URDAIBAI MAGAZINE 35 ZENB.

2023 zenb.

35

MAGAZINE

TEINK TROFEOA E U S K A L P O RTUA K S E N ID E TZ E N DAU Z E N ITSAS A B E N TU R A

ERRIGOITI, URDAIBAKO TALAIAREN XARMAK ALKARRIZKETA, RAFA SARDINA 18 GRAMMY-REN IRABAZLE BERMEOTARRA ERMITA BAT ITSASMAILAN

DROGUERIA AMUTIO, BOKAZINO KOMERTZIALA 1948TIK XIXILI GIMNASTIKA TALDEA, 30 URTEKO ILUSINOA, JARRAITASUNA ETA PASINOA KLIMA ALDAKETAK URDAIBAIKO PADURAN IZANGO DAUEN ERAGINA

Kutxabank, S.A., Kale Nagusia, 30-32, Bilbao, IFK A95653077. Bizkaiko Merkataritza Erregistroan inskribatuta. 5226 Tomoa, 0 Liburua, BI-58729 Orria, 1 Folioa, 1. Inskripzioa.

Euskaraz amets egin, ikasi, idatzi, lan egin, maitemindu, jolastu, gozatu, sentitu… zu zeu izan Kutxabanken ere, bizi euskaraz.

Aukeratu euskara Kutxabankeko harremanetarako.

Kanal guztiak euskaraz erabil ditzakezu. Informa zaitez.

Abenduak 3.

Euskararen Nazioarteko Eguna Kutxabanken Hizkuntza Politika ikusi hemen:

www.kutxabank.eus

Gu Urdaibai EZAGUTU, JAKIN, IZAN Urdaibai Magazine aldizkariko ale honetako artikuluetan, honako balio hauek nabarmentzen dira: ekimena, erronka, ilusinoa, erresistentzia, gainditzea, inplikazinoa, alkartasuna, bizikidetza... Horreek guztiek aldizkarian aurkituko dozuezen edukien giza dimentsinoaren barri emoten deuskue, eta, aldi berean, gure inguruan bizi doguna eta gure inguruak munduari erakusten eta emoten deutsona islatzen dabe. Interneten balio guztiak batera bilatuta, izenburu batera iristen gara, "etorkizuneko hezkuntzarako beharrezkoak diran zazpi jakintzak" izenburura, hain zuzen be. Eztabaida zabal eta sakon baterako aukera emoten dauen gaira. Beharrezko jakintza horreek, ezagutza zientifikoa al dira? Gure ustez, askoz gehiago da. Gure eguneroko bizitzan, gure plan eta helburuetan, ohetik jaikitzen garenetik oheratzen garen arte ezagutza zientifikoa agiri da. Ezinbesteko jakintza, baina aldi berean behin-behinekoa. Ikerketak eta azterketak guzurtau egiten dabez une oro hainbat eta hainbat "ziurtasun".

Gaur egungo hiri eta herrietako hainbeste ekipamendu eta azpiegitura "multi-zeozer" antzean personok "multi" gara, izaki multidimentsionalak. Biologia eta arrazionaltasuna gara, baita psikologia, maitetasuna eta gizarte-izakiak be, eta ezagutza eta balioak transmititzen doguz, hezkuntzaren etenbako jakintzak letra larriz. Mundua ez da ados jartzen gure nortasunaren zenbat dan genetikoa eta zenbat lortu dogun. Emaitzak axola dau. Banaka eta gizartean, dimentsino guztietan ezagutzen doguna ezagutarazteaz arduratu behar dogu. Orrialde hauetan, nabigatzaile ausarten balentria txikietan murgiltzen gaituen irakurketaz gozatzeaz gain, mundu osoan musika bizi dauen herritar batekiko harrotasuna sentitzeaz eta klima aldaketaren aurka prebenitzen gaituenengandik ikasteaz gain, dimentsino guztietan alkarbanatu gura dogu.

ARGITARATZAILEA NUEVA EUROPA S.L Carlos Gangoiti, 15, behea Gernika-Lumo (Bizkaia) nuevaeuropa@nuevaeuropa.eus www.nuevaeuropa.eus

HARPIDETZA Aldizkaria jaso nahi badozu, gugaz harremanetan jarri hemen: urdaibaimagazine@nuevaeuropa.eus tel.: 94 625 06 06 www.urdaibaimagazine.eus URDAIBAI MAGAZINE NUEVA EUROPA S.M-REN LANTALDEAK BURUTU DAU Urdaibai Magazinek ez dauz bere gain hartzen hirugarrenek emondako eritxiak edo egindako komentarioak.

37,orrialdeko argazkia Freepik-etik hartua da.

LEGE GORDAILUA: BI-153-2015

Aldizkari honek Bizkaiko Foru Aldundiaren laguntza jaso dau.

PUBLIKAZIOA DATA: 2023.11.10

AU RK I B I DE A

04

20 30 22

36 38

04 ERREPORTAJEA. Teink Trofeoa 10 DANONARTEAN. 19 BEGIRADAK. Jose Manaut 20 VISIT URDAIBAI. Errigoiti 22 ALKARRIZKETA. Rafa Sardina

Grabaketa ingenieria eta musika ekoizlea

28 LEKUKO. Ermita bat itsasmailan 30 KALERIK KALE. Drogueria Amutio 32 ARTEAN. Xixili gimnastika taldea 36 SALTSA PORRU. Sukalkia 38 BERDEAN. Klima aldaketak Urdaibaiko paduran izango dauen eragina

40 LABUR LABUR. PEFC/14-38-00193

40 32

Erreportajea

TEINK TROFEOA Euskal portuak senidetzen dauzen itsas abentura

Teink

Trofeoaren

historia

1992an hasi zan, batteleku propioa arraunean eginez euskal kostaldea zeharkatzea erabaki eben Iparraldeko lau lagunen abentura lez. Bidaia horretan, Urdaibaiko hainbat portutara iritsi ziran, eta harrera sano abegitsua egin eutseen, bakarrik arrantza-portu batek marinel batzuei eskain deikeezen abegi ona. Abenturaren arrakastaren ondorioz, hurrengo urtean lau lagunek Teink Trofeoa sortu eben eta ordutik aurrera Elantxobe beti da derrigorrezko geldialdia.

4 urdaibai magazine

Elantxobeko portura iristen.

T

eink Trofeoa lehiaketa nautiko bat da, euskal kostaldean zehar portu batetik bestera arraun egitean datzana. Kirola, kultura eta tradizinoa uztartzen dauzen zeharkaldia.

