Jaaroverzicht 2016
Jaaroverzicht 2016
1
2
Oorlogsgravenstichting
Militair Ereveld Grebbeberg
Jaaroverzicht 2016
Inhoud Welkom
5
Terugblik 2016
11
Oorlogsgraven
31
Ereveld Vol Leven
55
Herdenkingen
61
Pelgrimsreizen
73
Uw steun
83
Over ons
87
Organisatie
89
Contact
95
3
4
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2016
Welkom Het doet mij genoegen u hierbij ons jaaroverzicht over 2016 te presenteren.
Een jaar waarin ik alleen de laatste maanden actief betrokken ben geweest
bij de Oorlogsgravenstichting. Laat ik daarom beginnen mijzelf kort voor te stellen aan ieder van u die ik nog niet heb mogen ontmoeten. Mijn naam is Theo Vleugels. Voor mij persoonlijk stond 2016 in het teken van mijn
afscheid, na 40 jaar, van het ministerie van Defensie en mijn kennismaking met de Oorlogsgravenstichting. Afgelopen najaar had ik het voorrecht om het stokje als algemeen directeur over te nemen van Gel Flieringa.
In dit welkomstwoord wil ik dan ook graag van de gelegenheid gebruik
maken om Gel heel hartelijk te bedanken voor alles wat hij de afgelopen
zeven jaar voor de Oorlogsgravenstichting heeft gedaan. In dit jaarbericht
leest u over projecten die hij heeft geïnitieerd zoals Ereveld Vol Leven en de
digitalisering van ons archief. Ik ben hem daarvoor veel dank verschuldigd. Toekomst
Tijdens mijn kennismakingmaking heb ik de tijd genomen heel veel
mensen te ontmoeten: collega’s, partners, nabestaanden etc. Ik ben op
veel plaatsen geweest. Uiteraard Militair Ereveld Grebbeberg en Nationaal Ereveld Loenen maar zeer recent ook op de zeven erevelden op Java in
Indonesië. Een indrukwekkende ervaring. Ons werk is en blijft in hoofdzaak ten dienste van de nabestaanden.
Mijn ambitie nu is een koers uit te stippelen naar de toekomst gebruik-
makend van de stevige fundamenten die de afgelopen 70-jaar zijn gelegd.
Dit fundament kent veel mooie dingen: de erevelden en graven wereldwijd, mooie herdenkingen, goede relaties met partners en nabestaanden en
een indrukwekkend historisch archief en een database met alle 180.000 Nederlandse oorlogsslachtoffers.
5
6
Oorlogsgravenstichting
Op dit fundament moeten we verder bouwen. Hoe gaan wij toekomstige
generaties bereiken en welke rol kunnen herdenkingen daarin spelen? Hoe kunnen we de erevelden in Indonesië toekomstbestendig maken? Hoe
kunnen wij de samenwerking versterken tussen alle partijen die zich bezighouden met de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog zodat wij met
een gezamenlijke inspanning een nog beter resultaat kunnen neerzetten? Vragen waar wij de komende tijd een antwoord op moeten gaan geven.
Verzoek
Eén van onze ambities voor de toekomst is het uitbreiden van onze data-
base met zoveel mogelijk portretfoto’s en verhalen. Daarmee willen wij de 180.000 Nederlandse oorlogsslachtoffers een gezicht geven en hun verhalen vastleggen voor de generaties die na ons komen. In november
vorig jaar heb ik in een brief aan onze relaties een oproep gedaan om ons foto’s en verhalen te sturen. Wij hebben daar heel erg veel reacties op
ontvangen. Onze dank daarvoor. Toch gaat onze zoektocht nog steeds door.
Daarom opnieuw een oproep: heeft u foto’s, herinneringen en verhalen van
een oorlogsslachtoffer? Deel deze dan met ons via onze website oorlogs-
gravenstichting.nl. Als dit lastig voor u is, mag u ons altijd bellen of mailen. Wij helpen u graag. 2016
En dan 2016. Een mooi jaar met als hoogtepunten ons 70-jarig jubileum
en een toespraak van minister-president Mark Rutte op Nationaal Ereveld
Loenen. De tweede keer Ereveld Vol Leven met daarna een goed bekeken
documentaire op RTL4. Veel grote en kleine herdenkingen op 4 mei, 15
augustus en op vele andere dagen in het jaar. Twee schitterende pelgrims-
reizen. En verder natuurlijk al het mooie werk dat onze mensen dag in dag
uit doen om te zorgen dat de vele Nederlandse oorlogsgraven waar ook ter wereld er mooi bij liggen.
Jaaroverzicht 2016
Dank
Laat ik afsluiten om u en iedereen die de Oorlogsgravenstichting een
warm hart toedraagt heel hartelijk te bedanken voor uw steun. Wij zijn
al onze donateurs ongelofelijk dankbaar. Door uw giften zijn wij in staat om mooie nieuwe projecten te ontwikkelen. Vele hiervan vindt u terug in dit jaaroverzicht.
Ik wens u veel leesplezier,
Theo Vleugels
Algemeen directeur
7
8
Oorlogsgravenstichting
Ereveld Vol Leven 2016
Jaaroverzicht 2016
9
10
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2016
Terugblik 2016 In 2016 bestond de Oorlogsgravenstichting 70 jaar. 70 jaar waarin wij ons hebben ingezet voor het beheer en onderhoud van het Nederlandse oorlogsgraf. Ook jaren waarin wij ons steeds prominenter zijn gaan richten op het betrekken van jonge mensen bij het oorlogsgraf door het leggen van een verband tussen het graf en het verhaal van het oorlogsslachtoffer dat daar begraven ligt. Ook in ons jubileumjaar hebben we hier mooie voorbeelden van gezien. Archief
De Oorlogsgravenstichting heeft in 2016 een belangrijke stap gezet in de richting van het digitaliseren en ontsluiten van haar historisch archief. In
2017 wordt ons archief overgedragen aan het Nationaal Archief in Den Haag
en door hen gedigitaliseerd. Hierdoor wordt het in de toekomst eenvoudiger voor onderzoekers en nabestaanden de dossiers te raadplegen.
Om de digitalisering van alle 180.000 dossiers van Nederlandse oorlogs-
slachtoffers mogelijk te maken, zijn in 2016 alle dossiers omgepakt in
zuurvrije mappen en ontdaan van nietjes en paperclips conform de strenge eisen van het Nationaal Archief. Gezien het kwetsbare karakter van het
archief, moest dit met de grootst mogelijke zorgvuldigheid en professiona-
liteit gebeuren. Dit werk is uitstekend uitgevoerd door de medewerkers van de Haeghe Groep in Den Haag.
11
12
Oorlogsgravenstichting
De medewerkers van de Haeghe Groep tijdens de werkzaamheden aan het archief.
Als partners binnen het Platform WOII ondertekenden Gerdi Verbeet, voorzitter van het Nationaal ComitĂŠ 4 en 5 mei en Piet Hein Donner, president van de Oorlogsgravenstichting, in april 2016 een convenant voor een hechtere samenwerking tussen de twee organisaties.
Jaaroverzicht 2016
Wij danken het Prins Bernhard Cultuurfonds, de J.E. Jurriaanse Stichting, Stichting Zabawas, de Stichting dr. Hendrik Muller’s Vaderlandsch Fonds
en de Vrienden van de Oorlogsgravenstichting voor hun bijdrage aan dit project. Zonder hun steun was dit project niet mogelijk geweest. Platform WOII
In 2016 is het Platform Herinnering Tweede Wereldoorlog opgericht. Het platform is een samenwerking tussen het NIOD, Instituut voor
Oorlogs-, Holocaust en Genocidestudies, de Stichting Musea en Herin-
neringscentra 40-45, de Oorlogsgravenstichting, Liberation Route Europe
en het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Belangrijke partners van het platform zijn het ministerie van VWS en het vfonds.
