Jaaroverzicht 2014
Jaaroverzicht 2014
Inhoud Voorwoord
3
Over de Oorlogsgravenstichting
7
Activiteiten
8
Activiteiten voor de jeugd
20
De oorlogsgraven
28
Herdenkingen
39
Pelgrimsreizen
54
Feiten en cijfers
58
Vrienden van de OGS
61
Organisatie
66
Colofon
71
1
2
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2014
Voorwoord
Geachte lezer, Voor u ligt het jaaroverzicht van de Oorlogsgravenstichting 2014.
In tegenstelling tot wat de titel doet vermoeden zegt deze uitgave ook heel veel over de toekomst. Dit boekje is namelijk uitgebracht in onze
nieuwe huisstijl en met ons nieuwe logo. Ik ben er bijzonder trots op u dit nu te laten zien.
Ons nieuwe logo staat symbool voor waar wij als Oorlogsgravenstichting voor staan. Het is een lint in de Nederlandse driekleur en de vorm van de ‘O’ waarmee wij symbolisch stilstaan bij alle Nederlandse oorlogsslachtoffers. Met de nieuwe uitstraling van onze huisstijl willen wij laten
zien dat we ons naast het verleden ook richten op de toekomst en de toekomstige generaties.
De verhalen van de Nederlandse oorlogsslachtoffers willen wij vast-
leggen en daarmee de herinnering aan deze mensen levend houden.
Deze verhalen moeten doorverteld worden aan komende generaties. En daarbij kunnen wij alle hulp gebruiken. Ook uw hulp! Website
We hebben niet alleen een nieuwe huisstijl maar ook een nieuwe website en sinds kort vindt u ons ook op Facebook. Naast een nieuw jasje is de
3
4
Oorlogsgravenstichting
belangrijkste aanpassing dat wij onze database met oorlogsslachtoffers hebben vernieuwd waardoor u hier vanaf nu nog meer informatie kunt
vinden, maar nog belangrijker zelf de verhalen en foto’s van oorlogsslachtoffers kunt toevoegen. Iedere week vragen we ook via Facebook en Twitter aandacht voor een aantal van deze verhalen. Ik nodig u van harte uit eens
een kijkje te nemen op onze nieuwe website www.oorlogsgravenstichting.nl. Steun ons
Wij zijn ieder jaar al onze begunstigers en vrienden heel erg dankbaar.
Giften stellen ons in staat om naast het beheren en onderhouden van de
Nederlandse oorlogsgraven, belangrijke andere projecten te ontwikkelen.
Voorbeelden hiervan vindt u op onze website onder het kopje ‘Vrienden’.
We willen de verhalen van alle oorlogsgraven vertellen en in beeld brengen. Om die reden blijven giften iedere keer opnieuw welkom en hard nodig zeker ook naar de toekomst toe.
Mocht u in uw omgeving mensen kennen die de Oorlogsgravenstichting een warm hart toedragen maar nog geen begunstiger zijn, dan helpt u
ons enorm door de mogelijkheden om ons te steunen onder de aandacht te brengen. Terugblik
En dan is dit jaaroverzicht natuurlijk ook een terugblik op onze activiteiten
over het afgelopen jaar. Bijzonder trots ben ik op twee mooie tentoon-
stellingen. In de kapel op Nationaal Ereveld Loenen was de fototentoonstelling over de Engelandvaarders te bezichtigen. Deze tentoonstelling
was ingericht ter gelegenheid van de restauratie van het drieluik met de
namen van de omgekomen Engelandvaarders. Daarnaast hebben we met
een tentoonstelling in het Gemeentehuis in Den Haag een gezicht kunnen
Jaaroverzicht 2014
geven aan de slachtoffers die genoemd worden op het oorlogsmonument in Loosduinen.
Dit is maar een klein deel van de activiteiten uit 2014; het volledige overzicht leest u op de volgende pagina’s.
Ik wens u veel leesplezier,
Gel Flieringa,
Algemeen Directeur
5
6
Oorlogsgravenstichting
Monument Vrijwillige Landstorm op het Militair Ereveld Grebbeberg
Jaaroverzicht 2014
Over de oorlogsgravenstichting Oorlogsslachtoffers zijn soms militairen maar vaak gewone mensen:
mannen, vrouwen en kinderen die hun leven verloren tijdens de Tweede
Wereldoorlog of tijdens gewelddadige conflicten daarna - zoals in voormalig Nederlands-IndiĂŤ. Ook Nederlandse militairen die tijdens recente vredesmissies om het leven zijn gekomen, worden hiertoe gerekend.
In Nederland hebben we ongeveer 180.000 mensen die door de Oorlogs-
gravenstichting geregistreerd zijn als oorlogsslachtoffers. Zij zijn gevallen sinds 9 mei 1940, het begin van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Al deze mensen hebben een verhaal, soms indringend soms kort
of eenvoudig.
De Oorlogsgravenstichting wil de herinnering aan deze mensen levend
houden. Dit doen wij door hun verhalen te verzamelen en door te vertellen. Door hun namen te registreren en te noemen en door het onderhouden van de graven van de 50.000 Nederlandse oorlogsslachtoffers met een
aanwijsbaar graf waar ook ter wereld. U vindt deze namen en verhalen
op onze website www.oorlogsgravenstichting.nl.
Daarnaast verzorgt de Oorlogsgravenstichting bijna 10.000 graven van militairen van de geallieerde strijdkrachten in Nederland.
7
8
Oorlogsgravenstichting
Activiteiten 2014 was een jaar waarin wij veel gedaan en bereikt hebben. Veel van onze activiteiten zijn gericht op het verzamelen en doorgeven van verhalen. De belangrijkste activiteiten hebben we hier voor u onder elkaar gezet. Onbekende Nederlander krijgt een naam
In Nederland vindt u nog steeds een groot aantal oorlogsgraven met de
steen ‘Onbekende Nederlander’. Sinds 2008 werken wij nauw samen met
de Bergings- en Identificatiedienst (BID) van de Koninklijke Landmacht,
het Landelijke Bureau Vermiste Personen van de Nationale Politie, het
Nederlands Forensisch Instituut (NFI) en het Nederlandse Rode Kruis om deze slachtoffers aan de hand van DNA-onderzoek te identificeren en zo hun naam terug te geven.
Door de impact van de ramp met de MH17 op 17 juli en de druk die dit heeft gelegd op de identificatie-experts van het NFI, is in 2014 maar één onbekende uit de Tweede Wereldoorlog geïdentificeerd. Douwinus Janse was
een verzetsstrijder die is gefusilleerd op de Waalsdorpervlakte. In het bijzijn van zijn familie is in 2015 een steen met zijn naam op het graf geplaatst.
Fototentoonstelling Zomaar een oorlogsmonument in stadhuis Den Haag In iedere plaats in Nederland is wel een oorlogsmonument te vinden. Op
deze monumenten staan vaak de namen van oorlogsslachtoffers. We gaan daar meestal gedachteloos aan voorbij. In mei 2014 gaf de Oorlogsgravenstichting met de tijdelijke tentoonstelling Zomaar een oorlogsmonument
in het gemeentehuis in Den Haag, 24 van deze mensen een gezicht.
Jaaroverzicht 2014
Centraal in deze tentoonstelling stonden de 24 verzetsmensen uit Loos-
duinen die genoemd staan op het oorlogsmonument aan de Loosduinse Hoofdstraat in Den Haag. Het waren allemaal inwoners van Loosduinen,
maar wie waren deze slachtoffers? Waren zij getrouwd? Hadden zij kinde-
ren? Wat bewoog hen om in verzet te komen tegen de Duitse bezetter van
ons land? De tentoonstelling Zomaar een oorlogsmonument gaf antwoord
op deze vragen.
Eén van hen is Abraham Fros die op 13 maart 1942 wordt gearresteerd op
het kantoor van de bakkerij waar hij werkt. Na zijn arrestatie doorzoekt de Sicherheitsdienst (SD) zijn huis. Bram weet dat in één van die laden van
zijn bureau een brief ligt met het adres van de Plaatselijke Commandant
Orde Dienst (OD) in Loosduinen en één met het adres van zijn voornaam-
ste ordonnans. De SD vindt de brieven gelukkig niet, maar ze nemen Bram
Abraham Fros
9
10
Oorlogsgravenstichting
wel mee voor verhoor naar Den Haag. Hij blijft gevangen in Scheveningen en wordt op 6 november 1942 overgeplaatst naar het Polizeiliches Durchgangslager Amersfoort (PDA) en in april 1945 met negen anderen ge-
fusilleerd bij de brug van Katerveer (bij Zwolle). In 2014 is Abraham Fros herbergraven op Nationaal Ereveld Loenen.