"Kirol aldetik, itsasoko egoeraren arabera, parte-hartzaileek 4-7 ordu igarotzen dabez battelekuan. Zeharkaldiaren zati bat kronometrauta dago, eta horrek aukera emoten deusku eguneroko sailkapena egiteko. Tripulazino irabazleak "Teink Trofeoa" eramaten dau, eta urtebetez egongo da bere esku, hurrengo edizinora arte. Baina kiroleko atala trofeoaren zati bat besterik ez da. Parte-hartzaile guztiak alkarregaz bizi dira astebetez, eta dana partekatzen dabe, ez bakarrik arrauna, baita otordu guztiak, bazkaria prestau, lesioen zaintza, eta batzuentzat (gazteenak) gauen zati bat.

Urteetan zehar harreman oso sendoak izan doguz harrera egiten deuskuen pertsonekaz. Haietako batzuk lagun bihurtu dira", azaldu dau Christophe Idiartegarayk, trofeoa antolatzen dauen Ur Ikara alkarteko presidenteak. Lehiaketa hau bakarra eta berezia egiten dauen beste ezaugarrietako bat battelekuekaz egiten dala da.

Battelekua Kantauri itsasoan orain dala mende batzuetatik hona erabilitako lanerako ontzia da.

Aurton, 2023an, Teink Trofeoak 30. urteurrena ospatu dau. 4 laguneko abentura bat bezala hasi zana, orain errotuta dagoena, eta esentzia bera daukon, lehiaketa bat da. "Alkartea izateaz gain, Teink Trofeoa bizilagunen komunidadea be bada, eta bakoitza bere borondate onagaz eta trebetasunakaz dator. Esfortzu fisikoaren dosi handi bat, mahai on bat, abesti batzuk, poteoa neurrian eta lo-zaku on bat dira alkarbizitza on baten osagaiak ".

1992an 4 lagunek, Philippe Martiarena, Alexandre Dunoyer, Pascal Hariscain-Lafitte eta Pettan Lacourrek, euskal kostaldea arraunean zeharkatzea erabaki eben. Horretarako, batteleku propioa eraiki eben Ordoqui ontziolan, "Mikel Epalzak, marinelen kapilauak, Teink bataiatzea proposatu eutsen. Berba horrek " eutsi "edo" gogor tira"

esan gura dau, arrantzale batek, kainabera botatzean, hegaluzeak amuari haginka egiten deutsonean esaten dauen berba”, dino Christophe Idiartegarayk.

Parte-hartzaile guztiak alkarregaz bizi dira astebetez, eta dana partekatzen dabe, ez bakarrik arrauna

Lau lagunak 1992ko abuztuaren 10ean abiatu ziran Teink abenturara, eta Hondarribi, Pasaia, Donostia, Getaria, Zumaia, Deba, Mutriku, Ondarroa, Lekeitio, Elantxobe, Mundaka, Gernika-Lumo, Bermeo, Armintza eta Plentziako portuetara iritsi ziran. "Philippe Martiarenak idatzitako egunkari bat eta Alexandre Dunoyerrek egindako argazki erreportaje bat doguz. Geldialdi desbardinetan, klub nautikoetan edo kaian sare gainean lo egin eben, eta tokiko harremanak egin ebezen. Zokoara itzulita, Ur Ikara alkartea sortu eben eta hurrengo urtean lehenengo TEINK Trofeoa antolatu eben" azaldu deusku Christophe Idiartegaray Ur Ikara alkarteko presidenteak.

URDAIBAI ETA TEINK TROFEOAREN ARTEKO LOTURA Bere 30. urteurrena ospatzeko, Teink Trofeoak zeharkaldi berezia egin dau.

Aurtongo helburua, trofeoa sortu zanetik berau eskuratu daben Euskal Herriko portu guztiak bisitatzea izan da. Modu berezian, lehiaketa 8 egunera arte luzatu da eta egunero 2 portu bisitatu dabez, bata eguerdian eta bestea gaua igarotzeko. Bisitatutako portuen artean, Urdaibaiko portu batzuk, eta bereziki, Elantxobe. "Trofeoa eta Urdaibai eta Elantxoberen arteko historia oso berezia da. 1992an, Andoni Kortazar izan zan 4 nabigatzaileei ongietorria emon eutsen lehen pertsona, eta 30 urte geroago gugaz lanean jarraitzen dau. Guretzat historia hau guztia hasi zan tokia da, horregaitik Elantxobe da urtero trofeoa itzultzen dan kostalde osoko portu bakarra. Elantxobe etapa baten parte ez dan urteetan be, beti sartzen gara portuan eta lagunak agurtzeko gelditzen gara" dino Christophe Idiartegarayk.

Andoni Kortazarrek ondo baino hobeto gogoratzen dau lau abenturazaleekaz izandako lehen topaketa. Txalupa baten ondoan amarratu eben, eta jabeak, eurekaz berba egin ondoren, Andonigaz jarri eutseen harremanetan. "Eskuak apurtuta iritsi ziran ez ehukezen non lo egin. Aterpetxeko giltzak utzi neutseezan eta han igaro eben gaua. Hurrengo egunean berbetan egon ginan eta harremana sortu genduan.

Harreman hau hurrengo urtean gauzatu zan, lehen trofeoko 6 battelekuak iritsi ziranean. Horrela hasi zan 30 urte daraman harremana" azaltzen dau Andoni Kortazarrek, Armintzatik Lekeitiora doan zeharkaldian antolakuntzaren erreferentea danak.

Elantxobe urtero eginahalak egiten dauz battelekuen etorreragaz, feeling berezi bat sortu da. Itsas munduak zerikusi handia dauko lotura horretan, battelekuak arraunean egiteko orduan dagoen berezitasuna, horreen berreskurapena, eta Elantxobeko arrantzale askok beren lanagatik Iparraldea ezagutzea. "Elantxobera iristen diran tripulatzaile guztiak txundituta geratzen dira zelan leihoetan izarak jarrita agurtzen deutseen herrian, txaloak, kofradiako sirena, jendearen hurbiltasuna... Horregaitik, Elantxobe beti egoten da Teink Trofeoaren egutegian, bai etapa gisa, bai agurtzeko geldialdi gisa. Elantxobe txapelketako etapa bat danean, garbitzeko eta ostaturako lekua eskaintzen deutsegu, eta kaian afaria eta armozua egiteko beharrezko azpiegitura jartzen deutsegu, gaine>>>

urdaibai magazine 5

rako guztia beraiek ekartzen dabe ", azaldu dau Andonik.

2024ko txapelketarako antolakuntza martxan da eta Andoni Kortazar, Ur Ikara alkarteko arduradunekaz batera, Eako udalerria zeharkaldian sartzeko aukera aztertzen ari dira. "Ea 2024ko etapetako bat izateko aukera aztertzen ari gara. Battelekuak hondartzatik sartuko ziran Ean eta antolakuntzako ontziek Elantxoben amarratuko eben" aurreratu dau Andoni Kortazarrek.