Gerdi Verbeet, voorzitter van het Nationaal Comité 4 en 5 mei en voor-
zitter van het Platform WOII: “We willen de krachten bundelen en de vele prachtige initiatieven en activiteiten die de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog levend houden elkaar laten versterken. Het is voor alle
Nederlanders belangrijk om te weten en te beseffen wat deze oorlog zó
ingrijpend maakte, dat deze periode ook nu nog een referentiepunt is in onze samenleving en voor de vrijheid die wij ervaren. Met de vele orga-
nisaties in de herinneringssector willen we samen dit verhaal vertellen,
juist aan toekomstige generaties en nieuwkomers in onze samenleving.
We gaan meer kennis en informatie met elkaar uitwisselen om het publiek beter te kunnen informeren en we werken actief en creatief samen om dit
belangrijke onderwerp - met zoveel facetten en invalshoeken - over het voetlicht te brengen.”
Het platform heeft gezamenlijk de website tweedewereldoorlog.nl gelanceerd.
13
14
Oorlogsgravenstichting
Betrokkenheid van jonge mensen
Het is iedere keer weer mooi wanneer jonge mensen aandacht besteden
aan een oorlogsgraf. Even aandacht voor iemand die misschien niet zo heel veel ouder was dan zij, maar in een lang verleden tijd is omgekomen voor hun vrede en veiligheid. In september verwelkomden wij weer een groep aspirantleden van studentenvereniging Minerva op Nationaal Ereveld
Loenen. Als onderdeel van hun maatschappelijke stage tijdens de kennis-
makingstijd hebben zij een week vrijwilligerswerk verricht op het ereveld. In Loenen liggen 85 studenten begraven.
Op 11 november, Rememberance Day, hebben ruim 80 leerlingen van
basisscholen in Sint-Oedenrode bloemen geplant bij de drieëntwintig graven van geallieerde militairen in hun gemeente. De leerlingen
ontvingen na afloop een oorkonde uit handen van de burgemeester.
Deze activiteit was onderdeel van het programma ‘adopteer een graf/ monument’ van de Oorlogsgravenstichting en het Nationaal Comité 4 en 5 mei.
Tentoonstelling dwangarbeiders Apeldoorn
De Stichting Dwangarbeiders Apeldoorn en de Oorlogsgravenstichting hebben in een gezamenlijk initiatief een fototentoonstelling gemaakt
met portretten van dwangarbeiders die in kamp Rees zijn omgekomen.
Enkele van deze slachtoffers liggen begraven op Nationaal Ereveld Loenen. De tentoonstelling was tot medio april 2017 te zien in het informatie-
centrum van Nationaal Ereveld Loenen en eind 2017 in het Stadhuis in Apeldoorn.
Jaaroverzicht 2016
Scholieren uit Sint-Oedenrode bij de geallieerde graven in hun gemeente
Studenten van Minerva aan het werk in Loenen
15
16
Oorlogsgravenstichting
roger eilbracht, docent mens & maatschappij, wellantcollege vmbo-groen dordrecht
“ Veel kinderen hebben 4 en 5 mei anders beleefd” In de aanloop naar de nationale herdenkingsweek in mei 2016 hebben wij een aantal gastlessen verzorgd aan alle tweede klassen van het Wellantcollege in Dordrecht. Hiervoor werd gebruik gemaakt van ons lespakket
Eren & Leren. De lessen werden verzorgd door Tina Willekens van Ereveld Vol Leven en Peter Raatgever van de Oorlogsgravenstichting.
De lessen werden gegeven op uitnodiging van Roger Eilbracht, docent Mens & Maatschappij op het Wellantcollege in Dordrecht. “Het leuke
is dat wanneer anderen het verhaal vertellen dan de eigen docent het
toch anders overkomt. Het maakt meer indruk. De lessen waren dan ook indrukwekkend. Er waren zelfs leerlingen die geëmotioneerd werden,
of de inhoud betrokken op zichzelf. De nazorg is bij deze jongeren dan
ook erg belangrijk. Ik vind dit soort lessen heel waardevol. Die kinderen
leren op deze manier zo veel meer dan uit de boeken alleen. Het maakt het onderwijs gevarieerd en leuker”.
“Veel kinderen hebben 4 en 5 mei hierdoor anders beleefd. Ze kwamen
na de vakantie met verhalen dat ze een monument hadden bezocht of
voor het eerst bewust stil zijn geweest. Deze leerlingen beseffen door de lessen; ‘Het gaat toch ergens over’.”
Jaaroverzicht 2016
Tina Willekens en Peter Raatgever tijdens de lessen aan het Wellantcollege.
17
18
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2016
Maak een virtuele
rondwandeling over Militair Ereveld Grebbeberg
Militair Ereveld Grebbeberg in Rhenen wordt altijd al veel bezocht en dat is vanaf nu ook mogelijk vanuit uw luie stoel. Vorig jaar hebben wij prachtige 360 graden opnamen laten maken die via Google Maps te bezichtigen zijn. Daarnaast kunt u via onze website een virtuele rondleiding volgen inclusief de verhalen van het ereveld. Een goede tip voor een regenachtige dag! U vindt de rondleiding op www.oorlogsgravenstichting.nl/grebbeberg
19
20
Oorlogsgravenstichting
Digitaal Monument slachtoffers Neuengamme
In oktober 2016 heeft Gerdi Verbeet, voorzitter van het Nationaal Comité 4 en 5 mei, het digitaal monument voor de slachtoffers van voormalig concentratiekamp Neuengamme gelanceerd. Dit monument is een
samenwerking van de Stichting Vriendenkring Neuengamme en de Oorlogsgravenstichting. In het digitale monument (www.vrienden-
kringneuengamme.nl) vindt u de namen en persoonsgegevens van alle Nederlanders die gevangen hebben gezeten in het concentratiekamp
Neuengamme. Zowel overledenen als overlevenden. Het digitaal monu-
ment is gebouwd in de technische omgeving van de personenportal van de Oorlogsgravenstichting.
Theo Vleugels over de samenwerking: “De oplevering van het digitaal
monument is een stap in de richting van een centrale online personen-
portal voor Nederlandse oorlogsslachtoffers. Daarmee willen wij samen
met diverse partners de mogelijkheid creëren voor nabestaanden, onder-
zoekers en andere belangstellenden om op één plaats de (persoonlijke) geschiedenis van een slachtoffer te raadplegen“
Rondleidingen op begraafplaatsen en erevelden
Een rondleiding over een ereveld is een bijzondere gebeurtenis. Voor jong
en oud. Zowel op Militair Ereveld Grebbeberg als op Nationaal Ereveld
Jaaroverzicht 2016
Peter Raatgever
Loek Schreurs
Jan Heerze
Teun Jordaan
Jong en oud luisteren geboeid naar de verhalen op de erevelden.
21
22
Oorlogsgravenstichting
Loenen bestaat de mogelijkheid dit te doen. Hier wordt graag gebruik van
gemaakt door zowel scholen als belangstellenden. Ook in 2016 stonden in het voorjaar en de zomer op de eerste en laatste zondag van de maand en op Open Monumentendag onze gidsen Jan Heerze, Jan Maréchal en Loek Schreurs klaar in Loenen. Op de Grebbeberg heeft onze vrijwilliger Teun
Jordaan met name in de maanden april en mei veel scholieren rondgeleid.
Piet Streng, onze consul in de gemeente Gouda, verzorgde voor drie basisscholen rondleidingen op de Oude Begraafplaats in Gouda. Jongeren op de erevelden in Indonesië.
