OKRA-magazine juni 2025

DOORGEVRAAGD

Gerontoloog en zorginspecteur

Daan Duppen

HOOIKOORTS AANPAKKEN

Wat werkt echt?

MET DE BOOT NAAR

Bratislava en Budapest

“WAAROM

Langer thuis blijven

wonen, maar moeite met traplopen?

Ga weer veilig de trap op en af met een Otolift traplift.

Rechtstreeks van de fabrikant

Uw trapleuning kan blijven zitten

Brede kant van de trap blijft vrij

Gratis informatiepakket

Vraag nu ons gratis informatiepakket aan Otolift.be/pakket 0800 - 59 003

Of scan de QR-code

Open de camera of Google

Lens op uw telefoon en scan de code.

naar Otolift.be/pakket of bel 0800 - 59 003

Inhoud

JUNI 2025 Bij ons bruist het

4 ACTUA

8 OVER WAT TELT

Walter Zinzen

12 COLUMN

Ouderen in de oorlog

14 DOORGEVRAAGD

Gerontoloog en zorginspecteur

Daan Duppen

18 ZORGTOP CARUNA

19 OKRA ONDERZOEKT

20 ERFSTUK

Oude molen garandeert beste koffie

22 GENERATIEMAKERS

Familieopvang of woonzorgcentrum

24 MVX

Willy Mallet uit Bree

26 FACTCHECKER

Hooikoorts aanpakken

Het Hongaarse parlementsgebouw vanop de Donau

32 ALLES WAT JE MOET

WETEN OVER

38 AAN TAFEL

Gezond de zomer in met Sandra Bekkari

42 DOORLEEFD

Therapeute Sarah Bal

46 UIT

Met de boot naar

Bratislava en Budapest

50 NIET TE MISSEN IN JUNI

54 PUZZEL & WIN

27 UITNEEMBAAR DOSSIER

Eerste hulp bij bankfraude

31 BELANGENBEHARTIGING

De vertraagde index bij pensioen en woonzorgcentrumfactuur

Benieuwd naar nog meer activiteiten en nieuws van OKRA? Volg OKRAvzw op

@OKRAvzw @OKRAvzw

@OKRAvzw OKRA

Uit het nieuws

LIFEHACK VAN DE MAAND

Heb je graag een mooi boeketje bloemen in huis?

Dan wil je die natuurlijk zo lang mogelijk vers houden. Een koperen muntje in het water kan helpen. Het koper werkt als verzuurmiddel en voorkomt zo de groei van bacteriën en schimmels. Zo blijven je bloemen langer mooi.

INFO

OKRA-magazine is het ledenblad van OKRA vzw OKRA­leden ontvangen OKRA­magazine tien keer per jaar (niet in januari en augustus). Een lidmaatschap kost 31 euro per persoon per kalenderjaar, of 52 euro per gezin.

Lid worden kan

• via www.okra.be

• door je naam, adres en geboortedatum te sturen naar OKRA vzw, team lidmaatschap, postbus 40, 1031 Brussel

• door je naam, adres en geboortedatum te sturen naar lidworden@okra.be

OKRA­magazine is het maandblad van OKRA. Verschijnt niet in januari en augustus.

Contacteer magazine@okra.be over OKRA­magazine of secretariaat@okra.be voor een andere vraag.

Via post: OKRA vzw, Haachtsesteenweg 579, 1030 Brussel.

Juni 2025 — jaargang 57 nr. 5

Geen bewijs voor digitale dementie

Al jaren leeft er een vrees dat het constante gebruik van technologie — denk aan computers, smartphones en het internet — ons brein lui maakt of zelfs beschadigt. Zeker nu de eerste generatie die is opgegroeid met digitale media de leeftijd bereikt waarop dementie vaker voorkomt, lijkt die vraag urgenter dan ooit. Sommige wetenschappers spreken zelfs van ‘digitale dementie’, waarbij technologiegebruik onze cognitieve vaardigheden zou aantasten.

Maar nieuw onderzoek spreekt dat tegen. Twee Amerikaanse wetenschappers analyseerden 57 studies, met in totaal meer dan 400 000 deelnemers van gemiddeld 69 jaar. Wat bleek? Wie regelmatig technologie gebruikt, vertoont net minder achteruitgang op het vlak van geheugen en denkvermogen. Zelfs wanneer er rekening werd gehouden met andere factoren, zoals gezondheid of opleidingsniveau, bleef het positieve verband overeind. Waarom dat precies zo is, weten ze nog niet. Mogelijk houden digitale prikkels onze hersenen actiever, of bevorderen ze sociaal contact en gezondheidsbewustzijn. Wat wel duidelijk is: technologie hoeft geen bedreiging te zijn voor ons brein — integendeel.

Tarrafal, Kaapverdië

Het stadje Tarrafal met zijn 6.600 inwoners ligt op het eiland Santiago, deel van Kaapverdië.

Hoewel het officieel een stad is, heeft het meer weg van een dorp. De tijd loopt er een pak trager dan in België. In de ochtend gaan kleine vissersboten voor de kust op zoek naar vis. Vrouwen verkopen vervolgens de vis op het strand.

‘s Middags loopt hier en daar iemand door de verlaten, zonovergoten straten.

73,5 procent van de rokers wil stoppen. Uit cijfers van Sciensano blijkt dat in ons land bijna een op de vijf mensen rookt, maar dat 73,5 procent van hen daar graag wil mee stoppen. De Stichting tegen

Kanker lanceerde daarom al haar vierde rookstopcampagne op rij. In de campagne, die de naam ‘Buddy Deal’ draagt, kan een buddy je motiveren en misschien wel een kleine beloning beloven als het lukt.

HELFT VLAMINGEN FAN VAN DIENSTPLICHT

50,8 procent van de Vlamingen is voorstander om de verplichte dienstplicht van één jaar opnieuw in te voeren, zo blijkt uit een bevraging van het tv­programma De Tafel van Gert. Oudere mensen zijn het idee meer genegen dan jongeren. Van de groep 55­plussers ging 60,8 procent akkoord tegenover slechts 36,1 procent bij mensen jonger dan 34. Ook mannen (55,3 procent) en mensen die hoogstens een diploma van het middelbaar onderwijs hebben behaald (56,4 procent) zijn iets meer fan dan gemiddeld. Voorlopig blijft het bij een idee, al krijgen alle achttienjarigen dit jaar wel een uitnodiging om een jaar bij Defensie te komen.

VAN ONZE FOTOGRAAF KRISTOF VADINO

EERSTE ALZHEIMERMEDICIJN

GOEDGEKEURD IN EUROPA

Voor het eerst heeft de Europese Commissie een medicijn tegen alzheimer goedgekeurd. Het gaat om Leqembi, een behandeling met het antilichaam lecanemab, dat schadelijke eiwitophopingen in de hersenen opruimt. Die zogenaamde amyloïde plaques zijn een belangrijke oorzaak van de ziekte. Toch zijn er nog veel vragen. Leqembi is niet geschikt voor alle patiënten en de behandeling kan bijwerkingen veroorzaken, zoals vochtophoping of in zeldzame gevallen zelfs een

hersenbloeding. Bovendien is het medicijn voorlopig nog niet beschikbaar in België en zal de overheid moeten onderhandelen over terugbetaling, wat tijd vraagt. De prijs ligt rond de 20 000 euro per jaar per patiënt. Dementiespecialist Bart De Strooper van KU Leuven is optimistisch: “We staan aan het begin van een nieuw tijdperk in de strijd tegen alzheimer. Over enkele jaren zullen we veel gerichter en vroeger kunnen ingrijpen.”

AGENDA

14/6

Apothekers helpen zoeken naar bloeddonoren

Op 14 juni is het traditioneel de Werelddag van de Bloedgever en worden in meer dan tweehonderd landen bloeddonoren in de bloemetjes gezet omdat dankzij hen levens worden gered. Toch is het niet altijd eenvoudig om de bloedvoorraad op peil te houden. Daarom schieten apothekers sinds kort te hulp. Het kenmerkende groene kruis op hun gevel geeft traditioneel aan hoe laat en hoe warm het is. Binnenkort kan je daar ook de actuele bloedvoorraad op aflezen om zo het bewustzijn rond bloeddonatie te vergroten.

“

Bij elke scan vraag ik me af: als dit mijn laatste gezonde maanden zijn, waar wil ik dan mijn tijd in steken?”

Karl Meesters in De Standaard. Hij is bijna blind, presentator van Niks te zien en deelnemer van Dancing With the Stars, en kreeg vier jaar geleden een zeldzame vorm van kanker.

Gent had de primeur, daar kan je al bij een aantal apothekers lezen wat er dringend nodig is. Tegen het einde van het jaar zouden meer dan honderd apothekerskruisen die info moeten tonen. Rode Kruis Vlaanderen wil zo de bloedvoorraad zichtbaarder maken en het bewustzijn rond bloeddonatie vergroten.

De meeste bloedtekorten ontstaan na vakantieperiodes of feestdagen. Tijdens zulke periodes zijn veel mensen op reis en kunnen ze geen bloed geven.

‘Ik

ben 68. Moet ik al aan een testament denken?’

U leest het in onze gratis gids!

Wilt u dat uw nalatenschap volgens uw wensen wordt verdeeld?

Stel het opmaken van een testament dan niet uit. Een testament geeft u controle over wie wat krijgt en voorkomt problemen bij nabestaanden. Vraag nu onze gratis gids aan met 21 veelgestelde vragen (en antwoorden) over nalaten en het maken van een testament.

Ja, ik ontvang graag de gratis gids over nalatenschap en testament. Bestel de gids via komoptegenkanker.be/nalaten of vul deze antwoordstrook in.

De heer Mevrouw

Voornaam

Straat

Postcode

Gemeente Naam

Nummer Bus

Stuur de ingevulde antwoordstrook in een gefrankeerde envelop naar: Kom op tegen Kanker vzw, Koningsstraat 217, 1210 Brussel. Vragen? Contacteer ons via testament@komoptegenkanker.be of op 02 227 69 69. Wij gaan zorgvuldig met uw gegevens om en verstrekken ze nooit aan derden. Kijk op komoptegenkanker.be/privacybeleid voor meer informatie.

DE ACTUALITEIT

LAAT JOURNALIST

WALTER ZINZEN

NIET LOS

“De manier waarop onze kinderen en kleinkinderen zich engageren, geeft mij de meeste hoop”

Walter Zinzen (88) is een minzaam man die heel erg van zijn gezin en zijn vrienden houdt, maar uit zijn stem klinkt ook het vuur van de verontwaardiging. “Waarom worden vredesactivisten weggelachen? Waarom is er zo weinig respect voor buitenlanders, terwijl we die nodig hebben?” Toch is de gewezen

Tekst Dominique Coopman — Foto's Kristof Vadino

Terwijl ik mijn ogen laat vallen op de vele Congobeeldjes, de familiefoto’s en de tot de nok gevulde boekenrekken, bedient Walter Zinzen me als een volleerde garçon met koffie en water.

“Hoe gaat het?” begin ik. “Het gaat redelijk,” antwoordt de man die u kent van Panorama, Terzake en zijn eigen programma Zinzen. “Kalmpjes aan. Ik schrijf mijn columns, ik uit mijn mening. We leiden het leven van bejaarde mensen, in een zeer leuke buurt. Naast ons woont een jong paar met een kindje, een Française uit Corsica, een weduwe uit Wallonië, en een familie uit Ierland. En die zijn uitermate vriendelijk. Het is hier ook relatief rustig wonen, al is het op vijf kilometer van de luchthaven. En zo worden we stilaan ouder en gaat er af en toe iemand dood.”

En hoe gaat het met de kinderen?

“We vormen een nieuw samengesteld gezin. Samen vijf kinderen, twaalf kleinkinderen en een achterkleinkind. Kris heeft drie zonen en zeven kleinkinderen, die niet zo ver wonen. Mijn oudste zoon woont in Vlaams­Brabant, de jongste is Antwerpenaar gebleven. Ik heb vijf kleindochters en sinds Kerstmis ook een achterkleindochter.

Zij is het symbool voor mijn eigen leven vol kleur. Mijn oudste zoon is getrouwd met een Zuid­Koreaanse. Hun oudste dochter, mijn oudste kleindochter, heeft een Ghanees als vriend. En zo verzamelt dat baby’tje drie continenten in zich. Prachtig toch?”

Vanwaar je voorliefde voor Afrika? “Na mijn opleiding filosofie bij de Witte Paters in Boechout en mijn studies Germaanse filologie aan de KU Leuven, vertrok ik in 1963 naar Congo om er mijn burgerdienst te doen. Ik gaf drie jaar les als leraar Nederlands, Engels en Duits in een nonnenschool van de Zusters van Liefde van Gent in Lubumbashi, hoofdstad van de provincie Katanga. Het was de mooiste tijd van mijn leven. De halve wereld zat in mijn klas. Indische, Griekse, Portugese, Belgische en Congolese meisjes. Blank en zwart samen, wat toen uniek was. Ook de meertaligheid sprak mij zeer aan. In Congo spreken ze vier officiële talen, in Zuid­Afrika elf. Toen Kris en ik na ons pensioen op een dag aan tafel zaten in Kisangani en Kris hem iets vroeg, antwoordde Mgr. Monsengwo in vlekkeloos Nederlands. Die man sprak veertien talen. Meertaligheid is in Afrika normaal. Aan tafel wordt er geswitcht, van Frans over Swahili naar Lingala en terug. In Brussel gebeurt

hetzelfde, alleen hebben de Vlamingen dat nog niet door.”

Hoe gaat het nu in Congo? “Het is erg ingewikkeld. De ellende in Oost­Congo begon in 1996, kort na de genocide in Rwanda. De Congolese bevolking werd overspoeld door vluchtelingen, geweld en cholera. In de straten van Goma lagen de lijken opgestapeld. Onschuldige burgers vluchtten duizenden kilometers te voet tot in Kisangani, waar naar schatting ook nog eens 40 000 Hutu­burgers werden afgeslacht. Een jonge Congolese officier, de latere president Joseph Kabila, speelde daarin een rol. In Oost­Congo zijn meer dan honderd gewelddadige lokale milities actief. Rwanda steunt de M23, zogezegd voor de bescherming van de eigen Tutsi’s, maar in werkelijkheid draait het om rijkdom en territorium. Rwanda beweert zelfs dat Kivu historisch van hen is. Congo heeft wat de wereld wil: grondstoffen. Van koper en rubber vroeger, tot kobalt en lithium nu. Rwanda heeft zelf geen ertsen maar voert die wel uit, zoals gestolen diamanten uit Congo. Creuseurs, mijnwerkers, zoeken met de hand naar erts en verkopen het aan opkopers uit het buitenland. Iedereen is er: de Amerikanen, Chinezen, Kazakken en

“Ik kan niet tegen de hypocrisie dat we ons moeten bewapenen, terwijl we geen geld hebben voor ons onderwijs, onze ziekenzorg en onze werklozen.”

Turken. Intussen vragen de Congolezen waar de Belgische soldaten blijven. Waarom zet België haar diplomatie niet in? Toch is er ook hoop. Ik denk aan een project van Hugo Gevaerts, die met Congolese partners een project heeft opgestart voor herbebossing en duurzame landbouw in Kisangani. De financiering komt uit België, maar de Congolezen bepalen wat en hoe, en zij voeren het werk uit. Dat is de weg vooruit. Helaas blijft echte structurele vooruitgang onmogelijk zolang de oorlog blijft woeden in Oost­Congo.”

Hoe gaat het met de ouderen in Congo? De bevolking groeit snel aan en de gemiddelde levensverwachting is spectaculair gestegen. “Pakweg tien jaar geleden verweten onze Congolese vrienden ons dat wij

onze oudjes opsloten in gestichten. Zoiets was bij hen ondenkbaar. Zij verzorgden hun mzees thuis en in het dorp. Oud zijn was een eretitel, het respect was groot. Maar vandaag kunnen de kinderen hun ouders niet meer onderhouden, en dus sluiten ze hen nu ook op in rusthuizen. Hoe je dat oplost? De Congolezen zullen het zelf moeten doen. Lastig in een land waar alles corrupt is. Als president Tshisekedi op reis gaat, neemt hij driehonderd mensen mee, op kosten van de staat. Dat doet de Congolezen veel pijn.”