Trofeoak beti egiten dau etapa Urdaibaiko portu batean, Bermeon, Mundakan edo Elantxoben, 2009an be Gernika-Lumoko igoera egin eben arraunean; horregaitik, aurtongo zeharkaldian esperientzia hori errepikatu da itsasadarrean.

Itsas-lehiaketa honen arduradunentzat be berezia da Urdaibai, bere “misterio kutsuagatik”, Matxitxako eta Ogoñoko lurmuturretatik nabigatzen dabenean edota Izaro irlatik pasatzean, adibidez.

Itsasoak erromantizismo asko gordetzen dau, eta proba honek, gainera, tradizinoa eta kultura gehitzen dauz, lehiaketa zorrotza dala ahaztu barik. Garaipena bilatzen daben parte-hartzaileek gogor entrenatzen dabe irabazteko, beste parte-hartzaile batzuek, aldiz, esperientzia bizi eta beren gaitasuna probatu besterik ez dabe gura. "Kirol-zaletasunen, jatorri sozial eta profesionalen, jatorri geografiko desbardinen dibersidadeak eta adin-desbardintasunak be bakarra bihurtzen dabe proba hau. Amalgama horren ondorioz, talde batek obligazino material, profesional edo bestelakoez axolabarik astebetez bizitzeko aukera izaten dau, gaur egun luxua dana. Pribilegio hori ahalegin fisikoaren eta libreki onartutako diziplinaren bidez irabazteaz jabetuta".

Battelekuak Mundaka parean . Argazkia: Ur Ikara

TROFEOAREN EBOLUZINOA Trofeoaren lehen edizinoan, 1993an, 8 battelekuk hartu eben parte, eta aurton, 30. edizinoan, 28 ontzi izan dira, Bilbo eta Donibane Lohizune lotu dauzen zeharkaldian. Lehen urteetan trofeoa 4 etapatan garatzen zan, goizean kronometrautako proba bategaz eta arratsaldean beste bategaz.

Zeharkaldiari dagokionez, urte batean Bilbotik Donibane Lohizunera egiten zan, eta hurrengo urtean Donibane Lohizunetik Bilbora, "formatu hori bertan behera geratu zan hiruzpalau urteren ondoren. Zeharkaldia askoz erosoagoa

Elantxobe da urtero trofeoa itzultzen dan kostalde osoko portu bakarra

UM

6 urdaibai magazine

da mendebaldetik ekialdera. Horregaitik, gaur egun, beti Donibane Lohizunen bukatzen da " argitu dau Christophe Idiartegarayk. Urteetan zehar, distantzia eta lehiaketa-egunak be luzatu egin dira. 4 eguneko lehiaketa lez hasi bazan, orain 6 jardunaldikoa da, eta azken edizinoetan Castro Urdialeseko portuan hasi da. "6 eguneko formatu honek bisitatzen dogun portu bakoitzean denbora gehiago pasatzeko aukera emoten deusku, eta urteetan zehar, logistikak be bilakaera handia izan dau. Gaur egun, battelekuak ez ezik, gure segurtasuna zaintzen daben 6 laguntzaontziak eta 2 zodiac-ak, asterako behar diran 3 ur-paletak daukozen 14 m-ko itsasontzia eta parte-hartzaileen gauza pertsonalak eta antolakuntzarako behar dan material guztia lehorrean jarraitzen daben 4 furgoneta dagoz be bai ".

Historikoki, Teink Trofeoak sari bakarra izan dau, generoa alde batera utzita, baina urteekaz gero eta tripulazino misto edo femenino gehiago dagoz. 2019tik, tripulazino mistoak gizonekaz lehiatzen dira, eta beste sari bat sortu da emakumezko tripulazino onenarentzat. Aurton, 28 tripulazinoen artean, bi mistoak ziran, eta 5 emakumezkoak. Aurtongo beste berezitasun bat izan da 30 arraunlari txandakatu zirala 8 jardunaldietan zehar TEINK battelekuan, "urteurrenean parte hartzeko aukera emon geuntsen gura eben parte-hartzaile ohi guztiei. Haietako batek 80 urte baino gehiago eukazan ".

Aurton, 30. edizinoan, 28 ontzi izan dira, Bilbo eta Donibane Lohizune lotu dauzen zeharkaldian

Battelekuak Gernika-Lumoko erreka hegaletik pasatzen . Argazkia Ur Ikara

BATTELEKUA Lehiaketa honek berezi egiten dauen ezaugarrietako bat erabiltzen dan ontzi mota da, battelekua, kostaldeko arrantzarako lanerako ontzi bat, desagertzeko zorian egoana. Teink Trofeoak mota honetako txalupak berreskuratzeaz gain, gobernatzeko modua be berreskuratu dau. "Lehenengo edizinoetan tripulazinoek arraunketa teknika tradizionala praktikatzen eben, traineruetan egiten dan bezala: arraunlari bat estiborrean, beste arraunlari bat baborrean eta lemazain bat. Baina, egun batean, tripulazino batek ezagutu eban arrantzale ziburutarrak, bere garaian, 2 arraunlariekaz aritzen zirala arraunean estiborrean eta lemazain/arraunlari bategaz popan, eta, horri esker, azkarrago joaten ziran eta lehenengoak iristen ziran arrantza-lekuetara. Proba egin eben eta arraunean egiteko modu honek oso eraginkorra zala egiaztau eben. "Rozen metodoa" deitzen deutsagu, azalpena emon eban arrantzale ziburutar zaharraren omenez ". >>>

urdaibai magazine 7

Ontzi barriaren abantailak ikusi ebezen: sendotasuna, mantenimentu gutxi, eta gazteak liluratzen ebezen kirol eta alderdi ludikoa ", gogoratzen dau Christophe Idiartegarayk.

Ur Ikara alkarteak ontzi hau garatzen eta erabiltzen lagundu dau, batteleku barrien fabrikazinoagaz eta Teink Trofeoa eta Batteleku Txapelketa bezalako ekitaldiak antolatuz. Gaur egun, Ur Ikarak 8 batteleku daukoz, eta euren ekitaldietan parte hartu gura daben tripulazinoen esku jartzen dabez. Alkartearen arabera, Irun eta Angelu artean mota horretako 50 ontzi aurki daitekez.

Harrera Gernika-Lumoko udaletxean, garaikurraren 30. urteurrena dala eta.

Argazkia: Ur Ikara

Battelekua egurrezko ontzi tradizionala da, 3 edo 4 arraunlarien artean maniobratzen dana, baina denboragaz honen erabilera galdu zan. "1970ean, Zokoako eta Donibane Lohizuneko portuetan ale gutxi batzuk baino ez ziran geratzen aurri-egoeran edo plastikozko konponketen ondorioz alperrik galduta. Zorionez, jatorrizko batteleku ale bat egoan Zokoako portuan.

