Inspektor 05

BIULETYN Urzędu Dozoru Technicznego

zima 2015

II konferencja udt

ranking udt

bezpieczeństwo twój wybór

„Nauka, technika, gospodarka – doświadczenia i perspektywy rozwoju” – relacja s. 10

Lider Bezpieczeństwa Technicznego – relacja z gali nadania tytułów

Kampania „Bezpieczeństwo – Twój wybór” 2015. Transport bliski na placach budów s. 22

s. 14

4-6 Aktualności Szanowni Państwo, rozpoczynamy drugą edycję kampanii prewencyjnej „Bezpieczeństwo – Twój wybór”. W 2015 r. tematem kampanii będzie bezpieczeństwo na placach budów. W artykułach naszych ekspertów: „Żurawie przenośne” oraz „Transport bliski na placach budów” piszemy o zasadach bezpiecznej eksploatacji urządzeń transportu bliskiego, obowiązujących aktach prawnych oraz statystykach wypadków. Wiosną we wszystkich oddziałach UDT będą dostępne bezpłatne materiały instruktażowe wraz z filmem i instrukcją dotyczącą bezpiecznej eksploatacji żurawi wieżowych i przenośnych. Materiały będzie można także zamówić online, pisząc na adres: eksploatacja@udt.gov.pl lub inspektor@udt.gov.pl.

W listopadzie 2014 r. w Warszawie odbyła się II Konferencja UDT pod patronatem Ministerstwa Gospodarki „Nauka, technika, gospodarka – doświadczenia i perspektywy rozwoju” oraz, po raz pierwszy, gala nadania tytułu Lidera Bezpieczeństwa Technicznego. O tej nowej inicjatywie UDT oraz laureatach pierwszej edycji rankingu piszemy na stronie 10. „Inspektor” obchodzi pierwsze urodziny! Dziękujemy naszym Czytelnikom za wszystkie ciepłe słowa i budujące opinie. Choć nasz kwartalnik jest jeszcze bardzo młody, został doceniony przez agencję custom publishing Agape organizującą konkurs biuletynów firmowych. O wynikach konkursu i sukcesie „Inspektora” piszemy w Aktualnościach.

Najważniejsze wydarzenia w UDT

7-17 Świat UDT Bezpieczeństwo – Twój wybór 2014 II Konferencja UDT „Nauka, technika, gospodarka – doświadczenia i perspektywy rozwoju” Najlepsi z najlepszych, czyli Liderzy Bezpieczeństwa Technicznego

18-28 Głos eksperta Żurawie przenośne Transport bliski na placach budów

29-30 Prawo UE Zmiana dyrektywy 95/16/WE

Pomyślnego i bezpiecznego 2015 roku!

Natalia Rostkowska koordynator projektu

Bezpłatny biuletyn Urzędu Dozoru Technicznego ul. Szczęśliwicka 34, 02-353 Warszawa inspektor@udt.gov.pl www.udt.gov.pl Koordynator projektu: Natalia Rostkowska Projekt graficzny: Mariusz Onyśko Zdjęcie na okładce: Shutterstock Magazyn nagrodzony w konkursie biuletynów firmowych agencji wydawniczej Agape w kategorii „biuletyn instytucji”

INSPEKTOR

3

aktualności

Od lewej: Krystian Pater, członek zarządu PKN ORLEN ds. produkcji, Przemysław Ligenza, wiceprezes Urzędu Dozoru Technicznego

Urząd Dozoru Technicznego i PKN ORLEN porozumiały się w sprawie wspólnych działań na rzecz podnoszenia poziomu bezpieczeństwa technicznego instalacji produkcyjnych eksploatowanych przez spółkę. Dbałość o niezawodność procesów utrzymania i eksploatacji aktywów produkcyjnych w Płocku pozwoli na stopniowe wydłużanie cyklów międzyremontowych, optymalizację czasu pracy instalacji, a przede wszystkim na minimalizację ryzyka związanego z ich eksploatacją.

partner posiada ogromne kompetencje i doświadczenie w zakresie badań i analiz ryzyka urządzeń technicznych, dlatego nie mam wątpliwości, że wspólne działanie, oparte m.in. na wymianie informacji technicznych, testach niezawodności czy szkoleniach, przyczyni się do poprawy kluczowych wskaźników efektywnościowych w obszarze produkcji przy jednoczesnej dbałości o jak najwyższe bezpieczeństwo w warstwie procesowej – podkreśla Krystian Pater, członek Zarządu PKN ORLEN ds. produkcji.

Od kilku miesięcy Koncern w porozumieniu z UDT pracuje nad wdrożeniem programu RBI (Risk Based Inspection) opartego na wymaganiach branżowego amerykańskiego instytutu API (American Petroleum Institute). System opiera jest na wynikach ilościowej analizy ryzyka rozumianego jako iloczyn prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia i wartości skutków z niego wynikających. Szeroki zespół danych umożliwia precyzyjne zaplanowanie kolejnego terminu i zakresu koniecznego badania technicznego, wskazując urządzenia instalacji, na które należy zwrócić szczególną uwagę.

Dotychczasowa strategia prowadzenia przeglądów i badań instalacji PKN ORLEN wynikała z częstotliwości inspekcji technicznych prowadzonych przez Urząd Dozoru Technicznego na podstawie tradycyjnych metod badań wynikających z przepisów krajowych wprowadzonych rozporządzeniami Ministra Gospodarki.

Zacieśnienie współpracy z PKN ORLEN w obszarze bezpieczeństwa technicznego to wyraz nowej jakości w relacjach z naszymi kluczowymi klientami, która pozwoli w sposób bardziej świadomy realizować procesy inspekcyjne w firmie. Jestem przekonany, że to kompleksowe podejście, oparte na wymianie doświadczeń inspektorów i pracowników firmy, pozwoli na realną analizę potencjalnego ryzyka związanego z eksploatacją instalacji i w konsekwencji spowoduje wzrost efektywności procesów biznesowych Koncernu – powiedział wiceprezes Urzędu Dozoru Technicznego Przemysław Ligenza.

Dzisiejsze porozumienie z Urzędem Dozoru Technicznego to kolejny, bardzo istotny krok potwierdzający naszą determinację, jeżeli chodzi o dążenie do doskonałości operacyjnej. Nasz 4

INSPEKTOR

Podpisane porozumienie poprzedzone było audytem Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem Procesowym na przygotowanych w ramach programu RBI obiektach produkcyjnych w zakładzie w Płocku. Weryfikacji poddane zostały kluczowe kategorie wynikające z norm API, m.in.: analiza ryzyka i zagrożeń, zarządzanie zmianami, praktyka bezpiecznej pracy, szkolenia i integralność mechaniczna.

foto: PKN ORLEN

Podpisanie umowy o współpracy pomiędzy UDT a PKN ORLEN – 17 grudnia 2014 r., Warszawa

aktualności

Od lewej: Mieczysław Borowski, prezes Urzędu Dozoru Technicznego, Jakub Lisiecki, redaktor naczelny Monitora Rynkowego, Joanna Drzazga-Lisiecka, wydawca Monitora Rynkowego

UDT laureatem Symbolu 2014 w kategorii „odpowiedzialność społeczna” – 24 listopada 2014 r., Katowice Kapituła programu Symbol 2014 „Monitora Rynkowego”, dodatku do „Dziennika Gazety Prawnej”, i „Monitora Biznesu” dziennika „Rzeczpospolita” wyróżniła Urząd Dozoru Technicznego Symbolem 2014 w kategorii „odpowiedzialność społeczna” za wdrożenie i zintegrowanie systemu zarządzania jakością oraz bezpieczeństwem i higieną pracy.

Doceniono nas również jako pracodawcę zapewniającego bezpieczne miejsce pracy i dbającego o rozwój zawodowy pracowników, a także jako aktywnego członka wielu organizacji i stowarzyszeń branżowych, dzięki którym aktywnie uczestniczymy w dialogu dotyczącym kwestii istotnych dla dozoru technicznego i bezpieczeństwa gospodarczego kraju.

Podczas uroczystej gali w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach Symbol 2014 odebrał prezes Urzędu Dozoru Technicznego Mieczysław Borowski.

ZIMA 2013/2014

CYFRYZACJA W UDT

PO PIERWSZE TWOJE BEZPIECZEŃSTWO

RUROCIĄGI NA MEDAL

iUDT – automatyczne zasilanie systemów informatycznych klientów UDT s. 10

Kluczowe zasady bezpiecznej obsługi wózków jezdniowych

Rozmowa z Mirosławem Malinowskim, prezesem Chemar Rurociągi s. 18

s. 14

Świetny debiut Inspektora! – październik 2014 r., Warszawa W prestiżowym konkursie biuletynów firmowych agencji wydawniczej Agape biuletyn UDT „Inspektor” wygrał w kategorii „okładka roku”. W kategorii „najlepszy biuletyn instytucji” zajął drugie miejsce zdobywając 158,30 pkt. na 200 pkt. przyznawanych w tej kategorii.

INSPEKTOR

5

foto: Monitor Rynkowy

BIULETYN URZĘDU DOZORU TECHNICZNEGO

aktualności

Otwarcie Centrum Szkoleniowego Polskiego Towarzystwa Fotowoltaiki – 20 listopada 2014 r., Warszawa UDT i Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie zawarły porozumienie o współpracy – 22 października 2014 r., Kraków UDT i AGH wyraziły wolę współpracy w obszarze naukowym, badawczym i edukacyjnym dotyczącym bezpieczeństwa technicznego. Współpraca będzie realizowana m.in. poprzez organizację praktyk i staży studenckich, propagowanie wśród studentów tematyki bezpieczeństwa technicznego oraz potrzeb kadrowych UDT, organizację konferencji i szkoleń, a także inicjowanie wspólnych przedsięwzięć badawczych.

Porozumienie podpisali prorektor ds. kształcenia prof. dr hab. inż.

Andrzej Tytko i prezes Urzędu Dozoru Technicznego Mieczysław Borowski.

Prezes UDT Mieczysław Borowski dokonał uroczystego otwarcia Centrum Szkoleniowego, wręczając Towarzystwu akredytację na organizację szkoleń w zakresie systemów fotowoltaicznych.

Głównym celem Centrum jest przygotowanie kadry specjalistów do instalowania systemów fotowoltaicznych w Polsce.

Centrum Szkolenia będzie wdrażało międzynarodowe procedury projektowania, montażu, oddawania do użytku i monitorowania pracy systemów fotowoltaicznych ze szczególnym uwzględnieniem bezpieczeństwa instalowania i pracy systemów PV i systemu zarządzania jakością. Czołowi eksperci z branży fotowoltaicznej będą prowadzić ściśle określony program szkoleniowy i przygotowania praktyczne w sposób zapewniający właściwe przygotowanie instalatorów systemów fotowoltaicznych do pracy z wybranym rodzajem instalacji.

Uczestnicy szkoleń uzyskają certyfikat Urzędu Dozoru Technicznego upoważniający do udziału w procesie wdrażania i utrzymania systemów PV w Polsce.

Porozumienie o współpracy pomiędzy UDT i wydawcą „Magazynu Dźwig” – Europejskim Wydawnictwem Informacji Technicznych – 29 października 2014 r., Warszawa

W październikowym numerze „Magazynu Dźwig” zadebiutowaliśmy artykułem o Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 95/16/WE w sprawie zbliżania przepisów prawnych dotyczących dźwigów, obowiązujących w państwach członkowskich.

