaden routeboekje aanvragen via www.fietsersbond.nl/aanvragen-routeboekje-2023/.

Zeeland

Beurs voor fietsreizigers

Europafietsers stelt een fietsbeurs van € 2.000 beschikbaar voor jonge fietsreizigers.

Het bedrag is bedoeld als financiële bijdrage om een geplande fietsreis te kunnen realiseren. Voorwaarde is dat je tussen 18 en 35 oud bent. De beurs wordt beschikbaar gesteld aan het meest creatieve of originele idee voor een meerdaagse fietstocht in Europa. De bedoeling is om andere fietsers enthousiast te maken voor bijvoorbeeld initiatieven op gebied van duurzaamheid, voor architectonische toppers of voor bijzondere landschappen. Aanvragen voor de beurs kunnen worden ingediend tot 1 januari 2024. De inzendingen worden beoordeeld door een onafhankelijke jury en de winnaar wordt bekendgemaakt tijdens de Fiets en Wandelbeurs in Utrecht (23 t/m 25 februari 2024). Meer info over de voorwaarden en de aanmeldingsprocedure kan je vinden via www.europafietsers.nl.

Win!*

3x Schwarzwald E-bike guide Surf naar www.grote­routepaden.be >magazine>wedstrijden

30

| Op Weg 2023-6

De nieuwe meerdaagse fietsroute Rondje Zeeland volgt vanuit Vlissingen zoveel mogelijk de provinciegrenzen van Zeeland.

Dammen, dijken en bruggen vormen de ruggengraat van deze ruim 300 km lange route langs de knooppuntennetwerken van Zeeland en Vlaanderen. Als suggestie is de route in vijf etappes onderverdeeld. Je kan via de website de gpx-bestanden voor deze etappes downloaden of het routeboekje bestellen (prijs € 16) met kaartjes en veel info over de route en de veerponten onderweg. Uitgeverij Rondje Zeeland. www.rondjezeeland.nu

Pieterpad voor fietsers

Het Pieterpad, van Pieterburen naar de Pietersberg bij Maastricht is de bekendste Nederlandse wandelroute. Met twee nieuwe kaarten van de makers van het Pieterpad kan je nu een vergelijkbare tocht maken met de fiets, rolstoel of scootmobiel. Tussen het uiterste noorden en het uiterste zuiden van Nederland leg je in totaal 580 km af op het Pieterfietspad. Het traject gebruikt het knooppuntensysteem en komt door alle etappeplaatsen van de wandelroute. Daardoor is het niet alleen geschikt voor fietsers, maar ook handig voor auto/fietswandelaars die aan het eind van hun dagetappe via een aantrekkelijke route terug willen fietsen naar hun auto. Of

omgekeerd natuurlijk. De route is uitgegeven in de vorm van een mapje met twee kaarten die op hun beurt verdeeld zijn in 20 deelkaarten. Een bijbehorend boekje vermeldt interessante kijkpunten onderweg. Uitgeverij NIVON, prijs € 19,90. www.nivon.nl

Nieuwe fietsostrade

Deze herfst werd de fietsostrade F105 door een grote groep fietsers feestelijk ingefietst. Op dit traject van 27 km fiets je door twee tunnels en over negen bruggen van Herentals naar Balen.

Hierdoor worden Herentals, Olen, Geel, Mol en Balen fietsveilig met elkaar verbonden. De F105 volgt het tracé van de spoorweg door enkele natuurgebieden en tussen ecologisch ingezaaide groene bermen. Het traject is dus niet alleen een goed alternatief voor de auto bij het woon-werkverkeer, maar ook een aantrekkelijke weg voor de recreatieve fietser.

Langs Kruisherenkloosters

Een nieuwe fietsroute verbindt het voormalige Kruisherenklooster van Ter Apel (nu museum) in het noorden van de provincie Drenthe met het voormalige Kruisherenklooster (nu hotel) in Maastricht, met onderweg een uitstapje naar het enige nog bewoonde Kruisherenklooster van Nederland in Sint Agathe (in de buurt van Cuijck). De Kruisherenroute voert door Drenthe, Overijssel, Gelderland en Limburg, door kleine dorpen en stadjes en door landgoederen en natuurgebieden. De route is 370 km lang en kan als gpx-bestand worden gedownload. Er is ook een versie langs knooppunten. Deze is 416 km lang, maar kan eventueel ingekort worden tot 388 km, ook langs knooppunten. Info over deze route vind je via www.routeyou.com.

Fietsen langs de Loire

De wereldberoemde kastelen leveren een zeer belangrijk aandeel van de charme van een fietstocht langs de Loire, maar het is toch de rivier zelf die de meeste aandacht krijgt. De Trottergids De Loire per fiets begeleidt je op de 900 km lange tocht langs deze majestueuze rivier. Het totale traject loopt van Nevers (nabij de samenvloeiing met de Allier) tot de monding in de Atlantische Oceaan en is onder-

FIETSNIEUWSFIETSNIEUWS

FIETSNIEUWSFIETSNIEUWS FIETSNIEUWSFIETSNIEUWS Christina Bloem

verdeeld in 40 korte etappes en vier uitstapjes.

Voor fietsers die de hele afstand willen rijden, worden er acht dagetappes gesuggereerd. De brede, meestal rustig stromende rivier verbindt kastelen en fraaie steden met elkaar door een zeer afwisselende natuur. Mooie plekken in overvloed. Uitgeverij Lannoo, prijs € 24,99. www.lannoo.be

Knooppunten in de Jura

Ook in de Franse Jura begint het knooppuntensysteem voet aan de grond te krijgen. In twee gebieden, het middengebergte bij Pontarlier en de valleien van de Ognon en de Doubs, zijn de eerste wegwijzers geplaatst. Dit bescheiden begin van 850 wegwijzers over 500 km zal gestadig uitgebreid worden. www.doubs.travel

Fietsen naar de zon

De fietsgids Veloroute du Soleil - Maastricht/ Aken – Avignon bevat ook de Voie Bleue en de Via Rhôna. Het is de snelste en meest autovrije (83%) fietsroute naar het zuiden.

Deze derde, volledig herwerkte, editie van het traject (1338 km) heeft vele kilometers nieuwe wegen en een kleiner aantal inspannende klimmetjes, zoals in heuvels van de Beaujolais. De oude, moeilijkere versie is voor de liefhebbers nog als variant opgenomen. Een groot deel van de route is bewegwijzerd (Vennbahn, Luxemburg, Moselradweg, Echappée Bleue Moselle-Saône en Via Rhôna).

Uitgeverij Paul Benjaminse, prijs € 24,95. www.cyclingeurope.nl

Nieuwe Deense website

De Deense Rijkswaterstaat en de Deense vereniging voor fietstoerisme hebben een nieuwe website gelanceerd die volledig in het teken staat van de 11 nationale fietsroutes. Op www.ruter.dk vind je veel info in het Deens, Engels of Duits over alle routes.

Denemarken was een van de eerste landen met een nationaal fietsnetwerk. Dit omvat in totaal bijna 5.000 km, de kortste route (rond Bornholm) is 105 km lang en de langste (rond de Baltische zee 820 km). Een deel van de tra-

Fietsvakanties

jecten is opgenomen in EuroVelo-routes. De website richt zich zowel op de ervaren toerfietser als op gezinnen die voor het eerst een fietsvakantie ondernemen. De routes zijn als gpx-bestand te downloaden.

In de nieuwe gids Fiets­ vakanties in Europa komt alles samen: avontuur, natuur, cultuur, bourgondisch genieten en sfeervolle overnachtingsplekken.

Je vindt er niet alleen de mooiste fietsroutes en de meest fietsvriendelijke gebieden van Europa, maar ook vele tips over materiaal, accommodaties, gpxbestanden en kaarten. Op 24 bijzondere fietsroutes rijd je over voormalige spoorlijnen, door wijngaarden of langs rivieren, terwijl de gids je bijzondere geschiedenissen en interessante achtergrondinformatie vertelt.

De meerdaagse fietsroutes zijn geschikt voor alle soorten fietsers. Uitgeverij ANWB Media, prijs € 24,99. www.anwb.nl

Drie populaire fietslanden

In de gids Radfernwege Österreich-SchweizItalien worden 63 fietstrektochten besproken met een totale lengte van 23.000 km. Afstanden, hoogteprofielen, bezienswaardigheden, soorten wegdek, verkeersluwheid, schoonheid en nog veel meer interessante info komen aan bod. Het is geen routegids maar geeft wel een goed idee van de fietsroutes en is daardoor nuttig bij het maken van de keuze voor een volgende tocht. Uitgeverij Esterbauer, prijs € 14,90. www.esterbauer.com

Nieuw bij Esterbauer Esterbauer is een nieuwe serie fietsgidsen begonnen, speciaal bedoeld voor fietsers met een E-bike. De prijs van de gidsen uit deze serie is € 17,90. Info en gpx‑bestanden: www.esterbauer.com E-Bike guide Deutsche Märchenstraße. De sprookjes van de gebroeders Grimm zijn de rode draad in deze gids, die je het middelgebergte laat verkennen: schitterende uitzichten, trotse burchten, geheimzinnige bossen, natuurparken en cultuurlandschappen. Vanuit Hanau voeren drie tochten (in totaal 1.600 km) langs belangrijke plekken waar de sprookjes van Grimm zich afspelen, zoals Steinau, Marburg, Bremen, Hann.

Münden en Fritzlar.

E-bike guide Chiemgau. Het heuvelachtige vooralpenlandschap ten oosten van München met zijn schitterende panorama’s, kristalheldere meren en een uitstekend uitgebouwd fietsnet maken van de Chiemgau een waar eldorado voor E-bike fietsers.

De 30 beschreven trajecten begeleiden je naar de mooiste plekjes zoals de Chiemsee, dwars door het natuur- en cultuurlandschap of van brouwerij naar brouwerij. En dat alles zonder je bovenmatig in te moeten spannen.

E-bike guide Schwarzwald. Het grootste middelgebergte van Duitsland is een ideaal gebied voor E-bike fietsers. Zonder veel moeite kan je de mooiste hooggelegen fietspaden berijden. De 31 routes van deze gids bieden meer dan 1.500 km fietsplezier in de regio tussen Pforzheim en Bazel. Ze brengen je langs bruisende beken en door diepe valleien, open weidegebieden en schaduwrijke bossen. De infrastructuur is uitstekend. Ook al zijn de fietspaden dicht bij de natuur, de laadstations zijn zelden ver weg.

2023-6 Op Weg |

31

WANDELTIP | België

Winterwonderland In de winter is het Dak van België een winters sprookjeslandschap. Wij huurden een gîte en bleven er een paar dagen om op ontdekking te gaan met de wandelschoenen aan de voeten en de wandelstokken in de hand. Æ Tekst Mieke Paulissen Foto’s Mieke Paulissen en Marc Van Looy

32

| Op Weg 2023-6

Beijzelde knuppelpaden

Parking Grenzweg vormt een mooi uitgangspunt voor onze eerste stapdag in de Hoge Venen.

We trekken noordwaarts over het Brackvenn via beijzelde knuppelpaadjes. De bevroren sneeuwvlokken liggen als poedersuiker uitgestrooid op het pad en maken een snerpend geluid wanneer we eroverheen lopen.

Af en toe is het knuppelpad onderbroken en lopen we over het half bevroren veen dat langzaamaan ontdooit en hier en daar natte, zompige plekken vormt. Een waterig zonnetje breekt af en toe door de grijze wolken.

Het uitgestrekte veen is bedekt met pijpenstrootje, beenbreek en hier en daar een verlaten berk. Even verderop passeren we een erg welgekomen schuilhut, alsook sporen van een overijverige bever.

Een pijl wijst ons de weg naar het bed van keizer Karel, ook wel Karel de Grote genoemd.

Hij resideerde in het nabijgelegen Aken en was dol op grote jachtpartijen. Op een van zijn tochten verdwaalde hij en moest de nacht in het woud doorbrengen. Geen probleem voor stoere Karel. Hij legde zijn stevige lijf te rusten op een grote monoliet en sliep rustig in. Ik beperk mij tot het neerleggen van mijn hoofd op deze koude steen.

Picknick in de sneeuw

De volgende dag doen we een rondje rond het hoogste punt van België en dat levert prachtige vergezichten op. Opnieuw volgen we spekgladde knuppelpaden die voor de nodige suspense zorgen. Gelukkig hebben we onze wandelstokken mee. Picknicken doen we in de sneeuw.

Af en toe duiken de vertrouwde wit-rode GR-strepen op. Die kan je maar beter volgen om niet verloren te lopen, zoals Karel de Grote

of de verloofden die zich tijdens een sneeuwstorm op het veen begaven en daarbij het leven lieten. Kies dus voor veilig en volg de wit-rode markeringen of de groen-blauwe nummers van de knooppunten.

Veilige reis, veel plezier en een behouden thuiskomst gewenst.

De bevroren sneeuwvlokken liggen als poedersuiker uitgestrooid op het pad en maken een snerpend geluid wanneer we eroverheen lopen.

2023-6 Op Weg |

33

WANDELREPORTAGE | Frankrijk

Duintje op, duintje af langs de GR 120.

