Torticollis (of draaihals)

Op 7 januari van dit jaar werd in een Rotterdamse vogelopvang een kerkuil binnengebracht met een scheef hoofd. Een deel van de nek staat vast en kan niet draaien. De uil blijkt torticollis te hebben, wat ook wel bekendstaat als een draainek, draaihals of scheefhals. Een gezonde uil kan zijn nek 270 graden draaien, maar deze uil kan dit niet meer. De uil wordt nu met fysio- en laserbehandelingen verzorgt. In de tussentijd wordt het nekje dagelijks gemasseerd. Het is nog afwachten of en hoeveel de uil kan herstellen.

Deze gebeurtenis is de aanleiding voor dit artikel geweest. Torticollis komt ook bij mensen voor.

Wat is Torticollis?

Torticollis is een scheefstand waarbij het hoofd enigszins gekanteld en gedraaid staat. Het hoofd is niet of moeizaam recht te houden.

Mogelijke klachten zijn:

• Een stijve nek, die niet naar de neutrale stand bewogen kan worden

• Asymmetrische, scheve stand van het hoofd.

• Verhoogde spierspanning

• Verdikte spieren in de nek

• Ongelijke schouderhoogte

• Pijn in de nek, meestal aan de andere kant van de zijde waarnaar het hoofd is gekanteld

• Hoofdpijn

• Torticollis gaat vaak samen met heupdysplasie

Een ‘stijve nek’ is de meest voorkomende en onschuldige vorm en gaat meestal spontaan na 1-4 weken over. De huisarts adviseert meestal warmte, in beweging blijven en eventueel milde pijnstillers en geduld. Er zijn echter ook zwaardere vormen van torticollis, waarbij een opname in het ziekenhuis noodzakelijk is.

De oorzaak is vaak een verkorting van één van de nekspieren. Dit kan leiden tot schedelmisvormingen en gezichtsasymmetrie. Torticollis kan ook worden veroorzaakt door aangeboren wervelafwijkingen, ontstekingen in het hoofd-halsgebied, neurologische oorzaken of ongevallen.

De aandoening ontstaat meestal op volwassen leeftijd tussen het dertigste en vijftigste levensjaar, maar kan ook op jongere en oudere leeftijd ontstaan. Na enkele jaren treedt een stabilisatie op. Spontaan verdwijnen van de klachten komt voor, meestal in de eerste twee jaar na ontstaan van de klachten.

De aandoening komt bij 9 van de 100.000 inwoners voor. De verhouding tussen mannen en vrouwen is ongeveer 2:3.

Torticollis bij kinderen

Bij kinderen komt het meest de aangeboren vorm van torticollis voor en wordt veroorzaakt door een afwijking in een van de halsspieren. Het hoofdje en de nek zijn zijwaarts gebogen in de richting van een schouder. Tegelijkertijd is het hoofdje ook gedraaid, waarbij de kin naar de andere schouder wijst. Bij drie op de vier kinderen met scheefhals is het hoofd naar rechts gekanteld. Meestal is direct na de geboorte nog niets te zien. Soms is in de eerste weken een verdikking in de halsspier te zien, die na enkele maanden weer verdwijnt. Dit is vaak het eerste symptoom van de scheefstand. De aandoening wordt zichtbaar in de de eerste twee levensmaanden. Vaak komt ook gezichtsasymmetrie voor. Als de aandoening al langer bestaat, is vaak een afplatting van één kant van het hoofdje waar te nemen.

Er lijkt een relatie te zijn tussen een stuitbevalling en torticollis. De aandoening komt echter ook voor bij kinderen die met een keizersnede worden geboren. Verder lijkt er een verband te zijn tussen torticollis en heupdysplasie.

Meer dan 90% van de kinderen geneest zonder behandeling. Vaak wordt aangeraden om te oefenen, eventueel onder begeleiding van een fysiotherapeut. Het effect van oefening is echter niet bewezen. Chirurgie is geïndiceerd als torticollis na het eerste levensjaar nog niet is verdwenen of bij ernstige toename van gezichtsasymmetrie.

Behandeling

Aangezien de klachten meestal binnen enkele weken vanzelf verdwijnen is behandeling niet altijd noodzakelijk.

Mogelijke behandelvormen zijn:

• fysiotherapie, voor het verminderen van de spierspanning

• Osteopathie of chiropractie

• Behandeling met een halskraag

• Een milde pijnstiller

• Spierontspanners en pijnmedicatie om te proberen de zwaarste symptomen weg te nemen

Bij onvoldoende resultaat kan voor een operatie worden gekozen, waarbij de spier achter het oor en boven het sleutelbeen gekliefd wordt.

Er kan ook gekozen worden voor botox injecties om ervoor te zorgen dat de spieren in de nek zich kunnen ontspannen. Dit heeft een tijdelijk effect, waardoor om de drie maanden herhalingen nodig zijn.

Wanneer de scheefstand ernstig is en het leven ondraaglijk wordt en therapieën weinig tot geen effect hebben, kan een operatie worden overwogen. Deze is echter ingrijpend en onomkeerbaar. Twee voorbeelden van mogelijke operaties zijn:

• Föster Dandy-operatie

Aan beide kanten van de hals worden de zenuwwortels doorgesneden, samen met een zenuw en de aangedane spier aan de zijkant van de hals. Hiervoor moet een nekwervel worden weggenomen, wat de stabiliteit van hoofd en hals verslechterd.

• Operatie volgens Bertrand

Bij deze operatie worden alleen de vertakkingen van de zenuw doorgesneden van die spieren die de verhoogde spierspanning veroorzaken. Het succes van deze operatie is zeer wisselend.

Soms zijn meerdere operaties nodig. Daarnaast is intensieve oefentherapie van belang voor een goed resultaat.

Karin

Bronnen https://www.ad.nl/rotterdam/onfortuinlijke-uil-met-verdraaidenek-krijgt-fysio-en-lasertherapie-in-vogelopvang~a0be2db9/ ?referrer=https%3A%2F%2Fwww.startpage.com%2F https://www.bnnvara.nl/vroegevogels/artikelen/draaikop-vande-uil https://nl.wikipedia.org/wiki/Torticollis https://www.ocon.nl/patienten/aandoeningen-en-behandelingen/ torticollis https://huisarts.bsl.nl/torticollis/ https://www.radboudumc.nl/patientenzorg/aandoeningen/ scheefstand-van-het-hoofd-torticollis https://www.fysioprins.nl/scheefhals-torticollis/