Estetyka na zawsze, sztuka na co dzień. Plakaty Jana Zielińskiego

13.04 – 14.05.2023

estetyka na zawsze, sztuka na co dzień

Jan Zieliński. Rysowanie karykatur, karykatura, autoportret, b.r., fragment plakatu Matryca ilustracji wydawnictwa bibliofilskiego, Magdalena Czekalska (1995), Zakątek dzikiej róży, Łódź: Poleski Ośrodek Sztuki, s. 7

jan zieliński

(2.06.1946, ŁÓDŹ – 1.08.2018, ŁÓDŹ)

jan Zieliński był twórcą wszechstronnym: scenografem, malarzem, rysownikiem, satyrykiem, karykaturzystą, grafikiem specjalizującym się w formach użytkowych, jak też wynajdującym własne techniki na użytek edycji bibliofilskich. Obok licznych zamówień i zleceń, jego praktyka artystyczna była wkomponowana w złożoną codzienność instytucji, z którymi był właściwie przez całe życie zawodowe związany – przede wszystkim Teatrem Lalek Arlekin i Poleskim Ośrodkiem Sztuki. Warto patrzeć na tę aktywność całościowo, odgórnie i oddolnie: artysta należał do dużych zespołów składających się z wielu indywidualności i współtworzył miejsca wraz z ich instytucjonalną tożsamością. Ich

specyfika sprawiała, że estetyka nie tylko w aspekcie ściśle twórczym wypełniała po brzegi pracę i relacje z innymi ludźmi. Obejmowała wiele aspektów życia: działania koncepcyjne i organizacyjne, doświadczenia cielesne, społeczne, także przyrodę 1 W oczywisty sposób Zieliński był jednym z twórców wydarzeń programowych, ale również tych bardziej kameralnych, ich nieplanowanej oprawy i atmosfery. Niezależnie od przewidzianych zadań, tworzył pamiątki w formach karykatur, rysunków, pocztówek, kartek świątecznych i innych niedających się „sformatować” prac. Wszystkim tym hojnie obdarowywał przyjaciół, współpracowników i gości 2 . Bywał też performerem i współtwórcą akcji spontanicznych, efemerycznych.

1 por. Leddy, 2014, 48–64

2 Siepietowska, 2018, 89

plastyka teatralna

choć artysta w sposób szczególny zawodowo i rodzinnie związał się z Łodzią – to jego twórczość jest szeroko znana w Polsce. Był bowiem popularnym scenografem spektakli lalkowych. Współpracował w latach 1970–2015 z 24 teatrami, tworząc projekty do 116 przedstawień (część z nich była wznowieniami) 1 . Jego realizacje określano jako bajecznie kolorowe, ukazujące nieograniczone możliwości prostych tworzyw i rekwizytów oraz zaskakujące dowcipnymi rozwiązaniami 2 . Lubił manipulowanie skalą przedmiotów, operował dużą liczbą detali i różnorodnością materiałów, szczególną wagę przywiązywał do aspektów wyrazowych postaci ludzkich i zwierząt – ich gestów i miękkiego, „naturalnego” ruchu. Dlatego też chętnie projektował kostiumy składające się z wielu warstw i wzorów, gęsto ułożonych fałd, falban, tasiemek, koronek, ścinków, włóczek.3

Pracę w charakterze scenografa rozpoczął wcześnie – w 1970 roku – będąc jeszcze studentem w łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych. Zachęcił go do tej profesji Lech Kunka, pod kierunkiem którego przygotował swój dyplom na Wydziale Ubioru (1971) 4 . Jego scenograficzny debiut to spektakl Wujek Bum w reżyserii Henryka Ryla i Janusza Uptasa zrealizowany w Teatrze

Lalek Arlekin w Łodzi, dla którego artysta zaprojektował łącznie scenografie do 28 przedstawień. Szczególnie związany był też ze scenami jeleniogórskimi, z którymi przygotował 11 spektakli: w Teatrze Animacji 8, a w Teatrze Jeleniogórskim im. Cypriana Kamila Norwida 3 przedstawienia. Kolejną placówką, na której repertuar i artystyczny wyraz Zieliński miał duży wpływ, był Państwowy Teatr Lalki Tęcza w Słupsku, gdzie współtworzył 18 sztuk 5 . Biorąc pod uwagę różnorodność placówek i zakres prac Zielińskiego warto wspomnieć również: Teatr Guliwer w Warszawie (8 spektakli), Teatr Lalki i Aktora im. Hansa Christiana Andersena w Lublinie (6 dzieł), Teatr Dzieci Zagłębia im. Jana Dormana w Będzinie i Teatr Animacji w Poznaniu (w obu po 5 sztuk).

Dwukrotnie prezentowano jego dorobek teatralny na wystawach monograficznych: Bajki zza kurtyny.

Wystawa plastyki teatralnej Jana Zielińskiego w Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym w Łodzi (2002) oraz Jan Zieliński. Wystawa lalek i elementów scenografii z Teatru Tęcza w Słupsku w Galerii „Przypadkiem” przy Teatrze Lalek Tęcza w Słupsku (2016).

1 zob. Encyklopedia Teatru Polskiego

2 Suszczyński, 2022, 183

3 zob. Encyklopedia Teatru Polskiego; Sych, 219, 250–276

4 Hrk, 2014: 171

5 Kozień, 2022: 57

Król Makowy, projekt lalki do spektaklu:

Najdzielniejszy z Rycerzy, reż. Małgorzata Kamińska-Sobczyk

(1990), Słupsk:

Państwowy Teatr Lalki „Tęcza”

Jego realizacje określano jako bajecznie kolorowe, ukazujące nieograniczone

możliwości prostych tworzyw i rekwizytów oraz zaskakujące dowcipnymi rozwiązaniami.

Bajki zza kurtyny.

Wystawa plastyki

teatralnej Jana

Zielińskiego, MAiE w Łodzi, fot. Grażyna

Zielińska (2002)

ilustracja książkowa

kolejną dziedziną, w której realizował się artysta, była grafika użytkowa. Spośród jej form zapewne upodobał sobie najbardziej plakat. Sądząc jednak – po wystawach, kolekcjach aukcjach i internetowym obiegu sztuki plakatowej – nie miał szczęścia do największych nakładów, a wiele plakatów nie ukazało się drukiem i niestety nie ma ich w powszechnym obiegu. Niewykluczone jednak, że dzięki okładkom i ilustracjom

książkowym, których zaprojektował nie tak wiele, jak plakatów – około 70 – wielu z nas zapamiętało coś specyficznie „Zielińskiego”. W książkach dla dzieci, zwłaszcza tych z wydawnictwa Literatura, cechami rozpoznawczymi są: malowane farbami wodnymi, urzekające „batikowe” pejzaże; pyzate, mocno rumiane i roześmiane buzie, komiczne lub wzruszające, antropomorfizowane postacie zwierząt; a także zamaszyste gesty i kroki bohaterów.