6

INSPEKTOR

foto: UDT

W myśl podpisanego porozumienia UDT i EWIT będą wspierać swoje działania informacyjno-edukacyjne adresowane do branży dźwigowej oraz prowadzić stałą współpracę redakcyjną.

W każdym numerze kwartalnika znajdzie się dział pt. „Głos eksperta UDT” poświęcony publikacjom merytorycznym oraz informacjom na temat działalności UDT.

świat udt

Bezpieczeństwo – Twój wybór 2014 Konferencja UDT „Wózki jezdniowe podnośnikowe. Wymagania dotyczące eksploatacji w świetle obowiązujących przepisów”, 25-26 września 2014, Zegrze.

Frekwencja na II konferencji „wózkowej” zorganizowanej przez warszawski oddział UDT dowodzi, że takie spotkania są branży i klientom UDT potrzebne. Ideą konferencji było nie tylko zaprezentowanie najnowocześniejszych rozwiązań technicznych i przepisów prawnych, ale także stworzenie przestrzeni do wymiany wiedzy i doświadczeń, podzielenia się opiniami oraz pomysłami dotyczącymi usprawnień w obszarze bezpieczeństwa eksploatacji wózków jezdniowych.

W Zegrzu gościliśmy użytkowników wózków jezdniowych, przedstawicieli producentów, ośrodków szkoleniowych oraz firm wynajmujących sprzęt.

Konferencję otworzył prezes UDT Mieczysław Borowski, podkreślając, że w obszarze bezpieczeństwa użytkowania wózków widłowych jest jeszcze sporo do zrobienia, a tam, gdzie w grę wchodzi bezpieczeństwo ludzi, nie ma miejsca na kompromisy, przymykanie oczu czy źle pojęte oszczędności.

Prezentacje podczas pierwszego dnia konferencji dotyczyły bezpieczeństwa eksploatacji wózków jezdniowych. Przedstawiciel Centralnego Instytutu Ochrony Pracy Marcin Milanowicz zaprezentował numeryczną rekonstrukcję wypadków wózków

jezdniowych. Nadinspektor pracy z Okręgowego Inspektoratu Pracy w Warszawie Anna Wójcik wystąpiła z prelekcją pt. „Zarządzanie bezpieczeństwem pracy – prewencja wypadkowa”. O działalności prewencyjnej UDT i kampanii „Bezpieczeństwo – Twój wybór” opowiedziała Natalia Rostkowska, rzecznik prasowy UDT. Ekspert z warszawskiego oddziału UDT Mariusz Majewski przedstawił analizę nieszczęśliwych wypadków i niebezpiecznych uszkodzeń w 2013 r.

Przedstawiciele wytwórców, firmy MERLO POLSKA i MANITOU GROUP zaprezentowali innowacyjne rozwiązania techniczne w świetle obowiązujących przepisów dotyczące wózków jezdniowych podnośnikowych ze zmiennym wysięgiem. Wystąpienie Tadeusza Ostrowskiego, menedżera Działu Wózków Używanych i Wynajmu w LMH LINDE, dotyczyło certyfikowanych wózków używanych i procesów wpływających na bezpieczeństwo eksploatacji maszyn używanych.

O automatyzacji bezpieczeństwa i oszczędności – wózkach jezdniowych podnośnikowych bezzałogowych – opowiedział Piotr Szekiełda, specjalista ds. intralogistyki STILL Polska.

Na koniec pierwszego dnia konferencji dyrektor warszawskiego oddziału UDT Mirosław Bujański wręczył wyróżnienia za podnoszenie kwalifikacji pracowników w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa urządzeń transportu bliskiego dla TOYOTA Material Handling Polska Sp. z o.o., Ramirent SA i Jungheinrich Polska Sp. z o.o.

INSPEKTOR

7

świat udt

Podejmujemy szeroko zakrojone działania informacyjne, edukacyjne i prewencyjne, o których być może już Państwo wiedzą, a na pewno dzisiaj usłyszą. Jednak aby nasze wysiłki przyniosły spodziewane efekty, musimy działać wspólnie. UDT, ośrodki szkoleniowe, pracodawcy i sami pracownicy. Potrzebujemy partnerów do budowania świadomości, że wózki jezdniowe użytkowane niezgodnie z instrukcją obsługi i z pominięciem zasad bhp stają się urządzeniami zagrażającymi zdrowiu i życiu eksploatujących, a także osób znajdujących się w pobliżu ich pracy.

Prezes UDT Mieczysław Borowski, otwarcie konferencji w Zegrzu

Drugi dzień konferencji w Zegrzu rozpoczął ekspert UDT Norbert Wroński, który zaprezentował aktualne wymagania prawne w zakresie uprawnień do obsługi i konserwacji wózków. Następnie odbyły się prezentacje wytwórców: „Kluczowe rozwiązania wpływające na bezpieczną eksploatację wózków jezdniowych podnośnikowych” Karola Gosia i Cezarego Wysoczańskiego z TOYOTA Material Handling Polska Sp. z o.o., „Wózki jezdniowe podnośnikowe wyposażone w baterie litowo-jonowe” Radosława Hajoka z Jungheinrich Polska Sp. z o.o., „Nowoczesne rozwiązania w dziedzinie bezpieczeństwa pracy wózków widłowych. Aktywne wspomaganie pracy operatora” Łukasza Lisa z Linde Material Handling Polska Sp. z o.o. oraz „Wózki jezdniowe podnośnikowe w wykonaniu przeciwwybuchowym (ATEX). Przepisy dotyczące konserwacji i serwisowania” Macieja Langego z Jungheinrich Polska Sp. z o.o.

Prezentacja Natalii Rostkowskiej, rzecznika prasowego UDT

Tadeusz Ostrowski, dyrektor Działu Wózków Używanych i wynajmu, Linde Material Handling Polska Sp. z o.o., Warszawa „Spotkania tego typu są absolutnie celowe i niezbędne do budowania wzajemnych relacji pomiędzy UDT a importerami – firmami serwisującymi wózki widłowe. Podczas dwóch dni konferencji można skutecznie wymienić spostrzeżenia oraz doświadczenia.

Każda z firm ma szansę pokazać, jak dba o bezpieczeństwo pracy z wózkami widłowymi i jak stara się redukować liczbę zdarzeń niebezpiecznych. Pozytywnie oceniam zaprezentowaną symulację wypadku – przewrócenia się wózka widłowego – opartą na dostępnych obecnie metodach numerycznych.

W ramach nowych pomysłów proponuję skrócenie czasu prelekcji do 10 minut i restrykcyjne trzymanie się tematu konferencji – bezpieczeństwa, a także więcej otwartości, czyli pytania i odpowiedzi do krótkich prezentacji”.

Mariusz Bagiński, dyrektor Działu KAM, Ramirent SA, Warszawa „Z mojego punktu widzenia konferencja była bardzo ciekawa i jestem zwolennikiem jej cyklicznego powtarzania. Oprócz wielu przydatnych informacji przekazanych przez przedstawicieli UDT na temat przepisów i wymagań, jakie stawia przed użytkownikami prawo w naszym kraju, bardzo cenna była możliwość wymiany doświadczeń między uczestnikami, czyli wieloma 8

INSPEKTOR

firmami działającymi w tej branży. Konferencja pozwoliła też na zapoznanie się z nowościami w zakresie bezpiecznej eksploatacji wózków, które do swojej oferty wprowadzają producenci, i to stanowiło dla mnie dodatkową wartość. Uważam, że tego typu spotkania są doskonałą formą propagowania zasad bezpieczeństwa podczas eksploatacji wózków jezdniowych podnośnikowych i z pewnością wywołują u uczestników głębszą refleksję nad tym problemem”.

Robert Szkudlarek, service manager, MERLO POLSKA Sp. z o.o., Warszawa „Tematyka konferencji była bardzo interesująca. Najcenniejsze są dla nas wszystkie aspekty związane z obowiązującymi przepisami. Uczestnictwo w tego typu konferencjach jest dla nas skarbnicą wiedzy, ponieważ wspólnie z UDT i innymi producentami urządzeń możemy omówić nurtujące nas problemy związane z obowiązującym prawem.

Proponuję, aby podczas kolejnej konferencji więcej czasu poświęcić nowym przepisom obowiązującego prawa. Poza tym ważne są informacje o wszystkich nowościach wprowadzanych w wózkach przez każdego producenta, które wpływają na zwiększenie bezpieczeństwa pracy urządzenia i jego operatora.

Obecnie została wprowadzona nowa norma emisyjności spalin Euro Stage 3B. Czy kontrola stosowania tej normy na wózkach jest także w gestii UDT? Tym samym wyrażamy chęć uczestnictwa w kolejnych konferencjach organizowanych przez UDT!”

świat udt

Artur Węgrzynowski, after sales manager Central Europe, MANITOU GROUP, Raszyn „Tematyka bezpieczeństwa poruszana podczas prelekcji dotyka nas wszystkich, poczynając od producentów, a kończąc na eksploatujących urządzenia transportu bliskiego.

Priorytetem dla MANITOU BF jako producenta m.in. wózków jezdniowych podnośnikowych są kwestie bezpieczeństwa eksploatacji maszyn.

Minimalizacja zagrożeń dla życia, zdrowia i środowiska jest naszym wspólnym celem. Konferencja pozwoliła zapoznać się z bieżącymi problemami spotykanymi w naszej codziennej pracy, a świadomość ich występowania pozwoli na podjęcie kroków prewencyjnych.

Systematyczny kontakt z przedstawicielami Urzędu Dozoru Technicznego pozwala na ciągłe podnoszenie wiedzy i umiejętności w szczególności związanych z aspektami prawnymi pracy tych urządzeń”.

Rafał Knotek, kierownik Ośrodka Doskonalenia Kadr ERGON, Warszawa „Udział w konferencji UDT pozwolił nam nawiązać nowe kontakty z wiodącymi producentami wózków jezdniowych oraz firmami zajmującymi się konserwacją i naprawą urządzeń transportu bliskiego.

Wygłoszone prelekcje specjalistów Urzędu Dozoru Technicznego w zakresie pozyskiwania uprawnień do obsługi i konserwacji urządzeń transportu bliskiego spełniły oczekiwania i pozwoliły zaktualizować znajomość europejskich i krajowych wykładni prawnych. Program konferencji był dobrze dobrany i niewątpliwie spełnił wymagania oraz cele postawione w standardach bezpieczeństwa technicznego.

Poruszane przez prelegentów zagadnienia w tematach: innowacyjne rozwiązania techniczne, wózki jezdniowe podnośnikowe w wykonaniu ATEX były dobrze dobrane do oczekiwań stawianych przez uczestników konferencji.

Udział w konferencji to doskonała platforma wymiany doświadczeń zawodowych oraz pozyskiwania i doskonalenia wiedzy. Wyniesiona z konferencji wiedza prawna i warsztatowa w sposób szczególny będzie się przyczyniać do lepszego wykorzystywania w działalności szkoleniowej Ośrodka Doskonalenia Kadr – ERGON”.

INSPEKTOR

9

foto: UDT

Omówienia i analizy nieszczęśliwych wypadków i niebezpiecznych uszkodzeń, jakie wiążą się z eksploatacją urządzeń transportu bliskiego, w sposób właściwy przedstawiły wagę zagadnień związanych z bezpieczeństwem pracy. Panele dyskusyjne pozwoliły na wymianę doświadczeń zawodowych i zrozumienie ważności zachowania bezpieczeństwa pracy przy obsłudze urządzeń transportu bliskiego.