Het verheugt ons dat wij ieder jaar opnieuw groepen Nederlandse maar
ook Indonesische jongeren mogen ontvangen op onze erevelden op Java. Dit jaar verwelkomde Robbert van de Rijdt, onze directeur Indonesië, o.a.
de leerlingen van de Surabaya Intercultural School, de Indonesia Nederland Youth Society, studenten van de RSM Erasmus University, leerlingen van de
Deutsche Schule in Jakarta en jonge Indonesiërs van Backpacker Jakarta. De meeste jongeren zijn zeer onder de indruk van de erevelden en de
manier waarop de slachtoffers worden geëerd en hun verhalen levend
Jaaroverzicht 2016
worden gehouden. Geboren na de Tweede Wereldoorlog en de onafhankelijkheidsstrijd, vinden zij het erg bijzonder om op deze wijze meer te leren over de geschiedenis van Indonesië.
Vader en zoon De Groot bij het graf van hun (groot)vader op Kanchanaburi War Cemetery in Thailand
Serie ‘Elk graf heeft een verhaal’ voltooid
Ter gelegenheid van ons 70-jarig bestaan heeft Pia Media twee nieuwe
delen gemaakt in de documentaireserie ‘Elk oorlogsgraf heeft een verhaal’. Met twee prachtige films over ons werk in Thailand, Australië, Korea en
Canada is de serie compleet. In deze films volgen de makers de nabestaan-
den van oorlogsslachtoffers naar het graf van hun dierbare en wordt hun
verhaal vastgelegd. In 2016 heeft het themakanaal ONS ter gelegenheid van ons jubileum de hele serie uitgezonden.
23
24
Oorlogsgravenstichting
Afscheid Gel Flieringa Op donderdag 15 september nam Gel Flieringa afscheid van de Oorlogsgravenstichting. Hij gaf de functie van algemeen directeur van de Oorlogsgravenstichting door aan Theo Vleugels. Gel Flieringa gaf de afgelopen zeven jaar leiding aan onze stichting en heeft in die rol richting gegeven aan onze strategie voor de toekomst. Wij danken hem hartelijk voor zijn inzet en alles wat hij voor de stichting, haar medewerkers en alle betrokkenen heeft betekend.
Jaaroverzicht 2016
25
26
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2016
Veteranendag De Nationale Veteranendag brengt ieder jaar een bijzonder eerbetoon aan de Nederlandse Veteranen. De Oorlogsgravenstichting draagt daar graag een steentje aan bij.
27
28
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2016
29
30
Oorlogsgravenstichting
Albert Groenewoud wordt met militaire eer herbegraven op Nationaal Ereveld Loenen.
Jaaroverzicht 2016
Oorlogsgraven Het beheer en onderhoud van de 50.000 Nederlandse oorlogsgraven en de bijbehorende verhalen in Nederland en de rest van de wereld is en blijft onze kerntaak. Dat laten ook onze activiteiten in 2016 weer zien. Oorlogsslachtoffers Mali
Op 6 juli 2016 verloren twee Nederlandse militairen het leven tijdens de
vredesmissie in Mali. De 29-jarige sergeant der 1e klasse Henry Hoving en de 24-jarige korporaal Kevin Roggeveld kwamen om het leven tijdens een mortierschietoefening.
Minister Jeanine Hennis-Plasschaert over het overlijden van de twee mili-
tairen: “Mijn medeleven gaat uit naar de naasten en collega’s van deze twee
dappere militairen. Zij streden voor een betere en veiliger wereld en betalen daarvoor de hoogst mogelijke prijs. Zij verdienen ons grootste respect.“
31
32
Oorlogsgravenstichting
Herbegrafenissen
Ook nu nog, ruim 70 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog wor-
den ieder jaar oorlogsslachtoffers herbegraven op ĂŠĂŠn van de erevelden. In 2016 werden vier militairen herbegraven op Militair Ereveld Grebbeberg: Nico Fruyt van Hertog, Marinus de Wit, Pieter Saarloos en Arnoldus
Johannes Maria van Koot; en negen oorlogsslachtoffers op Nationaal Ereveld Loenen: Albert Groenewoud, Gerardus van Belkom, Albertus
Cornelis Kempel, Albertus Dirk Kleisen, Johannes van Oort, Jan Potters, Hermannus Schuiling, Jacob Schuiling en Johannes Wagenaar.
De herbegrafenissen vinden plaats in samenwerking met de Bergings- en Identificatiedienst van de Koninklijke Landmacht.
Jaaroverzicht 2016
Soldaat Nico Fruijt van Hertog Op 2 juni 2016 is Soldaat Nico Fruijt van Hertog in aanwezigheid van zijn dochter met militaire eer herbegraven op Militair Ereveld Grebbeberg. Nico Fruijt van Hertog (1912) uit Made (NB) voegde zich in april 1939 tijdens de voormobilisatie van de Nederlandse Strijdkrachten bij het 1e Bataljon van het 27e Regiment Infanterie, dat de verdedigingsposities voorbereidde in de Peel-Raamstelling. Op 1 maart 1940 werd hij benoemd tot tamboer. Twee maanden later, op 11 mei 1940, sneuvelde hij tijdens de terugtrekking van de stellingen aan het Defensiekanaal in de sector Deurne toen de vrachtwagens waarin zij probeerden weg te komen onder vuur werden genomen. De mannen moesten dekking zoeken in sloten en greppels. Tijdens een luchtaanval in Moergestel werd Nico in zijn been geraakt en overleed kort daarop. Zijn vrouw en dochter bleven achter. In 2015 heeft de dochter van Nico Fruijt van Hertog de Oorlogsgravenstichting gevraagd haar vader bij te zetten ‘bij zijn kameraden’. Een verzoek waar wij graag aan hebben meegewerkt samen met de Bergings- en Identificatie Dienst van de Koninklijke Landmacht (BIDKL).
33
34
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2016
Herbegrafenissen op Militair Ereveld Grebbeberg (links) en Nationaal Ereveld Loenen (rechts)
35
36
Oorlogsgravenstichting
kapitein geert jonker, hoofd bergings- en identif icatiedienst koninklijke landmacht (BIDKL)
“Het gaat om mensen zoals Fred” Op de vraag aan Geert Jonker welk oorlogsslachtoffer het meeste
indruk op hem heeft gemaakt geeft hij meteen antwoord: “Private Fred Harrington. Mijn eerste opgraving. Fred was 34, 1m56 lang en paarden-
handelaar uit Shropshire in Engeland. Hij sneuvelde in oktober 1944 in de bossen bij Overloon. In 1991 is hij gevonden door oefenende landmacht
soldaten. Zij groeven een onderkomen precies op de plaats van de schut-
tersput waarin Fred dekking zocht toen hij werd getroffen door een
mortiergranaat. Fred is in 1996 met militaire eer door zijn eigen regiment herbegraven in Overloon.”
“Er zijn er zo veel zoals Fred. In de meeste gevallen zijn het gewoon jongelui. Met een identificatie doe je zoveel meer dan alleen een naam op een
grafsteen zetten, je geeft iemand letterlijk zijn identiteit terug. Je maakt er weer een mens van. Doordat wij zo intensief aan zaken werken, leren wij
de slachtoffers echt goed kennen. Ze worden een stukje van jezelf. Daarin ligt ook het dilemma in ons werk. Wat als het niet lukt? Wij hebben hier allemaal wel zo’n dossier. Voor mij is dat het laatste nog niet geïdentifi-
ceerde slachtoffer van de Woeste Hoeve. Het is zo’n dossier waarvan ik
weiger op te geven.”
“Voor mij maakt het contact met de nabestaanden dit werk heel mooi. De dankbaarheid wanneer een lang vermist familielid gevonden is.
