Publieksjaarverslag 2023

Jaarbeeld 2023

Voorwoord 2

Voor de inwoners van het 5 Noordzeekanaalgebied

Interview 6

De bodem in Buiksloterham veilig saneren

Interview 10

Forse milieuwinst met het Ammoniakakkoord

Een greep uit het nieuws 14 van 2023

Interview 16

520 flexwoningen dankzij snelle vergunningverlening

Interview 20

Rauwe kooks signaleren met cameratoezicht

Een greep uit de projecten 24

Interview 26

Duurzamere kantoren met energielabel C

2023 in cijfers 30

Omgevingsdienst

Voorwoord

In 2023 vierden we een mijlpaal! De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied bestond precies 10 jaar. We keken terug op een decennium van milieu­, bodem­ en bouwvergunningen verlenen, toezicht houden op naleving van de regels, en handhaven wanneer nodig. Waarin we ons dagelijks inzetten voor een duurzame, veilige en gezonde leefomgeving.

Het jaar bracht ook nieuwe uitdagingen. De Onderzoeksraad voor Veiligheid benadrukte in een rapport de noodzaak voor bedrijven en overheden, om de gezondheid van burgers beter te beschermen tegen industriële uitstoot. Samen met andere omgevingsdiensten schreven we een ‘position paper’, waarin we ons hard maken voor aanscherping van wet­ en regelgeving. Dit is nodig om de gezondheid van omwonenden beter te beschermen tegen gevolgen van schadelijke uitstoot door bedrijven. In september bespraken we dit met de Tweede Kamer.

Een primeur was het akkoord dat we sloten met cacaoproducent ofi en MOB. Samen met het bedrijf en de milieuorganisatie maakten we afspraken over het versneld terugdringen van de uitstoot van de cacaofabriek. Daarmee bereikten we een forse winst voor natuur en milieu en werd een mogelijke eindeloze juridische strijd voorkomen.

Ons bouwteam was verantwoordelijk voor de vlotte vergunningverlening voor 520 flexwoningen, die worden ingezet in de strijd tegen de enorme woningnood in Amsterdam. Op een andere plek in de stad wordt grond geschikt gemaakt voor woningbouw. Bij dit grote saneringsproject in het gebied Buiksloterham, zorgden we ervoor dat overlast voor de omgeving zoveel mogelijk werd beperkt en vervuilde grond veilig afgevoerd.

Het jaar eindigde met een positief resultaat: 96% van de kantoren binnen ons gebied voldeed aan de duurzaamheidsnorm Label C, waarop wij controleren. Compliment aan alle kantooreigenaren die dit voortvarend hebben opgepakt.

Deze voorbeelden illustreren de diversiteit en complexiteit van ons werk in het Noordzeekanaalgebied, waar industrie en woongebieden nauw met elkaar verweven zijn. Waar wij ons blijven inzetten voor een duurzame, veilige en gezonde leefomgeving voor u en alle inwoners, elke dag opnieuw.

Loes de Maat, directeur Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied

Voor de inwoners van het Noordzeekanaalgebied

In het werkgebied van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (OD NZKG) wordt het steeds drukker: meer industrie, meer mobiliteit en een forse woningbouwopgave. Ontwikkelingen die impact hebben op de kwaliteit van de leefomgeving. Bewoners, werkgevers, werknemers en recreanten: iedereen heeft er baat bij dat de regio veilig en leefbaar is en blijft. De OD NZKG speelt daarbij een belangrijke rol. Wij staan voor een duurzame, veilige en gezonde leefomgeving.

Wij verstrekken vergunningen, controleren en handhaven

De OD NZKG is een van de grotere omgevingsdiensten in Nederland. Milieuvergunningen verstrekken en controleren, op het gebied van milieu, bodem en bouw, is de kern van ons werk. Dit doen we namens acht gemeenten (Amsterdam, Amstelveen, Aalsmeer, Diemen, Haarlemmermeer, Ouder­Amstel, Uithoorn en Zaanstad) en drie provincies (Flevoland, NoordHolland en Utrecht). Met daarbij altijd de focus op ons doel: het waarborgen en beschermen van een duurzame, veilige en gezonde leefomgeving.

We hebben gespecialiseerde kennis en adviseren onze opdrachtgevers

We hebben veel kennis in huis over bijvoorbeeld geluid, luchtkwaliteit, omgevingsveiligheid, tunnels, geluid en energiebesparing. Daarom denken we ook vaak met overheden mee over ruimtelijke plannen. Wat past er aan bedrijvigheid, infrastructuur en bouw? Welke gevolgen heeft dat voor de leefbaarheid? Ook denken wij mee over wat er nodig is om de samenleving te verduurzamen. We adviseren hierover bij het maken van beleid.