świat udt

Wystąpienie prezesa UDT Mieczysława Borowskiego

Relacja z konferencji Urzędu Dozoru technicznego „Nauka, technika, gospodarka – doświadczenia i perspektywy rozwoju” W dniach 27-28 listopada 2014 r. w Warszawie odbyła się II Konferencja UDT „Nauka, technika, gospodarka – doświadczenia i perspektywy rozwoju” pod honorowym patronatem Wiceprezesa Rady Ministrów, Ministra Gospodarki Janusza Piechocińskiego.

Celem konferencji było stworzenie platformy do swobodnej wymiany myśli i doświadczeń w gronie profesjonalistów, ekspertów i praktyków związanych na co dzień z zagadnieniami bezpieczeństwa technicznego w największych polskich przedsiębiorstwach, instytucjach, ośrodkach badawczych i środowisku naukowym.

oraz dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju prof. dr hab. inż. Krzysztof Jan Kurzydłowski.

Debaty i dyskusje w ramach konferencji UDT mają służyć poszukiwaniu nowych rozwiązań w obszarze bezpieczeństwa technicznego z korzyścią dla wszystkich zainteresowanych stron, stanowić inspirację dla innowacyjnych przedsięwzięć oraz impuls do efektywniejszej współpracy środowisk naukowych, technicznych i przedsiębiorców. Wiedza, doświadczenie i kompetencje zaproszonych moderatorów i panelistów pozwoliły osiągnąć najwyższy poziom merytoryczny debat i dyskusji.

Pierwszą debatę pt. „Bezpieczeństwo gospodarcze Polski” poprowadził wiceprezes UDT Przemysław Ligenza. „Determinantą stabilnego wzrostu gospodarczego w sferze realnej jest m.in. ciągłość dostaw energii elektrycznej, gazu, produktów naftowych, chemicznych i petrochemicznych. Infrastruktura, która to umożliwia, stanowi infrastrukturę krytyczną państwa. Odpowiednio zaplanowane i realizowane inwestycje w tym obszarze, dostosowane do realnych potrzeb, stanowią o sile gospodarki. Urząd Dozoru Technicznego, działając w domenie publicznej, jest obecny w każdym z tych działań, jako instytucja ekspercka, wspierająca rozwiązywanie problemów pojawiających się na polu operacyjnym i funkcjonalnym” – powiedział wiceprezes UDT.

Konferencję otworzył prezes Urzędu Dozoru Technicznego Mieczysław Borowski. Wystąpienia inauguracyjne wygłosili: sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta Olgierd Dziekoński, podsekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki Arkadiusz Bąk

„Musimy pamiętać o źródłach energii pierwotnej wobec toczącej się obecnie »wojny klimatycznej«. Mamy być podstawą bezpieczeństwa energetycznego, a wymaga się od nas nakładów w obszarach, które na to bezpieczeństwo nie mają wpływu. Polska energetyka

10

INSPEKTOR

świat udt

„Nie mamy dylematów związanych z brakiem paliwa.

Paliwo jest. Utrzymujemy odpowiednie rezerwy.

Zapotrzebowanie na paliwa zmniejsza się i jest to związane z faktem, że przepisy unijne wyganiają przemysł z Europy. Bezpieczeństwo ludzkie i techniczne jest na dobrym poziomie. Powinniśmy więcej myśleć o bezpieczeństwie gospodarczym i militarnym” – powiedział Marek Sokołowski, wiceprezes zarządu Grupy LOTOS SA.

Przemówienie inauguracyjne sekretarza stanu w Ministerstwie Gospodarki Arkadiusza Bąka

Od lewej: Waldemar Szulc, wiceprezes zarządu PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna SA, Jan Chadam, prezes zarządu Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM SA, Waldemar Wójcik, wiceprezes zarządu PGNiG SA, Przemysław Ligenza, wiceprezes UDT

musi być oparta na paliwach kopalnych. Entuzjaści OZE pamiętają o energii, ale zapominają o konieczności bilansowania mocy” – powiedział Waldemar Szulc, wiceprezes zarządu PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna SA. Wiceprezes zarządu PGNiG SA Waldemar Wójcik podkreślił, że dostawy gazu do Polski oraz ich bezpieczeństwo wiążą się z wieloma dylematami.

Jan Chadam, prezes zarządu GAZ-SYSTEM SA, zaznaczył, że zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego Polski wymaga odważnych i śmiałych rozwiązań. Wskazał także, że dzisiaj ponad 75% gazu nie pochodzi z kierunku wschodniego. W 2009 r. została przebudowana sieć przesyłowa gazu. W 2018 r. możliwości importowe Polski będą trzy, cztery razy większe niż obecnie. „Gaz musi być tani, wówczas będzie można osiągnąć wielkie oszczędności na inwestycjach”. Prezes GAZ-SYSTEM SA mocno podkreślił fakt, że inwestycje nie mają wpływu na cenę gazu. Rację przyznał mu Krystian Pater, członek zarządu ds. produkcji PKN ORLEN SA – „Rzeczywiście, budowa infrastruktury ma korzystny wpływ na cenę gazu. Ważny jest także dostęp do surowców, mocy i infrastruktury”.

Moderatorem panelu dyskusyjnego „Strategiczna współpraca sektora nauki, techniki i przedsiębiorstw w transferze wiedzy, nowych technologii i rozwoju przedsiębiorczości” był prezes Polskiej Izby Gospodarczej Zaawansowanych Technologii prof. nadzw. dr hab. inż. Ryszard Pregiel. Profesor rozpoczął dyskusję stwierdzeniem, że rozwój techniki jest niezwykle szybki, a najszybciej rozwijają się te obszary gospodarki, które są w najmniejszym stopniu regulowane przez państwo.

Dyrektor Pionu Technicznego Urzędu Dozoru Technicznego Janusz Samuła podkreślił rolę innowacji zarówno w przemyśle, jak i w instytucjach takich jak Urząd Dozoru Technicznego, wspierających działania przemysłu. Zwrócił uwagę na trudności w porozumieniu pomiędzy przedstawicielami nauki a firmami czy sektorami przemysłu; trudność komunikacji jest wynikiem różnych celów stawianych uczelniom, instytutom naukowym i firmom komercyjnym. Przedstawił dwa modele rozwoju nauki, korporacyjny i oparty na niezależnych od przemysłu uczelniach i instytutach. Stwierdził również, że przemysł powinien dofinansowywać naukę, a kierunki studiów powinny być dopasowane do aktualnych potrzeb przemysłu, i zaproponował, aby w celu zintensyfikowania współpracy pomiędzy przemysłem a nauką przedsiębiorcy zasiadali w ciałach kolegialnych uczelni. „Rzeczywiście, musi istnieć dobra relacja pomiędzy nauką i przemysłem, a zmiany potrzebne są w obu tych sferach. Przedsiębiorcy powinni mieć wiedzę na temat tego, czym zajmują się ośrodki naukowe.

Pokutuje przekonanie, że naukowcy zajmują się projektami, których nie da się aplikować do przemysłu. Z drugiej strony naukowcy pracujący na rzecz biznesu są źle postrzegani przez swoich kolegów. Wspierając naukę, koncentrujemy się na tzw. specjalizacjach inteligentnych. Te specjalizacje były wyodrębniane w procesach oddolnych i nie jest to katalog zamknięty” – powiedział zastępca dyrektora Departamentu Innowacji i Przemysłu w Ministerstwie Gospodarki Zbigniew Kamieński.

INSPEKTOR

11

świat udt

Od lewej: Krystian Pater, członek zarządu ds. produkcji PKN ORLEN SA, Marek Sokołowski, wiceprezes zarządu Grupy LOTOS SA, Marcin Moskalewicz, prezes zarządu PERN „Przyjaźń” SA, Wojciech Kozak, wiceprezes zarządu Grupy Azoty Zakładów Azotowych „PUŁAWY”

Od lewej: Dominik Kowal, zastępca dyrektora Centrum Transferu Technologii Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, Wojciech Wajda, prezes zarządu WASKO SA, prezes Polskiej Izby Gospodarczej Zaawansowanych Technologii prof. nadzw. dr hab. inż. Ryszard Pregiel

„Związek nauki i przemysłu jest związkiem bardzo trudnym” – powiedział zastępca dyrektora Centrum Transferu Technologii Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie Dominik Kowal. „Być może pokutuje brak odpowiedniego wychowania ekonomicznego. Nauka powinna stawiać zarówno tezy abstrakcyjne, jak i aplikacyjne. Jednak duże konsorcja nie zawsze są zainteresowane wprowadzeniem innowacji i burzeniem osiągniętego status quo.

Jak wygląda polski kult przedsiębiorczości? Jak wygląda zaufanie do instytucji? Co z destrukcyjnym gloryfikowaniem nieudaczników? To pytania, na które dzisiaj nawet nie będę próbował odpowiedzieć”.

Prezes zarządu WASKO SA Wojciech Wajda zwrócił uwagę, że uczelnie nie są przygotowane do transferu zaawansowanych 12

INSPEKTOR

technologii. „Polskie firmy, z polskim zapleczem naukowym, są w stanie wiele zdziałać. Mogę państwu zdradzić, że zrealizowaliśmy najlepszy chyba dzisiaj i najbardziej skomplikowany system wykrywania gazu i dymu. UDT pełnił rolę inżyniera tego kontraktu, który nas mocno docisnął wszystkimi możliwymi śrubami, ale wyszliśmy z tego zadowoleni i szanując się wzajemnie.

W Polsce można zrobić wszystko, można zrobić najlepszy system w Europie, system automatyki przemysłowej.

Realizując ten projekt, w pobitym polu zostawiliśmy naszą konkurencję. Polskie firmy, z polskim zapleczem naukowym, przy ogromnej współpracy, potrafią zrobić bardzo wiele. Mamy jednak sporo do nadrobienia w dziedzinie informatyzacji działań w przemyśle i nauce. W informatyce dobry projekt to projekt bezpieczny. Chodzi o jakość, cenę i czas. Następnym elementem bezpieczeństwa systemu informatycznego jest dokumentacja.

Proponuję, abyśmy publikowali i udostępniali to, co robimy. Dzisiaj świat żyje z udostępniania i pokazywania tego, co robi. I na tym zarabia pieniądze. W WASKO pracujemy dzisiaj nad cyberprzestrzenią, ponieważ istnieje wielkie niebezpieczeństwo wojny w cyberprzestrzeni. Żeby zrealizować pewne projekty dotyczące cyberprzestrzeni, zwróciliśmy się do uczelni. Efekt był słaby”.

foto: UDT

„Nauka musi dostarczać przemysłowi inżynierów. Uczelnia i profesura powinna być zorganizowana w taki sposób, aby absolwent był gotowy na zetknięcie z przemysłem” zauważył profesor Pregiel. „Dziś podział na naukę, uczelnie, ośrodki badawcze i przemysł jest nieaktualny. Potrzebny jest codzienny kontakt uczelni technicznych z przemysłem”.

świat udt

Jak zauważyła dyrektor Departamentu Rozwoju Przedsiębiorczości i Innowacyjności w PARP Paulina Zadura-Lichota, współpraca nauki z biznesem wygląda w innych krajach podobnie. „To nie jest nic szczególnie dziwnego, że tak się dzieje w Polsce.

