Oorlogsgravenstichting Jaaroverzicht 2015

Jaaroverzicht 2015

Jaaroverzicht 2015

Jaaroverzicht 2015

Foto cover: Ereveld Kalibanteng

1

2

Oorlogsgravenstichting

Ereveld Kembang Kuning

Jaaroverzicht 2015

Inhoud Welkom

5

Terugblik 2015

11

Oorlogsgraven

25

Herdenkingen

41

Pelgrimsreizen

53

Uw steun

60

Organisatie

66

Over ons

71

Contact

73

3

4

Oorlogsgravenstichting

Jaaroverzicht 2015

Welkom Voor u ligt het jaaroverzicht van de Oorlogsgravenstichting 2015. Mijn

laatste en daarmee voor mij toch wel bijzonder. Per 1 oktober 2016 draag

ik het stokje over aan een opvolger. Ik blik hiermee dus niet alleen terug

op het afgelopen jaar maar op de afgelopen zeven jaren dat ik leiding heb mogen geven aan deze prachtige organisatie.

Een periode waarin wij veel hebben bereikt. Persoonlijke hoogtepunten in de afgelopen zeven jaar waren de dankbaarheid die ik heb ontvangen van alle nabestaanden die ik persoonlijk ontmoet en bezocht heb. Daarnaast

de stappen die de Oorlogsgravenstichting gemaakt heeft in het doorvoeren van een nieuwe visie waarin de verhalen van de oorlogsslachtoffers

meer centraal komen te staan. Concrete resultaten hiervan worden steeds

zichtbaarder met onze nieuwe website en verhalen-database en projecten als Ereveld Vol Leven. Tot slot de inzet van alle medewerkers hier en in

Indonesië dankzij wie de graven er zo mooi bij liggen en bij wie de zorg voor de nabestaanden in goede handen is.

Foto’s gezocht

Een van de pijlers van het werk van de Oorlogsgravenstichting is het

doorgeven van de verhalen van de oorlogsslachtoffers. Met het afnemen van het aantal ooggetuigen wordt het steeds belangrijker om de herinneringen en (oog)getuigenverslagen vast te leggen voor toekomstige

generaties. Dit doen we in onze verhalen-database.

De Oorlogsgravenstichting wil de informatie uit haar database voor

iedereen zo toegankelijk mogelijk maken. Hiervoor is in mei vorig jaar

onze nieuwe website gelanceerd. Het voordeel hiervan is dat er nu één centrale plaats is voor de herinnering aan de oorlogsslachtoffers en

5

6

Oorlogsgravenstichting

andere slachtoffers van de oorlog. U kunt uw verhalen, foto’s, etc. zelf toe voegen op www.oorlogsgravenstichting.nl.

Deze nieuwe database maakt het ook mogelijk om nog meer samen te

werken met andere organisaties en gegevens en verhalen uit te wisselen.

Wij werken nu al samen met het Nationaal Comité 4 en 5 mei, het NIOD, de Stichting Vriendenkring Neuengamme en het Oranje Hotel.

Ereveld Vol Leven

Bijzonder trots ben ik op een initiatief dat wij in 2015 gestart zijn en dat

op 2 mei 2016 een prachtig vervolg krijgt: Ereveld Vol Leven. Voor één dag is bij een aantal graven op Nationaal Ereveld Loenen het leven terug gezet in de vorm van een representant van hetzelfde geslacht en dezelfde leeftijd als de persoon die daar begraven ligt. Wij hebben hiervoor een aantal

nabestaanden en leerlingen uit het middelbaar onderwijs uitgenodigd.

Het resultaat was bijzonder indrukwekkend.

Vriendenstichting

In 2015 heeft de Stichting Vrienden van de Oorlogsgravenstichting meer

vorm gekregen. Het verheugt mij zeer dat een groot aantal van onze donateurs gehoor heeft gegeven aan ons verzoek om de automatische incasso van hun donatie voortaan bij de Vriendenstichting onder te brengen.

Wij zijn al onze donateurs heel erg dankbaar. Door uw gulle giften zijn

wij in staat om naast het beheren en onderhouden van de Nederlandse

oorlogsgraven, belangrijke andere projecten te ontwikkelen. Om die reden blijven alle giften iedere keer opnieuw van harte welkom en hard nodig zeker ook naar de toekomst toe.

Jaaroverzicht 2015

Actueel

Helaas is in 2015 opnieuw gebleken hoe actueel ons werk nog steeds is doordat er drie nieuwe oorlogsslachtoffers zijn gevallen tijdens de

vredesmissie in Mali. Wij wensen de familie en vrienden van deze dappere mannen veel steun toe in het verwerken van dit enorme verlies.

Terugblik

Twee mooie pelgrimsreizen, een nieuwe tentoonstelling op de Grebbeberg, vele jonge en minder jonge mensen die een bezoek brachten aan een van

de erevelden in Nederland en IndonesiÍ en prachtige herdenkingen over de hele wereld. Dit is maar een heel klein deel van de activiteiten uit 2015, het volledige overzicht leest u op de volgende pagina’s.

Ik wens u veel leesplezier,

Gel Flieringa,

Algemeen Directeur

7

8

Oorlogsgravenstichting

Nationaal Ereveld Loenen

Jaaroverzicht 2015

9

10

Oorlogsgravenstichting

Leerlingen van de Oda School aan het werk

Jaaroverzicht 2015

Terugblik 2015 Wij kijken met trots terug op 2015. Een jaar waarin we o.a. zagen dat jongeren van alle leeftijden zeer betrokken zijn bij het levend houden van de herinnering aan de oorlogsslachtoffers.