Oprichting omgevingsdiensten

Bijna alle 29 omgevingsdiensten in Nederland zijn opgericht na de vuurwerkramp in Enschede en de cafébrand in Volendam. De regelgeving van de verschillende instanties bleek niet goed op elkaar afgestemd. Het organiseren van vergunningverlening, toezicht en handhaving op het gebied van de leefomgeving moest beter en op afstand van de politiek. Er ontstond behoefte aan regionaal werkende organisaties die kennis en kunde combineren.

Meld overlast bij ons

Meldingen van overlast door geur, stof of geluid zijn heel waardevol: dit helpt ons gericht onderzoek te doen naar de oorzaken. Via odnzkg.nl kun je eenvoudig een melding doen. Wij onderzoeken dan waar de overlast vandaan komt. Is het duidelijk welk bedrijf de overlast veroorzaakt? Dan beoordeelt een inspecteur of het bedrijf dat de overlast veroorzaakt, de regels naleeft. Bij overtredingen kunnen wij actie ondernemen.

De bodem in Buiksloterham

Pim Hartman:

‘Het is onze taak om de overlast zoveel mogelijk te beperken’

veilig saneren

Het voormalig industrieterrein Buiksloterham in Amsterdam-Noord wordt omgetoverd tot woon- en werkgebied. Door de industrie in het verleden is de bodem op veel plaatsen verontreinigd. Daarom laat de gemeente Amsterdam de bodem saneren, oftewel verbeteren, reinigen en opruimen. De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied houdt namens de gemeente toezicht op een correcte uitvoering. Pim Hartman, hoofdinspecteur Bodemtoezicht: ‘Het is misschien wel de grootst lopende Nederlandse bodemsanering van dit moment.’

De bodemsanering in Buiksloterham gebeurt in delen. Afgelopen jaar was het voormalig AGA­gasterrein aan de beurt. ‘Hier heeft vroeger een elektrozuur­ en waterstoffabriek gestaan’, vertelt Pim. ‘Daardoor zijn er grote hoeveelheden oplosmiddelen zoals chloor in de grond terechtgekomen, soms tot wel dertig meter diep.’

Werken in de kou Tijdens het saneren komen schadelijke dampen vrij. Daarom monitort de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied de luchtkwaliteit nauwlettend met behulp van een eNose. Ook vinden de werkzaamheden in een grote tent plaats en alleen in de koude periode.

Pim: ‘Zo blijven de dampen beperkt.’

Zoveel mogelijk sterk­verontreinigde grond wordt gereinigd. Grond die niet gereinigd kan worden, gaat per schip naar een stortlocatie. Deze grond wordt tijdens transport afgedekt om uitdamping te voorkomen. Grond die minder sterk verontreinigd is mag onder de juiste condities worden hergebruikt. Er wordt dan een leeflaag aangebracht, een soort dikke beschermlaag. Die voorkomt dat de schadelijke stoffen vrijkomen of zich verspreiden.’

‘Dit hergebruik heeft als voordeel dat je zo het aantal vrachtbewegingen beperkt’, legt Pim uit. Buiksloterham ligt in een drukke omgeving, dus als je alle grond moet afvoeren en vervangen, heeft dat een te grote impact op het wegennet eromheen. ‘Het is ook onze taak om die overlast zoveel mogelijk te beperken.’

Veilig afvoeren

Ook moet de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied altijd voorbereid zijn op onverwachte gebeurtenissen. Zo stuitte de aannemer vorig jaar op een grote hoeveelheid kwik. Omdat kwikdampen erg giftig zijn, moest deze vloeistof in volledig lucht­ en waterdichte containers via vrachtschepen naar een stortlocatie worden gebracht. ‘Samen met Rijkswaterstaat hebben we ervoor gezorgd dat dit snel kon gebeuren. Je wil niet dat er kans is op blootstelling aan de omgeving.’

Wanneer de sanering van Buiksloterham is afgerond, kan Pim nog niet zeggen. ‘Het streven is om in 2030 klaar te zijn, maar ik denk niet dat we dat gaan halen. Het is een omvangrijk project, een van de grotere saneringen in Nederland’

Wat is een eNose?