Bienvenue chez les Ch’tis De nieuwe topogids van de GR 120 Littoral des Hauts-de-France lag in de boekenkast en alle huisgenoten waren op kamp of op reis. Meer had ik niet nodig voor een korte wandelvakantie dicht bij huis. Op vier dagen tijd wandelde ik van De Panne naar Calais door het land van de Ch’tis (de bewoners van Hautsde-France), waar Franse filmsterren zich thuis voelen en je hier en daar nog een woordje Nederlands hoort. Æ Tekst en foto’s Isabel Hoogewijs

Jean-Paul Belmondo

In het station van De Panne pik ik meteen de nieuwe Streek-GR Kust op. De eerste 2 km op een saai betonbaantje herinneren me eraan dat ik nog in West-Vlaanderen ben. In het Natuurreservaat De Westhoek loop ik door het duinengebied van de Sahara en het is er snikheet. Ik ben aan het puffen en blazen, maar word er ook goedgezind van. Enkele obligate selfies tonen de collega’s hoe schoon het er wel is.

34

| Op Weg 2023-6

Ondertussen ruik ik de zee al een beetje. Het is begin juli en heel mooi weer, toch is het zeer rustig op het Franse strand. De wandeldijk in Bray-Dunes zorgt voor afwisseling en verrast mij vooral met zijn mooie en charmante villaatjes.

Snel duik ik weer de duinen in – ditmaal Les Dunes Marchand – met hun diepe pannes en hoge ruggen. En daar komt Zuydcoote al in zicht: een gehucht van niemendal dat zijn bekendheid dankt aan de film ‘Week-end à Zuydcoote’ met Jean-Paul Belmondo.

Batterij van Zuydcoote

Aan de rand van het dorp ligt Ferme Nord. Het enorme gebouw van 100 op 160 meter lijkt op een kazerne, maar het blijkt een hoeve te zijn die het nabijgelegen sanatorium van eten en drinken moest voorzien aan het begin van de 20ste eeuw.

En hop, ik ben alweer de duinen in, heuveltje op, heuveltje af, kriskras door het struikgewas tot aan het strand. Daar word ik opnieuw verrast: bunkers zijn als dobbelstenen vanuit de duinen

Bloktorre en Piektorre.

naar de zee gegooid. Ze hebben het water echter niet gehaald en zijn blijven steken in het zand … zo lijkt het wel. Ik vind het impressionant. Ze maken deel uit van de Batterij van Zuydcoote.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog namen de Duitsers het 19de-eeuwse kustfort over en breidden het uit als onderdeel van de Atlantikwall.

Leffrinckoucke slingert me meteen weer naar het heden, maar 3,5 km op de wandeldijk is voor mij van het goede teveel. Ik betrap mezelf erop dat ik het niet zo fijn vind om schaars geklede mensen op het strand te aanschouwen.

Leughenaar

Duinkerke heeft misschien niet de beste reputatie, maar ik vind de stad zeker de moeite. Een stukje wandeldijk, waar toeristen meer dan welkom zijn, wordt gevolgd door een wandeling langs een vaargeul en dan wat cultuur opsnuiven in een sculpturenpark.

Vanaf de jachthaven krijg je zicht over de belangrijkste torens van de stad: de Leughenaar – een vestingtoren uit de 15de eeuw en ook het oudste gebouw van de stad – een imposant hoge uitzendtoren, het belfort van de kerk én dat van het stadhuis. De GR 120 passeert ze allemaal en nog veel meer. Ik leer er Jean Bart kennen, een van de grootste Franse zeehelden

en meteen de belangrijkste man uit de geschiedenis van Duinkerke.

Bloktorre en Piektorre

Enkele kanalen leiden mij de stad uit en brengen mij naadloos naar het Bois des Forts.

Veel forten heb ik er niet gezien – hoewel ze er wel zijn: een gemiste kans – maar het is er koel en dat is ook veel waard.

En dan moet het hoogtepunt nog komen: Bergues. Ik vind het een fantastisch stadje met een entree door de grote poort (letterlijk dan).

De route loopt zowel onder als boven de hoge muren van de goed bewaarde Vauban-vesting.

Op de Groenberg staat nog een ander stukje geschiedenis: de Abdij van Sint-Winoksbergen (of wat er nog van overschiet). De Bloktorre, een robuuste vierkante toren, is een torenstomp van de voormalige abdijkerk. Sinds 1956 doet ie dienst als watertoren (van een degradatie gesproken).

De achthoekige torenspits ernaast, de Piektorre, bleef gespaard van vernieling, omdat ze voor de kustvaarders een veilig

Het stadhuis van Calais.

Bunkers zijn als dobbelstenen vanuit de duinen naar de zee gegooid. Ze hebben het water echter niet gehaald en zijn blijven steken in het zand … zo lijkt het wel. baken was. Verder vind je hier ook een belfort, een te grote kerk en enkele stadspoorten die de vroegere rijkdom van dit stadje aantonen.

ye.

en op het Platier d'O

t je met open arm

De GR 120 ontvang

2023-6 Op Weg |

35

Batterie de Zuydcoote met verloren bunkers.

Superette

Over de etappe tussen Bergues en Gravelines kan ik kort zijn: die is een beetje eentonig. Meer dan 30 km op asfaltbaantjes: ofwel tussen de graanen aardappelvelden, ofwel langs een kanaal. Hier en daar staat een dorp, waarvan het infobord aan de rand vaak nog het interessantst is. Daarop staat immers vermeld of er al dan niet een bakker of café is. Maar versta mij niet verkeerd, het kan mijn enthousiasme niet temperen!

De GR 120 laat het Parc des Rives de l’Aa links liggen en dat is jammer. Gelukkig maak ik een omweg, want het landschapspark is een verademing in de geïndustrialiseerde zuidkant van Duinkerke.

Gravelines is het best bewaarde vestingstadje van Frankrijk; de metershoge muren zijn bijna

volledig intact. Ik loop 3 km onder en boven de omwalling en vergaap mij aan de imposante toegangspoorten en bouwkundige constructies.

Verder stelt het centrum niet veel voor, enkel een superette kan mij van dienst zijn.

Pootjebaden

Langs het jaagpad van de gekanaliseerde Aa bereik ik in Grand-Fort-Philippe opnieuw de kust. Ik geraak maar traag vooruit, want hier is veel te zien: de beschilderde vismijn, de wekelijkse markt, de brede monding van de Aa, de kilometerslange stranden, enkele vuurtorens en de Calvaire des Marins.

In het prachtige natuurreservaat van de Platier d’Oye brengen de uitgestrekte struik- en duinengebieden een zalige rust. Aan een ondiep

Puffen en blazen, maar ik word er ook goedgezind van.

36

| Op Weg 2023-6

De vestingen van Gravelines.

binnenwatertje ben ik moederziel alleen en doe ik mijn schoenen uit. Bij een ‘littoral’ horen toch minstens één keer natte voeten.

Aan een ondiep binnenwatertje ben ik moederziel alleen en doe ik mijn schoenen uit. Bij een ‘littoral’ horen toch minstens één keer natte voeten.

COLUMN

Wit-rood met een streep Nederlands.

Tot mijn grote verbazing kom ik plots aan een gigantische zandvlakte van meer dan een vierkante kilometer. Niet één levende ziel valt er te bespeuren. Aan de horizon varen grote cruiseschepen. Recente bandensporen stellen mij gerust dat hier af en toe toch iemand passeert.

Verrassend en toch dicht bij huis

Ik zie al enige tijd geen markeringen meer, maar ik volg de kaart en steek de vlakte met flinke tred over. Nabij Oye-Plage kom ik weer in de bewoonde wereld. Ik buig af naar Marck, waar ik een kamer heb geboekt.

Tussen Marck en het station van Calais is enkel het protserige stadhuis de moeite: de toren is zo lelijk dat die opnieuw mooi wordt. Op 3,5 uur sta ik alweer thuis. In het najaar brei ik vast en zeker een vervolg aan deze mooie en verrassende GR 120, zo dicht bij huis.

PRAKTISCHE INFO 0

De Panne

4

zee oord

km

20

N

Les Hemmes de Marck

Duinkerque Grande-Synthe

Marck

OyePlage A 16

0

E4 A 16

Gravelines

0 R12

Calais G

GR1

Bourbourg

20

GR1

FRANKRIJK

B E L G I Ê

Bergues

Op Weg 2023

De GR 120 Littoral des Hauts-de France is een Franse kustroute van 305 km tussen De Panne en Le Tréport. De route verkent de Opaalkust met de bekende Cap Blanc Nez en Cap Griz Nez. Ik wandelde vier van de dertien etappes van De Panne tot Calais (andere etappe-indelingen zijn zeker mogelijk).

Onderweg zijn er voldoende logiesmogelijkheden en openbaar vervoer (maar geen rechtstreekse verbinding tussen De Panne en Calais). Meer info vind je in de uitgebreide steekkaart op de website. Sinds begin 2023 is er een nieuwe (Franstalige) topogids van FFRP met heel duidelijke kaarten en een summiere routebeschrijving. Te koop in de GR-webshop.

ARTIKEL­ DATABANK

TRACK

FOTO’S

De bittere tranen van de Mont de la Souris Grise Het gaat niet goed met één van mijn beste maten. En dat stemt ons beiden bijzonder triestig. Alle twee smelten wij weg van verdriet. Hij, mijn makker, mijn grote kompaan, letterlijk, van bovenaf. In de wereld van de fysica betekent smelten – dat hebben wij allemaal op school geleerd – de faseovergang van vaste naar vloeibare toestand. En nog wat wetenschappelijker: dit als gevolg van absorptie van thermische energie uit de omgeving.

Het stond in de krant en een professor mocht het op de radio komen uitleggen: de Mont Blanc is in de voorbije twee jaar 2,22 meter kleiner geworden.

Zijn witte ijshoed smelt af, druppel per druppel, elk jaar wat meer. De Mont Blanc weent bittere tranen. Als er steeds warmere winden rond zijn top blijven waaien, zal de ijskap helemaal verdwijnen en is de Witte Berg niet meer wit.

Dan blijft enkel nog een grijze rotsmassa over. De Mont Blanc wordt dan een grijze muis, Le Mont de la Souris Grise.

Ik was meteen in de ban van de Mont Blanc toen de meester van het zesde leerjaar een foto toonde. De hoogste berg van West-Europa was 4810,45 meter hoog. We konden ons daar wel iets bij voorstellen. Net in de les ervoor hadden wij nog wat oefeningen gemaakt met decameters, hectometers en kilometers.

Goed gepland van de meester natuurlijk. Maar dat die berg zoveel decennia later nog maar 4805,59 meter zou meten, dat stond toen zeer zeker niet in zijn lesvoorbereiding.

Op de iconische GR Tour du Mont Blanc kon ik jaren later echt kennis maken met mijn jeugdvriend. Alle verwachtingen werden ingelost. De volgende keer dicht bij hem was op een betoverende avond op de GR 5. Een uur lang schilderde de ondergaande augustuszon een wisselend kleurenpalet op zijn witte kap. Blanc werd achtereenvolgens jaune, orange, vert, mauve, blue foncé en alle tinten daartussen. Samen met mijn geliefden mocht ik daar vanaf de Col du Brévent – de duurste loge in het theater van de vallei van Chamonix – genieten van een memorabele voorstelling.

Omwille van familiebezoek vertoef ik de voorbije jaren geregeld in de buurt van de Mont Blanc. Van mijn kant telkens een emotioneel weerzien. Maar de laatste keer had ik een voorgevoel. Hoog boven Lausanne aan de overkant van het Lac Léman stond ik op een stralende dag in de vroege sneeuwloze lente van dit jaar weer naar hem te turen. Van zijn laatste hoogtemeting had ik op dat moment nog geen weet. Maar ik voelde dat er iets scheelde. Waar ik zat was het geen winter en daarboven bij hem ook niet. Dat wist ik zeker. En winters heeft hij heel hard nodig om zijn ijskap in stand te houden.

Onder vrienden heb je soms geen woorden nodig om te begrijpen dat er met de ander iets aan de hand is.

Johan Lauwerier

2023-6 Op Weg |

37

FIETSREPORTAGE | Verenigd Koninkrijk

Fietsen over de ruggengraat van Noord-Engeland Als een ruggengraat lopen de Pennines van noord naar zuid door het Noord-Engelse landschap. Wie van de Ierse Zee naar de Noordzee wil fietsen, moet de bergketen over. Dat kan via de Trans Pennine Trail. Online recensies variëren van “heel enthousiast” tot “een zootje” en “saai”. ‘The proof of the pudding is in the eating’, zegt het Engelse spreekwoord, dus neem ik de proef op de som en fiets van Hornsea naar Southport. Æ Tekst en foto’s door Guido Vandroemme

Op de promenade langs de zee in Hornsea is de start van de route duidelijk gemarkeerd. Al snel kom ik terecht op een off-road fietspad op een ontmantelde spoorlijn richting Hull: karakteristiek voor de Trans Pennine Trail (TPT).

Het pad loopt in een rechte lijn als een groene corridor door het landschap. Aan beide zijden is er een brede groene zone met bloemen, struiken en bomen. Afwisselend rijd ik over gravel, gras en asfalt. Waar het pad een weg kruist,

38

| Op Weg 2023-6

staan afsluitingen zodat je niet onbedacht met je fiets op een autoweg terecht kan komen.