Ilustracja książkowa

w: Kółko graniaste / Rondes Enfantines (1993), Paryż: Wydawnictwo

Editions Concertino, okładka

Ilustracja książkowa w: Wanda

Chotomska (2006), Kabaret na jednej nodze, Łódź: Literatura, okładka

Ilustracja książkowa w: Wiersze o pieskach, Łódź: Wydawnictwo

Cypniew, str. 13

jest też specyficzna grupa ośmiu książek nawiązujących do legendarnej historii Polski, przygotowanych w latach 1982–1986 dla Wydawnictwa Łódzkiego. Te drobne poetyckie prace Anny Świrszczyńskiej, Czesława Janczarskiego, Władysława Broniewskiego i Igora Sikiryckiego ukazały się w nieosiągalnych dziś nakładach, nawet do 500000 egzemplarzy. Były w każdej domowej i rejonowej bibliotece. Jakość druku charakterystyczna dla kryzysowych lat 80. XX wieku nie do końca oddaje szalone wręcz kolory tych kompozycji. Róże, fiolety, turkusy, granaty w połączeniu z surową cieniutką tuszową kreską dają efekt bez mała kampowy – wystarczy spojrzeć na „trzy Rodzanice, z bogów krainy jasne dziewice”: ni piękne, ni brzydkie; ni pulchne, ni smukłe; przerysowane i wymalowane, a dziwnie eteryczne; nie z tej bajki, nie z tej ziemi 1

od lewej:

Ilustracja książkowa w: Anna Świrszczyńska, (1983), Jak myszy zjadły Popiela, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, okładka

Ilustracja książkowa w: Igor Sikirycki (1982), Stara Kuźnia, Łódź Wydawnictwo Łódzkie, strona tytułowa

Ilustracja książkowa w: Anna Świrszczyńska (1986), O dzielnym Piaście, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, nlb.

Ilustracja książkowa w: Anna Świrszczyńska

(1984), Jak Krak zbudował Kraków, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, str. 9

1 Świrszczyńska, 1986: nlb.

rysunek satyryczny

Opracowanie graficzne, okładka: Łódź. Przewodnik. Plan miasta, Informator (1991), Łódź: Wydawnictwo GRAKO Ltd.

ważne miejsce w twórczości Zielińskiego zajmował rysunek satyryczny. Był podstawą wspomnianej na początku kameralnej i „prywatnej” plastyki, oczywiście przenikał do ilustracji książkowej i plakatów oraz funkcjonował jako autonomiczny gatunek. Artysta pracował w latach 1986–1990 jako starszy redaktor graficzny w popularnym dwutygodniku „Karuzela”, który był drugim, obok „Szpilek”, ogólnopolskim magazynem satyrycznym. Zieliński był kilkukrotnie nagradzany w tej dziedzinie na istniejących po dziś dzień, popularnych konkursach branżowych: wyróżnieniem na II Międzynarodowym Biennale Rysunku Satyrycznego Gabrowo (Bułgaria 1975); nagrodą specjalną w Międzynarodowym Konkursie Nasreddin Hodja satyrycznego pisma Çarşaf (Turcja 1976); nagrodą Muzeum Karykatury na legnickim Satyrykonie (1979); oraz Grand Prix XII Światowej Galerii Rysunku Skopje (Jugosławia 1980).

Ciekawym przykładem prac tego typu jest poczet bohaterów Pana Tadeusza Adama Mickiewicza, przedstawionych jako ludzie-ptaki. Konwencję tę odnajdziemy też w plakacie (Spotkanie z Ewą Wiśniewską).

Zajęty absorbującą pracą zawodową, artysta rzadziej podejmował duże niezależne projekty. Zaprezentował jednak swoje rysunki, grafiki i obrazy na kilku wystawach tematycznych: Ptaki (Łódzki Dom Kultury, 1997, 2012); Poleski Ośrodek Sztuki, 1997), Koty (Poleski Ośrodek Sztuki, 2007), a wybrane jego prace z różnych gatunków pokazano na wystawie Zielono mu..., towarzyszącej benefisowi Jana Zielińskiego, który z okazji 30-lecia pracy twórczej odbył się 10 czerwca 2002 roku w Poleskim Ośrodku Sztuki.

Był czas, kiedy wydawało się, że plastyka Zielińskiego jest wszędzie. Znamy m.in. projekt kalendarza na rok 1999 1 . A może ktoś ma jeszcze taki czerwony plan miasta z 1991 roku z maszerującym łodzianinem, co to jednocześnie płynie łódką przez swe miasto?

1 Sych, 2019: 276

Ilustracje postaci z Pana Tadeusza, zamienione w ptaki (2014), tusz

od lewej: Pan Tadeusz, Zosia, Ksiądz Robak, Telimena, Jankiel, Wojski

Fotos z filmu

Jeż Kleofas, reż. Jadwiga Kudrzycka (1987–1988), Łódź

Wykorzystano materiały z zasobów Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego

mniejszą rolę grała w dorobku Zielińskiego twórczość filmowa. Jest ona za to bez reszty powiązana z jego pozostałą aktywnością artystyczną. W filmach lalkowych można obserwować tę samą inwencję, co w scenografiach teatralnych, są to: Pogodna noc z 1974 roku (reż. Dariusz Zawilski) i sześć odcinków serialu Jeż Kleofas (1987–1988), reż. Jadwiga Kudrzycka, Krystyna Kulczycka), w którym późny PRL objawia się swym ubóstwem, a Zieliński niezwykłą pomysłowością. W filmach rysunkowych natomiast zauważymy łączność ze szkicami projektowymi i ilustracją książkową. Są nimi reżyserowane przez Wacława Fedaka:

Siostra ptaków (1975) i drugi odcinek serialu animowanego Eureka popularyzującego fizykę pt. Piorunochron (1984). Te cztery tytuły wyprodukowało Studio Małych Form Filmowych Se-Ma-For, a fotosy z filmów (głównie czarnobiałe) udostępnia obecnie online Fototeka.

Szczególną ciekawostką w dorobku artysty jest wyprodukowany w 1966 roku przez Wytwórnię Filmów Dokumentalnych krótkometrażowy film fabularny Nowy pracownik w reżyserii Jerzego Ziarnika, ponieważ po części dotyczy plakatu.

Eureka – Piorunochron, reż. Wacław Fedak (1984)

plakaty

jan Zieliński interesował się grafiką użytkową już jako uczeń Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Łodzi, podówczas mieszczącego się na ulicy Próchnika 43, gdzie kształcił się w latach 1960–1965. Marzył o studiach u Henryka Tomaszewskiego. W Łodzi nie było wówczas pracowni plakatu, więc wybór Wydziału Ubioru w PWSSP i tejże specjalizacji był raczej przypadkowy 1 . Od pierwszego roku studiów (1965/1966) przez ponad dekadę artysta próbował swych sił w rozmaitych konkursach, także tych najbardziej prestiżowych. Projektował, ciągle zmieniając środki wyrazu: realistycznie – ale niedosłownie, minimalistycznie, konceptualnie, operował zarówno utartymi symbolami, jak i współczesnymi znakami. Nie bał się żadnych tematów i opcji polityczno-światopoglądowych. Zdobywał nagrody za plakaty propagandowe, społeczne, kulturalne i religijne.

Lata studiów były czasem niesłychanej popularności sztuki plakatowej w Polsce, bowiem w 1965 roku powstało Ogólnopolskie Biennale Plakatu w Katowicach, a w 1966 odbyło się I Międzynarodowe Biennale Plakatu w Warszawie. Mimo iż zjawisko Polskiej Szkoły Plakatu uznawano wtedy za zamknięte (co oczywiście jest dyskusyjne), oba biennale promowano głównymi jego wyróżnikami: „antytezą sztuki dekoratywnej” i „intelektualną metaforą” 2 , „skrótem plastycznym” 3, równowagą

między wartością artystyczną i użytkową oraz prawem do przenikania się stylów i kierunków 4 .

Plakat był także bez wątpienia gatunkiem sztuki polskiej bardzo docenionym, cieszącym się sławą zagranicą.

