van onze rug

De weg naar een behandeling voor mensen én honden met lage rugpijn

Vernieuwend onderzoek naar het verjongen van onze rug

Hoewel chronische lage rugpijn verschillende oorzaken kent, zijn verouderingsverschijnselen (“slijtage”) van de tussenwervelschijf één van de meest voorkomende oorzaken. Wetenschappers over de hele wereld doen veel onderzoek naar nieuwe behandelingen tegen lage rugpijn, zoals het EU gefinancierde iPSpine project. iPSpine is een Europese samenwerking van 21 instituten en experts die onderzoek doen naar een innovatieve behandeling om de rug te kunnen verjongen.

Verschil maken voor mensen én honden

Het iPSpine project wordt geleid door professor Marianna Tryfonidou van de faculteit Diergeneeskunde aan de Universiteit Utrecht. Tryfonidou is specialist orthopedisch chirurg voor gezelschapsdieren en heeft een passie voor onderzoek. “Als hoogleraar wil ik graag een verschil maken voor patiënten met chronische lage rugpijn. Dit zijn naast mensen ook onze trouwe viervoeters. Voor zowel mensen als honden zijn de huidige behandelingen tegen rugpijn nu niet gericht op het verjongen van de tussenwervelschijf.”

Nieuwe behandeling voor het verjongen van de tussenwervelschijf

De tussenwervelschijf van een foetus of een baby bevat zogeheten ‘notochordale cellen’. Deze cellen verdwijnen rondom de pubertijd. Er is een relatie tussen het verdwijnen van deze cellen, slijtage van de tussenwervelschijf en rugpijn bij mensen en honden. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat notochordale cellen stoffen uitscheiden die de tussenwervelschijf kunnen verjongen.

Het gebruik van notochordale cellen op grote schaal is niet mogelijk. Het is ethisch niet te verantwoorden en er zijn te weinig foetale notochordale cellen beschikbaar om wereldwijd het grote aantal patiënten met rugpijn te kunnen behandelen. ‘iPS technologie’ kan hier een uitstekende oplossing voor bieden. iPS staat voor induced pluripotent stem cells. Dit zijn cellen uit bijvoorbeeld bloed die worden geprogrammeerd tot embryonale stamcellen. Die kunnen dan weer worden omgezet in iPSnotochordale cellen en vervolgens worden gebruikt om de tussenwervelschijf te verjongen.

Maar de iPS-notochordale cellen alleen zullen niet overleven in het

lichaam. “Een aangetaste tussenwervelschijf kun je vergelijken met een woestijn”, legt Tryfonidou uit. “Als we de cellen daar zonder hulp zouden injecteren, is het alsof we ze met één glaasje water naar de woestijn sturen. Dat overleven ze niet. Daarom combineren we ze met een ‘drager’, een materiaal dat afbreekbaar en lichaamsvriendelijk is.” Voor deze toepassing zal gebruik worden gemaakt van een op maat gemaakt biomateriaal, een hydrogel. De hydrogel zorgt ervoor dat de cellen beschermd worden en optimaal kunnen presteren.

De tussenwervelschijf nabootsen in het lab

Onderzoekers in Nederland maken deel uit van deze samenwerking. Professor Niels Geijsen (Leids UMC) ontwikkelt geavanceerde methoden om de iPS-notochordale cellen beter te programmeren. Professor Keita Ito (Technische Universiteit Eindhoven) heeft een innovatief kweeksysteem ontwikkeld, een zogeheten bioreactor. Dr. Laura Creemers (UMC Utrecht) kan hiermee stukjes weefsel uit de tussenwervelschijf kweken onder de belasting die de versleten tussenwervelschijf in het dagelijkse leven ervaart. Hiermee kunnen de samenwerkingspartners de nieuwe behandeling eerst in het laboratorium ontwikkelen. Met deze innovatieve alternatieven wordt de iPSpine behandeling eerst op een proefdiervrije manier getest. Ethica professor Annelien Bredenoord (UMC Utrecht) richt zich op de ethische uitdagingen die gerelateerd zijn aan de ontwikkeling en implementatie van deze geavanceerde behandelingen.