Jaaroverzicht 2016
De herbegrafenissen die wij samen met de Oorlogsgravenstichting verzorgen zijn belangrijk. Voor de familie breng je ze weer een beetje tot leven. Het is voor de familie goed om te weten dat iemand bij zijn kameraden ligt. In Nederland worden militairen herbegraven met militaire eer. Dat
is heel erg belangrijk voor ons als landmacht. Zij zijn onderdeel van onze identiteit. Zij horen bij ons.” Hetzelfde nest
“Ons werk is nooit klaar. Zelfs als straks niemand meer in leven is, hebben
alle slachtoffers het universele recht op identificatie en een naam op hun
steen. Het is een morele verplichting die geen tijdslimiet heeft. Wij zetten ons hier al sinds 1945 voor in.”
“De BIDKL en de Oorlogsgravenstichting zijn heel nauw aan elkaar verwant. De Oorlogsgravenstichting is voortgekomen uit onze dienst. De oprichter van de stichting Dr. Van Anrooy was tevens de eerste commandant van
onze dienst. De samenwerking gaat dan ook terug tot die
beginperiode. Zeker op het gebied van opgravingen. Wij zijn altijd verweven met elkaar, we komen uit hetzelfde nest.”
37
38
Oorlogsgravenstichting
“Naar de toekomst toe zie ik een buitengewone vruchtbare voortzetting van deze samenwerking. We zijn een weg ingeslagen waarin we een
gezamenlijke missie hebben: het vertellen van de verhalen. Wij denken
beide hetzelfde over de toekomst van het herdenken. Met verhalen draag je de geschiedenis over op toekomstige generaties. Het gaat tenslotte om de mensen.”
DNA Gezocht Op tientallen Nederlandse begraafplaatsen liggen nog onbekende slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog. Hun identiteit kon na de oorlog niet worden vastgesteld. Tegenwoordig kan dat vaak wél, met name dankzij de mogelijkheden van modern DNA-onderzoek. De Bergings- en Identificatiedienst van de Koninklijke Landmacht (BIDKL) stelt alles in het werk deze naamloze slachtoffers alsnog te identificeren. Dat gebeurt in nauwe samenwerking met de Oorlogsgravenstichting. Bent u een nabestaande van een tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland vermist geraakt persoon? Broer, zus, zoon, dochter, kleinzoon, kleindochter, neef of nicht? Helpt u ons dan, door uw DNA af te staan voor vergelijkingsdoeleinden. Contact BIDKL: telefoon 033-4662441, e-mail: bidkl@mindef.nl
Jaaroverzicht 2016
Nederland In Nederland liggen ruim tienduizend graven verspreid over de begraaf-
plaatsen in vrijwel iedere gemeente. Dit zijn naast Nederlandse graven ook graven van de Gemenebest en geallieerde graven van onder meer Amerikanen, Belgen, Fransen, Polen en Russen. Naast het reguliere onderhoud
wordt ieder jaar een deel van deze graven gerenoveerd door de medewerkers
van onze mobiele teams. In 2016 renoveerden zij de graven in Goirle,
Amsterdam Nieuwe Ooster, Heerde, Maassluis, Puttershoek, R.K. Begraaf-
plaats St. Barbara in Utrecht, Valkenburg (ZH), Waddinxveen en Woerden.
Medewerkers van de Oorlogsgravenstichting aan het werk in Goirle en Maassluis.
Consuls
Het grote aantal veelal verspreid liggende oorlogsgraven onderhouden wij samen met onze bijna 400 Consuls, door de burgemeester aangestelde
contactpersonen. Zij zijn voor ons een onmisbare schakel met de gemeen-
te. In 2016 verwelkomden wij zeventien nieuwe consuls en namen afscheid van eenentwintig van hen. Als dank voor hun inzet en goede zorgen heeft
de Oorlogsgravenstichting de vertrekkende consuls een gouden, zilveren of bronzen erespeld uitgereikt.
39
40
Oorlogsgravenstichting
Consuldag EĂŠn maal per jaar ontmoeten onze consuls elkaar tijdens de Consul-contactdag. In 2016 werden zij hartelijk ontvangen in Haarlem waar locoburgemeester C.Y. Sikkema hen in haar welkomstwoord bedankte voor hun inzet bij het behoud van de graven van oorlogsslachtoffers in hun gemeente. Later op de dag brachten de consuls een bezoek aan de Erebegraafplaats Bloemendaal. Daar liggen ongeveer 400 verzetsstrijders begraven die tijdens de oorlog in de duinen van Bloemendaal zijn gefusilleerd. De consuls maakten tijdens een rondleiding kennis met de verhalen van enkele van deze verzetshelden, onder wie het meisje met het rode haar, Hannie Schaft. De bloemen en diverse kleine tokens bij haar graf toonden aan dat deze heldin nog regelmatig wordt herdacht.
Jaaroverzicht 2016
41
42
Oorlogsgravenstichting
Erespelden
Brons (5-9 jaar)
Dominique Boelen (Vlissingen) - Nico Lamein (Aa en Hunze) Zilver (10-20 jaar)
Martin Kwast (Harlingen) - Steven Punt (Krimpenerwaard) - Gerard
Verlegh (Krimpenerwaard) - Jacob Beemsterboer (Alkmaar) - Marco de Jong (Alkmaar) - Dick van den Oudenalder (Baarn) - Anne van der Molen
(De Friese Meren) - H.H. van Griethuysen (Delfzijl) - Jan van den Berge
(Geldermalsen) - Cees Uittenbogaard (Leerdam) - Johan Nijzink (RijssenHolten) - Willy van der Weide (Sittard-Geleen) - Jos van de Pas (Tilburg) Goud (vanaf 21 jaar)
Ger Bus (Amsterdam) -Piet Klooster (Doesburg) - Harry BoelĂŠ
(Haarlem) - Leen Gerritsen (Hendrik Ido Ambacht) - Arie van den Berg (Krimpenerwaard)
Veteranenbegraafplaats
Het vfonds heeft enige jaren geleden het initiatief genomen voor de in-
richting van een veteranenbegraafplaats. Om dit project te realiseren is de Stichting Veteranenbegraafplaats Loenen (SVBL) in het leven geroepen. De veteranenbegraafplaats komt naast Nationaal Ereveld Loenen. Onderdeel
van het project is de bouw van een multifunctioneel gebouw waarin zowel een aula voor de veteranenbegraafplaats als een informatiecentrum voor
het ereveld komen. Inmiddels is het project financieel ondersteund en staat het op het punt om te starten met de uitvoering. De oplevering van dit belangrijke project is gepland voor eind 2019/begin 2020.
Jaaroverzicht 2016
indonesië Schepen Javazee
Een minder mooi moment in 2016 beleefden wij toen bleek dat twee
Nederlandse oorlogswrakken voor de kust van Indonesië, Hr.Ms. De Ruyter en Hr.Ms. Java, van de zeebodem bleken te zijn verdwenen. Een derde oorlogswrak, dat van Hr.Ms. Kortenaer, is gedeeltelijk verdwenen. De
vermissing werd geconstateerd door een internationaal team van duikers, tijdens een expeditie, op initiatief van het Karel Doorman Fonds. Wrakken van oorlogsschepen zijn oorlogsgraven en vormen de laatste rustplaats van onze omgekomen militairen.
Deze schepen vergingen op 27 februari 1942 tijdens de Slag in de Javazee.
Daardoor vonden 915 Nederlandse marinemannen een zeemansgraf, onder wie schout-bij-nacht Karel Doorman, en 259 marinemannen van Indone-
sische origine. Het kabinet heeft een nader onderzoek ingesteld om te
achterhalen wat er met de schepen is gebeurd. De minister van Defensie
Jeanine Hennis-Plasschaert heeft met zorg kennisgenomen van de verdwijning: “De slag in de Javazee maakt deel uit van ons collectief geheugen.
De scheepswrakken zijn stille getuigen van deze tragische gebeurtenis en vormen het decor voor de vele verhalen over de verschrikkingen van de oorlog maar ook de kameraadschap tussen opvarenden.”
