Tussen de lijnen
Cahn:
op mijn voorstelling, terwijl ik als artistiek leider net met het werk van anderen, waar ik in geloof, een nieuw universum maak. Uiteraard niet alleen, maar in dialoog. Dat zijn twee specifieke perspectieven met andere aandachtspunten en noden. Aviel begrijpt dat, hij weet hoe makers in mekaar zitten. Niet alle intendanten doen dat, maar ik volg de repetities van dichtbij. Ik kan me dan ook heel goed voorstellen wat het is om maker te zijn en wat de noden zijn. Een regisseur of dirigent engageren en hem daarna aan zijn lot overlaten, dat doen we nooit in de opera. We steunen het productieteam over heel de lijn. Dat moet ook als je artiesten als Christoph Waltz, Terry Gilliam of Kornél Mundruczó overtuigt om hun eerste opera regie bij ons te realiseren. Dan moet je mee denken, blijven adviseren en vooral hen motiveren.
Opera en Ballet delen in seizoen 2016 – 2017 het thema Borderline. We vroegen ons af hoe dat precies in zijn werk ging om tot een gemeenschappelijk seizoensthema te komen? Wie bedenkt dat? Cahn:
Cherkaoui:
Dat is iets dat groeit, een residu van een heel proces. Je hebt altijd een paar producties die je zou willen brengen en die hebben vaak bepaalde raakvlakken. Er ontstaat een feeling, je zoekt andere titels die erbij passen. Dan is het nog steeds niet concreet, maar toch komt er al een vage omschrijving van het thema bovendrijven. De exacte benoe ming van dat thema komt later. Deze keer had Infinite Now, onze grote, nieuwe creatie gebaseerd op FRONT van Luk Perceval, er ook iets mee te maken. Daar zat alvast die frontlinie tussen leven en dood in, die dualiteit. De term Borderline drong zich pas op in de fase dat we al besloten hadden om met de kunstenaar Koen van den Broek in zee te gaan voor de beelden. Zijn scherpe lijnen tussen schaduw en licht refereren vaak naar borders, scheidingslijnen. Dat zet je aan het denken en plots ligt het seizoensthema er. Kruisbestuiving dus. Voor mij was het een omgekeerd proces. Het thema was net het vertrekpunt van waaruit ik graag associeer en dingen samenbreng tot ze een verhaal vertellen. Een zoektocht die heel breed kan gaan, van werk uit het verleden naar nieuwe creaties. Een oefening die ik samen met Tamas (Moricz) maakte. We kwamen uit bij een absolute vernieuwer als Forsythe die een grens met het balletverleden trok, en daarna bij de grensverleggende bewegingen van een Merce Cunningham… We hadden het erover hoe de Amerikaanse avant-garde kunstenaars toch gevestigde waarden werden. Door er dan weer bij stil te staan hoe baanbrekend en politiek relevant het ballet
Opera Vlaanderen
Spartacus van Grigorovitsj in 1968 wel was, belandden we bij een West-Oost-verdeling. Tegelijk drong zich een split op tussen nog levende choreografen en makers wiens werk over de dood heen stand houdt. Tussen werk van de 20ste en 21ste eeuw, een grens die onze generatie nauwelijks voelt, maar die er wel is. Wel, middenin die wilde associaties zorgt een thema dat je in die veelheid van mogelijkheden toch altijd weer naar die bron teruggaat, zodat er voor het publiek een duidelijke rode draad zichtbaar wordt.
Cahn:
Ja, zo’n thema is niet alleen een leidraad voor ons intern, maar ook voor het publiek. Het zet toeschouwers aan om meer dan één voorstelling te komen zien. De ene titel leidt naar de andere. Eigenlijk maak je aan de hand van een thema samen een reis. In het opera-aanbod komt het neer op een trip door de menselijke psyche, terwijl ik denk dat jij (Cherkaoui) het meer politiek kadert.
Cherkaoui:
In de balletprogrammatie zit die reis zelfs geografisch verweven. We vertrekken van het Westen, met grensverleggende Amerikaanse makers, naar het Oosten met Spartacus in Rusland, tot we met makers als Akram Khan en Ohad Naharin in de Oriënt belanden. Dat politieke of liever dat maatschappelijke speelt voor mij inderdaad een belangrijke rol. Borderline is een thema dat mij persoonlijk heel erg aanspreekt, iets wat ikzelf met mijn Marokkaans-Belgische achtergrond ook voortdurend aftast. Ik vertaal het zowel naar raakvlakken als grenzen, tussen disciplines, tussen binnen het huis en daarbuiten, maar ook tussen mensen. Iets wat nu met de vluchtelingenproblematiek bovendien brandend actueel is. Waar trek je grenzen, hoe hef je ze op?
Dat politiek engagement blijft ook bij Opera Vlaanderen sterk aanwezig, een paar seizoenen geleden waren Mijn Oriënt en Tegen de Stroom zo’n actuele thema’s, of (on)macht bijvoorbeeld met de foto’s van Carl De Keyzer als productie beelden. Niet toevallig de eerste jaren van Aviel Cahn als intendant. Is dit misschien een logisch parcours om van het breed maatschappelijke te vertrekken om daarna tot introspectie te komen? Cahn:
Niet noodzakelijk, we kunnen er nog naar terugkeren, zoveel is zeker. Deze keer zijn Verdi’s Simon Boccanegra en Sadko van Rimski-Korsakov wellicht de meest politieke plots, maar dan nog focussen we op wat zo’n situatie met een mens doet. Zo is Sadko vooral iemand die wat vreemd in de maat schappij staat. Dit seizoen voeren we veel in betweenfiguren op, balancerend tussen goed en kwaad, tussen dag en nacht, leven en dood. Vandaar die Borderline. In Der fliegende Holländer kan de verdoemde kapitein maar niet sterven, hij moet blijven
6