vertaling barbara de lange beeld Mees van Deth, rené van asselt (kaartje)
Regentijd tekst lisa st aubin de terán
Na mijn jeugd in Engeland met een slopende vochtige kou en een gebrek aan zon en warmte, ben ik zo snel mogelijk gevlucht naar een warmer klimaat. Helaas voldeden niet alle zonnige bestemmingen aan mijn klimatologische verwachtingen. In de uitlopers van de Andes moest ik ’s morgens de groene schimmel van mijn schoenen en kleren schrapen, omdat de regentijd daar zo ongeveer één lange subtropische regenbui was. Toen we op het Caribische eiland Nevis aankwamen, had er net twee dagen daarvoor een zware orkaan gewoed, waardoor alles nog negen weken lang blank stond. En in het Italiaanse Umbrië stond ons vervallen mediterrane palazzo in de omgeving bekend als de ‘Terracotta IJskast’ omdat de temperatuur er ’s winters meestal tot -15 graden daalde. Een van de prettigste dingen van het leven in NoordMozambique is het heerlijke klimaat. Terwijl Johannesburg en Maputo een paar koude wintermaanden kennen, betekent ‘winter’ in de provincie Nampula dat de zomertemperatuur van 34 graden zakt naar iets tussen de 23 en 32 graden. Dat is nog altijd aangenaam voor een strandwandeling of een duik in zee, of om op de veranda te kletsen en naar de sterren te kijken. Het grootste deel van het jaar is het droog. Er is hier dan ook geen bloeiende landbouw, maar voor de vissersdorpen aan de kust is dat geen probleem. Iedereen heeft een groentetuintje, een machamba, met cassave en een paar rijtjes maïs en boontjes. ‘Rijk’ ben je als je een stel kippen en een geit hebt, ‘ambitieus’ als je pompoenen en tomaten kweekt. De lemen hutten met hun strodaken zijn niet op zware regenval berekend. Ze lekken altijd tijdens de zogenaamde lange regens, van november tot februari die een week of zes, acht duren. Maar tegen de lichtere, zogenaamde korte regens, de buien die rond juni af en toe
vallen, zijn ze wel bestand. Je weet pas echt wat regen is als je een tropische stortbui hebt meegemaakt. Het water komt met bakken uit de hemel. Soms regent het zo hard dat je met de auto niet kunt doorrijden. Alle daken, of ze nu van stro, zink of steen zijn, beginnen te lekken, en de hutten, huizen, overheidsgebouwen en kantoren komen blank te staan. Maar na een paar minuten, hooguit een uur, is de bui overgedreven en komt de zon weer tevoorschijn. Weer een uur later is alles droog en kun je weer over het strand lopen of op de veranda in de frisse, heiige warmte boontjes gaan zitten doppen. Er wordt hier zelden over het weer gepraat, omdat er zo weinig over te zeggen valt. Nou ja, een paar weken per jaar, rond december, valt de wind weg. Dan liggen de vissersboten stil en mijden de vissen het kristalheldere kustwater. Het is ‘s nachts dan te warm om zonder ventilator goed te kunnen slapen. Hongerige dorpelingen, van wie de meesten noch vis, noch ventilator hebben, mopperen dan wel over de windstilte en de hitte. Wolkbreuken Zo ging het hier dus van 2003 tot en met 2009 met het weer. Even afgezien van de verwoestende staart van cycloon Jokwe, die begin maart 2008 over de Mozambikaanse kust zwiepte. Behalve tijdens die cycloon denk ik hier zelden aan het weer. Maar dit jaar is het anders. Het regent nu al sinds november vorig jaar. Tussen de buien door hebben we een paar mooie, zonnige dagen gehad en het is zelfs een week of twee droog geweest, zodat het echt leek alsof de wolkbreuken eindelijk voorbij waren. Maar dat was een vrome wens, want met Kerstmis, Oud en Nieuw, Pasen en op de Internationale Vrouwendag, 8 maart, was het nat. Soms
lisa st aubin de terán (Engeland, 1953), auteur van bestsellers als Een huis in Italië en De haciënda, woont sinds 2005 met haar Nederlandse man in het dorp Cabaceira Grande in Mozambique. Hier is ze een hotelschool voor toerisme en landbouw begonnen.
