Dogal felsefenin matematiksel ilkeleri isaac newton

Page 109

FE LSE FE D E USLAM LAM A KURALLARI

KURAL I Doğal şeylerin görüngülerini açıklam ak için kem doğru kem de yeterli olanlardan başka hiçbir nedenlerini kabul etm eyeceğiz. Bu amaçla fe ls e fe cile r D oğanın hiçb irşeyi b oşa yapm adığını, v e daha azın iş e yarayacağı zaman daha çoğu n boşa oldu ğu nu s ö y le rle r; çü n ­ kü D o ğ a yalınlıktan h oşlan ır v e g e re k s iz n ed en lerin g ö s te r iş in e öyk ü n m ez.

K U R A L II Öyleyse aynı doğal etkilere, olanaklı olduğu ölçüde, aynı n eden leriyü klem eliyiz. Ö rn eğin b ir insandaki v e b ir hayvandaki solunum a, taşların Avrupa v e A m erik a ’ daki k ök en lerin e, ocaktaki ateşim izin v e gü n eşin ışığ ı­ na, ışığın dünyada v e g e z e g e n le rd e k i yansım asına.

K U R A L III C isim lerin derecede n e yeğinleşm e ne de gevşem e kabul eden, ve d eney­ lerim izin erim i içersindeki tüm cisim lere a it olduğu bulunan n itelik­ leri ne olursa olsun tüm cisim lerin evrensel nitelikleri sayılacaktır. Ç ünkü cisim lerin nitelikleri bizim için yalnızca d en ey ler yoluyla bilin ebildiğin e g ö re , d e n e y le r ile ev ren sel olarak bağdaşan tüm n itelik ­ leri e v re n s e l sayacağız; v e azalmaya açık olmayan türde olanlar hiçbir zaman bütünüyle ortadan kaldırılamazlar. H iç kuşkusuz d ü şler ve k en di icadettiğim iz b o ş kurgular uğruna d en ey lerin kanıtından vaz g e ç m e y e c e ğ iz ; ne d e yalın olm aya yatkın v e h er zaman kendi ile u yum lu olan D oğa andırım ından geri çe k ile ce ğ iz. C isim lerin uzam ı­ nı duyularım ız yoluyla olm aktan başka h içbir yolda bilem eyiz, n e de duyum lar tüm cisim lerde ona ulaşırlar; ama duyulur olan tüm ş e y ­ lerd e uzam algıladığım ız için, bu y ü zd en on u e v ren sel olarak tüm başkalarına da yükleriz. C isim lerin çoğunluğunun sert olduğunu d e ­ n eyim yoluyla öğren iriz; v e bütünün sertliği parçaların sertliğin d en d oğ du ğ u için, bu y ü zd en haklı olarak b ölü n m ey en parçacıkların 108


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.