Gedenkbord Engelandvaarders gerenoveerd
Op woensdag 30 april 2014 werden vier Engelandvaarders, de heren Barte-
lings, Grisnigt, Hemmes en Staal, door Gel Flieringa, algemeen directeur, en Robert Croll, oud-president van de Oorlogsgravenstichting, ontvangen op Nationaal Ereveld Loenen. Zij kwamen naar Loenen om de resultaten van
de renovatie van het Engelandvaarders-drieluik door Jeroen van Zijderveld te bekijken. Op dit wandbord, een geschenk van het Genootschap Enge-
landvaarders, staan de namen van omgekomen Engelandvaarders. Velen
van hen stierven onderweg en hebben een zeemansgraf gekregen.
Ter gelegenheid van de restauratie is, in samenwerking met nabestaanden,
een fototentoonstelling ingericht met portretten van Engelandvaarders.
De tentoonstelling geeft een beeld van de - vaak - moeizame wijze waarop
mensen tijdens de oorlog uit door de Duitsers bezet gebied zijn ontsnapt
om vanuit Engeland aan de strijd tegen de Duitsers te kunnen deelnemen. Velen zijn na het bereiken van Engeland opgeleid als militair of geheim
agent en zijn ingezet in de strijd tegen de Duitse overheerser van ons land. Deze restauratie is mogelijk gemaakt door de gulle schenking van particulieren aan de Oorlogsgravenstichting. Holocaust Memorial Day
Wereldwijd worden op 27 januari de Joden, Roma en Sinti herdacht die
tijdens de Tweede Wereldoorlog door de nazi’s zijn omgebracht. De herden-
Jaaroverzicht 2014
Gedenkbord Engelandvaarders
11
12
Oorlogsgravenstichting
Abraham Reiss
Jaaroverzicht 2014
king vindt jaarlijks plaats op of rond 27 januari, de dag waarop het concentratiekamp Auschwitz in 1945 werd bevrijd. In Europa werden in de jaren
1939-1945 zes miljoen Joden vermoord, van wie één miljoen in Auschwitz.
Tijdens de oorlog werden 106.000 Nederlandse Joden via Westerbork weggevoerd, van wie ruim 102.000 door de nazi’s zijn omgebracht.
Vanuit kamp Westerbork zijn in 1943 negentien transporten vertrokken naar het concentratiekamp Sobibor in Polen. Ruim 34.000 mannen,
vrouwen en kinderen werden gedeporteerd. Slechts enkelen keerden
terug. Op 6 juli 1943 werden 2.417 gevangenen weggevoerd die allemaal
bij aankomst in Sobibor zijn omgebracht. Eén van hen was Abraham Reiss, de grootvader van schilder en acteur Jeroen Krabbé. De Oorlogsgravenstichting heeft zijn levensverhaal vastgelegd. Dit kunt u lezen op op www.oorlogsgravenstichting.nl.
Kranslegging 200 jaar Koninklijke Landmacht
In het kader van 200 jaar Koninklijke Landstrijdkrachten namen op 22 april de commandant der Landstrijdkrachten met zijn ondercommandanten en
een aantal prominenten deel aan een historische fietstocht. Zij reden van Waterloo via Roermond naar Utrecht.
Op de tweede dag van de fietstocht werd gestopt bij het Militair Ereveld Grebbeberg in Rhenen. Op de Grebbeberg werd een krans gelegd bij het Leeuwenmonument.
Voorafgaand aan de kranslegging kregen alle aanwezigen uitleg over de gebeurtenissen van de eerste meidagen van 1940 op en rond de
Grebbeberg. Commandant van de Landstrijdkrachten Mart de Kruif en
Gel Flieringa, algemeen directeur van de Oorlogsgravenstichting, hielden een korte toespraak.
13
14
Oorlogsgravenstichting
Kranslegging 200 jaar Koninklijke Landmacht op Militair Ereveld de Grebbeberg
Jaaroverzicht 2014
15
16
Oorlogsgravenstichting
Leerlingen van groep 8 van de CNS-basisschool Juliana uit Bennekom die
op die dag voor een rondleiding op het ereveld waren, woonden de krans-
legging bij. Zowel de rondleiding als de kranslegging maakte een diepe indruk op de leerlingen.
Nederlandse Veteranendag
Nederlandse Veteranendag
Op zaterdag 28 juni was de Oorlogsgravenstichting vertegenwoordigd
op de Nederlandse Veteranendag in Den Haag. De dag bestond uit een
plechtigheid in de Ridderzaal en een ceremoniële medaille-uitreiking
op het Binnenhof, waar actief dienende militairen en veteranen werden
onderscheiden. Het officiële gedeelte werd afgesloten met een defilé dat werd afgenomen door Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander.
De deelnemers aan het defilé werden onthaald op het Malieveld,
waar bezoekers de hele dag terecht konden voor gesprekken met
veteranen en voor demonstraties van defensiematerieel. In de stand
van de Oorlogsgravenstichting toonden zij een warme belangstelling voor ons slachtofferregister.
Jaaroverzicht 2014
Open Monumentendagen op Nationaal Ereveld Loenen
In het weekend van 13 en 14 september vonden op het Nationaal Ereveld
Loenen speciale activiteiten plaats ter gelegenheid van de Open Monumentendagen. Thema dit jaar was Op reis….
Op reis… gold uiteraard ook voor de Engelandvaarders die centraal stonden in de tentoonstelling in de kapel op het ereveld. Zij ontsnapten tijdens de oorlog uit door de Duitsers bezet gebied om vanuit Engeland aan de strijd tegen de Duitsers te kunnen deelnemen. Daarnaast gaf Jan Heerze, oud-docent van de Koninklijke Scholengemeenschap in Apeldoorn en auteur van het boek Elk mens telt, tijdens beide
dagen rondleidingen over het ereveld en vertelde over de ‘reis’ die oorlogsslachtoffers hadden gemaakt om in Loenen te komen.
Open Monumentendagen
17
18
Oorlogsgravenstichting
Samen verhalen delen
Een van de belangrijke pijlers van het werk van de Oorlogsgravenstichting is de herinnering aan de oorlogsslachtoffers door te geven aan de
komende generaties. Door het overlijden van de ooggetuigen wordt
het in toenemende mate belangrijk om nu zoveel mogelijk verhalen en (oog)getuigenverslagen vast te leggen.
De Oorlogsgravenstichting wil de informatie uit haar database voor
iedereen zo toegankelijk mogelijk maken. Hiervoor zijn wij in 2014 gestart met de ontwikkeling van een nieuwe website en een nieuwe databasestructuur. Het voordeel hiervan is dat er nu één centrale plaats is voor
de herinnering aan de oorlogsslachtoffers en andere slachtoffers van
de oorlog. Wij rekenen ook op u om uw herinneringen, foto’s, etc. toe te voegen aan de verhalen-database op onze website.
Diverse partijen hebben al aangegeven gebruik te gaan maken van dit
nieuwe initiatief. Voor 2015 staat de uitrol gepland. De nieuwe website met de verhalen-database vindt u op www.oorlogsgravenstichting.nl. Puzzelactie Telegraaf
Dagblad De Telegraaf heeft de Stichting Vrienden van de OGS gekozen als één van de goede doelen waar de opbrengst van de Telepuzzel naar toe
gaat. In het najaar van 2014 kon er dertien weken lang elke zaterdag in
De Telegraaf en via de website gepuzzeld worden voor prachtige prijzen. De andere goede doelen waren de Stichting Muziekids en de Stichting Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg (vfonds).
De Stichting Vrienden van de OGS vraagt aandacht voor projecten van de Oorlogsgravenstichting die bijdragen aan de bewustwording dat vrede, vrijheid en veiligheid niet vanzelfsprekend zijn.