Een eNose is een apparaat dat helpt om de aanwezigheid van schadelijke gassen in de lucht te signaleren. Een elektronische neus dus. Zijn er veranderingen in de luchtsamenstelling? Dan geeft de eNose automatisch een melding, die binnenkomt bij de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied. Ook is de eNose een hulpmiddel bij onderzoek naar geurklachten. In het Noordzeekanaalgebied zijn op dit moment zo’n honderd eNoses te vinden, onder andere in de buurt van Westpoort, het AmsterdamRijnkanaal, Tata Steel en Buiksloterham.

‘Je wil niet dat de omgeving wordt blootgesteld aan giftige stoffen’

Forse milieuwinst Ammoniakakkoord

Colinda Geertsma:

‘Als je de gedeelde belangen opzoekt, kun je samenwerken’

met het

In 2023 sloten milieuorganisatie Mobilisation for the environment (MOB), cacaoproducent Olam Food Ingredients (ofi) en de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied samen het Ammoniakakkoord. Hierin staat dat ofi uit Koog aan de Zaan versneld moet voldoen aan de toekomstige uitstootnorm voor ammoniak. Colinda Geertsma, directeur Regulering en Expertise van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied: ‘Door de uitstoot zover terug te dringen, is het schadelijke effect op het milieu nu al fors minder.’

In 2020 herzag de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied de vergunning van ofi – toen nog Olam. Om de natuur, de biodiversiteit en omwonenden te beschermen, moest ofi voor 2028 fors minder ammoniak gaan uitstoten en zou de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied hierop ook strenger toezien. Colinda: ‘Hierop stapte ofi naar de rechter en vroeg meer tijd. Tegelijkertijd stapte ook de MOB naar de rechter: de milieuorganisatie vond ons niet streng genoeg. Ofi moest volgens hen per direct aan die nieuwe norm moest voldoen.’

Samen om tafel

De rechter gaf de MOB gelijk. ‘Maar wij hadden ofi niet voor niets wat meer tijd gegeven: het is niet haalbaar om als fabriek je uitstoot van de een op andere dag te verminderen, dus wij kunnen hierop dan ook niet handhaven. We zaten als Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied echt tussen twee partijen in.’

Daarom gingen de drie partijen met elkaar om tafel om te kijken wat wél haalbaar was. Ook werd zo voorkomen dat het op een eindeloze juridische strijd uitliep. Colinda: ‘Ofi wilde meewerken, die heeft zelf ook duurzaamheidsambities. Maar ze willen ook regelruimte hebben en niet bij elke overschrijding van de norm direct een dwangsom riskeren.’

Lagere uitstootnorm

Uiteindelijk leidden de overleggen tussen de MOB, ofi en de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied tot het Ammoniakakkoord, met gezamenlijke afspraken over het saneringspad dat ofi zou volgen. Niet alleen belooft ofi hierin de ammoniakuitstoot op de meeste plekken al voor 1 oktober 2024 terug te dringen; de uitstootnorm die in het akkoord staat, is zelfs lager dan oorspronkelijk in de vergunning stond.

‘Door de uitstoot zover terug te dringen, is het schadelijke effect op het milieu fors minder. Net als de geuroverlast, waarover uit de omgeving veel klachten kwamen’, vertelt Colinda. Maar dat is niet de enige winst die het Ammoniakakkoord heeft opgeleverd. ‘Het is ook een voorbeeld voor andere industrieën. Je kunt hiermee laten zien dat ook ogenschijnlijke tegenstanders kunnen samenwerken, zolang je de gedeelde belangen en ambities maar opzoekt.’

Wat staat er in het Ammoniakakkoord?

In het Ammoniakakkoord staan de afspraken die de MOB, de OD NZKG en ofi maakten over de maximaal toegestane emissie van ammoniak bij ofi. Ofi had al beloofd de ammoniakemissies voor januari 2028 terug te dringen. In het akkoord staat dat ofi al uiterlijk 1 oktober 2024 moet voldoen aan de toekomstige landelijke emissienorm voor ammoniak van 5 mg/ Nm3* in plaats van 30 mg/ Nm3 voor vier van de vijf meetpunten. Voor het vijfde meetpunt krijgt ofi wel tot 1 januari 2028 de tijd. Zo heeft ofi voldoende tijd om dit realiseren, onderzoek te doen en de nodige vergunningen aan te vragen.