A w kraju zalewał ulice i gmachy publiczne. Plakaty drukowano w takich nakładach, iż artyści wierzyli, że mogą dzięki nim edukować masy, a nawet zmieniać świat 5 Przed 1956 rokiem plakat polityczny powielano w nakładach od 50000 egzemplarzy, a nierzadko po 100000, zaś „w wielkich akcjach politycznych” – nawet po pół miliona. W latach 60. Średnia wielkość nakładu spadła i wynosiła

23000 egzemplarzy, przy czym plakatów kulturalnych drukowano znacznie mniej 6

Teraz właśnie warto wrócić do tego niezwykłego filmu

– jakim jest Nowy pracownik (1966) – a do którego na początku swoich studiów Zieliński robi scenografię. Jest to historia Henia spod Legionowa, który zatrudnia się w stołecznym zakładzie pracy i doświadcza wszelkich absurdów PRL-u, próbując wypełnić kartę obiegową i sprostać związanym z nią takim zadaniom, jak badania lekarskie, kursy BHP i ppoż. Nadzwyczajna obsada

aktorska – m.in.: Damian Damięcki, Edward Dziewoński, Wiesław Gołas, Bogumił Kobiela, Jan Kobuszewski, Emilia Krakowska, Jarema Stępowski, Magdalena Zawadzka

1 Hrk, 2014, 171

2 Lazar, 1965, nlb.

3 Lenica, 1958, nlb.

4 Mroszczak, 1966, nlb.

5 Lenica, 1957, nlb.

6 Zawadka, 1962: 67

od góry:

Pinokio – baśń

muzyczna dla

dzieci, Teatr

Muzyczny w Łodzi

Kot w butach (1997), Teatr

Lubuski w Zielonej Górze

(zob. filmpolski.pl ) – „uczy życia” młodego tokarza na tle komicznych, dezorientujących lub wzbudzających poczucie winy i lęku haseł oraz plakatów. Zasadniczo treści napisów dotyczą bezpieczeństwa pracy, nakazów, zakazów i ostrzeżeń. Twórcy filmu układają je w ośmieszający ciąg narracyjny, kończący się komendą „Nie bądź” oraz oprotestowują ironicznym i lapidarnym „Nie!”. Spośród licznych plakatów, jakie dobrał tu scenograf, szczególną uwagę zwracają projekty Macieja Urbańca, m.in. Głowa nie jest z gumy (1960) i Choroby weneryczne grożą (1966). Czarnobiały film sugeruje popularność i moc perswazyjną plakatu, ale nie oddaje tego, czym był w sensie estetycznym. Nie widzimy jaskrawoczerwonego tła i złotych detali w drugim plakacie. Oba dzieła Urbańca – ich formy i to, jaki tworzą kontrast – pokazują całą gamę różnic, na jaką może sobie pozwolić jeden artysta; jak ostro, groteskowo i aluzyjnie może apelować do widza. Te plakaty były dla młodych twórców przykładami artystycznej odwagi i samodzielności. Kwestia bezwarunkowej zrozumiałości plakatowych komunikatów schodziła na drugi plan, ale była wielką troską peerelowskiej propagandy. Dlatego też wokół emancypującego się plakatu toczyła się nieustanna debata: spierano się zarówno o dorobek całego gatunku, jego aktualną kondycję i przyszłość. Zieliński wykształcił się właśnie na tych dyskusjach i zawsze bazował na dużej dozie autonomii, jaką wypracowało sobie polskie środowisko artystów plakatu.

Lista docenionych w latach 60 i 70. plakatów propagandowych, społecznych i okolicznościowych w układzie chronologicznym:

Aby wszyscy byli jedno (1973)

1966

Plakat do VII Igrów Żaków Gliwickich (ogólnopolski konkurs Zrzeszenia Studentów Polskich);

1969

Robotnicy, technicy, inżynierowie – proponujcie, liczcie, usprawniajcie (konkurs Wojewódzkiego Klubu Techniki i Racjonalizacji);

Plakat na 100. Rocznicę urodzin Lenina (konkurs Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej);

1970

Dzień Górnika (konkurs i X Wystawa Plakatu Wydawnictwa Artystyczno-Graficznego, Związku Polskich Artystów Plastyków i Biura Wystaw Artystycznych w Katowicach);

Plakat akcji Stop! Dziecko na drodze (konkurs Oddziału Łódzkiego Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich);

1972

Plakat na święto 1 Maja (konkurs Wydawnictwa Artystyczno-Graficznego);

Nie bał się żadnych tematów i opcji polityczno-światopoglądowych. Zdobywał nagrody za plakaty propagandowe, społeczne, kulturalne i religijne.

1973

Aby wszyscy byli jedno, Niech imię jego nas jednoczy, Ojcze nasz (konkurs na plakat ekumeniczny Klubu Inteligencji Katolickiej we Wrocławiu);

Plakat na Festiwal Szopenowski w Dusznikach (konkurs Wydawnictwa Artystyczno-Graficznego);

Trzy plakaty społeczne:

Pomyślałeś – wykonaj;

Walka z brakami – Stop (przyjęty na VIII Biennale Grafiki Użytkowej w Brnie w 1978);

Zostań członkiem polskiego komitetu pomocy społecznej (V Biennale Polskiego Plakatu w Katowicach, przyjęty również na V Międzynarodowe Biennale Plakatu w Warszawie w 1974 roku);

1975

550 rocznica nadania Łodzi praw miejskich (zwycięstwo w lokalnym konkursie i udział w VI Biennale Polskiego Plakatu w Katowicach);

1976

Habitat (VI Międzynarodowe Biennale Plakatu w Warszawie);

1977

Jubileusz 25 lat gazety Lubuskiej (konkurs Związku Polskich Artystów Plastyków);

Braku nie ukryjesz (VII Biennale Polskiego Plakatu w Katowicach);

1978

XV Tydzień Kultury Beskidzkiej (konkurs Związku Polskich Artystów Plastyków);

Der aufhaltsame Aufstieg des Arturo Ui [Kariera Artura Ui] (Międzynarodowy konkurs i wystawa Brecht im Plakat towarzyszące retrospektywie z okazji 80. Urodzin Bertolta Brechta, przygotowanej przez Ausstellungszentrum am Fernsehturm w Berlinie).

warto zwrócić uwagę na kilka prac z tego wykazu. Robotnicy, technicy, inżynierowie – proponujcie, liczcie, usprawniajcie to plakat promujący wynalazczość. Został zreprodukowany w albumie Plakat Polski w 1972 jako jeden z przykładów „szczególnej dźwięczności i świeżości ideowej” plakatu społecznego 1 . Istotnie –umowny industrialny pejzaż i długie hasło wmontowane w strukturę architektoniczną, dają ciekawy efekt abstrakcyjnej bez mała mozaiki. Ale czy czytelny?

Niezbyt trafnie i – rzecz jasna – ideologicznie chwali się ówczesny plakat propagandowy za skuteczność, ubolewa zaś nad plakatem handlowym i filmowym, że zanadto jest ogólnikowy i nie przyczynia się do wyników sprzedaży 2 . Praca Zielińskiego pokazuje, że bez względu na temat, arbitralność polskich plakacistów stała się ich trwałym przywilejem. Oto w kompozycji Pomyślałeś – wykonaj mamy następującą narrację: jedynka „wskakuje” na swoje miejsce do znaku jakości (który zaprojektował w 1958 roku Jerzy Cherka), o ile wykonanie poprzedza myślenie. Trzeba być równie zuchwałym, wierząc, że taki plakat może działać na robotnika, jak i projektując coś w tym rodzaju!

Plakat ekumeniczny Aby wszyscy byli jedno też zaskakuje synkretycznym w sumie rozwiązaniem: oznakom religijnej duchowości towarzyszy pradawny centralny symbol mogący być pełnią, jednią, równowagą, a złożony jest z ciężkich dłoni przywodzących na myśl retorykę propagandową i sprawczą.