Iets wat je ook mateloos stoort, is de nieuwe wapenwedloop in Europa … “Mijn grootouders en ouders maakten twee wereldoorlogen mee, mijn generatie WO II. Ik ben geboren in 1937, net voor de oorlog uitbrak. Op het einde van de oorlog regenden de V­bommen op Antwerpen. Daarna kwam de Koude Oorlog. We werden bang gemaakt voor een Russische invasie, maar achteraf bleek het leger van Stalin nauwelijks iets voor te stellen. Toch bleef men wapens produceren. En ook nu gebeurt dat, terwijl Russische vrachtwagens ook niet binnen geraakten in Kiev. Ik aanvaard dat je weerbaar moet zijn, maar de hypocrisie stoort me. Rusland valt Oekraïne binnen en wordt terecht veroordeeld. Israël moordt in Gaza een hele bevolking uit en niemand reageert. Integendeel, we steken miljarden in defensie, en dat terwijl we onze pensioenen, onze ziekenzorg en onze werklozen niet kunnen betalen. Waar is de vredesbeweging? Waar is de tijd dat we met honderdduizenden in Brussel protesteerden tegen de installatie van

kruisraketten? Experten als Tom Sauer, die zich tegen de wapens en voor de diplomatie uitspreekt, worden weggelachen. Het doet me denken aan Jean Leon Jaurès en Mahatma Ghandi, allebei pleitbezorgers van de vrede, die vermoord werden. En het maakt me woedend, net als de opmars van extreemrechts, het racisme en het negeren van de klimaatcrisis.”

Hoe voelt het om 88 jaar te zijn? Hoe kijk je terug op je persoonlijk leven? En hoe zie je de toekomst? Zie je nog lichtpuntjes?

(Ontroerd) “Mijn vrouw Kris zegt: ‘We zijn er nog!’ Ondanks het verlies. Mijn kast boven staat vol gedachtenisprentjes van mensen die ik heel graag gezien heb en die er altijd voor mij waren. Ons netwerk is fel uitgedund. Toch maken we ook nog nieuwe vrienden. Ik ben zéér dankbaar om mijn gezin.

“Meertaligheid is in Afrika normaal. Aan tafel wordt er geswitcht. In Brussel gebeurt hetzelfde, alleen hebben de Vlamingen dat nog niet door.”

Kris is mijn stut en steun. Over alle maatschappelijke problemen zijn we het roerend eens. En toen Kris en ik te bed lagen geveld door Covid, hebben de kinderen en kleinkinderen ons gesoigneerd tot en met. Ze zien ons graag, en wij hen. Is dat niet het allerbelangrijkste? Dat we elkaar graag zien!

Ik ben ook dankbaar voor de kansen die ik kreeg. Dat ik hier geboren ben en niet in een sloppenwijk in India of Afrika. Dat we na WO II geen oorlog

meer hebben meegemaakt.

En natuurlijk komt de dood dichterbij, maar ik ben niet bang. Toen ik bij mijn hartoperatie voor het eerst volledig verdoofd was, dacht ik dat de dood zoiets moet zijn. Je weet niets, je voelt niets. Geen vreugde, geen pijn, geen verdriet. Ik vind dat een troostrijke gedachte.

Mijn geloof verloor ik in de jaren zestig, maar de Evangelische waarden bleven overeind. Ik ben opgevoed

in een Katholiek Vlaanderen dat bang was om een doodzonde te begaan. Ik was actief bij de KSA, richtte mee een Chirogroep op en werd op mijn zestiende lid van de parochieraad. Dat heeft me gevormd, en dat heb ik gezien ­ in een iets andere vorm – bij onze kinderen en kleinkinderen. De manier waarop zij zich engageren geeft mij de meeste hoop! Mijn oudste zoon is prof aan de VUB in Brussel, de jongste werkt als freelancejournalist voor MO. Ze zijn ook allebei gewetensbezwaarde, zonder dat ik hen dat heb gevraagd. Een van hen maakte zich onlangs nog kwaad. ‘Elk wapen dient om mensen te doden, beseffen die politici dat niet?’ Ik zag mijn kleindochters meestappen in de klimaatmarsen. Een van hen werkt in de zorg. Ik trek me ook op aan hun omgaan met de gekleurde medemens. Het verhaal is altijd dat de integratie mislukt is! Pardon!? Mislukt? Wie doet het werk in de bouw, als vrachtwagenchauffeur, in de zorg? Wie verdedigt de Belgische kleuren op het WK voetbal? ‘Ik had honger, en je gaf me eten. Ik was een vreemde, en je hebt mij gastvrij onthaald. Ik was ziek, en je hebt me bezocht. Ik was in de gevangenis, en jij kwam naar me toe.’ Ik ken de zaligsprekingen nog, en ik vind die terug bij de jongeren. En dat maakt me tevreden. Iets waar ik zeer gevoelig voor ben, is dat ze me iets uit handen nemen. Ik kan best nog koffiezetten. Ik heb best nog een stem. Maar ik ben ook dankbaar als iemand zijn plaats afstaat op een overvolle tram zodat ik kan gaan zitten. Brussel is daarin vriendelijker dan andere steden. En het zijn meestal Marokkanen die rechtstaan.

Een laatste boodschap? We moeten er zijn voor elkaar! Aan de jongeren: doe zo voort! Aan de ouderen: wees eerlijk en oprecht! En niet lichtgelovig. Geloof niet in de praatjes van de rattenvangers die overal aan de macht komen. Blijf een beetje de rebel.”

HOUDEREN IN DE OORLOG

et conflict in Oost-Congo is uit het nieuws verdwenen. Trump beheerst de actualiteit en de krantenkoppen. Dat versterkt hem wellicht in zijn idee dat hij ook de wereld beheerst. Toen begin dit jaar de media berichtten over de opmars van de gewapende groep M23 in Noord Kivu, kwamen ook de beelden van gruwel en massamoorden terug. Meer dan 3 miljoen mensen werden uit hun huizen verdreven.

Ik probeer mij voor te stellen wat dat ‘nieuwsfeit’ concreet betekent. In een rapport van WAWE, een organisatie die in Oost­Congo werkt met en voor ouderen, lees ik dat vele ouderen – 300 000 mensen volgens hulporganisatie Help Age – op de vlucht zijn voor het geweld en de plunderingen. Ze zoeken onderdak in scholen, ziekenhuizen en kampen voor ontheemden. Maar veel ouderen zijn ook achtergebleven toen hun families vluchtten, niet in staat om snel te verhuizen of te zwak om de reis te maken. Maar of ze nu gevlucht zijn of in hun huis zijn gebleven, er is overal een tekort aan voedsel en niet genoeg humanitaire hulp. De angst voor de dagelijkse plunderingen en moordpartijen die onverminderd blijven doorgaan, domineert hun (over)leven.

Ik leerde WAWE kennen als partner van WSM (We Social Movements) in een van de digitale conferenties die WSM jaarlijks samen met OKRA organiseert. De samenwerking geeft OKRA de kans om de blik te verruimen naar ouderen wereldwijd, het model van ouderenver­

enigingen verder uit te dragen en te leren van elkaar. In de lente van 2024 had ik de kans om tijdens de Banglabike kennis te maken met de Elderly Clubs in Bangladesh. OKRA heeft er al een aantal jaren een partnership met Gonoshtakaya Kendra (GK) dat, geïnspireerd door de trefpuntwerking van OKRA, in lokale gezondheidscentra ouderen uitnodigt voor sport en spel en dat koppelt aan gezondheidsinformatie en een voedzame maaltijd.

De aandacht voor de situatie van ouderen wereldwijd staat ook ingeschreven in het nieuwe beleidsplan van OKRA voor 2026­2030. Samen met andere ouderenverenigingen in België, Europa en in andere continenten ijvert OKRA voor een VN­verdrag voor de rechten van ouderen. Dat moet ouderen wereldwijd de garantie bieden dat je met het ouder worden niet wordt uitgerangeerd. In ons nieuwe beleidsplan zetten we extra in op het delen van ervaringen en expertise met internationale partners. Ervaring leert hoe verrijkend dat is. Met die internationale insteek werkt OKRA samen met WSM aan een meer solidaire wereld. We maken niet alleen bij ons maar wereldwijd ouderen en hun verenigingen sterker. Want misschien kunnen ouderen en hun verenigingen een tegenstem zijn voor de oorlogsretoriek die alsmaar luider klinkt en zoveel levens vernietigt in Oost­Congo, Oekraïne, Gaza, …

Mieke Van Nuland Voorzitter OKRA vzw

Foto

KristofVadino

voor URINEVERLIES

Always Discreet voor urineverlies, deze medische hulpmiddelen zijn gereguleerde gezondheidsproducten en dragen overeenkomstig deze regelgeving de CE-markering. Lees de gebruiksaanwijzingen op de verpakking. Geproduceerd door Procter & Gamble Technical Centre Ltd, VK. Aanmaakdatum: 02/12/2024.

Betrouwbare bescherming bij urineverlies en geurtjes

Superabsorberende kern

1,50€

Geldig tot 30/06/2025

Dubbele beschermrandjes helpen lekken voorkomen

ONMIDDELLIJKE KORTING

bij aankoop van een pak Always Discreet voor urineverlies naar keuze

Voor de Consument: Deze kortingsbon geeft bij inlevering tot 30/06/2025 recht op directe kassakorting bij aankoop van een pak Always Discreet voor urineverlies naar keuze. Alleen geldig in België en Luxemburg. Deze bon kan slechts één keer gebruikt worden. Kopieën niet toegestaan. De waarde mag niet verdubbeld worden. Slechts 1 bon per aankoop. Niet te gebruiken bij zelfscankassa’s. Deze bon is niet bestemd voor verkoop. Deze bon geeft geen recht op compensatie in contant geld. Niet in combinatie met andere acties. Niet omruilbaar bij Kruidvat.

Voor de Verkoper: Procter & Gamble DCE BV (P&G) verbindt zich ertoe de tegenwaarde van deze bon te betalen indien deze overhandigd werd bij aankoop van de aangeduide producten en overeenkomstig de op deze bon vermelde voorwaarden. De bon moet uiterlijk 1 maand na het verstrijken van de geldigheidsdatum teruggestuurd zijn naar HighCo DATA Benelux nv, Kruiskouter 1 - 1730 Asse. P&G behoudt zich het recht voor deze bon niet uit te betalen indien niet voldoende aankopen kunnen worden bewezen of indien de bon niet tijdig is ontvangen. Kopieën worden niet aanvaard.

V.U.: Procter & Gamble DCE BV, Temselaan 100, 1853 Strombeek-Bever, België, Ondernemingsnummer 0458 138 225

Houdt geurtjes in enkele seconden vast

3,00€

Geldig tot 30/06/2025

Dermatologisch getest

ONMIDDELLIJKE KORTING

bij aankoop van een pak Always Discreet broekjes voor urineverlies naar keuze

Voor de Consument: Deze kortingsbon geeft bij inlevering tot 30/06/2025 recht op directe kassakorting bij aankoop van een pak Always Discreet voor urineverlies naar keuze. Alleen geldig in België en Luxemburg. Deze bon kan slechts één keer gebruikt worden. Kopieën niet toegestaan. De waarde mag niet verdubbeld worden. Slechts 1 bon per aankoop. Niet te gebruiken bij zelfscankassa’s. Deze bon is niet bestemd voor verkoop. Deze bon geeft geen recht op compensatie in contant geld. Niet in combinatie met andere acties. Niet omruilbaar bij Kruidvat.

Voor de Verkoper: Procter & Gamble DCE BV (P&G) verbindt zich ertoe de tegenwaarde van deze bon te betalen indien deze overhandigd werd bij aankoop van de aangeduide producten en overeenkomstig de op deze bon vermelde voorwaarden. De bon moet uiterlijk 1 maand na het verstrijken van de geldigheidsdatum teruggestuurd zijn naar HighCo DATA Benelux nv, Kruiskouter 1 - 1730 Asse. P&G behoudt zich het recht voor deze bon niet uit te betalen indien niet voldoende aankopen kunnen worden bewezen of indien de bon niet tijdig is ontvangen. Kopieën worden niet aanvaard.

V.U.: Procter & Gamble DCE BV, Temselaan 100, 1853 Strombeek-Bever, België, Ondernemingsnummer 0458 138 225

“Veronderstel niet dat anderen jouw wensen kennen. Vertel hen hoe jij ouder wil worden”

We worden allemaal ouder en dat is een goede zaak, vindt gerontoloog Daan Duppen. Maar hoe willen we precies ouder worden? Daarover moeten we durven nadenken, vindt hij, en dat doen we best goed op tijd. Dat geldt zeker voor de vraag hoe we willen wonen.

Tekst

Matthias Van Milders — Illustraties Shutterstock

In 2023 publiceerde Daan Duppen samen met Dirk Doucet het boek Zorgen voor morgen. Daarin geven beide gerontologen inzichten en adviezen om de regie in handen te houden als je ouder wordt. Je zou hun visie op ouder worden kunnen voorstellen als het tegenovergestelde van het credo van wijlen Jean­Luc Dehaene, “Een probleem moet je pas oplossen als het zich stelt”. Toch gaat Daan niet volledig akkoord met die stelling, omdat hij ouder worden niet als een probleem wil zien. “Het is net een succes. We boekten de laatste decennia een enorme vooruitgang. Daarbij horen ook uitdagingen, maar ik verzet me wel tegen een negatief beeld. Het klopt wel dat je bij een aantal zaken best op tijd nadenkt over de opties die er zijn. Vergelijk het met op vakantie gaan. Wacht je te lang om een hotel te boeken tijdens het hoogseizoen, dan zijn de opties beperkt.”

Wie is Daan Duppen?

Gedurende acht jaar deed gerontoloog

Daan Duppen aan de VUB wetenschappelijk onderzoek in zijn vakdomein. Vandaag werkt hij als zorginspecteur voor de Vlaamse overheid. In die hoedanigheid komt hij heel vaak over de vloer in woonzorgvoorzieningen en bij mensen die thuiszorg krijgen.

Vanaf welke leeftijd beginnen we best na te denken over ouder worden?

“Om een shockeffect te creëren, zeg ik vaak vanaf veertig jaar. De meeste mensen hebben een veel latere leeftijd in gedachten. Al moeten we ons niet vastpinnen op die kalenderleeftijd. Het risico op fysieke en cognitieve kwetsbaarheid stijgt met de leeftijd. Maar daarnaast zijn er ook andere vormen van kwetsbaarheid die op elk moment in ons leven kunnen voorkomen. Ik denk daarbij aan de psychische kwetsbaarheid, maar ook aan contextuele kwetsbaarheid: wonen, je sociaal netwerk, je financiële toestand.”

Het beeld van ouder worden is vaak negatief, ook bij ouderen zelf. Hoe komt dat?

“Daarvoor moeten we het hebben over het begrip ageism, de stereotypes en vooroordelen op basis van leeftijd die overal aanwezig zijn. De discriminatie van personen op basis van leeftijd is een gevolg daarvan. Om de angst voor hun sterfelijkheid te beheersen, plaatsen

ouderen zich in het beeld dat heerst. Maar hoe realistisch is dat? Vaak zie je ofwel beelden van een hulpbehoevende oudere met een kruk, ofwel van een tachtiger op een koersfiets of in een yogapose. Mensen gaan ook echt geloven dat ouder worden een probleem is. Ze staan niet stil bij de mogelijkheden die er zijn. En dat is geen wonder, want in de media komt vooral negatief nieuws over ouder worden en zorg. Ten slotte richten mensen zich vaak ook vooral op hun eigen leeftijdscategorie. Maar intergenerationeel contact kan net hun beeld wat verbreden.”

“Ouder worden wordt door media en politiek beschouwd als een kostenpost. Maar de economische bijdrage van oudere personen is gigantisch. De zorg die zij verlenen, hun vrijwilligerswerk, de opvang van jongeren, dat wordt nooit mee in rekening genomen. Komt daarbij dat ouderen die willen werken gediscrimineerd worden op de arbeidsmarkt. Oudere vrouwen of ouderen met een migratieachtergrond kunnen naast ageism dan ook nog eens andere vormen van discriminatie ervaren.”

“Breng eens een bezoek aan het woonzorgcentrum of andere woonvormen in de buurt. Je zal merken dat er fantastische initiatieven zijn waar bewoners echt inspraak en autonomie hebben.” »

“Ook de moeilijkere taboes verdienen onze aandacht, zoals ouderenmishandeling, mentale gezondheid en verslaving.”