*mg/ Nm3 = milligram per normaal kubieke meter

‘Het Ammoniakakkoord is ook een voorbeeld voor andere industrieën’

Een greep uit het nieuws van 2023

17 januari

Openstellingsvergunning

Piet Heintunnel

De OD NZKG geeft de openstellingsvergunning voor de Piet Heintunnel af. De Piet Heintunnel is sinds 2021 dicht voor een renovatie, om te voldoen aan de nieuwe Tunnelwetgeving. odnzkg.nl

22 februari

Start cameratoezicht

Tata Steel

De OD NZKG is gestart met een pilot met cameratoezicht bij Tata Steel. Daarmee verbreden we het toezicht op de Kooksgasfabrieken van de staalproducent. Emissies van rauwe kooks worden zo

vroegtijdig gesignaleerd. Het is voor zover bekend de eerste keer dat een Omgevingsdienst camera’s gebruikt voor toezichthoudende taken bij luchtemissies. odnzkg.nl

16 juni

Afspraken over veilig ontbranden vuurwerk op festivals tijdens droogte

Het was nog nooit zo lang droog als nu. Het is vandaag 16 juni al 35 dagen geleden dat er voor het laatst regen viel. Door klimaatveranderingen zullen periodes van droogte steeds vaker voorkomen. Meestal in de zomer, wanneer er ook veel festivals zijn. Hierbij worden regelmatig vuurwerkshows ingezet door de optredende artiesten. Rondvliegend vuurwerk in de buurt van de uitgedroogde natuur klinkt als een potentieel risico, maar is dat het ook?

De OD NZKG en de Veiligheidsregio Kennemerland hebben afspraken gemaakt over het veilig ontbranden van vuurwerk bij evenementen. odnzkg.nl

7 juli

MOB, ofi en OD NZKG realiseren forse winst natuur en milieu

Milieuorganisatie Mobilisation for the Environment (MOB), cacaoproducent Olam Food Ingredients (ofi – voormalig Olam) en de OD NZKG hebben afspraken gemaakt waardoor ofi Koog aan de Zaan versneld voldoet aan de toekomstige emissienorm voor ammoniak. Hierdoor zal ofi in de nabije toekomst ook geen nationale piekbelaster van stikstof meer zijn. odnzkg.nl

12 september

Omgevingsdiensten pleiten voor wijziging wet- en regelgeving om gezondheid inwoners beter te beschermen

De omgevingsdiensten OD NZKG, DCMR Milieudienst Rijnmond en ODRN pleiten in een position paper voor een wijziging van de wet­ en regelgeving. Dit is nodig om de gezondheid van omwonenden beter te beschermen tegen de nadelige gevolgen door schadelijke uitstoot van industriële bedrijven als Tata Steel (IJmuiden), Chemours (Dordrecht) en APN (Nijmegen). odnzkg.nl

9 oktober

Ondertekening convenant voor toezicht met drones

Vandaag ondertekende directeur

Loes de Maat van de OD NZKG het convenant waarmee we groen licht krijgen om gebruik te mogen maken van de exploitatievergunning van Omgevingsdienst NL (de overkoepelende organisatie van omgevingsdiensten). Deze vergunning maakt het mogelijk om met een drone in een luchtruim met restricties te vliegen, zoals bij havens of vliegvelden (90% van ons werkgebied). Dit betekent dat we onze drones meer kunnen inzetten voor inspecties en daardoor met hetzelfde aantal mensen meer kunnen doen. odnzkg.nl

21 december

23 oktober 60 controles op afvalscheiding: pilot Circulaire Economie

Inspecteurs van de OD NZKG zijn gestart met controles bij 60 bedrijven, specifiek gericht op afvalscheiding. Dat is een primeur, want tot nu toe was deze ‘afvalcontrole’ een onderdeel van de integrale controles. Het is een onderdeel van het pilotproject ‘Circulaire Economie in toezicht en handhaving’, waarmee de OD NZKG inzicht wil krijgen in de afvalstromen en het scheidingsgedrag van bedrijven.

odnzkg.nl

Overgrote deel van kantoren goed op weg met energielabel C

Maar liefst 96% van de kantoren in het Noordzeekanaalgebied heeft inmiddels energielabel C of hoger. Slechts 84 kantoren die onder de verplichting vallen, voldoen nog niet. De verplichting om energielabel C te hebben, ging op 1 januari 2023 in. Vanaf dat moment is de OD NZKG gaan handhaven op de kantoren die op dat moment nog geen energielabel C of hoger hadden, of waarvan dit nog niet bekend was. Door de kantoren te verduurzamen wil de overheid de uitstoot van broeikasgassen omlaag brengen. odnzkg.nl

520 flexwoningen vergunningverlening

dankzij snelle

‘Flexwoningen zijn een snelle oplossing voor de woningnood’

Abdenassar Boubaouch:

Eind 2023 verleende de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied een vergunning voor de bouw van 520 flexwoningen langs de Gaasperdammertunnel. Deze tijdelijke woningen zijn onderdeel van de overheidsmaatregelen tegen de huidige woningnood. Abdenassar Boubaouch, Senior Adviseur

Vergunningverlening Bouw: ‘Het is bijzonder dat we deze vergunning in zo’n korte tijd konden verlenen.’