Początkowo nie sposób ukryć zdziwienia, że plakat 550 rocznica nadania Łodzi praw miejskich przyniósł artyście główną nagrodę. Jak na okazję – jest mało spektakularny, wydaje się konserwatywny. To konwencjonalny kartusz z łódką rozpięty na schematycznym, rozprostowanym sznurku od pieczęci. Kompozycja en grisaille zajmuje nie więcej niż ¼ czerwonobrązowego tła. Można uznać, że kryterium oceny w konkursie było urzędnicze decorum – stosowna elegancja. Ale można też uznać ten pusty prawie plakat za krytyczny. Zieliński sprowadza jubileusz do historycznego faktu podpisania dokumentu, ponieważ miasto z jego różnorodnością – jak wiadomo – narodzi się znacznie później.

1 Waśniewski, 1972: 6

2 Waśniewski, 1972, 7

550 rocznica nadania Łodzi praw miejskich (1973)

I Ogólnopolski Konkurs

Choreograficzny

Teatru Wielkiego w Łodzi (1973)

Robotnicy, technicy, inżynierowie – proponujcie, liczcie (1969)

Pomyślałeś – wykonaj (1973)

równolegle artysta tworzy wiele plakatów teatralnych. Powstają głównie dla Arlekina, z którym Zieliński związany jest pracą etatową. Drukowane są w nakładach od 800 do 1500 egzemplarzy i konkurują na ulicach z innymi plakatami. Każdy jest inny, nie sposób tych prac powiązać z jednym twórcą. Łatwo to zauważyć, gdy porówna się dzieła Zielińskiego z plakatami jego mistrza Lecha Kunki, który też w Arlekinie tworzył i scenografie, i oprawę graficzną. Plakaty Kunki zawsze zawierają tę jego kolisto-perlisto-koralową siatkę. Najpierw widoczny jest w nich Kunka i jego mikrokosmos, potem dopiero reszta 1 . U Zielińskiego na pierwszym miejscu jest zwykle bohater, ale schowany w wizualnej zagadce, do której rozwiązania prowadzą różne odkrycia, np.: że treść bajki „ściągnięta” jest w jedną chwilę – Piotruś i wilk 2 , że najważniejsze jest to, co nie zostało przedstawione – Nowe szaty króla 3, że specyficzna schematyczność pochodzi z projektu scenografii innego artysty – Konik Garbusek 4, że aktualne

wydarzenia społeczno-polityczne dają o sobie znać, bez względu na odległy baśniowy kontekst – Królowa Śniegu 5 , Pieśń o lisie 6

Plakaty Arlekinowe cechuje duża przewrotność. Są trudne do zrozumienia, zadziwiają, irytują, nawet niepokoją. Choć zwykle (lecz nie zawsze) zawierają coś z tzw. dziecięcej stylistyki (żywe kolory, motywy z bajek), to na pierwszy rzut oka trudno kompozycję powiązać z treścią spektaklu. To jest szkoła Jana Lenicy: zrobić plakat tak, by był o tym, co ma promować, ale jednocześnie, by widz docierał do sedna na warunkach plakacisty 7. Zieliński projektował dla dzieci, ale i dla ich rodziców, dla wszystkich, którzy oglądają plakaty z ulicy. Stąd ta osobliwa inwersja: plakat jest o sztuce dla dzieci, ale użyte środki są też dla dorosłych. To oni przyprowadzają dzieci do teatru, to ich teatr musi zafrapować, aby chcieli nim zaciekawić dzieci.

1 por. Wielgus, 2020

2 Kazimierska-Jerzyk, 2020

3 Michalski, 2021

4 Smaczyńska, 2021

5 Szymczak, 2020

6 Rozalska, 2021

7 Lenica, 1966, 19–24

na stronie obok (od lewej):

Nowe szaty króla, plakat (1976), Teatr Arlekin w Łodzi

Królowa Śniegu, plakat (1980), Teatr Arlekin w Łodzi

Konik Garbusek, plakat (1975), Teatr Arlekin w Łodzi

Magiczny Pierścień, plakat (1973), Teatr Arlekin w Łodzi

znamy też plakat zaprojektowany na I Ogólnopolski Konkurs Choreograficzny Teatru Wielkiego w Łodzi (1973), który – dla odmiany – jest ilustracyjny, choć zarazem umowny, nawet abstrakcyjny. Zieliński współpracował też z Łódzkim Domem Kultury, tworząc m.in. w latach 1987–2010 plakaty (a także dyplomy) do jednego z najstarszych konkursów recytatorskich dla dzieci Świerszczykowe wierszyki. Ich konwencja, barwna i dowcipna, była bliska jego ilustracji książkowej. Ciekawostkę stanowią też plakaty stworzone w latach 1994–1996 dla Teatru Logos przy Kościele Środowisk Twórczych w Łodzi do spektakli Romana Komassy: Święci grzesznicy ; Siedem grzechów głównych; Wiara, nadzieja, miłość (do dwóch ostatnich Zieliński zaprojektował też kostiumy). Ich wanitatywny charakter najciekawiej – bo zupełnie współcześnie – pokazuje pilot, którego przyciski pozwalają nam wybierać grzechy główne i manipulować nimi.

od lewej:

Księga baśni – spektakl teatru ruchu na motywach baśni H. Ch. Andersena, plakat (2005), Teatr Logos

Siedem grzechów głównych, plakat (1995), Teatr Logos

Zemsta, plakat (2004), Teatr Logos

Ogólnopolski Konkurs Recytatorski, motyw śpiewającego drzewa, Łódzki Dom Kultury

plakaty z poleskiego ośrodka sztuki

jan Zieliński był zatrudniony w Poleskim Ośrodku Sztuki w latach 1991–2012 na stanowisku specjalisty ds. plastyki na pół etatu, a w ostatnim roku pracy na 1/3 etatu. Jednym z jego zadań było tworzenie oprawy graficzno-informacyjnej do organizowanych wydarzeń: spotkań klubów tematycznych, spektakli, koncertów, wernisaży, wieczorów autorskich, jubileuszy, dyskusji, projekcji. Działano tam bardzo prężnie i w wielu dziedzinach. Skupiano artystów różnych specjalności, naukowców, miłośników różnych sztuk i obyczajów, znawców życia społeczno-politycznego. Goszczono twórców z pierwszych stron gazet, autorów bestsellerów i książkowych nowości, aktorów, reżyserów i dziennikarzy, podróżników, autorytety humanistyki, badaczy akademickich, psychologów, lekarzy. Oczywiście była to praca zespołowa, którą – jak wynika z zapisów w kronikach i listów gromadzonych w archiwach – doceniano nie tylko za wysoki poziom merytoryczny, aktualność tematów, kulturę dyskusji, ale i szczególną atmosferę. Powtarzają się podziękowania za autentyczne, niecodzienne, wręcz niezwykłe przeżycie, zawdzięczane kompetencjom i zaangażowaniu wielu pracowników.

Artysta dostawał miesięczną listę wydarzeń i opracowywał – jak powiedzielibyśmy dziś – materiał promocyjny. Ale wtedy było to coś innego, zwłaszcza w latach 90. – bez Internetu i smartfonów, bez budżetu na powielanie w drukarni. Odręczny plakat był medium informacyjnym, zwiastunem i ozdobą wydarzenia. Do niego nawiązywały zaproszenia, foldery, dyplomy, mniejsze emblematy

powielane na ksero lub czasem umieszczane w lokalnej prasie. Utrwalił się też zwyczaj, że bohaterowie spotkań dostawali swą karykaturę. Czasem Zieliński dodawał jakiś element do interwencji scenograficznych.

na stronie obok (od góry):

Zaproszenie na spotkanie z Olgą Tokarczuk.