Uit onderzoek van de Koning Boudewijnstichting (ZOOM!, 2022) blijkt dat bijna de helft van de 60-plussers in de eigen woning wil blijven wonen als ze hulpbehoevend worden, al dan niet met een inwonend familielid of vriend(in). Hoe realiseer je die wens? “Door je wensen kenbaar te maken. Veronderstel niet dat mensen wel weten wat jij wil. Praat erover. Ik doe dat nu al met mijn partner. Ik hoop oprecht dat iedereen in de eigen woning kan blijven wonen als die dat wil. De realiteit is wel dat heel veel woningen niet aangepast zijn. Je kan je daarom de vraag stellen of je effectief in je eigen woning wil blijven, of dat je ook elders in je eigen buurt kan gaan wonen. Zo behoud je je netwerk, zo blijven familie en vrienden in de buurt. Want koste wat kost in je eigen woning blijven terwijl die niet aangepast is, heeft een negatieve impact op je welzijn. Je kan ook verhuizen naar een betere woning in je buurt en daar goed ouder worden met een hoog welbevinden.”

Vaak suggereren kinderen aan hun ouder wordende ouders om te verhuizen naar een aangepaste woning. Wat is de rol van de omgeving?

“Ik vind dat je altijd de wens van ouderen moet respecteren. Ik geloof dat de omgeving zo’n thema wel met respect en herhaaldelijk kan aanbrengen. Kinderen kunnen ervoor zorgen dat hun ouders in hun eigenwaarde blijven en controle behouden over hun leven. En als ouderen thuis willen blijven wonen en hulp nodig hebben, kijk dan naar het lokale netwerk. Wie kan hulp bieden als de mantelzorger er niet is? Welke professionele hulp, verenigingen of dienstencentra zijn er in de buurt? Als een verhuis uit de eigen woning dan toch ooit nodig is, is de stap minder groot. Breng eens een bezoek aan het woonzorgcentrum of andere woonvormen in de buurt. Vaak kennen mensen die niet. Je zal merken dat er fantastische initiatieven zijn waar bewoners echt inspraak en autonomie hebben.”

In hoeverre maak je keuzes over zorg en levenseinde best als ze nog niet prangend zijn?

“Veel mensen schuiven die onderwerpen van zich af en willen er niet over praten. Het is goed dat hun omgeving het gesprek aangaat. Meteen over levenseinde beginnen is natuurlijk heel diep water om in te springen. Maar vraag eens wat mensen belangrijk vinden, welke hulp ze eventueel willen, of ze het zorgaanbod in hun buurt kennen. Zo kan je stap voor stap een zorgpakket samenstellen dat voldoet aan iemands wensen.”

“Gebeurtenissen in de pers kunnen mensen wakker schudden. Een duidelijk voorbeeld is euthanasie. Komt dat in de actualiteit, dan is dat een kapstok voor een gesprek. Vaak zijn mensen niet goed geïnformeerd. Of zeggen ze: ‘Mijn partner weet wel wat ik wil.’ Maar als er daarover niets op papier staat, dan heeft dat geen waarde. Ga daarom naar lezingen van het LevensEinde Informatie Forum (LEIF) in je buurt. Ook al heb je zelf een heel andere mening, je weet dan toch wat er mogelijk is.”

In jullie boek wijzen Dirk Doucet en jij op het belang van maatschappelijke participatie en vrije tijd. Hoe kunnen we ons voorbereiden op het behoud daarvan als we ouder worden?

“Ik zou graag de woorden van Maggie De Block tijdens de COVID­lockdown omkeren en zeggen: kom uit uw kot! Kom naar buiten, en dan is een vereniging volgens mij de beste manier om te blijven participeren. Zet daarbij niet al je geld op één paard, maar engageer je in verschillende verenigingen en initiatieven. Ben je alleen lid van en wandelvereniging of een hengelclub, en lukken die activiteiten niet meer door fysieke beperkingen, dan verlies je vaak het sociaal contact met de andere leden. Het is goed dat verenigingen zoals OKRA uitreikend werken en mensen aanspreken die mogelijk nood hebben aan meer sociaal contact.”

Op relaties en seksualiteit op oudere leeftijd lijkt vaak nog een taboe te rusten. Kunnen ouderen ook op dat vlak het heft in eigen handen nemen?

“Ook daar weer kan een vereniging als OKRA een rol spelen, door zaken waarop een taboe ligt bespreekbaar te maken, bijvoorbeeld door een lezing. Als individu is het moeilijk om daar zelf het gesprek over aan te gaan. En relaties en seksualiteit zijn dan ook nog eens gemakkelijkere taboes om over te spreken. Ook de moeilijkere taboes verdienen onze aandacht, zoals ouderenmishandeling, mentale gezondheid en verslaving. Door de mishandelingen in verschillende huizen gaat er nu veel aandacht naar de woonzorgcentra. Maar ook achter gesloten deuren gebeuren zulke zaken. Naast de verenigingen kunnen ook hulpverleners uit de omgeving iemand helpen. Al is het moeilijk om mensen in een kwetsbare positie voldoende veerkracht te

“Mensen gaan geloven dat ouder worden een probleem is. En dat is geen wonder, want in de media komt vooral negatief nieuws over ouder worden en zorg.”

geven om actie te ondernemen. Ze zijn vaker geïsoleerd en in een afhankelijkheidspositie.”

Uit het ZOOM!-onderzoek blijkt dat zeventig procent van de 60-plussers zich niet actief voorbereidt op de toekomst. Is het tijd om aan de alarmbel te trekken?

“Als gerontoloog blijf ik positief kijken naar ouder worden en wil ik absoluut geen paniek zaaien. Ik hoop dat mensen zich vooral voldoende voorbereiden en dat we slechts aan de bel moeten trekken, en niet aan de alarm­

bel. Want in crisissituaties worden zelden beslissingen genomen waar je honderd procent achter staat. Als je weinig keuze hebt, kom je weer terecht in dat last minute hotel waar de service niet is zoals je die zelf wenst. Praat er dus over. Kleine gesprekjes met je partner, je familie of je netwerk zijn een eerste stap om te beginnen nadenken over hoe je ouder wil worden.”

Meer weten over gerontologie?

Check de rubriek ‘Alles wat je moet weten over’ op pagina 32.

Met een S200 traplift

Uw huis is niet zomaar een huis. Het is een vat vol herinneringen. Het groeide met u, uw gezin en de steeds vernaderende omstandigheden mee en kan dat ook in de toekomst blijven doen. De trapliften van TK Home Solutions worden namelijk ontwikkeld om u maximale onafhankelijkheid te bieden in uw dagelijkse routine. Zo kan uw huis nog heel lang uw thuis zijn.

Ga voor meer informatie naar tk-traplift.be of bel gratis 0800 26 100.

* Aanbieding onder voorwaarden, zie tk-traplift.be

“De brede zorg moet weer de basis worden”

Wat is de plaats van zorg in de samenleving van de toekomst? Daarover wil CM Gezondheidsfonds samen met burgers nadenken. Op de zorgtop Caruna stemmen meer dan duizend mensen over een toekomstvisie: hoe blijven we zorg organiseren en waarderen? Je kan nu al je mening geven via een online bevraging of op de dialoogmomenten over het hele land.

Tekst Matthias Van Milders

“Zorg is de basis in een democratie. Als je niet gezond bent en er is niemand om voor jou te zorgen, kun je niet deelnemen aan de maatschappij.”

“Zorg is een van de belangrijkste kenmerken van een gezonde samenleving”, zegt Elise Derroitte, ondervoorzitter van CM Gezondheidsfonds. “Zorg is ook de basis in een democratie. Als je niet gezond bent en er is niemand om voor jou te zorgen, kun je niet deelnemen aan de maatschappij.”

Ook in onderwijs en horeca “De brede zorg moet weer de basis worden waarop we een samenleving bouwen, en waarop ook de gezondheidszorg bouwt”, vindt voorzitter Luc Van Gorp. “Zorg zit ook in het onder­

wijs, in hoe je mobiliteit organiseert en zelfs in de horeca.”

Op zaterdag 22 november wil de zorgtop Caruna 1000 tot 1500 burgers, experten, academici, professionals en beslissingsmakers samenbrengen. Zij schrijven samen aan een ‘veranderagenda’ om op het maatschappelijk debat rond de zorg van de toekomst te wegen.

Aan de top gaat een grondig proces vooraf dat startte op 24 maart. Elke burger kan op de website www.caruna.be zijn mening geven over stellin­

Caruna: zorgtopburger-op

22 november 2025

gen zoals de volgende:

“Als je tijd maakt om voor een naaste te zorgen, moet dat altijd meetellen voor je pensioen.”

“Dagelijkse zorgtaken moet je uitbesteden aan professionele zorgverleners, zodat je zelf kan gaan werken.”

“Er mag winst gemaakt worden op zorg.”

De reacties op deze en andere stellingen worden gebundeld in een tussenrapport.

Dialoogavonden

Naast de online bevraging is er ook een Ronde van België. CM Gezondheidsfonds organiseert samen met partners een reeks dialoogavonden over zorgthema’s. Ook die discussies resulteren in een tussenrapport. Wil je deelnemen aan zo’n gespreksmoment in jouw buurt? Kijk daarvoor op www.caruna.be/ronde.

Een derde en laatste tussenrapport is het resultaat van een reeks diepte-interviews met experts. Met deze brede manier van werken wil Caruna zorg benaderen als iets van ons allemaal en niet enkel van professionals. “We onderschatten vanuit onze positie wat er leeft bij de mensen”, stelt Luc Van Gorp. “Er wordt vaak boven hun hoofden beslist en gecommuniceerd. Daarom richten we ons specifiek tot hen.”

Doe jij ook mee? Of zoek je wat meer info? Ga snel naar www.caruna.be.

KRA ONDERZOEKT

Is jouw shopgedrag veranderd sinds de herverkiezing van Trump?

Ja, uit morele overwegingen

Nee, het haalt toch niets uit

Weet ik niet / andere

Hoe denk jij over de invoering van een digitale bijsluiter bij medicijnen?

Ik ben voor. Elk bedrijf mag die keuze maken

12,7%

Ik ben tegen. Enkel een papieren bijsluiter bereikt iedereen

23,8%

Digitaal kan, maar enkel als aanvulling op een verplichte papieren bijsluiter

63,5%

Zelf je mening geven? Contacteer belangenbehartiging@okra.be om deel te nemen aan ‘OKRA Onderzoekt’.

incontinentie is geen lachertje

En toch heeft Brigitte haar droge humor terug. Dankzij de hulp en het advies van onze specialisten incontinentiezorg vond ze de oplossing die perfect bij haar past.

dOntdek ons ruim assortiment incontinentiemateriaal.

kortingsbon

geldig t.e.m. 31 juli 2025 in een Goed thuiszorgwinkel of op onze webshop met kortingscode OKRAINCO5.

Bon geldig bij netto-aankoop vanaf € 50 niet-herbruikbaar incontinentiemateriaal. Niet cumuleerbaar met andere acties, enkel met CM-ledenkorting. 1 bon per klant.

bij netto-aankoop vanaf € 50 niet-herbruikbaar incontinentiemateriaal

goed.be/drogehumor

OUDE MOLEN GARANDEERT BESTE KOFFIE

Oude koffiemolens, zoals Alfred Theunis uit Pellenberg er eentje als erfstuk koestert, zijn nog wel meer te vinden. Zeldzamer wordt het wanneer de koffiemolen intact is en nog dagelijks perfect doet waarvoor hij destijds gemaakt is.

“Niets kan tillen aan koffie waarvan de bonen gemalen worden in een manueel aangezwengelde koffiemolen”, beweert Alfred Theunis.

“Een tweetal jaren terug”, zegt Alfred, “ging het schuifje waarin de gemalen koffiebonen worden opgevangen stuk.” Alfreds handige zoon herstelde het schuifje in zijn oorspronkelijke staat. Voor de rest is er aan de koffiemolen niets gewijzigd.

HUWELIJKSGESCHENK

De huidige eigenaar van de koffiemolen weet dat zijn ouders de molen van grootmoeder aan vaders kant als huwelijksgeschenk kregen. Het huwelijk dateert van 5 mei 1906 en werd ingezegend in Lummen. De grootmoeder van Alfred kreeg zeven kinderen. Zijn vader was de tweede in de rij. Of de overige broers en zussen ook een vergelijkbare molen kregen als huwelijksgeschenk, blijft een open vraag.

FRENCH PRESS

Tot op vandaag staat de koffiemolen van Alfred Theunis gebruiksklaar op het aanrecht in de keuken. Veel bezoekers komen daar niet terecht, maar de zoon van Alfred kan niet nalaten om af en toe eens aan de zwengel te draaien.

Alfred zelf herhaalt die handeling iedere dag. Telkens hij koffiezet, gebruikt hij daartoe een french press, die ook bekend is als cafetière à piston of Presstempelkanne. Als lokaal gerenommeerde barista stelt hij dat koffie uit de winkel veel te fijn is, waardoor er veel droesem in de tas belandt. Daarom draait hij dagelijks de oude koffiemolen die hij van zijn ouders erfde. “Een elektrische koffiemolen maalt te fijn”, is zijn ervaring.

Tekst Fons Jacobs

Een french press garandeert bovendien “echte slow coffee.” Alfreds recept: eerst malen, dan overgieten met kokend water en een vijftal minuten laten trekken.

De allereerste keer dat Alfred dergelijke koffie dronk, was op een vakantie in Bretagne. Later, toen hij op pensioen ging en tijd genoeg had, stapte hij definitief over op dit soort koffie. “Heerlijk!”, zegt hij.

LIJNDANSEN

Alfred is actief lid van OKRA Sint­Martinus Lubbeek. Binnen OKRA begeleidt hij als lesgever sessies lijndans in Lubbeek, Sint­Joris­Winge en Herent. Hij omschrijft die hobby als een gezonde activiteit dankzij het bewegen op muziek, coördinatie, onthouden en vooral tijdens de pauze een gezellige kop koffie drinken met de dansers. Ook al komt die koffie dan uit een grote koffiemachine en niet uit het pronkstuk dat Alfred in ons magazine graag onder de aandacht brengt.

OKRA is op zoek naar erfstukken met een hoofdzakelijk emotionele waarde. Contacteer magazine@okra.be om jouw erfstuk in de kijker te zetten.

Gerust in je vertrouwde omgeving.

Met een traplift van Comfortlift geniet je nog jaren van je volledige woning en je vertrouwde omgeving. Op een veilige en comfortabele manier kan je elk moment samen koesteren. Comfortlift biedt je opnieuw toekomstperspectief en de zekerheid dat je nog een hele tijd in je huis kan blijven wonen.

STELLING

Familieopvang moet de voorkeur krijgen boven de verhuis naar een woonzorgcentrum

Eén stelling, drie generaties. Lopen de meningen uiteen, of kunnen de generaties elkaar net vinden?

Tekst Lisa Kaspers

“We moeten beter weten waar we aan beginnen”

Dertiger

Joris Broodcoorens

35 jaar uit Beersel

“Als het over familieopvang gaat, missen we vooral duidelijkheid. Wat betekent het écht om je ouders of grootouders in huis te nemen? Wat komt erbij kijken, welke hulp bestaat er, waar loop je mogelijk op vast? Voor veel mensen is dat vandaag nog een blinde vlek. Misschien hebben we nood aan een soort sensibiliseringscampagne, checklist of leidraad om beter af te wegen.”

“Want familieopvang klinkt mooi, maar is zelden vanzelfsprekend. Vroeger gebeurde het vaker, maar mensen werden minder oud en het leven zag er helemaal anders uit. Vandaag combineren we voltijds werk met een gezin waarbij elk lid allerlei activiteiten heeft.”

“Je kan dit soort zorg niet afdwingen. Zelf zou ik met plezier elke dag langsgaan in het woonzorgcentrum als het nodig is, maar iemand voltijds opnemen in huis? Dat is iets heel anders. Je weet ook nooit voor hoelang: twee maanden, twee jaar, langer? Het is een grote en ingrijpende keuze voor elk gezinslid.”