Leerlingen Oda School Sint-Oedenrode helpen mee

In 2015 adopteerde de Oda School uit Sint-Oedenrode de graven van vier

geallieerde militairen die in de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen bij

de bevrijding van Sint-Oedenrode. In aanloop naar de meidagen hebben 31 leerlingen uit groep 8 van de Oda School geholpen bij het onderhoud

van de door hen geadopteerde oorlogsgraven. Dit project is mede tot

stand gekomen met hulp van onze plaatselijke consul Louis Kleine.

Een koffer met een geheim

Op 29 mei was Marleen Peters uit groep 8 van de Eben Haëzerschool uit

Lienden één van de sprekers tijdens de slotavond van het herdenkingsjaar

75 jaar Slag om de Grebbeberg. Zij las haar winnende opstel voor over de

barre vlucht van haar opa in bezettingstijd. De jury, onder voorzitterschap

van Jan Terlouw, zei over haar opstel “Het is een slim verhaal. Anders dan de andere en zeer realistisch”.

Marleen was één van de 240 leerlingen die gehoor gaven aan de oproep

van de Oorlogsgravenstichting een opstel te schrijven rond het thema ‘een koffer met een geheim’. De avond werd afgesloten met een lichtjesroute

waarbij de aanwezigen op alle 852 graven op Militair Ereveld Grebbeberg

een windlicht plaatsten ter nagedachtenis aan de gevallenen. Wij danken

11

12

Oorlogsgravenstichting

Marleen Peters met haar winnende opstel

Jaaroverzicht 2015

Ouwehands Dierenpark, de Nederlandse Spoorwegen en Jacques Vriens voor het beschikbaar stellen van de prijzen voor de opstelwedstrijd.

Gezichten op de Grebbeberg

In het informatiecentrum op Militair Ereveld Grebbeberg opende in 2015 een nieuwe tentoonstelling met foto’s, documenten en persoonlijke

voorwerpen van militairen die begraven liggen op het ereveld. Wij zijn

dankbaar voor de persoonlijke voorwerpen die wij van de nabestaanden in bruikleen hebben gekregen. De verhalen en foto’s van oorlogsslachtoffers zijn ook te lezen op bordjes bij de graven. Een QR-code op de bordjes leidt de bezoekers naar de persoonspagina op onze website.

De tentoonstelling op de Grebbeberg

Rondleidingen op begraafplaatsen en erevelden

In 2015 hebben ruim 300 scholieren uit o.a. Papendrecht, Rhenen,

Wageningen en Zutphen een rondleiding gehad over het ereveld en de loopgraven op de Grebbeberg.

13

14

Oorlogsgravenstichting

Ereveld Vol Leven

Op 8 en 9 juni vond een pilot plaats van een heel bijzondere nieuwe manier van herdenken. We gaven de oorlogsslachtoffers op Nationaal Ereveld

Loenen weer letterlijk even een gezicht. Een impressie van deze dag kunt

u bekijken op ereveldvolleven.nl

Ereveld Vol Leven is tot stand gekomen met dank aan: v-fonds, Nationaal ComitĂŠ 4 en 5 mei, het ministerie van Defensie , Prins Bernhard Cultuur-

fonds, Mondriaan Fonds, Janivo Stichting en Gravin van Bylandt Stichting.

Indonesische jongeren op Kembang Kuning

Ook in IndonesiĂŤ was er belangstelling van de jeugd. TweeĂŤntwintig

leerlingen van de 4e klas van de Surabaya Intercultural School bezochten begin november het ereveld Kembang Kuning in Surabaya.

Studenten onderhouden graven in Loenen

In augustus hebben 47 aspirant-leden van de Leidse Studenten Vereniging Minerva een week vrijwilligerswerk verricht op Nationaal Ereveld Loenen.

Het werk was onderdeel van de maatschappelijke stage tijdens de kennis-

makingstijd. Op het ereveld liggen 85 studenten begraven.

Aspirant-leden van Minerva op Nationaal Ereveld Loenen

Jaaroverzicht 2015

Leerlingen van de Surabaya Intercultural School op ereveld Kembang Kuning

15

16

Oorlogsgravenstichting

Ereveld Vol Leven

Jaaroverzicht 2015

Flip (16 jaar) “Het is anders. Nu zie je hoe alles is. Ik kijk op 4 mei wel altijd TV met mijn ouders maar dit is wel heel erg anders zo met een echte trompet erbij en al die mensen die er zo staan achter een graf. Het is gewoon ingrijpend. Ook persoonlijker.

Je hebt als je twee minuten stilte houdt - tenminste ik heb dan altijd erg het gevoel ‘dit doe ik uit respect voor die mensen die zijn omgekomen’, maar bij die mensen heb je nooit een idee. Nu staan al die mensen hier. Je loopt zo tussen ze door en dan heb je gelijk heel erg het gevoel van ‘oh ja dit zijn ook allemaal vaders en moeders en zonen en dochters’. Je beseft veel meer wat die mensen allemaal gemist hebben. Die twee minuten stilte zullen voor mij nooit meer hetzelfde zijn.”

Flip

17

18

Oorlogsgravenstichting

christiaan scholten, docent praktijkonderwijs zutphen

“ Als je je geschiedenis niet kent, ken je ook je toekomst niet” Christiaan Scholten is docent van een tweede klas en mentor op de School

voor Praktijkonderwijs in Zutphen. Op deze school zitten zo’n 300 kinderen die vooral graag met hun handen werken. “We doen ieder jaar in het voorjaar met alle tweedeklassers een project over oorlog en vrede”.

In 2015 was een rondleiding over Militair Ereveld Grebbeberg voor het

eerst onderdeel van dit project “Als afsluiting van het project gaan we

’s ochtends naar kamp Vught en in de middag naar de Grebbeberg. Dat

is heel bijzonder, juist met deze groep leerlingen. Ze waren helemaal stil

en luisterden ademloos naar de verhalen van Peter Raatgever en ‘meneer Teun’. Het thema leeft echt voor ze.”

