Pionieren, experimenteren en innoveren

De een komt uit een echte boerenfamilie, de andere wist al vanaf de kleuterschool dat hij boer wilde worden. Toen de ouders van Jelle Heida in 2008 stopten in de maatschap, zocht hij iemand die samen met hem het bedrijf wilde runnen. André Kleistra: “Ik had al vaker gezegd dat Jelle mij niet moest vergeten als hij er iemand bij wilde hebben.”

Vanaf 2008 werken Jelle en André samen in het melkveebedrijf in Hoornsterzwaag. En André is in 2015 zelfs in de maatschap gekomen. Het is niet de enige reden waarom het bedrijf met vierhonderd melkkoeien en tweehonderd stuks jongvee opvalt.

Veel boerenbedrijven zijn maatschappen. In de meeste gevallen gaat het om een familieband. Jelle en André vormen daarop een uitzondering. Een maatschap tussen kameraden ligt veel minder voor de hand. Van der Veen & Kromhout hielp de mannen bij het vormen van de maatschap op een manier zodat het voor iedereen goed en eerlijk geregeld is, ook voor de toekomstige generaties.

Nooit in elkaars vaarwater

André: “We hebben eerst een persoonlijkheidstest gedaan om te kijken of we bij elkaar passen. Daaruit bleek dat we elkaar juist goed aanvullen. Jelle is veel meer van de technische kant, ik vind juist het vee interessant. Hierdoor zitten we nooit in elkaars vaarwater. We overleggen in grote lijnen met elkaar, maar we besluiten elk zelf over de details. We hebben daarnaast nog vier man in dienst die het dagelijkse werk doen.”

Niet te hard werken en genoeg denktijd

André en Jelle passen niet in het plaatje van de boer die dag en nacht aan het werk is en geen tijd heeft voor vakantie. “We willen geld verdienen en het liefst niet te hard werken. Dus we zijn er als het moet, maar er is ook tijd en ruimte voor hobby’s, gezin en vakantie. En we zorgen ervoor dat we elke dag minimaal een uur in alle rust nadenken over ons werk. Bijvoorbeeld over hoe je iets het beste kunt repareren of wat je zou kunnen verbeteren”, legt Jelle uit.

Meer uit mest halen

Vanuit interesse voor vernieuwing en innovatie, kijken André en Jelle verder dan hun melkveebedrijf. “Onze eerste taak is om voedsel te produceren. Daarvoor zijn we boer en daar zijn we goed in. In Nederland gaat het nu vaak over extensieve landbouw. Wij kiezen juist voor efficiënter boeren. Dus: een hogere productie per koe met minder landgebruik. Dan houd je in Nederland genoeg ruimte over voor bijvoorbeeld natuur en woningbouw. Daarnaast zetten we in op andere verdienmodellen”, zegt André. Jelle vult aan: “Ik wist al veel langer dat je meer uit mest kunt halen. In 2018 investeerden we in een mestvergister via coöperatie Jumpstart. De vergister zet mest om in biogas. Zo produceren we elke dag 900 kuub gas. Dat leveren we aan het reguliere gasnet.”

Voor de troepen uitlopen

Sinds oktober 2022 staat er een stikstofstripper op het erf. Het digestaat (restproduct van de biogasproductie) uit de vergister wordt in een chemisch proces omgezet in een stikstofhoudende vloeistof die geschikt is als kunstmest. Jelle en André lopen daarmee voor de troepen uit: de Europese Commissie moet nog een besluit nemen of je de vloeistof daadwerkelijk als kunstmestvervanger mag gebruiken. “Het is pionieren en experimenteren. Op dit moment draaien er zo’n vijf installaties in Nederland. We moeten de stripper nog finetunen, maar tot nu toe draait hij goed”, zegt Jelle.

Voor honderd huishoudens groene stroom

De vergister zorgt voor een flinke reductie in methaan- en CO2-uitstoot. Bovendien krijgen de koeien een voedingssupplement (Bovear), waardoor methaanuitstoot sowieso flink wordt teruggebracht. De stikstofstripper moet de ammoniakuitstoot verminderen. Het bedrijf zet steeds meer stappen om de uitstoot van schadelijke stoffen terug te brengen. Jelle: “We hebben daarnaast 2.400 zonnepanelen op het dak liggen die aan honderd huishoudens groene stroom leveren. De stroomprijs is het laagst als de panelen het meest opleveren. We kunnen niet salderen. Met accuproducenten kijken we nu of we met accu’s de pieken uit de stroom kunnen halen, zodat we het net minder belasten. En we een betere prijs krijgen.”

Bijna volledig circulair

De stip op de horizon is wat Jelle en André betreft om bijna volledig circulair te zijn, met melkvee als blijvende basis. André: “Daar is nog wel wat voor nodig. Bijvoorbeeld als het gaat om wet- en regelgeving. Een volgende vraag voor ons is: hoe gaan we bemesten? We hebben straks drie stromen: kali, fosfaat en stikstof. Hoe zet je dat zo optimaal mogelijk in, zodat je meer van je land kunt halen en je de grond gezond houdt?”

Oog houden voor je omgeving

Jelle: “Veel boeren hebben er geen idee van wat we hier doen. Plat gezegd: ze willen koeien melken, grasmaaien en op een tractor rijden. Ze worden er nu mee geconfronteerd dat er meer bij komt kijken. Dat je belangrijkste bestaansrecht is dat je voedsel produceert en dat dat milieu-impact heeft. Ze weten nu niet wat ze daaraan gaan doen.” André: “Juist als je verder kijkt, kom je met mensen in aanraking met andere ideeën. Dat zet weer aan tot nadenken. Het is belangrijk dat je oog houdt voor je omgeving. We moeten het toch met elkaar doen in het volle Nederland.”

Goed geboerd

De afgelopen jaren hebben Jelle en André goed geboerd. Het maakte onder meer de aanschaf van de stikstofstripper mogelijk, die al op het verlanglijstje stond toen de mestvergister werd aangeschaft. Arend Hoekstra van Van der Veen & Kromhout zorgt met zijn team niet alleen voor de jaarrapporten. Hij staat de mannen bij met ondersteuning en advies. “Arend heeft veel voor ons gedaan en doet dat nog steeds. Ons bedrijf ontwikkelt zich natuurlijk sterk, ook in hele andere takken van sport. Arend denkt met ons mee hoe we dat het beste kunnen doen en welke subsidiemogelijkheden er zijn. Dat hij zelf een boerenachtergrond heeft, helpt natuurlijk. Het is echt een kundig man.”