Obstakels

In haar ijver om het pad te vrijwaren van quads en motorfietsen, heeft de Trans Pennine Trail Office op veel plaatsen hindernissen gebouwd.

Die lopen uiteen van smalle metalen poortjes en draaisluizen tot S-bochten of houten balken waar je de fiets over moet tillen.

Waar deze hindernissen voor gewone fietsen misschien gemakkelijk te overwinnen zijn, zijn ze zeer vervelend voor trekkers met bepakking, fietsen met brede sturen, bakfietsen, driewielers en fietsen met een aanhangwagen. Ook is het irritant op plaatsen waar je frequent dergelijke bouwsels moet passeren omdat je niet lekker kan doorfietsen. De kritiek hierop klink steeds luider.

Gelukkig reageert de organisatie en begint ze deze hinderpalen weg te halen.

Op het gravelpad langs de Humber.

De Engelse ‘countryside’

In Hull kom ik in drukker verkeer terecht, maar er zijn fietspaden en oversteekplaatsen voor fietsers op de grote rotondes. Voorbij de oude stad loopt de route door verpauperde buitenwijken.

Een kilometer of tien lang valt er niet veel te zien of te beleven. Gelukkig is dit het enige stuk van de hele route waar dat het geval is.

de Humber. Autoluwe wegen leiden me verder door de vlakke Engelse ‘countryside’. Ook daar zijn de stukken gravel of gras goed berijdbaar.

Een trekker kruist mijn pad op een zware mountainbike met enorme veringen en opvallend brede banden met grote noppen. Overkill voor deze tocht. Hij vertelt me dat hij meer ruwe paden verwacht had.

Goed onderhouden

Op de kaart komen de kronkelende hoogtelijnen dichter bij elkaar te liggen.

Ik nader de Pennines.

Vanaf de indrukwekkende Humber Bridge kom ik op een mooi gravelpad terecht langs

Een van de vele metalen fietspoortjes op het traject.

Net na Selby loopt de TPT langs een in onbruik geraakt kanaal. Het is juni en mooi weer. De natuur langs het smalle kanaal is uitbundig groen.

Bij Burn fiets ik over een zeer mooi en breed fietspad langs het vroegere RAF vliegveld, nu een plek voor zweefvliegtuigen. Aangezien hier nogal wat klachten waren over overstromingen, werd onlangs een gloednieuw stuk pad aangelegd in beton. Er staan nu ook enkele picknick-

banken. Nergens langs de TPT is sprake van verwaarlozing. Het is duidelijk dat dit – mede dankzij vrijwilligers – een zeer goed onderhouden route is, waarin nog steeds geïnvesteerd wordt.

Spoorwegen en jaagpaden

Kilometerslang fiets ik op een single track langs het oude New Junction Canal, opnieuw door een groene corridor. Het aandeel off-road van de route neemt hier steeds toe. Dit is echt genieten.

In het dal van de Don-rivier was er vroeger veel industrie. Vervoer van goederen gebeurde zowel over de rivier als met de trein. Nu zijn de spoorwegen en jaagpaden van weleer fietspaden. Een stevige maar korte klim brengt me bovenop het Conisbrough Viaduct. Ooit denderden hier treinen over, maar nu is het een geasfalteerde fietsroute van de non-profit

Na de bocht en voorbij de schapen volgt een steile afdaling.

2023-6 Op Weg |

39

Steile klim bij Woodhead.

Sustrans. Vanop de brug heb ik aan beide zijden een prachtig uitzicht over de rivier en het omliggende landschap.

Een bordje geeft aan dat je mits enkele extra kilometers het kasteel van Conisbrough kan bezichtigen, maar ik fiets gewoon door. Even verderop ligt een uitzichtpunt op een heuvel in het landschap.

Daar ga ik wél even te voet naartoe.

Het mooie van de TPT zit hier niet zozeer in de omgeving, maar in het pad zélf. Ik heb op geen enkel moment het gevoel dat dit dichtbevolkt gebied is.

Kronkelende hoogtelijnen

Bij Wombwell splitst de TPT op. Ik volg de vork naar het westen. Op de TPT zijn er verschillende aftakkingen mogelijk. Zo kan je bijvoorbeeld ook naar York, Leeds of Sheffield fietsen.

Het pad volgt de valleien van de rivieren Dearne en Dove tot de weg begint te stijgen. Op de kaart komen de kronkelende hoogtelijnen dichter bij elkaar te liggen. Ik nader de Pennines.

Bij Stainborough moet ik kiezen tussen een route door de Silkstone Tunnels en het ‘Up and Over’ pad. Dat laatste klinkt wat onheilspellend,

40

| Op Weg 2023-6

Kleurrijk panorama op Brough en de Humber rivier.

maar de tunnels blijken gesloten. Mijn vrees wordt meteen werkelijkheid: een aarden pad loopt steil omhoog tussen bomen. Het lukt me nog net om tot boven te fietsen. Afdalen doe ik langs een bospad.

Gelukkig volgt na deze inspanning opnieuw een stuk over ontmantelde spoorwegen omzoomd door uitbundig groen. Hoewel een spoorlijn de afwezigheid van steile klimmen garandeert, loopt het pad toch onmiskenbaar omhoog.

Peak District

Vanaf de Dunford Bridge verandert de TPT drastisch van karakter. Hier geen spoorlijnen of jaagpaden meer, maar een stevige klim over een asfaltweg. Dit is het noordelijk deel van het Peak District, bekend voor zijn diepe dalen en talrijke reservoirs. Het landschap is hier helemaal anders. Ik stop om te genieten van het uitzicht over de enorme kale heuvels van de Pennines. Die zijn bedekt met gras, mos, biezen, varens en heide.

Waar de TPT de autoweg A628 kruist, volgen sommige fietsers de weg tot aan Woodhead om het moeilijkste stuk van de trail te vermijden.

Dat is echter absoluut geen goed idee. Deze gevaarlijke autoweg zonder fietspad is erg druk en het verkeer rijdt er snel. Bovendien missen zij zo de mooiste landschappen van de hele route.

Aan de overkant van de baan vervolg ik mijn weg op een off-road pad dat recht naar de donkergroene heuvels leidt. Regelmatig stop ik om te genieten en het landschap te fotograferen.

Dit zijn de Pennines op hun best. Het nogal

ruwe pad loopt op en neer, maar ik kan er redelijk goed op fietsen.

Snel fietsen is uit den boze

Bij Woodhead ligt een berucht stukje van de TPT: een zeer steile klim van 150 m op een ruw gravelpad. Omhoog fietsen met een bepakte fiets is hier onmogelijk. Aangezien ik de TPT westwaarts rijd, is dit voor mij een afdaling.

Toch stap ook ik af. Met een geladen fiets neem ik liever geen risico’s.

Daarna volgt de TPT de Longdendale trail over een voormalige spoorlijn tussen Manchester en Sheffield. Het pad loopt langs verschillende reservoirs en stuwdammen op de Etherowrivier. Op mooie dagen is dit een populair pad voor wandelaars en joggers. Snel fietsen is dan ook uit den boze.

Bij Hadfield loopt het pad over de stuwdam van het Bottoms Reservoir. De Pennines zijn dan wel achter de rug, maar het blijft nog een tiental kilometer stevig op en neer gaan. Ik slaak dan ook opgelucht een zucht wanneer ik opnieuw een oude spoorlijn oprijd.

Dichtbevolkte stad of natuur?

Hoewel de TPT door de buitensteden van Manchester loopt, heb ik op geen enkel moment het gevoel dat dit dichtbevolkt gebied is. Steeds weer slaagt de route erin om over gravelpaden langs kanalen en rivieren, door parken en bossen te lopen. Ik heb steeds het gevoel dat ik door de natuur fiets. Het mooie van de TPT zit hier niet zozeer in de omgeving, maar in het pad zélf.

OP WEG 2023 | 6 fietsreportage Trans Pennines FORMAAT - 116 x 46mm

Langs het New Junction Canal.

Het is zondag en er zijn veel andere gebruikers op de paden. Ik moet aandachtig blijven, want achter elke bocht kan een wandelaar met loslopende hond, een kinderwagen of een kinderfietsje opduiken.

Vanaf Warrington loopt de TPT in de buurt van de Mersey-rivier. Op verschillende plaatsen zorgt dat voor mooie uitzichten over de brede,

met zandbanken dooraderde rivier. Vervolgens slaagt de route erin om via een breed, groen lint Liverpool te passeren.

In Southport is de hoge paal die het einde van de Trans Pennine Trail markeert al van ver

zichtbaar op de dijk langs de Ierse Zee. Met een blij en voldaan gevoel neem ik enkele foto’s en fiets dan verder noordwaarts, naar de start van de Way of the Roses. Die zal mij terug naar de Noordzee brengen.

PRAKTISCHE INFO York

Way of the Roses

Selby

River

er

Langsett

mb

River Ouse

Hu

Trent

Hull

Doncaster Peak District National Park

Sheffield

De Trans Pennine Trail is de oudste lange-

Ik nam de ferry vanuit Rotterdam en

afstandsroute van het Verenigd Koninkrijk

fietste in Hull de boot af. Mijn etappes:

(2001). Op 346 km verbindt het pad de

Hull – Pollington (95 km, 475 hm) – Langsett

Noordzee met de Ierse zee. Je kan het te

(80 km, 693 hm) – Warrington (95 km,

voet, met de fiets of te paard afleggen.

827 hm) – Southport (68 km, 375 hm). Vanaf

De TPT is onderdeel van het National Cycle

Southport reed ik noordwaarts naar de start

Network, waardoor de bewegwijzering de

van de Way of the Roses in Morecambe en

NCN nummers 65 en 62 draagt. Meestal zijn

volgde die tot Bridlington aan de Noordzee.

het duidelijke bordjes, soms minder opval-

Vandaar reed ik via Hornsea terug naar Hull

lende stickers op verkeerspalen.

(30 km, 100 hm).

De TPT loopt voor meer dan 60 procent over

Meer info vind je op:

off-road paden, die bijna steeds goed berijd-

www.transpenninetrail.org.uk.

baar zijn. Hier en daar liggen stenige, hobbelige of ruwe stukken. Vooral in de Pennines heb je stevige banden nodig. Een gravelfiets

ARTIKEL­ DATABANK

TRACK

FOTO’S

is ideaal.

Start in Hornsea.

Wim Vandamme

2023-6 Op Weg |

41

WANDELREPORTAGE | Roemenië

Wanneer we in het hotel in Cluj vragen om een taxi op te bellen voor een rit naar de Turdakloof, kijkt de receptionist ons vreemd aan. Een eerste telefoontje levert niets op, de chauffeur weigert. Gelukkig brengt een tweede telefoontje soelaas en staan we een half uur later op het startpunt van onze verkenning van het Apusenimassief. Æ Tekst en foto’s Bart De Winter

Beren of Hongaren?

Een avontuurlijke reis door het Apusenimassief Tussen Rimetea en Salciua.

42

| Op Weg 2023-6

Het uitzichtpunt is een kapel op de top.

De terugtocht door de Rametkloof doen we wadend in het water.

Wanneer we uitstappen, maakt de taxichauffeur een kruisteken, alsof hij een avontuurlijke onderneming tot een goed einde heeft gebracht.

De reden blijft ons een raadsel. Zijn het de verhalen over beren, wolven en lynxen in deze streek? Of toch de assertieve en fiere Hongaren die hier een meerderheid vormen?

de top zien we dreigende zwarte wolken onze kant opkomen, dus beslissen we terug af te dalen.

Plots worden we opgeschrikt door een alarmsignaal. We kunnen het niet meteen thuisbrengen, maar het blijkt uit onze smartphone te komen. De Roemeense overheid stuurt alarmberichten naar personen die zich in een gevarenzone bevinden, ditmaal voor het aankomende onweer. Het maakt ons wat paniekerig, maar we komen heelhuids aan in Rimetea.

Hongaarse gastvrijheid

De voorspelde warmte is de reden waarom we voor een taxi naar Turda in de regio Trascău kozen en niet voor een bus. We beginnen meteen met een stevige klim en volgen de markeringen op beuken en eiken. Na drie uur bos begint de afdaling naar Cabana Buru, een verlaten trekkershut. Een bui zorgt voor verfrissing, maar een stuk langs een drukke baan geeft niet meteen een vakantiegevoel. We schuilen en na een kwartiertje is de zon daar terug. Op een verlaten zijweg stelt een vriendelijk Hongaars gezin ons voor om mee te rijden tot Rimetea, ons einddoel. Dat laten we ons geen twee keer zeggen. Vijf minuten later staan we midden in Roemenië in een prachtig Hongaars dorp, opgetuigd met Hongaars geld.

Iedereen spreekt er Hongaars en de hoofdkerk is katholiek en niet Roemeens-orthodox. We worden warm onthaald in pension Aranyos, in een van de prachtige dorpshuizen.

Roemeens alarm

We reizen zonder tent en hebben op elke etappehalte voor twee nachten geboekt. Op die manier kunnen we telkens een dagtocht met zware rugzak afwisselen met een luswandeling zonder.