“Als iemand zwaar zorgbehoevend is, bijvoorbeeld door dementie, heb je volgens mij professionele hulp nodig. Dan is thuis blijven geen liefdevolle keuze meer, maar een overbelasting voor iedereen. Ik ben ervan overtuigd dat zorgen voor elkaar belangrijk is, maar het moet ook realistisch en haalbaar blijven. Goede zorg begint bij open communicatie en eerlijke afwegingen, niet bij morele druk.”

Vijftiger

Els Deboutte 54 jaar uit Heverlee

Zeventiger

“Romantisch idee, maar de realiteit is vaak complexer”

“Het idee om je ouders of grootouders in huis te nemen klinkt warm en liefdevol. Maar ik stel me de vraag of het wel haalbaar is. En vooral: is het leefbaar voor iedereen? De zorg voor ouderen is vaak intens, zeker als iemand niet meer goed te been is of zware fysieke ondersteuning nodig heeft. Hoe combineer je dat met een job, een gezin, een huishouden dat gewoon blijft draaien? Ik vind het een mooi en romantisch idee, maar de realiteit is vaak veel complexer. We wonen en leven niet meer zoals vroeger.”

“Voor wie nog vrij zelfstandig is, bestaan er mooie tussenvormen. Denk aan een

Rose Marie Plyson 78 jaar uit Ichtegem

kleine zorgunit in de tuin, een tiny house bijvoorbeeld. Maar zodra iemand echt hulpbehoevend wordt, volstaat goede wil niet meer. Dan heb je professionele zorg nodig. Wie bel je als er iets gebeurt? Wie tilt, helpt, waakt? Dat vraagt expertise.”

“En zelfs als je ouders in een woonzorgcentrum verblijven, is het combineren met werk en gezin al niet vanzelfsprekend. Laat staan als je hen voltijds thuis zou opnemen. Want ook als je erg je best doet, kunnen er ongevallen gebeuren. Zeker als iemand alleen is of begint te dementeren.”

“Dus ja, familieopvang kán een mooie oplossing zijn, maar alleen als het voor iedereen werkt. Het moet bespreekbaar blijven, zonder oordeel of schuldgevoel. Geen ideaalbeeld waar iedereen zich naar moet plooien, maar een keuze op maat, met ruimte voor nuance én realiteit.”

“Een woonzorgcentrum hoeft geen straf te zijn”

“Familieopvang klinkt warm en vertrouwd, maar voor mij is het niet de juiste keuze. Kinderen hebben hun eigen leven en gezin, en ik wil hen daar niet extra mee belasten. Daarom heb ik me ingeschreven in een woonzorgcentrum – gewoon als zekerheid, voor het moment dat het nodig wordt.

Die gedachte geeft me rust.”

“Ik vind het belangrijk om op tijd na te denken over hoe en waar je je oude dag wil doorbrengen. En als je op een dag naar een rusthuis moet, doe dat dan bewust. Stel je erop in dat het ook daar goed kan zijn. Dat je nog dingen kan doen, mensen kan ontmoeten, zelfs gelukkig kan zijn. Een woonzorgcentrum hoeft geen straf te zijn.”

“Samenleven onder één dak kan mooi zijn, maar ook spanning geven. Over kleine dingen: wie eet wat, wanneer wordt er ge­

geten, wie kijkt naar welke tv­programma’s. Ik ken verhalen van ouderen die goed verzorgd werden bij hun kinderen, maar zich toch eenzaam voelden op hun kamer. Zeker als je moet verhuizen naar een andere plek dan je geboortedorp. Een oude boom verplant je niet zomaar. Beter een eigen plek in een woonzorgcentrum in je vertrouwde buurt, dan een logeerkamer aan de andere kant van het land waar je je niet echt thuis voelt.”

“Ik geloof dat een woonzorgcentrum ook een warme plek kan zijn, maar misschien moeten we in de toekomst nog meer nadenken over alternatieven zoals cohousing, waarbij ouderen samenleven, elkaar gezelschap houden en helpen, met ondersteuning van buitenaf.”

Heb jij ook een stelling die je in deze rubriek graag wil voorleggen? Mail je vraag dan naar magazine@okra.be.

WIE IS DE M/V/X ACHTER DE OKRAVRIJWILLIGER?

DEZE KEER: WILLY MALLET UIT BEEK

“Het geeft zoveel voldoening

om te weten dat je iets betekent voor de gemeenschap”

Tekst Arno Vermeulen — Foto Marc Vandijck

Naam: Willy Mallet

Geboorteplaats & -datum: Hechtel, 22 juli 1955

Burgerlijke staat: Gehuwd met Martine Vandeput, trotse vader van vier zonen en fiere opa van zes kleinkinderen

Woont al 31 jaar in Beek, daarvoor in Hechtel

Professioneel leven: Kantoordirecteur bij Raiffeisenkas, CERA en uiteindelijk KBC

Huidige rol(len) bij OKRA: Teamleider OKRA­trefpunt Beek en clusterverantwoordelijke voor Bree­Oudsbergen

Hobby’s naast OKRA: Muziek, sporten, lid van verschillende raden en voorzitter van koor Gioia

Wat hing er aan de muur in je tienerkamer?

Allemaal foto’s van muziekartiesten, zoals The Monkees, Bee Gees, The Beatles en The Rolling Stones. Muziek heeft mij altijd heel erg geïnteresseerd en vroeger dacht ik dat ik een muzikale carrière zou nastreven. Uiteindelijk is het gebleven bij het zingen bij diverse koren en vandaag ben ik ook voorzitter van het amateurkoor Gioia in Oudsbergen.

Welk boek, welke film of welk liedje heeft een bijzondere betekenis voor jou?

Het liedje Tornero van I Santa California, omdat ik bij dat liedje mijn vrouw heb leren kennen. Ik ben vertaler­tolk Engels­Italiaans en tijdens mijn bezoek aan een discotheek heb ik haar ten dans gevraagd bij het spelen van dit liedje. Ik heb dan tijdens de slow het liedje volledig vertaald, waarbij ik natuurlijk dicht tegen haar moest aanleunen om verstaanbaar te zijn. Nu, 44 jaar later, zijn we nog steeds een heel gelukkig koppel.

Waarom ben je vrijwilliger bij OKRA?

Als bankdirecteur heb ik heel veel sociale contacten gehad met mensen uit alle geledingen van de maatschappij. Toen ik op pensioen ging, wilde ik een zinvolle invulling geven aan mijn leven en dan is mij gevraagd om teamleider te worden bij OKRA­trefpunt Beek. Ik heb daar niet lang over getwijfeld, omdat ik heel graag activiteiten organiseer en graag met mensen omga. De grootste voldoening krijg ik wanneer ik zie dat er een goede respons is bij een evenement en als ik zie dat de deelnemers tevreden zijn. Heel belangrijk vind ik ook dat je bij OKRA alleenstaanden uit hun isolement haalt. Je kan hen fijne momenten bezorgen en in contact brengen met anderen.

“Na de pijn, komt de euforie. Het besef dat je het gehaald hebt, is fantastisch.”

Wat maakt jou hoopvol?

Het maakt me hoopvol wanneer ik opmerk dat er nog zoveel vrijwilligers zijn die iets willen doen voor anderen. In een maatschappij die steeds meer individualistisch wordt, is dat van groot belang. Ik denk hierbij aan bijvoorbeeld de Vincentiusvereniging, aan vrijwilligers in een woonzorgcentrum, en aan de bestuursleden van diverse verenigingen, zoals OKRA. Het geeft ook zoveel voldoening om te weten dat je iets betekent voor de gemeenschap.

Wat is het spannendste dat je hebt meegemaakt?

Spannend is natuurlijk relatief, maar waar ik het meest voldoening heb uitgehaald zijn twee grote sportieve prestaties. Ten eerste heb ik op mijn 57ste de Galibier, een prachtige berg in de Franse Alpen, met de fiets beklommen. Hiervoor heb ik toen een volledig jaar getraind. Daarna heb ik, op mijn 59ste, deelgenomen aan de dodentocht in Bornem. Ik heb toen de volledige 100 km gewandeld in minder dan twintig uur. Dat is afzien, maar na de pijn komt de euforie. Het besef dat je het gehaald hebt, is fantastisch.

FACTCHECKER

KAN JE HOOIKOORTS BESTRIJDEN

MET ALTERNATIEVE MIDDELEN?

Veel populaire tips zijn niet of onvoldoende wetenschappelijk onderbouwd. Vraag raad aan je huisarts of apotheker.

Het pollenseizoen is volop aan de gang, en door de klimaatverandering belooft het langer te duren én intenser te zijn. Meer mensen hebben last van hooikoorts, en wie er last van had, krijgt het dit jaar dus ook zwaarder te verduren. Zoals gewoonlijke worden allerlei alternatieve oplossingen aangeboden voor hooikoorts. Veel van die adviezen komen voort uit volkswijsheden of beperkte studies, al dan niet wetenschappelijk onderbouwd.

Online magazine Nouveau publiceerde onlangs het advies om vaseline rond je neus te smeren om pollen tegen te houden, of om koude theezakjes op je ogen te leggen om zwelling en jeuk tegen te gaan. Libelle beweerde dan weer dat honing eten je lichaam zou laten wennen aan pollen en dat het consumeren van appels, rode ui en knoflook – voedingsmiddelen met quercetine – allergische reacties zou verminderen.

Conclusie

Beperkte bewijzen

Hooikoorts ontstaat doordat je lichaam sterk reageert op stuifmeelkorrels of pollen. Veelvoorkomende klachten zijn niezen, tranende ogen en een loopneus. Er is al veel wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd naar oplossingen voor hooikoorts, maar bewijzen zijn vaak beperkt. Zo is de studie naar vaseline als oplossing te kleinschalig om conclusies uit te trekken, en zou theezakjes op je ogen leggen wel een effect hebben op allergische symptomen, maar niet toepasbaar zijn op hooikoorts.

De studies naar voeding als oplossing zijn niet veel positiever. Honing werkt niet beter dan een placebo, en hoewel quercetine licht ontstekingsremmende eigenschappen heeft, is dat enkel het geval na een hogere inname van de stof dan in een normaal dieet. Veel fruit en groenten eten is natuurlijk altijd een goed idee.

Wanneer je hooikoorts wil bestrijden, ga je best voor wetenschappelijk bewezen methodes. Spoel regelmatig je neus met een zoutoplossing, draag buiten een zonnebril om te voorkomen dat pollen in je ogen waaien en houd ramen en deuren dicht op dagen met veel pollen in de lucht – je huis ventileren doe je dan best na een regenbui, wanneer de pollen zijn weggespoeld. Ook kun je antihistaminica of neussprays gebruiken. In elk geval vraag je best raad aan je huisarts of apotheker voor geschikte medicatie. Via de website AirAllergy van Sciensano kan je ook de dagelijkse hoeveelheid pollen in de lucht opvolgen, zodat je beter kan inschatten wanneer je maatregelen moet nemen.

Met dank aan gezondheidenwetenschap.be

EERSTE HULP BIJ BANKFRAUDE

Iedereen kan slachtoffer worden van bankfraude. Het is dan kwestie om snel en efficiënt te handelen om de schade te beperken en fraudeurs zo veel als mogelijk de pas af te snijden. Een snelle signalisatie van de fraudeof het vermoeden ervan ­ is hierbij essentieel.

Tekst Peter Dhaese en Febelfin Illustraties Febelfin

Mensen die het slachtoffer zijn geworden van bankfraude of het vermoeden hebben dat hun bankgegevens werden misbruikt, zijn vaak onder de indruk of zelfs in paniek. Toch is het juist in die situatie van het allergrootste belang om snel en adequaat te handelen.

Om hierbij te helpen heeft Febelfin – de vertegenwoordiger van de bankensector – een flyer uitgebracht waarin zij per bank vermelden via welk telefoonnummer je een vermoeden van bankfraude kan aangeven, terug te vinden op pagina 30 in dit magazine. Op die manier kan de bank jouw bankapplicaties blokkeren en frauduleuze verrichtingen tegenhouden die nog in de wachtrij staan om uitgevoerd te worden.

Je slaat de nummers van jouw bank om fraude aan te geven best op in de lijst van contactpersonen in jouw gsm of vaste telefoon. Dat spaart tijd uit in situaties waarin het erop aankomt om

snel en adequaat te reageren. Doe dit zeker ook met het nummer van Cardstop. Zij kunnen jouw kaart(en) blokkeren. Een aantal banken voorziet ook in de eigen bankapp de mogelijkheid om zelf je kaart te blokkeren. Let wel op, ook dan is het van belang om jouw bank alsnog op de hoogte te brengen van de poging tot – of het vermoeden van – fraude.

BELANGRIJKE STAPPEN

Ben je het slachtoffer geworden van bankfraude, phishing of misbruik van jouw bankgegevens? Dan doe je er goed aan om altijd volgend stappenplan te volgen:

Verwittig zo snel mogelijk de bank via een van de kanalen die daarvoor bestaan. De telefoonnummers van jouw bank die in de flyer staan, zijn hier van nut. Soms kan je ook vanuit de bankapp rechtstreeks in contact treden met deze diensten.

Indien nodig verwittig je bijkomend

nog Cardstop. Dit is vanzelfsprekend niet meer nodig wanneer je klant bent bij een bank die voor de aangifte van fraude of een vermoeden van fraude al naar hen doorverwijst. Cardstop kan je bereiken via 078 170 170. Meer informatie over de werking van Cardstop vind je op hun website: www.cardstop.be.

Dien bij fraude klacht in bij de politie. Ook al helpt het in veel gevallen niet om de daders te vinden en de schade teniet te doen, dan nog is dit een essentiële stap. Het proces­verbaal van de aangifte zal je bijvoorbeeld nodig hebben om een vergoeding van de schade aan te vragen bij jouw bank. Bovendien helpt het de politie wel om bepaalde fraudepraktijken in kaart te brengen. Op die manier kan de politie gerichter op zoek gaan naar daders en doelgerichter gaan sensibiliseren bij het grote publiek. En worden de daders toch gevonden, dan sta jij bij de politie alvast al geregistreerd als slachtoffer.

Heb je een vermoeden van fraude of misbruik van jouw bankgegevens?

Speel dan op veilig en verwittig alvast jouw bank en eventueel Cardstop. In het slechtste geval werden jouw bankkaart en ­rekening voor niets geblok­

WIST JE WELKE STAPPEN JE MOEST ONDERNEMEN OF WAAR JE TERECHT KON VOOR HULP?

keerd. Blijkt het dan wel om fraude te gaan, dan kan jou alvast geen nalatigheid verweten worden en dien je bijkomend nog klacht in bij de politie.

BESCHERMING VAN DE CONSUMENT

Banken trekken heel vaak de kaart van ‘grove nalatigheid’ om de verantwoordelijkheid zo snel mogelijk en vaak té snel bij de consument te leggen. Dat betekent dan dat ze in die situatie weigeren om de schade van de fraude te vergoeden. Deze term is een juridisch begrip dat vaak in de context van aansprakelijkheid gebruikt wordt. Kort gezegd komt het erop neer dat je ernstig tekortgeschoten bent in jouw gedrag als je dat zou vergelijken met een voorzichtig en redelijk denkend persoon. In de oude terminologie werd gewag gemaakt van ‘handelen als een goede huisvader’.

Het begrip wordt dus ruim geïnterpreteerd door de bankensector, waardoor heel wat mensen in de kou blijven staan als het gaat over een compensatieregeling door de bank. Zij draaien dan in de meeste gevallen volledig zelf op voor de schade. Een duidelijkere omschrijving van wat ‘grove nalatigheid’ wel en niet inhoudt, zou dan

ook geen overbodige luxe zijn. Deze omschrijving zou dan een hefboom kunnen zijn voor een strikter wetgevend kader voor banken om op een maatschappelijk verantwoorde manier met schadedossiers uit fraude om te gaan. Het federaal regeerakkoord is daarin veelbelovend, want er is alvast de politieke moed gevonden om naar een betere bescherming van de klant toe te werken.

Wie slachtoffer is geworden van bankfraude en geen gehoor vindt bij zijn bank in verband met de vergoeding van zijn schade kan terecht bij de ombudsman Financiën. Hij heeft een bemiddelende functie en kan dus proberen om naar een vergelijk toe te werken tussen jou en de bank. Hij kan echter geen maatregelen opleggen, dus het blijft afhangen van de goodwill van jouw bank. De ombudsman Financiën kan je bereiken via volgende contactgegevens:

OMBUDSFIN

North Gate II

Koning Albert II-laan 8 bus 2 1000 Brussel

02 545 77 70 ombudsman@ombudsfin.be

Fraudeurs gebruiken verschillende manieren om je in de val te doen lopen. Hieronder sommen we enkele kenmerken op waaraan je valse berichten kan herkennen.