Oso egoera txarrean egoan, baina nahikoa erakargarria zan zokotar sutsu batek eskuratu eta Zokoako azken ontziolaren laguntzagaz lehengoratzeko" gogoratu dau Christophe Idiartegarayk. AGO LO izeneko ontzi horrek Zokoako portuan eukan amarralekua berreskuratu eban. Bertan, ezin hobeto betetzen eban bere jabearen hasierako helburua: txipiroi arrantzatu eta aisialdirako erabili. Baina urte batzuk geroago, AGO LOko jabeak egurrezko ontzien errealidade gogorrari aurre egin behar izan eutson, etenbako konponketak, ohikoak eta garestiak. Honek ezin izan eban gizon honek batteleku bat edukitzeko erabakiaren kontra egin. "AGO LO-ko ontzi-kaskoa poliesterrezko batteleku bat egiteko molde egoki baten txantiloi lez erabili zan. TTAPIKOA izan zan moldatutako lehen battelekua. Orduan, lagun talde bat (trofeoaren sortzaileak) ontziolara hurbildu zan "plastikozko" batteleku bat eskatzeko.

Tripulazino mistoak gizonekaz lehiatzen dira, eta beste sari bat sortu da emakumezko tripulazino onenarentzat

TROFEO TEINK ETA BATTELEKUEN ETORKIZUNA Etorkizunari begira, Ur Ikara alkartetik antxinako itsasontzien topaketetan parte hartzea baloratzen dabe, battelekua gehiago ezagut daiten; aurton 4. edizinoa bete dauen Batteleku Txapelketagaz jarraituko dabe, eta ekitaldi puntualak antolatzea be badauke buruan. Esaterako, 2016an, St Raphaël eta Calvi artean Mediterraneoko itsasoa bi battelekutan zeharkatu eben bezalakoak, 100 miliako ibilbidea 30 ordu pasatxoan. Teink trofeoari dagokionez, egungo zeharkaldia egokiena dala uste dabe, Castro Urdialesetik abiatu eta 6 jardunalditan Donibane Lohitzunera iristen dana. "Ziur gagoz geure Trofeoak Euskal Herrian geratu behar dauela".

UM

AGO LO Battelekuaren estruktura. Argazkia: Ur Ikara

8 urdaibai magazine

TOURDAIBAI Urdaibaiko turismo jasangarrirako elkartea

688 638 421 info@tourdaibai.com

Paseo de las marismas de

JUNTAS GENERALES DE BIZKAIA GERNIKA

BIZKAIKO PARLAMENTUA

ABELLANEDA ENKARTERRIETAKO MUSEOA

www.jjggbizkaia.eus

GEREDIAGA

ZIN EGITEKO ERMITA

BILBAO

EGOITZA ADMINISTRATIVOA

urdaibai magazine 9

Danonartean PUBLIERREPORTAJEA

ARRATZUKO

UDALA

BELENDIZ, ERABILERA ASKOKO GUNE BARRIA Arratzuk aurrera egiten dau Belendiz torretxearen inguruan zerbitzu eta azpiegitura dinamiko eta irisgarrien erabilera

BUSTURIKO UDALA

BUSTURIA ETA HRADISTKO, GEURE MEMORIA HISTORIKOAGATIK SENIDETUAK

askoko gune bat sortzeko asmo handiko proiektu batean.

Busturiako Udalak pausu bat gehiago emoten dogu herriko

Proiektuaren barne, kirol-instalazino bat, haurrentzako

memoria historikoa berreskuratzeko eta gerraren injustizia

jolas-gune bat, aparkaleku bat eta parke bat dagoz. Le-

eta indarkeria pairatu eben bizilagunak birgaitzeko. Bustu-

henengo fasea amaituta, bigarrena martxan dago, eta in-

ria eta Hradistko historiako gertaera tragikoek alkartutako

guruko parkea eta aparkaleku barria erabat egokituko dira.

bi herri gara, eta Senidetze Itun baten bidez gainditu gura

Jarduketa honegaz amaitzen da auzo guztien iraunkortasuna sustatzeko, hauen izaera eta funtsa errespetatzeko eta zerbitzu eta azpiegitura barriak gehitzeko udal estrategiaren parte dan azpiegitura garrantzitsu hau. Helburua da bertan bizi diranek bizi-kalidaderik handienaz, herri txikia izatearen abantailekaz batera, goza daiezan. Proiektua finantzatzeko, Arratzuko Udalak hainbat dirulaguntza kudeatu dauz Bizkaiko Foru Aldundian eta Eusko Jaurlaritzan. Guztira, 600.000€ inguruko inbersinoa da.

doguz, ekintza solidario partekatuak eta alkarren aberasgarriak sustatzeko. Bi herriak lotzen dabezen gertaera historikoek zerikusia dauke 1945eko apirilaren 10ean fusilatu eben Angel Lekuona busturiarragaz, Hradistkon preso hartu ebenean, Hirugarren Reicharen kontzentrazino-esparruan, Frantziatik desterrau ondoren. Han erbesteratu zan gerra zibilaren ondoren. Haren hilketa salatzea eta haren figura aldarrikatzea bakea eta gure nortasuna aldarrikatzea be bada, gure espiritu demokratikoaren eta bizitzarekiko errespetuan oinarritutako funtsezko ezaugarriak, Txekiako Hradistko hiriagaz partekatzen doguzen balioak.

10 urdaibai magazine

PUBLIERREPORTAJEA

EAKO

ERENOKO

UDAL ESTRATEGIA GLOBALA

ERLOJUAREN ORRATZAK BUELTAKA BARRIRO

UDALA

Eako udal korporazioak 2024rako aurrekontuak presta-

UDALA

tzen dabil. Bertan proiektuei dagokijonez badauzka barri

Gabikako eliztarrek, Elizaren eta Ereñoko Udalaren lagun-

garrantzitsuak: Haizeder eskolako eraikin barria egiteko

tzagaz, herriko ondare-baliabide garrantzitsu hau balioan

obrak 2024ko azken hiruhilekoan hasiko direla aurreikus-

jarri dabe, Gabika auzoko San Joan Bateatzailearen Elizako

ten du Hezkuntza sailak. Udalak eskola bueltako urbani-

erlojua, hain zuzen be. 40 urtez orduak markatu barik egon

zazioa bere gain hartuko du. Udal eraikinaren hobekuntza-

ondoren, 1889ko erloju hau, errementari-erlojugileen sa-

rako pausuak emoten ari gara, isolamendu termikoa han-

gako kidea zan Benito Yereguik egina, aktibo dago barriro,

dituz eta datozen hilabeteetan geotermian oinarritutako

eta honen lobetako batek jarri dau martxan mekanismoa.