“Op school merken we dat ook. Dan komen de kinderen tijdens de les opeens met attributen van thuis, een helm bijvoorbeeld. Het is voor deze kinderen heel belangrijk om verhalen uit de regio te vertellen.

De verhalen komen steeds dichter bij. Zeker als ze met bijvoorbeeld opa

of oma gaan praten. We trekken het thema wel bewust breder dan de Tweede Wereldoorlog en gaan ook in op de vredesmissies. Laten zien dat er nog steeds oorlogen zijn en vertalen dit naar bijvoorbeeld de vluchtelingenproblematiek.”

Jaaroverzicht 2015

“Omdat het ons eerste bezoek was aan de Grebbeberg, was ik heel be-

nieuwd hoe ze zouden reageren. In de voorbereiding op het bezoek hadden we al veel historische filmpjes bekeken. Het maakte veel indruk op de

kinderen om opeens echt op deze plek te zijn en al die graven te zien. Zich

te realiseren om hoeveel mensen het gaat. Iedere klas had ook aan de hand van de verhalen een graf uitgekozen om bloemen bij te leggen en een minuut stil te zijn. Het was een waanzinnig mooie afsluiting.�

19

20

Oorlogsgravenstichting

Met een gids over Nationaal Ereveld Loenen

In de zomer en najaar van 2015 maakten de oud-docenten Jan Heerze, Jan Marechal en Loek Schreurs iedere eerste en laatste zondag van de maand om beurten een wandeling over Nationaal Ereveld Loenen. Deze ervaren

vertellers stonden stil bij de graven om de verhalen te vertellen die achter deze stenen verborgen liggen. Iedereen die wilde, mocht met hen mee

wandelen. Zij startten hiermee een traditie die wij komende jaren hopen voort te zetten.

Nederlandse Veteranendag

Op zaterdag 27 juni was de Oorlogsgravenstichting vertegenwoordigd

op de Nederlandse Veteranendag in Den Haag. Na de plechtigheid in de

Ridderzaal en het defilé konden de bezoekers terecht op het Malieveld voor een ontmoeting met veteranen en demonstraties van defensiematerieel.

In de stand van de Oorlogsgravenstichting trok de fototentoonstelling

over de Nederlandse blauwhelmen, die in Libanon tussen 1979 en 1983 zijn omgekomen, veel belangstelling.

Kunst en ambacht

Op 12 en 13 september stond het Nationaal Ereveld Loenen in het teken van de Open Monumentendagen met als thema ‘Kunst en Ambacht’.

Tijdens de rondleidingen was er daarom extra aandacht voor kunstenaars en ambachtslieden die op het ereveld begraven liggen. Kunstenaars die

zich in het verzet toelegden op het vervaardigen van valse stempels en

documenten en het drukken van illegale kranten en pamfletten. Maar

ook de ambachtslieden die tijdens de verplichte tewerkstelling in Duits-

land, de ‘Arbeitseinsatz’, werden ingezet als dwangarbeiders in de Duitse

oorlogsindustrie.

Jaaroverzicht 2015

Jan Heerze leidt belangstellenden rond op Nationaal Ereveld Loenen

Nederlandse Veteranendag

21

22

Oorlogsgravenstichting

Jaaroverzicht 2015

23

24

Oorlogsgravenstichting

Fly-by met Apache helikopters tijdens bijzetting van Ernst Mollinger

Jaaroverzicht 2015

Oorlogsgraven Uiteraard was er in 2015 ook weer veel aandacht en zorg voor het beheer en onderhoud van de 50.000 Nederlandse oorlogsgraven in Nederland en de rest van de wereld.

Oorlogsslachtoffers Mali

In 2015 verloren drie Nederlandse militairen het leven tijdens de VN-vredesmissie in Mali. Op 17 maart 2015 crashte een Nederlandse Apache-helikopter waardoor kapitein RenĂŠ Zeetsen (30) en eerste luitenant Ernst Mollinger (26) om het leven kwamen. Beide oorlogsslachtoffers zijn gecremeerd.

De as van luitenant Mollinger is bijgezet op Nationaal Ereveld Loenen.

Op 29 november 2015 overleed in Mali Luitenant Kolonel Wolter Van Thiel

(44). Hij heeft een oorlogsgraf op de gemeentelijke begraafplaats Rusthof in Amersfoort.

De bijzetting van Ernst Mollinger

Karel Walet en Eliazer Pachter

Op 2 juli 1943 zijn drie verzetsstrijders door de Duitsers gefusilleerd

op de Waalsdorpervlakte. Jarenlang waren zij begraven als ‘onbekende

25

26

Oorlogsgravenstichting

Nederlander’. In samenwerking met de Bergings- en Identificatiedienst (BID) van de Koninklijke Landmacht, het Landelijk Bureau Vermiste Personen van

de Nationale Politie, het Nederlands Forensisch Instituut en het Nederlandse

Rode Kruis hebben deze mannen aan de hand van DNA-onderzoek weer een naam gekregen. In 2014 werd Douwinius Janse als eerste geïdentificeerd. In

2015 hebben Karel Walet en Eliazer Pachter hun identiteit teruggekregen.

Karel Walet en Eliazer Pachter

Herbegrafenissen

70 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog worden nog ieder jaar

oorlogsslachtoffers herbegraven op één van de erevelden. In 2015 werden

drie militairen herbegraven op Militair Ereveld Grebbeberg: Gerhardus Theodorus Huizinga, Adrianus Tiberius en Hendrik Jan Oosterhuis; en

tien oorlogsslachtoffers op Nationaal Ereveld Loenen: René Wilhemus Fey, Hubertus René Marius Jansen, Gerardus Lanphen, Theodorus Martinus

Jansen, Adrianus Martinus Jacobus Bosch, Cornelis Verploegh, Gerrit Bertus Buunk, Jan Prins, Glijn Zwart en Johannes Cornelis Verberkt.