GELOOFWAARDIGHEID

Men gebruikt de identiteit van gekende personen, overheid of instellingen waardoor het slachtoffer veronderstelt met een legitieme persoon of organisatie te handelen, bijvoorbeeld een valse mail die je krijgt van je energieleverancier.

TIJDSDRUK

Men simuleert een acute situatie. Bijvoorbeeld: “Je kaart wordt NU geblokkeerd.”

ANGST OM NIET TE HANDELEN

Fraudeurs spelen in op’ angst om niet te handelen’, in het Engels bekend als FOMO: fear of missing out. Bijvoorbeeld: “Dit aanbod is slechts tijdelijk geldig. Koop nu!”

AANSPREEKTITEL

De aanspreektitel is zelden of nooit persoonlijk: je wordt aangesproken met ‘Beste’ of ‘Geachte’ maar nooit je volledige naam ­ omdat men deze niet heeft.

DETAILS

Er zijn weinig details aanwezig. Een zogezegde verkeersboete bevat bijvoorbeeld geen details wat betreft het uur, de locatie, ...

TE MOOI OM WAAR TE ZIJN

Onrealistische voorstellen zoals een spaarrekening met acht procent opbrengst. Als het te mooi is om waar te zijn, is het meestal ook zo.

KLIKKEN OP EEN LINK

Er wordt vaak gevraagd in de e­mail of het bericht om op een link te klikken, die dan leidt naar een frauduleuze website.

“Bij

bankkaart­phishing aan huis doen criminelen zich voor als bankmedewerkers of politie en proberen ze bij jou thuis langs te komen om je bankkaart en pincode in handen te krijgen. Ook overhalen ze je om andere waardevolle spullen mee te geven om in veiligheid te brengen. Wees op je hoede. Een echte bankmedewerker zal nooit aan de deur komen om je bankkaart, pincode of waardevolle spullen op te halen.”

ISABELLE MARCHAND, WOORDVOERSTER FEBELFIN

Ben je slachtoffer van fraude of vermoed je misbruik van je bankgegevens?

Banken zijn 24/7 bereikbaar om je te helpen.

Hieronder vind je de telefoonnummers die je kunt bellen om je bankapplicaties onmiddellijk te laten blokkeren:

Bel onmiddellijk je bank via een van de nummers hiernaast (sommige banken zijn ook online bereikbaar via hun website of bankapp).*

Verzamel zoveel mogelijk informatie over de fraude:

• hoe en wanneer is dit gebeurd;

• screenshots van conversaties;

• namen, nummers, emailadressen...;

• overige zaken die de fraude kunnen aantonen.

1 2 3

Dien een klacht in bij de politie en bezorg het PV aan je bank.

Voor meer info en tips: www.febelfin.be

BNP

Fintro

Hello

Keytrade

* De bankmedewerker zal mogelijks vragen om ook nog te bellen naar Card Stop (078 170 170).

** Dit is het nummer van Cardstop. Vraag om je betaalkaart(en) en/of je toegang tot online banking te blokkeren bij fraude op je bankrekening.

VLAAMSE REGERING PAST BELEID AAN NA

TUSSENKOMST OKRA BELANGENBEHARTIGING

Eerst pensioen bijstellen en pas daarna verblijfsfactuur woonzorgcentrum

Bij indexaanpassingen zouden bewoners van woonzorgcentra oorspronkelijk eerst een hogere verblijfsfactuur krijgen en pas daarna een hoger pensioen. OKRA Belangenbehartiging kon dat omdraaien. De indexaanpassing van de gemiddelde factuur uitstellen levert 90 euro op, terwijl de indexvertraging van een gemiddeld pensioen ‘slechts’ 68 euro kost.

Even situeren. De nieuwe federale regering schrapte eerder de zogeheten welvaartskoppeling van de pensioenen. Met die regeling uit het Generatiepact hielden de pensioenen gelijke tred met de evolutie van de lonen. Gingen de lonen omhoog, dan ook de pensioenen. Tot nu.

Bij het Paasakkoord voerde de regering een bijkomende besparing in: alle uitkeringen, waaronder pensioenen, zouden pas twee maanden na

Jurgen D’Ours Foto Jan Agten

de overschrijving van de spilindex worden verhoogd. Concreet: stijgt het prijsniveau met twee procent, dan stijgen de uitkeringen pas twee maanden later met twee procent.

“Belangrijk hier is om te beseffen dat verhogingen door de index geen extra koopkracht zijn”, zegt Herman Fonck van OKRA Belangenbehartiging.

“Aan een indexverhoging hou je geen extra koopkracht over. De indexaanpassing herstelt telkens achteraf het voorbije verlies aan koopkracht. Om te besparen op de overheidsfinanciën, wil de overheid pas na twee maanden de herstelling doortellen in de uitkeringen.”

“Op het eerste gezicht klinkt dat allemaal niet zo erg”, zegt Herman. “De index blijft, het duurt alleen twee maanden langer. Maar voor een gemiddeld pensioen van 1 700 euro betekent elke vertraagde indexaanpassing wel een verlies van 68 euro. In 2025 verwacht het planbureau twee indexverhogingen. Naar verwachting bespaart de overheid dus tweemaal 68 euro, zijnde 136 euro per gepensioneerde. Geld dat de gepensioneerde zelf niet meer krijgt.”

Voor bewoners van woonzorgcentra zou het extra pijnlijk worden, ontdekte OKRA Belangenbehartiging. Voor hen zou de verblijfsfactuur een maand sneller dan hun pensioen worden aangepast aan de index. Het team van OKRA Belangenbehartiging trok aan

de alarmbel, bij minister van Welzijn Caroline Gennez en bij de parlementsleden van de Commissie voor Welzijn. “Daarop besliste de Vlaamse regering dat de woonzorgcentra pas de vierde maand na het overschrijden van de spilindex hun prijzen mogen aanpassen. Zo blijft de regeling behouden die OKRA vorig jaar had bekomen bij minister Crevits: éérst de pensioenen verhogen, en pas nadien de prijzen van de woonzorgcentra. Niet omgekeerd”, blikt Herman tevreden terug.

Een gemiddeld woonzorgcentrum kost 2 245 euro per maand, volgens de meest recente OKRA barometer. De prijsverhoging telkens twee maand uitstellen levert gemiddeld 90 euro op voor alle bewoners. Voor een gemiddeld netto pensioen is dat meer dan wat de indexvertraging van 68 euro hen zal kosten. Met die compensatie wordt voor hen de inlevering weer ongedaan gemaakt.

“Maar helaas gaan alle andere gepensioneerden inkomensverlies tegemoet door de indexvertraging, ook de 183 000 gepensioneerden die moeten rondkomen met minder dan 800 euro per maand. Dat ook de allerlaagste pensioenen zouden meebetalen, lazen we nochtans in geen enkel verkiezingsprogramma. En toch wordt dat doorgevoerd. Het werk van OKRA belangenbehartiging is dus nog lang niet klaar, ondanks deze realisatie waar we fier op zijn.”

Tekst

ALLES WAT JE MOET WETEN OVER … GERONTOLOGIE EN GERIATRIE

Elke dag passeren in het nieuws of in gesprekken begrippen die heel vertrouwd klinken. Maar wat betekenen ze exact? In deze rubriek nemen we elke maand een aantal van die begrippen onder de loep. Wil je zelf een begrip voorstellen, uit het nieuws of uit gesprekken met familie, vrienden en (klein)kinderen? Dat kan via magazine@okra.be.

Deze keer zochten we alles wat je moet weten over globale zuiden en globale noorden, gerontologie en geriatrie, en opleidingsniveaus in het hoger onderwijs.

Tekst Matthias Van Milders Illustraties Shutterstock

We worden met z’n allen steeds ouder en dus zijn er ook steeds meer ouderen. Daardoor stijgt de behoefte aan kennis over ouderen en ouder worden. De gerontologie en de geriatrie kunnen antwoorden bieden.

Gerontologie is de wetenschap die zich richt op alle aspecten van ouder worden: lichamelijk, sociaal, emotioneel, cognitief en functioneel. Gerontologen bestuderen ouderdomsverschijnselen in al deze domeinen. De opleiding bestaat zowel op masterals op bachelorniveau.

De focus van gerontologen ligt op gezond en actief ouder worden, en de maatregelen die daarvoor nodig zijn. Ze kunnen dat doen door ouderen zelf te begeleiden, maar ook als spilfiguur in de samenwerking tussen de verschillende zorgverleners. Ook op beleids­ en managementniveau zijn gerontologen actief.

“Niet alleen mensen met een diploma in de gezondheids­ of welzijnssector kunnen zich dus inschrijven voor de opleiding toegepaste gerontologie”, zegt docent Sofie Vermeiren op de website van de Arteveldehogeschool. “Dat kan evengoed een architect zijn die in zijn job meer aandacht wil besteden aan de noden van ouderen. Het is ook niet de bedoeling dat onze studenten enkel doorstromen naar een gezondheids­ of zorgberoep.”

Geriatrie is dan weer een discipline binnen de geneeskunde. De geriater bestudeert het medische aspect van ouder worden en behandelt specifieke ouderdomsziekten. Naast puur lichamelijke klachten kunnen ook sociale en psychologische zaken aan bod komen. Typisch voor de geriatrie is dat die zich richt op ouderen met meerdere klachten. Er zijn specifieke opleidingen geriatrie voor artsen en voor verpleegkundigen.

Het Genootschap Onze Taal vergelijkt de verhouding tussen gerontologie en geriatrie met die tussen psychologie en psychiatrie. Beide woorden komen uit het Oudgrieks. ‘Geron’ betekent oude man, ‘geras’ ouderdom. De uitgang ‘logie’ wijst op ‘­kunde’, terwijl ‘­iatrie’ van ‘iatreia’ komt, dat behandeling betekent.

GLOBALE ZUIDEN EN GLOBALE NOORDEN

“Als de nieuwe paus uit het globale zuiden komt, moet hij de context van West-Europa begrijpen.” Dat zei bisschop Johan Bonny over de opvolger van paus Franciscus. De omschrijving ‘het globale zuiden’ blijkt het resultaat van een veranderde kijk op de wereldwijde machtsverhoudingen.

Over de armste landen en regio’s van de wereld werd lang gesproken als de Derde Wereld. De term dateert uit de periode van de Koude Oorlog. Toen was er sprake van de Eerste Wereld – het blok rond de VS, Canada, Japan en West­Europa – versus de Tweede Wereld, die voornamelijk bestond uit de Sovjet­Unie, Cuba, China en Oost­Europa. De landen die buiten deze blokken vielen, noemde men de Derde Wereld. Maar de term refereerde dus ook aan de economische status van deze landen.

Noord-Zuid

Gaandeweg zocht men naar nieuwe termen om de arme en rijke landen en regio’s te benoemen. Zo begon men te spreken over het Zuiden en het Noorden. Daarbij viel het Zuiden samen met Afrika, Latijns­Amerika, de meeste Aziatische landen en de Caraïben. Het Noorden bestond uit de VS, Canada, Europa, Japan, Israël, Zuid­Korea, Australië en Nieuw­Zeeland. De termen raakten sterk ingeburgerd. Zo noemde 11.11.11 zich jarenlang ‘de Koepel van de Vlaamse Noord­Zuidbeweging’.

Binnen die beweging wordt de laatste jaren de tweedeling Noord­Zuid in vraag gesteld. Men ziet het als een bestendiging van de wereldwijde ongelijkheid tussen de lage­ en hoge­inkomenslanden. De tweedeling zou ook een bevestiging zijn van de nadruk op liefdadigheid in plaats van het streven naar structurele veranderingen. Bovendien klopt de indeling geografisch gezien niet. Zo liggen Australië en Nieuw­Zeeland op het zuidelijk halfrond. En er liggen meer Afrikaanse landen op het noordelijk dan op het zuidelijk halfrond.

Ook de termen ontwikkelingslanden en ontwikkelde landen worden geregeld gebruikt, maar ze zijn onderhevig aan de nodige kritiek. Daarbij vindt men dat het woord ontwikkeling een koloniale bijklank heeft. Het zou suggereren dat sommige landen of regio’s ‘niet ontwikkeld’ zijn en dat andere zich moeten ‘ontwikkelen’. Ook deze termen zouden de internationale machtsverhoudingen in stand houden.

Nieuwe termen

In de plaats van het Zuiden en het Noorden gebruikt men meer en meer het globale zuiden en het globale noorden, al dan niet geschreven met hoofdletters. In het Engels zijn de termen ‘Global South’ en ‘Global North’ sterk ingeburgerd. Bepaalde kritieken blijven wel overeind. De geografische verdeling klopt dus nog steeds niet helemaal. En onder de landen die tot het globale zuiden behoren, zijn er grote verschillen. Je kan ze niet zomaar als één groep beschouwen.

Maar in een publicatie van de UNESCO uit 2023 staat het zo: “De gemeenschappelijke noemer van de landen die deel uitmaken van het zeer diverse Globale Zuiden is waarschijnlijk hun vroegere status als koloniën of protectoraten van bepaalde landen van het Globale Noorden.” De termen geven een uitdrukking aan de machtongelijkheid die er heerst tussen de landen van de wereld. Daarom worden ze steeds vaker gebruikt in plaats van de vroeger gangbare termen. Intussen heeft 11.11.11 haar omschrijving veranderd naar ‘de koepel van internationale solidariteit’.

“Taal leeft en is voortdurend in beweging. Termen evolueren mee met de tijd en onze inzichten. Het is belangrijk dat we woorden blijven aanpassen, niet als een “lege” oefening in correctheid, maar om te vermijden dat taal ingezet wordt als een instrument om oude machtsverhoudingen en verdelingen in stand te houden.”

Christil Asamoah, expert dekoloniseren bij 11.11.11

OPLEIDINGSNIVEAUS IN HET HOGER ONDERWIJS

Rond deze tijd is het opvallend rustiger in de studentenbuurten van onze steden. De meeste studenten trekken zich immers terug achter hun boeken om te blokken voor de examens in juni. Hun inspanningen kunnen hen een diploma opleveren. In Vlaanderen zijn er vier niveaus binnen het hoger onderwijs.

Graduaat

Een graduaatsopleiding bereidt een student voor op een specifiek beroep. Er is in de opleiding veel ruimte voor praktijk: minstens een derde van de opleiding bestaat uit werkplekleren. De theorie staat in functie van de praktijk. Een graduaatsstudent kan in veel gevallen kiezen voor een deeltijds traject, bijvoorbeeld in combinatie met een job. Wie voltijds studeert, doet gemiddeld anderhalf tot twee jaar over de opleiding. Graduaatsopleidingen worden aan een hogeschool gegeven. Voorbeelden zijn bouwkundig tekenen, maatschappelijk werk, programmeren of verzekeringen.

Bachelor (Ba)

Ook de professionele bacheloropleiding (PBa) is gericht op de uitoefening van een beroep. Wel duurt deze opleiding doorgaans langer dan een graduaat, meestal drie jaar. Voor een professionele bacheloropleiding trekt een student naar een hogeschool. De focus ligt op de kennis en de vaardigheden die nodig zijn om aan het werk te gaan in een bepaalde job. De theorie is dan ook gekoppeld aan de praktijk. Er bestaat een groot aantal opleidingen in deze categorie, waaronder bedrijfsmanagement, de educatieve bachelor om leerkracht te worden, elektromechanica en andere techno­

BA MA PHD

logische richtingen, sociaal werk en verpleegkunde. Die laatste opleiding duurt trouwens vier jaar.

De tweede soort bacheloropleiding, de academische bachelor (ABa), is meer theoretisch en wetenschappelijk. Na het afronden van een academische bachelor is het de bedoeling dat er een masteropleiding volgt. Voor deze opleiding gaat een student dan ook naar de universiteit, al worden kunst­ en zeevaartopleidingen gegeven aan specifieke hogescholen. De studenten moeten meer leerstof verwerken en zelfstandiger werken dan hun collega’s in een professionele bachelor. Een academische bachelor duurt drie jaar. Je hebt opleidingen in domeinen zoals kunsten, ingenieurswetenschappen, exacte

wetenschappen, taal­ en letterkunde, rechten, politieke en sociale wetenschappen, psychologie, pedagogie, economie en geneeskunde.