Jaaroverzicht 2014
19
20
Oorlogsgravenstichting
Activiteiten voor de jeugd Het is belangrijk om de herinneringen aan en de verhalen over de Tweede Wereldoorlog en alle conflicten daarna door te geven aan toekomstige generaties. De Oorlogsgravenstichting betrekt daarom heel bewust steeds vaker jonge mensen bij haar activiteiten. In 2014 was een aantal activiteiten specifiek gericht op de jeugd.
Uitreiking adoptiecertificaten in Oegstgeest
Jaaroverzicht 2014
Adoptie oorlogsgraven
Wij vinden het belangrijk om de herinnering aan de oorlogsslachtoffers levend te houden en door te geven aan de volgende generaties. Dit doen wij
o.a. door scholen de mogelijkheid te bieden ĂŠĂŠn of meerdere oorlogsgraven
in de eigen gemeente te adopteren. Met de zorg voor een adoptiegraf krijgt
de oorlog een gezicht. De leerlingen worden bovendien direct betrokken bij de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in de eigen woonplaats.
In 2014 zijn twee scholen uit Oegstgeest aangesloten bij het adoptieprogramma. Op 16 juni werd tijdens een gezamenlijke bijeenkomst van de
Christelijke Basisschool Joris de Witte en de Openbare Daltonschool Oegstgeest aan beide scholen een adoptiecertificaat uitgereikt door de wethouder van Jeugd en Onderwijs van de Gemeente Oegstgeest, Jos Roeffen.
De Joris de Witte-school adopteerde de oorlogsgraven van Geert Klaassens en Hendrik Niemeijer. Deze twee Nederlandse militairen kwamen om bij
een luchtaanval op een bus vol militairen bij de Postbrug te Sassenheim op 10 mei 1940. Ze zijn begraven op de N.H. begraafplaats Het Groene Kerkje te Oegstgeest.
De Openbare Daltonschool Oegstgeest heeft de geallieerde oorlogsgraven van T.C. Jordan, J. W. Needham en A.R. Wales geadopteerd. Ook zij liggen begraven op de begraafplaats bij het Groene Kerkje te Oegstgeest. Alle
graven zijn in beheer van de Oorlogsgravenstichting en worden in samenwerking met de gemeente onderhouden.
Handen uit de mouwen op Erehof Begraafplaats Middelburg
Een van onze meest bijzondere jeugdprojecten vond plaats in Middelburg.
In de aanloop naar dodenherdenking 2014 hebben leerlingen van het
Calvijn College Middelburg onderhoud gepleegd aan het nabijgelegen militaire erehof.
21
22
Oorlogsgravenstichting
Leerlingen van het Calvijn College aan het werk op Erehof Begraafplaats Middelburg
Jaaroverzicht 2014
23
24
Oorlogsgravenstichting
Op woensdagmorgen 23 april werden de leerlingen hartelijk ontvangen op het militaire erehof door vertegenwoordigers van de Oorlogsgravenstich-
ting en door BosniĂŤ-veteraan Alan Bakx. Meteen is duidelijk dat er gewerkt
gaat worden want er staan twee grote kruiwagens klaar met daarin
harken, spades, schoffels, tuinschepjes, perkplantjes en gieters. Voordat de
leerlingen aan de slag gaan wordt er uitleg gegeven over de graven op het erehof. Naast graven van militaire slachtoffers - die te herkennen zijn aan de Nederlandse leeuw op de grafsteen - liggen er ook burgerslachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog begraven.
Al snel zijn enkele leerlingen het gras aan het harken, anderen steken oude
planten uit of snijden het gazon recht. Enkele leerlingen hebben de taak op zich genomen om de grafstenen met water grondig schoon te borstelen.
Nieuwe grond wordt aangevoerd en fleurige plantjes krijgen een plaats
voor de grafstenen. Leerlingen lopen af en aan met gieters om de planten
water te geven.
Na een uur intensief werken zit de klus er op en roept Alan Bakx de
leerlingen bij elkaar. Hij vraagt de leerlingen om ĂŠĂŠn minuut stil te zijn
en na te denken over het verlies van dierbaren. Een bijzondere afsluiting
van een bijzondere dag.
Tijdens het regionale consul-overleg op 14 mei in Middelburg kregen alle leerlingen uit handen van burgemeester Harald Bergmann namens de Oorlogsgravenstichting een oorkonde uitgereikt voor hun inzet bij het onderhouden van de oorlogsgraven in het erehof.
Dit jeugdproject was een samenwerking van de Oorlogsgravenstichting met de gemeente Middelburg en het Veteraneninstituut.
Jaaroverzicht 2014
rondleidingen op begraafplaatsen en erevelden
Een oorlogsverhaal heeft extra impact als je het vertelt bij een oorlogsgraf.
Om die reden nodigen wij scholen uit voor een rondleiding op één van de
erevelden. In 2014 hebben wij vier rondleidingen verzorgd op het Nationaal Ereveld Loenen, vijf op het Militair Ereveld Grebbeberg en drie op de Oude Begraafplaats in Gouda.
Rondleidingen voor jong en oud op Militair Ereveld de Grebbeberg
Gouda
Op 22 en 23 april kregen 73 leerlingen van basisscholen in Gouda een rondleiding van Piet Streng, onze lokale consul, over de Oude Gemeentelijke
Begraafplaats in Gouda. “We willen de kinderen een stukje geschiedenis
meegeven” zegt Piet Streng “Zo komen ze te weten wie er voor hun vrijheid gevochten hebben”. De leerlingen stonden stil bij het graf van Wilhelmus
‘Wimpie’ Kleinherenbrink, een 12-jarige jongen die omgekomen is bij een Brits bombardement op 6 november 1944. Een broer en zus van Wimpie
waren aanwezig tijdens de rondleiding. Zij vonden het fantastisch dat dit
georganiseerd werd. “De ooggetuigenverslagen over de oorlog beginnen
25
26
Oorlogsgravenstichting
uit te sterven. Daarom is het zo belangrijk dat kinderen hierover leren�,
aldus de broer en zuster van Wimpie. Na het verhaal legden de kinderen een bloem op zijn graf. Grebbeberg
Om de schooljeugd te bereiken is het belangrijk ook de docenten te betrekken. Op 26 juni kregen 45 oud-docenten van het ROC met vestigingen in
Maastricht en Sittard een rondleiding over het Militair Ereveld Grebbeberg.
Daar werd het informatiecentrum met de permanente tentoonstelling Daar spraken wij nooit over uitgebreid bekeken. De oud-docenten worden met enige regelmaat ingeschakeld als gast- of invaldocent op hun oude school. Op 7 november leidde onze vrijwilliger Teun Jordaan in Rhenen een klas
schoolkinderen uit Ede rond over het Militair Ereveld Grebbeberg. De EO heeft hiervan voor het televisieprogramma Geloof en een hoop liefde
opnamen gemaakt. Deze beelden zijn op 13 januari 2015 uitgezonden. Loenen
Ook volwassenen zijn van harte welkom voor een rondleiding. Op 27 september bezochten dertig vrijwilligers van Natuurmonumenten
Gelderland het Nationaal Ereveld Loenen. Tijdens deze rondleiding wisten de vrijwilligers bovendien enkele bijzondere paddenstoelen en korstmossen op het ereveld aan te wijzen. Zo werd het bezoek naast een leerzaam uitje ook een ontdekkingstocht langs de vegetatie op het ereveld.
Jaaroverzicht 2014
27
28
Oorlogsgravenstichting
De oorlogsgraven Als Oorlogsgravenstichting is het beheer en onderhoud van de 50.000 Nederlandse Oorlogsgraven waar ook ter wereld een belangrijke kerntaak. Wat er op dit gebied in 2014 is gebeurd, leest u hieronder. nederland Erevelden Herbegrafenissen Militair Ereveld Grebbeberg
3
Totaal aantal slachtoffers op dit ereveld
852
Herbegrafenissen Nationaal Ereveld Loenen Totaal aantal slachtoffers op dit ereveld
12 3898
Onderhoudsbezoeken
De Oorlogsgravenstichting is verantwoordelijk voor het onderhoud aan
10.825 verspreid in Nederland liggende oorlogsgraven. Het gaat hier om 2151 Nederlandse, 7944 Gemenebest en 1965 andere geallieerde graven
(waaronder Amerikanen, Belgen, Fransen, Polen en Russen).