Warto widzieć, jakie mechanizmy wprowadzają inne kraje. My się tym interesujemy i obserwujemy to, co dzieje się w Europie i na świecie, i widzimy mechanizmy, które są tam wprowadzane, żeby zwiększyć współpracę między nauką i biznesem. Są to środowiska tak odrębne, mające tak różne interesy, że potrzebny jest pas transmisyjny między nimi. Stąd pomysły na sieciowanie się instytucji, otoczenia biznesu, parków technologicznych, które współpracują z administracją, z agencjami rozwoju regionalnego.

Agencje dostarczają klientów środowiskom naukowym, a środowiska naukowe dostarczają wiedzę. Ważne jest, żebyśmy tworzyli i wdrażali skuteczne mechanizmy współpracy pomiędzy tymi środowiskami”.

Zastępca dyrektora ds. techniki i wdrożeń w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy – Państwowym Instytucie Badawczym Wiktor Marek Zawieska zabrał głos na temat bezpieczeństwa pracy – „W Polsce codziennie ginie w wypadku przy pracy jedna osoba. Każdego dnia dochodzi do 250 wypadków przy pracy.

Polskie wydatki na bezpieczeństwo pracy należą do najniższych w Europie. To około 1% w dużych przedsiębiorstwach i około 0,6% w średnich. Jeśli chodzi o współpracę nauki i techniki, problemem tej współpracy jest komercjalizacja. Dostajemy nagrody za projekty, które nie mają szans na komercjalizację”.

Mottem panelu „Innowacje dla bezpieczeństwa – minimalizacja kosztów” były słowa jej moderatora, dyrektora technicznego Basell Orlen Polyolefins Marka Wilmanowicza – „Bezpieczeństwo, opisywane we wszystkich możliwych aspektach, jest naczelną potrzebą człowieka, społeczeństwa i państwa. Ważne jest nie tylko zaakceptowanie tego faktu, ale przede wszystkim aktywne działanie na rzecz wzrostu bezpieczeństwa. Działanie, które poza oczywistymi oszczędnościami z tytułu redukcji kosztów i strat wynikających z awarii i nieplanowanych przestojów firm produkcyjnych, może stać się jednym z motorów napędowych dla rozwoju całej gospodarki”. „Bezpieczeństwo techniczne jest warte każdych pieniędzy” – powiedział dyrektor Projektów Kluczowych w PGE GiEK SA Oddział Elektrownia Bełchatów Maciej Klimczak i przedstawił skalę prac realizowanych wspólnie z UDT. „Największym wyzwaniem była zmiana mentalności pracowników i firm z nami współpracujących” – powiedział dyrektor techniczny Basell Orlen Polyolefins, prezentując metody utrzymania bezpieczeństwa technicznego w spółce oraz historię ich wprowadzania. „Bardzo ważnym elementem bezpieczeństwa jest również ochrona danych. Coraz częściej zagrażają nam ataki cyberprzestępców”.

Wiceprezes zarządu RAFAKO SA Krzysztof Burek podkreślił, że dla firm produkcyjnych innowacyjność jest celem nadrzędnym oraz warunkiem rozwoju i efektywności.

250 osób wzięło udział w konferencji UDT

„Zakłady produkcyjne muszą mieć wdrożoną strategię zapewniania bezpieczeństwa technicznego i utrzymania ruchu” – stwierdził wiceprezes zarządu Grupy Azoty Zakłady Azotowe Kędzierzyn SA Krzysztof Kamiński.

Dariusz Gołębiewski, kierownik Zespołu Oceny Ryzyka w PZU SA, powiedział, że w polskim przemyśle jest tak dużo awarii, że firmy ubezpieczeniowe stanęły na granicy bankructwa. Musiały zacząć wdrażać metody oceny szkodliwości. Właściwa analiza ryzyka przekłada się na wysokość stawki ubezpieczenia. „UDT wsłuchuje się w potrzeby polskich przedsiębiorstw. Obecne ramy prawne pozwalają na wydłużenie okresów inspekcyjnych na podstawie analizy ryzyka, choć to też jest pewne ryzyko, ponieważ analiza ma charakter teoretyczny. Działając na rzecz utrzymania ruchu, analiz ryzyka i wydłużania terminów pomiędzy badaniami, UDT pozwala firmom zaoszczędzić środki, które mogą być inwestowane w rozwój” – powiedział Michał Karolak, dyrektor Departamentu Innowacji i Rozwoju w UDT. „UDT się zmienia i fakt ten jest dostrzegany. Przez lata wspólnego funkcjonowania z UDT zebraliśmy ogromną ilość danych i tego nie można zaprzepaścić. Dozór techniczny mógłby obecnie przyjąć rolę instytucji oceniającej stan wyjściowy modernizacji bloków energetycznych” – zauważył prezes zarządu Spółki Chemar Rurociągi Mirosław Malinowski.

Paneliści byli zgodni co do znaczącej roli UDT w zakresie inicjowania nowych metod w obszarze bezpieczeństwa technicznego. „Kluczowym elementem zarządzania ryzykiem jest informatyzacja, która umożliwia efektywne zbieranie i analizowanie informacji technicznych” – powiedział Tomasz Przybysławski, dyrektor Biura Techniki w PKN ORLEN SA. Łukasz Majcher, ekspert w Departamencie Innowacji i Rozwoju UDT, przedstawił ofertę kompleksowego podejścia do bezpieczeństwa technicznego, bazującą na diagnostyce i ocenie ryzyka.

Badania wykonywane z uwzględnieniem różnego rodzaju ryzyka pozwalają na ograniczenie kosztów i wydłużenie okresów pomiędzy kolejnymi badaniami technicznymi. Jedną z korzyści podejścia pakietowego jest mniejsza liczba nieplanowanych przestojów.

INSPEKTOR

13

świat udt

Od lewej: Mirosław Malinowski, prezes zarządu Chemar Rurociągi Sp.z o.o., Przemysław Ligenza, wiceprezes UDT, Mieczysław Borowski, prezes UDT, Marek Nowakowski, przewodniczący Rady Nadzorczej Zakładów Remontowych Katowice SA, Agnieszka Wasilewska-Semail, prezes zarządu Rafako SA, Jerzy Witold Pietrewicz, sekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki, Kazimierz Nowak, prezes zarządu EuRoPol GAZ SA, Marek Wilmanowicz, dyrektor techniczny Basell Orlen Polyolefins Sp. z o.o., Fryderyk Zębik, prezes zarządu EthosEnergy Poland SA

Najlepsi z najlepszych, czyli Liderzy Bezpieczeństwa Technicznego Lider Bezpieczeństwa Technicznego to inicjatywa UDT, objęta patronatem Ministra Gospodarki Janusza Piechocińskiego, honorująca przedsiębiorstwa wyróżniające się w skali kraju wysokim standardem bezpieczeństwa technicznego oraz wkładem w rozwój gospodarczy Polski.

Kapituła rankingu oceniała firmy zajmujące się projektowaniem, wytwarzaniem, instalacją, eksploatacją, naprawą i modernizacją urządzeń technicznych.

W tegorocznej, pierwszej edycji Lidera Bezpieczeństwa Technicznego oddziały UDT wyłoniły 120 przedsiębiorstw spełniających kryteria rankingu. Do finału kapituła nominowała 30 firm – 10 w każdej z trzech kategorii: „wytwórca”, „użytkownik”, „modernizujący”.

Zwycięzcy tegorocznej edycji rankingu zostali ogłoszeni 27 listopada 2014 r. w Warszawie podczas pierwszego dnia konferencji 14

INSPEKTOR

UDT „Nauka, technika, gospodarka – doświadczenia i perspektywy rozwoju”. Uroczystość rozpoczęła się od wystąpienia prezesa Urzędu Dozoru Technicznego Mieczysława Borowskiego i sekretarza stanu w Ministerstwie Gospodarki Jerzego Witolda Pietrewicza.

Wręczono dwa tytuły w każdej z trzech kategorii: „wytwórca”, „użytkownik” i „modernizujący”. W kategorii „wytwórca” tytuł trafił do RAFAKO SA oraz spółki Chemar Rurociągi. W kategorii „użytkownik” zwycięzcami rankingu zostali EuRoPol GAZ SA i Basell Orlen Polyolefins Sp. z o.o. Laureatami w kategorii „modernizujący” zostali EthosEnergy Poland SA i Zakłady Remontowe Energetyki Katowice SA. Laureatom serdecznie gratulujemy!

świat udt

Wystąpienie Kazimierza Nowaka, prezesa zarządu EuRoPol GAZ SA

Wystąpienie Agnieszki Wasilewskiej-Semail, prezes zarządu Rafako SA

Firmy, wyłonione w rankingu UDT, są nie tylko liderami technicznymi. Są również wizytówką polskiej gospodarki, naszymi ambasadorami na świecie.

Sekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki Jerzy Witold Pietrewicz

Od lewej: Przemysław Ligenza, wiceprezes UDT, Mieczysław Borowski, prezes UDT, Fryderyk Zębik, prezes zarządu EthosEnergy Polska SA, Jerzy Witold Pietrewicz, sekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki

Wystąpienie Marka Wilmanowicza, dyrektora technicznego Basell Orlen Polyolefins Sp. z o.o.

Ranking powstał z myślą o popularyzacji bezpieczeństwa technicznego i uhonorowaniu codziennych wysiłków przedsiębiorstw, które w skali kraju wyróżniają się najwyższym poziomem bezpieczeństwa technicznego i stanowią przykład do naśladowania dla innych.

Mirosław Malinowski, prezes zarządu Chemar Rurociągi Sp. z o.o. odbiera tytuł Lidera Bezpieczeństwa Technicznego

foto: UDT

Prezes UDT Mieczysław Borowski

Wystąpienie Marka Nowakowskiego, przewodniczącego Rady Nadzorczej Zakładów Remontowych Energetyki SA

INSPEKTOR

15

świat udt

liderzy kategorii wytwórca

Chemar Rurociągi Sp. z o.o. jest jednym z największych w Polsce dostawców oferujących kompletne systemy rurociągowe dla odbiorców z elektrowni, elektrociepłowni, zakładów chemicznych i petrochemicznych.

Rafako SA jest generalnym wykonawcą bloków energetycznych i największym w Europie producentem kotłów. Firma oferuje projektowanie i produkcję m.in. kotłów na parametry nadkrytyczne i kotłów fluidalnych, a także urządzeń ochrony środowiska, w tym instalacji odsiarczania i odazotowania spalin oraz elektrofiltrów.

liderzy kategorii użytkownik

EuRoPol GAZ SA jest właścicielem polskiej części gazociągu Jamał–Europa. Firma świadczy usługę transportu gazu na rzecz Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa SA oraz Gazprom Export.

Basell Orlen Polyolefins Sp. z o.o., największy krajowy wytwórca tworzyw sztucznych, specjalizuje się w produkcji poliolefin. Produkty wytworzone przez spółkę w Płocku mają zastosowanie na rynku konsumenckim i przemysłowym, m.in. w produkcji opakowań, folii, wyrobów włókienniczych i tekstylnych.

liderzy kategorii Modernizujący

EthosEnergy Poland SA jest firmą o polskim rodowodzie, posiadającą kilkudziesięcioletnie doświadczenie w usługach na rzecz polskiej i światowej energetyki. Przedmiotem działalności spółki są remonty, modernizacje, produkcja i serwis generatorów, transformatorów oraz elementów turbin i kotłów.