Master (Ma)

Vroeger volgden universiteitsstudenten een kandidatuur en daarna een licentiaatsopleiding. Vandaag is dat een academische bachelor gevolgd door een master. De master is sterk gericht op wetenschappelijke of artistieke kennis en vaardigheden. Studenten in een masteropleiding moeten een masterproef maken, een thesis. Ook een master wordt meestal gegeven aan een universiteit, behalve de kunst­ en zeevaartopleidingen aan specifieke hogescholen. Masteropleidingen

duren één of twee jaar. Een master in de geneeskunde duurt drie jaar, en daarna volgen de meeste studenten ook nog een vervolgopleiding. De masteropleidingen vind je in dezelfde domeinen als de academische bachelors, alleen zijn ze vaak wat specifieker en zijn er meer opties.

Doctoraat

Studenten met een masterdiploma kunnen doctoreren. Dat is meteen de hoogste academische graad die je in ons land kan behalen. Gedurende vier tot zes jaar wijdt de doctoraatsstudent zich aan wetenschappelijk onderzoek over een bepaald thema. Doctoraatsstudenten hebben een inkomen uit een beurs, tenzij ze een doctoraat zonder financiering volgen.

Ontdek Lanaken op twee wielen: van de natuurpracht tot verborgen parels.

Lanaken is dé bestemming voor fietsers die op zoek zijn naar avontuur, ontspanning en natuurpracht. Het uitgebreide fietsroutenetwerk leidt je langs rustige, schilderachtige paden door adembenemende natuur, terwijl de goed uitgeruste fietsinfrastructuur zorgt voor een comfortabele en zorgeloze ervaring.

Tussen de groene velden, charmante dorpjes en historische bezienswaardigheden ontdek je een regio die barst van de verhalen.

Pak je fiets en beleef een unieke vakantie in het hart van Limburg!

“Volg het fietsknooppuntensysteem van Lanaken en ontdek onderweg een streek vol verhalen, een onvergetelijke natuur en verrassende fietsinfrastructuur. Pak je fiets, stap op en ontdek Lanaken – de mooiste plek om te fietsen in Limburg.”

Of je nu houdt van ontspannen tochten of je liever waagt aan uitdagendere routes, Lanaken biedt voor elke fietser een onvergetelijk avontuur.

Beleef het zelf! Haal jouw fietskaart af bij één van onze toeristische infopunten of plan je eigen fietsroute via: www.visitlimburg.be/nl/fietsrouteplanner

Élke BBQ of tuinfeestje slaagt met bofrost*!

Geniet als OKRA-lid van €20 korting bij aankoop van min. €60

Korting is eenmalig geldig op het hele assortiment tot en met 31/08/2025

1. Makkelijk shoppen 24/7 op www.bofrost.be of via de bofrost*APP

2. Gratis levering aan huis wanneer het jou past

3. Zeer ruim assortiment kwalitatieve producten

4. Grote keuze heerlijk bereide maaltijden

5. Vriesverse producten zonder smaakversterkers of kleurstoffen

6. Kopen zonder risico met smaakgarantie

7. Betalen doe je pas bij de levering aan huis

ZO ONTVANG JE DE €20 KORTING

1. Ontdek online de lekkerste producten en geef jouw bestelling in op www.bofrost.be/shop of via de bofrost*APP.

2. Zodra je winkelmandje de €60 overschrijdt geef je op het einde in het besteloverzicht de promotiecode “25OKRA20” in en de €20 korting wordt bij levering verrekend.

3. Of bel jouw bestelling door aan onze klantendienst op het nummer 016/981919 met vermelding “OKRA €20 korting”.

Korting is eenmalig geldig op het hele assortiment tot en met 31/08/2025

Gezond de zomer in

Met Missie Gezond Gewicht brengt auteur en voedingsdeskundige

Sandra Bekkari een reeks kookboeken uit om je te helpen met gezonde ingrediënten heerlijke gerechten op tafel te zetten.

Ga zelf aan de slag met de zomerse recepten uit het derde boek in de reeks en ontdek hoe gezond zomers koken kan zijn!

Foto’s Wout Hendrickx en Karl Bruninx

Oosterse pulled salmon met tahindressing en regenboogsalade

Voor 2 personen — 25 minuten

WAT HEB JE NODIG?

• 300 g zalmfilet

• 2 el sojasaus

• ½ tl verse gember, geraspt

• 1 tl acaciahoning

• Een mix van kleurrijke groenten en salade naar keuze: kerstomaatjes, zoete puntpaprika, lente­ui, ijsbergsla, ...

• 2 el sesamzaadjes, geroosterd

Voor de dressing:

• 2 el tahin

• ½ teen knoflook, geperst

• Zeste en sap van 1 limoen

Tartaar van tomaat, avocado en rundsvlees met frietjes van zoete aardappel

Voor 2 personen — 20 minuten + oventijd

HOE GA JE TE WERK?

1 Bak de zalm ongeveer vier minuten aan iedere kant in een antiaanbakpan met olijfolie.

2 Meng de sojasaus met de gember en honing. Giet over de zalm.

3 Haal de zalm uit de pan en trek uit elkaar met twee vorken.

4 Meng alle ingrediënten voor de dressing met een scheutje water en een snufje fleur de sel.

5 Maak een mooie, kleurrijke salade met alle ingrediënten, sprenkel de dressing erover en werk af met de sesamzaadjes. eventueel af met wat rucola in het midden.

WAT HEB JE NODIG?

• 2 zoete aardappelen (400 g), in frietjes

• 2 tomaten, ontpit en in fijne blokjes

• ½ avocado, in blokjes

• 200 g rundsfilet, in fijne blokjes

• 1 tl kappertjes, fijngehakt

• 1 tl mosterd

• 1 tl balsamicoazijn

• ½ sjalot, fijngesnipperd

• 1 el bladpeterselie, fijngehakt

• Handvol bladsla

• 1 tl paprikapoeder

• Snufje chilivlokken

HOE GA JE TE WERK?

1 Zet een bakplaat in de oven en verwarm zo de

oven voor op 200 °C.

2 Besprenkel de zoeteaardappelfrieten met olijfolie, kruid met een snufje paprikapoeder, peper en zout, en meng.

3 Haal de warme bakplaat uit de oven en leg er de aardappelfrieten op. Zet in de oven gedurende twintig minuten.

4 Meng de tomaat, avocado, rundsfilet, kappertjes, mosterd, balsamicoazijn, sjalot, peterselie, chilivlokken, snufje zout en een eetlepel olijfolie. Kruid bij met peper en zout.

5 Serveer de tartaar met de frietjes en bladsla.

Zin in nog meer zomerse recepten?

We verloten vijf exemplaren van Gezond Gewicht 3.

Ga naar pagina 55 van dit magazine en win een exemplaar van het boek.

Tarte tatin van aubergine, geitenkaas en balsamico

Voor 2 personen — 20 minuten + oventijd

WAT HEB JE NODIG?

• 2 kleine aubergines

• 1 el acaciahoning

• 1 el balsamicoazijn

• 30 g Parmezaanse kaas

• 100 g zachte geitenkaas

• 1 teentje knoflook, geperst

• 1 grote volkoren wrap

• Italiaanse kruidenmix

• Chilivlokken

Voor erbij

• 400 g rijpe tomaten, in stukken

• ½ rode ui, in reepjes

• Handvol basilicumblaadjes

• 1 el balsamicoazijn

• Handvol rucola

HOE GA JE TE WERK?

1 Verwarm de oven voor op 190 °C. Snijd de aubergines in plakken van een centimeter, bestrooi met grof zout en laat vijftien minuten rusten.

2 Wrijf het vocht van de aubergines en leg ze op een ingevette bakplaat. Besprenkel met olijfolie en kruid met peper. Zet in de oven gedurende 20 tot 25 minuten of tot ze zacht en licht goudbruin zijn.

3 Bekleed de bodem van een ronde bakvorm (Ø 22 cm) met bakpapier. Besprenkel met honing en balsamicoazijn en bestrooi met de Parmezaanse kaas. Beleg met de plakken geroosterde aubergine.

4 Klop de geitenkaas zacht met de knoflook, chilivlokken en Italiaanse kruiden en wrijf dit over de plakken aubergine. Beleg met de wrap en zet twintig minuten in de oven.

5 Bereid intussen de salade. Meng de tomaten met de rode ui, basilicum, balsamicoazijn, een eetlepel olijfolie en een snuf fleur de sel.

6 Haal de ovenschaal uit de oven en draai de taart om. Werk af met de rucola, een scheutje olijfolie, en balsamicoazijn. Serveer met de tomatensalade.

Pancake cereal bowl

Voor 2 personen — 20 minuten

WAT HEB JE NODIG?

• 1 ei

• 50 g havermeel

• 3 el ongezoete appelmoes

• 1 tl bakpoeder

• ½ tl vanille­extract

• ½ tl kaneel

• Scheutje plantaardige drink/melk (optioneel)

• Voor erbij: vers seizoensfruit, sky, pindakaas, noten, hennepzaadjes, ...

HOE GA JE TE WERK?

relax 280

compressiekousen

BOTA RELAX 280 is een compressiekous die de bloedsomloop stimuleert en u maximaal comfort geeft. De kous is medisch getest: de druk is het hoogst rond de enkel en vermindert naar boven toe.

BOTA RELAX 280 & BOTA RELAX 280 KATOEN

• Verlicht zware of vermoeide benen bij langdurig zitten of rechtstaan

• Bevordert de recuperatie bij wandelen, lopen en fietsen

• Vermindert het risico op trombose bij reizen

Tips & tricks

• Voldoende bewegen

2 Verhit een antiaanbakpan met een scheutje olijfolie op middelhoog vuur.

3 Doe met een spuitfles of een lepel minihoopjes beslag in de pan. Bak 1 tot 2 minuten per kant tot ze mooi goudbruin zijn.

4 Maak een pancake cereal bowl met wat skyr, vers fruit en toppings naar keuze.

1 Meng alle ingrediënten voor de pancakes met een snufje zout. Voeg eventueel een klein scheutje melk toe als het beslag te dik is.

• Draag platte schoenen en losse kledij

• Benen niet kruisen

• Wisseldouches met koud en warm water

• Benen omhoog leggen

Verkrijgbaar via apotheek, bandagist en thuiszorgwinkel

THERAPEUTE

SARAH BAL

“Als het moeilijk gaat, kijk dan eens om de hoek. Je vindt er altijd een nieuw perspectief”

ISarah Bal (56) staat naast die jonge mensen die het mentaal moeilijk hebben. “Samen zoeken we een oplossing,” moedigt ze hen aan. Dat doet ze al dertig jaar als therapeut, maar ook nu ook als directeur van de pas geopende Zorg Campus, een laagdrempelig initiatief voor de 90 000 studenten in Gent. Momenteel is ze ook te zien in de Canvas­reeks Therapie.

k interviewde prof dr. Sarah Bal al voor OKRA­magazine in 2019. We hielden contact. Dit voorjaar sprak ik haar bij de opening van de Zorg Campus in Gent, tijdens dit interview, bij haar boekvoorstelling én bij een lezing over zelfdoding. De lezing was beklijvend. “We moeten het aantal zelfdodingen naar beneden halen door met de jongeren te praten, door de signalen te zien en die te benoemen, en door te luisteren zonder oordeel.” Hartverscheurend zijn de getuigenissen van enkele mama’s die een zoon verloren aan zelfdoding. Sarah vangt de mensen met ongelooflijk veel warmte en liefde op. Ze geeft zich helemaal. “Als een jongere met suïcidegedachten bij me zit, luister ik en stel ik vragen,” vertelt ze. “Ik ga niet mee de dieperik in, maar ik geef erkenning aan hun verdriet en zoek samen met hen naar iets dat hen in beweging kan krijgen. Kan je me beloven dat je hier volgende week nog zult zijn, vraag ik al eens. En dat lukt vaak.”

Waarom maakte je de keuze om psychologie te studeren en er te zijn voor de jongeren die het psychisch erg moeilijk hebben? “Ik wou iets doen met kinderen en

jongeren. Mijn vader was onderwijzer en inspecteur bij het toenmalige ministerie van Nationale Opvoeding en Nederlandse Cultuur, mijn moeder bracht jeugdtheater naar Vlaanderen. Ons huis stond altijd open voor kinderen – ook voor wie het thuis moeilijk had. Ze bleven soms weken, maanden. Op reis met het gezin zag ik op m’n veertiende in Parijs al hoe verschillend mensen zijn. Ik was nieuwsgierig. Ik voelde een zekere empathie, een soort van mededogen. Jongeren boeien me. Ze balanceren tussen vrijheid en kwetsbaarheid. Ze hebben nog een heel leven voor zich en ze zijn wendbaar. Ze kunnen nog bewegen, groeien, veranderen. Dus studeerde ik psychologie en mocht ik – als een van de eerste – op Erasmus, in Londen. Daar ontmoette ik gerenommeerde psychologen en psychiaters. Ik zag er een kinderpsychiater met een roze hanenkam tussen de straatjongeren en dacht: fantastisch, zo kan het ook. Het hoeft niet grijs en saai te zijn. Na mijn studies bleef ik aan de universiteit. In de jaren 80 had je de ramp met de Herald of Free Enterprise, het Heizeldrama en de Switel­brand. De professor bij wie ik toen werkte vroeg me om les te geven over PTSS, de post­traumatische stressstoornis. Ik vond dat super interessant. Ik wou

begrijpen en verbinden. Toen kwam de vraag of ik wou doctoreren. Ik koos voor een zware problematiek, jongeren en seksueel misbruik. Het was de periode van Dutroux en Regina Louf, met believers en non-believers. Een bewogen doctoraat. Ik was de eerste die daarover iets internationaal publiceerde.”

We zitten hier op de Zorg Campus, een oud herenhuis dat rust uitstraalt en uitnodigt om te praten. De Zorg Campus opende officieel haar deuren op 14 maart 2025. Intussen lopen de eerste vragen online binnen en vinden de eerste gesprekken plaats. Dit was jouw idee. Jij stampte dit uit de grond. Je zocht en vond medestanders én middelen, en bent er nu de directeur. Van een carrièreswitch gesproken.

“In Gent studeren en wonen ongeveer negentigduizend studenten. Slechts 20 tot 25 procent van de studenten met psychische problemen zoekt hulp. Achttien procent van de studenten rapporteert al eens suïcidale gedachten te hebben gehad. Driekwart van de studenten met klachten vindt de weg naar de hulpverlening niet. Ze denken dat hun probleem niet erg genoeg is, schamen zich of zijn bang hun omgeving te belasten. Ik »

Tekst Dominique Coopman — Foto's James Arthur

“Grootouders hoeven hun kleinkinderen niet op te voeden, maar ze kunnen wel aanwezig zijn.”

vond dat er iets moest gebeuren, trok mijn stoute schoenen aan en stapte twee jaar geleden binnen bij de rector van de universiteit, Rik Van de Walle, en bij de gedelegeerd bestuurder van UZ Gent. Beide mannen geloofden in mijn project, en ik werd – gedeeltelijk – vrijgesteld om het verder uit te zoeken. Ik maakte een A4’tje, later een PowerPoint, stelde die voor op diverse vergaderingen, zocht medestanders en geld. We konden alle Gentse onderwijsinstellingen overtuigen om mee te doen. En nu, na twee jaar keihard werken, is de Zorg Campus er. Studenten tussen 17 en 26 jaar melden zich massaal aan. We zien mensen met depressie, angsten, eetproblemen, trauma. Hier kunnen ze terecht voor individuele begeleiding of groepsbegeleiding van een klinisch psycholoog, orthopedagoog, psychiater of seksuoloog.”

Je hebt net een boek uit, Wat als we er samen over praten. Wat me opvalt is dat je schrijft zoals je luistert en vertelt. Warm. Helder. Vanuit liefde. Ik merk ook dat in de 21 uitgeschreven voorbeelden telkens ouders of grootouders voorkomen.

