Aleksandra Zuba-Benn - W związku z naturą

W ZWIĄZKU Z NATURĄ

ALEKSANDRA ZUBA-BENN

W ZWIĄZKU Z NATURĄ ALEKSANDRA ZUBA-BENN BIURO WYSTAW ARTYSTYCZNYCH „U JAKSY” W MIECHOWIE

„U

JAK

SY” W M

IE

OW

GALE

RI

CH

A

PROJEKT REALIZOWANY PRZY WSPARCIU FINANSOWYM WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO

IE

W

ST

C

O

ZN

Y CH

BIU R

Y

AW A RT YS

TY

W ZWIĄZKU Z NATURĄ

Aleksandra Zuba-Benn Mieszka i pracuje w Tarnowie. Jest absolwentką Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych (obecnie Uniwersytet Artystyczny) w Poznaniu. Dyplom uzyskała w 1986 roku w Pracowni Gobelinu prof. Magdaleny Abakanowicz. W roku 2010 obroniła doktorat na Wydziale Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Aktualnie jest wykładowcą w tarnowskiej Akademii Nauk Stosowanych.

Prace prezentowała na 34 wystawach indywidualnych oraz około 140 wystawach zbiorowych. Zajmuje się malarstwem, tkaniną unikatową, sztuką papieru i wikliną artystyczną.

W twórczości Aleksandry Zuby-Benn rozmaite odmiany tkanych form wraz z malarstwem tworzą osobliwy i wzajemnie przenikający się związek. Absolwentka wydziału unikatowej tkaniny artystycznej poznańskiej PWSSP, studentka Magdaleny Abakanowicz, wyniosła z lat edukacji gruntowne rozpoznanie bazy klasycznego warsztatu tkackiego, wspomagane wcześniejszym jeszcze okresem terminowania w znakomitym, tarnowskim Liceum Plastycznym, gdzie nauczanie tkaniny tradycyjnej stało i nadal stoi na bardzo wysokim poziomie. Studia zaś to lekcja współczesnego myślenia o tkaninie jako sztuce włókna, odebrana od najwybitniejszej, polskiej artystki w tej dziedzinie. Myślenie to, czego najlepszym uzewnętrznieniem jest dzieło samej Abakanowicz, definiuje przede wszystkim oderwanie tkaniny „od ściany” i pełnionej przez nią dotąd jedynie funkcji dekoracyjnej. W zamian, nowe postrzeganie tej dyscypliny w ujęciu przestrzennej rzeźby i rozszerzenie jej technologicznych kryteriów jako sztuki włókna właśnie, warunkowanej niepowtarzalnymi cechami tworzywa, przyniosło szansę na odkrywcze, kreatywne wymiary realizacyjne, śmiałe rozbudowanie warsztatu i osiąganie odmiennych jakości wyrazowych.

Malarstwo Zuby-Benn w tym kontekście wydaje się bardziej klasyczne i zachowujące podstawowe cechy gatunkowe, z poszanowaniem dwuwymiarowej płaszczyzny, a także ogólnie stosowanych motywów tematycznych. Naturalnym źródłem i obszarem zarazem rzutowania własnej wizualnej wrażliwości, ściśle umocowanej w świecie przyrody, jest tu przestrzeń otaczającego nas świata, głównie postrzeganego przez pryzmat pejzażu. Pomimo tego, że artystka wiele swoich wcześniejszych obrazów poświęciła tematowi wnętrza i martwej natury, to obecnie pejzaż absorbuje artystkę najbardziej oraz w nim i poprzez niego zdaje się ona analizować wszystkie te malarskie problemy, które interesują ją szczególnie. Sam autorski tytuł wystawy, jak też tytuły poszczególnych prac wskazują

na bezpośrednie źródło inspiracji zewnętrznym spektaklem pejzażowych form naturalnych. Ale przyglądając się uważnie jej pracom, zauważyć można pewne dominanty wątków formalnych, które obchodzą artystkę wyjątkowo mocno. Wskazałbym tu przede wszystkim światło oraz przestrzenny aspekt pejzażu, a także odczuwany i przetwarzany w obrazie jego nastrój. Nasycony jest on tutaj nieco melancholijną, refleksyjną i nostalgiczną barwą, oscylującą najczęściej w gamach chłodnych szarości i błękitów. Aura tych obrazów budowana jest głównie tym, co malarstwo jako takie definiuje i wyróżnia w ogóle, a mianowicie kolorem, ale ten w tym przypadku wspomagany jest elementem gestualnej, graficznej materii, dającej zarówno kontrast dla szerokich i swobodnie kładzionych plam, jak też kształtującej konstrukcję poszczególnych prac. Bowiem, co warto zauważyć, przy całej ulotności przestrzennej esencji pejzażu, emanującej z płócien Aleksandry Zuby-Benn, to właśnie mocny ich linearny szkielet, a także zdecydowane akcenty walorowe dają poczucie konstrukcyjnej logiki, pozwalającej odczuć jednocześnie siłę jej obrazów.