berokuntza sistema instalatuz. Azken urteetan, batez be

Erlojua errementaritzatik mekanikarako trantsizinoaren

udan, turismoak Eako hiriguneko herritarrengan sortzen

adibidea da, eta Euskal Herrian funtsezkoa izan dan me-

dauen “stressa” gutxitzeko ekintzak be gauzatuko dira:

talurgiaren eta makinaren kulturaren parte da. Zaharbarri-

Egoiliarrentzako aparkalekuan hesi automatikoak, trafiko

tzeko aurrekontua 8.000€-koa izan da, eta Ereñoko Uda-

seinaleak barriztatu, hirigunetik kanpo be aisiladirako gu-

lak eta erakunde pribadu batek ordaindu dabe zati batean.

neak atondu etab...Harrera herria be izan gura dogu eta

Zaharbarritze-proiektua 2019an hasi zan, eta Elizaren fa-

herrira bizitzera datozen etorkinen egoeraz jabetu eta ahal

txada margotzea be barne hartu dau. Beraz, Gabikako San

den neurrian hobetu gura dogu, herriaren parte izan dai-

Joan Bateatzaileak, pisu sentimental handikoa Ereñoko bi-

tezen. Horretarako lehen pausuak emoten hasita gagoz.

zilagunentzat, oso itxura ona dauko orain.

Aldaketa klimatikoaren aurkako burrukan buru belarri eta beste ekintza batzuren artean eguzki plakak erosi doguz autokontsumoaren bidean eta baso lurrak erosten jarrituko dogu bertoko landaretza jartzeko konpromisuagaz.

Garraio publikoan hobekuntzak izateko alboko herriekin batera presioa egiten gagoz Aldundian. urdaibai magazine 11

PUBLIERREPORTAJEA

ERRIGOITIKO UDALA

FORUKO UDALA

KULTUR ARETOA, JARDUERA SOZIOKULTURALARI BULTZADA EMOTEKO GUNE BARRIA

BASERRITAR TRADIZINOA, NORTASUNA ETA SENDOTASUN IRAUNKORRA

Errigoitik erabilera askoko kultur gune barri bat dauko, Kul-

Foruk, San Martin zaindariaren egunean, baserritarren mun-

tur Aretoa. Bertan dinamizazino soziokulturalerako estra-

duagaz, tradizinoagaz eta kulturagaz daukon konpromisoa

tegia bultzatu gura dau udalak. Gune barri hau egokitzeak

berresten dau. Aurton XXII. edizinoa ospatu dauen neka-

Errigoiti bizibarritzeko Udalaren ildo estrategikoan sakon-

zal-azoka landa-ekonomia eta tokiko lehen sektorea susta-

tzen dau, herritarren artean loturak sortu eta indartzen

tzeko urteroko ekitaldia da. Honek baserritar bizimoduaren

dabezen kultura, kirol, jolas eta arte arloko proposamen

harrotasunari eusten deutso bere iraganean, paisaian, me-

eta ekimenekaz. Urian dago, udaletxetik eta tabernatik

morian eta orainaldian. San Martinen ospakizunek, alkar-

gertu, eta Kultur Aretoak kultur ekitaldiak hartzeko gune

tzeko eta aisialdirako gunea izateaz gain, errotuta dagozen

bat dauko, esaterako hitzaldiak, proiekzioak edo formatu

tradizinoetara jotzen dabe, herriak ezagutu, gorde eta sus-

txikiko emonaldiak. Beste gune bat egokitu da ongizate

tatu dabezen tradizinoetara, esaterako, Herri Kirolak eta

pertsonalerako ikastaroak emon ahal izateko, esaterako

Euskal DantzaK. Bere tradizino historikoaren eta nortasun

pilates edo yoga. Espazio kultural barri honetan haur eta

kulturalaren ezaugarri horreek eta euskara, funtsezko ze-

gazteentzako jarduera ludikoak be ospatuko dira. Udalak

harkako balio lez, Foruko Udalaren estrategiaren ardatz dira.

Kultur Aretoa herriko erreferente soziokultural bihurtu gura

Foruko Udalak, espiritu barritzaileagaz, udalerriaren gara-

dau, zeharkakoa eta belaunaldien arteko lotura izatea.

pen iraunkorraren alde lan egiten dau, pertsonen ongizatea helburu nagusitzat hartuta.

12 urdaibai magazine

PUBLIERREPORTAJEA

GAUTEGIZ ARTEAGAKO UDALA

GERNIKA-LUMOKO UDALA

BERTOKO KIROLA, AISIALDIA, KULTURA ETA NORTASUNA

IRISGARRITASUNA ZAINTZEN DOGU INTEGRAZINORAKO BIDE GISA

Udal frontoia, kirol eta gizarte eta kultura jardueretarako eta

Espazio publikoa zaintzea lan handia da, eta Gernika-Lu-

pelotarako aproposa, Gautegiz Arteagako Udalaren gara-

moko Udalak etenbako arreta eta ahalegina eskaintzen

pen kulturaleko estrategiaren ardatzaren zati bat da. Uda-

deutsagu lan horri. Espazio publikoaren esparru globalean,

lak herriko Umeen Pelota Eskolak bultzatzen dau, pelota-

irisgarritasuna herritarren eskubidea eta udal-kudeaketaren

rako tradizinoa eta zaletasuna berreskuratzera bideratua,

betebeharra da, eta udalak jagole eta arretatsua izan behar

eta Gautegiz Arteagako Pelota Alkartearen sorrera babestu

dau oztopo arkitektonikoak ezabatzeko. Helburu horretan

dau. Udal estrategiak bertako kirola sustatzen dau oinarri-

aspalditik ari da lanean udala, eta pixkanaka esku hartu dau

tik, baita Montorre Herri Ikastetxean be. Bertan herriko nes-

erdiguneko eta herriko auzoetako irisgarritasun-arazoak

ka-mutilek pelotaren historia eta modalitateak ezagutzeko

konpontzeko, kalez kale eta plazaz plaza. Udaleko talde tek-

eskola teorikoak eta praktikoak jasotzen dabez. Pelotan

nikoaren lanari esker, eta herriko hainbat puntutan sartzeko

jokatuz gozatzea eta bertako kirolarekiko maitasuna piztea

dagozen zailtasunen barri ematera udaletxera hurbildu di-

da pelotarien harrobia egiteko bidea. Hauek 14 urtegaz Klu-

ran bizilagunen laguntza apartekoari esker, gaur egun Ger-

bera sartzen dira eta dagoeneko palako 24 pelotari dagoz

nika-Lumo ia herritar guztien eskura dago. Hau funtsezko

klubean. Gainera, esku pelotan be lehiatu gura dau klubak,

baldintza eta pizgarria da herrian mugikortasun osasunga-

gure nortasuna eta tradizinoa transmititzen daben kirolak.