42 onze
6-10
wereld
is het zo nat dat ik me afvraag of we niet beter een ark kunnen bouwen in plaats van een hotel. De gasten blijven ondertussen komen en gaan. Ze zitten op de terrassen met uitzicht op de dit jaar uitzonderlijk mooie tuin naar de regen te kijken. De frangipani en de oleander, de hibiscus en de lelies, de bougainville en de jasmijn tieren welig. De ranken van de passiebloem groeien zienderogen. Het is alsof de nieuwe uitlopers van de bomen en struiken het kustgebied, met zijn van nature schamele, schaarse begroeiing, proberen te veranderen in een ondoordringbare jungle. Zelfs de slangen zijn geschrokken. Volgens Morripa lopen hun nesten onder, en kruipen ze daarom naar onze tuinen en onder onze bedden. Omdat we hier geen krant of televisie hebben, alleen de plaatselijke radiozender, weet niemand precies waarom het in 2010 veertig dagen en veertig nachten regende zonder dat er een witte duif kwam ten teken dat er ergens droog land was. Natuurlijk regende het niet voortdurend, maar zo voelde het wel. Morripa zegt dat hij dit soort regen vaak genoeg heeft meegemaakt. Hij wijst naar de diepe, gemetselde goten die het plein van de school omzomen. ‘Waarom denkt u dat de Portugezen die hebben aangelegd’, vraagt hij. En zonder op antwoord te wachten: ‘Omdat zij er ervaring mee hadden. Ik heb weleens gezegd dat jullie het hier nog nooit echt hebben zien regenen. De regens hebben een cyclus van zeven jaar. Daarom bouwen we onze hutten altijd op een verhoging, anders worden ze weggespoeld.’ Oké, dus ook dit is niet het tropische paradijs dat ik had verwacht. Maar ik wil nu weleens weten wanneer het weer droog wordt. Morripa haalt zijn schouders op. Casimo, de doorweekte bewaker van de school, haalt zijn schouders op. Ook Ancha in de vochtige keuken doet dat, net als Fatima, in de lekkende, lege bar. Alleen Allah en de voorouders weten wanneer het ophoudt met regenen, zegt de plaatselijke Al’mo (medicijnman). Maar zij zwijgen. Gevlucht Dus ben ik intussen landinwaarts gevlucht, naar Milange. Daar, aan de oever van de Zambezie, regent het ook, maar de vochtige nevels zijn in het hoogland op een of andere manier beter te verdragen. Mees en ik zitten nu
op de veranda van de nieuwe bar, de Leopard’s Zelfs de slangen Spot, te kijken hoe het water uit de eeuwige schrikken van de wolken in het pas gerestaureerde zwembad druipt. Langs de kant staat een bruine ooievaar ons aan tropische stortbuien te staren. Mamudo en Vulay zijn uit Mossuril meegekomen. Ze zijn op een houtvuurtje rijstebrij aan het maken voor hun zondagsmaal. Meer dan tien personeelsleden van de hotelschool in Mossuril hebben gevraagd om overplaatsing naar Milange. Voor de meesten is dat niet handig omdat we hen hier geen vaste baan kunnen bieden. Degenen die hier zijn geweest, vertellen verhalen over de zwarte, vruchtbare bodem. Over de eindeloze machamba’s, die vol staan met groente. Over de vele wilde vogels en dieren. En over de goede scholen en het ziekenhuis. Vulay is hier, omdat hij een van onze meest vertrouwde medewerkers is. Mamudo is hier om te studeren. Dankzij deze column heeft hij nu een studiebeurs voor twee jaar. Hij woont in de Leopard’s Spot en studeert fulltime in de stad. Of het regent of niet. n
Lisa's verlanglijstje Op dit moment wachten negen studenten van de hotelschool op een sponsor. Vier van hen zijn intern, vijf zijn dagstudenten. Vijftig euro per maand betekent voor hen een volledige beurs, zoals Mamudo die nu dankzij u heeft. Tien euro per maand is genoeg voor onder meer boeken, schooluniform en toelatingsexamen. Voor een kijkje in ons opleidingshotel: www.hotelsunsetboulevard.com Veel dank aan iedereen die plastic regenjassen en rubberlaarzen heeft gestuurd. Vooral laarzen zijn nu hard nodig en nog altijd welkom. Caixa Postal 81 Ilha de Moçambique Provincia de Nampula Mozambique U kunt ook een donatie storten op bankrekening 599111585 t.a.v Stichting Teran Foundation. Vrijwilligers kunnen zich aanmelden via info@teranfoundation.org
rEageren? R e d a c t i e @onze o n z e43 wereld.nl
wereld
6-10 2-09