“Ja, natuurlijk. Elke therapie die ik opstart, elk eerste gesprek is altijd met de jongere en één of beide ouders. Of de grootouders, indien wenselijk. Ik zal niet snel een therapie opstarten waarbij de ouders niet worden betrokken. It takes a village to raise a child, en zeker als de jongere het moeilijk heeft. De band tussen jongeren en hun ouders is trouwens de enige blijver. Die met je partner, vrienden of werk kan

stoppen. Maar je zal wel altijd de vader of moeder van, de zoon of dochter van zijn. Die band is van ontzettend groot belang. En ook het ‘samen’ is ontzettend belangrijk, zeker in deze individualistische samenleving. Wanneer zitten we nog samen? Wanneer eten we nog samen? Wanneer doen we nog iets samen? Samen betekent dat jij belangrijk bent voor mij. Het gaat mij niet zozeer over opvoeden, wel over samen leven, waarin je van elkaar zorg, vreugde, betrokkenheid, liefde, kennis en wijsheid ervaart. Dat samen ervaren, het samen meemaken, samen herinneringen maken, samen gekke dingen doen, en ook er samen over praten, is wat ons doet groeien en laat bestaan.”

Je vertelde al dat je een leuke kindertijd had, dat er altijd kinderen bij jullie thuis waren. Maar tussen je twaalfde en je zeventiende zijn je ouders gescheiden en verloor je je oma, je vader en je grootvader. Qua mentale tegenslag kan dat tellen. Wat herinner je je vooral nog van toen? En hoe ben jij daar als jong meisje mee omgegaan?

“Mijn grootouders langs vaders kant heb ik niet gekend. Met mijn grootouders langs moederszijde, en vooral met mijn oma, had ik een heel sterke band. Toen ik zestien jaar was en in het vijfde middelbaar zat, stierf mijn vader. Om vier uur ’s nachts ging de telefoon beneden. Het was mijn moeder. ‘Het gaat heel slecht,’ zei ze, ‘bel een taxi en kom naar het ziekenhuis.’ Mijn oudere broer Martijn was zeventien, ik zestien en mijn jongere broer Vincent

veertien. Ik ben blij dat we erbij waren toen vader stierf. Ik had zijn hand vast. En daarna gaat het leven verder. Ik studeerde, had vrienden, mijn eerste lief, speelde theater, had hobby’s. Het verdriet was groot maar voelde zacht, omdat ik goed omringd was. Mijn moeder, mijn broers en ik waren erg close Mijn moeder was een heel veerkrachtige vrouw. Zij speelde een sleutelrol. Ging er ons iets niet, dan deden we iets. In beweging komen helpt. We gingen samen op stap, we lazen boeken. Samen zijn maakte ons sterk.”

Hoe ga je nu, veertig jaar later, met persoonlijk verdriet of tegenslag om? Wat geeft jou troost?

“Ik ga geen opsomming geven van mijn verdriet en tegenslagen. Een groot verlies op jonge leeftijd maakt wel dat ik misschien minder licht met het leven omga en meer stilsta bij het feit dat het niet vanzelf gaat. En dat je geluk en mogelijkheden moet leren zien, ondanks het verlies. En voor de rest helpt hetzelfde als toen, voortdoen. Ook goed omringd zijn helpt. Vrienden die vragen hoe het met je gaat. Iemand die een lief berichtje stuurt. Iemand die naast je komt staan. In de jongste TV­reeks van Taboe rond zelfdoding stond de ene buurvrouw elke week bij de andere om te vragen of ze wilde gaan wandelen. Ook ik heb deugd van een wandeling en van de natuur. Of van samen met mijn zoon op reis gaan. Hij is een geweldige kompaan.”

En de grootouders? Wat kunnen opa’s en oma’s betekenen? Wat hebben jouw grootouders voor jou betekend? En je mama als oma van je zoon? (lacht) “Ik hoop dat ik op een dag oma word. Met mijn oma had ik een speciale band. Ze was een warme, lieve, intelligente oma waarmee ik goed kon praten en die rust bracht. Als we bleven logeren, dan kregen we als klein­

“Ik zal niet snel een therapie opstarten waarbij de ouders niet worden betrokken. It takes a village to raise a child, en zeker als de jongere het moeilijk heeft.”

Wat als we er samen over praten? Gesprekken tussen jongeren en hun ouders (als het moeilijk gaat) van Sarah Bal is uitgegeven bij Pelckmans.

Je kan een van de vijf exemplaren winnen op pagina 55 in dit magazine.

kinderen elke ochtend eerst een plakje peperkoek bij het ontbijt. Dat was zo’n speciaal momentje om samen wat bij te babbelen. Mijn oma is gestorven ten gevolge van een beroerte. Mijn opa ten gevolge van een hartaanval toen hij thuiskwam van het roeien. Mijn zoon heeft mijn vader nooit gekend. Maar mijn moeder – ze stierf vier jaar geleden na alzheimer – was een heel fijne oma voor hem. Bij haar kon hij op avontuur, ze deden gekke dingen, zij zorgde voor een gezonde afleiding. En als mijn zoon het wat moeilijker had, bracht ze rust. Grootouders hoeven hun kleinkinderen niet op te voeden, maar ze kunnen wel aanwezig zijn. Hun lievelingseten maken, een verhaaltje voorlezen, ’s avonds samen tv kijken. Ze kunnen vragen stellen in plaats van regels bepalen, bijvoorbeeld over het gebruik van sociale media of over de omgang met hun vrienden. Het maakt ruimte voor echte ontmoeting, van beide kanten. Het gaat om het gevoel graag gezien te worden.”

Als ik je aan het werk zie in de Canvas-reeks Therapie of tijdens een lezing, ben je ernstig, maar ook zeer aimabel en altijd vriendelijk. Vanwaar heb je dat?

“Dat is wie ik ben. Het zit in de genen. Maar er zit ook een coleire in me. Als ik onrecht zie of ervaar, schiet ik in actie. Ik probeer wel vriendelijk te blijven. We moeten zorgen voor elkaar. Elkaar in de ogen kijken. Graag zien. En dat geldt in alles. Op elke plek. In elk gezin. In elke job. Als je met pensioen bent. Vriendelijk zijn is mijn en ons wapen tegen de harde wereld. Dat en het geloof in eigen kunnen. Je kan het, zeg ik vaak tegen de jongeren en hun ouders. Je kan praten. Je kan samen iets doen. Je kan verbinden. En als er iets niet kan, dan gaan we samen proberen om te kijken wat wel lukt.”

EEN RIVIERCRUISE

Op de kronkelende Donau

De burchtheuvel is een van de populairste van Boedapestbezienswaardigheden

Trabantjes in Boedapest

Het sfeervolle stadje Szentendre was al meer dan eens filmdecor

We gingen varen op de Donau, na de Wolga de langste rivier van Europa. De Donau begint in het Zwarte Woud en mondt 2 829 kilometer verder uit in de Zwarte Zee. Wij stapten aan boord in Wenen, waar we een week later ook weer aanlegden. De dagen ertussen gingen we aan wal in Bratislava, Boedapest en andere steden langs de rivier, en genoten van het leven aan boord en de voorbijglijdende landschappen.

Het Hongaarse parlementsgebouw in Boedapest

Tekst en foto’s An Candaele

Vanuit Wenen brengt de rederij VIVA Cruises ons naar Hongarije en Slovakije.

De Donau vormt de grens tussen beide landen. In Esztergom, de eerste hoofdstad van de staat Hongarije, houden we een eerste keer halt. Koning Stephen I, de eerste koning van Hongarije, werd hier geboren. Stephen was een vrome christen die onderdanen dwong om hun heidense gebruiken op te geven. Bij zijn dood in 1038 had hij geen kinderen meer in leven. Hij offerde de kroon aan Maria met de bede het land te beschermen. Stephen werd tien jaar na zijn dood heilig verklaard.

Niet minder dan veertig Hongaarse heiligen zijn afkomstig uit Esztergom. De stad was vanaf 1256 geen koninklijke residentie meer, maar bleef wel het geestelijke centrum van het land. Het waren de Habsburgers die de huidige basiliek, de grootste kerk van het land, bouwden. Nadat ze de Ottomanen hadden verdreven, die hier vanaf 1541 honderdvijftig jaar lang de plak hadden gezwaaid. In de kapel en het museum wordt de rijkste collectie van religieuze voorwerpen van Hongarije bewaard.

Rummikub en Sisi

Wist je dat de uitvinder van Rummikub in Esztergom woont? De man is nu 93 jaar. Ook de bittere kruidenlikeur Unicum is hier bedacht. Het geheime recept wordt tot op vandaag ergens op het grondgebied bewaard. Op de bus die ons verder de regio in brengt, vertelt de gids over Sisi. Elisabeth, zoals ze eigenlijk heette, trouwde op haar zestiende met Frans­Joseph en werd zo koningin van Hongarije. Het hof werd geleid door aartshertogin Sophie, de moeder van Frans Jozef. Sisi had moeite met de strenge Habsburgse hofetiquette en schreef twee weken na het huwelijk in haar dagboek: “Ik ben ontwaakt in een kerker.” De Weense hofhouding keek

neer op haar lagere afkomst, maar bij het volk was ze populair. Ze wordt wel eens vergeleken met prinses Diana. In de 20ste eeuw werd Sisi een icoon. Haar leven heeft schrijvers en film- en theatermakers geïnspireerd. We bezoeken Szentendre. Een klein, maar o zo sfeervol stadje met smalle straten, gezellige winkeltjes en eetgelegenheden, en opvallend veel kerken. Het stadje vormde het decor voor enkele Hollywoodfilms. Van Szentendre gaan we naar het kasteel van Viségrad, strategisch gebouwd op een berg met zicht op een bocht van de Donau, als verdediging tegen de Mongolen.

Communisme en revolutie

Na de Eerste Wereldoorlog moesten de Hongaren als verliezers twee derde van het land afstaan aan Slovakije, Transsylvanië en Roemenië. Ook na WO II waren ze bij de verliezers. Vanaf 1950 voerde de Sovjetunie hier het bewind. Een revolutie in 1956 mislukte, maar Hongarije kreeg daarna wel een meer gematigd ‘Goelaschcommunisme’. “In de communistische periode speelde iedereen met hetzelfde speelgoed en reden met we met dezelfde auto”, vertelt de gids. “Westerse producten kwamen er niet in.” We horen ook over het leven vandaag in Hongarije. Een doorsnee salaris bedraagt 850 euro en de inflatie is enorm. De voedselprijzen swingen de pan uit en jonge gezinnen kunnen geen huis meer kopen. Het is politiek woelig.

Trabants in Boedapest

Het is al donker als we Boedapest binnenvaren. Een waar lichtspektakel. Het iconische Hongaarse parlement met grote koepel, de Sint­Stefanusbasiliek, bruggen, de Matthiaskerk, de universiteit, … alles baadt in een goudgeel licht.

De volgende dag trekken we naar het rijke en groene stadsdeel Boeda. Vanop Gellért Hill kijken we over de Donau letterlijk neer op Pest, aan de overkant van de Donau.

We zetten onze tocht verder in Trabantjes, de typische auto’s uit de communistische tijd. Robuuste auto’s met een eenvoudige mechaniek onder de motorkap. “Iedereen kon die zelf herstellen”, vertelt onze chauffeur. Hij kocht zijn exemplaar 22 jaar geleden voor 300 euro, nu zou je er 3 000 euro voor betalen. De prijs van nostalgie. Zijn auto doet al die jaren al probleemloos dienst en heeft 300 000 km op de teller. Trabants zijn gemaakt van gerecycleerd plastic en karton, omdat er geen staal genoeg was onder de Sovjet­Unie. Als je een auto bestelde, moest je drie jaar wachten. Wie zich iets meer kon permitteren had een iets grotere en comfortabelere Lada.

Thermale baden

De burchtheuvel, voormalige residentie van de Hongaarse koningen, staat op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Het is een van de populairste

De Hongaarse koningin Sisi wordt wel eens vergeleken met prinses Diana. Ze voelde zich gevangen in de Habsburgse hofetiquette, en was heel populair bij de bevolking.

bezienswaardigheden van Boedapest en heel fotogeniek met de witte gebouwen en de kleurrijke keramiekpannen op de Matthiaskerk. Boedapest wordt ook wel de ‘Stad van de Thermale Baden’ genoemd, een erfenis uit de Ottomaanse tijd. De baden worden gevoed door de 126 natuurlijke warmwaterbronnen die de stad rijk is. In de namiddag verken ik het andere stadsdeel: Pest. Wie souvenirs of streekproducten zoekt, vindt zijn gading in de 180 winkeltjes in de Grote Markthal. Let vooral op de prachtige architectuur. Ik verlaat de ‘mooiste markt van Europa’ en loop door de levendige shoppingstraat, langs het operagebouw en verschillende pleinen tot aan het parlement.

Eigenzinnig Bratislava

Slowakije maakte tot 1993 deel uit van Tsjechoslowakije. In de hoofdstad Bratislava wonen 475 000 mensen. Een toeristentreintje brengt ons langs de nationale galerij, het klooster, het theater, de blauwe kerk en een parkje met een markt van oude ambachten.

De bekendste en meest gefotografeerde inwoner van Bratislava is Cumil. Het bronzen beeld, gemaakt door Viktor Hullik, toont een man die vanuit een rioolput het hoofd boven het wegdek uitsteekt en glimlachend rondkijkt. Cumul maakt deel uit van een reeks humoristische sculpturen in de stad. Ze nodigen passanten uit om verder te kijken dan de oppervlakte en de humor en ironie van het alledaagse leven te waarderen. Het standbeeld is een geliefd symbool van Bratislava en vertegenwoordigt de speelse en eigenzinnige geest van de stad.

Abrikozen in Krems

In het Oostenrijkse Krems hebben we een Nederlander als gids. Hij kwam hier terecht door de liefde en voelt zich helemaal thuis in Krems. “Hier is ruimte en groen en het leven

is rustiger”, somt hij enkele troeven op. Krems was vroeger bekend voor saffraan, nu voor de abrikozen. In een familiebedrijfje dat abrikozen kweekt en verwerkt, krijgen we uitleg en proeven we schnaps, likeur, vruchtensap, mosterd en confituur. De abrikozenbomen werden naar de regio gebracht door de Romeinen. Intussen staan er honderdduizend van die bomen en is het een belangrijke economische activiteit.

Het balkon van Hitler

Onze volgende stopplaats in Oostenrijk is Linz, een stad met 200 000 inwoners. De ooit door zware industrie vervuilde stad trekt nu volop de kaart van cultuur, geschiedenis en groen. De culturele herwaardering startte aan de Donau met een modern museum op pijlers dat de rivier niet aan het zicht onttrekt.

Sommige plekken hier zijn verbonden met een zwarte bladzijde uit de geschiedenis. Zo beschouwde Hitler Linz als zijn thuis. Hij declareerde de Anschluss van Oostenrijk van een balkon in de stad en liet de Twinbuilding en de Nibelungenbrug bouwen door dwangarbeiders. Nu bevindt zich in de Twinbuilding de universiteit voor kunstrichtingen. Nog een beruchte inwoner was Herman Göring. Hij was verantwoordelijk voor de wapenindustrie in WO II. Bij bombardementen van Amerikanen waren de wapen­ en staalfabrieken en het station doelwitten. Die lagen een eind buiten het historische centrum, waardoor dat grotendeels gespaard bleef. De stad werd na de oorlog opgedeeld tussen Russen en Amerikanen, met strenge controles voor wie van het ene deel naar het andere wilde. Sinds 1955 is Oostenrijk een republiek.

Het marktplein van Linz is een plaatje, met de pastelkleurig barokke gevels. We komen ook voorbij het huis waar

de astronoom Kepler woonde en lopen het binnenplein van het Mozarthuis op. Mozart verbleef vaak in deze stad. Met een druk op de knop kan je er zijn muziek beluisteren.

Linzer taart en een theesalon

De nieuwe kathedraal is honderd jaar jong en is de grootste kerk van Oostenrijk. Er zijn 142 brandglazen en plaats voor twintigduizend gelovigen. Oostenrijk is een heel katholiek land en Linz was het centrum van de contrareformatie. Vandaar de vele kerken. Maar nu zijn die leeg.

We proeven de traditionele Linzer Torte. De ‘stevige’ taart met een toets van kaneel wordt hier al honderd jaar gebakken volgens hetzelfde recept. We krijgen nog twee tips van de gids: het theesalon van Madame Wu, waar je speciale koffie en thee kan drinken, en het kasteel op de heuvel.