16

INSPEKTOR

Zakłady Remontowe Energetyki Katowice SA oferują kompleksowe usługi, realizując projekty energetyczne „pod klucz” – od projektowania, poprzez dostawy, montaż, po rozruch i przekazanie obiektu do eksploatacji, a także serwis gwarancyjny i pogwarancyjny.

IV forum bezpieczeństwa funkcjonalnego

26-27 lutego 2015 MCC Mazurkas Conference Centre ożarów mazowiecki

RAMOWY PROGRAM FORUM • • • • • • • • •

Big data i internet rzeczy w zarządzaniu niezawodnością systemów technicznych Definiowanie funkcji bezpieczeństwa w maszynach na przykładzie maszyn górniczych Trying to introduce IEC 61508: Successes and Failures Polskie wysiłki na rzecz innowacji w energetyce Pożary kabli sygnałowych – ocena i minimalizacja ich skutków z wykorzystaniem symulacji CFD Poziom bezpieczeństwa funkcjonalnego wyposażenia bezpieczeństwa stosującego technikę RFID Nowe wyzwania – zagrożenia cyberatakiem przemysłowych systemów automatyki Symulatory procesów z uwzględnieniem dynamiki oraz stanów nienormalnych/ awaryjnych w zastosowaniu do szkolenia operatorów Diagnostyka z punktu widzenia zarządu, czyli o kosztach, ryzyku i zwrocie z inwestycji ZGŁOSZENIA:

koszt udziału:

Hanna Ratkowska tel. 22 57 22 415, fax: 22 822 72 09 forum.bezpieczenstwa@udt.gov.pl www.udt.gov.pl

850 zł + 23% VAT – osoba Liczba miejsc ograniczona – decyduje kolejność zgłoszeń

ZGŁOSZENIA PRZYJMUJEMY DO 10 LUTEGO 2015 R.

Głos eksperta

Żurawie przenośne Do grupy urządzeń transportu bliskiego należą montowane na podwoziach pojazdów samochodowych maszyny do przemieszczania ładunków za pomocą haka lub innego elementu chwytnego. To żurawie przenośne. Zapewnienie bezpiecznej pracy z tymi urządzeniami wymaga całego systemu działań. tekst: Marcin Pazio, ekspert w Wydziale Urządzeń Transportu Bliskiego w warszawskim oddziale UDT

18

INSPEKTOR

głos eksperta

Żurawie przenośne zawdzięczają swoją nazwę temu, że można je w dość prosty i szybki sposób „przenosić” z jednego podwozia na drugie. Urządzenia te napędzane są pompą hydrauliczną, agregatowaną z podwozia pojazdu poprzez przystawkę odbioru mocy, podłączoną do wyjścia ze skrzyni biegów.

Każda taka maszyna posiada podstawę, niekiedy nazywaną bazą żurawia, w której umieszczona jest kolumna obrotowa. Z kolumną połączony jest wysięgnik składający się z jednego lub dwóch ramion połączonych przegubowo i poruszanych za pomocą siłowników hydraulicznych.

Z drugiego ramienia wysięgnika mogą być wysuwane teleskopowo dodatkowe człony zwiększające wysięg żurawia. Na końcu ostatniego ramienia umieszczony jest hak albo inne urządzenie do podnoszenia ładunków, np. chwytak, widły lub ścisk do palet. Ruchami, które mogą odbywać się w płaszczyźnie pionowej i poziomej, steruje się za pośrednictwem rozdzielacza hydraulicznego.

Ze względu na cechy konstrukcyjne oraz prace, przy których urządzenia te są wykorzystywane, możemy je podzielić na żurawie ogólnego przeznaczenia oraz

(Dz.U. nr 79, poz. 849 ze zm.) wynika obowiązek posiadania przez każdego operatora stosownych kwalifikacji.

Aby uzyskać uprawnienia do obsługi żurawi przenośnych, należy zdać egzamin składający się z części teoretycznej i praktycznej przed komisją Urzędu Dozoru Technicznego. Na podstawie tego samego przepisu wydawane są uprawnienia konserwatorom dokonującym okresowych przeglądów konserwacyjnych, koniecznych napraw i regulacji nastaw parametrów pracy.

Informacje o formie dozoru, czasookresach wykonywania badań przez inspektorów i terminach wykonywania przeglądów konserwacyjnych żurawi przenośnych zawarte są w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 29 października 2003 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji niektórych urządzeń transportu bliskiego (Dz.U. nr 193, poz. 1890).

Dla żurawi przenośnych o udźwigu do 3,2 t ustalona jest forma dozoru ograniczonego z terminami badań kontrolnych co 2 lata. Pozostałe żurawie mają formę

Każdy żuraw jest inny, więc zapoznanie się z instrukcją i przestrzeganie jej jest konieczne, aby uniknąć nieszczęśliwych wypadków i poważnych uszkodzeń sprzętu.

Prawo Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 7 grudnia 2012 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu (Dz.U. 2012, nr 0 – poz.

1468), wydanym na podstawie ustawy z 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz.U. nr 122, poz. 1321 ze zm.), żurawie podlegają dozorowi technicznemu. Oznacza to, że każdy żuraw przenośny, aby mógł być eksploatowany, musi posiadać aktualną decyzję zezwalającą na eksploatację, wydaną przez odpowiedni oddział Urzędu Dozoru Technicznego. Z rozporządzenia Ministra Gospodarki z 18 lipca 2001 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych

dozoru pełnego z terminami badań okresowych co roku.

Zgodnie z par. 14.1 p. 3 wymienionego rozporządzenia, przeglądy konserwacyjne powinny być wykonywane nie rzadziej niż w terminach określonych w załączniku 2 (dla żurawi przenośnych co 60 dni), o ile wytwórca nie określa inaczej. Z przepisów tych wynika, że na użytkowniku żurawia spoczywa obowiązek posiadania wydanej przez UDT ważnej decyzji zezwalającej na eksploatację, dziennika konserwacji z aktualnymi wpisami przeglądów oraz uprawnień do obsługi. Eksploatujący ma też zapewnić, aby urządzenie było przedstawiane do badań prowadzonych przez inspektora UDT w dobrym stanie technicznym i w pełni sprawne. W przypadku niebezpiecznego uszkodzenia lub nieszczęśliwego wypadku użytkownik ma obowiązek niezwłocznie powiadomić o tym właściwy oddział UDT.

Eksploatacja Podczas pracy każdego operatora żurawi przenośnych bezwzględnie obowiązuje przestrzeganie instrukcji obsługi. Obecnie niektórzy producenci dostarczają wraz z instrukcją książkową również instrukcję w formie filmu wideo, w którym przedstawione są zagadnienia z zakresu INSPEKTOR

19

foto: Shutterstock

żurawie leśne i przemysłowe, stosowane do załadunku i rozładunku drewna lub złomu. Żurawie z poszczególnych grup różnią się nie tylko konstrukcją, ale też założoną przy projektowaniu liczbą cyklów pracy. Ze względu na udźwig żurawie można podzielić na trzy grupy: małe, średnie i duże. W podziale nie jest istotny udźwig, ale wartość maksymalnego momentu udźwigu wyrażonego w tonometrach (tm).

Głos eksperta

bezpiecznej obsługi danego urządzenia. Instruktaż filmowy, mówiący, jak poprawnie rozkładać, pracować i składać żuraw do pozycji transportowej, jest czasami łatwiejszy do przyswojenia niż instruktaż w formie pisemnej. Każdy żuraw jest inny, więc zapoznanie się z instrukcją i przestrzeganie jej jest konieczne, aby uniknąć nieszczęśliwych wypadków i poważnych uszkodzeń sprzętu. Żurawiem pracować mogą jedynie osoby posiadające odpowiednie uprawnienia. Dla żurawi przenośnych jest to kategoria II Ż.

Nigdy nie należy pracować takim urządzeniem, kiedy jest się chorym, przemęczonym, pod wpływem leków, alkoholu lub innych używek. Operator może wykonywać jedynie te prace obsługowe, które są opisane w instrukcji. Dozwolone jest usuwanie jedynie drobnych, opisanych w instrukcji usterek. Wszystkie inne prace konserwacyjne muszą być wykonywane przez osoby kompetentne, z odpowiednimi uprawnieniami.

Warunki pracy zz Użytkując żurawie przenośne, należy stosować się do ogólnie przyjętych zasad bezpiecznej pracy. Eksploatacja dozwolona jest na otwartym powietrzu lub w zamkniętym pomieszczeniu z dobrą wentylacją z uwagi na możliwość zatrucia gazami spalinowymi z silnika pojazdu. Wyjątkiem mogą być żurawie montowane w halach jako stacjonarne, a zasilane z elektrycznych agregatów. zz Nigdy nie należy używać żurawi przy silnym wietrze lub podczas burzy. Zabroniona jest również praca w warunkach ograniczonej widoczności. zz Pojazd zawsze należy ustawiać na miejscu poziomym, a maksymalne dopuszczalne pochylenie żurawia powinno być podane w danych technicznych. Podłoże, na którym ma stanąć pojazd z żurawiem, musi być wystarczająco wytrzymałe. Podczas pracy na terenie grząskim lub niestabilnym wymagane są dodatkowe podkładki pod nogi podporowe.

zz W pojeździe z pracującym żurawiem należy włączyć światła ostrzegawcze, zaciągnąć hamulec ręczny i podłożyć kliny pod koła. Operator powinien mieć hełm ochronny, odpowiednie obuwie i odzież niekrępującą ruchów.

Przed pracą Ważne jest, aby zawsze przed rozpoczęciem pracy dokonać oględzin stanu technicznego żurawia. Codzienna kontrola wzrokowa daje możliwość szybkiego wykrycia nieprawidłowości i nie pozwoli na pracę niesprawnym sprzętem.

20

INSPEKTOR

Artykuł 63 ustawy z 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz.U. nr 122, poz. 1321 ze zm.) stanowi, że kto dopuszcza do eksploatacji urządzenie techniczne: 1. bez otrzymania decyzji organu właściwej jednostki dozoru technicznego o dopuszczeniu urządzenia do eksploatacji (...), 2. wbrew decyzji organu właściwej jednostki dozoru technicznego o wstrzymaniu eksploatacji (...), podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności. foto: Fotolia

zz Operator zawsze powinien sprawdzić, czy w strefie pracy żurawia nie przebywają żadne osoby postronne. Strefa ta zawsze powinna być wydzielona i oznakowana.

głos eksperta

Czynności niedozwolone zz Każdy producent żurawia przenośnego określa w instrukcji, do czego może być wykorzystywany jego produkt, a czego nie wolno nim wykonywać. Żuraw służy do załadunku i rozładunku towarów i zabrania się wykonywania prac niezgodnych z jego przeznaczeniem.

zz Zabronione jest przenoszenie ładunków nad ludźmi oraz pomieszczeniami, w których znajdują się ludzie. Zabroniona jest praca w pobliżu linii energetycznych pod na­p ięciem. Dopuszczalne minimalne odległości, w zależności od napięcia elektrycznego w przewodach, są podane w instrukcjach obsługi lub przepisach krajowych.

zz Niedozwolonych jest wiele czynności, o których musi pamiętać operator. Przede wszystkim zabronione jest pracowanie urządzeniem niesprawnym. Producenci zabraniają manipulowania i regulowania urządzeń zabezpieczających.

zz Nie wolno żurawiem wciskać ładunku w podłoże ani używać go jak podnośnika pojazdu. Niedozwolone jest ciągnięcie ani przepychanie ładunków po ziemi.

zz Nie wolno podnosić ludzi żurawiem. Do podnoszenia osób żuraw przenośny musi być wyposażony w specjalny kosz mocowany do wysięgnika. Zestaw taki musi przejść procedurę oceny zgodności z dyrektywą maszynową, procedurę prowadzoną przez jednostkę notyfikowaną i uzyskać dopuszczenie do pracy w Urzędzie Dozoru Technicznego.

zz Nie wolno poruszać się pojazdem z żurawiem niezłożonym do pozycji transportowej. Niestosowanie się do zaleceń instrukcji obsługi oraz postanowień przepisów bhp i przepisów o dozorze technicznym może prowadzić do poważnych uszkodzeń sprzętu lub nieszczęśliwych wypadków powodujących utratę zdrowia, a nawet życia pracowników i osób postronnych.