In 2014 zijn de meeste graven bezocht door medewerkers van de Oorlogs-
gravenstichting voor inspectie en eventuele reiniging. Naast het reguliere onderhoud aan deze graven zijn in 2014 verschillende grote en kleine renovatieprojecten uitgevoerd.
Onderhoud geallieerde oorlogsgraven
Tijdens het jaarlijkse overleg tussen onze zusteroganisatie de Common-
Jaaroverzicht 2014
Begraafplaats Westduin in Den Haag
29
30
Oorlogsgravenstichting
wealth War Graves Commission (CWGC) en de Oorlogsgravenstichting worden ieder jaar afspraken gemaakt over het onderhoud van elkaars
oorlogsgraven. De Oorlogsgravenstichting onderhoudt een deel van de
geallieerde graven in Nederland en de CWGC onderhoudt de Nederlandse
oorlogsgraven op haar begraafplaatsen buiten Nederland. De belangrijkste afspraak betrof de verlenging van de afspraken over het onderhoud van de Noord-Duitse erevelden (Hamburg, L端beck, Bremen en Hannover) door de CWGC in ruil voor het onderhoud aan het CWGC ereveld op Rusthof door de Oorlogsgravenstichting.
Geallieerde oorlogsgraven
Herbegrafenissen
Als gevolg van het sluiten of ruimen van lokale begraafplaatsen worden nog ieder jaar oorlogsslachtoffers overgebracht naar een ereveld en
daar herbegraven. In 2014 zijn drie militairen herbegraven op het Militair
Ereveld Grebbeberg en twaalf andere oorlogsslachtoffers op het Nationaal Ereveld Loenen.
Hiervoor werkt de Oorlogsgravenstichting samen met de Bergings- en
Identificatiedienst (BID) van de Koninklijke Landmacht. Medewerkers van deze dienst voeren de opgravingswerkzaamheden uit; waarna medewerkers van de Oorlogsgravenstichting de herbegrafenis verzorgen op het
Jaaroverzicht 2014
Steenplaatsing van Jan Postema op Nationaal Ereveld Loenen
ereveld. De herbegrafenissen van militairen worden in aanwezigheid van
de nabestaanden met beperkte militaire eer uitgevoerd. Op Nationaal Ereveld Loenen zijn nabestaanden in de gelegenheid om na de herbegrafenis aanwezig te zijn bij het plaatsen van de steen op het graf. Regionaal consul-overleg
Niet alle Nederlandse oorlogsslachtoffers liggen begraven op een ereveld. In bijna iedere gemeente in Nederland zijn oorlogsgraven te vinden op de
lokale begraafplaatsen. Wij onderhouden deze graven samen met door de gemeenten aangestelde contactpersonen, de zogenaamde consuls.
Het contact met deze consuls is belangrijk voor ons. Om dit contact goed te onderhouden organiseren wij iedere maand in een provincie een
31
32
Oorlogsgravenstichting
regionaal consul-overleg waar alle consuls uit die provincie worden
uitgenodigd. Wij bespreken hier alle relevante zaken met betrekking tot het onderhoud van de graven. Belangrijke thema’s in 2014 waren o.a. de
maatschappelijke rol van de consuls en de invoering van een web-based registratie van de onderhoudswerkzaamheden aan de graven. Uitbreiding Nationaal Ereveld Loenen
Op het Nationaal Ereveld Loenen worden nog ieder jaar nieuwe oorlogs-
slachtoffers (her)begraven. De capaciteit op het ereveld is echter beperkt.
De grenzen worden in 2015 bereikt en uitbreiding is noodzakelijk geworden. Enkele jaren geleden is daarom al 16,8 hectare extra natuurgebied met de bestemming begraafplaats aangekocht. De firma Karres en Brands heeft
een ontwerp van de uitbreiding Nationaal Ereveld Loenen uitgewerkt. Vooruitlopend op de mogelijk uitbreiding zijn in 2011 en 2012 alle benodigde vergunningen verkregen.
Nu het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een
eenmalige subsidie voor deze uitbreiding heeft verstrekt, staat niets de uitbreiding meer in de weg. Oorspronkelijk was het de planning om eind 2014
met dit project te beginnen. De aanbestedingsprocedure en het opnieuw aanvragen van een verlopen vergunning namen echter iets meer tijd in
beslag dan oorspronkelijk ingeschat. De werkzaamheden zijn uiteindelijk eind januari 2015 begonnen. Veteranenbegraafplaats
In 2014 is een marktonderzoek gedaan onder de nabestaanden van dege-
nen die begraven zijn op het Nationaal Ereveld Loenen. Hierin is onderzocht
hoe zij staan tegen een mogelijke aanleg van een veteranenbegraafplaats naast de bestaande erebegraafplaats. Het bleek dat de Oorlogsgraven-
Jaaroverzicht 2014
stichting hiervoor op een zeer grote steun kan rekenen. Samen met het
vfonds, die dit plan wil financieren, wordt onderzocht hoe de veteranenbegraafplaats kan worden verwezenlijkt.
Minister van Staat Herman Tjeenk Willink en ambassadeur Tjeerd de Zwaan bezoeken Ereveld Menteng Pulo
indonesiĂŤ Inspectiebezoek
Van 27 februari tot 10 maart brachten Piet Hein Donner, president van de
Oorlogsgravenstichting en Gel Flieringa, algemeen directeur, een inspectiebezoek aan de erevelden in IndonesiĂŤ. Tijdens deze inspectiereis zijn ook de erevelden Kanchanaburi en Chungkai van de CWGC in Thailand bezocht,
waar 2210 Nederlandse oorlogsslachtoffers begraven liggen. Veel van hen zijn omgekomen tijdens dwangarbeid aan de Birmaspoorlijn. Bezoeken
Op 19 oktober bracht Minister van Staat, Herman Tjeenk Willink, een
bezoek aan het Ereveld Menteng Pulo. Hij werd vergezeld door de Neder-
landse ambassadeur Tjeerd de Zwaan en werd ontvangen door opzichter
33
34
Oorlogsgravenstichting
Bharka. Hij was onder de indruk van het ereveld en de zorg van de Oorlogsgravenstichting voor de graven. VOC
Op 11 november bracht een groot Nederlands gezelschap, verenigd in de VOC Caemer die Haghe, een bezoek aan het Ereveld Menteng Pulo. Het
gezelschap bezocht verschillende plaatsen in Indonesië waar de VOC haar sporen heeft achtergelaten. Na een introductie in de Simultaankerk begaf
het gezelschap zich naar het Vlaggenmonument waar een krans werd
gelegd. Na de kranslegging hield Ambassadeur Tjeerd de Zwaan een toespraak. Hij sprak o.a. over de geschiedenis, de huidige ontwikkelingen in Indonesië en de goede relatie die Nederland heeft met Indonesië. Defensie
Op 10 december bracht Theo Vleugels, gouverneur van de Koninklijke Militaire Academie en hoofd van de Nederlandse Defensie Academie (NDA), een bezoek aan het Ereveld Kembang Kuning. Hij werd hierbij
vergezeld door de commandant van het Koninklijk Instituut voor de
Marine, Kees Turnhout, stafleden van de NDA en de Nederlandse defensie-
Oud-planters en hun familieleden leggen bloemen op Ereveld Kembang Kuning
Jaaroverzicht 2014
attaché René Pals. Er werd een krans gelegd bij het Karel Doorman-
monument. Het bezoek aan het ereveld was onderdeel van een vierdaags bezoek aan diverse autoriteiten in Jakarta en ook aan de Indonesische marine-academie in Surabaya. Plantersreünie Surabaya
Van 9 juni tot en met 21 juni maakten oud-leerlingen van de Rijks Hogere School voor Tropische Landbouw in Deventer (in 1912 geopend als de
Middelbare Koloniale Landbouwschool) een reis naar Indonesië. Zij hadden als doel de eerste Deventer Reünisten-vergadering te houden in
Hotel Majapahit, Surabaya, gevolgd door een herdenking voor de gevallen planters gedurende de Japanse bezetting van Nederlands-Indië en de Bersiap-periode erna.