Promocja książki

„Bieguni" (2007), POS, Łódź

Spotkanie z Danielem

Olbrychskim, plakat (2002), POS

Spotkanie z Danielem

Passentem.

Promocja książki

„Choroba dyplomatyczna", plakat (2003), POS

Projekty plastyczne Zielińskiego udostępniają

coś z tej nadspodziewanej aury Poleskiego

Ośrodka Sztuki czy sposobu, w jaki okazywano tam gościom zainteresowanie.

Spotkanie z Hanką Bielicką. Promocja książki „Uśmiech w kapeluszu”, plakat (2009), POS

„POS–SZOK”

z udziałem Jacka

Żakowskiego

i Piotra Najsztuba, plakat (1998), POS

Spotkanie

z Anną Milewską

i Andrzejem

Zawadą, plakat, b.r., POS

Spotkanie z Hanną

Bakułą. Promocja

książki „Idiotka”, plakat (2004), POS

Spotkanie

z Robertem

Makłowiczem.

Promocja książki

„Café Museum” , plakat (2010), POS

Wieczór z Wisławą Szymborską, plakat, (2004), POS

Wisława Szymborska, karykatura z okazji spotkania w Poleskim Ośrodku Sztuki (2004), POS

niektóre plakaty po spotkaniu trafiały od razu do głównego gościa tego wydarzenia. Niekiedy nie zdążono ich nawet sfotografować, dlatego części prac nie udało się zidentyfikować. Artysta podarowywał też swe dzieła zainteresowanym nimi osobom. Tylko kilka z nich posiada rodzina artysty. Wybrane prace były również przedmiotem jednej aukcji. Znaczną jednak część plakatów przechowuje archiwum Poleskiego Ośrodka Sztuki (obecnie Miejska Strefa Kultury). Spis wykonany w 2023 roku obejmuje 200 prac. Można szacować na podstawie zdjęć z domowego archiwum artysty i danych z poleskich kronik, że w sumie było ich nie mniej niż 330. Prezentowano je partiami na kilku wystawach: przy okazji benefisu artysty

(Poleski Ośrodek Sztuki, 2002), w galerii Duszpasterstwa

Środowisk Twórczych w Łodzi (2005) oraz Galerii Foyer

Akademickiego Ośrodka Inicjatyw Artystycznych (2014).

Status tych prac nie jest jednoznaczny, a okoliczności funkcjonowania, jak dla plakatu, niezbyt typowe. Traktowane

były przez wielu odbiorców jak obrazy. Były zjawiskowe w samej warstwie materialnej. Tworzył je na papierze zazwyczaj formatu B2, mieszanymi technikami, malarskimi, rysunkowymi, używając farb temperowych, plakatowych, akwarelowych, pasteli, węgla, włączał elementy kolażu papierowego, a także tkaniny. Plakaty podobały się do tego stopnia, że Zieliński raz, na prośbę koleżanki, wykonał replikę plakatu, który Adam Hanuszkiewicz zabrał po spotkaniu do domu. Z założenia plakaty te – jako coś autentycznego i unikatowego – były częścią procesu świętowania, w jaki przekształcały się aranżowane spotkania. Nie zamierzano ich drukować. Z punktu widzenia medium – pozostawały w zasadzie projektami plakatów. Choć cele i tematyka spotkań się zmieniały, artysta w dużej mierze pracował dla stałej publiczności. Musiał ją zaskakiwać niekoniecznie czymś zupełnie nowym, ale na pewno wyróżniającym i osiągać ten efekt w warunkach regularnych zleceń na określony temat.

Brian Scott w Klubie Smakosza, plakat (2001), POS

Spotkanie z Agatą

Passent. Promocja

zbioru felietonów

„Miastówka”, plakat (2003), POS

są to rozmaite, strategiczne sposoby – jak by powiedział sam Zieliński – syntetyzowania, tj. selekcjonowania i grupowania wybranych motywów czy wątków i poszukiwania dla nich ekwiwalentu plastycznego. Nie zawsze ta synteza oznacza redukcję elementów. Zieliński był szczególarzem. Jest więc duża grupa plakatów, gdzie znajdziemy mnóstwo detali i przedmiotów, a każdy z nich pochodzi z tekstu powieści czy innej książki, np. Spotkanie z Michałem Witkowskim, Spotkanie z Robertem Makłowiczem To są niewątpliwe afirmacje tekstów i bohaterów. Szczegóły są też ważne w innych pracach. Zieliński nie lubił retoryki typu autorytatywnego, więc w zasadzie nie portretował na plakatach bohaterów. Karykatury – jak wiadomo – jako upominki, były zarezerwowane dla bardziej kameralnych gestów, nie na afisz. Aktorom artysta wyliczał ich zasługi w postaci atrybutów z różnych filmów, np. Wieczór z Danielem Olbrychskim, Spotkanie z Beatą Tyszkiewicz. Było też inne rozwiązanie, polegające na wskazaniu jednego lub dwóch najtrafniejszych szczegółów, np. głowa orła dla aktualnej wówczas zdobywczyni nagrody Polskiej Akademii Filmowej – Ewy Wiśniewskiej, kapelusz i kurtyna teatralna zamiast włosów dla Hanki Bielickiej. Wiele z tych atrybutów ma charakter rozwiązań metonimicznych, np. Jacek Kuroń to dżins, Irena Kwiatkowska to „nogi roztańczone”,

1 Miklas, 2023

Andrzej Żuławski to Francja 1 . Częstym

środkiem są antropomorfizacje przedmiotów lub hybrydyzacje postaci, np.

w plakatach do spotkań z Joanną

Szczepkowską, Martą Fox, Marzeną

Filipczak czy Agatą Passent. Bardzo

ciekawie wykorzystywane bywają

cytaty z rzeczywistości, zwłaszcza

gdy są trochę zapomniane, jak gramofon Bambino (rocznik 1967) z Łódzkich

Zakładów Radiowych Fonica (Spotkanie z Joanną Szczepkowską)

lub potłuszczona kartka z zeszytu

z przepisami kulinarnymi (Wesoły tłusty czwartek). Plakaty, zwłaszcza do wieczorów poświęconych dziełom

literackim, zawierają często (mniej lub bardziej) wyizolowane symbole, które są interpretacjami pojedynczego

wiersza, opowiadania lub powtarzającej się metafory, np. róża/słowo/ klucz w związku z obecnością Wisławy Szymborskiej czy klatka dla ludzi(ków)

zapowiadająca rozmowę z Manuelą Gretkowską i Piotrem Pietuchą. Są to wprawdzie próby obrazowania, ale w zagadkowej formie, ponieważ

polegają na jakiejś transformacji np. nierzeczywistym połączeniu elementów, zakłóceniu skali postaci i rzeczy.

Jej szczególnym przypadkiem są

plakaty-przedmioty, jak karta do gry (Andrzej Strzelecki), flaga (Spotkanie z Andrzejem Żuławskim), kartka ze

szkicownika (Spotkanie z Jerzym Jarniewiczem), opłatek bożonarodzeniowy (Świąteczny wieczór wigilijny).

Wieczór z Ireną Kwiatkowską, plakat (2003), POS

Spotkanie z Ewą Wiśniewską, plakat (1999), POS

Wesoły tłusty czwartek z niespodzianką. Spotkanie Klubu Smakosza, plakat (1998), POS

Spotkanie z Barbarą Wachowicz.

Promocja książki

„Marie jego życia”, plakat (1997), POS

Spotkanie ze Stefanem Friedmannem.