rria izateko, oinez ibil daitekeen Gernika-Lumo bezalako udalerri batean.

urdaibai magazine 13

PUBLIERREPORTAJEA

IBARRANGELUKO

KORTEZUBIKO

GASA INSTALATZEKO PROIEKTUAREN BIGARREN FASEA

AUZOEN EDERTASUNA, ARGAZKIZ ARGAZKI

Ibarrangeluko Udalaren lehentasunezko helburua da uda-

Kortezubiko Udalak herriko auzoetan barrena ibiltzera eta

lerriko etxebizitza guztietarako energia-hornidura segurua

bertako edertasun objektibo eta subjektiboari argazkiak

eta irisgarria bermatzea. Horretarako, herrian gasaren ins-

ateratzera animatzen dauz herritarrak eta persona guztiak.

talazinoa hobetzeko proiektuaren bigarren fasea jarri dau

Izan be, "Kortezubiko auzoak" 2024ko udal egutegia ilustra-

martxan. 100.000€ inguruko aurrekontuagaz, eta tramita-

tzeko argazki lehiaketaren gaia da. Bere osotasunean edo

zinoan dagoan Eusko Jaurlaritzako Ekonomiaren Garapen,

xehetasun txikietan, auzo bakoitzak jakin-min artistikoak piz-

Jasangarritasun eta Ingurumen Sailaren dirulaguntza baten

teko xarma eskaintzen dau. Helburua askotarikoa da. Egu-

laguntzagaz, lanak egiten ari dira energia horren erabilera

tegi parte-hartzaile bat sortzeaz gain, udalerriko begirada

oindino butanoa erabiltzen daben etxeetara zabaltzeko eta

pertsonalekaz, txoko barriak aurkitzera animatzen da eta

haren irisgarritasuna, segurtasuna eta zerbitzuaren hobe-

argazkigintza sustatzen da. Gainera, sinatutako irudiz hor-

kuntza errazteko. Gainera, etxebizitza-blokeetan dagozen

nituko da laster argitaratuko dan Kortezubiko turismo web-

gas-deposituak ordeztea be jasotzen dau proiektuak, zer-

gune barria, bertan argazki banku bat sortuz. Argazkiak

bitzu osoa depositu zentral bakar batean zentralizatzeko.

udaletxeko buzoian entregau beharko dira (sobre barruan,

Udalerrirako egitura-proiektua da, mantentzeko errazagoa,

izena-abizenak, telefonoa eta emaila jarri) edo bestela, pos-

energia-hornidura jasangarria eta eraginkorra bermatzen

ta elektronikoz bidali (udala@kortezubi.eus), azaroaren 24a

dauena, etxeko gela guztietan klimatizazino homogeneoa

baino lehen. Parte hartzen daben guztien artean euskal pro-

emoten dauena.

duktuen bi lote zozketatuko dira.

UDALA

14 urdaibai magazine

UDALA

PUBLIERREPORTAJEA

MENDATAKO UDALA

MORGAKO

KOOPERATIBA ERREGIMENEKO ETXEBIZITZA BARRIAK

BARDINTASUNA SUSTATZEKO ETA INDARTZEKO EKINTZAK

Mendatako Udalaren lehentasunezko helburuen artean

Morgako Udalak emakumeen eta gizonen arteko bardin-

herritarren belaunaldi barriak herrian gera daitezan sus-

tasuna indartzen dau, emakumeen ongizate fisikoa eta

tatzea dago. Horretarako, etxebizitza-kooperatiba bat

emozionala sustatzea, hauek ahalduntzea eta desbardin-

sortzea bultzatzen dau, behin eratua, hirigintza-proiektu

tasunak ezabatzeko esperientzien informazino- eta prak-

garrantzitsu baten buru izateko: 5 etxebizitzako hiru eraikin

tika-programa baten bidez. Baita emakumeen arazoak eta

eraikitzea. Guztira, familia bakarreko 15 etxebizitza izan-

premiak identifikau eta horreei erantzun be. Udalak anto-

go dira, guztiak be lorategiagaz eta sarrera bereiztuagaz

latutako programak hainbat ekintza eskaintzen dauz bar-

kanpotik. Proiektua udal lursail batean dago, Elexaldeko

dintasunerako. Horreen artean dagoz genero-indarkeriari

hegal batean, eta udalak kooperatibari lagako deutso

buruzko hitzaldiak, zoru pelbikoa indartu eta emakumeen

lursail hau. Mendatan egindako batzar informatiboaren

eta LGTBIQ+ kolektiboen ekarpenari buruzko zineforum

ondoren, udaletik animatzen dabez bai mendatarrak, bai

saioak. Jarduera horreek gizon emakumeei zuzendu-

Mendatan bizitza barri bat hasteko interesa daukon edo-

ta dagoz. Halanda be, autodefentsa-ikastaroa eta auto-

nor, udaletxean informa daitezan eta proiektu interesgarri

zainketa-tailerra emakumeentzat dira berariaz. Udalak

honetan izena emon daiezan. Etxebizitzen prezioa koope-

genero-dibersidadearen aurrean bardintasunaren alde

ratibaren araberakoa izango da eta honek ez dau susta-

egindako proposamen horreek Bardintasun Ministerioak

pen-onurarik izango.

garatutako Emakumeen eta Gizonen Bardintasun Era-

UDALA

ginkorrerako Plan Estrategikoaren barruan kokatzen dira.

urdaibai magazine 15

PUBLIERREPORTAJEA

102.6 FM

MURUETAKO UDALA

UDALA 2.0, HERRITARREKAZ ZUZENEKO HARREMANA Herritarrak informatzeko jarduerari esker, Muruetako Udalak herritarrekaz komunikatzeko espazio barriak planteatu dauz. Interneten barneratze sozialari esker, ohiko hedabideen irismena komunikazino-estrategia bategaz osa daiteke, gobernantza-eredu garden, zabal eta interaktibo bat sakontzeko eta sendotzeko. Laster Muruetako bizilagunek komunikazino bide arin eta aktibo barriak izango dabez,

Bizkaitik Bizkai osora informazinoa zabaltzen dauan euskarazko irratia

udal informazinoa jaso eta euren ekarpenak bidaltzeko.