Op 21 juni bezochten de reünisten het Ereveld Kembang Kuning. Na een toespraak van Robbert van de Rijdt, onze directeur Indonesië, hield de
organisator van deze reünie, Andreas Flach, samen met zijn dochter, een
zeer bijzondere toespraak. De toespraken werden gevolgd door het spelen
van de melodie van het Indisch Onze Vader. Hierna werd bij de pendopo
namens de plantersreünisten een krans gelegd door Cynthia Hoogstraten en Boudewijn Klap. Na de kranslegging werd een minuut stilte gehouden ter nagedachtenis aan alle gevallenen en werd de Last Post gespeeld.
Aansluitend werden er bloemstukken gelegd op de graven van drie collega planters Michiel de Monchy, Cornelis Prosman en Pieter Vastenou. Ook
werden er losse bloemen gelegd op diverse graven en konden de reünisten op het ereveld rondlopen.
‘s Avonds boden de reünisten een diner met muziek uit ‘tempo doeloe’
aan, waarvoor ook de deelnemers aan de pelgrimsreis en de ‘Indoclub’ uit Surabaya waren uitgenodigd.
35
36
Oorlogsgravenstichting
Aantal bezoekers in 2014 per ereveld: Ereveld Ancol
1.140
Ereveld Menteng Pulo
1.310
Ereveld Pandu
2.532
Ereveld Leuwigajah
1.151
Ereveld Candi
398
Ereveld Kalibanteng Ereveld Kembang Kuning Totaal
516 1.622 8.660
europa
Inspectie en onderhoudsbezoeken erevelden Duitsland, Frankrijk en Oostenrijk - Bremen
- Hamburg
- Osnabr端ck
- Frankfurt am Main - L端beck
- Hannover
- D端sseldorf - Salzburg
De bovengenoemde erevelden zijn in 2014 bezocht door de twee mobiele ploegen van de technische dienst van de Oorlogsgravenstichting. Zij
hebben daar alle grafstenen en monumenten grondig gereinigd. Tevens
werden tientallen grafstenen vervangen, werden letters op de monumenten geverfd en werden kleine reparaties uitgevoerd.
Jaaroverzicht 2014
Renovatie van het Nederlands Ereveld in Osnabr端ck
Renovatie beplanting Ereveld Orry-la-Ville
Bijzondere aandacht was er in 2014 voor de renovatie van het Ereveld
Orry-la-Ville bij Parijs. Met het rooien van alle heggen, struiken en planten
en het kappen van ruim 20 bomen op en rond het ereveld is de eerste fase van de ingrijpende renovatie van het Nederlands Ereveld Orry-la-Ville
voltooid. Wij werkten bij deze renovatie samen met Boomkwekerij Ebben in Cuijk. De nu geplaatste afwisselende beplanting geeft het ereveld het hele jaar veel kleur.
37
38
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2014
Herdenkingen Nederland kent 180.000 oorlogsslachtoffers. Die mogen wij nooit vergeten en daarom herdenken wij. Op 4 mei maar ook op andere dagen. De belangrijkste en mooiste herdenkingen beschrijven wij voor u in ons jaaroverzicht. nederland In 2014 hebben bestuursleden de Oorlogsgravenstichting vertegenwoor-
digd bij de volgende plechtigheden en bijeenkomsten ter herdenking van oorlogsslachtoffers: 25 april - Den Haag
ANZAC Day Herdenking op de begraafplaats Westduin 4 mei - Amsterdam
Nationale Herdenking op de Dam 4 mei - Den Helder
Herdenking van de gesneuvelden van de Koninklijke Marine en de Koopvaardij 4 mei - Loenen
Herdenking van alle Nederlandse oorlogsslachtoffers op het Nationaal Ereveld Loenen 4 mei - Rhenen
Herdenking gevallen militairen op het Militair Ereveld Grebbeberg 4 mei - Soesterberg
Herdenking van de gesneuvelden van de Koninklijke Luchtmacht 15 mei - Kapelle
Herdenking op het Frans Militair Ereveld
39
40
Oorlogsgravenstichting
25 mei - Margraten
Memorial Day Herdenking op het Amerikaanse Ereveld 9 juni - Rhenen
2e Pinksterdagherdenking 8 R.I. 1940 15 augustus - Den Haag
Herdenking capitulatie van Japan bij het Indisch monument 9 november - Den Haag
Remembrance Day op de begraafplaats Westduin
4 mei-herdenking Nationaal Ereveld Loenen
De stilte was intens. Zelfs de vogels leken te beseffen dat zij hun gefluit
even moesten staken. Het Nationaal Ereveld in Loenen was zondag 4 mei, gedurende die minuut stilte, een indrukwekkend eerbetoon aan de ongeveer 4000 Nederlandse oorlogsslachtoffers die hier begraven liggen. Als een symbool van de vrijheid die ons land zo lief is.
De vele honderden bezoekers - waaronder veel jonge mensen - waren in
hun gedachten bij degenen die hun leven lieten. “Een strijd voor vrede en vrijheid die nooit is afgelopen” zo benadrukte minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in zijn openingswoord.
De vrijwel dagelijkse oorlogsbeelden op de televisie vormen onmiskenbaar het bewijs van zijn stelling.
Plasterk: “Lopend langs de graven valt het op dat velen nog zo jong waren. Hun leven was met de oorlog echter afgelopen.” Hij suggereerde dat het
goed is om bij de tocht langs graven in gedachten de gevallenen toe te spreken en te danken voor hun inzet voor de vrijheid en daaraan toe te
voegen ‘rust zacht’. Daarbij sprak hij de wens uit dat er in de toekomst nooit meer plaats is voor racisme en discriminatie. “Het is eenieder
verplicht deze dure les voor ogen te houden.”
Jaaroverzicht 2014
Opvallend was dat zowel Ronald Plasterk als Klaas Henk Ubels (legerpredikant) de bezoekers confronteerden met hun situatie thuis, waar veel
gepraat werd over de Tweede Wereldoorlog. Het geeft aan hoe groot de impact van die zwarte periode is geweest in veel gezinnen.
De Koninklijke Scholengemeenschap Apeldoorn (KSA) heeft de 4 mei-
herdenking op het Nationaal Ereveld Loenen ‘geadopteerd’. Christian Ran,
Annabel Janssen en Ton Huiskes, leerlingen van de KSA, verzorgden dit jaar de voordrachten.
Achttien organisaties legden, geassisteerd door Bas de Blocq van
Scheltinga, Kim Nieuwenburg, Eva Luiten en Shania van Eijkelenborg,
kransen bij het monument De vallende man. De muzikale begeleiding
was in handen van de Regionale Politiekapel Noord- en Oost-Gelderland. Na de minuut stilte en het zingen van het volkslied, kregen de bezoekers een tulp die naar eigen inzicht op een graf kon worden gelegd. Het met
bloemen bedekte ereveld confronteerde de bezoekers op deze voorjaars-
dag met het ontstellende offer dat de slachtoffers hebben gebracht voor de vrijheid.
4 mei-herdenking Militair Ereveld Grebbeberg
Op 4 mei ’s avonds om acht uur is bij het Militair Ereveld Grebbeberg in
Rhenen, de jaarlijkse dodenherdenking van de Koninklijke Landmacht ge-
houden in aanwezigheid van Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Margriet en mr. Pieter van Vollenhoven. Deze herdenking werd georganiseerd in
samenwerking met de Oorlogsgravenstichting. Namens de Oorlogsgravenstichting heeft Gel Flieringa, algemeen directeur, een krans gelegd. Herdenking Den Haag
Op 10 mei organiseerde de Stichting Herdenking Militaire Erehof
’s-Gravenhage een herdenking in het militaire erehof op de gemeente-
41
42
Oorlogsgravenstichting
4 mei-herdenking op Nationaal Ereveld Loenen
Jaaroverzicht 2014
43
44
Oorlogsgravenstichting
lijke begraafplaats aan de Kerkhoflaan in Den Haag. Op het erehof liggen 167 Nederlandse militairen begraven waarvan de meesten zijn omgeko-
men bij de verdediging van de residentie tijdens de aanval van de Duitse bezetter in de meidagen van 1940. Ondanks het slechte weer woonden
tientallen nabestaanden, belangstellenden en genodigden de herdenking bij. Leerlingen van het Vrijzinnig-Christelijk Lyceum (VCL) in Den Haag, die het erehof hebben geadopteerd, droegen gedichten voor. Scouts van de
Nico Steenbeek Groep uit IJsselstein assisteerden bij de kransleggingen.
indonesië Herdenking Slag in de Javazee
Op 27 februari 2014 vond op het Ereveld Kembang Kuning te Surabaya de herdenking plaats van de Slag in de Javazee. Op die datum in 1942
vond nabij het eiland Bawean ten noorden van Surabaya een langdurige zeeslag plaats tussen Japanse oorlogsschepen en een geallieerde vloot-
eenheid bestaande uit Amerikaanse, Britse, Australische en Nederlandse
marineschepen. Dit eskader stond onder commando van de Nederlandse
schout-bij-nacht Karel Doorman. Hij en meer dan 900 andere Nederlandse marinemannen sneuvelden op die dag in een laatste en vergeefse poging om de Japanse invasiemacht tegen te houden. Een paar dagen later was Java in handen van de Japanse overheerser.