De abdij van Engelhartszell

We gaan nog een laatste keer aan wal in Engelhartszell, een gemeente van 1 200 inwoners in Opper­Oostenrijk. Met zijn trappistenklooster Stift Engelszell, waar ook bier gebrouwen wordt. In de abdijkerk zie je in glazen sarcofagen gestorven kloosterlingen liggen. Op het plafond prijkt het grootste moderne fresco in Europa, geschilderd in 1950. Het stelt het paradijs voor als positieve noot in de harde wereld. Achter de kerk ligt een tuin met mini­Donauparcours en een aquariumzaal. Wat verder in het dorp is ook de Maria Hemelvaartkerk met het kerkhof een bezoekje waard. Varen doe je niet alleen om van punt a naar b te gaan. Het leven aan boord, turen naar het water en de steeds wisselende decors op de oevers zijn wezenlijk deel van de reis. En de Donau biedt heel veel mooie decors, neem dat maar van ons aan.

Het Nationaal Theater in Bratislava

In het Oostenrijkse Linz moet je de Linzer Torte proeven.

De abdijkerk van het trapistenklooster in Engelhartszell

Turen naar het water en de steeds wisselende decors op de oever

Niet te missen in juni

COMEDY

Urbanus vindt het allemaal Bes Tof

Veel mensen dachten dat Bis Bis Bis zijn afscheid zou zijn, maar dat was volgens meestergrappenmaker Urbanus “maar om te foppen”. Want hij heeft de smaak nog steeds te pakken. In zijn nieuwe theatershow Bes Tof duikt hij in zijn rijke repertoire op zoek naar de beste sketches en liedjes, die hij een frisse, hedendaagse twist geeft. Nog heel het jaar trekt hij door Vlaanderen met onverwachte grappen en vertrouwde hits die het publiek blijven verrassen. Meer info: www.comedyshows.be/urbanus

BOEK

Een dodelijke biecht

Toni Coppers heeft weer een bloedstollende thriller uit zijn pen geschud met commissaris Liese Meerhout als hoofdpersonage. Ze overleefde een laffe moordaanslag. Ondanks haar hevige migraine wil ze weer aan het werk, maar ze mag van de bedrijfsarts niet meer dan deeltijds kantoorwerk doen. Voor iemand als Liese is dat ondraaglijk. Wanneer ze in een restaurant een vrouw “red mij” hoort fluisteren, opent ze op eigen houtje een onderzoek. Liese gaat op zoek naar de vrouw, maar die is intussen spoorloos verdwenen. Dan wordt het lichaam van een jonge priester gevonden. Er liggen dertig muntstukken voor zijn voeten, een verwijzing naar Judas de verrader. Plaatsvervangend commissaris Michel Masson betrekt Liese bij elke stap in het moordonderzoek, maar het uitputtende gevecht om te bewijzen dat ze haar job weer aankan, wreekt zich. Wanneer ook de vrouw uit het restaurant wordt gevonden, blijkt dat Lieses voorgevoel klopte. Ze is op een gruwelijke manier omgebracht en bij haar lichaam ligt een Bijbelse spreuk. Liese en Masson zullen al hun krachten moeten bundelen om deze seriemoordenaar te stoppen.

Kijk op pagina 55 van dit magazine en win een exemplaar van het boek.

PODIUM

Assisen Live on stage: De Priestermoord

Op 17 december 2018 wordt de charismatische en vooral ook populaire 32­jarige priester Hugo De Groote levenloos aangetroffen in de sacristie van zijn kerk. Onderzoek wijst naar de 51­jarige slager Robert Verkest als dader. Hij zou de priester door een slag met een heiligenbeeld om het leven hebben gebracht. De man bekent, maar trekt die bekentenis achteraf weer in. Priester De Groote was vooral populair bij de jongeren door zijn dynamische en eigentijdse aanpak. Zo ook bij Sofie Verkest, de 18­jarige dochter van Robert Verkest met wie hij een relatie begon. Twee jaar later komt de zaak voor het Hof van Assisen. Het is aan de jury om te beslissen over schuld of onschuld. En die jury, dat is het publiek in de zaal. Er zijn voorstellingen in Capitole Gent, Zaal Elckerlyc Antwerpen en Trixxo Hasselt. Meer info: www.capitole-gent.be, www.elckerlyc.be en www.trixxo-theater.be

MUSEUM

Sport in Auschwitz

EVENT Bier aan Zee

Het Bierweekend kreeg een nieuwe naam en heet nu voortaan Bier aan Zee. Het event vindt plaats van 20 tot 22 juni en combineert gezelligheid met de Belgische biercultuur. De zeedijk van Middelkerke transformeert in de langste toog van België. Tientallen brouwerijen presenteren hun beste bieren: van traditionele trappisten en verfrissende witbieren tot innovatieve craftbieren. Er is straatanimatie voor de sfeer. En wie toch niet zo’n fan is van bier, kan proeven van lokale delicatessen en culinaire hoogstandjes.

Meer info: www.middelkerke.be

De Kazerne Dossin in Mechelen kiest voor haar tijdelijke tentoonstelling voor een minder bekend verhaal. Sporten in het concentratie­ en vernietigingskamp Auschwitz had een dubbele betekenis. Het was vaak een manier om discipline af te dwingen en om te straffen. Nazi’s dwongen gevangenen om uitputtende oefeningen te doen in combinatie met drillen en zingen. Maar sport had ook een tegenovergestelde invulling in het kamp. De gevangenen sportten om te ontsnappen aan de gruwelijke realiteit en om de tijd te doden na lange dagen van dwangarbeid. Brieven, foto’s en getuigenissen vertellen de verhalen van sport en sporters in Auschwitz. Je kan de tentoonstelling nog tot 10 december 2025 bezoeken. Meer info: www.kazernedossin.eu

BOEK

De beste ontbijtrecepten van Pascale

De meesten van ons grijpen elke ochtend naar hetzelfde ontbijt. Logisch, het is makkelijk en vertrouwd. Daar wil Pascale Naessens graag verandering in brengen, met 64 inspirerende ontbijtideeën die niet alleen eenvoudig en snel te bereiden zijn, maar ook verrassend lekker en voedzaam. En het heeft niets dan voordelen, want een ontbijt met goede eiwitten, gezonde vetten en vezelrijke, onbewerkte koolhydraten is belangrijk. Het helpt je bloedsuikerspiegel stabiel te houden, zodat je langer verzadigd blijft, meer energie hebt en je mentaal scherp voelt. Geen cravings en energiedips, maar een krachtige, energieke start van je dag. Met de recepten in dit boek ontdek je hoe je voedzame, heerlijke en gevarieerde ontbijten maakt zonder uren in de keuken te staan.

Kijk op pagina 55 van dit magazine en win een exemplaar van het boek.

Strandbloemen voor de OKRA-Zorgweek

Van 16 tot 22 juni vindt de OKRA­Zorgweek plaats. In deze week wil OKRA haar dankbaarheid uitdrukken voor iedereen die kleur geeft aan levens. Een fijne babbel, de buurman die je komt opzoeken, iemand die gewoon even vraagt hoe het met je gaat … Het zijn de kleine dingen die je dag opfleuren. We wilden onze leden dan ook de kans geven om iemand te bedanken met de boodschap ‘Jij brengt kleur in ’t leven’. Dat deden we met zelfgemaakte strandbloemen. Want wie heeft als kind geen bloemen van crêpepapier gemaakt op het strand? Het is een typische traditie, uniek voor onze kust. De actie was alvast een groot succes: via de trefpunten bestelden OKRA­leden meer dan 35 000 kaartjes om aan de bloemen te hangen en iemand in hun leven mee te bedanken.

PODCAST Wat als het je overkomt?

Wat als het stormt in je hoofd? Eén op de vier krijgt ooit een psychiatrische diagnose. “Dat is geen keuze, maar iets dat je overvalt”, vertelt psychiater Dirk De Wachter in de nieuwe HLN­podcast Tot het je overkomt. Samen met hem volgen we het persoonlijk traject van veertien Vlamingen met een mentale kwetsbaarheid doorheen de psychiatrie.

PODCAST Stoffelijk

Valère, de partner van Veerle Duflou, koos ervoor zijn lichaam aan de wetenschap te schenken. Nu, tien jaar na zijn overlijden, wil Veerle weten wat er met die lichamen gebeurt. Ze trekt naar het anatomielab van de Universiteit Antwerpen en volgt de mensen bij wie deze lichamen terechtkomen. Hoe verloopt een donatieproces? Hoe ervaren deze mensen dat? Hoe helpt het de wetenschap vooruit? En wat is er met het lichaam van Valère gebeurd? Stoffelijk is een vijfdelige podcast, op de raaklijn tussen leven en dood, human interest en wetenschap. Het relaas van Veerle is tegelijk teder en intiem, maar ook onomfloerst en direct.

OKRA MIDWEEK VAYAMUNDO HOUFFALIZE

19 TOT 23 OKTOBER 2025

Tijd om samen te genieten van de vele rijkdommen die de Belgische Ardennen ons te bieden heeft! OKRA vertrekt met bussen vanuit elke provincie naar Houffalize. We genieten van vijf dagen verblijf in volpension in Vayamundo, Ol Fosse d’Outh, met unieke ligging aan de Ourthe. Tussendoor genieten we van het activiteitenaanbod gebracht door het OKRA­team en de ploeg van Vayamundo. We maken hierbij zeker gebruik van de mooie accommodatie en de ideale wandelomgeving.

Een kleine greep uit de activiteiten: aquagym, fitness, zwemmen, creaworkshops, quiz, begeleide natuurwandelingen, petanque, lijndans en kubb. Ook de app­man zal aanwezig zijn om ons niet alleen bij te staan, maar ook tips te geven bij het gebruik van gsm en/of tablet.

PRAKTISCHE INFORMATIE

Verblijfplaats: Ol Fosse d’Outh (Vayamundo) – Houffalize

Deelnameprijs per persoon: 745 euro

Toeslag eenpersoonskamer: 95 euro

Inbegrepen in de prijs: vervoer met autocar vanop verschillende opstapplaatsen (minstens één per provincie), verblijf in volpension vanaf lunch dag één tot en met lunch dag vijf, handdoekenpakket, bezoeken zoals vermeld in het programma, het vermelde activiteitenaanbod, OKRA­reisbegeleiding

Daguitstap naar Namen, met cultureel dagprogramma en lunch

Stop in de heenreis in het historische stadje Gembloux met lunch ter plaatse, tijdens de terugreis stoppen we aan gasthof Delicia voor een muzikale lunch, alvorens de terugreis te hervatten.

Een annulatie­ en reisbijstandsverzekering is niet inbegrepen: prijs per persoon in dubbel kamer: 60 euro prijs per persoon in single kamer: 67 euro

INFO EN INSCHRIJVINGEN

Bij voorkeur via de QR­code hierboven of via http://bit.ly/42OaRUA

Telefonisch via 02 246 67 16 op 5 juni en op 12 juni telkens van 9u tot 12u ­ andere dagen is telefonische bereikbaarheid niet gegarandeerd Via mail naar info@okrareizen.be

HORIZONTAAL 1 vrouwelijk roofdier

6 vitrine 12 inwendig orgaan

13 ondeugend 14 stelkunde 17 moerassig 19 tot afscheid

20 uit nalatenschap verkrijgen

22 muzieknoot 23 sneeuwschoen

24 deel v.h. reukorgaan 25 breinaald 26 overmatig 28 getijde

29 editie 31 nieuwe stijl

32 herkauwer 35 Europese vrouw

38 vrouwtjesschaap 39 watering

40 hulde 43 ogenblik 46 bevestigend antwoord 47 Romanum Imperium

48 a priori 49 Eerwaarde Heer 51 hoge berg 52 nutteloze last 54 niet tegen 55 pers. vnw.

57 plattegrond 59 regeringsreglement 60 moskeetoren

63 gehakte biefstuk 66 woestijnbron 67 Scandinaviër 68 herhaling 69 roofvogel.

VERTICAAL 1 kort geleden

2 griezelig 3 melkklier 4 spinrag 5 onwerkelijk 7 orkaan 8 op de wijze van 9 index 10 grote bijl 11 op een plaats 15 livreiknecht

16 Antilliaans eiland 17 steekwapen

18 godin v.d. vrede 21 Verenigde

Staten 27 geest 30 deel v.d. voet 33 graafdier 34 hooghartige houding 36 loofboom 37 vreemde munt 40 slavenschip 41 Aziaat 42 pl. in Israël 43 lentemaand 44 rebellie 45 bruinrode kleur 46 helaas 50 griezelgenre

53 schuif 56 heel vervelend

58 koraaleiland 61 wolvlokje 62 muisarm 64 gard 65 grote papegaai.

Oplossing mei PARAPLU

Oplossing kruiswoordraadsel juni 2025

Schiftingsvraag: Hoe lang is de Donau?

Bezorg ons de oplossing van het kruiswoordraadsel via wedstrijd@okra.be voor 25 juni 2025. Vermeld je naam, adres, voorkeurprijs en het antwoord op de schiftingsvraag. De winnaars worden persoonlijk verwittigd.

Insturen via post kan ook: OKRA vzw, wedstrijd juni 2025, PB 40, 1030 Brussel.

Tip: Je vindt het antwoord op de schiftingsvraag elders in dit OKRAmagazine.

Frankeer je brief zelf, maar een ongebruikte postzegel toevoegen om deel te nemen is niet langer nodig.

Los het kruiswoordraadsel op en win één van onderstaande prijzen.

• 5 exemplaren van “Gezond gewicht 3” van Sandra Bekkari

• 5 exemplaren van “Wat als we er samen over praten?” van Sarah Bal

• 5 exemplaren van “Een dodelijke biecht” van Toni Coppers

• 3 exemplaren van “De beste ontbijtrecepten van Pascale” van Pascale Naessens

SUDOKU

Vul de sudoku in door in elk blokje een cijfer van 1 tot en met 9 te schrijven. Let op: in elke rij, kolom en 3x3­blok mag elk cijfer maar één keer voorkomen!

Medewerkers OKRA-magazine juni 2025

Ankie Beerten, Wim Bogaert, An Candaele, Dominique Coopman, Karlijn De Haes, Peter Dhaese, Jurgen D’Ours, James Arthur Ghesquière, Els Hoebrechts, Eric Hulsmans, Fons Jacobs, Lisa Kaspers, Marijn Loozen, Ellen Ophalvens, Steven Reynders, Ingrid Samson, Kaat Soetermans, Eric Sohl, Kristof Vadino, Arno Vande Velde (Arnoleon), Ellen Van Reybrouck, Lucie Van Hemelrijk, Karin Vanhoven, Hilde Van Malderen, Matthias Van Milders, Tom Van Welkenhuyzen en Arno Vermeulen.

Coördinatie en eindredactie Arno Vermeulen en Jurgen D’Ours

Vormgeving Ankie Beerten en Tom Van Welkenhuyzen

Reclameregie Trevi plus bvba, Katrien Lannoo, Meerlaan 9, 9620 Zottegem, 09 360 48 54, Katrien@treviplus.be

Druk Dessain Printing, Mechelen

Coverfoto Kristof Vadino

Oplage 163 620 exemplaren

Verantwoordelijke uitgever Sonja Vertriest, Haachtsesteenweg 579, 1030 Brussel

Zonder schriftelijke toestemming van de uitgever mag geen enkele tekst of illustratie geheel of gedeeltelijk worden gereproduceerd. Advertenties vallen niet onder de verantwoordelijkheid van de uitgever.

Het julinummer verschijnt uiterlijk op 27 juni 2025. Je kunt OKRA­magazine ook lezen via www.okra.be.

Contacteer magazine@okra.be over OKRA­magazine of secretariaat@okra.be voor een andere vraag. Via post: OKRA vzw, Haachtsesteenweg 579, 1030 Brussel.

Verfrissende Chardonnay in Chablis-stijl

Nu tijdelijk met 45% korting

2024 Comtesse de Galix ‘Galets Blancs’ Chardonnay, Frankrijk, Pays d’Oc

Een pareltje van Franse bodem! Deze opwekkend frisse Chardonnay charmeert door zijn ranke stijl à la Chablis, sappig wit fruit en knapperige mineralen. Geen hout en boter maar lekker puur fris fruit en daardoor een echte crowd pleaser. Blind geproefd dus beslist goede wijn.

Code voor korting: OCRG516

10,99