Jaaroverzicht 2015

Herbegrafenis van de Belgische militair Joseph Van Calck op het Belgisch Erehof in Maastricht. Hij overleed in 1944 op 19-jarige leeftijd bij Roermond, maar zijn lichaam werd nooit teruggevonden.

Dankzij een DNA-analyse van de Nederlandse Bergings- en Identificatiedienst Koninklijke Landmacht (BIDKL) kon Van Calck bij zijn strijdmakkers worden begraven.

27

28

Oorlogsgravenstichting

Jaaroverzicht 2015

In 2015 werden drie militairen herbegraven op Militair Ereveld Grebbeberg: Gerhardus Theodorus Huizinga, Adrianus Tiberius en Hendrik Jan Oosterhuis.

29

30

Oorlogsgravenstichting

Een van de mannen die is herbergraven op Nationaal Ereveld Loenen is Ben Buunk.

Buunk onderhield als geheim agent het radiocontact tussen de Raad van Verzet in Nederland en het Bureau Inlichtingen in Londen. Hij moest in Nederland seinposten oprichten en via die posten het contact onderhouden tussen Nederland en Londen.

Hij kreeg hiervoor meerdere onderscheidingen. Koningin Wilhelmina verleende hem het Kruis van Verdienste op 20 maart 1944 in Londen.

Buunk werd op 10 februari 1945 door de Duitsers in Vroomshoop gearresteerd en overgebracht naar het huis van bewaring in Zwolle. Op 4 april 1945 werd hij samen met vijf andere verzetsstrijders aan de Geldersedijk in Hattem doodgeschoten.

Jaaroverzicht 2015

Nationaal Ereveld Loenen

31

32

Oorlogsgravenstichting

Nederland In Nederland onderhoudt de Oorlogsgravenstichting, naast de graven op Militair Ereveld Grebberg en Nationaal Ereveld Loenen, ruim tienduizend

verspreid liggende graven. Dit zijn naast Nederlandse graven ook geallieerde graven van onder meer het Gemenebest, Amerikanen, Belgen, Fransen, Polen en Russen. In 2015 zijn de erehoven in Den Bosch (erehof Orthen), Dordrecht en Alphen Chaam geheel gerenoveerd.

Het grote aantal veelal verspreid liggende oorlogsgraven onderhouden wij samen met onze bijna 400 Consuls. Consuls zijn door de burgemeester

aangestelde contactpersonen voor inspectie en beheer van de graven. Zij

zijn voor ons een onmisbare schakel met de gemeente. In 2015 verwelkomden wij acht nieuwe consuls en namen afscheid van tien van hen. Als dank

voor hun inzet en goede zorgen heeft de Oorlogsgravenstichting hen een gouden, zilveren of bronzen erespeld uitgereikt.

Burgemeester van Maastricht, Annemarie Penn-te Strake, over de rol

van de Consul tijdens de jaarlijkse Consul-contactdag in haar gemeente:

“Het gaat erom dat u ervoor zorgt dat de plek waar herinneringen te vinden zijn, met zorg en respect onderhouden blijft. U zorgt er ook voor dat de verhalen die deze plekken, deze mensen met zich meebrachten, voor de toekomst bewaard blijven. Ik hecht hier erg veel waarde aan en vind het een groot goed dat er wel 382 consuls in heel Nederland zijn die dit werk met persoonlijk betrokkenheid en toewijding blijven doen. Want om naar de toekomst te kunnen kijken, moeten we ons verleden kennen.

En jullie helpen ons daarbij.�

Jaaroverzicht 2015

Uitbreiding Nationaal Ereveld Loenen

Op Nationaal Ereveld Loenen worden nog ieder jaar nieuwe oorlogsslachtoffers (her)begraven. Om dit ook voor de toekomst nog mogelijk te maken was uitbreiding van het ereveld noodzakelijk. In 2015 werd dit voor een belangrijk deel gerealiseerd.

De uitbreiding op Nationaal Ereveld Loenen

Australië

Kranslegging bij het Netherlands Australian Memorial in Canberra door Robbert van de Rijdt, directeur Indonesië tijdens zijn inspectiereis naar Australië

33

34

Oorlogsgravenstichting

bjorn duijkers, consul maastricht

Vliegende start voor de Consul van Maastricht Consul Bjorn Duijkers van de gemeente Maastricht heeft in zijn eerste jaar als Consul een vliegende start gemaakt: hij begeleidde de herbegrafenis

van een Belgische soldaat en was gastheer van de landelijke Consuldag in zijn gemeente. “Het was een hele ervaring en ik ben meteen in het diepe terecht gekomen” zegt Duijkers daar zelf over.

In 2014 nam Bjorn Duijkers het stokje over van zijn voorganger Andrè

Dreessen. Hij doet zijn werk voor de Oorlogsgravenstichting naast zijn

werk als medewerker van de Begraafplaats Tongerseweg in Maastricht.

“Alle contacten met klanten lopen via mij. Ik maak de afspraken met men-

sen en ga begrafenissen voor. Als Consul rapporteer ik eenmaal per jaar of alle oorlogsgraven er nog netjes bijliggen. Ik kijk dan naar het onderhoud van de steen en zorg dat de beplanting er mooi bij staat. Ik ben ook het contact tussen de gemeente en het publiek. “

In de gemeente Maastricht bevindt zich een groot aantal geallieerde

oorlogsgraven van Canadese, Australische, Engelse en Belgische militairen.

“Afgelopen jaar hadden we hier de herbegrafenis met militaire eer van de Belgische soldaat Van Calck. Het was heel mooi en indrukwekkend hoe dat allemaal verlopen is”.