43
44
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2016
45
46
Oorlogsgravenstichting
Indonesië In 2016 mochten wij op de erevelden in Indonesië vele bezoekers verwelkomen waaronder o.a. minister-president Mark Rutte op Kalibanteng, minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders op Menteng Pulo en Theo Doorman, de zoon van Karel Doorman, samen met leden van het duikteam ‘Expeditie Javazee’ op Kembang Kuning. Naast deze hoogwaardigheidsbekleders mochten wij in 2016 9546 bezoekers verwelkomen op Nederlandse erevelden in Indonesië.
Delegatie ministerie van Defensie
Minister-president Mark Rutte
Jaaroverzicht 2016
Ed van Lierse, Koninklijke Rotterdamsche Lloyd Museum
Henk Meerman, stichting ReĂźnie commissie 3-8RI
Minister Bert Koenders
Theo Doorman
47
48
Oorlogsgravenstichting
Thailand In 2016 zijn de eerste bronzen platen op de Nederlandse graven op Kanchanaburi War Cemetery in Thailand vervangen. Het is de bedoeling komende jaren alle platen te vervangen. Deze vervanging doet de Oorlogsgravenstichting in samenwerking met de Commonwealth War Graves Commission, de beheerder van het ereveld.
Korea Premier Rutte bezoekt tijdens zijn bezoek aan Zuid-Korea de graven van Nederlandse Oorlogsslachtoffers op de erebegraafplaats in Busan. Hier liggen VN-militairen die zijn gesneuveld tijdens de Koreaanse Oorlog (1950-1953)
Jaaroverzicht 2016
Europa
In 2016 brachten wij een inspectie- en onderhoudsbezoek aan de Neder-
landse erevelden in Duitsland, Frankrijk, Oostenrijk het Verenigd Koninkrijk
en Noorwegen. Op de erevelden in LĂźbeck, DĂźsseldorf, Frankfurt, Hannover, Oslo en Liverpool werden de graven gerenoveerd. Liverpool
In november van vorig jaar hebben wij de graven hersteld van twaalf
Javaanse leden van de Nederlandse koopvaardij die omkwamen tijdens
Tweede Wereldoorlog. De twaalf zeemannen overleden na aankomst in
Liverpool aan ziektes die zij aan boord hadden opgelopen zoals tubercu-
lose, emfyseem en beriberi. Hun lichamen werden ter plekke begraven. De graven waren lange tijd verborgen door gras en een groot luik.
Historicus Vic Raffles vond de graven bij toeval toen hij na het bezoeken
van het graf van zijn grootmoeder meer onderzoek deed naar Walton Park Cemetery in Liverpool.
Kranslegging bij de graven in Liverpool
49
50
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2016
51
52
Oorlogsgravenstichting
Een bloem op een graf Een bloem op een graf is een heel krachtig symbool. Het zegt
‘je bent niet vergeten’. Het is echter niet voor iedereen mogelijk
persoonlijk een bloem te leggen. Zeker niet als een graf zich aan
de andere kant van de wereld bevindt. De Oorlogsgravenstichting
biedt nabestaanden daarom de mogelijkheid namens hen bloemen te leggen op een graf. Deze dienst is mogelijk op Militair Ereveld
Grebbeberg, Nationaal Ereveld Loenen en de erevelden in Duitsland, Indonesië, Thailand, Hongkong, Singapore, Korea en Thanbyuzayat in Myanmar (voormalig Birma). In 2016 hebben wij 1.946 bloem-
stukjes en 93 kransen verzorgd.
Op onze website kunt u eenvoudig bloemen bestellen. Zoek de
naam van het oorlogsslachtoffer bij wiens graf u bloemen wilt leggen. Bij de graven waar dit mogelijk is vindt u de optie ‘leg
bloemen op dit graf’.
“Bij dezen wil ik u bedanken voor de foto van het bloemstuk bij het graf. We waren bij het bezoek aan het graf erg onder de indruk van het feit dat de bloemen er lagen maar ook de manier waarop we ontvangen zijn. De jongeman die daar aanwezig was heeft ons op een hele warme welkome manier ontvangen. Hij heeft ons naar het graf gebracht en ook foto’s van ons genomen bij het graf.” Reactie van een nabestaande
Jaaroverzicht 2016
53
54
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2016
Ereveld vol Leven Tijdens Ereveld Vol Leven kregen ruim 400 oorlogsslachtoffers voor één dag een gezicht. Achter 400 graven stond een representant van dezelfde leeftijd en hetzelfde geslacht als het slachtoffer dat daar begraven ligt. Deze representanten lieten zien wie zij waren: echtgenoten, zonen, dochters, vaders, moeders, broers en zussen. Ruim 1500 bezoekers waaronder honderden scholieren stonden stil bij dit eerbetoon. Dank
Ereveld Vol Leven werd mogelijk gemaakt door de steun van het vfonds,
Stichting Vrienden van de Oorlogsgravenstichting, Provincie Gelderland,
het ministerie van Defensie, het Nationaal Comité 4 en 5 mei, het Mondri-
aan fonds, het Prins Bernhard Cultuurfonds, Fred Foundation, Gravin van
Bylandt Stichting en de Janivo Stichting. Zonder hun steun was Ereveld Vol Leven niet mogelijk geweest. Bedankt!
Michiel van Hattem, directeur vfonds, hoofdpartner Ereveld Vol Leven:
“Het is niet vanzelfsprekend om in een vreedzame wereld te leven, hier-
voor moet door alle generaties hard gewerkt worden. Het vfonds doet dat sámen met alle organisaties die waardevolle projecten initiëren. Voor het
Ereveld Vol Leven zijn wij hoofdpartner omdat dit project heel direct laat zien dat achter de naam op de steen een mens schuilt met nog een heel
leven voor zich. Hierdoor ontstaat zichtbaar meer respect voor de mannen
en vrouwen die hun leven gaven voor onze vrijheid. Laten wij samen blijven zorgen dat deze vrede behouden blijft.”
55
56
Oorlogsgravenstichting
Betty Bausch Betty Bausch overleefde als jonge Joodse vrouw de Tweede Wereldoorlog, haar man Philip de Leeuw werd gefusilleerd door de Nazi’s en ligt begraven op Nationaal Ereveld Loenen. Zij vertelt over de ontmoeting met de representant achter het graf van haar overleden man: “Tijdens Ereveld Vol Leven staat er een man achter zijn graf die net zo oud is als mijn Flip was toen hij werd omgebracht. Het is zo bijzonder, zo’n mooie manier van herdenken. Het is de mooiste herdenking ooit. Ik ben er verschrikkelijk blij mee. Het is heel even of hij er weer staat. Heel even kan ik hem weer in de ogen kijken.”