Vandaag beklimmen we de Piatra Secuiului, een massieve rots die boven het dorp uittorent. Op

Zijn het de verhalen over beren, wolven en lynxen in deze streek? Of toch de assertieve en fiere Hongaren die hier een meerderheid vormen?

Drakenpoort

Het volgende dagmenu: 19 km, 1200 m stijgen en 1200 m dalen, bij een verwachte 27°C. Op tijd de schoenen aan dus. Het landschap varieert van loofbossen tot weiden met veel bloemen en vlinders, af en toe een riviertje en zelfs een reebok. Op een bepaald moment verstoren kettingzagen onze rust en zijn we getuige van houtkap op grote schaal. Na twee forse klimpartijen picknicken we op een prachtige weide bovenop een top, gevolgd door een kleine siësta.

Voetgangersbrug in Salciua.

Daarna moeten we een omleiding volgen. De reden? Kuddes vee die afgebakende gebieden begrazen onder toezicht van herders. De Drakenpoort is het hoogste punt van de dag, met een machtig zicht op de omliggende valleien. En dan begint de afdaling. Die is zeer steil.

De gids had ons een tocht van zes uur wandelen voorspeld, maar pas na negen uur – inclusief siësta – staan we voor de deur van ons hotel in Sălciua de Jos. Achteraf bekeken de zwaarste tocht van de hele reis, maar ook een van de mooiste.

Voor het eerst zijn we beland in een gewoon Roemeens boerendorp, zonder Hongaarse renovatiepremies. We lijken 100 jaar terug in de tijd gekatapulteerd. Maar het hotel is top en Ana-Maria heel behulpzaam. Het heerlijke avondmaal is klaargemaakt door een van de vrouwen uit het dorp. De dag nadien houden we het rustig. Ana-Maria wijst de weg naar een boerenmarkt, waar we alvast fruit, groenten, brood en kaas voor morgen kopen. De groenteboer was al in België. “In Petit-Château”, vertelt hij met een knipoog.

Tuica

De trekking uit onze wandelgids kan nog even wachten, we hebben twee nachten gereserveerd in Ţara Nomada, een camping-hostel van een Nederlands gezin. Om in de naburige vallei te geraken moeten we langs een nationale weg, maar op onze vraag voert Ana-Maria ons met plezier. We wandelen nog door twee dorpen, Ocoliş en Runc. Dit hielden we in Europa niet meer voor mogelijk: oude boeren en boerinnen met zeisen, overal hooimijten, houten boerde-

2023-6 Op Weg |

43

Onze laatste wandeling gaat naar de Pietrele Borghii.

rijtjes met honden en moestuinen, kleine winkeltjes verborgen in de huizen … Jordi en Bente hebben hun plekje goed gekozen, midden in een hechte gemeenschap van mensen die al eeuwen in grote eenvoud leven. We zijn vroeg, maar ons appartement is al klaar en we genieten volop van de schommelstoelen en een kat. ’s Avonds eten we in het huisje van een buurvrouw, na een toost met ţuica, de lokale appelbrandewijn.

Op slippers

Om onze trekking te hernemen, besluiten we niet te wachten op de bus, maar te liften. Meteen voelen we ons 30 jaar jonger. En jawel, na vijf minuten neemt een vriendelijke Roemeen ons mee. Eindpunt voor vandaag is Cheia, een bijzondere plek, want onbereikbaar met een gewone auto. Te voet wordt het een heel mooie en aangename wandeling langs een koele rivier, oeroude dorpjes – Sub Piatra is een pareltje – en veel bossen. We ontmoeten een Bretoens koppel dat met dezelfde wandelgids reist. Zij beschikken wel over een auto, die ze af en toe achterlaten voor een meerdaagse trekking.

Telkens weer krijgen we gezelschap van honden.

Ze volgen ons tot aan de camping van Gabriel.

De man liet een oude boerenwoning uit de regio overbrengen naar zijn terrein, meteen ons verblijf voor twee nachten. Daags nadien bezoeken we de Rameţkloof. We klimmen via een geitenpad op een smalle richel tot boven de

44

| Op Weg 2023-6

canyon. Gelukkig zijn er kettingen en ijzeren treden aangebracht. Terugkeren doen we in de kloof zelf, via het water. Schoenen uit en slippers aan, zalig.

Na drie weken reizen staan we terug in ons hotel in Cluj. De receptionist herkent ons meteen: “Ik wist wel dat jullie de Apusenibergen zouden overleven!”

Brood en kersen

Voor onze laatste etappe in de streek zetten we vroeg aan, want we willen de bus van 12u20 in Întregalde halen. Het is stevig klimmen en het pad is niet altijd even duidelijk, maar we zijn op tijd. Opnieuw in gezelschap van een hond.

Een rondrijdende bakker verkoopt brood en kersen, een perfect middagmaal. Een vriendelijke man nodigt ons uit in zijn tuin en biedt ons water en koffie aan. En dan is de bus daar. We verlaten Trascău om eventjes wat cultuur op te snuiven in Sibiu. Een pracht van een stad die in 2007 Europese Cultuurhoofdstad was.

Berenpraat

Voor deel twee van onze wandelvakantie in Apuseni maken we een transfer naar het Padişplateau. We maken onder meer een mooie dagtocht naar de Groapa Ruginoasă, een berg waarvan een deel is ingestort door erosie, waardoor de onderliggende kwartslagen vrij liggen.

Een eerste trekking met rugzak brengt ons via naaldwouden en open hoogvlaktes vol grazers naar het plateau. De sparren zijn imposant en lange beuken moeten zich weren om er met hun kruin bovenuit te komen. De trekkershut bevindt zich ver van alle beschaving en is volledig zelfvoorzienend. In de buurt ligt een enorme karstformatie, Cetaţile Ponorului of ‘de burcht van Ponor’. We wandelen ook naar het complex van Lumea Pierdută, een gebied met drie grotten, en naar de Pietrele Galbenei of de ‘gele rotsen’. Op een volledig verlaten pad lopen we door bossen die ook een thuis zijn voor beren, wolven en lynxen. Vooral de mogelijke aanwezigheid van beren is een gespreksonderwerp. Hoe zouden wij reageren? En hoe zou de beer reageren?

Placinta met clatita

Voor onze laatste etappe is het ‘fris’, al is 15°C ideaal wandelweer. Padiş is een soort nederzetting met zeer eenvoudige eet- en slaapgelegenheden en doet aan westerns denken. We ontdekken bijvoorbeeld een plek waar we heerlijke paddenstoelensoep proeven. In ons pension

85 mm PRAKTISCHE INFO Livada

0

5

Cheile Turzii

10

Petrestii de Sus

km

Borzești

ieș

Ar

Cabana Buru

Runc

Tara Nomada

Moldovenești

ieș

Ar

Orcoliș

Pietroasa Rimetea Pietra Secuiului, 1129 m

Op weg naar Cheia passeren we het dorpje Sub Patria, een pareltje.

worden we hartelijk begroet door Valentina. In de late namiddag loopt het er volledig vol met Hongaarse toeristen.

Onze laatste wandeling gaat naar de Pietrele Borghii. Boven komen we op een klif vanwaar we neerkijken op de enorme vlakte die zich richting Hongarije uitstrekt. Terug in Padiş eten we in een klein huisje van de nederzetting een lunch van placinta, een soort quiche, en clatita, een soort pannenkoek.

Na drie weken reizen staan we terug in ons hotel in Cluj. De receptionist herkent ons meteen: “Ik wist wel dat jullie de Apusenibergen zouden overleven!” Blijkbaar is er toch over ons geroddeld. Roemenen zijn het niet gewoon om met een rugzak rond te trekken. Beren, wolven, lynxen, het zijn niet hun beste vrienden. Om nog te zwijgen van die Hongaren ...

Sălciua de Jos

Polana Sipote

Podeni

“Drakenpoort”, 1157 m

Cicău

Sub Piatră

Valea Polenii Brădești

Padiș

Pietrele Galbenei, 1234 m Cabana Cetățile Ponorului

Cheia

lo Rametk

of

Muntele Glăvoaia, 1382 m

Modoleste Întregalde

Lumea Pierdută

Șaua Ponița, 1043 m Op Weg 2023

Vârtop- 1275 m Bihor Poienita

Voor de planning van deze drieweekse vakantie in het westen van Roemenië lieten we ons inspireren door de wandelgids The Mountains of Romania van Janneke Klop (uitgeverij Cicerone). We kozen voor het Apuseni-massief omdat we zonder tent reizen en daar voldoende dorpen en overnachtingsmogelijkheden zijn. We volgden routes 33 en 36 uit het boek, maar gebruikten ook twee stafkaarten en de app ‘Munţii Noştri’ van uitgeverij Schubert&Franzke uit Cluj (www.schubert-franzke.com). De site van de vermelde Nederlandse camping is taranomada.com.

We willen graag terug naar de Roemeense bergen, maar dan met een wagen. Ofwel beperken we ons tot slechts één wandelgebied, want de transfer van Trascău naar Padiş was niet eenvoudig.

ARTIKEL­ DATABANK

FOTO’S

Start van onze verkenning van het Padisplateau bij Värtop.

2023-6 Op Weg |

45

FOTOREPORTAGE | Nederland

Jaarlijks wandelen duizenden mensen het Pieterpad, maar wij als enthousiaste fietsers zagen het anders. We boekten een trip van Sint-Niklaas naar Groningen, de meest noordelijke stad van Nederland, met de fiets op de trein. Vervolgens fietsten we in zeven dagen naar Maastricht, langs rustige binnenwegen, karakteristieke landschappen en gezellige stadjes. En elke avond genoten we van de uitstekende gastvrijheid bij ‘Vrienden op de fiets’. Æ Tekst en foto’s Lieve Vancraeynest

Bessentaart met bessenijs op het Pieterpad

Na een lange treinreis en een eerste kennismaking met ons gastvrij verblijf in Winsum fietsen we nog naar Pieterburen, het meest noordelijke punt en de officiële

start van het wandel-Pieterpad. Het uitgestrekte landschap is prachtig.

46

| Op Weg 2023-6

Tot in Groningen fietsen we langs het Reitdiep, lange tijd een scheep­ vaart­ verbinding tussen de stad en de Wadden­ zee. Opvallend in de stad is de combinatie van monumentale gebouwen met gloed­ nieuwe architectuur. Wij komen net toe bij de start van het nieuwe academiejaar en dat zorgt voor heel veel sfeer. Het doet ons mijmeren over onze eigen jeugd.

Op de flank van het beekdal van de Drentse Aa schittert het heide­ gebied Vijftig Bunder in alle tinten paars. We treffen er heel wat sporen uit het verleden aan, waaronder een hunebed in Rolde.

Langs het Pieterpad zijn ze talrijk, aan een hoeve of in iemands tuin: de tea-houses.

Ideaal voor een heerlijk stukje fruittaart of een appelbol met huisgemaakt ijs.

2023-6 Op Weg |

47

Na een gezellige babbel bij onze ‘Vrienden op de fiets’ in Rheeze is vandaag de Vecht onze metgezel. We fietsen via Junne-Sahara, een grote zandverstuiving en beklimmen een hele reeks ‘bergen’, zoals de Archemer- en Lemelerberg die samen één natuurgebied van bos en hei vormen.

Het kasteel van Vorden ligt in een bosrijk gebied in de Achterhoek. Verspreid in het afwisselende landschap liggen wel meer landhuizen en kastelen, vaak met beuken- en eikenlanen.

Ten oosten van Nijmegen, vlak tegen de Duitse grens, liggen de Wylerberg en de Duivelsberg. Dit Huis Wylerberg ziet er van bovenaf uit als een kristal.

Marie Schuster liet het in de jaren 20 bouwen als een plek voor jonge kunstenaars. Tijdens de oorlog hielp ze joden ontsnappen naar Nederland. In het landschapsmuseum dat er vandaag huist, zijn wel meer aangrijpende verhalen te lezen.

48

| Op Weg 2023-6

We nemen de veerboot over de Maas en komen in het Maasheggengebied en de Groeningsche Bergen. De naam Rosmolen klopt niet echt, want de molen wordt aangedreven door waterkracht en niet door een ros of paard.

Bij het veer in Grubbenvorst komen we Arnout Hauben en zijn kompanen tegen die het Pieterpad in de andere richting stappen. Via Venlo en het natuurgebied de Jammerdaalse Heide komen we op de plantage Blankwater, waar blauwe bessen worden geteeld. Tijd voor een stop en een heerlijk stukje bessentaart, met bessenijs of bessensap.

Na een etappe door het Limburgse heuvelland met zijn glooiende landschappen, grotten en snelstromende beken komen we toe in Maastricht.

De route volgt nog een paar oude straten, de oude stadsmuur en het Vrijthof naar de Pietersberg met zijn fort en zijn uitkijkplatform.

PRAKTISCHE INFO Alle info voor deze 515 km lange tocht haalden we

Alle overnachtingen boekten we de dag vooraf bij

uit Fietsen langs het Pieterpad. Van Pieterburen

Vrienden op de fiets. De prijs is €25/nacht/persoon,

naar de Pietersberg (of omgekeerd) van Ad

ontbijt en laden van de batterij inbegrepen. Wij werden

Snelderwaard. De gids bevat 16 uitneembare

steeds heel gastvrij ontvangen.

kaarten en toegang tot gpx-tracks, die wij op

Onze Pieterpadetappes: Winsum – Grolloo (90 km),

OsmAnd zetten. In de GR-webshop is de kaar-

Grolloo – Rheeze (85 km), Rheeze – Laren (80 km),

tenset Pieterfietspad beschikbaar. Ter info: het

Laren – Leuth (91 km), Leuth – Tienray (70 km), Tienray

wandel­pad is 482 km.