Jaaroverzicht 2015

Hij is heel erg te spreken over de ontvangst van de Consuls uit alle pro-

vincies van Nederland tijdens de landelijk Consuldag. “Na de ontvangst

door de burgemeester hebben we een rondleiding gegeven hier over de begraafplaats en ’s middags een bunker uit de oorlog bekeken. De lunch hebben wij genoten op Chateau Neercanne. Iedereen die ik er over ge-

hoord heb, heeft het als een zeer interessante en prettige dag ervaren”.

Als ambitie voor de komende jaren noemt Duijkers het betrekken van

jongeren bij de oorlogsgraven. “We hebben hier een verzoek voor gehad, maar afgelopen jaar ben ik daar nog niet aan toe gekomen. Het lijkt mij wel heel er goed en leuk om de jeugd er bij te betrekken”.

35

36

Oorlogsgravenstichting

In 2015 mochten wij op de erevelden in IndonesiĂŤ een aantal bijzondere bezoekers verwelkomen: Nederlandse Commandant der Strijdkrachten generaal Tom Middendorp op Menteng Pulo, Commandant der Zeestrijdkrachten luitenant-generaal Rob Verkerk op Kembang Kuning en brigade generaal der mariniers Richard Oppelaar op Menteng Pulo.

Naast deze hoogwaardigheidsbekleders mochten wij in 2015 8592 bezoekers verwelkomen op Nederlandse erevelden in IndonesiĂŤ.

Brigade-generaal Oppelaar

Luitenant-generaal Verkerk

Jaaroverzicht 2015

Generaal Middendorp

37

38

Oorlogsgravenstichting

Europa

In 2015 werden op de Nederlandse erevelden Duitsland, Frankrijk,

Oostenrijk, het Verenigd Koninkrijk en Noorwegen inspectie- en onderhoudsbezoeken uitgevoerd.

Bijzondere aandacht was er in 2015 voor de renovatie van het Nederlands Ereveld in Salzburg dat er nu weer prachtig bij ligt. Dit met speciale dank aan de Oostenrijkse autoriteiten voor hun bijdrage

Een bloem op een graf

Een bloem op een graf is een mooi symbool. Het zegt ‘je bent niet ver-

geten’. Het is echter niet voor iedereen mogelijk persoonlijk een bloem

te leggen. Zeker niet als een graf zich aan de andere kant van de wereld

bevindt. De Oorlogsgravenstichting biedt nabestaanden daarom de

mogelijkheid namens hen bloemen te leggen op een graf. Deze dienst

is mogelijk op Militair Ereveld Grebbeberg, Nationaal Ereveld Loenen en de erevelden in Duitsland, Indonesië, Thailand, Hongkong, Singapore,

Korea en Thanbyuzayat in Myanmar (voormalig Birma).

Sinds de lancering van onze nieuwe website in 2015 kunt u eenvoudig

bloemen bestellen via onze verhalen-database. Bij de graven waar dit mogelijk is vindt u de optie ‘leg bloemen op dit graf’.

Jaaroverzicht 2015

39

40

Oorlogsgravenstichting

Jaaroverzicht 2015

Herdenkingen Gedurende het jaar staan wij op veel momenten stil bij onze oorlogsslachtoffers. Al deze herdenkingen groot of klein zijn belangrijk. Daarnaast zijn er twee dagen waarop alle Nederlanders gezamenlijk stil staan bij de doden door oorlogsgeweld: de Nationale Dodenherdenking op 4 mei en de herdenking van de Japanse capitulatie op 15 augustus.

4 mei

Op de vierde dag in mei stonden wij en velen met ons stil bij de oorlogs-

slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en daarna. Traditioneel vonden er herdenkingen plaats op Nationaal Ereveld Loenen, Militair Ereveld Grebbeberg en het Nederlands Ereveld Menteng Pulo in Indonesië.

Daarnaast werd ook op vele andere plaatsen herdacht, waaronder op

de Duitse erevelden, in Sachsenhausen, het ereveld Mill Hill in Londen,

op het Nederlands consulaat in Istanbul en op het ereveld in Hong Kong.

Minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert zei op 4 mei op Nationaal

Ereveld Loenen: “Vrijheid heeft onze constante aandacht nodig. Als

minister van Defensie zie ik iedere dag opnieuw hoe noodzakelijk die bijdrage is. De wereld staat niet bepaald stil. De brandhaarden zijn groots.

Er gaat geen dag voorbij zonder dat ergens in de wereld een oorlog woedt.

Heb dus de moed om op te staan. Erken dat vrijheid niet vanzelfsprekend is, maak duidelijk dat we moeten blijven bouwen aan onze vrijheid”

41

42

Oorlogsgravenstichting

Jaaroverzicht 2015

Jong en oud herdenken op Nationaal Ereveld Loenen.

43

44

Oorlogsgravenstichting

Jaaroverzicht 2015

Prinses Margriet en prof.mr. Pieter van Vollenhoven bij de herdenking van de Tweede Wereldoorlog op Militair Ereveld Grebbeberg.

45

46

Oorlogsgravenstichting

In 2015 was de Oorlogsgravenstichting vertegenwoordigd bij de volgende herdenkingen:

19 januari - Loenen

Tarakan herdenking op Nationaal Ereveld Loenen 27 februari - Surabaya Slag in de Javazee

25 april - Den Haag

ANZAC Day Herdenking op de begraafplaats Westduin 4 mei - Loenen

Herdenking van alle Nederlandse oorlogsslachtoffers op Nationaal Ereveld Loenen 4 mei - Amsterdam

Nationale Herdenking op de Dam 4 mei - Soesterberg

Herdenking van de gesneuvelden van de Koninklijke Luchtmacht 4 mei - Den Helder

Herdenking van de gesneuvelden van de Koninklijke Marine en de Koopvaardij 4 mei - Rhenen

Herdenking gevallen militairen op het Militair Ereveld Grebbeberg 4 mei - Jakarta