Abdenassar: ‘Flexwoningen zijn tijdelijke prefabwoningen. In dit geval moeten ze na vijftien jaar weer weg. Alle woningen zijn demontabel, wat betekent dat je ze kunt afbreken en op een andere locatie weer kunt opbouwen.’

Omdat de woningen tijdelijk zijn, gelden er minder zware regels dan voor permanente bouwprojecten. Toch is het best bijzonder dat de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied de vergunning snel kon verlenen. Abdenassar: ‘Het gaat om 520 woningen verdeeld over dertien woonblokken,

die bij elkaar een groot gebied beslaan. Normaal gesproken geldt voor een project van dergelijke omvang een uitgebreidere vergunningprocedure die vaak langer dan zes maanden duurt. Meestal wordt zo’n groot project ook verdeeld over meerdere vergunningsaanvragen.’

Eén aanspreekpunt

Deze keer was dat niet het geval en werd voor het hele project één aanvraag ingediend. Dat terwijl het project wordt uitgevoerd door drie woningcorporaties, met elk hun eigen

architecten en adviseurs. Abdenassar: ‘Daarom hebben we afgesproken dat er één aanspreekpunt kwam, om zo de aanvraagprocedure makkelijker te laten verlopen. Het was nog best een uitdaging om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen, maar dat is uiteindelijk wel gelukt.’

Daarbij valt dit project onder de crisis­ en herstelwet, wat er ook voor zorgde dat de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied een versnelde procedure kon volgen. ‘Dat was ook spannend’, zegt Abdenassar. ‘Het gebied was aangemerkt als groen, dus woningbouw paste niet in het bestemmingsplan.’ Vanwege de woningnood wees de overheid de bouw toch aan als project binnen de crisis­ en herstelwet, gericht op de versnelling van innovatieve en duurzame infrastructurele projecten.

Sociale huurwoningen

Hierdoor duurde de vergunningprocedure voor

dit project alles bij elkaar slechts vier maanden. Naar verwachting worden de flexwoningen eind 2024 opgeleverd. De gemeente Amsterdam heeft opdracht gekregen om de komende jaren tot drieduizend van dit soort flexwoningen te bouwen, op verschillende plekken in de stad. De overheid betaalt hieraan mee. Alle flexwoningen zijn sociale huurwoningen en bieden zo een snelle oplossing voor de woningnood. Van deze woningen is 70 procent bedoeld voor bewoners die voorrang krijgen, zoals jongvolwassenen, gezinnen en senioren. De overige 30 procent is voor statushouders.

Wat er na vijftien jaar met de woningen gebeurt, kan Abdenassar niet zeggen. ‘In principe moeten ze dan weg of worden verplaatst. Maar het kan best zijn dat de gemeente er tegen die tijd voor kiest om ze te behouden. In dat geval moet er wel weer een nieuwe vergunning worden aangevraagd, omdat er dan andere regels gelden.’

Rauwe kooks signaleren met cameratoezicht

Patrick Bruinooge:

‘Ongare kooks zijn schadelijk voor mensen en voor het

De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied houdt sinds 2023 cameratoezicht op de twee Kooks- en Gasfabrieken van Tata Steel. Het is de eerste keer dat een omgevingsdienst voor dit doel camera’s inzet. Patrick Bruinooge, inspecteur Intensieve Handhaving: ‘Zo kunnen we de fabrieken op een effectieve en efficiënte manier 24 uur per dag in de gaten houden.’

‘Het ging eerst om één camera, gericht op Kooks­ en Gasfabriek 2. Later in het jaar is er nog een camera bijgekomen’, vertelt Patrick. ‘Die bevindt zich in de toren van het gemeentehuis van Velsen, op zo’n vijftig meter hoogte, en kijkt uit op Kooks­ en Gasfabriek 1.’