Niedopuszczalne są wycieki oleju hydraulicznego, uszkodzenia mechaniczne czy braki w wyposażeniu urządzenia. Sprawne muszą być wszystkie wskaźniki i urządzenia ostrzegawcze. Przed pracą zawsze należy skontrolować działanie urządzeń zabezpieczających i wyłącznika awaryjnego STOP oraz sprawdzić prawidłowość działania urządzeń sterujących. Często się zdarza, że żurawie przenośne eksploatowane są bez ważnej decyzji, a bodźcem do przeprowadzenia badania jest dopiero koniec ważności dowodu rejestracyjnego lub kontrola drogowa. Należy zauważyć, że jest to nie tylko niebezpieczne, ale również karalne.

Błędy lub brak konserwacji Kolejnym błędem jest brak konserwacji lub wykonywanie jej nierzetelnie. Zaniedbanie tych czynności powoduje często pracę urządzeniem w stanie niepełnej sprawności, niewłaściwie wyregulowanym lub posiadają­c ym braki w wyposażeniu.

Zaniechanie przy tym przeglądów codziennych staje się bardzo groźne i prowadzi do częstych awarii.

Ważną kwestią jest też kompetencja operatora, który musi posiadać stosowne uprawnienia. Umiejętność poruszania żurawiem za pomocą dźwigni sterujących nie oznacza, że jest się gotowym do pracy. Spotkać można ludzi, którzy bez elementarnej wiedzy z ładunkoznawstwa, zasad działania maszyn czy podstawowych zasad bhp nieudolnie sterują żurawiem, stwarzając zagrożenie dla siebie i innych. Powtarzającymi się błędami są nieodpowiednio dobrane zawiesia, czyli elementy

pośrednie między hakiem żurawia a ładunkiem, albo używanie zawiesi zużytych, zniszczonych lub nieodpowiedniej jakości i bez stosownego atestu. Nawet najlepszy żuraw w połączeniu z wyeksploatowanym zawiesiem nie daje gwarancji bezpiecznej pracy.

Błędem często popełnianym przez operatorów jest niewłaściwe usytuowanie pojazdu do pracy. Żurawie rozkładane są blisko wy­k opów, nad studzienkami czy kanałami, blisko linii energetycznych lub na gruncie nie­g warantującym odpowiedniego podparcia. Prowadzi to niekiedy do utraty stateczności, wywrócenia i uszkodzenia sprzętu. Przyczyną wielu „wywrotek” było niewłaściwe rozkładanie podpór.

Wynikające z lenistwa rozkładanie podpory częściowo lub opuszczanie jej w obrysie pojazdu nie gwarantuje zachowania stateczności.

Najnowsze konstrukcje wyprodukowane zgodnie z dyrektywą maszynową 2006/42 WE posiadają już czujniki położenia podpór i w zależności od tego żuraw ustala dopuszczalny ciężar ładunku, jaki możemy podnieść bezpiecznie. Żurawie wyprodukowane zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami wyposażone są w wiele udogodnień dla operatorów, a także w liczne elementy wpływające na bezpieczeństwo pracy. Należy zauważyć, że postęp techniki dąży do tworzenia maszyn, które uniemożliwiałyby popełnianie błędów przez obsługujących, czyniąc pracę coraz bezpieczniejszą. Potwierdza się to też w przypadku żurawi przenośnych.

INSPEKTOR

21

Głos eksperta

Transport bliski na placach budów Wśród urządzeń eksploatowanych na placach budów znaczny odsetek stanowią urządzenia techniczne podlegające dozorowi technicznemu, a w szczególności urządzenia transportu bliskiego, podnoszące i przenoszące ładunki oraz pracowników w ograniczonym zasięgu. tekst: Robert Chudzik, ekspert w Departamencie Koordynacji Inspekcji Urzędu Dozoru Technicznego W grupie tej dominują urządzenia czasowo instalowane w miejscach pracy, takie jak żurawie wieżowe, dźwigi budowlane towarowe i towarowo-osobowe, podesty ruchome masztowe i wiszące oraz wyciągi i wciągarki budowlane. Ich pracę wspomagają urządzenia mobilne – żurawie samojezdne i przeładunkowe oraz podesty ruchome przejezdne.

Europejskie regulacje prawne

Obecnie w Polsce nie produkuje się ww. urządzeń technicznych na większą skalę. Eksploatowane urządzenia są przeważnie wyrobami polskimi z lat wcześniejszych lub zagranicznymi, przeważnie od producentów zlokalizowanych w państwach członkowskich UE. Pokaźny koszt nowych urządzeń zwiększa atrakcyjność używanych, które stanowią znaczny odsetek urządzeń oferowanych na rynku.

Niektóre z tych urządzeń, takie jak podesty ruchome i dźwigi budowlane towarowo-osobowe, uznane zostały w dyrektywie za maszyny mogące stwarzać szczególne zagrożenie. Dla producenta oznacza to konieczność zaangażowania w proces oceny zgodności tzw. jednostki notyfikowanej (kompetentnej jednostki strony trzeciej notyfikowanej przez Komisję Europejską), o ile producent nie zapewnia pełnej zgodności z wymaganiami norm

22

INSPEKTOR

foto: Fotolia

Produkowane obecnie urządzenia transportu bliskiego eksploatowane na placach budów objęte są postanowieniami dyrektyw europejskich, a w szczególności dyrektywy maszynowej 2006/42/WE.

głos eksperta

zharmonizowanych zapewniających spełnienie wszystkich zasadniczych wymagań zawartych w dyrektywie.

nie podlega postanowieniom dyrektywy 2006/42/WE, lecz jest objęty dyrektywą narzędziową 2009/104/WE.

Należy zauważyć, że wyroby europejskie z drugiej połowy lat 90. i późniejsze, produkowane z przeznaczeniem na rynek unijny, również spełniają wymagania dyrektyw UE.

Do drugiej z ww. kategorii należy zaliczyć pomosty (kosze) podwieszone na hakach urządzeń transportu bliskiego. Należy zauważyć, że CEN 1, działając zgodnie z mandatem Komisji Europejskiej, przygotował normę EN 14502-1: 2005 „Cranes – Equipment for the lifting of persons – Part 1: Suspended baskets”2, wspierającą zasadnicze wymagania dyrektywy maszynowej. Na skutek kształtowania się stanowiska zawartego w przywołanych powyżej wytycznych Komisji Europejskiej, domniemanie zgodności z dyrektywą dla tej normy zostało wycofane, niemniej norma jest odzwierciedleniem aktualnego stanu wiedzy w zakresie bezpieczeństwa i dlatego powinna być stosowana jako uzupełnienie wymagań normy PN-ISO 12480-1: 2002.

Pozostałe urządzenia to wyroby krajowe oraz zagraniczne wykonane według różnych specyfikacji technicznych, zależnie od kraju pochodzenia. Do urządzeń tych zastosowanie mają tzw. minimalne wymagania określone w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/104/WE z dnia 16 września 2009 r. dotyczącej minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny użytkowania sprzętu roboczego przez pracowników podczas pracy (Dz.U. L 260 z 3.10.2009, str. 5-19 – druga dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG). Dyrektywa 2009/104/ WE zastąpiła dyrektywę 655/89/EWG, zwaną również dyrektywą narzędziową, która została wdrożona rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. nr 191, poz. 1596 z późn. zm.). W dyrektywie 2009/104/WE nie ma nowych przepisów w stosunku do dyrektywy 655/89/EWG, dlatego nie było potrzeby podjęcia prac legislacyjnych zmieniających ww. rozporządzenie.

Wykonywanie dozoru technicznego Dozór techniczny nad urządzeniami transportu bliskiego wykonywany jest na podstawie ustawy z dnia 21 grudnia 2001 r. o dozorze technicznym (Dz.U. z 2013 r., poz. 963 z późn. zm.) oraz następujących aktów wykonawczych: 1.

Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2012 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu (Dz.U. 2012, nr 0, poz. 1468), wydanego na podstawie art. 5 ust. 2 ustawy.

2.

Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 października 2003 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji niektórych urządzeń transportu bliskiego (Dz.U. nr 193, poz. 1890), wydanego na podstawie art. 8 ust. 4 ustawy.

3.

Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 18 lipca 2001 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych (Dz.U. nr 79, poz. 849), zmienionego rozporządzeniem z dnia 20 lutego 2003 r. (Dz.U. nr 50, poz. 426), wydanego na podstawie art. 23 ust. 5 ustawy.

4.

Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 26 listopada 2010 r. w sprawie wysokości opłat za czynności jednostek dozoru technicznego (Dz.U. nr 229, poz.

1502 z późn. zm.) wydanego na podstawie art. 34 ust.

3 ustawy.

Do urządzeń transportu bliskiego przenoszących ładunki stosowany jest dodatkowy osprzęt, taki jak: −− zawiesia pozwalające na sprzęgnięcie ładunku z podnoszącą go maszyną, również objęte postanowieniami dyrektywy maszynowej, oraz −− pomosty (kosze) podwieszane do zblocza hakowego, służące do podnoszenia pracowników, których wykorzystywanie w sytuacjach wyjątkowych dopuszcza dyrektywa narzędziowa.

Załącznik C normy PN-ISO 12480-1: 2002 „Dźwignice. Bezpieczna eksploatacja. Część 1: Postanowienia ogólne” określa wymagania w zakresie wyposażenia dźwignicy, procedur eksploatacyjnych oraz projektowania i konstruowania pomostów.

W tym miejscu należy zauważyć, że zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej z grudnia 2009 r. rozróżnia się dwie kategorie wyposażenia (osprzętu) do podnoszenia osób: −− wymienne wyposażenie zespolone z maszyną w celu podnoszenia osób; zespolone z maszyną wyposażenie stanowi integralny zespół przeznaczony do podnoszenia osób, podlegający postanowieniom dyrektywy 2006/42/WE, oraz −− osprzęt służący do podnoszenia osób za pomocą maszyn przeznaczonych do podnoszenia ładunków; osprzęt nie jest zespolony z maszyną, lecz podnoszony przez maszynę jako zawieszony na haku lub umocowany na widłach; taki osprzęt

1 European Committee for Standardization (tłum.: Europejski Komitet Normalizacyjny) 2 PN-EN 14502-1:2005 (U) Dźwignice – Wyposażenie dotyczące podnoszenia osób – Część 1: Kosze podwieszane

INSPEKTOR

23

Głos eksperta

Inspektorzy Urzędu Dozoru Technicznego wykonują badania techniczne urządzeń po pierwszym montażu w danym obiekcie, a następnie badania okresowe i doraźne kontrolne oraz eksploatacyjne, stosownie do pojawiających się potrzeb eksploatacyjnych.