Plataforma alkatetzaren eta herritarren arteko zuzeneko eta noranzko biko telefono zenbaki barri bat izango da, WhatsApp bidez eta sare sozialen bidez informatu eta komunikatzeko eta alkatetzagaz zuzenean konektatzeko. "Leiho digital" barri horreek informazinoa zabaltzeko eta herritarrek parte hartzeko eraginkortasuna eta paperaren erabilera aurreztea ekarriko dabe. Gure bokazino demokratikoa gure bizilagunei entzutea eta haiengandik gertuago egotea da, Muruetak aurrera egin daian, inor atzean itxi barik.

www.bizkaiairratia.eus 16 urdaibai magazine

OSASUNA, MUNDUKO ONDASUNA

HARTU

TXERTOA Batez ere arriskutalderen batekoa bazara edo 60 urte baino gehiago badituzu

GRIPEAREN ETA COVID-AREN AURKAKO 2023KO TXERTAKETA-KANPAINA

urdaibai magazine 17

ZURE FINANTZA-OSASUNERAKO BAZKIDE ESTRATEGIKOA ZERGA, LAN ETA KONTABILITATE AHOLKULARITZA

www.torrealday.es

94 627 00 36

Begiradak

Jose Manaut

margolari poeta Margolaria eta idazlea, Joaquín Sorollaren ikasle eta laguna izan zan azken honen bizitzako azken urteetan.

Bermeo Kantauri itsasoa

Bermeoko bista (1783), Luis Paret.(Madril 1746-1799) Olioa kobrean 61,5 x 83,2cm Argazkia: BBKren babesari eta Museoaren Lagunen ekarpenari esker eskuratua 2017an 17/26 Inb. zk. © Arte Ederren Bilboko Museoa

"Apirileko arratsalde honetan, Kantauri Itsasoa, enbaten itsaso basatiak" Mare Nostrum" izan gura dauela dirudi. Hain anil-kolorekoa eta lasaia.

Itsaslabar altu-altu baten ertzean, honen oinetan olatuak bigunki eta marmar isilez hausten dirala, itsas hedadura zabala ikusten dot, basamortu urdin bat bezala; azalera kizkurra, uniformea, bela eta ontzi barik. Lasaitasuna eta argia.

Alde batean, harrizko horma zilarreztatu batek aurrera egiten dau; gero, harkaitzezko islatxo handi bat, Izaro, bilozik, bakarti; eta itsasertzeko sarrerak eta zuloak, oxkar zuri batek itsasoan marraztutakoak; beste muturrean, Matxitxako lurmuturrean, galdu arte. Erdian: portua. Edur-antzeko apar zurizkak jolasean dabiltza, parpaila bikainak marraztuz, arrezifeen artean. Hauen harriak, eguzkiak urreztatuak, han-hemenka urdinaren gainetik irteten dira. Kaio handiek planeau egiten dabe nire buru gainean; beste batzuk beherantz doaz, eta hatxen gainean pausatzen dira."

Portua "Kobrezko sareen uholde itzelak, kaietako harrien gainean lehortzen jarriak. - Kortxo-azpilduraz ondo ehundutako sareak-. Arrantzaleak, blusa eta praka urdinekaz, indartsuak, aurpegi ondu eta baltzeranagaz, gizon-arpegiera nabarmene-

Gerra zibila amaitzean, José Manaut Viglietti margolaria atxilotu eta kartzelan sartu eben, masoneria-delitua egotzita.

1944ko abuztuaren 5ean Madrilgo Espetxe Probintziala utzi eta Durangora (Bizkaia) eraman eben. Han lau urte baino gehiago egin beharko ebezan erbestean.

"Años de esclavitud" egunkarian, Manautek egun haietako testigantza utzi euskun, honela gogoratzen dauena: "Bizkaiko lur zorionekoak!

Gizon osoak, zintzoak eta petoak, zeinentzat Kristau Ebanjelioa ez baita letra hila! Moralki eta materialki saiatu ziran nire etsipena eta miseria arintzen. Neure lagunak dei daikeedazen oroitzapenik atseginena gordetzen dot. Egun batez bueltau ahal izateko irrikaz nago, gizon librea izanda! ".

Durangotik, Bizkaiko hainbat lekutara joaten zan Manaut txango laburretan, eta prosa eta poesia artean jasotzen ebezan bere egunerokoan.

kaz, zabaldu edo batu egiten dabez sareak, eta beste batzuk eguzkitan berba egiten dabe. Neska arrantzaleak, kariatide dotoreak, otzara dorre bati eusten deutsoe buru gainean, eta kaian barrena ibiltzen dira graziaz eta dotoretasunez, edo sareak adobau egiten dabez. Eta hondakin, koipe eta esentziazko ur lodian, argia hautsi egiten da irisazioetan; aldi berean, etxeak islatzen dauz, portuaren gaineko fatxadak zirkuluerdi-forman altzau egiten dira; etxe polikromoak, begiratoki zabalekaz, eliza-torreak eta zerua, hori be urdina, arratsalde honetan.

Portuan, arrantza-baporeak, branka eta tximiniekin, kolore biziz margotuta. Batzuk ainguratuak, beste batzuk ontzi nahas-mahas batean mugitzen diranak.

Domeka da eta arrantzaleak ez dira itsasora atera.

urdaibai magazine 19

Errigoiti Urdaibaiko barnealdeko udalerriak izan dira beti ezezagunenak. Eskualdeko erakarpen-polo handiak kostaldeko herriak

Urdaibaiko talaiaren xarmak

izan dira.

L

anda klub esklusibo honen ordezkari lez, Errigoiti Urdaibai eta Uribe-Kosta arteko mendi eta panoramika handiko muino eta mendi-mazelen gainean zabaltzen dauz bere auzoak eta baserriak. Elexalde, Olabarri, Uria, Metxika, Madalen, Zabala, Bizkaigana... dira 1376an sortutako antxinako hiribildu hau osatzen daben landa-guneetako batzuk. Idibalzagako Santa Maria elizatetik abiatuta.

Errigoitik belardi eta basoetako bere paisaia bikainak, ikuspegi pribilegiatu eta ondare historiko liluragarriagaz batzen dauz.

Bertoko auzoak lasai-lasia ibiliz zeharkatzea, landazabala eta Urdaibaiko zaindariak diran Arrilla, Arriaga, Matzaga edo Bizkaigana tontorren artean mendi-ibiliak egitea, edo bertako txokoak eta begiratokiak bizikletaz edo automobilez bisitatzea, aukera ezin hobeak dira egun zoragarri bat igarotzeko.

Elixalde, gune espirituala eta Errigoitiko hiribilduaren jatorria, zelai zabal batean marrazten da, San Antonioko gurutze-tokiko silueta harmoniatsua buru dauela.

Bertan, harlandua, habeak eta burdin-sarea alkartzen dira baseliza barroko eder 20 urdaibai magazine

San Lorentzo ermita, Sallobente.

hau sortzeko. Zelaiaren beste aldean, Idibalzagako Andre Maria Eliza itzelak bere eleizpeko imanagaz erakartzen dau ibiltaria. Bertan, denbora gelditzen da, bere harrizko isiltasunean harrapauta. Elizan, XVI. eta XIX. mendeen artekoa, bere portada manierista ederra, XVII. mendeko erretaula zaharreko lau panel polikromatuak eta Gorputz Santuaren kapera nabarmentzen dira. Azken hau habeartetik bereizten dau burdin sare bikain batek.