Kort geding

Tata Steel spande direct na het plaatsen van de eerste camera een kort geding aan tegen de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied. De staalproducent eiste dat het cameratoezicht per direct werd gestaakt. ‘De rechter oordeelde dat het toepassen van cameratoezicht zoals het nu plaatsvindt bij Tata Steel geoorloofd is en stelde de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied in het gelijk. ‘

Zwarte wolken

Met behulp van de camera’s kan de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied de uitstoot van rauwe kooks vroegtijdig signaleren en zo bepalen of er een dwangsom moet worden opgelegd. Patrick: ‘Een van mijn collega’s leest de camerabeelden uit. Dat kost hem zo’n twee uur per dag; veel minder tijd dan wanneer iemand ter plekke handmatig toezicht houdt.’ Deze zogeheten ‘uitlezer’ scrolt versneld door de beelden. Ziet hij geen witte, maar zwarte rookwolken? Dan meldt hij dit bij de toezichthouder, die vervolgens een kijkje gaat nemen bij de Kooks­ en Gasfabrieken.

Het terugkijken van camerabeelden is maar een klein deel van ons volledige onderzoek. Niet álle uitstoot is het gevolg van rauwe kooks of een andere soort overtreding. Aan alleen (camera) beeld van een rookwolk valt namelijk niet af te lezen wat er aan de hand is, of deze schadelijk is en of er een overtreding plaatsvindt. Daar is nader onderzoek voor nodig.

‘Een camera is dus een handig instrument om onze vergunning­, toezicht­, en handhavingstaken mee te versterken’, zegt Patrick. ‘Zeker in gevallen waarbij je te maken hebt met een doorlopend productieproces van 24 uur per dag, 365 dagen per jaar. Het is niet mogelijk om continu fysiek toezicht te houden en we willen niet afhankelijk zijn van een toevallige waarneming van een toezichthouder of een melding van het bedrijf zelf of uit de omgeving.’

De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied onderzoekt op dit moment of het uitlezen van de camerabeelden kan worden geautomatiseerd met behulp van kunstmatige intelligentie. ‘Zo kunnen we de signalering van mogelijke rauwe kooks nog meer versnellen.’

Wat is rauwe kooks?

In de Kooks­ en Gasfabrieken van Tata Steel wordt onder hoge temperatuur gas uit steenkool verwijderd. Het product dat overblijft is kooks: een brandstof voor de hoogovens. Wordt de steenkool niet voldoende verhit? Dan komen er zeer zorgwekkende stoffen (ZZS) vrij die schadelijk zijn voor mensen en voor het milieu. Dit noemen we uitstoot door ‘ongare’ of ‘rauwe kooks’. Dit is volgens de Europese wet­ en regelgeving verboden.

‘Een camera is een handig instrument om onze vergunning-, toezicht-, en handhavingstaken mee te versterken’

Een greep uit de projecten

De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied is betrokken bij veel ruimtelijke projecten. Daarbij gaat het vaak om verlenen van bouw- en/of bodemvergunningen en om het waken over de veiligheid en bijvoorbeeld voorkomen van geluidoverlast voor de omgeving tijdens de uitvoering.

Windturbines

In het Klimaatakkoord staat dat in 2030 van alle elektriciteit 70 procent uit hernieuwbare bronnen komt. Dat gebeurt met zonnepanelen op daken en in zonneparken en windturbines op zee en op land. In de Regionale Energiestrategieën (RES) is gezocht naar locaties waar duurzame energie kan worden opgewekt door middel van zonnepanelen of windturbines.

De OD NZKG speelt een belangrijke rol bij initiatieven voor windenergie in Noord­Holland. Namens de provincie gaan we onder andere over de omgevingsvergunningen, meldingen en maatwerk voor de bouw van windturbines en/of een windmolenpark tussen 5 en 100 megawatt. Ook zijn we verantwoordelijk voor toezicht en handhaving tijdens de bouw van windturbines.

Daarnaast adviseert de OD NZKG de provincie over op te stellen beleid en milieueffectrapportages voor omgevingsplannen.

We behandelen de vergunningsaanvraag voor drie windturbines bij de Noorder IJplas in Amsterdam en voor de uitbreiding van het windpark Boekelermeer ter hoogte van Sortiva. Daarnaast is er vooroverleg voor de zuidelijke uitbreiding van windpark Boekelermeer, het havengebied van Amsterdam en Aalsmeer

We verwachten de komende jaren meer initiatieven voor windenergie. Zo worden locaties verkent die mogelijk geschikt zijn om windturbines te plaatsen door Zaanstad, Diemen en Haarlemmermeer.

Zuidasdok

Het programma Zuidasdok is één van de grootste infrastructurele projecten van Nederland. Het project zorgt voor een betere bereikbaarheid in Amsterdam en van het noordelijk deel van de Randstad, zowel over de weg als met het openbaar vervoer. De OD NZKG verleent vergunningen op het gebied van bouw en bodem voor dit project. Tijdens de uitvoering staan omgevingsveiligheid, bereikbaarheid en leefbaarheid centraal. Een complexe opgave.