Promocja książki

„Krzywym okiem”, plakat, b.r., POS

Wystawa plakatów

Jana Zielińskiego, plakat/drzwi (1998), Poleski Ośrodek

Sztuki w Łodzi

co najmniej trzy kwestie wymagają w twórczości plakatowej

Jana Zielińskiego głębszych studiów. Pierwsza, to dialog z tradycją malarską. Liczne nawiązania do różnych stylów, formatów, technik i konkretnych dzieł to środki, które artysta wykorzystywał np. do wzmocnienia metafor, ewokowania nastroju lub oddawania hołdu innym pracom 1 .

Dużą wagę przywiązywał też do liternictwa. Choć w tych odręcznych plakatach nie ma dyscypliny typograficznej, to znajdziemy wiele eksperymentów z kształtami, wielkościami i kolorami czcionek – od ledwo widocznych informacji, przez obrazy z liter, po litery-obrazy.

Wreszcie, sprawa poczucia humoru. Podobno według Barbary Wachowicz – zabójczego, gdy artysta pozwolił sobie na szminkowane ślady na twarzy Henryka Sienkiewicza. Na inną okazję, wymagającą badań z zakresu archeologii życia codziennego, trzeba odłożyć poważniejsze konfuzje, w jakie wprawić mogły np. „plakatodrzwi”, (na których wielka kura znosi jajo...), czy udział w zespołowo realizowanych akcjach-aranżacjach, jak choćby wywrotki piachu wrzucone do wewnątrz willi Karola Plihala na spotkanie z Tonym Halikiem. Same plakaty nie mówią wszystkiego.

1 Błażejewska, 2023

Nie będzie wielką przesadą, jeśli podsumujemy, że z plakatami

do wydarzeń Poleskiego Ośrodka Sztuki jest odwrotnie, niż z plakatami dla teatrów lalkowych. Choć te pierwsze są – co do zasady

dla dorosłych – to wydają się jakby były (też) dla dzieci, w każdym razie dla spontanicznego odbiorcy. Ta osobliwa inwersja, którą ciągle w plakatach Zielińskiego napotykamy, ma naturę estetyczną. Egalitarny, a jednak wymagający sposób tworzenia, możliwy jest

dzięki zaufaniu artysty do widza i myślenia estetycznego, w którym aktywność umysłu rozpoznaje się po niedającej się ukryć przyjemności, a bezinteresowny zachwyt wyprzedza poznawczy zysk.

Wioletta Kazimierska-Jerzyk

Spotkanie z Dariuszem Basińskim.

Promocja książki „Motor kupił Duszan”, plakat (2009), POS

Wystawa prac Jana Zielińskiego, plakat, b.r., POS

Błażejewska, A. (2023). Jan Zieliński. Wieczór z Grzegorzem Królikiewiczem. IF Kolekcja. Polski Plakat, portal tematyczny. Uniwersytet Łódzki

Hrk, J. (2014). Jedność sztuki jedność teatru. Łódź: Teatr Lalek Arlekin im. Henryka Ryla w Łodzi

Kazimierska-Jerzyk W. (2021). Jan Zieliński, Piotruś i wilk. IF Kolekcja. Polski Plakat, portal tematyczny. Uniwersytet Łódzki

Kazimierska-Jerzyk, W. (2022). Nieczytelność i ultraczytelność – sposoby angażowania odbiorcy w przestrzeni publicznej. Teksty Drugie, 1, s. 190–208

Kowalczyk, M. (red.) (2018). Teatr Lalek Arlekin im. Henryka Ryla w Łodzi Łódź: Teatr Lalek Arlekin im. Henryka Ryla w Łodzi.

Lazar, J. (1965). Bez tytułu. W: Dałek, J. (red.), I Ogólnopolskie Biennale Plakatu. Katowice: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne, nlb.

Leddy, T. (2014). Everyday Aesthetics and Happiness. W: Yuedi, L. i Carter, C. L. (red.), Aesthetics of Everyday Life: East and West. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing, s. 48–64

Lenica, J. (1957). Polski plakat filmowy. W: Kowalski, T. (red.), Polski plakat filmowy. Warszawa: Filmowa Agencja Wydawnicza, nlb.

Lenica, J. (1958). Plakaty Tadeusz Trepkowskiego. Warszawa: Wydawnictwo-Artystyczno-Graficzne

Lenica, J. (1966). Bez tytułu. W: Dokumentacja obrad Sympozjum zorganizowanego z okazji I Międzynarodowego Biennale Plakatu. Warszawa: Zachęta, s. 19–24

Michalski, J. (2021). Jan Zieliński. Nowe szaty króla. IF Kolekcja. Polski Plakat, portal tematyczny. Uniwersytet Łódzki

Miklas, A. (2023). Jan Zieliński. Wieczór z Andrzejem Żuławskim. IF Kolekcja. Polski Plakat, portal tematyczny. Uniwersytet Łódzki

Mroszczak J. (1968). Międzynarodowe Biennale Plakatu w Warszawie 1966 Warszawa: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne

Rozalska, K. (2021). Jan Zieliński. Pieśń o lisie. IF Kolekcja. Polski Plakat, portal tematyczny. Uniwersytet Łódzki

Siepietowska, E. (2018). Szanujmy wspomnienia W: Kowalczyk, M. (red.), Teatr Lalek Arlekin im. Henryka Ryla w Łodzi. Łódź: Teatr Lalek Arlekin im. Henryka Ryla w Łodzi, s. 85–91

Smaczyńska, A. (2021). Jan Zieliński, Konik Garbusek. IF Kolekcja. Polski Plakat, portal tematyczny. Uniwersytet Łódzki

Suszczyński, K. (2022). Kronika Tęczy: 1946–2022. W: Suszczyński, K. (red.), Tęcza – mały wielki teatr. Monografia naukowa z okazji jubileuszu 75-lecia Państwowego Teatru Lalki Tęcza w Słupsku. Białystok–Słupsk: Państwowy Teatr Lalki Tęcza w Słupsku, Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie Filia w Białymstoku, s. 13 –211

Sych, H. (red.) (2019). Wszystkie nasze lalki. Katalog zbiorów Działu Widowisk Lalkowych Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. T. II. Łódź: Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi

Szymczak, F. (2021). Jan Zieliński. Królowa śniegu. IF Kolekcja. Polski Plakat, portal tematyczny. Uniwersytet Łódzki

Waśniewski, J. (1972). Polski plakat. Warszawa: Wydawnictwo

Artystyczno-Graficzne

Wielgus, D. (2020). Lech Kunka. Tangali i córka nieba IF Kolekcja. Polski Plakat, portal tematyczny. Uniwersytet Łódzki

Zawadka, M. (1962). XV lat RSW „Prasa”. Zeszyty Prasoznawcze, 3, s. 3–106

Wystawa została wzbogacona o dzieła znajdujące się w zbiorach prywatnych. Bez nich ta ekspozycja

nie byłaby tak reprezentatywna. Gorąco dziękujemy za udostępnienie prac następującym osobom:

Panu Marcinowi Filipowiczowi, Pani Agnieszce

Głuszkowskiej, Pani Ewie Grözinger, Pani Agnieszce

Kowalskiej-Owczarek, Pani Agnieszce Piaseckiej, Pani Danucie Pospiech, Pani Jadwidze Sącińskiej, Pani Lucynie Skompskiej oraz Paniom Grażynie i Oldze Zielińskim.

Wieczór ze Sławomirem

Mrożkiem, plakat, b.r., POS, kolekcja prywatna

CZĘŚĆ A

1. 2014, Spotkanie z Magdaleną Tulli.