Dodenherdenking 4 mei op Nederlands Ereveld Menteng Pulo 21 mei - Kapelle

Herdenking op het Frans Militair ereveld 24 mei - Margraten

Memorial Day Herdenking op het Amerikaanse ereveld 25 mei - Rhenen

2e Pinksterdagherdenking 8 R.I. 1940 15 augustus - Den Haag

Herdenking capitulatie van Japan bij het Indisch monument

Jaaroverzicht 2015

29 augustus - Arnhem

Herdenking Birma-Siam en Pakan Baroe spoorweg 30 augustus - Arnhem

Herdenking 70 jaar bevrijding Japanse Vrouwenkampen 5 september - Roermond

Herdenking Nationaal Indië Monument Roermond 8 november - Den Haag

Remembrance Day op de begraafplaats Westduin

President van de Oorlogsgravenstichting mr. J.P.H. Donner tijdens de herdenking Birma-Siam en Pakan Baroe Spoorweg op 29 augustus: “Waarom dan nog apart stilstaan bij de slachtoffers en wreedheden van de dwangarbeid in Birma en op Sumatra?

Dat mag geen vraag zijn. Ieder slachtoffer verdient het vele malen herdacht te worden en ieder misdrijf tegen de menselijkheid moeten we telkenmale gedenken. Zouden we de slachtoffers alleen nog allen tezamen herdenken en zouden we de wreedheden en onmenselijkheid nog alleen als deel van de Tweede Wereldoorlog gedenken, dan zijn we eigenlijk al aan het vergeten.”

47

48

Oorlogsgravenstichting

Den Haag

Thanbyuzayat (Myanmar)

Jaaroverzicht 2015

Op 15 augustus herdenken we de capitulatie van Japan en daarmee het formele einde van de Tweede Wereldoorlog. Dit herdenken we zowel op de Nederlandse Erevelden Menteng Pulo en Kembang Kuning in IndonesiĂŤ als bij het Indisch monument in Den Haag.

Menteng Pulo

49

50

Oorlogsgravenstichting

Herdenking van de Slag in de Javazee op 27 februari op het Nederlands Ereveld Kembang Kuning in Surabaya.

Jaaroverzicht 2015

Ereveld Kembang Kuning

51

52

Oorlogsgravenstichting

Arnold van Haver, pelgrimsreizier (verhaal pagina 54-55)

Jaaroverzicht 2015

Pelgrimsreizen Nog eenmaal een bezoek brengen aan het graf van een vader, moeder, broer of zus in IndonesiĂŤ, Thailand of Myanmar. Dat maakt de Oorlogsgravenstichting mogelijk met haar Pelgrimsreizen.

In 2015 kijken wij terug op twee prachtige reizen. Zevenendertig nabe-

staanden reisden naar de erevelden op Java (Jakarta, Bandung en Semarang) of Thailand en Myanmar. De pelgrims bezochten tijdens hun reis onder

deskundige begeleiding de erevelden, waar zij na een intieme herdenking

de gelegenheid kregen bloemen te leggen bij de graven van hun geliefden.

Daarnaast bezochten zij plaatsen die belangrijk zijn geweest tijdens de

Tweede Wereldoorlog of herinnerden aan de tijd van weleer. Hierbij stond voortdurend de balans centraal tussen beleving, herdenking en reflectie.

De pelgrimsreizen van de Oorlogsgravenstichting worden financieel mede mogelijk gemaakt door het v-fonds.

Duitsland en Oostenrijk per trein

Het is ook voor familieleden van Nederlandse oorlogsslachtoffers die in

Duitsland zijn omgekomen mogelijk een bezoek te brengen aan het graf

of gedenkplaats in Duitsland of ereveld Salzburg in Oostenrijk. De Nederlandse Spoorwegen en Deutsche Bahn maken deze reis mogelijk. In 2015 maakten 215 nabestaanden met deze regeling de reis naar een van de erevelden in Duitsland of Salzburg (Oostenrijk).

53

54

Oorlogsgravenstichting

arnold van haver, pelgrimsreiziger

“ Een reis met een lach en een traan” Indonesië een land met een fascinerende cultuur, rijke geschiedenis, fantasti-

sche keuken, landschappen vol rijstvelden, vulkanen en regenwoud en honderden tropische eilanden met blauwe wateren en witte stranden. Kortom een

paradijs. Maar voor velen werd dit paradijs een paradijs met een zwarte rand.

In januari 1942 landden Japanse troepen op Nederlands-Indië, dat twee

maanden later moest capituleren. De Japanners zetten de Europese bevolking

van Nederlands-Indië gevangen in kampen; de mannen werden veelal ingezet als dwangarbeider. In augustus 1945 werd Nederlands-Indië bevrijd, Japan capituleerde en iedereen was klaar om zich in te zetten voor de wederopbouw.

Echter nog in diezelfde maand riep Indonesië de onafhankelijkheid uit. Na de daarop volgende gewelddadige ‘Bersiap’-periode sloegen de Nederlanders hard terug in ‘politionele acties’, maar moesten uiteindelijk het onderspit delven. Veel inwoners van Nederlands-Indië vertrokken naar Nederland.

Ook Arnold van Haver, een 16 jarige jongen die als baby van 9 maanden in het

kamp terecht kwam, reisde samen met zijn vader en stiefmoeder in 1957 af

naar Nederland. Arnold had het kamp overleefd, maar zijn moeder niet. Ook

zijn opa en oma van vaders kant en opa van moeders kant waren allen omge-

komen tijdens de Bersiap-periode en begraven op ereveld Menteng Pulo.