Tijdens de herdenking in 2014 werd voor het eerst gezamenlijk de krans
gelegd door de Commandant Zeestrijdkrachten, vice-admiraal Matthieu
Borsboom, en de Commandant van de Indonesische Marine, admiraal dr. Marsetio. Meer dan 50 belangstellenden woonden de plechtigheid bij.
Onder de aanwezigen bevonden zich de marineattachés van de Verenigde Staten en Australië, alsook de plaatsvervangend defensieattaché van het Verenigd Koninkrijk. Aanwezig waren ook de Indische club van Surabaya
Jaaroverzicht 2014
o.l.v. de heer Eddie Samson en een kleine delegatie van de Nederlandse gemeenschap in Surabaya.
Herdenking Slag in de Javazee
Dodenherdenking Menteng Pulo
Op 4 mei vond op het Ereveld Menteng Pulo te Jakarta de jaarlijkse
dodenherdenking plaats. De plechtigheid werd georganiseerd door de Oorlogsgravenstichting in samenwerking met de Nederlandse ambassade in Jakarta. Robbert van de Rijdt, onze directeur IndonesiĂŤ, ontving 163
belangstellenden, waaronder 41 leerlingen van de Nederlandse Internationale School (NIS).
De plechtigheid begon met een welkomstwoord in de Simultaankerk door Robbert van de Rijdt. Daarna was het woord aan Tom Navis, directeur van
de Nederlandse Internationale School. Hij vertelde onder meer over de activiteiten van de leerlingen in het kader van de 4 mei-herdenking. Hij ging
ook in op de betekenis van het leven en opgroeien in vrijheid. Vervolgens
droegen Mees Noordhoek, Nadira de Winter en Rens van Laarhoven van de
45
46
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2014
NIS een gedicht voor. Tjeerd de Zwaan, Nederlandse ambassadeur in Jakar-
ta, benadrukte het grote belang van de 4 mei-herdenking en andere (inter)-
nationale herdenkingen. Hij verheugde zich dan ook over de opkomst van
het grote aantal jongeren die hierdoor betrokken raken bij het herdenken en gedenken. Caroline de Zwaan, echtgenote van de ambassadeur, legde
een boeket bij de Urn van de Onbekende Soldaat. Onder klokgelui liepen de
aanwezigen daarna naar het centrale vlaggenmonument waar zes kransen werden gelegd ter nagedachtenis aan alle Nederlandse oorlogsslachtoffers die zowel in als na de Tweede Wereldoorlog vielen.
Dodenherdenking op Ereveld Menteng Pulo
Surabaya
Ook op het Ereveld Kembang Kuning in Surabaya werden op 4 mei de
Nederlandse oorlogsdoden herdacht. De Oorlogsgravenstichting organi-
seerde deze herdenking in samenwerking met het Nederlandse consulaat
in Surabaya. De consul, Sylvia Pangkey, legde in aanwezigheid van een grote groep belangstellenden namens Nederland een krans ter nagedachtenis van de slachtoffers bij het Karel Doorman-monument. Een tweede krans
werd gelegd namens het bestuur en de leden van de ‘Indo Club’, een actieve
Indische gemeenschap in Surabaya. De doden werden herdacht tijdens twee
minuten stilte. Zoals bij iedere bijzondere gebeurtenis werd ter afsluiting de in 2006 overgedragen originele scheepsbel van Hr.Ms. Java geluid.
47
48
Oorlogsgravenstichting
Herdenking van het einde van de Tweede Wereldoorlog
15 augustus-herdenking
Zoals gebruikelijk vormde op 15 augustus het Ereveld Menteng Pulo te
Jakarta de passende omlijsting voor de jaarlijkse herdenking van het einde van de Tweede Wereldoorlog. De ruim veertig belangstellenden, uit voornamelijk de Nederlandse gemeenschap, woonden de plechtigheid bij.
Robbert van de Rijdt heette in de Simultaankerk op het ereveld de aan-
wezigen van harte welkom.
In zijn toespraak ging hij in op de betekenis van de 15e augustus. Deze
datum betekende weliswaar het einde van een wereldomvattende oorlog maar was tegelijkertijd de start van de Indonesische onafhankelijkheids-
strijd. Een strijd waar duizenden landgenoten het leven lieten.
Na de toespraak van Robert van de Rijdt werd de melodie van het Indisch
Onze Vader gespeeld. Wouter Plomp, tijdelijk zaakgelastigde, ging hierna in op de relatie tussen de herdenking in Den Haag bij het Indisch Monument en die op het Ereveld Menteng Pulo en de relatie tussen heden en verleden. Tenslotte stond hij stil bij het grote aantal slachtoffers dat kort daarvoor was omgekomen bij de vliegramp met de MH-17. Veel van hen waren onderweg naar IndonesiĂŤ. Na een stille tocht over het ereveld werd de herdenkingsceremonie voortgezet bij het vlaggenmonument. Na een minuut stilte en het Wilhelmus
Jaaroverzicht 2014
werden er vier kransen gelegd bij dit monument. De heer Plomp legde
de eerste krans namens Nederland. René Pals, defensieattaché, legde de
tweede krans namens het Ministerie van Defensie. Douwe Sol en Karl Marx legden de derde krans namens de Stichting Herdenking 15 augustus 1945. Tenslotte legde onze directeur samen met Juliette Darmanto, medewerkster van de OGS, de laatste krans namens de Oorlogsgravenstichting.
Ook in Den Haag werd stilgestaan bij de Japanse capitulatie bij het Indisch monument aan de Prof. Teldersweg. Ter nagedachtenis aan de doden wer-
den kransen gelegd bij het monument. Namens de Oorlogsgravenstichting legde Piet Hein Donner een krans samen met Arnout Jan de Beaufort, leerling van het Vrijzinnig Christelijk Lyceum.
internationaal Van een aantal Nederlandse ambassades en consulaten ontving de Oor-
logsgravenstichting bericht van op 4 mei gehouden herdenkingen. Wij zijn verheugd dat er net als voorgaande jaren steeds meer jongeren de her-
denkingsbijeenkomsten bijwonen. Wij vinden dit een bijzonder positieve
ontwikkeling die ons extra stimuleert bij onze inspanningen om de slachtoffers een blijvende betekenis te geven ook voor de komende generaties. Duitsland
Op alle Nederlandse erevelden in Duitsland, te weten Bremen, Düsseldorf, Frankfurt am Main, Hamburg, Hannover, Lübeck en Osnabrück, werden kransen gelegd ter nagedachtenis aan de oorlogsslachtoffers. Sachsenhausen
Op de jaarlijkse herdenking in de Gedenkstätte Sachsenhausen stond
Ambassadeur Monique van Daalen in haar overdenking stil bij het lande-
49
50
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2014
lijke thema Vrijheid geef je door. Na twee minuten stilte en het volkslied
gaf Joop Snep (92), oud-gevangene van KZ Sachsenhausen, een bijzondere
dimensie aan de herdenkingsplechtigheid door een zeer persoonlijke
toespraak. Het Nationaal gedicht De stille getuige van Nienke Woltmeijer
werd voorgedragen door Susanna Mollen (14), Nederlandse scholiere aan
de Berlin International School. Hanneke Allewijn van de Nederlandse Kerk in Berlijn besloot de plechtigheid met een overdenking en een gebed. Engeland
Zoals elk jaar organiseerde de Nederlandse ambassade in Londen, op het Nederlands Ereveld Mill Hill in Londen de Nationale Dodenherdenking.