Istotnym elementem badań technicznych jest ocena poprawności montażu i zastosowania urządzenia w miejscu pracy.

Ocenie podlegają również opracowane przez eksploatującego procedury organizacyjno-techniczne odnoszące się do specyficznych warunków eksploatacji oraz poprawność zastosowania tych procedur. W trakcie badań technicznych dokonywana jest bieżąca ocena stanu technicznego, w tym ocena stopnia zużycia poszczególnych elementów. Właściwie wykonana ocena stanu technicznego pozwala na zidentyfikowanie ewentualnych zmian mogących mieć wpływ na bezpieczeństwo eksploatacji w przyszłości oraz zaplanowanie odpowiednich działań zapobiegawczych lub naprawczych. Wykonując ocenę stanu technicznego, inspektorzy sprawdzają, czy eksploatujący zrealizował zalecenia będące wynikiem poprzednich badań.

Ostatnim elementem badań technicznych są próby funkcjonalne potwierdzające właściwe działanie mechanizmów i elementów bezpieczeństwa, w tym próby przeciążeniowe.

Odrębną grupę stanowią badania doraźne powypadkowe i poawaryjne, których celem jest określenie przyczyn zaistniałego zdarzenia, ocena stanu technicznego urządzenia po zdarzeniu oraz zaproponowanie i podjęcie działań mających na celu zmi-

nimalizowanie prawdopodobieństwa wystąpienia podobnego zdarzenia w przyszłości. Badania te często uzupełnione są badaniami laboratoryjnymi uszkodzonych elementów i podzespołów.

W uzupełnieniu opisanych powyżej działań komisje egzaminacyjne UDT sprawdzają kwalifikacje osób obsługujących (operatorów) i konserwujących urządzenia. Prowadzone w Polsce oraz w innych krajach analizy nieszczęśliwych wypadków potwierdzają kluczowe dla bezpiecznej eksploatacji urządzeń znaczenie właściwych kompetencji tej grupy pracowników.

Specyficzne warunki pracy urządzeń transportu bliskiego na placach budów Eksploatacja urządzeń transportu bliskiego na placu budowy powinna zostać uwzględniona w informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia sporządzanej przez projektanta oraz planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia („planie BiOZ”) sporządzanym przez kierownika budowy. Bardzo ważna jest identyfikacja zagrożeń wynikających z wykonywania robót budowlanych oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, skutkująca wskazaniem środków technicznych i organizacyjnych niezbędnych dla zapewnienia właściwego poziomu bezpieczeństwa podczas wykonywania robót budowlanych. Poniżej opisano trzy najczęściej występujące przypadki specyficznych warunków pracy, charakterystyczne dla eksploatacji żurawi wieżowych.

Przypadek 1 Praca żurawi wieżowych w warunkach kolizyjnych Najczęściej spotykane sytuacje kolizyjne na placach budów to: −− praca kilku żurawi, których obszary pracy się pokrywają, istnieje możliwość kolizji pomiędzy elementami poszczególnych żurawi, −− praca żurawia, gdy w jej obszarze znajduje się budynek, możliwość kolizji wysięgnika żurawia z budynkiem, −− praca żurawia, gdy w jej obszarze znajduje się jeden lub kilka pracujących dźwigów budowlanych, −− praca żurawia w przypadku montażu budynku (tzw. plomby), istnieje możliwość kolizji wysięgnika żurawia lub ładunku zawieszonego na haku żurawia ze ścianą istniejącego budynku. Żaden z producentów żurawi ani żaden przepis nie jest w stanie do końca przewidzieć, w jakich warunkach będzie pracowało urządzenie i jakie zagrożenia może stwarzać. W związku z tym konieczne jest opracowywanie instrukcji pracy w warunkach

24

INSPEKTOR

kolizyjnych. Należy opisać możliwe do wystąpienia sytuacje niebezpieczne (kolizyjne), zidentyfikować wynikające z nich zagrożenia oraz wykonać analizę ryzyka ich wystąpienia.

Całkowita eliminacja lub minimalizacja ryzyka do poziomu akceptowalnego powinna być osiągnięta poprzez zastosowanie odpowiednich środków technicznych i organizacyjnych.

Działania te powinny zostać udokumentowane w formie instrukcji określającej również zakres odpowiedzialności kierownika budowy, operatorów, sygnalistów i hakowych.

Istotnym elementem instrukcji jest szkic sytuacyjny zawierający wszystkie występujące elementy kolizji, lokalizację żurawia i dźwigu (jeśli występuje) oraz usytuowanie i opis środków technicznych niezbędnych dla zapewnienia bezpiecznej pracy. Pracownicy powinni zapoznać się z instrukcją i bezwzględnie jej przestrzegać w trakcie wykonywania robót budowlanych.

W ostatnich latach nie stwierdzono nieszczęśliwych wypadków, których przyczyny wynikałyby z nieprzestrzegania postanowień instrukcji pracy w warunkach kolizyjnych.

głos eksperta

Wnikliwa identyfikacja zagrożeń wynikających z wykonywania robót budowlanych oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, skutkująca wskazaniem środków technicznych i organizacyjnych niezbędnych dla zapewnienia właściwego poziomu bezpieczeństwa podczas wykonywania robót budowlanych, jest istotnym czynnikiem ograniczającym liczbę wypadków.

Przypadek 2 Podnoszenie pracowników za pomocą pomostów zawieszonych na haku żurawia wieżowego Zgodnie z postanowieniami ww. rozporządzenia Ministra Gospodarki implementującego do prawa polskiego dyrektywę narzędziową, pracownicy mogą być podnoszeni tylko za pomocą przeznaczonych do tego celu maszyn i ich wyposażenia.

Niemniej dopuszczalne jest, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, wykorzystanie do podnoszenia pracowników maszyn przeznaczonych do transportu ładunków, przy czym pracodawca powinien ustalić szczegółowe warunki obsługi i nadzoru nad pracą tych maszyn, aby zapewnić bezpieczeństwo pracowników.

Z przepisów o dozorze technicznym dla eksploatującego wynika obowiązek uzyskania zgody do wykorzystania urządzenia technicznego niezgodnie z przeznaczeniem przewidzianym

przez wytwórcę i uzgodnienia z organem właściwej jednostki dozoru technicznego warunków technicznych takiego wykorzystania urządzenia technicznego. Przepis ten stosuje się do urządzeń transportu bliskiego wyprodukowanych z przeznaczeniem do podnoszenia ładunków w przypadku, gdy mają one podnosić pracowników. Opracowane przez eksploatującego warunki techniczne powinny mieć formę instrukcji, w której określone zostaną w szczególności środki techniczne i organizacyjne zapewniające właściwy poziom bezpieczeństwa podczas wykonywania określonych prac oraz ustalony zostanie zakres odpowiedzialności poszczególnych pracowników. Pracownicy powinni zapoznać się z instrukcją i stosować się do jej zapisów w trakcie wykonywania robót budowlanych.

Przypadek 3 Praca żurawia wieżowego z pojemnikiem do betonu wyposażonym w podest dla operatora pojemnika −− całkowita masa podnoszonego ładunku (z uwzględnieniem osób) nie powinna przekraczać ²/3 udźwigu żurawia przy planowanych warunkach pracy (niezależnie od prawidłowego działania elementów bezpieczeństwa żuraw nie może utracić stateczności), −− należy zminimalizować drogę, którą będzie przebywał operator pojemnika na podeście.

INSPEKTOR

foto: Fotolia

Taki sposób wykorzystania żurawia jest często spotykany na placach budów. Jest to jednocześnie szczególny przypadek podnoszenia pracowników przy użyciu żurawi. W tym przypadku pracownik jest podnoszony wraz z ładunkiem.

Opracowując warunki pracy dla takiego przypadku, należy uwzględnić poniżej wymienione zagrożenia, które nie występują w przypadku 2:

25

Głos eksperta

Żurawie wieżowe

Nieszczęśliwe wypadki w latach 2010-2013* Żurawie wieżowe − wypadki i ich skutki w latach 2010-2013

5

Ofiary śmiertelne

LICZBA WYPADKÓW

Obrażenia

4 3 2

2

2

2

2

1

2010

2011

2012

2013

Zestawienie przyczyn i skutków nieszczęśliwych wypadków w latach 2010-2013

4

2010

4

OFIARY ŚMIERTELNE

1

OSOBA Z OBRAŻENIAMI

Błąd wytwarzania (wada materiałowa) zastosowanie stali niezgodnej ze specyfikacją wytwórcy spowodowało ukręcenie wałka i uderzenie ofiary spadającym ładunkiem Błąd eksploatacyjny (niewłaściwa organizacja miejsca pracy) uderzenie ofiary przenoszonym ładunkiem Błąd eksploatacyjny (niewłaściwa organizacja miejsca pracy) rolka papy spadła z palety i uderzyła ofiarę

1

26

Błąd eksploatacyjny (niewłaściwa organizacja miejsca pracy) ładunek niewłaściwie sprzęgnięty z zawiesiem widłowym uderzył hakowego Błąd eksploatacyjny (niewłaściwa organizacja miejsca pracy) przygniecenie poszkodowanego pojemnikiem z betonem

INSPEKTOR

2

2011

2

OFIARY ŚMIERTELNE

Błąd eksploatacyjny (niewłaściwa organizacja miejsca pracy) zerwanie liny nośnej na skutek kolizji z budynkiem – spadające zblocze uderzyło ofiarę Błąd eksploatacyjny (niewłaściwa organizacja miejsca pracy) przygniecenie ofiary podporą szalunkową

głos eksperta

Liczba żurawi wieżowych użytkowanych w latach 2010-2013

Żurawie wieżowe szybkomontujące

ŻURAWIE WIEŻOWE RAZEM

3 014

3 090

2 990

2 313

2

Żurawie wieżowe

2 840

2 375

2 294

2 172

701

715

696

668

2010

2011

2012

2013

2012

2

OSOBY Z OBRAŻENIAMI

Błąd eksploatacyjny (niewłaściwa organizacja miejsca pracy) brak możliwości obserwowania w pełnym zakresie drogi przenoszonego ładunku doprowadził do upadku operatora z wysokości Błąd eksploatacyjny (niewłaściwa organizacja miejsca pracy) obowiązki hakowego (sygnalisty) powierzone zostały pracownikowi nieprzeszkolonemu w tym zakresie (ofiara wypadku)

3

2013

3

OSOBY Z OBRAŻENIAMI

Błąd eksploatacyjny (błąd operatora) operator zignorował objawy zaistniałej w układzie sterowania usterki, co doprowadziło do gwałtownego (niekontrolowanego) opadnięcia pojemnika z betonem (dwóch pracowników znajdowało się w tym czasie na pomoście pojemnika) Błąd eksploatacyjny (błąd hakowego) hakowy, chcąc poprawić sprzęgnięcie zawiesia z ładunkiem, podszedł do uniesionej płyty szalunkowej i został przez nią przygnieciony

* Dane UDT INSPEKTOR

27

Głos eksperta

65%

Żurawie wieżowe Przyczyny wypadków w latach 2008-2013*

10%

90%

NIEWŁAŚCIWA KONSERWACJA

5%

PRZYCZYN WYPADKÓW STANOWIĄ BŁĘDY EKSPLOATACYJNE

NIEWŁAŚCIWY MONTAŻ

5% BŁĄD OPERATORA

NIEWŁAŚCIWA ORGANIZACJA PRACY

5%

BŁĄD HAKOWEGO

Taki rozkład przyczyn wskazuje, jak istotne jest uwzględnienie pracy żurawi wieżowych w informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia sporządzanej przez projektanta oraz planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia („planie BiOZ”) sporządzanym przez kierownika budowy. Wnikliwa identyfikacja zagrożeń wynikających z wykonywania robót budowlanych oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, skutkująca wskazaniem środków technicznych i organizacyjnych niezbędnych dla zapewnienia właściwego poziomu bezpieczeństwa podczas wykonywania robót budowlanych, jest istotnym czynnikiem ograniczającym liczbę wypadków.