Zatem z jednej strony mamy tu liryczne brzmienie i nieco informelowe, nonszalanckie rozmalowanie kompozycji, ale z drugiej strony właściwa im ekspresyjność ujęta zostaje we wzmocnieniu konstrukcji i wyrazistości linii. Sytuacja ta wytwarza napięcia eliminujące zbędną czułostkowość, dekoracyjność i sentymentalizm. Ponadto jest jeszcze coś, co przyciąga, intryguje i wspomaga ogólny wyraz omawianych obrazów. Byłaby to techniczna strona, bardzo trafnie zespolona zarówno z ich tematyczną, jak też problemową zawartością. Wyraża to nade wszystko wybór transparentnego medium farb akwarelowych, rozcieńczonych tuszy czy innych mocno rozrzedzanych farb, pozwalających w kontakcie z płótnem czy papierem uzyskiwać niepowtarzalną świetlistość wydobywaną z jasnych podkładów gruntu i wcześniejszych podmalowań. Ostateczna zmysłowość tych obrazów przywodzi na myśl wspaniałą tradycję dalekowschodniego malarstwa, japońskiej kaligrafii

i starych chińskich przedstawień krajobrazu. Trafność gestu, nasycenie emocją śladu pędzla, wyciszony kolor wzmacnia aurę prac oraz ich sensualny, malarski, bezpośredni przekaz. Pozyskiwanie cech rozlewności, płynności farb, stwarzających możliwość formowania swobodnych struktur o jakościach malarskich samych w sobie, skłania zarazem do określenia zastosowanej formy jako balansu na pograniczu abstrakcji i realnej czytelności motywu. Niekiedy sprzyja temu zacierający się oczywisty dla pejzażu podział na strefę nieba i ziemi, gdzie przynależny im obszar lekki i ciężki zanika, trwale destabilizując naturalizm przedstawienia. Artystka uzyskuje dzięki temu niejednoznaczność, a zarazem esencjalność przedstawienia. Ten stan, wywołany bardzo skutecznie przejrzystością, transparentnością plamy barwnej, eksponuje w sposób bezpośredni, poza jakąkolwiek ilustracyjnością czy opisowością, wspomniane przestrzenne atrybuty krajobrazu. Realistyczny opis zastąpiony jest tu uchwyceniem jego fenomenu jako kwintesencji światła, powietrza i przestrzeni.

Wydaje się, że te cechy strukturalne obrazów tarnowskiej artystki przenikają w sposób prosty i oczywisty do jej realizacji tkackich. Tutaj co prawda na ogół opuszczając czytelny krajobrazowy motyw, obserwujemy mniej lub bardziej przestrzenne kompozycje o cechach metaforycznej abstrakcji, jednak jej tkanina, uwalniając się od płaszczyzny, sama niejako emanuje trzema wymiarami, anektując je w rozbudowanych, ażurowych często ukształtowaniach. Tym samym, uzyskane rezultaty sytuują się bardziej w kategoriach rzeźby, reliefu czy półprzestrzennej struktury. Artystka kreuje dzięki nim aluzyjne, bezprzedmiotowe w formie obiekty, pobudzające wyobraźnię i zapraszające odbiorcę do czerpania z jego indywidualnych możliwości poetyzowania.

Ale także i tu, jak wskazuje tytuł wystawy, odesłania i sygnały płyną w stronę naocznej urody świata i nabierają swojego ujmującego znaczenia poprzez związek z doznaniem i przeżywaniem natury.

Piotr Wójtowicz

W pamięci natury, 2019, akwarela, tusz, olej, płótno, 120 x 100 cm

O świtaniu, 2019, akwarela, olej, płótno, 120 x 100 cm

Przedświtanie, 2022, akwarela, olej, płótno, 120 x 100 cm Cienistość wieczorna, 2021, akwarela, papier, 100 x 100 cm, ►

Z cyklu Zapis naturalny, 2020, akwarela, olej, płótno, 120 x 120 cm

Z cyklu Zapis naturalny, 2020, akwarela, olej, płótno, 120 x 120 cm

► Habitat-Uwikłanie,

2019-2022, papier pakowy, barwiony, cięty, klejony, formowany, 160 x 115 x 30 cm ◄ Pamięć serca, 2021,

papier pakowy, barwiony, cięty, klejony, formowany, 160 x 110 x 30 cm

Zdjęcia prac umieszczonych na okładce: Przód: Z cyklu Zapis naturalny, 2020, akwarela, olej, płótno, 120 x 100 cm Tył: Terytorium, 2018, forma tkacka, filc, 50 x 50 cm

© Copyright by Biuro Wystaw Artystycznych „U Jaksy” Miechów 2022 Opracowanie graficzne: Paweł Olchawa Zdjęcia: Aleksandra Zuba-Benn

ISBN: 978-83-63753-67-2 Wydawca: Biuro Wystaw Artystycznych „U Jaksy” Plac Kościuszki 3a, 32-200 Miechów tel./fax (+48) 41 3830795, tel. 41 3810187 e-mail: u.jaksy@gmail.com; www.ujaksy.pl Druk: Drukarnia SKLENIARZ ul. Bolesława Czerwieńskiego 3d, 31-319 Kraków