Jaaroverzicht 2016
57
58
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2016
Monique Manders Wandelend in stilte op het Ereveld Vol Leven voel ik mijn hoofd buigen in nederigheid. Zoveel kostbare levens gegeven in oorlog en vredesmissies. Ook dat van mijn grootvader. Mensen die de doden achter de graven representeren aan weerszijden van het pad, vormen een haag. De breuklijnen van de dood en het leven worden hier zichtbaar aanwezig gemaakt. Ik stap in als representant voor een onbekende Nederlander, misschien wel een vrouw van mijn leeftijd. Ineens representeer ik de dood. Mensen in vrijheid lopen letterlijk aan mij voorbij. Het leven is verder gegaan. Levenskracht in het veld van de dood. Voor mij staat iemand stil en kijkt me aan. Ik voel de intensiteit van de stilte. Ik voel me gezien in het allergrootste wat ik gegeven heb, mijn leven. We hebben contact op de breuklijn van leven en dood. Monique Manders, representant en nabestaande (op de foto vijfde van links)
59
60
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2016
Herdenkingen Herdenken. Even letterlijk twee minuten stil staan bij de mensen die hun leven hebben gegeven voor onze vrede, vrijheid en veiligheid. We doen het gelukkig op vele momenten in het jaar. Op twee dagen staan alle Nederlanders gezamenlijk even bij iedereen die viel door oorlogsgeweld. Op 4 mei en 15 augustus. 4 mei
Op 4 mei staan Nederlanders wereldwijd stil bij de oorlogsslachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en daarna. Naast de traditionele herdenkingen
op de Dam en bij de Waalsdorpervlakte herdenken we de doden ook bij de oorlogsgraven. Dichterbij kun je niet komen. Ook dit jaar kwamen Neder-
landers bijeen op Nationaal Ereveld Loenen, Militair Ereveld Grebbeberg
en de Nederlandse erevelden Menteng Pulo (Jakarta) en Kembang Kuning (Surabaya) in IndonesiĂŤ. Daarnaast werd ook op vele andere plaatsen herdacht bijvoorbeeld op de Duitse erevelden, in Sachsenhausen, het ereveld Mill Hill in Londen, het Nederlandse ereveld in Oslo, op het Nederlands consulaat in Istanbul en op het ereveld in Hong Kong.
Wij zijn zeer vereerd dat ter gelegenheid van het 70-jarig bestaan van de Oorlogsgravenstichting in 2016 minister-president Mark Rutte de 4-mei herdenking op Nationaal Ereveld Loenen heeft bijgewoond.
61
62
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2016
4 mei “Nationaal Ereveld Loenen is levende geschiedenis. Want op deze plek worden herinneringen doorgegeven, van generatie op generatie“ zegt minister-president Mark Rutte in zijn toespraak tijdens de dodenherdenking in Loenen. Hij staat in zijn toespraak stil bij de verliezen uit de Tweede Wereldoorlog, maar ook door de huidige generatie militairen die zich inzetten tijdens vredesmissies. Hij noemt de omgekomen militairen uit Mali, van wie er één begraven is op het ereveld. “Deze drie mannen zetten zich in voor een vrije en veilige wereld en betaalden tijdens hun uitzending de hoogste prijs.”
63
64
Oorlogsgravenstichting
Menteng Pulo
Kembang Kuning
Jaaroverzicht 2016
Militair Ereveld Grebbeberg
65
66
Oorlogsgravenstichting
15 augustus Op 15 augustus 1945 capituleerde Japan en eindigde formeel de Tweede Wereldoorlog. Dit belangrijke moment herdenken wij nog ieder jaar op de Nederlandse erevelden Menteng Pulo en Kembang Kuning in Indonesië, op Kanchanaburi War Cemetery in Thailand en bij het Indisch monument in Den Haag. Ambassadeur Karel Hartogh op 15 augustus op Kanchanaburi, Thailand over het belang van blijven gedenken: “Juist ook als er geen oorlog is en men vrede als iets vanzelfsprekends begint te zien. Juist ook als de mondiale spanningen toenemen. Juist ook met actieve betrokkenheid van de nieuwe generaties, jongeren, ongeacht hun religieuze of etnische achtergrond. En daarom sta ik […] stil bij het feit dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. Dat vrijheid inspanning vereist. Dat we ons met elkaar tegen het kwaad moeten verzetten en beschermen. Door afstand te nemen van mensen die haat zaaiende teksten uitspreken, van hen die mensen tegen elkaar opzetten. Makkelijke oplossingen zijn er niet voor de ingewikkelde hedendaagse problemen in de wereld, makkelijke teksten leiden slechts tot valse verwachtingen, maken ons leven en ons samenleven uiteindelijk alleen maar gecompliceerder.”
Kanchanaburi
Jaaroverzicht 2016
Menteng Pulo
67
68
Oorlogsgravenstichting
In 2016 was de Oorlogsgravenstichting aanwezig bij de volgende herdenkingen: 19 januari - Loenen
Tarakan herdenking op Nationaal Ereveld Loenen 27 februari - Surabaya Slag in de Javazee
27 februari - Den Haag
Slag in de Javazee (Kloosterkerk) 19 april - Amersfoort Kamp Amersfoort
25 april - Den Haag
ANZAC Day Herdenking op de begraafplaats Westduin 4 mei - Loenen
Herdenking van alle Nederlandse oorlogsslachtoffers op Nationaal Ereveld Loenen 4 mei - Amsterdam
Nationale Herdenking op de Dam 4 mei - Soesterberg
Herdenking van de gesneuvelden van de Koninklijke Luchtmacht 4 mei - Den Helder
Herdenking van de gesneuvelden van de Koninklijke Marine en de Koopvaardij 4 mei - Rhenen
Herdenking gevallen militairen op het Militair Ereveld Grebbeberg 4 mei - Jakarta
Dodenherdenking 4 mei op Nederlands Ereveld Menteng Pulo 19 mei - Kapelle
Herdenking op het Frans Militair ereveld 29 mei - Margraten
Memorial Day Herdenking op het Amerikaanse ereveld
Jaaroverzicht 2016
16 mei - Rhenen
2e Pinksterdagherdenking 8 R.I. 1940 15 augustus - Den Haag
Herdenking capitulatie van Japan bij het Indisch monument 20 augustus - Arnhem
Herdenking Birma-Siam en Pakan Baroe spoorweg 28 augustus - Arnhem
Herdenking bevrijding Japanse Vrouwenkampen 3 september - Roermond
Herdenking Nationaal IndiĂŤ Monument Roermond 13 november - Den Haag
Remembrance Day op de begraafplaats Westduin 13 november - Ysselsteyn Volkstrauertag
13 november - Berlijn Volkstrauertag
Op 27 februari herdenken wij de Slag in de Javazee op het Nederlands ereveld Kembang Kuning in Surabaya
69
70
Oorlogsgravenstichting
veld van eer daar staan de kruizen
als signalen van de dood die in kisten eronder verborgen ligt
voor ons om niet te vergeten dat ze ooit in leven
iets betekend hebben ver weg of dichtbij
hun letters stonden in
hun namen opgeslagen
met een tekst die de achterblijvers
verzonnen om nooit meer te vergeten want dat is hun loon
voor het leven dat voorbij trok en zijn tekens plaatste
die glimlach of tranen gaf emoties daalden neer bleven liggen
of verdwenen in de verte achterna ging de dood
Klaas de Graaff
Jaaroverzicht 2016
71
72
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2016
Pelgrimsreizen Een bezoek aan het graf van een vader, moeder, broer of zus in IndonesiĂŤ, Thailand of Myanmar is voor velen een wens. Maar toch ook een hele opgave, zeker voor mensen op leeftijd. Een reis op maat waarin alle organisatie en zorg uit handen wordt genomen, maakt dit toch mogelijk. Deze optie biedt de Oorlogsgravenstichting met haar Pelgrimsreizen. In 2016 mochten wij weer met 31 pelgrims twee reizen maken naar de
erevelden op Java (Jakarta, Bandung en Semarang) en naar Thailand. Onder deskundige begeleiding bezochten de pelgrims de erevelden waar zij na een intieme herdenking bloemen konden leggen bij de graven van hun
geliefden. Daarnaast bezochten zij plaatsen die belangrijk zijn geweest tijdens de Tweede Wereldoorlog of herinnerden aan de tijd van weleer.
Hierbij stond voortdurend de balans centraal tussen beleving, herdenking en reflectie.
De pelgrimsreizen van de Oorlogsgravenstichting worden financieel mede mogelijk gemaakt door het vfonds. Wij zijn hen zeer dankbaar voor de steun waarmee zij jaarlijks deze reizen mogelijk maken.
73
74
Oorlogsgravenstichting
De pelgrimsreis naar IndonesiĂŤ verbond verschillende generaties in hun herinneringen aan de slachtoffers die begraven liggen op de erevelden op Java.