Plakat**, 70 x 50 cm, kolekcja prywatna

2. B.r., Spotkanie ze Sławomirem Mrożkiem

Plakat, 70 x 50 cm, kolekcja prywatna

3. 2002, Spotkanie z Janem Jakubem Kolskim

Promocja książki „Mikroświaty”. Plakat, 70 x 50 cm, kolekcja prywatna

CZĘŚĆ B

4. 2004, Wieczór z Wisławą Szymborską

Plakat, 70 x 50 cm, kolekcja prywatna

5. 1997, Spotkanie z Jackiem Kuroniem.

Promocja książki napisanej wspólnie z Jackiem Żakowskim „Siedmiolatka, czyli kto ukradł Polskę”

Plakat, 70 x 50 cm, kolekcja prywatna

6. B.r., Spotkanie z Czesławem Miłoszem

Plakat, 70 x 50 cm, kolekcja prywatna

C

7. B.r., Jan Zieliński. Rysowanie karykatur. Karykatura, autoportret, 40 x 30 cm, POS***

8. B.r., Wystawa prac Jana Zielińskiego. Plakat, 84 x 60 cm, POS

9. B.r., Danuta Wawiłow. Każdy jest poetą. Warsztaty poetyckie. Plakat, 84 x 60 cm, archiwum POS

10. [Olga Zielińska] 2023, Estetyka na zawsze, sztuka na co dzień. Plakaty Jana Zielińskiego. Plakat, 100 x 70 cm

CZĘŚĆ D

11. B.r., Wystawa tkaniny unikatowej z Centralnego Muzeum Włókiennictwa. Plakat, 40 x 35 cm, POS

12. 2007, Spotkanie z Tomaszem Raczkiem. Promocja książki „Karuzela z idolami”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

13. 1998, „POS–SZOK” z udziałem Jacka Żakowskiego i Piotra Najsztuba. Plakat, 70 x 50 cm, POS

* Plakat wystawy Estetyka na zawsze, sztuka na co dzień. Plakaty Jana Zielińskiego.

** Prace odręczne, techniki mieszane, malarskie i rysunkowe, farby temperowe, plakatowe, akwarelowe, pastele, węgiel, ołówek, elementy kolażu papierowego, tkaniny.

***Archiwum Poleskiego Ośrodka Sztuki (obecnie Ośrodek Sztuki Miejskiej Strefy Kultury), dalej jako POS

14. B.r., Wieczór z Zofią Kucówną. Plakat, 70 x 50 cm, kolekcja prywatna

15. B.r., Spotkanie z Tonym Halikiem. Plakat, 70 x 50 cm, kolekcja prywatna

16. B.r., Zbigniew Namysłowski i przyjaciele. Wieczór jazzowy. Plakat, 70 x 50 cm, kolekcja prywatna

17. 2004, Spotkanie z Wojciechem Eichelbergerem Plakat, 70 x 50 cm, POS

18. 2004, Spotkanie z Jerzym Bralczykiem. Promocja książki „Mój język prywatny”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

19. B.r., 35 lat Poleskiego Ośrodka Sztuki w Łodzi. Plakat, 841 x 594 cm, POS

20. B.r., Spotkanie z Tessą Capponi-Borawską. Promocja książki „Moja kuchnia pachnąca bazylią”. Plakat, 70 x 50 cm, kolekcja prywatna

21. 2004, Spotkanie z Tomaszem Lisem. Promocja książki „Co z tą Polską”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

22. 2002, Spotkanie z Adamem Hanuszkiewiczem. Plakat, 70 x 50 cm, POS

23. B.r., Spotkanie z Elżbieta Dzikowską. Promocja książki „Groch z kapustą, czyli podróżuj po Polsce” Plakat, 70 x 50 cm, POS

24. 2004, Spotkanie z Piotrem Adamczewskim. Promocja książki „Smakosz wędrowny”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

25. 1999, Spotkanie z Hanną Szymanderską. Promocja książki „Sekret kucharski, czyli co jadano w Soplicowie”

Plakat, 70 x 50 cm, kolekcja prywatna

26. B.r., Piwniczna przystań artystów. Spotkanie z Wandą Warską i Andrzejem Kurylewiczem.

Plakat, 70 x 50 cm, POS

27. 2009, Spotkanie z Mateuszem Marczewskimi promocja książki „Niewidzialni”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

28. B.r., Pszoniak & Co czyli Towarzystwo Dobrego Stołu. Plakat, 50 x 70 cm, POS

29. 2009, Spotkanie z Kingą Dunin. Promocja książki „Zadyma”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

30. 2009, Spotkanie z Martą Fox. Promocja książki

„Kobieta zaklęta w kamień”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

31. 2009, Wystawa Wikliny Artystycznej.

Plakat, 50 x 70 cm, POS

32. B.r., Spotkanie z Zygmuntem Kęstowiczem i promocja książki „Na obrotowej scenie życia”. Plakat, 50 x 70 cm, POS

33. 2010, Spotkanie z Tomaszem Piątkiem. Promocja książki „Wąż w kaplicy”. Plakat, 50 x 70 cm, POS

34. 2007, Spotkanie z Michałem Witkowskim.

Promocja książki „Barbara Radziwiłłówna Jaworzna-Szczakowej”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

35. 2009, Spotkanie z Tomaszem Piątkiem

i promocja książki „Heroina”.

Plakat, 70 x 50 cm, POS

36. 2000, Spotkanie z Jerzym Jarniewiczem. Promocja książki „Lista obecności – szkice o dwudziestowiecznej prozie brytyjskiej i irlandzkiej”. Plakat, 50 x 70 cm, POS

37. 1996, Spotkanie z Andrzejem Żuławskim. Projekcja filmu Sylvie Guedel „Melancholia”. Plakat, 50 x 70 cm, POS

38. 1998, Spotkanie z Maciejem Kuroniem. Promocja książki „Chwila przed zmierzchem”. Plakat, 50 x 70 cm, POS

39. B.r., Spotkanie ze Sławomirem Mrożkiem, Jak zostałem filmowcem. Plakat, 50 x 70 cm, POS

40. 2006, Spotkanie z Filipem Bajonem. Promocja książki „Cień po dniu”. Plakat, 50 x 70 cm, POS

41. 2005, Spotkanie z Zofią Turowską. Promocja książki „Gniazdo. Rodzina Onyszkiewiczów”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

42. 2000, Spotkanie z Jonathanem Carrollem. Promocja książki „Drewniane morze”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

43. 2011, Spotkanie z Moniką Bułaj. Promocja książki „Boży ludzie”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

44. 2006, Spotkanie z Andrzejem Strumiłło. Plakat, 50 x 70 cm, POS

45. B.r., Spektakl „Popioły” wg Samuela Becketta oraz spotkanie z Antonim Liberą. Plakat, 70 x 50 cm, POS

46. 2008, Spotkanie z Julią Hartwig. Plakat, 70 x 50 cm, POS

47. 2002, Spotkanie ze Stanisławem Różewiczem i pokaz filmów. Plakat, 70 x 50 cm, POS

48. 2008, Spotkanie z Joanną Szczepkowską. Promocja książki „Kocham Pana McCartneya”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

49. B.r., Spotkanie z Ernestem Bryllem. Plakat, 70 x 50 cm, POS

50. B.r., Spotkanie z Anną Sztaudynger-Kaliszewicz. Plakat, 70 x 50 cm, POS

51. B.r., Spotkanie ze Stefanem Friedmannem. Promocja książki „Krzywym okiem”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

52. 2006, Spotkanie z Jackiem Cyganem. Plakat, 70 x 50 cm, POS

53. B.r., Różne oblicza kobiety. Plakat, 70 x 50 cm, POS

54. 2002, Spotkanie z Włodzimierzem Odojewskim. Promocja książki „Bez tchu”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

55. 2007, Wieczór ze Stefanem Chwinem.