– Melick (60 km), Melick – Maastricht (70 km).

2023-6 Op Weg |

49

WANDELREPORTAGE | Italië

Om aan het Lago Bianco te geraken, moeten we over een boomstam een riviertje over.

Over vliegende priesters en Walserduits De grote doortocht van de Italiaanse Alpen Wanneer ons avontuur op de GR 5 na 23 jaar ten einde loopt, voelen we naast grote voldoening ook een beetje leegte. Wat nu? Door de Italiaanse Alpen blijkt een pad parallel te lopen met de Franse GR 5: de Grande Traversata Delle Alpi. We doen het! Æ Foto’s en tekst Werner Rau

50

| Op Weg 2023-6

Ploeteren door de sneeuw aan de Scatta Minoia.

Een halve gletsjer

Van Airolo nemen we de ‘postauto’ (een soort bus) naar Cruina. Wij zijn vandaag de enige passagiers, dus krijgen we een volledige toeristische uitleg van de chauffeur. Stilaan komen we boven de boomgrens. Het is mooi weer maar erg fris.

Een uurtje later staan we aan de Capanna Corno Gries. Aan de moderne hut genieten we van de bloemenpracht en het 360°-uitzicht.

Dan trekken we naar de Griespass met zicht op de gletsjer. Een passant vertelt ons dat deze op twintig jaar tijd gehalveerd is.

Mist

Vanaan het Lago Moresco trekken we door het ochtendgrijs langs het stuwmeer. Dan gaat het steil omhoog richting de Passo Nefelgiù. Een riviertje leidt ons naar de eerste sneeuwvelden, waar het zoeken geblazen is naar het juiste pad.

Onze crampons kunnen gelukkig wel in de rugzak blijven.

Pas aan het einde van onze afdaling duikt het Lago Vannino op uit de mist. Het weerbericht voor de volgende dag is erg slecht, dus besluiten we ons verblijf in de Rifugio Margaroli met een nacht te verlengen.

La festa

Na een regendag is de zon weer helemaal terug.

De stenen glinsteren en een kikker springt voor ons uit op het pad. We klimmen en ploeteren door de sneeuw tot de Scatta Minoia (2599 m).

Aan de vele picknickers is te merken dat het weekend is.

In het prachtige dorpje Alpe Devero overnachten we in de Antica Locanda Alpina, een zeer oud hotel met wanden en vloeren uit gespleten hout.

Het Lago di Pianboglio met op de achtergrond Zwitserse toppen.

Zeer gehorig dus. Een Italiaanse familie die er logeert, houdt een feest tot in de vroege uren. ’s Anderendaags vertrekken we vroeg richting Alpe Veglia. Ter hoogte van het Lago Nero maken we een zijsprong naar het meer voor een duik in het koude water. Later op de dag besluiten we ook het Lago Bianco mee te pikken. Daarvoor moeten we de rivier oversteken op een omgevallen boom. Met wat moeite lukt dat net.

Aan de rifugio vraagt een bord ons om de gsm’s uit te schakelen.

De uitbaters zijn stralingsgevoelig: alle elektrische toestellen moeten uit en worden in een beschermende doek gewikkeld.

Een hondenboete

Een schitterend zicht op de Monte Leone vrolijkt onze ochtend op. Vandaag kiezen we voor een variant via Zwitserland. Na een lang stuk langs de weg beginnen we stilaan te klimmen.

Bovenop een alp rent een hond ons tegemoet.

We houden halt en praten er vriendelijk tegen.

Wanneer we verdergaan, volgt hij ons. Het lukt ons maar niet om hem weer naar huis te sturen.

Tot in Gondo wandelt hij mee.

In het historische hotel Stockalper Turm krijgen we een privékamer aangeboden in plaats van onze slaapzaalbedden. Daar zeggen we geen neen tegen. Bij het ontbijt vraagt een imposante man ons bars of wij de hond hebben meegenomen. Meegenomen??

“Jullie hadden bozer moeten zijn tegen de hond!

Waarschijnlijk hebben jullie ‘m eten gegeven.

Dat is strafbaar!” dreigt hij. “Het heeft me twee uur gekost om de eigenaar op te sporen. Die moest dan nog eens anderhalf uur rijden om zijn hond op te halen.” Kon de eigenaar niet beter op zijn hond letten, denken wij in stilte.

We volgen de rivier naar Zwischbergen. Het hotel waar we koffie hopen te drinken is gesloten. Toch biedt de dame ons koffie, thee en gebak aan. Ons vertrouwen in de goedheid van de Zwitsers is meteen hersteld. Een moeilijk te vinden pad leidt ons naar de Rifugio Gattascosa, waar we twee griezelig ogende stapelbedden vlak onder de steunbalken toegewezen krijgen.

We laten het onze nachtrust niet bederven.

Stralingsgevoelig

We ontwaken van het geluid van een helikopter die aan- en afvliegt met bouwmateriaal.

Vrachtwagens blijken niet tot hier te geraken.

Verschillende dorpjes, kerkjes en kapelletjes liggen vandaag langs onze route. In San Pietro doen we ons tegoed aan de daglunch tegen een spotprijs en hebben zo voldoende energie voor de steile klim tot Alpe della Colma.

Aan de rifugio vraagt een bord ons om de gsm’s uit te schakelen. De uitbaters zijn stralingsgevoelig: alle elektrische toestellen moeten uit en worden in een beschermende doek gewikkeld. Een mechanisch klokje vertelt ons hoe laat het is. Uitbater Olando kneed het deeg

2023-6 Op Weg |

51

De laatste afdaling naar de Rifugio Gattascosa.

voor de pasta en maakt er met een molentje macaroni van. Na de heerlijke maaltijd worden we nog vergast op een pianoconcert.

Doorweekt

In Domodossola rusten we enkele dagen uit: boodschappen doen, fruit eten en kleren wassen. Daarna zet de bus ons weer af waar we zijn afgehaakt en beginnen we aan een lange klim. De vermoeidheid laat zich voelen.

Tijdens de afdaling naar Campello Monti begint het te gieten, maar het wordt al laat, dus hebben we geen tijd om te schuilen. Doorweekt komen we aan bij de Albergo Nigritella, waar het personeel meteen komt aanzetten met kranten om in onze schoenen te steken. Na een heerlijke douche, trekken we een set droge kleren aan en genieten van een copieuze maaltijd. We krijgen zelfs een houten roerlepel mee als aandenken.

Aan het bedevaartkerkje bij Molini houden we een korte bezinning alvorens onze marathonetappe te starten.

Onze kamer is piekfijn in orde, inclusief een wijwatervaatje! ‘s Avonds krijgen we zeven (!) hapjes voorgeschoteld. Daarna volgen voorgerecht, hoofdgerecht en dessert, waarbij de grappa op tafel blijft staan. De 82-jarige dame achter het fornuis kookt werkelijk zo goed als beweerd wordt.

De Rifugio Feriolo Een vliegende priester De Rifugio Feriolo viert vandaag zijn 40ste verviert vandaag zijn 40ste jaardag. Heel wat Italianen wandelen voor de verjaardag. Eerst staat er gelegenheid samen met ons omhoog door de een mis op het programma, mist. Het is er een drukte van jewelste. Eerst staat er een mis op het programma, waarvoor waarvoor de priester de priester per helikopter naar boven wordt per helikopter naar gebracht! Later volgt er een feestmaal.

Wij dalen af naar Pedemonte. Ook daar is het boven wordt gebracht.

82-jarige keukenprinses

In Rimella zijn de teksten in het Hotel Fontana niet alleen in het Italiaans, maar ook in het Walserduits geschreven. Deze onbegrijpelijke taal wordt gesproken door afstammelingen van de Walser, die in de 13de eeuw uit het Zwitserse Wallis hierheen migreerden.

52

| Op Weg 2023-6

paarden en geiten. Gsm-bereik is hier niet. We wanen ons honderd jaar terug in de tijd.

In Rima, een mooi Walser dorpje, vinden we onze Duitse vrienden terug op een terras naast de kerk. Samen gaan we verder naar de Rifugio Brusà. Tris is jarig vandaag, dus trakteren wij hen op het aperitief. In verschillende talen zingen we allemaal tegelijkertijd: “Happy ­birthday to you”.

Happy birthday

Na een bijzonder uitgebreid ontbijt krijgen we een belachelijk lage rekening gepresenteerd.

De extra gratis koffie slaan we verlegen af. Aan de Alpe Baranca relaxen we tussen de ezels,

druk. Alle tafels in het hotel zitten vol Italiaanse families. Wij bezoeken nog het Walser museum: bijzonder interessant.

Motorwedstrijd

Op de nationale feestdag begint het ’s ochtends al te gieten. Onze voorgangers maken rechtsomkeer, wij gaan door. Plots blijkt het pad

echter weggespoeld te zijn. Wat nu? Voortgaan betekent het risico lopen om twintig meter naar beneden te glijden. Niet erg aanlokkelijk. Langs rechts gaan voetsporen omhoog rond de hindernis. Dat blijkt goed te lukken. Oef. Bedevaartsoord Oropa – UNESCO Werelderfgoed – trekt jaarlijks zo’n 800.000 bezoekers. Ook Johannes Paulus de Tweede ging er ooit op bedevaart. Vandaag is het er rustig tot plots de hel losbarst: rond het bedevaartsoord gaat een motorwedstrijd van start. Na een uur vol lawaai wordt het eindelijk weer stil.

OP WEG 2023 | 6 fietsreportage GTA Airolo Quincinetto Gladde kasseien FORMAAT - 55 x 87mm

Ook op onze laatste wandeldag regent het fel. Later zal blijken dat er in Milaan grote hagelbollen gevallen zijn.

De kasseien zijn door de regen erg glad geworden. We moeten extra voorzichtig zijn, wat de lange afdaling bijzonder vermoeiend maakt.

Uiteindelijk steken we de brug naar Quincinetto over.

In een bar eten we iets warms en wisselen van kleren, zodat we niet stinkend op de bus naar Turijn hoeven te zitten. Met een pizza en salade vieren we onze geslaagde tocht in de stad en sporen twee dagen later tevreden huiswaarts.

Veel bekijks vanwege de koeien, maar gelukkig houden ze afstand.

PRAKTISCHE INFO trein, zoals Airolo, Domodossola, Alagna,

Airolo

Quincinetto en Susa.

Rother Wanderführer heeft een praktische

Morasco

ZWITSERLAND

Gondo Zwischbergen Antronapiana

ZWITSERLAND

Alpe Veglia

Lago Vannino Scatta Minoia 2599

www.gta-trek.eu. Ook op YouTube zijn er filmpjes te vinden, bv. van @JoEvsTravelhike.

Op de GTA is het veel rustiger dan in de Franse Alpen. Kennis van Italiaans is nuttig (wij leerden als voorbereiding wat Italiaans

e ior gg

Ma

Rimella

go La

ITALIË

website vonden we niet, wel blogs zoals www.grandetraversata.wordpress.com en

Domodossola

Campello Monti Rima

verkoopt handige stafkaarten. Een officiële

Villadossola

ITALIË

Alpe Devero

gids ter beschikking en National Geographic

– danku CLT Leuven en Duolingo), maar ook Duits komt van pas. De paden zijn minder goed onderhouden en gemarkeerd dan we gewoon zijn, dus een goede gps helpt.

Piedicavallo

Op de GTA is wildkamperen niet toegestaan.

Oropa Quincinetto

De rifugi zijn ongeveer even duur als Franse

Biella

berghutten. Er zijn voldoende overnachtingsplaatsen, vaak met zowel een slaapzaal als kamers. Meestal is er plaats, maar in de

De Grande Traversata delle Alpi (GTA) is

weekends en in augustus kan het drukker

1000 km lang en onderverdeeld in 65 dag-

zijn.

etappes. Wij wandelden 22 etappes van Airolo

naar

Quincinetto.

Verschillende

punten langs het traject zijn bereikbaar per

ARTIKEL­ DATABANK

TRACK

FOTO’S

De Colle della Lace, onze laatste top.

2023-6 Op Weg |

53

FIETSTIP | België

Op het plateau tussen Bouillon en Bastogne.

Valavond op de Grand-Place in Mons.

Wallonië voor heuvelhaters In Vlaanderen hebben we icoonroutes, maar Wallonië heeft zijn RAVeL-netwerk. Door een aantal van deze paden langs waterlopen en op oude spoorwegen te verbinden, kan je makkelijk je eigen Walloniëroute samenstellen. Met als bijkomend voordeel dat het plat gaat. Want water en treintjes gaan niet bergop. Æ Tekst en foto’s Omer Pittomvils

Niet helemààl plat

Met name op de talrijke oude spoortracés is het wegdek van het RAVeL-netwerk doorgaans lichtlopend, met glad asfalt, beveiligde oversteekplaatsen en af en toe een pleisterplek. Ook de jaagpaden langs rivieren en kanalen zijn meestal in orde, al kan het wegdek daar al eens minder goed of een enkele keer zelfs heel erg slecht zijn. Zo is het langs de Samber vaak hotsebotsen en ook langs het Henegouwse Canal du Centre is er geregeld gehobbel onder de kont.