De OD NZKG controleert de constructieve veiligheid van de geplande bouwwerken en of er volgens vergunning wordt gebouwd. Daarbij gaat het om omgevingsveiligheid, constructieve veiligheid en brandveiligheid, maar bijvoorbeeld ook of er binnen de geluidsonthefngen en bouwveiligheidsplannen wordt gewerkt. Daarnaast houden we in de gaten wat de kwaliteit van de bodem is en wat er met grond gebeurt die afgevoerd wordt.

In augustus 2023 was er een grote buitendienststelling. De A10 Zuid was 8 dagen afgesloten om twee loeizware dakdelen in te schuiven voor de nieuwe reizigerstunnel van station Amsterdam Zuid, de Brittenpassage. Dit station is het snelst groeiende station van Nederland en hard op weg het een na grootste station van Amsterdam te worden met naar verwachting 250.000 reizigers per dag in 2030.

Project Hoogfrequent Spoor Amsterdam

Het project Hoogfrequent Spoor Amsterdam (PHS) is een verzamelnaam voor diverse projecten in en rond het station Amsterdam Centraal. Om de verwachte reizigersstromen in de toekomst beter te kunnen verwerken, wordt op dit moment de aansluiting van de westelijke tunnel op de stationshal ingrijpend verbouwd. En aan de oostzijde van het station, aan de Dijksgracht, is gestart het bouwen van fly­over.

De OD NZKG verleende in 2023 omgevingsvergunningen voor het verbreden van de tunnel en bouwen van een grote ondergrondse fietsenstalling aan de oostzijde en het realiseren van een grote vlonder, als tijdelijke voetgangersroute in het IJ. Bij de werkzaamheden komt veel grond vrij. De bodemadviseurs van de OD NZKG hebben de samenstelling van deze grond nauwkeurig in beeld.

Geluidshinder is onvermijdelijk bij zo’n groot project. Voor werkzaamheden die veel geluid produceren of buiten de reguliere uren plaatsvinden, moet een onthefng worden aangevraagd; een taak voor de toezichthouders en geluidsexperts van de OD NZKG om die verzoeken te behandelen.

De werkzaamheden zullen naar verwachting tot 2030 duren.

Duurzamere kantoren met energielabel C

Rick Gerritzen:

‘Energiebesparende maatregelen verdienen zich uiteindelijk terug’

Sinds 1 januari 2023 zijn Nederlandse kantoorpanden verplicht om energielabel C te hebben. In het Noordzeekanaalgebied voldoet nu 96 procent hieraan. Ter vergelijking: dit percentage ligt voor heel Nederland naar schatting op slechts 62 procent. De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied handhaaft op deze verplichting. Rick Gerritzen, toezichthouder energiebesparing: ‘We zijn op tijd begonnen met het informeren van kantooreigenaren.’

De verplichting geldt voor alle kantoorpanden groter dan honderd vierkante meter. Binnen het werkgebied van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied zijn dit er in totaal zo’n 1800 – inclusief het pand van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied zelf. ‘Dat voldoet al sinds 2016 aan energielabel A en is daarmee nog energiezuiniger’, vertelt Rick. ‘Voor sommige panden geldt overigens een uitzondering. Monumentale kantoorpanden zijn bijvoorbeeld uitgesloten van de label­C­verplichting.’

Waarschuwingsbrief

In 2021 begon de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied als een van de eerste omgevingsdiensten al met het informeren van pandeigenaren over de nieuwe regelgeving. Toen bleek dat een deel al aan de nieuwe eisen voldeed. Rick: ‘In februari 2023 hebben we uiteindelijk nog zo’n 600 kantoren een waarschuwingsbrief gestuurd.’

Van die laatste groep was een deel zelf al druk bezig met het nemen van energiebesparende maatregelen. Andere kwamen door de waarschuwing snel in actie. Dat is niet zo verbazingwekkend, vertelt Rick: ‘Kantooreigenaren die na ontvangst van de waarschuwingsbrief geen maatregelen zouden treffen, konden een last onder dwangsom opgelegd opgelegd krijgen, een soort boete. Die kan voor grote kantoren oplopen tot wel 30.000 euro.’