Plakat, 70 x 50 cm, POS

56. B.r., Inspiracje. Teatr Dłoni. Plakat, 70 x 50 cm, POS

57. 2009, Spotkanie z Katarzyną Lengren.

Plakat, 70 x 50 cm, POS

58. 2003, Spotkanie z Manuelą Gretkowską i Piotrem

Pietuchą. Promocja książki „Sceny z życia pozamałżeńskiego”. Plakat, 70 x 50 cm.

59. 2002, Spotkanie ze Stefanią Grodzieńską. Promocja książki „Kawałki żeńskie, męskie i nijakie”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

60. B.r., Spotkanie z Ireną Santor. Plakat, 70 x 50 cm, POS

61. 2009, Spotkanie z Marią Kępińską. Promocja książki „Kajuta numer sześć”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

62. 2008, Spotkanie z Tadeuszem Nyczkiem. Promocja książki „Salon Niezależnych. Dzieje pewnego kabaretu”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

63. 2004, Spotkanie z Hanną Bakułą. Promocja książki „Idiotka”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

64. 1997, Spotkanie z Barbarą Wachowicz. Promocja książki „Marie jego życia”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

65. B.r., Spotkanie z Ryszardem Wójcikiem Plakat, 70 x 50 cm, POS

66. 2006, Wieczór z Lucyną Skompską. Plakat, 70 x 50 cm, kolekcja prywatna

67. 2004, Spotkanie z Olgą Tokarczuk. Promocja książki „Ostatnie historie”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

68. 2006, Spotkanie z Janem Peszkiem. Monodram „Scenariusz dla nieistniejącego, lecz możliwego aktora instrumentalnego” Bogusława Schaeffera (w 30 lat po łódzkiej premierze). Plakat, 70 x 50 cm, POS

69. 2006, Spotkanie z Filipem Łobodzińskim. Promocja książki „Miles. Autobiografia”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

70. B.r., Wieczór z Joanną Rawik. Plakat, 70 x 50 cm, POS

71. 1999, Recital Roberta Kudelskiego. Plakat, 70 x 50 cm, POS

72. 2008, Spotkanie z Vitą Żelakeviciute. Projekcja filmu „Schizofrenia”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

73. B.r., Wieczór z Józefem Henem. Promocja książki „Mój przyjaciel król”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

74. 2000, Spotkanie z Grzegorzem Woźniakiem. Promocja książki „Krzyk – Rozpacz”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

75. 2003, Spotkanie z Danielem Odija i promocja książki „Tartak”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

76. 2004, Spotkanie z Marcinem Nawariakiem. Promocja książki „Według Niej”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

77. 1998, Spotkanie z Olgą Tokarczuk. Promocja książki „Dom dzienny, dom nocny”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

78. B.r., Spotkanie z Stanisławem Lenartowiczem. Plakat, 70 x 50 cm, POS

79. B.r., Spektakl „Dyrygent”, Teatr POStcriptum przy Poleskim Ośrodku Sztuki w Łodzi, grupa teatralna młodzieży z XXXIII LO. Plakat, 70 x 50 cm, POS

80. 2000, Spotkanie z Magdą Umer. Plakat, 70 x 50 cm, POS

81. 2002, Spotkanie z Anną Seniuk. Plakat, 70 x 50 cm, POS

82. 2002. Spotkanie z Janem Nowickim. Promocja książki „Między niebem, a ziemią”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

83. 1999, Spotkanie z Haliną i Janem Machulskim.

Plakat, 50 x 70 cm, POS

84. 2002, Spotkanie z Danielem Olbrychskim. Plakat, 70 x 50 cm, POS

85. 2009, Wieczór z Małgorzatą Braunek. Plakat, 70 x 50 cm, POS

86. 2000, Spotkanie z Arturem Barcisiem. Plakat, 70 x 50 cm, POS

87. 2010, Spotkanie z Robertem Makłowiczem. Promocja książki „Café Museum”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

88. 2009, Spotkanie z Anną Milewską. Promocja książki „Życie z Zawadą”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

89. 2006, Koncert Olissy Rae. Plakat, 70 x 50 cm, POS

90. 2002, Spotkanie z Jerzym Kamasem. Plakat, 70 x 50 cm, POS

91. B.r., Spotkanie z Krystyną Feldman. Plakat, 70 x 50 cm, POS

92. 1999, Spotkanie z Jackiem Fedorowiczem. Plakat, 50 x 70 cm, POS

93. 1997, Spotkanie z Jerzym Stuhrem.

Plakat, 70 x 50 cm, POS

94. 1996, Spotkanie z Polą Raksą. Plakat, 42 x 60 cm

95. 1998, Wesoły tłusty czwartek z niespodzianką. Spotkanie Klubu Smakosza. Plakat, 70 x 50 cm, POS

96. 2001, Spotkanie z Jerzym Nieżychowskim. Promocja książki „Kuchnia ziemiańska”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

97. 2001, Fascynacje kulinarne gwiazd. Spotkanie z Agnieszką i Markiem Perepeczko. Plakat, 70 x 50 cm, POS

98. 1999, Spotkanie z Markiem Millerem. Promocja książek: „Pierwszy milion, czyli chłopcy z Mielczarskiego”

i „Zagrajcie mi to pięknie. Pan Tadeusz według

Andrzeja Wajdy”. Plakat, 70 x 50 cm, POS

99. B.r., Wieczór z Cezarym Pazurą. Plakat, 70 x 50 cm, POS, kolekcja prywatna

100. 1999, Wieczór z Adamem Hanuszkiewiczem. Jadzi Janek Zieliński. Miniaturowa autorska kopia plakatu, 20 x 15 cm, kolekcja prywatna

101. 2009, Spotkanie z Hanką Bielicką. Promocja książki „Uśmiech w kapeluszu”. Plakat, 50 x 70 cm, POS

102. 1996, Koncert Jacka Kaczmarskiego

„Pochwała łotrostwa”. Plakat, 50 x 70 cm, POS

103. 2009, Spotkanie z Dariuszem Basińskim. Promocja książki „Motor kupił Duszan”. Plakat, 50 x 70 cm, POS

104. B.r., Z ziemniaka król. Plakat, 70 x 50 cm, POS

105. 1998, Kulinarna Ziemia Obiecana. Plakat, 70 x 50 cm, POS

106. 2007, Święto piwa. Spotkanie z Piotrem Bikontem i Sławomirem Pahlke. Plakat, 70 x 50 cm, POS

107. 2009, Jedz globalnie, ale ucz się lokalnie. Spotkanie z Kurtem Schellerem. Plakat, 50 x 70 cm, POS

Wystawa „Estetyka na zawsze, sztuka na co dzień.

Plakaty Jana Zielińskiego”

13 kwietnia – 14 maja 2023

Uniwersytet Łódzki, Galeria Wozownia 1/5, (Pałac Alfreda Biedermanna, ul. Franciszkańska 1/5)

Kuratorka i autorka tekstu – Wioletta Kazimierska-Jerzyk

Wystawa przygotowana w ramach zajęć dydaktycznych praktykowanie humanistyki na kierunku okcydentalistyka oraz jako kontynuacja przedmiotu estetyka i sztuka w przestrzeni publicznej prowadzonego na kierunku historia sztuki.

Współpraca – Bartosz Pokorski, Agnieszka Kowalska-Owczarek, Anita Błażejewska, Ziemowit Malinowski, Kacper Pawłowicz, Bartosz Marendziak, Aleksandra Miklas, Juliusz Wieczorek

Współpraca merytoryczna – Grażyna Zielińska

Projekt graficzny – Olga Zielińska