En de bewegwijzering? Die is op de meeste RAVeL-routes perfect.

En over dat Waals ‘plat’: helemààl plat zijn die oude spoortracés natuurlijk ook niet. Vaak gaat

54

| Op Weg 2023-6

het behoorlijk lang ­– kilometers zeg maar – zachtjes op of af. Maar de helling is minimaal, de 2% van de Vennbahn is al veel. Enkel als de route ‘over land’ gaat, via gewone verkeersarme autowegen en veldwegen, is het een ander verhaal. Zoals in mijn geval de verbinding tussen Bouillon en Bastogne.

Meditatie

De RAVeL-waterroutes lopen meestal door open landschappen. Vooral langs de Maas ten zuiden van Namen is de omgeving heel erg mooi, met een meanderende rivier en schilderachtige dorpen op de oevers. De treintracés daarentegen zijn meestal langs beide zijden

begroeid met struiken en bomen, zodat je er continu als in een tunnel rijdt. Dat biedt beschutting tegen wind en hitte, maar wordt soms eentonig. Er valt weinig te zien behalve het spel van zonlicht tussen de bladeren. Het kan er zelfs – ik denk aan de trajecten om en bij Chimay in het ‘diepe’ zuiden – behoorlijk verlaten worden. Dan is een meditatieve ingesteldheid gewenst. Je richt je blik naar het licht op het einde van de tunnel en verliest jezelf in een soort nirwana, een toestand van onbekommerd meeglijden op het ritme van tijd en ruimte.

Zoals de pelgrim naar Santiago die, verloren in een weidse vlakte, zich in oeverloze mijmeringen verliest.

Het Canal du Centre tussen Charleroi en Mons.

Geroezemoes

Maar een aaneenschakeling van RAVeLtrajecten heeft meer te bieden dan alleen maar landelijk groen en vreedzaam stromend water.

Mijn ‘Tour de Wallonie’ deed ook enkele Waalse centra aan. En ja, niet alles is een idylle. De vervallen industrie langs de Samber in Charleroi, dat is toch ook Wallonië? De lelijkheid is er zo intens dat ze weer fascinerend wordt. Compleet

Tunnelvisie op de RAVeL tussen Chimay en Bouillon.

uitgeteerde, wegrottende fabrieken, verbrokkelend beton, hopen puin en verwrongen staal op woestijnachtige terreinen. Het is de perverse schoonheid van het lelijke.

Maar daarnaast is er veel stedelijke charme.

Hoofdstad Namen ligt niet alleen fijn langs het water aan de voet van zijn oude citadel, maar is ook smaakvol opgetuigd. Het centrum van Charleroi heeft ruime, open pleinen, afgeboord met de grote namen uit de hedendaagse horeca- en winkelketens.

Het fijnst van al is Mons, een echt heuvelstadje, als in Toscane, met een authentieke en gezellig drukke Grand Place, waar op de warme nazomeravond niets dan het zachte geroezemoes van keuvelende mensen in de lucht hangt.

PRAKTISCHE INFO De kaart op de website ravel.wallonie.be is interactief en maakt het mogelijk om zelf routes uit te stippelen. Verder bevat de site ook allerlei nuttige info. Voor mijn hoogstpersoonlijke ‘Tour de Wallonie’ breide ik gedurende een kleine twee weken allerlei RAVeL-trajecten aan elkaar. Mijn elf etappes: 1 Diest–Namen, 2 Charleroi, 3 Mons, 4 Chimay, 5 Haybes (Frankrijk), 6 Bouillon, 7 Bastogne, 8 Sankt-Vith, 9 Raeren, 10 Liège en 11 Diest. Totaal 880 km, met overnachting in jeugdherbergen en hotels. Enkel op het traject tussen Bouillon en Bastogne ging het meer op en neer (1200 hoogtemeters over 85 kilometer).

Grensovergang op de Vennbahn.

2023-6 Op Weg |

55

FIETSAVONTUUR

De weg naar Athene

Van een lijn op een kaart naar ontelbare herinneringen

Toby Lauwerier fietste ruim 4500 kilometer van Gent naar Athene. Op amper 29 fietsdagen doorkruiste hij 14 landen. Zijn persoonlijk motto: #neverstopriding.

In zijn blogposts deelde hij dagelijks enkele snelle indrukken met de endorfine van de dag nog in het lijf. Æ Tekst en foto’s Toby Lauwerier

56

| Op Weg 2023-6

Op avontuur door de Servische heuvels.

lijn op een kaart. Een klein deel daarvan staat nu al voor ontelbare herinneringen.

17 MEI

V is for victory

Half mei keer ik met de trein terug naar Salzburg om verder te fietsen. Op de grijze, grauwe weg naar Admont trotseer ik de regen en de lage temperaturen die voorspeld waren. Gelukkig is het meestal niet meer dan motregen en omdat ook de wind grotendeels forfait geeft, krijg ik het nooit koud. Een machtig gevoel!

22 MEI

Wegdrijven in gedachten

De Hongaarse vlaktes zijn zo waanzinnig monotoon, een bitterzoete maar fantastische ‘mindfuck’. Met wat muziek in mijn oortjes schakel ik mezelf in machinemodus en omarm ik de oneindigheid. Zowel gisteren als vandaag fiets ik ongeveer 170 km om uiteindelijk uit te komen in een Roemeens provinciestadje op zo’n 50 km voorbij de grens. Tot ziens, Hongarije, en bedankt voor alle vlaktes!

23 MEI

Limieten

Langs de Donau in Servië.

5 MAART

Athene roept!

Het is voor echt nu: ik ben op weg naar Athene!

Vandaag fiets ik van Florennes naar Marbehan in het uiterste zuiden van België. (De proloog naar Florennes haspelde ik een paar weken geleden al af.) Het is koud en grijs. Ik ga niet hard. Dat is niet nodig, want onderweg zijn is alles waar ik naar verlang. Over twee weken pak ik de draad weer op en fiets ik van hieruit naar Salzburg!

23 MAART

De weg onder mijn wielen

De weg onder mijn wielen bolt zó lekker. Asfalt of grind: het maakt niet uit, met mijn gloednieuwe gravelbike kan ik ze beide de baas. Na 4,5 dag en 810 km bereik ik Salzburg, net over de Duits-Oostenrijkse grens. Fietsen naar Athene startte allemaal als een fantasie en een simpele

Fietsen naar Athene startte allemaal als een fantasie en een simpele lijn op een kaart.

Een klein deel daarvan staat nu al voor ontelbare herinneringen.

19 MEI

Grenzen overschrijden

Dit moet Oostenrijk zijn ... of Slovenië ... of Kroatië ... of uiteindelijk Hongarije! Vanuit het chique Graz brengen 196 vlakke kilometers me door vier landen naar een klein dorpje in het zuidwesten van Hongarije. Ik geniet van een erg rustige dag, met meanderende gedachten of helemaal gedachteloos.

Tijdens mijn routeplanning enkele weken geleden ben ik een beetje overmoedig geweest en vandaag betaal ik daar de prijs voor. Mijn plan is om onverhard over de top te klimmen van de Bihor, met zijn 1848 m de hoogste berg van de Westelijke Karpaten. Die route is een stuk korter dan de verharde weg rond de top, dus ik waag het erop!

Al snel bots ik op mijn limieten. Op nauwelijks 700 m hoogte is het pad al totaal onberijdbaar: ik faal glorieus. Terug op de verharde weg raken kost me nog een uur of twee op de meest onmogelijke tractorwegen. Maar de prijs die ik betaal voor mijn vermetele routeplanning is de beloning waard: de meest wervelende Roemeense bergweg waar ik ooit op gereden heb!

24 MEI

Sprakeloos

Van het dorpje Vidra aan de rand van het Apuseni-gebergte naar Dobarca in Transsylvanië: 137 km en 1500 hoogtemeters.

Dat is het droge verhaal van de dag. Het échte verhaal over het leven ‘on the road’ en de ein-

2023-6 Op Weg |

57

De Transalpina is de hoogste verharde weg in Roemenië.

deloze uren op de fiets, dat past nooit in één blogpost. Het is leven zoals het leven moet zijn … ik ben sprakeloos!

25 MEI

Transalpina

Meer dan vijftien jaar geleden hoorde ik voor het eerst over de mythische – toen nog deels onverharde – Transalpina: de Koningsweg door de Zuidelijke Karpaten. Vandaag is het de hoogste verharde weg in Roemenië, met de Urdele-pas op 2150 m.

Tijdens de razendsnelle afdaling naar Novaci word ik overmand door emoties. Ik laat het gewoon gebeuren. Alles valt samen: de opwinding over deze reis, de herinneringen aan eerdere reizen en de warme gedachte aan thuis.

Onversneden fietsvreugde. In totale extase bereik ik Urdele.

Door de Montenegrijnse Moraca-kloof.

Na de top haast ik me naar beneden over verharde wegen, want de lucht wordt nu wel erg dreigend. Eenmaal terug in de vallei begint het te regenen en vind ik net op tijd een schuilplaats. De weg verandert al gauw in een snelstromende rivier. Ik heb nog nooit zo’n ‘flash flood’ gezien.

Tijdens de razendsnelle afdaling naar Novaci word ik overmand door emoties.

Ik laat het gewoon gebeuren. Onversneden fietsvreugde.

Een korte overgangsetappe: zo had ik me de rit door het hart van Servië voorgesteld. Maar dat wordt het allerminst. Na een kabbelende start barst het avontuur los. Ik flik het opnieuw: 600 m onverhard klimmen over een godvergeten Servische berg. Deze keer geef ik me niet gewonnen. Het bospad is veel te steil om te fietsen, dus trek ik mijn wandelschoenen aan.

Ik krijg het benauwd van de gedachte dat ik nog op de berg had kunnen zijn. Wat moet het akelig zijn daarboven. Het avontuur stopt nooit en ik neem het zoals het komt. Ik ben een geboren fietser, maar nu had ik geluk, veel geluk. Of zou ik dat geluk zelf afdwingen?

Door de Roemeense regio Transsylvanië.

58

| Op Weg 2023-6

Montenegro lapt het mij opnieuw

Mijn verwachtingen voor de etappe vanuit Bijelo Polje in het oosten van Montenegro naar de hoofdstad Podgorica zijn groot. Zou Montenegro mij opnieuw omverblazen, net zoals toen ik in 2018 het land binnen fietste vanuit het noorden op weg naar Odessa?

De voormiddag wordt alvast een desillusie.

Tientallen kilometers volg ik een drukke verkeersweg. Maar dan beland ik op een rustigere baan op meer dan 1000 m hoogte. Die betoverende weg brengt me doorheen de Moracakloof helemaal naar beneden tot Podgorica: een uitzinnige afdaling. Montenegro lapt het me opnieuw …

6 JUNI

Een voorrecht

3 JUNI

Geluk afdwingen

5 JUNI

Ik ben blij dat ik Montenegro opnieuw mag ervaren ver weg van het massatoerisme. Omdat ik zelf toerist ben, worstel ik voortdurend met dat gevoel. Ik verlang naar lege wegen als deel van mijn beleving, maar besef maar al te goed dat die een voorrecht zijn en geen verworven recht.

Berengebied in Griekenland.

Na een rit van 110 km kom ik aan in Shkodër, net over de Albaanse grens. De klim over de pas tussen het meer van Shkodër en de Adriatische Zee is het soort klim dat mag blijven duren: bochtig, lekker rustig, alleen ik en mijn fiets.

Het is een bijna sacrale ervaring.

7 JUNI

Gemengde gevoelens

Iets aan het Albanese laagland lijkt me te storen.

Ruimtelijke wanorde, veel onafgewerkte gebouwen en ruïnes – het verschil tussen de twee is niet altijd duidelijk – een zeker gebrek aan stijl, de gruwelijke hoeveelheid afval … ik kan er niet precies de vinger op leggen. Er resten me nog twee dagen om mijn gemengde gevoelens over Albanië te veranderen!

8 JUNI

De ondraaglijke lichtheid van rustdagen

Na twee uur rondwandelen in het compacte stadscentrum van Tirana ben ik er echt klaar mee. Mijn plan om op de ‘hop on, hop off ’bus te springen valt in het water, want die bus gaat vandaag niet. Het zou zo gemakkelijk zijn geweest om niet te hoeven nadenken over

Dreigend onweer, eens te meer.

waar ik heen ga, maar de keuze aan een toeristisch bedrijf over te laten.

Hoewel ik een rustdag nodig heb, voelt vandaag eerder aan als een last. Op fietsdagen is alles helder en ongecompliceerd. Ik ben extreem gefocust en ga op in het moment. Binnen het strakke kader van mijn route en tijdsschema schik ik mij naar de situatie en dat voelt erg bevrijdend.

Op rustdagen in de grote stad moet ik uit mijn kleine cocon stappen. Plots zijn er duizenden plekken om naartoe te gaan, maar al het gedoe verlamt me en ik voel me helemaal alleen. De stad schreeuwt mij in het gezicht, maar het enige waar ik naar op zoek ben is gefluister.