Ambassadeur Laetitia van den Assum legde een krans namens de Nederlandse regering. Ook werd er namens de Nederlandse Strijdkrachten, de
Engelandvaarders, de Dutch Associations en het Nederlandse verzet een
krans gelegd. Kinderen van de Nederlandse Regenboogschool assisteerden bij het leggen van de kransen. Frankrijk
De Nederlandse ambassade in Parijs organiseerde een dodenherdenking
op het Nederlands ereveld in Orry-la-Ville. Na een toespraak door ambassadeur Ed Kronenburg zijn door verschillende Nederlandse en Franse autori-
teiten, oud-strijders, nabestaanden en de Nederlandse Vereniging kransen gelegd bij het monument De Vallende Man. De Oorlogsgravenstichting
werd vertegenwoordigd door oud-president Robert Croll en plaatsver-
vangend directeur Roel Broer. Noorwegen
In Noorwegen werden de Nederlandse oorlogsslachtoffers herdacht op
de Vestre Gravlund. De graven lagen er prachtig bij in de voorjaarszon en de herdenking werd bijgewoond door ongeveer 75 gasten. Het was goed
51
52
Oorlogsgravenstichting
te zien dat ook hier meer jongeren aanwezig waren dan vorig jaar. Na een korte uitleg door Peter Teeuw, defensieattachĂŠ, hield de ambassadeur,
Bea ten Tusscher, haar toespraak, waarna de twee aanwezige muzikanten de taptoe bliezen, gevolgd door twee minuten stilte en het volkslied.
De ambassadeur en haar man legden de eerste krans, samen met twee
leerlingen van de Nederlandse school, gevolgd door Peter Teeuw samen
met een leerling. Ten slotte legde ook Katrijn de Groot, de voorzitter van de
Nederlandse club te Oslo, samen met twee leerlingen een krans. Na afloop konden de aanwezigen bij elk graf een roos neerleggen. Hierdoor lagen de graven er mooi en waardig bij in de Noorse avondzon. Singapore
Op 4 mei vond in Singapore de jaarlijkse herdenking van de Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog plaats. Alle Nederlanders in
Singapore waren uitgenodigd om aan de plechtigheid op de Militaire
Erebegraafplaats Kranji deel te nemen. Het programma bestond onder
meer uit toespraken van de ambassadeur, Jaap Werner, van pater Hutjes en de voordracht van gedichten door Nederlandse kinderen.
Tot slot werden de Last Post gespeeld en het Wilhelmus gezongen.
Jaaroverzicht 2014
Herdenkingen in Oslo (boven) en Singapore (onder)
53
54
Oorlogsgravenstichting
Pelgrimsreizen De Oorlogsgravenstichting helpt nabestaanden om het graf van hun geliefde in het buitenland te bezoeken. Wij bieden nabestaanden van oorlogsslachtoffers die zijn omgekomen in het Verre Oosten de mogelijkheid om samen en onder deskundige begeleiding het graf van hun geliefde te bezoeken. Om dit mogelijk te maken organiseert de Oorlogsgravenstichting jaarlijks groepsreizen naar met name Indonesië en Thailand. Nabestaanden in de
eerste lijn van oorlogsslachtoffers op een van de te bezoeken erevelden, komen in aanmerking voor de subsidie van het vfonds. Nabestaanden
in de tweede lijn komen in aanmerking voor subsidie verstrekt door de Oorlogsgravenstichting. Pelgrimsreizen
In 2014 organiseerden wij drie pelgrimsreizen. Twee naar erevelden op
Java (Jakarta/Bandung en Surabaya) en één naar de erevelden in Thailand. Op de bezochte erevelden werd een herdenkingsplechtigheid gehouden met een kranslegging bij het centrale monument. Aan de reizen naar Indonesië en Thailand namen in totaal 47 personen deel.
Van 18 tot 27 mei bracht de eerste pelgrimsgroep een bezoek aan Indonesië. Zij brachten een gecombineerd bezoek aan de plaatsen Jakarta, Cimahi en Bandung. De reis begon met een bezoek aan het Ereveld Menteng Pulo in
Jakarta. Sacha Spoor, kleindochter van Generaal Spoor die begraven ligt op
Jaaroverzicht 2014
dit ereveld, tevens lid van de Raad van Advies van de Oorlogsgravenstichting, bracht voor het eerst een bezoek aan het graf van haar grootvader.
Zij was zichtbaar onder de indruk bij het zien van zijn graf maar ook van de impact die een pelgrimsreis op de deelnemers heeft.
Van 15 tot 24 juni bracht een tweede pelgrimsgroep van 22 personen een
bezoek aan IndonesiĂŤ. Eerste bezoek was aan het Ereveld Kembang Kuning in Surabaya waar Robbert van de Rijdt, directeur IndonesiĂŤ, een toespraak
hield, gevolgd door twee bijzondere en persoonlijke verhalen van Antinette
Urbaan en Willy Bontius. Tot slot werd er bij het Karel Doorman-monument een krans gelegd.
Deelnemers aan de pelgrimsreis naar Thailand
55
56
Oorlogsgravenstichting
Deelnemers aan de pelgrimsreizen naar IndonesiĂŤ
Jaaroverzicht 2014
Als laatste bracht van 22 tot 30 oktober een groep nabestaanden een
bezoek aan de erevelden Chungkai en Kanchanaburi in Thailand. Op deze
erevelden liggen veel Nederlanders, die zijn omgekomen tijdens het werk aan de Birma Spoorlijn. Op zowel het Ereveld Chungkai als het Ereveld Kanchanaburi werd namens de groep een krans gelegd. Enquête
Om onze reizen zo optimaal mogelijk te organiseren hebben wij een
enquête uitgezet onder de pelgrimsreizigers die hebben deelgenomen aan één van onze reizen in de periode van 2008 tot 2014. Wij hebben hun me-
ning gevraagd over o.a. hotels, programma, reisbegeleiding en prijzen, met een eindcijfers als afsluiting. Uit de reacties (119) komt een overwegend positief beeld naar voren. In de onderstaande grafiek leest u de uitslag. 45 37
22
10 2
cijfer:
5
1
6
7
8
9
10
Treinbiljettenregeling
De Nederlandse Spoorwegen en Deutsche Bahn bieden familieleden van
oorlogsslachtoffers die in Duitsland zijn omgekomen de mogelijkheid een bezoek te brengen aan het graf of gedenkplaats in Duitsland of Ereveld Salzburg in Oostenrijk. In 2014 is er door 173 nabestaanden gebruik gemaakt van deze regeling.
57
58
Oorlogsgravenstichting
Feiten en cijfers In dit hoofdstuk geven wij u graag een financieel en feitelijk overzicht van diverse activiteiten. Schenkingen in 2014
Ook in 2014 ontvingen wij weer een aanzienlijk bedrag aan giften,
bijdragen van nabestaanden en legaten. In het verslagjaar was dit een
bedrag van € 328.924,-.
De specificatie van dit bedrag is:
Collectebussen Loenen en Grebbeberg
€
Periodieke en andere bijdragen
€ 141.981,-
10 Legaten
13 bijdragen voor het Leven Totaal opbrengst 2014
5.082,-
€ 175.831,€ 6.030,-
€ 328.924,-
Deze schenkingen gebruiken wij voor speciale projecten. Zo konden wij
in 2014 o.a. het drieluik in de kapel op het Nationaal Ereveld Loenen met
de namen van de Engelandvaarders laten restaureren. De kosten hiervan bedroegen € 5.233,-.
Aan sommige legaten en giften zijn door de schenker voorwaarden
verbonden over de besteding hiervan. Uiteraard respecteren wij deze
wensen. In 2014 ontvingen wij in totaal € 37.346,- aan dergelijke giften.
Jaaroverzicht 2014
Website en verhalen
De website van de Oorlogsgravenstichting (www.oorlogsgravenstichting.nl) had in het afgelopen jaar 605.144 unieke bezoekers, 5% meer dan het jaar
ervoor en 5.476.603 hits, 9% meer dan het jaar ervoor. Het slachtofferregister is in het afgelopen jaar door 88.717 unieke personen geraadpleegd.