Jaaroverzicht 2016
75
76
Oorlogsgravenstichting
Over de pelgrimsreis naar Indonsië maakte Indonesianu.nl in 2016 de minidocumentaire De Pelgrims. In deze documentaire vertelt Charlotte Hendriksvan Dam het verhaal van haar zusje Pauline. Hieronder leest u een weergave van dit interview. “Wat mij heel veel kracht geeft tijdens de pelgrimsreis is dat ik niet de enige ben die deze reis maakt. Er zijn allemaal lotgenoten om me heen. We hebben allemaal hetzelfde meegemaakt en we kunnen dat delen. We kunnen onze ervaringen delen. We kunnen het verdriet delen. Daar zit heel veel kracht in. Mijn zusje Pauline was de jongste in ons gezin van drie meisjes. Ze was drie jaar oud. We zaten in kamp Karangpanas. De Japanse kampcommandant vond het leuk om af en toe de waterkraan dicht te draaien. En dat in een warme stad als Semarang. De mensen hadden geen water, geen verkoeling en de kinderen droogden uit. Op een gegeven moment is mijn zusje overleden. Het ging heel snel. Ze kreeg Malaria Tropica en had helemaal geen weerstand meer. Mijn moeder is daardoor ontzettend veranderd. Mijn vader was ook getraumatiseerd. Hij had in Singapore gevangen gezeten en voelde zich schuldig omdat hij mijn moeder niet heeft kunnen helpen. Dat heeft een enorme impact op ons leven gehad. Op dat van mijn andere zusje en mij maar ook op dat van mijn ouders. De eerste keer dat mijn zusje en ik op Kalibanteng mijn jongste zusje gingen opzoeken hebben we zo verschrikkelijk gehuild. We waren ineens zo dichtbij. Dat was echt een hele ontlading en het maakt jezelf ook lichter. Dat is wat de Oorlogsgravenstichting doet met deze pelgrimsreizen” Bekijk de hele documentaire op www.oorlogsgravenstichting.nl/reizen
Jaaroverzicht 2016
Charlotte Hendriks (midden) met twee medereizigers.
Pauline van Dam
77
78
Oorlogsgravenstichting
Duitsland en Oostenrijk per trein
Het is ook voor familieleden van oorlogsslachtoffers die in Duitsland zijn
omgekomen mogelijk een bezoek te brengen aan het graf of gedenkplaats in Duitsland of het Nederlands Ereveld Salzburg in Oostenrijk. De Neder-
landse Spoorwegen en Deutsche Bahn maken deze reis mogelijk. In 2016 maakten 155 nabestaanden met deze regeling de reis naar een van de erevelden in Duitsland of Salzburg (Oostenrijk).
Jaaroverzicht 2016
79
80
Oorlogsgravenstichting
josha sietsma, docent en nabestaande
“ Het is heel bijzonder om de reis als vader en zoon samen te maken” Josha Sietsma reist ieder jaar per trein naar voormalig concentratiekamp Dachau. Hij maakt hiervoor gebruik van de treinreizenregeling van de Oorlogsgravenstichting.
“De oom (Kornelis Sietsma) en twee broers van mijn grootvader verbleven
in Dachau (Hein is daar vermoord, Henk heeft het overleefd. Een derde broer, Jan, is vermoord in Ziegenhain). Ik ben opgegroeid in Canada en Brazilië en tijdens zijn bezoeken aan ons vertelde mijn grootvader verhalen over zijn
oom en zijn broers. Kees Sietsma, zijn oom, was dominee in Amsterdam en heeft in zijn preken meerdere malen gebeden voor het koningshuis. Dat
heeft hem een enkeltje Dachau opgeleverd. Dat zet je toch aan het denken. Hij had een vrouw en kinderen. Welke keuzes maak je dan? Hein Sietsma,
samen met Henk oprichter van verzetsgroep HEIN (Helpt Elkaar In Nood),
hielp Joodse gezinnen om onder te duiken. Zij werden daarbij geholpen door hun jongere broer Jan. Twee broers van mijn opa zijn dus vermoord. Ik vond
dit als kind altijd iets om stil bij te staan: wat bewoog hen? Ik wilde er meer over weten en ben op reis gegaan naar Dachau en ben daar in de archieven op zoek gegaan naar meer inforamtie.”
“Ik doe dit nu voor de 5e of 6e keer. De reis heb ik inmiddels gemaakt met
diverse groepen. Met familie, collega’s, leerlingen van mijn school en docen-
ten van het United States Holocaust Memorial Museum. Twee jaar geleden
Jaaroverzicht 2016
heb ik mijn vader meegenomen. Hij was daar nog nooit geweest. De reis,
als je hem samen maakt als vader en zoon is heel bijzonder. Je brengt veel tijd samen door dat zorgt voor een binding.�
Ik maak de reis nu jaarlijks samen met leerlingen en collega’s als studiereis.
We reizen met een groep van 25 leerlingen, mavo en havo en vijf begelei-
ders. Wij volgen daar een programma van het Mannheimer Instituut. De
leerlingen bezoeken het kamp en ook het archief. Voor sommige leerlingen is het de eerste keer alleen van huis. Het bezoek aan het kamp maakt een hele grote indruk en de reis per trein is toch ook wel een hele beleving.
81
82
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2016
Uw steun Veel van de activiteiten en projecten in dit jaaroverzicht zijn tot stand gekomen dankzij de steun van onze donateurs en giften en bijdragen van fondsen en stichtingen. Zonder deze steun hadden wij dit werk niet kunnen doen. En deze steun wordt steeds belangrijker voor ons. Schenkingen in 2016
In 2016 ontvingen wij € 212.483 aan giften, bijdragen/donaties van nabestaanden en legaten en € 780.497 aan steun van fondsen en stichtingen
en bijzondere giften. De Stichting Vrienden van de Oorlogsgravenstichting heeft € 56.895 aan giften en bijdragen ontvangen. Dankzij deze steun kan de Oorlogsgravenstichting pelgrimsreizen naar Indonesië en Thailand
uitvoeren, bloemleggingen verzorgen en bijzondere projecten zoals Ereveld Vol Leven uitvoeren. Wij zijn iedereen hier heel erg dankbaar voor. Steun Ons
Draagt u het werk van de Oorlogsgravenstichting een warm hart toe? Dan kunt u ons op verschillende manieren steunen. U bepaalt zelf wat
het beste bij u past. Word Donateur
Als donateur steunt u de Vrienden van de Oorlogsgravenstichting met
een structurele jaarlijkse bijdrage aan de projecten van de Oorlogsgraven-
stichting. Aanmelden doet u eenvoudig op onze website of door middel van het kaartje in dit jaarbericht.
83
84
Oorlogsgravenstichting
Een gift of eenmalige donatie
Een andere manier om het werk van de Oorlogsgravenstichting te steunen
is door middel van een eenmalige of periodieke gift. Meer informatie en de mogelijkheid om via ideal te doneren vindt u op onze website. Nalaten: Oorlogsgravenstichting in uw testament
U kunt ook na uw leven iets blijvends betekenen voor het werk van de
Oorlogsgravenstichting. Via onze vriendenstichting kunt u projecten en het werk van de Oorlogsgravenstichting opnemen in uw testament. Stichting Vrienden van de Oorlogsgravenstichting
Onze vriendenstichting beheert alle donaties en giften die wij ontvangen. Het onbezoldigde bestuur van deze stichting ziet erop toe dat alle bijdra-
gen goed worden besteed. Vrienden van de Oorlogsgravenstichting is een
zogenoemde Culturele Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) en wordt
door de Belastingdienst gerekend tot de culturele goede doelen.
U kunt uw bijdrage in ĂŠĂŠn keer schenken, of deze verspreiden over meer
jaren. Kiest u voor een schenking in minimaal vijf jaarlijkse termijnen,
dan is dat fiscaal extra voordelig; deze zogeheten lijfrenteschenking is
namelijk volledig aftrekbaar. Meer informatie vind u op de website van
de Belastingdienst.