Eenmaal in Nederland ging het leven voor Arnold gewoon door. Hij stichtte een gezin, ging werken bij Defensie en voelde zich eigenlijk ‘senang’. Echt

nadenken over het verleden deed hij niet, totdat hij zich na zijn pensionering (56) bepaalde dingen begon af te vragen. Zaken als ‘waarom verloopt het contact met mijn dochters zo stroef?’, ‘hoe was mijn moeder eigenlijk?’,

Jaaroverzicht 2015

‘zou ik dezelfde persoon zijn geweest die ik nu ben, als zij nog geleefd had?’.

Al deze gedachten kregen een loodzware eigen dimensie. Arnold werd doorverwezen naar Stichting Centrum ‘45, een organisatie die zich voornamelijk bezighoudt met psycho-traumalogie. De psychiater die hem behandelde

raadde hem aan om terug te gaan naar zijn roots en naar zijn moeder. Een

moeder, die hij zich niet kon herinneren maar die zó belangrijk voor hem

was. Afscheid had hij nooit van haar kunnen nemen en ook haar graf had hij nog nooit bezocht. Gezien het beladen karakter dat zijn terugkeer naar zijn

geboorteland en het bezoek aan het graf van zijn moeder en verdere familie

zou hebben, werd Arnold geadviseerd om zich in te schrijven voor één van de reizen van de Oorlogsgravenstichting.

“Een reis met een lach en een traan”, zo zou Arnold later zeggen. Een reis

waarop hij geconfronteerd zou worden met zijn eigen angsten en onzeker-

heden en vooral zijn verleden, maar die hij samen kon delen met zijn lotge-

noten/medereizigers. Zij hadden immers ook hun eigen verhaal en voelden

ook wat hij voelde. Er ontstonden vriendschappen van onschatbare waarde, soulmates werden ze.

Een reis waarop hij zich veilig kon voelen. Er gaat immers altijd vakkundige

begeleiding mee; een geestelijke, een arts en begeleiding vanuit het kantoor

in Nederland en Indonesië. Zij stonden altijd klaar voor emotionele, medische

en reisbegeleiding. Een reis die een goede balans heeft tussen emotionele zaken en ontspanning; ook het toeristische programma is met zorg uitge-

stippeld. Maar bovenal het bezoek aan het graf van zijn moeder, het kunnen praten tegen haar, het gevoel hebben dat er goed voor haar gezorgd wordt, heeft een positieve wending gegeven aan zijn verwerkingsproces en rust.

De rust waar hij al zo lang naar zocht.

55

56

Oorlogsgravenstichting

De pelgrimsreis naar IndonesiĂŤ verbond verschillende generaties in hun herinneringen aan de slachtoffers die begraven liggen op de erevelden op Java.

Jaaroverzicht 2015

57

58

Oorlogsgravenstichting

In november reisde een groep pelgrims naar Thailand en Myanmar. Zij herdachten de bijna 3000 Nederlandse slachtoffers van Birma-spoorlijn.

Myanmar

Jaaroverzicht 2015

Thailand

59

60

Oorlogsgravenstichting

Uw steun Veel van de activiteiten en projecten in dit jaaroverzicht zijn tot stand gekomen dankzij de steun van onze donateurs, giften en bijdragen van fondsen en stichtingen.

Zonder deze steun hadden wij dit werk niet kunnen doen.

Schenkingen in 2015

In 2015 ontvingen wij â‚Ź 318.657 ontvangen aan giften, legaten en collectes en â‚Ź 206.100 aan steun van fondsen en stichtingen en bijzondere giften.

Wij zijn iedereen heel erg dankbaar voor hun bijdrage.

Steun Ons

Draagt u het werk van de Oorlogsgravenstichting een warm hart toe?

Dan kunt u ons op verschillende manieren steunen. U bepaalt zelf wat

het beste bij u past.

Word Donateur

Als donateur steunt u ons met een structurele jaarlijkse bijdrage aan onze

projecten. Aanmelden doet u eenvoudig op onze website of door middel van het kaartje in dit jaarbericht.

Een gift of eenmalige donatie

Een andere manier om het werk van de Oorlogsgravenstichting te steunen

is door middel van een eenmalige of periodieke gift. Sinds de introductie van onze website kan dat ook eenvoudig online via Ideal.

Jaaroverzicht 2015

Nalaten: Oorlogsgravenstichting in uw testament

U kunt ook na uw leven iets blijvends betekenen voor het werk van de

Oorlogsgravenstichting. U kunt een specifiek project of het werk van de

Oorlogsgravenstichting eenvoudig opnemen in uw testament.

Stichting Vrienden van de Oorlogsgravenstichting

Een deel van de donaties en giften de wij ontvangen wordt beheerd door

onze Vriendenstichting. Het onbezoldigde bestuur van deze stichting ziet erop toe dat alle bijdragen goed worden besteed.

De Stichting Vrienden van de Oorlogsgravenstichting is een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) met een culturele status. U kunt daarom niet

alleen uw gift, periodieke schenking, erfstelling en legaat aftrekken van de belasting, maar u krijgt extra belastingvoordeel.

Meer informatie over de verschillende manieren waarop u ons kunt steu-

nen vindt u op onze website (www.oorlogsgravenstichting.nl/steun-ons).

61

62

Oorlogsgravenstichting

Jaaroverzicht 2015

Ik meld mij aan als donateur 0 Ik meld mij aan als donateur van de Vrienden van de Oorlogsgravenstichting.

Daarmee lever ik een vaste jaarlijkse bijdrage en steun de daarmee de

projecten van de Oorlogsgravenstichting.

0 Ik steun het werk van de Oorlogsgravenstichting met een eenmalige donatie

van â‚Ź

Achternaam: de heer/mevrouw* Voornamen voluit: Geboortedatum: Adres: Postcode en woonplaats: Land: E-mailadres: Wanneer er sprake is van een relatie tot een oorlogsslachtoffer vragen wij u de volgende gegevens in te vullen: Naam en voorletter(s) oorlogsslachtoffer: Geboortedatum slachtoffer: (Familie)relatie tot slachtoffer: Hierbij machtigt ondergetekende de Stichting Vrienden van de OGS â‚Ź per maand / per jaar / eenmalig* van onderstaand rekeningnummer af te schrijven.