In het slachtofferregister staan de personalia, verhalen en eventuele graf-
ligging van alle 180.000 Nederlandse oorlogsslachtoffers. Wij nodigen u uit hier zelf foto’s en verhalen aan toe te voegen. Met uw hulp kunnen wij ook de verhalen achter de namen ontsluiten en doorvertellen. Bloemleggingen
Wilt u graag bloemen of een krans laten leggen op het graf van uw
geliefde, dan verzorgen wij dit graag voor u. U ontvangt na afloop een digitale foto van het graf met de bloemen.
Deze dienstverlening bieden wij aan op de Nederlandse erevelden op
de Grebbeberg, in Loenen en Duitsland en op de erevelden in Indonesië,
in Thailand en de erevelden in Hongkong, Singapore, Ambon, Korea en
Thanbyuzayat in Myanmar (voormalig Birma).
In 2014 hebben wij op de erevelden in Nederland 525 bloemstukjes
geplaatst en zijn 11 kransen gelegd. Op de erevelden in Thailand zijn
118 bloemstukjes en in Indonesië in totaal 1189 bloemstukjes geplaatst en werden 66 kransleggingen verzorgd.
59
60
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2014
Vrienden van de ogs In Nederland hebben we ongeveer 180.000 mensen die door de Oorlogsgravenstichting geregistreerd zijn als oorlogsslachtoffers. Zij zijn gevallen sinds 9 mei 1940, het begin van de Tweede Wereldoorlog. Al deze mensen hebben een verhaal. Soms indringend soms kort en eenvoudig. De Vrienden van de OGS steunen de Oorlogsgravenstichting in het levend
houden van de herinnering aan deze mensen. Dit gebeurt door hun verha-
len te verzamelen en door te vertellen; door hun namen te registreren en te noemen en door het onderhouden van de 50.000 oorlogsgraven waar ook ter wereld.
Met uw steun dragen wij bij aan de realisatie van projecten die gericht zijn op het ontsluiten van de verhalen van de Nederlandse oorlogsslachtoffers. De Oorlogsgravenstichting gebruikt het geld om projecten uit te voeren
die tot doel hebben om de verhalen die horen bij de graven levend te houden en aan de hand van dilemma’s die voortkomen uit deze verhalen een
bijdrage te leveren aan het debat over vrede en veiligheid, waarbij we ons
in het bijzonder op jongeren willen richten. ANBI-status
De Stichting Vrienden OGS is een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) met een culturele status. U kunt daarom niet alleen uw gift,
periodieke schenking, erfstelling en legaat aftrekken van de belasting, maar u krijgt zelfs extra belastingvoordeel. Op onze website staan naast een toelichting ook enkele rekenvoorbeelden uitgewerkt.
61
62
Oorlogsgravenstichting
Donaties investeren we volledig in projecten van de Oorlogsgravenstichting. De Stichting Vrienden van de OGS ziet erop toe dat alle ontvangen bijdragen juist worden besteed.
Wilt u ons graag steunen? Dat kan op verschillende manieren. U bepaalt
zelf wat het beste bij u past. Hieronder zetten we de verschillende moge-
lijkheden voor u op een rij. Word Vriend
Steunt u de vrienden van de Oorlogsgravenstichting graag met een
structurele bijdrage? Word dan Vriend van de Oorlogsgravenstichting.
Als Vriend levert u een vaste jaarlijkse bijdrage aan het werk van de OGS.
Het gedoneerde bedrag komt ten goede aan de projecten van de Oorlogsgravenstichting. Aanmelden doet u eenvoudig op onze website. Een gift
Een andere manier om het werk van de Oorlogsgravenstichting te steunen is door een eenmalige of periodieke gift te doen.
De vrienden van de Oorlogsgravenstichting in uw testament
Het is ook mogelijk om ons later te steunen en de Vrienden van de OGS
op te nemen in uw testament. Op die wijze kunt u ook voor de toekomst
bijdragen aan het levend houden van de verhalen van onze oorlogsslachtoffers en het betrekken van jongere generaties.
Meer informatie over de verschillende manieren waarop u ons kunt steunen vindt u op onze website.
Jaaroverzicht 2014
63
64
Oorlogsgravenstichting
Graven op het Ereveld Kalibanteng in Semarang
Jaaroverzicht 2014
65
66
Oorlogsgravenstichting
Organisatie De Oorlogsgravenstichting is gevestigd in Den Haag. Ons team bestaat uit 26 mensen die werkzaam zijn in Den Haag, Amersfoort, Zoetermeer op de Grebbeberg (in Rhenen) en in Loenen (bij Apeldoorn).
Onze werkzaamheden in IndonesiĂŤ worden gecoĂśrdineerd vanuit het
kantoor in Jakarta. Daar zorgt een klein aansturend team samen met bijna 120 Indonesische medewerkers voor het beheer en onderhoud van de zeven Indonesische erevelden.
De Oorlogsgravenstichting werkt in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Bestuur
Het bestuur van de Oorlogsgravenstichting bestaat uit een bestuurder,
Raad van Toezicht en Raad van Advies Bestuurder
G. Flieringa, Algemeen Directeur Raad van Toezicht
Mr. J.P.H. Donner, President
Vice-president van de Raad van State J.A. van Diepenbrugge, Vicevoorzitter
Luitenant-generaal der Koninklijke Landmacht b.d Jhr. W.L. den Beer Poortugael Prof. dr. E.J.J.M. Kimman S.J.
Hoogleraar Onderneming en Ethiek, RU Nijmegen Mevrouw drs. M.R. Van Lanschot-Van Vloten
Jaaroverzicht 2014
Raad van Advies
Mevrouw Drs. A.Th.B. Bijleveld – Schouten
Commissaris van de Koning in Overijssel namens het
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Drs. W.A. van Ee
Directeur Consulaire Zaken en Migratiebeleid namens het Ministerie van Buitenlandse Zaken Mr. F.H. Herman de Groot
Plv. Secretaris-Generaal namens het Ministerie van Defensie Drs. C. van der Burg
Directeur-Generaal Langdurige Zorg namens het Ministerie Volksgezondheid, Welzijn en Sport C.G.A. Cornielje
Commissaris van de Koning in Gelderland Mr. G.J. de Graaf
senator Eerste Kamer Mr. E.F. Jacobs
oud-ambassadeur
Mevrouw mr. S.M.L.M. Spoor
advocaat-generaal Ressortsparket Amsterdam Bestuursmutaties Afgetreden leden
C.J.N. Neisingh, generaal-majoor b.d. der Koninklijke Marechaussee Mr. W.H. Zoomers, generaal-majoor b.d. der Koninklijke Landmacht Aangetreden leden
Drs. C. van der Burg, Directeur-Generaal Langdurige Zorg van
het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
67
68
Oorlogsgravenstichting
In Memoriam Govert Huijser Op 5 januari 2014 overleed generaal der Infanterie b.d. Govert Huijser, oud-lid van de Raad van Bestuur van de Oorlogsgravenstichting.
Generaal Huijser is 82 jaar geworden. Hij trad in 1988 toe tot het bestuur
van de Oorlogsgravenstichting. In 2011 legde hij zijn bestuursfunctie neer. Govert Huijser werd geboren in Soerabaja in 1931. Tijdens de Japanse
bezetting van Nederlands-IndiĂŤ was hij geĂŻnterneerd in een jongenskamp op Java. Wij denken met eerbied aan hem terug.
Jaaroverzicht 2014
69
70
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2014
Colofon Hoofdkantoor Zeestraat 85
2518 AA Den Haag Postbus 85981
2508 CR Den Haag Telefoon 070 313 10 80 info@ogs.nl
www.oorlogsgravenstichting.nl ING IBAN: NL98INGB0000401000 BIC INGBNL2A
ABN AMRO IBAN: NL53ABNA0246244097 BIC ABNANL2A
Kamer van Koophandel Haaglanden 41149180
Kantoor IndonesiĂŤ
Jalan Panglima Polim Raya 23 Jakarta
Telefoon 00 6221 7207983
71
72
Oorlogsgravenstichting
Dit jaaroverzicht is gemaakt door: Teksten: Johan Teeuwisse Redactie: drs. Hélène Briaire en Courante, Haarlem Foto’s: Oorlogsgravenstichting en Rob Gieling Vormgeving: Honderdenéén Grafisch Ontwerp, Haarlem Drukwerk: Indrukwekkend, Heiloo