Meer informatie over de verschillende manieren waarop u ons kunt steunen vindt u op onze website (www.oorlogsgravenstichting.nl/steunons).
Jaaroverzicht 2016
85
86
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2016
Over ons Oorlogsslachtoffers zijn soms militairen maar vaak burgers: mannen,
vrouwen en kinderen die hun leven verloren tijdens de Tweede Wereldoorlog of tijdens gewelddadige conflicten daarna - zoals in voormalig Nederlands-IndiĂŤ. Het zijn ook Nederlandse militairen die tijdens vredesmissies om het leven zijn gekomen.
De Oorlogsgravenstichting heeft ongeveer 180.000 mensen geregistreerd als oorlogsslachtoffer. Zij zijn gevallen sinds 9 mei 1940, het begin van de Tweede Wereldoorlog. Al deze mensen hebben een verhaal, soms indrin-
gend soms kort of eenvoudig.
De Oorlogsgravenstichting wil de herinnering aan deze mensen levend
houden. Niet alleen voor de huidige generatie, maar ook voor de toekom-
stige generaties. Dit doen wij door hun verhalen te verzamelen en door te
vertellen. Door hun namen te registreren en te noemen en door het onder-
houden van de 50.000 Nederlandse oorlogsgraven waar ook ter wereld. Daarnaast verzorgt de Oorlogsgravenstichting bijna 10.000 graven van militairen van de geallieerde strijdkrachten in Nederland.
87
88
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2016
Organisatie De Oorlogsgravenstichting is gevestigd in Den Haag. Ons team bestaat uit
26 mensen die werkzaam zijn in Den Haag, op de Grebbeberg (in Rhenen),
in Loenen (bij Apeldoorn), Amersfoort en Zoetermeer.
Onze werkzaamheden in Indonesië worden gecoördineerd vanuit het
kantoor in Jakarta. Daar zorgt een team samen met bijna 120 Indonesische
medewerkers o.l.v. Robbert van de Rijdt, onze directeur Indonesië voor het beheer en onderhoud van de zeven Nederlandse erevelden in Indonesië . De Oorlogsgravenstichting werkt in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Onze Beschermheer
Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander Bestuur
Het bestuur van de Oorlogsgravenstichting bestaat uit een bestuurder,
Raad van Toezicht en Raad van Advies Bestuurder
T.W.B. Vleugels, Algemeen directeur Raad van Toezicht
Mr. J.P.H. Donner, President
Vice-president van de Raad van State J.A. van Diepenbrugge, Vicevoorzitter
Luitenant-generaal der Koninklijke Landmacht b.d Jhr. W.L. den Beer Poortugael
89
90
Oorlogsgravenstichting
Mevrouw drs. M.R. Van Lanschot-Van Vloten T. Yocarini
Drs. E.H. Wellenstein Raad van Advies
Mr. G.J. de Graaf, Voorzitter Oud-senator Eerste Kamer
Mevrouw Drs. A.Th.B. Bijleveld - Schouten
Commissaris van de Koning in Overijssel namens het
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Drs. W.A. van Ee
Directeur Consulaire Zaken en Migratiebeleid namens het Ministerie van Buitenlandse Zaken Mr. M. Gazenbeek
Plv. SG namens het Ministerie van Defensie Drs. C. van der Burg
Directeur-Generaal Langdurige Zorg namens het Ministerie Volksgezondheid, Welzijn en Sport C.G.A. Cornielje
Commissaris van de Koning in Gelderland Mr. E.F. Jacobs
Oud-ambassadeur
Mevrouw mr. S.M.L.M. Spoor
Advocaat-generaal Ressortsparket Amsterdam Mr. D. van Putten
Luitenant-generaal b.d. der Koninklijke Marechaussee Drs. J.H. Wehren
Luitenant-generaal b.d. der Koninklijke Luchtmacht b.d.
A.G. van Ede
Luitenant-generaal der Mariniers b.d.
Jaaroverzicht 2016
Nederland - Leen Bouwhuis, Charles Willemsen, Kees Kelderman, Henk Mulder, John Groenestein, Gerard Reusken, Robbie Jankisingh, Peter Raatgever, Nico van Dijk, Johan Teeuwisse, Frans Schuling, Henk Bouhof, Ada Koreneef, Anita Mulder, Hélène Briaire, Arie Harrewijn, Roel Broer, Krista Fernhout, Theo Vleugels, Ranie Nanda, Gel Flieringa, Bonny Lelieveld, Martin van der Draai. Afwezig op de foto: Jeroen Schoterman, Jannie Slappendel en Nancy Vink.
Indonesië vlnr - Rudolph da Costa, Carolina S. Darman, Dwi Andjar Winarni, Robbert van de Rijdt, Regina Sugiyanti, Asnita Pohan.
91
92
Oorlogsgravenstichting
Bestuur Stichting Vrienden van de Oorlogsgravenstichting Baron B.J.M. van Voorst tot Voorst, Voorzitter F.J. Marcus, Penningmeester C.N.J. Neisingh, Secretaris
Generaal-majoor van de Koninklijke Marechaussee b.d. C.G.J. Hilderink
Generaal-majoor Koninklijke Luchtmacht b.d.
Wijzigingen Afgetreden:
G. Flieringa, Algemeen Directeur,
P. Steenmeijer, Secretaris Vriendenstichting Aangetreden leden
T.W.B. Vleugels, Algemeen Directeur
Drs. E.H. Wellenstein, Raad van Toezicht
Drs. J.H. Wehren, A.G. van Ede, Raad van Advies Medewerkers
Henk Bouhof is na ruim 40 jaar trouwe dienst op
Nationaal Ereveld Loenen van zijn pensioen gaan genieten.
Jaaroverzicht 2016
In Memoriam Nico Buis Op 23 augustus 2016 overleed voormalig Bevelhebber der Zeestrijdkrachten Vice-Admiraal Nico Buis, oud-president van de Oorlogsgravenstichting.
Nico Wessel Gerrit Buis werd op 26 november 1938 te Voorburg geboren.
Na zijn carrière bij de Marine was hij van 1995 tot 2008 verbonden aan
de Oorlogsgravenstichting als lid van de Raad van Bestuur. De laatste vijf
jaar was hij president van de Raad van Bestuur, welke functie hij met veel
enthousiasme en gedrevenheid uitoefende. Ook na zijn aftreden bleef hij de activiteiten van de Oorlogsgravenstichting met volle belangstelling volgen. Wij denken met eerbied aan hem terug.
93
94
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2016
Contact Nederland
Zeestraat 85
2518 AA Den Haag Postbus 85981
2508 CR Den Haag Telefoon 070 313 10 80 info@ogs.nl IndonesiĂŤ
Jalan Panglima Polim Raya 23 Jakarta
Telefoon 00 6221 7207983 info@ogs.or.id
www.oorlogsgravenstichting.nl
www.facebook.com/oorlogsgravenstichting ING IBAN: NL98INGB0000401000
ABN AMRO IBAN: NL53ABNA0246244097
Kamer van Koophandel Haaglanden 41149180
Volg ons op facebook www.facebook.com/oorlogsgravenstichting
95
96
Oorlogsgravenstichting
Dit jaaroverzicht is gemaakt door: Teksten: Oorlogsgravenstichting Foto’s: Oorlogsgravenstichting, Rob Gieling, Ming Bong, Nationale Veteranendag, Ministerie van Defensie, Media Centrum Defensie, Loe Beerens, Carolien Sikkenk en Bianca Scharoo Vormgeving: Honderdenéén Grafisch Ontwerp, Haarlem Drukwerk: Indrukwekkend, Heiloo
Jaaroverzicht 2016
97