10 JUNI

Sneller...! Harder...! Fietser...!

Griekenland en ik, dat is liefde op het eerste gezicht. Tijdens een laatste lange klim van de dag stop ik wat muziek in mijn oren voor een extra energieboost. Inderdaad, het is Scooter met het nummer ‘Faster, Harder, Scooter’! Met niemand anders in de buurt, word ik helemaal wild.

11 JUNI

Hoge hoogten, diepe dalen

‘s Ochtends krijg ik rustige en mooie wegen door de verrassend groene heuvels van NoordGriekenland onder de wielen. Op en neer dansend voel ik me helemaal op mijn gemak.

Na de middag slaat het weer echter om.

Wanneer ik op een lang stuk onverhard pad midden in het bos zit, begint het te stortregenen. Al snel verandert het zandpad in een onberijdbare modderpoel. Het kost me een slopende drie uur om tot op de asfaltweg te geraken.

Deze horror nooit meer!

Na zevenen bereik ik eindelijk Meteora. Wat een magische plek! Waar komen deze gigantische rotsformaties vandaan en wie is in godsnaam op het idee gekomen om daar een paar kloosters op neer te poten? Een wonder!

13 JUNI

Athene!

Exact tegen zonsondergang arriveer ik aan de voet van de machtige Akropolis. De weg naar Athene was spannend tot de allerlaatste snik. Ik heb alles gegeven, ik heb alles gekregen ... en ik ben stiekem trots op wat ik voor elkaar kreeg!

Zowel fysiek als mentaal voelde ik me nog nooit zo onbreekbaar. Niets kon mij tegenhouden, zelfs een afgebroken pedaal 57 km voor de finish niet! Ook met één pedaal kon ik nog steeds van het landschap genieten. Het idee dat ik al zo ver was gekomen ontroerde me en maakte me dankbaar.

Het avontuur is pas voorbij wanneer het voorbij is. De terugtocht zal me nog een dag of vier kosten met de boot, trein en bus. Hoe geweldig deze reis ook was, ik heb mijn thuis gemist!

Meer avonturen van Toby vind je terug op zijn persoonlijke blog: www.the-road-to-athens.weebly.com.

De Acropolis in zicht: end of the road.

2023-6 Op Weg |

59

RETRO | 1998

Haasje-over door de heuvels Fietsen van Lands’ End naar Bath “Hé, je fietst weer aan de verkeerde kant!” roept mijn vrouw lachend. Sinds ik terug ben uit Engeland blijft het mij achtervolgen. Gelukkig vooral in straten met weinig verkeer! Het bewijst dat mijn hoofd nog vol zit van mijn tocht op de West Country Way. Ook al was die behoorlijk nat. Æ Tekst en foto’s Ward Van Loock

Regengordijn

Het Tarkatrail, een oud spoorwegpad dat zich door het binnenland van Cornwall worstelt, levert mooie natuurmomenten op. Maar in Barnstaple eindigt het en duiken de eerste heuvels van Exmoor op. Tijd zat om de resterende 20 km tot aan mijn B&B rustig aan te doen. Maar intussen is het beginnen motregenen. Aanvankelijk kan ik de hellingen nog trappend aan. Maar de streek begint desolate karaktertrekken aan te nemen. In de verte zie ik een breed regengordijn komen aandrijven. Ik besef dat het nu menens is, onophoudelijke regen zal voor de rest van de dag mijn deel zijn.

Na een tijdje word ik helemaal donker binnenin.

Opeens wil ik de eerste beste B&B binnenstappen en de rest van de dag droog in een zetel doorbrengen. In Bratton Fleming vraag ik in

60 | Op Weg 2023-6

het postkantoor naar adressen. De dame wijst naar een prikbord, maar ik vind niets bruikbaar. Terug op straat ontdek ik plots een uithangbordje: Bracken House, Bed and Breakfast, Three Crowns, Highly Recommended. Niet twijfelen, ernaartoe en vurig hopen dat er nog een kamer vrij is. Een pad komt uit bij een statig huis, een voormalige pastorij. Ik stel me de verrassing van de eigenaar voor wanneer hij mij druipend van de regen zal zien staan. Ik probeer vooraf een van mijn meest hopeloze blikken uit. De dame die opendoet heeft een keukenschort aan die eigenlijk niet past bij haar figuur en bij de statigheid van dit herenhuis.

“Yes, we have a free room left”, waarop ik uitgebreid “God bless you!” stamel. Eindelijk een warme douche en daarna soezen in een knusse zetel.

Hello

Het regent nog altijd wanneer ik ‘s morgens het raam open. Bracken House ligt aan de rand van Exmoor en om het dorp uit te komen, moet ik meteen klimmen. Boven is mijn uitzicht beperkt tot mistige nevels. Regen en wind laten niet af en samen geselen ze man en fiets. Het spookt door mijn hoofd: “God, laat me hier geen lekke band krijgen!” Mijn zelfvertrouwen groeit wanneer ik erin slaag een lange klim te overwinnen. Ik rust even uit, kijk achterom en zie twee fietsers stampend naar boven komen.

Een jongeman rijdt voorop en een meisje volgt op een afstand, beiden in het rood gekleed.

Wanneer hij me passeert, probeer ik een “hello”, maar hij draaft gewoon door op zijn mountainbike met dikke banden. Even later zie ik hen terug op een kruispunt, twijfelend op hun staf-

kaart turend. Voor de tweede keer geef ik hen een “hello”, maar weer zonder reactie.

Bij de volgende beklimming moet ik passen, te steil en te lang. Langs de kant van de weg naar adem happend, kijk ik achterom naar de aaneengesloten vakjes van weiden, gescheiden door hagen. Het is een grillig patroon zonder orde of regelmaat. Door de constante vochtigheid proberen varens te wedijveren met de beukenblaadjes. Ook vingerhoedskruid laat zich zien, het steekt met zijn purperen kelkjes uit boven de beukenhagen.

Exmoor heeft mooie, afgeronde heuveltoppen.

Eenmaal boven fiets je op een vlak plateau doorsneden met lichte golvingen. Maar daar merk ik vandaag niets van, want de wolken hangen tot op de grond. Mist en regen, regen en mist, ik weet niet wat ik eerst voel. De mist wordt bovendien met de minuut dikker en ik steek mijn lichten aan. Mijn regenjack is heloranje en valt in deze erwtensoep wel op, maar je weet maar nooit. Welke autobestuurder verwacht in dit rotweer een fietser langs de weg? De mountainbikers steken me niet meer voorbij, terwijl het net een boeiend spelletje haasje-over begon te worden. Blijkbaar hebben ze niet doorgezet, of ze kennen de spelregels niet.

Een pub en geen badkamer

In Exmoor Forest bereik ik mijn hoogste punt.

In dit woest gebied met enkel lage heesters nader ik The Sportsman’s Inn, eertijds een halteplaats voor reizigers en een toevluchtsoord voor jagers. Het is zaterdag en bijna middag, de pub zal wel open zijn. Terwijl ik voor mijn fiets een droog onderkomen zoek, bemerk ik

plots mijn twee rode achtervolgers. Ook zij zijn op zoek naar wat warmte en beginnen zich in een hoekje uit te kleden. Ze zijn duidelijk niet uitgerust voor deze onafgebroken regen. Hun eenvoudige sportschoenen zullen nooit meer droog worden, vrees ik.

Wanneer de barvrouw het zich omkledende koppel in het oog krijgt, vliegt ze on-Engels tegen hen uit: dat de pub geen badkamer is en dat ze zich maar op het toilet moeten omkleden. Ik krijg er ook van langs omdat ik mijn regenvest in het restaurantgedeelte op een stoel heb gehangen. De barman begint intussen thee te zetten. Het jonge koppel zet zich aan een tafeltje naast me. Ik probeer te weten te komen vanwaar ze komen en waar ze naartoe gaan, maar ze blijven weinig van zeg. Ze moeten vandaag nog in Taunton geraken om de trein terug naar huis nemen. Met dit weer zal dat een lijdensweg worden.

mels. Na een tijdje snellen de twee mountainbikers over de brug. Ze wuiven zowaar naar mij.

Zolang ik op veilige afstand ben, blijken ze een stuk vriendelijker. Of zijn ze tevreden dat ze me weer eens voorbijgestoken hebben?

Niet zoveel later komen ze uit de andere richting teruggereden. Zijn ze de verkeerde kant opgegaan? Ze roepen mijn hulp in, want ze zijn helemaal de kluts kwijt. Tot aan een volgend teken fietsen we samen, maar bij de eerste beklimming blijven ze hangen en zie ik hen niet meer terug. Gedaan met haasje-over, maar ach, ik vond ze ongeschikt voor een ‘fiets’schappelijk contact.

De kluts kwijt

Ik zie op mijn kaart dat de volgende 6 km overwegend bergafwaarts gaan.

Geleidelijk verdwijnen de wolken rond mijn hoofd en kan ik eindelijk dit desolate land vol kale bulten aanschouwen. Dulverton ligt in het dal van de Barle en is een drukbezocht dorp. Over de rivier ligt een oude boogbrug en daar kijk ik naar twee reuzetaxussen op de oever. Ondanks de onafgebroken regen is het onder deze bomen kurkdroog gebleven en zie ik mijn kans schoon om te picknicken. Eenden en mussen komen me gezelschap houden in ruil voor vallende krui-

PRAKTISCHE INFO Langeafstandsroute 3 verbindt ook vandaag nog Lands’ End met Bristol, door het landelijke zuidwesten van Engeland en de graafschappen Cornwall, Devon en Somerset.

Alle info op www.sustrans.org.uk.

2023-6 Op Weg |

61

VERENIGINGSNIEUWS VERENIGINGSNIEUWSVERENIGINGSNIEUWS VERENIGINGSNIEUWS

De Gezel van de Rugzak Op 30 september nam Ronald Rothwell van GR-Antwerpen namens alle vrijwilligers van Grote Routepaden de ‘Gezel van de Rugzak’ in ontvangst. Dit initiatief van de Vlaamse Jeugdherbergen en GR zet mensen in de bloemetjes die een buitengewone bijdrage leverden aan het avontuurlijk reizen in Vlaanderen. De Gezel werd voor de eerste keer gelanceerd in 1985 en is na 18 jaar stilte weer terug.

Ronald is één van de vrijwilligers die al volop routes ontwikkelden in een tijd dat Vlaanderen nog niet toe was aan wandelnetwerken. De GR-vrijwilligers krijgen deze erkenning voor hun pioniersrol en jarenlange inzet voor onze langeafstandswandelpaden. Ook televisiemaker Arnout Hauben viel in de prijzen voor zijn schitterende televisieprogramma’s die heel wat mensen aan het wandelen hebben gezet.

WANDELKALENDER Zin om eens in groep te gaan wandelen, nieuwe mensen te leren kennen en onbekende paden te ontdekken? Onze provinciale teams organiseren elke maand een aantal dagwandelingen

langs

GR-paden.

Vaak

zijn de wandelingen ook met het openbaar vervoer bereikbaar of wordt er carpooling georganiseerd. Daarnaast worden vanuit een aantal provincies ook bustochten georganiseerd.

DAGWANDELINGEN 3/12: Genk (Kattevennen) – luswandeling 11,2 km 3/12: Herentals – luswandeling 20 km 17/12: Diepenbeek – Hasselt – lijnwandeling 19 km 12-14/01: Winterweekend in Gors – Opleeuw – 2 luswandelingen

Foto Wim Patry

BUSTOCHTEN

Fiets en Wandelbeurs 2 & 3 maart 2024 in Gent

Vorig jaar maakte de Fiets en Wandelbeurs een voorzichtige terugkeer na twee jaar afwezigheid wegens corona. Met groot succes: ruim 15.000 bezoekers vonden de weg naar Flanders Expo in Gent. En dus gaat de beurs door en is Grote Routepaden er dit jaar weer bij met een uitgebreide stand. Je kan er van vrijwilligers persoonlijke info krijgen over wandelbestemmingen in België en heel Europa. Daarnaast zorgen we voor een uitgebreid aanbod aan topogidsen, stellen we onze eigen nieuwste gidsen en ons vernieuwde magazine Op Weg voor en voorzien we lezingen en workshops. Het wordt een weekend vol inspiratie, dus zet de data alvast in je agenda: 2 & 3 maart 2024.

Voor onze Nederlandse abonnees: dit jaar trekken we met onze topogidsen ook naar de beurs in Utrecht van 23 tot 25 februari. Kom er ons ontmoeten, en onze Belgische GR’s ontdekken.

62 | Op Weg 2023-6

Vanuit Vlaams-Brabant: 17/12 van Stekene naar provinciaal domein Puyenbroeck 21/1 Dendervallei – Pajottenland Vanuit West-Vlaanderen: 10/12: van Moerzeke naar Steendorp

Alle info en inschrijven www.groteroutepaden.be > agenda

Winnaars vorig nummer

De Gids voor de Vlaamse Icoonroutes is voor Anno de Boer, Luk VDe wandelgids Hart van Limburg is voor Erik Meul, Els Wuyts en Patrick Demyttenaere. De wandelgids Schluchtensteig voor Johan Verheyen, Tom Cordemans en Johan Ardui. Fietsen langs de Nederlandse kust is voor Erick Poppe, Michel Vereecken en Daniel Van Goethem. De fietsgids Geest Radweg voor Michel Paeyeneers, Rit Wuyts en Paul Depuydt.