Mijn IBAN rekeningnummer:

Datum:

Handtekening:

U kunt dit kaartje sturen t.a.v. Oorlogsgravenstichting, Antwoordnummer 994, 2508 VD Den Haag. Een postzegel is niet nodig. Aanmelden kan ook digitaal via www.oorlogsgravenstichting.nl

#

*doorhalen wat niet van toepassing is

63

64

Oorlogsgravenstichting

Ereveld Kalibanteng

Jaaroverzicht 2015

65

66

Oorlogsgravenstichting

Organisatie De Oorlogsgravenstichting is gevestigd in Den Haag. Ons team bestaat uit 27 mensen die werkzaam zijn in Den Haag, op de Grebbeberg (in Rhenen),

in Loenen (bij Apeldoorn), Amersfoort en Zoetermeer.

Onze werkzaamheden in Indonesië worden gecoördineerd vanuit

het kantoor in Jakarta. Daar zorgt een klein team samen met bijna

120 Indonesische medewerkers voor het beheer en onderhoud van de zeven Nederlandse erevelden in Indonesië.

De Oorlogsgravenstichting werkt in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Onze Beschermheer

Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander Bestuurder

G. Flieringa, Algemeen Directeur Raad van Toezicht

Mr. J.P.H. Donner, President

Vice-president van de Raad van State J.A. van Diepenbrugge, Vicevoorzitter

Luitenant-generaal der Koninklijke Landmacht b.d Jhr. W.L. den Beer Poortugael Prof. dr. E.J.J.M. Kimman S.J.

Hoogleraar Ethiek en Economie VU Amsterdam en RU Nijmegen Mevrouw drs. M.R. Van Lanschot-Van Vloten T. Yocarini

Jaaroverzicht 2015

Raad van Advies

Mr. G.J. de Graaf, Voorzitter Senator Eerste Kamer

Mevrouw Drs. A.Th.B. Bijleveld - Schouten

Commissaris van de Koning in Overijssel namens het

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Drs. W.A. van Ee

Directeur Consulaire Zaken en Migratiebeleid namens het Ministerie van Buitenlandse Zaken Mr. M. Gazenbeek

plv. SG namens het Ministerie van Defensie Drs. C. van der Burg

Directeur-Generaal Langdurige Zorg namens het Ministerie Volksgezondheid, Welzijn en Sport C.G.A. Cornielje

Commissaris van de Koning in Gelderland Mr. E.F. Jacobs

Oud-ambassadeur

Mevrouw mr. S.M.L.M. Spoor

Advocaat-generaal Ressortsparket Amsterdam Mr. D. van Putten

Luitenant-generaal b.d. der Koninklijke Marechaussee Mutaties

Afgetreden leden

Mr. F.H. Herman de Groot

Plv. Secretaris-Generaal namens het Ministerie van Defensie Prof. dr. E.J.J.M. Kimman S.J.

Hoogleraar Ethiek en Economie VU Amsterdam en RU Nijmegen

67

68

Oorlogsgravenstichting

Aangetreden leden T. Yocarini

Mr. M. Gazenbeek

plv. SG van het Ministerie van Defensie Mr. D. van Putten

Luitenant-generaal b.d. der Koninklijke Marechaussee

Jaaroverzicht 2015

69

70

Oorlogsgravenstichting

Jaaroverzicht 2015

Over ons Oorlogsslachtoffers zijn soms militairen maar vaak burgers: mannen,

vrouwen en kinderen. Zij verloren hun leven tijdens de Tweede Wereldoorlog of tijdens gewelddadige conflicten daarna – zoals in voormalig Nederlands-IndiÍ. Het zijn ook Nederlandse militairen die tijdens vredesmissies om het leven zijn gekomen.

In Nederland hebben we ongeveer 180.000 mensen die door de Oorlogsgravenstichting geregistreerd zijn als oorlogsslachtoffer. Al deze mensen

hebben een verhaal, soms indringend soms kort of eenvoudig.

De Oorlogsgravenstichting wil de herinnering aan deze mensen levend

houden. Niet alleen voor de huidige generatie, maar ook voor de toekom-

stige generaties. Dit doen wij door hun verhalen te verzamelen en door te

vertellen. Door hun namen te registreren en te noemen en door het onderhouden van de 50.000 Nederlandse oorlogsgraven waar ook ter wereld.

Daarnaast verzorgt de Oorlogsgravenstichting bijna 10.000 graven van militairen van de geallieerde strijdkrachten in Nederland.

71

72

Oorlogsgravenstichting

Ereveld Candi

Jaaroverzicht 2015

Contact Hoofdkantoor Zeestraat 85

2518 AA Den Haag Postbus 85981

2508 CR Den Haag Telefoon 070 313 10 80 info@ogs.nl

www.oorlogsgravenstichting.nl

www.facebook.com/oorlogsgravenstichting ING IBAN: NL98INGB0000401000

ABN AMRO IBAN: NL53ABNA0246244097

Kamer van Koophandel Haaglanden 41149180

Kantoor IndonesiĂŤ

Jalan Panglima Polim Raya 23 Jakarta

Telefoon 00 6221 7207983

73

74

Oorlogsgravenstichting

Dit jaaroverzicht is gemaakt door: Teksten: Hélène Briaire en Krista Fernhout Redactie: Hélène Briaire en Courante, Haarlem Foto’s: Oorlogsgravenstichting, Rob Gieling, Nynke Klaassens, Will en Corry van de Corput en Nationale Veteranendag Vormgeving: Honderdenéén Grafisch Ontwerp, Haarlem Drukwerk: Indrukwekkend, Heiloo