De weg naar een geneesmiddel tegen rugpijn door slijtage van de tussenwervelschijf

Steeds vaker worden ook patiënten betrokken bij wetenschappelijk onderzoek. iPSpine heeft daarom vanaf de start van het project een patiëntenraad opgezet met zeven internationale patiënten. Samen met patiëntenvereniging ReumaNederland geven deze patiënten de onderzoekers inzicht, kennis en ervaring over de behoeften van de patiënten.

Eén van die patiënten is Rian de Brouwer. Ze is blij met de iPSpinesamenwerking: “Wat zou het mooi zijn als mensen met ernstige rugklachten niet meer onder het mes hoeven maar écht kunnen genezen. Dat is exact het doel van iPSpine: het herstellen van de verouderde tussenwervelschijf.” Koert Hommel, ook rugpijnpatiënt en lid van de patientenraad, is het met haar eens. “Ik vind het mooi dat er niet alleen aan symptoombestrijding wordt gedaan, maar aan een echte oplossing: verjongen van de tussenwervelschijf.”

Het testen van de behandeling

De verwachting is dat in 2024 de haalbaarheid van de behandeling is getest. Daarna vindt onderzoek plaats in de kliniek voor gezelschapsdieren onder leiding van professor Björn Meij (specialist chirurgie van gezelschapsdieren aan de Universiteit Utrecht) en Tryfonidou. Hier worden hondenpatiënten met lage rugpijnklachten behandeld.

Meer weten over iPSpine?

De voortgang van het onderzoeksproject is te volgen via de website van iPSpine (www.ipspine.eu), Twitter (@ipspine) en Facebook. iPSpine maakt deel uit van het Horizon 2020 Programma, projectnummer 825925.

iPSpine onderzoekers in Nederland

Boven: prof. dr. Marianna Tryfonidou & prof. dr. Björn Meij (Universiteit Utrecht) en prof. dr. Annelien Bredenoord (UMC Utrecht). Onder: prof. dr. Niels Geijsen (Leids Universitair Medisch Centrum), dr. Laura Creemers (UMC Utrecht) en prof. dr. Keita Ito (Technische Universiteit Eindhoven).

Wat deed het virus met u?

Een oproep.

door: Adrie Spruit

Verschillenden van ons zijn afhankelijk van zorg. Die stond onder druk en staat nog steeds onder druk. Durfde u nog naar uw fysiotherapeut te gaan? Of was die (deels) zelf niet beschikbaar? Had u ziekenhuiszorg nodig die wegviel? Werden afspraken afgezegd? Ging een geplande operatie misschien niet door? Wat betekende dat voor u?

Wij van de Wervelwind horen graag wat voor u de gevolgen van het virus waren en misschien nog steeds zijn. Wij nodigen u uit die gevolgen voor ons kort te beschrijven, in bij voorkeur maximaal een half A4-tje.

Als we genoeg reacties binnenkrijgen, dan willen we die gebruiken voor een artikel in de Wervelwind, met daarin: • een algemeen beeld van wat degenen die reageren hebben meegemaakt en ervaren; • een bloemlezing (selectie) van persoonlijke ervaringen uit de reacties. Over hoe we die persoonlijke ervaringen willen opnemen, stemmen we per geval met u, de inzender, af, waaronder wel of niet met een naam erbij, of bijvoorbeeld met alleen een voornaam.

Uiteraard gaan we ook in andere opzichten vertrouwelijk om met uw reacties.

Een reactie mag ook over uw thuissituatie gaan. Misschien leefde u als patiënt met een handicap altijd al enigszins geïsoleerd en werd dat door Corona erger. Of werden door het virus ineens zelfs de boodschappen niet meer bezorgd. Als het maar gaat over wat het virus betekende en misschien nog steeds betekent voor u (of uw naaste) als patiënt met een rug- of daaraan gerelateerd probleem.

Reacties kunnen op twee manieren naar de redactie: - op papier naar het Secretariaat NVVR, Bergwegplantsoen 244, 3037 SK Rotterdam; - digitaal per e-mail naar wervelwind@nvvr.nl.

In beide gevallen met vermelding van uw naam, fysiek adres of e-mailadres, eventueel een telefoonnummer en bij voorkeur uw lidnummer.