Energie en geld besparen

Een goede motivatie dus, want met de juiste energiebesparende maatregelen kun je juist een hoop geld besparen. Rick: ‘De meeste eigenaren brengen betere isolatie aan, zodat meer warmte binnenblijft en kou buiten. Ook zonnepanelen zijn populair. Maar ook minder ingrijpende maatregelen, zoals radiatorfolie en ledlampen. Die investeringen verdienen zich uiteindelijk terug – vaak al binnen twee jaar.’

Duurzaamheid

Maar dat niet alleen: hoe energiezuiniger het kantoor, hoe beter voor het milieu. Het hebben van energielabel C – of hoger – past dan ook binnen de duurzaamheidsambities van de meeste kantoren. Veel weerstand is Rick als toezichthouder dan ook niet tegengekomen. ‘Hooguit probeerden sommige eigenaren onder de verplichting uit te komen. Maar ook die werkten uiteindelijk mee. We hebben dan ook nog geen enkele eigenaar een last onder dwangsom hoeven opleggen.’

In de toekomst worden de regels nog strenger: volgens het Klimaatakkoord moeten alle kantoren in 2050 volledig klimaatneutraal zijn. Over een aantal jaar zullen kantoren dus minimaal energielabel A moeten hebben. Rick: ‘Veel kantoren voldoen hier nu al aan, omdat ze weten dat dit eraan zit te komen. Dat is natuurlijk alleen maar heel erg mooi.’

Energielabel C: wat houdt dat in?

Wanneer een gebouw energielabel C heeft, betekent dit dat het een redelijk laag energieverbruik heeft. Energielabel C is na de labels A en B het laatste ‘groene’ energielabel. Energielabels D tot en met G zijn het minst energiezuinig. De energielabels vind je ook terug op huishoudelijke apparaten, zoals wasmachines en vaatwassers. A is overigens niet het hoogste label: pas bij een energielabel A++++ kun je spreken van volledig energieneutraal.

‘Het pand van het Noordzeekanaalgebied voldoet al sinds 2016 aan energielabel A’

2023 in cijfers

5.241

Overlastmeldingen

In 2023 ontvingen we 5.237 overlastmeldingen

Opdrachtgevers

Werkgebied van de Omgevingsdienst

Aantal bedrijven

In 2023 hielden we toezicht op 18.665 bedrijven.

Hiervan vielen 208 in de categorie ‘zwaardere industrie’

18.665 208

Provincie Noord­Holland, Provincie Utrecht, Provincie Flevoland, Gemeente Aalsmeer, Gemeente Amstelveen, Gemeente Amsterdam, Gemeente Diemen, Gemeente Haarlemmermeer, Gemeente Ouder­Amstel, Gemeente Uithoorn, Gemeente Zaanstad)

Amsterdam

Amsterdam

Amstelveen

Amstelveen

Aalsmeer

Aalsmeer

Noord-Holland

Noord-Holland

Haarlemmermeer

Haarlemmermeer

Ouder-Amstel

Zaanstad Diemen

Ouder-Amstel

Uithoorn

Uithoorn

Zaanstad Diemen

Flevoland

Utrecht

Flevoland

Utrecht

61

Lasten onder dwangsom opgelegd

Een last onder dwangsom is een herstelsanctie. Hierbij krijgt een bedrijf een bepaalde tijd om een overtreding te beëindigen. Gebeurt dit niet, dan moet het bedrijf een vastgesteld bedrag aan de omgevingsdienst betalen.

2.429

Meldingen

ongewoon voorval ontvangen

18.299

Controles uitgevoerd

953

Vergunningen verstrekt

De OD NZKG verstrekt vergunningen op het gebied van bodem, bouw en milieu.

Een ongewoon voorval is eengebeurtenis binnen een bedrijf die afwijkt van het normale bedrijfsproces en nadelige gevolgen voor het milieu kan opleveren. Een bedrijf moet een ongewoon voorval zo snel mogelijk bij ons melden zodat wij (indien noodzakelijk) ter plaatse kunnen gaan.

209

Handhavingsbesluiten genomen

Wanneer een bedrijf de regels overtreedt, kunnen wij een handhavingsbesluit opleggen, zoals een dwangsom of een (gedeeltelijke) sluiting van het bedrijf.

Aantal medewerkers

478

1 januari 2023 478 medewerkers

622

31 december 2023 622 medewerkers

67,11 Totaal miljoen

Colofon

Vormgeving

Vorm de Stad

Teksten interviews

Claudia Ruigendijk

Fotografie cover en interviews

Martijn Steiner Lovisa

Fotografie Loes de Maat

Kato Tan

Druk

Drukkerij Rijser

odnzkg.nl