1. Realizując ww. działania, należy ze szczególną starannością uwzględniać specyficzne warunki pracy żurawi wieżowych, jak np. wszelkiego rodzaju kolizje, w których przypadku środki organizacyjne (procedury, instrukcje) są w danej chwili jedynym skutecznym rozwiązaniem.

2. Działania podejmowane w procesie budowlanym na rzecz bezpieczeństwa znajdują się na styku kompetencji kilku organów kontrolnych, dlatego też zasadne jest współdziałanie organów w tym obszarze. Działania takie podejmowane dotychczas, 28

INSPEKTOR

* Dane UDT

a w szczególności wspólne kontrole PIP-UDT przeprowadzone w 2010 r., okazały się skuteczne w odniesieniu do ryzyka występującego podczas podnoszenia pracowników na pomostach zawieszonych na haku żurawi. Po dwóch wypadkach w 2009 r.

(Stadion Narodowy, stadion w Poznaniu) podobne zdarzenia nie miały później miejsca.

3. Zasadne jest zapewnienie właściwych kompetencji pracowników współpracujących z operatorami żurawi – hakowych i sygnalistów. Z ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy wynika dla pracodawcy obowiązek zapewnienia kompetencji tej grupy pracowników. Przepisy te powinny zostać uzupełnione o wymagania kwalifikacyjne, na podstawie których możliwe byłoby stworzenie skutecznego systemu szkolenia i potwierdzania kompetencji tych pracowników.

Dokumentami pomocnymi przy opracowywaniu wymagań kwalifikacyjnych mogą być normy ISO 15513 oraz ISO 23853, dotyczące wymagań kwalifikacyjnych i szkolenia hakowych i sygnalistów. Właściwe kompetencje tej grupy pracowników są równie istotne dla zapewnienia bezpiecznej eksploatacji urządzeń technicznych, jak kompetencje operatorów i konserwatorów.

prawo UE

Zmiana dyrektywy 95/16/WE DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2014/33/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich dotyczących dźwigów i elementów bezpieczeństwa do dźwigów. tekst: Wojciech Piłatowicz, ekspert w Wydziale Urządzeń Transportu Bliskiego UDT

Podmioty gospodarcze powinny być odpowiedzialne za zgodność dźwigów i elementów bezpieczeństwa do dźwigów z dyrektywą 2014/33/UE, stosownie do roli odgrywanej przez nie w łańcuchu

dostaw, tak aby zapewnić wysoki poziom ochrony zdrowia i bezpieczeństwa osób oraz, w pewnych przypadkach, bezpieczeństwa mienia, a także zagwarantować uczciwą konkurencję na unijnym rynku. Aby ułatwić komunikację pomiędzy podmiotami gospodarczymi, organami nadzoru rynku i konsumentami, państwa członkowskie powinny zachęcać podmioty gospodarcze do podawania oprócz adresu pocztowego również adresu internetowego.

Każdy podmiot gospodarczy wprowadzający element bezpieczeństwa do dźwigów do obrotu pod własną nazwą lub znakiem towarowym albo modyfikujący element bezpieczeństwa do dźwigów w sposób, który może wpłynąć na jego zgodność z niniejszą dyrektywą, powinien być uznany za producenta i przejąć jego obowiązki.

INSPEKTOR

29

foto: Fotolia

Dźwigi objęte tą dyrektywą są uznawane za produkty skończone jedynie po ich zainstalowaniu na stałe w budynkach lub konstrukcjach. W rezultacie dźwigi nie mogą być importowane do Unii ani udostępniane na rynku, lecz są jedynie wprowadzane do obrotu – nie ma „importerów” ani „dystrybutorów” dźwigów. Niniejsza dyrektywa obejmuje również elementy bezpieczeństwa do dźwigów, które są nowe na rynku unijnym w chwili wprowadzania do obrotu; są to nowe elementy bezpieczeństwa do dźwigów wyprodukowane przez producenta mającego siedzibę w Unii albo elementy bezpieczeństwa do dźwigów bez względu na to, czy są one nowe, używane, czy importowane z państwa trzeciego.

prawo ue

Przepisy przejściowe Państwa członkowskie nie mogą utrudniać oddawania do użytku dźwigów ani udostępniania na rynku elementów bezpieczeństwa do dźwigów objętych dyrektywą 95/16/WE, zgodnych z tą dyrektywą, które zostały wprowadzone do obrotu przed dniem 20 kwietnia 2016 r. Certyfikaty i decyzje wydane przez jednostki notyfikowane na mocy dyrektywy 95/16/WE zachowują ważność na mocy niniejszej dyrektywy.

−− zapewnienie, aby dźwigi były opatrzone nazwą typu, numerem partii lub serii lub inną informacją umożliwiającą ich identyfikację. Instalatorzy podają na dźwigu swoje nazwisko lub nazwę, zarejestrowaną nazwę handlową lub zarejestrowany znak towarowy oraz adres kontaktowy. Adres wskazuje pojedynczy punkt, w którym można skontaktować się z instalatorem. Dane kontaktowe powinny być podane w języku łatwo zrozumiałym dla użytkowników końcowych i organów nadzoru rynku,

Transpozycja Państwa członkowskie przyjmują i publikują przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wprowadzenia dyrektywy 2014/33/UE najpóźniej do dnia 19 kwietnia 2016 r., natomiast stosują te środki od dnia 20 kwietnia 2016 r. Przyjmowane przez państwa członkowskie środki zawierają odesłanie do niniejszej dyrektywy lub odesłanie takie towarzyszy ich urzędowej publikacji. Środki te zawierają także wskazanie, że w istniejących przepisach ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odesłania do dyrektywy uchylonej niniejszą dyrektywą odczytuje się jako odesłania do niniejszej dyrektywy. Metody dokonywania takiego odesłania i formułowania takiego wskazania określane są przez państwa członkowskie.

Uchylenie Dyrektywa 95/16/WE, zmieniona aktami wymienionymi w załączniku XIII część A, traci moc ze skutkiem od dnia 20 kwietnia 2016 r., bez uszczerbku dla zobowiązań państw członkowskich dotyczących terminów transpozycji do prawa krajowego i rozpoczęcia stosowania dyrektyw określonych w załączniku XIII część B. Odesłania do uchylonej dyrektywy odczytuje się jako odesłania do niniejszej dyrektywy zgodnie z tabelą korelacji w załączniku XIV. Z tabeli korelacji wynika, że w dyrektywie 2014/33/UE wprowadzono nowe zagadnienia: Uszczegółowiono definicję dźwigu jako urządzenia podnoszącego, obsługującego określone poziomy, wyposażonego w podstawę ładunkową poruszającą się wzdłuż sztywnych prowadnic, nachylonych do poziomu pod kątem większym niż 15 stopni lub urządzenia podnoszącego poruszającego się po określonym torze, nawet nieporuszającego się wzdłuż sztywnych prowadnic.

Sprecyzowano obowiązki podmiotów gospodarczych, takich jak instalatorzy, producenci, upoważnieni przedstawiciele, dystrybutorzy.

W celu ochrony zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów do obowiązków instalatorów należy m.in.: −− badanie techniczne dźwigów oraz, w razie potrzeby, prowadzenie ewidencji skarg oraz ewidencji dźwigów niezgodnych z wymaganiami, 30

INSPEKTOR

−− zapewnienie instrukcji do dźwigu, o których mowa w załączniku I pkt 6.2, w języku łatwo zrozumiałym dla użytkowników końcowych, określonym przez państwo członkowskie, w którym dźwig jest wprowadzony do obrotu. Takie instrukcje, jak również wszelkie etykiety muszą być jasne, zrozumiałe i czytelne. Na uzasadnione żądanie właściwego organu krajowego instalatorzy udzielają mu wszelkich informacji i udostępniają dokumentację w formie papierowej lub elektronicznej.

Należy zwrócić uwagę, że w niektórych przypadkach obowiązki producentów mają zastosowanie do importerów lub dystrybutorów.

Importera lub dystrybutora uważa się za producenta do celów niniejszej dyrektywy i w konsekwencji podlegają oni obowiązkom producenta określonym w art. 8 w przypadku, gdy wprowadzają element bezpieczeństwa do dźwigów do obrotu pod własną nazwą lub znakiem towarowym lub modyfikują element bezpieczeństwa do dźwigów już znajdujący się w obrocie w taki sposób, że może to mieć wpływ na zgodność z niniejszą dyrektywą. W nowej dyrektywie szczególny nacisk kładzie się na identyfikację podmiotów gospodarczych.

Na żądanie organów nadzoru rynku podmioty gospodarcze są zobowiązane wskazać: −− każdy podmiot gospodarczy, który dostarczył im element bezpieczeństwa do dźwigów, −− każdy podmiot gospodarczy, któremu one dostarczyły element bezpieczeństwa do dźwigów.

Podmioty gospodarcze muszą być w stanie przedstawić informacje, o których mowa w akapicie pierwszym, przez 10 lat od momentu dostarczenia im elementu bezpieczeństwa do dźwigów oraz przez 10 lat od momentu dostarczenia przez nie elementu bezpieczeństwa do dźwigów.

Państwa członkowskie, wprowadzając dyrektywę do ustawodawstwa danego kraju, określają zasady dotyczące sankcji stosowanych w przypadku naruszenia przez podmioty gospodarcze przepisów krajowych przyjętych na podstawie niniejszej dyrektywy i podejmują wszelkie niezbędne środki, aby zapewnić ich egzekwowanie.

Takie zasady mogą obejmować sankcje karne w przypadku poważnych naruszeń. Przewidziane sankcje muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.

www.eksploatacja.udt.gov.pl

BEZPIECZEŃSTWO NA PLACACH BUDÓW KAMPANIA PREWENCYJNA UDT „BEZPIECZEŃSTWO - TWÓJ WYBÓR” 2015

Czy wiesz, że 90% przyczyn nieszczęśliwych wypadków z udziałem żurawi budowlanych to błędy eksploatacyjne?

W 2015 r. UDT rozpoczyna kampanię prewencyjną poświęconą zasadom bezpiecznej eksploatacji urządzeń technicznych na placach budów. www.facebook.com/UDT.Bezpieczenstwo.Techniczne