Foto’s Karen De Pooter en Filip De Blieck

VERENIGINGSNIEUWS VERENIGINGSNIEUWSVERENIGINGSNIEUWS VERENIGINGSNIEUWS

Vrijwilligersweekend 2023 Zo’n 250 vrijwilligers zetten zich het hele jaar door in voor Grote Routepaden.

In oktober brengen we hen jaarlijks samen voor een vrijwilligersweekend, een moment van ontmoeting en uitwisseling. Plaats van afspraak dit jaar was Kortenberg.

Tijdens informatie- en brainstormsessies werd vooruitgeblikt op de verschillende projecten binnen onze organisatie: een vernieuwd concept van topogidsen, de nieuwe Streek-GR Limburgse mijnen waarvoor we een heleboel nieuwe vrijwilligers-markeerders zullen inzetten, de Streek-Gr Kempen die grondig herwerkt wordt en veel meer.

Er was ook aandacht voor de geschiedenis van onze paden, die grondig in kaart gebracht werd door Jos, onze stagiair erfgoed. Meer info daarover op onze website en in volgend nummer van Op Weg. We leerden de regio beter kennen, bezochten onder meer het Arboretum van Wespelaar en maakten een lange wandeling langs de herwerkte Streek-GR Groene Gordel.

Interesse om ook GR-vrijwilliger te worden?

Zij onderhouden de signalisatie, werken mee aan topogidsen, ondersteunen de fietswerking, schrijven voor Op Weg, enz ...

Heel uiteenlopende taken dus, voor iedereen wat wils. Meer info vind je op de pagina Over ons op onze website.

2023-6 Op Weg |

63

Eeuwenlang al spreekt de Côte de Granit Rose, letterlijk ‘de kust van de roze stenen’, tot de verbeelding. De granieten rotsblokken zijn meer dan 300 miljoen jaar oud. Maar op mijn tocht op de GR 34 valt dat wat tegen. Alleen wanneer de zon uitbundig schijnt, ontdek ik glitter op roosgrijze rotsblokken. Oudroze, zeker niet het zeemzoete.

Bretoens graniet

Mijn gids is La Manche, het Kanaal. Ik ruik het, ook wanneer ik midden in een bos wandel. Ik hoor de golven telkens ik dichterbij kom.

Ik voel het ruwe en authentieke karakter. Het is een gouden plek voor vissers in hun kleine schepen, voor oesterliefhebbers ’s morgens vroeg, voor mosselrapers, voor wie eindeloos wil wandelen, voor wie niet te veel mensen in de buurt wil. Die eindeloosheid is nooit een rechte lijn, er is altijd wel een inham, er zijn altijd kleine en grotere rotsblokken, schelpen vergroeid met de stenen.

Er is ook bijna geen lawaai. Maar dat zal niet zo lang meer duren, hoor ik van een plaatselijke politica. Projectontwikkelaars vinden steeds meer de weg naar dit kustgebied, met dure appartements­blokken tot gevolg. Een huis kopen of huren wordt stilaan onbetaalbaar. De kleine horeca moet steeds meer plaats maken voor fast food, pizzatenten of dure restaurants. Met de Belgische kust in mijn achterhoofd is het niet moeilijk te bedenken wat dit binnen een jaar of tien kan betekenen. Wie plannen maakt in de richting van de granietkust: wacht niet te lang om ze uit te voeren. Æ Tekst en foto Gerda Bauwens

64 | Op Weg 2023-6

Een community van gehelmde gelehesjesdragers

Wildkamperen bij een bankje op de oostkust van Isle of Arran.

Nederlanders hebben net als Schotten een zuinige inborst.

Wellicht onder invloed van het calvinisme. Met hard werken en zuinig leven kom je ver. En reis je dus ook ver. Als bijna 17-jarige nam ik ooit met een scoutsvriend deel aan een overlevingstocht in het noorden van Engeland. We hadden een tent bij ons, maar overnachtten vaak in hooischuren en bij mensen thuis. Liften ging met groot gemak. We gaven nauwelijks geld uit, maar werden royaal beloond met leuke ontmoetingen en onvergetelijke ervaringen.

Bijna 50 jaar later sta ik opnieuw in Noord-Engeland en Schotland.

Alleen ditmaal. Met fiets en tent. En met diezelfde ‘mindset’ als

toen. Opnieuw geef ik nauwelijks geld uit, maar mag ik meegenieten aan gastvrije tafels. En krijg ik steevast tips voor de volgende dag: “Doe de groeten aan…”

Tegelijk voel ik me onderdeel van een community. Van andere fietsers krijg ik spontaan een vriendelijk hoofdknikje, een opgestoken hand of de vraag of ik ergens hulp bij nodig heb. Of ze helpen me eraan herinneren om steeds de juiste kant van de weg te houden. Net omdat er niet zoveel fietsers zijn, ervaar ik onder die gehelmde gelehesjesdragers een sterk gevoel van verbondenheid. Æ Tekst en foto Bauke Jansen

2023-6 Op Weg |

65

COLUMN

Klein hoekje Het gebeurde nadat we Berlijn achter ons gelaten hadden.

Veertien dagen eerder waren we begonnen aan onze fietslus langs de Oder, de Neisse en de Spree. De laatste bezienswaardigheid was Köpenick, waar we het beroemde verhaal van Der Hauptmann herbeleefden. Gewoonlijk fiets ik voorop, maar deze zeldzame keer volgde ik mijn maat. Tot hij plots alle remmen dichtkneep. Ik botste tegen hem en voor ik het wist lag ik in de berm. Hoewel de brede fietstassen een uitstekend stootkussen vormden, was er met mijn linkerarm iets grondig mis. Ik kon hem niet meer strekken.

VOLGEND NUMMER Volgend nummer

Op Weg December 2023 Reportages

Bij mijn eerste noodoproep kreeg ik een man aan de telefoon. Hij wilde weten waar ik me bevond. “Op een naamloze bosweg tussen twee dorpskernen”, was het enige wat ik kon antwoorden. Hij bleef maar herhalen dat hij een straatnaam nodig had en hing plots op.

Het duurde eventjes voor ik bekomen was en terugbelde. Dit keer kreeg ik een vrouw aan de lijn die zich meer inschikkelijk toonde.

Mijn fietsmaat en de fietsen konden natuurlijk niet mee met de ziekenwagen, maar onze voorziene kampplek was gelukkig vlakbij.

Streek-GR Groene Gordel

Langs begijnhoven

Saint Patricks Trail

Langs de Moldau

De scan liet geen breuk zien, alleen moesten spaakbeen en ellepijp onder verdoving terug op hun plaats worden gewrikt. Na een nachtje ziekbed mocht ik van de dokter thuis verder revalideren.

Maar hoe konden we thuis geraken, met een auto die 130 km verder geparkeerd stond en een fietsmaat die het niet zag zitten om met andermans wagen te rijden.

Op Weg is het tweemaandelijks magazine van Grote Routepaden vzw

Gelukkig begon het ook een beetje mee te zitten. Het ziekenhuis had een treinverbinding met een grote stad. Daar ging ik op zoek naar grote taxi’s. De eerste vond het een onoverkomelijk gedoe om twee personen en twee fietsen zo’n 130 km weg te brengen. Daar was hij te oud voor geworden. In een tweede camionette-taxi zat een jonge gast en die zag de klus als dé uitdaging van zijn leven.

Maar hoe bestuur je een auto met een strak geplooide arm? Er zat niets anders op dan op een grote parking eerst te oefenen. De versnellingen kon ik bedienen met mijn goede rechterarm, maar de richtingaanwijzers was een ander paar mouwen. Ik reed rondjes en nog eens rondjes tot ik de vereiste handelingen onder de knie had.

Ik was er helemaal klaar voor, maar uit veiligheid bleef ik constant op de rechterrijstrook, tussen de vrachtwagens.

Blijft de vraag: waarom kneep mijn maat zijn remmen plots dicht?

Een ongeluk zit in een klein hoekje. Hij voelde iets aan zijn broeksriem en dacht dat zijn zakmes gevallen was ...

Ward Van Loock

66 | Op Weg 2023-6

COLOFON

Grote Routepaden onderhoudt in Vlaanderen bijna 5000 km wit-rood en geel-rood beweg­ wijzer­de GR-wandelpaden en 1.500 km met bordjes gemarkeerde LF-fietsroutes. Meer info op www.groteroutepaden.be.

Coverfoto

Contact

Reclameregie

GR-medewerkersteam, Grasmarkt 61, 1000 Brussel, info@groteroutepaden.be, +32 487 20 82 01, Redactie Op Weg: opweg@groteroutepaden.be, + 32 496 606 553

Verantwoordelijke uitgever Rik Röttger

Hoofdredactie

Peter Cristiaensen en Lien Santermans

Eindredactie

Willem Dhaenens, Ann Mulders, Peter Cristiaensen

Redactie

Christina Bloem, Yanick Bos, Bart Caers, Christophe Deblaere, Karen De Pooter, Willem Dhaenens, Daan Duppen, Ignace Fermont, Isabel Hoogewijs, Tom Langmans, Johan Lauwerier, Hilde Leemans, Mieke Paulussen, Guy Raskin, Katrien Seynaeve, Wim Vandamme, Dominique Van De Casteele, Marc Vandoren, Guido Vandroemme, Ward Van Loock, Bart Van Santvliet en Steven Vermeylen

Els Vanhoof (Cotswold Way)

Opmaak en druk

Bredero Graphics, www.brederographics.com Peter De Vester, peter@moizo.be, 03 326 18 92

Abonnement

Jaarabonnement (6 nummers): € 37 (€ 35 bij domiciliëring). Voor buitenland €45 (€40 bij domiciliëring).

Schrijf het lidgeld over op rekeningnummer BE 62 4111 0569 7161 BIC = KREDBEBB met als mededeling ‘lidmaatschap + naam + adres’.

Registreer je via de website groteroutepaden.be/nl/registreren.

Als abonnee ben je ook lid van Grote Route­paden en heb je recht op tal van voordelen: 10% korting in de GR-webshop, korting in buitensportzaken, een bon van € 5 voor een overnachting in een Vlaamse jeugdherberg en toegang tot de artikeldatabank van Op Weg (gaat terug tot 2003). www.groteroutepaden.be Overname van (delen van) artikels uit dit tijdschrift is toegestaan mits bronvermelding en schriftelijke toestemming van de hoofd­redacteur.

Cartografie

Marc Vandoren, Guy Raskin, Wim Vandamme, Jean-Pierre Tossyn, Stefaan Van wal

Werkten mee aan dit nummer

Hilde De Greef, Marc Coeman, Alex De Bruyne en Conny De Ruyver, Stefan Vandorpe & Ludo Vandamme, Yves De Baets, Catherine Lahaye, Thierry Goethals, Leo Thielemans, Marc Van Looy, Bart De Winter, Lieve Vancraeynest, Werner Rau, Omer Pittomvils, Toby Lauwerier, Wim Patry, Filip De Blieck, Gerda Bauwens, Bauke Jansen, Luk Vanmol

Deze publicatie wordt gedrukt op papier waarvan de oorsprong gecertificeerd wordt door FSC® (Forest Stewardship Council®). Dit label promoot verantwoord bosbeheer gekoppeld aan sociaal en ecologisch verantwoord ondernemerschap.

Grote Routepaden vzw verzekert op deze manier dat het papier met respect voor het milieu werd geproduceerd.

OPMERKELIJK

Door de bril van de markeerder Op trektocht hebben GR-markeerders oog voor details.

Zeker als het over markeringen gaat. Zoals hier, eind augustus, tijdens een trektocht op de Tour du Vieux Chaillol in de Franse Ecrins.

Vier dagen voordien woedde hier nog een bosbrand.

Maar de GR-tekens hebben standgehouden!

Æ Tekst en foto’s Luk Vanmol

Blauw-wit-rood? Als GR-markeerder wil je daar natuurlijk meer over weten, daarom stelde ik de vraag in het Maison du Parc des Ecrins. Blijkt dat hiermee aangeduid wordt dat het GR-pad samenloopt met de grens van het park.

Dit vonden wij toch wel één van de mooiste GR-markeringen die wij zijn tegengekomen.

Eind augustus hielden onweders lelijk huis in de Alpen. In de Valgaudemarvallei spoelden ongeveer de helft van alle voetgangersbruggen weg. Dit riviertje was nog wel over te steken zonder brug. Hier in Gioberney hadden wij het geluk dat de parkwachters net begonnen waren met de herstellingen. Herman, onze sterkste medestapper, hielp een handje met de loodzware balken.

Van ver op te merken in het hoge gras (en in de sneeuw in de winter).

En kunstig vormgegeven!

2023-6 Op Weg |

67

Natuurlijk! za 2 m a ar t & zo 3 m a ar t 2 024

Flande r s Expo Gent

w w w.

TICKET

via

fi et s e n

wa n d

5 EURO

elb eu

KORTIN

rs . b e

G* fietsen wande lbeurs .be/tic ketsho p/opw eg

* allee

n geld

ig in d

e voorv

erkoop