Kapera honek usteldu bako gorpu bat gordetzen dau, birtute sendatzaileak emoten jakoz honi.

Haretx eta arte zaharrez zipriztindutako espazio eder hau osatzen eta apaintzen dabe hierarkia desbardinetako abadetxeen eraikinek.

San Antoniko gurutze-tokia, Eleixalde.

Uria auzoa Udaletxearen egoitza da eta Errigoitiko gune administratibo eta jendetsuena da. Ibilaldiak Madalen, Zabala, Bizkaigana edo Metxikaraino joateko ibilbideak hasteko leku aproposa edota plazako tabernan atseden hartzeko leku egokia be.

Bizkargi, inguruko mendi-ibilien beste erreferenteetako bat, zama historiko handiko mendia da. Izan be, 37ko burrukaldian, Bizkaiaren defentsan, bataila odoltsuen eszenatoki izan zan. Hildakoen omenez, monumentua dago tontorrean. Gailurrean, Gurutze Santuari eskainitako ermita dago.

Madalenetik Metxikaraino doazen bideak ezin hobeak dira baserri ederren arteko landazabal garbi batetik paseatzeko. Bizkaiganarako bidean, Sallobente auzoa aurkituko dogu. Bertan, San Lorentzo ermitak, probalekuak, antxinako eskolek, gaur egun aterpetxe atsegin bihurtuak, eta kimatutako haresti zaharrak, giroa garai bateko xarmaz eta landa-zaporeaz blaitzen dabe.

Bisita osatzeko eta kaliadezko landa-ingurune honetan egiten dogun egonaldiari etekina ateratzeko, Errigoitik ostatu erakargarriak, ostalaritzako bi lokal eta tokiko produktu bikainak zuzenean saltzen dabezen establezimenduak daukoz.

Bizkaiganan, izenak iragartzen deuskun bezala, Errigoiti Bizkaiaren gainetik altzatzen da, panoramika itzelagaz, eta Gurutze Santuaren ermitatik Mungialde osotik kostalderaino begirada galduz. Tontor eder hau, mahai eta eserleku batzuekaz hornitua, zabala eta argitsua, aparteko ikuspegia eskeintzen dauen parke atsegina da.

Azken batean, Errigoiti bisitatzea beste plan bat da, Urdaibaiko ingurune lasai batean, presatik eta jendetzatik ihes egiteko eta urte sasoi guztietan garaiera handiko natura- eta kultura-ondareaz gozatzeko. UM

urdaibai magazine 21

Alkarrizketa

RAFA

Sardina

BERMEOTAR BAT LOS ANGELESEN

Grabaketa eta nahasketa ingeniaria, eta musika ekoizle bermeotarra, Los Angelesen dago bizitzen. 5 Grammy ® sari eta 13 Latin Grammy ® sari irabazi dauz.

Mundu mailako artista ospetsuekaz lan egin dau: Lady Gaga, Madonna, Michael Jackson, Stevie Wonder, Rolling Stones…edota Red Hot Chili Peppers, Beyonce, Natalie Cole... besteak beste. Eta Euskal Herriko taldeak ahaztu barik: Ken 7, Esne Beltza edo Oskorri.

Musika ingeniaria izan zan Hollywoodeko Ocean Way Recording Studiosen eta Los Angeleseko Record One Studiosen.

20 urtekaz Ameriketara joan zan eta orain Los Angeleseko musika-ekoizle ezagunenetako bat da.

Gaur egun, Rafa Sardina Grammy sarietako Ekoizleen eta Ingeniarien taldeko presidentea da, Latin Grammy 's-eko fideikomisoa eta Latinoamerika, Brasil, Espainia eta Portugalgo (CPI) Ekoizleen eta Ingeniarien Alkarteko presidenteorde eta kide fundatzailea da.

22 urdaibai magazine

RAFA SARDINA

Grabaketa eta nahasketa ingeniaria, eta musika ekoizlea

Abesti baten giltza bilatu behar da bere indarguneak bilatuz, hegoak emoteko

Zure jaioterriko, Bermeoko, izaera alai eta musikalak eraginik izan al dau zure ibilbidean?

Bai horixe. Beti eragiten dau zure ingurune hurbilenak! Izan be, bizitza osorako gehien markatzen jatsuna da. Adolesentzian Bermeon emon nabezen urteek eragin handia izan ebela esan behar dot, musikarekiko obsesio bera sentitzen eban lagun talde bateko kide izateko aukera emon eusteelako.

Zein izan zan musikagaz izan zendun lehen harremana?

Beharbada gitarra txikitan jotzea eta beti nire arrebaren piano klaseen inguruan egotea.

Zerk bultzatu zintuan lanbide honetan sartzera?

Alde artistiko bat baegoelaz ohartzea izan zan, baina baita alde tekniko bat be, eskutik zihoana. Funtsean, ekoizpen musikala deskubritzea.

20 urte besterik ez zenduzan eta Amerikak egitera joatea erabaki zendun. Zure ibilbide profesionala garatzeko gakoa izan zan? Zelako izan zan aldaketa hori?

Bakarrik edo familiagaz joan zinan?

Industrian esperimentatu ondoren egin neban, hasieran modu amateurrean, eta gero, profesionalki, biran eta tokiko grabazino-estudioetan lan eginez. Aipatu behar dot, konturatu barik, "mentorship"aren garrantzia sentitu neban lehen aldia izan zala, eta sustatzaile eta manager bat ezagutu neban, Jose Ángel Serrano, nire esperientziaren gainetik erantzukizunak emon eustazana eta nire konfiantza eta karrera bultzatu ebazana.

Zuzeneko munduan lan egiteak norberak pentsa daikeena baino askoz gehiago aberastu eustan... teknikak eta ezagutza ez ezik, pertsona lez be garatuz. Harreman pertsonalak eta artistikoaz ikasten dozu. Aldaketa bakarrik egin neban, baina familiaren babes handiagaz. Guztia emoteko nihola argi neukan, nire obsesinoa musika bera zan, produkzinoa, alde teknikoa... ez neban beste ezertan pentsatzen...

Rafa Sardina Los Angeleseko bere estudioan Argazkia: rafasardina.com

>>>

urdaibai magazine 23

Zertan datza, zehazki, musika-ekoizpe-

Oskorriren soinu teknikari hasi zinan ge-

na?

Artistari errepertorioa aukeratzen, diskoan joango diran abestiak aukeratzen, konposizino-prozesuan be laguntzen, abesti bati egitura emoten, abesti baten forma eta letra aukeratzen laguntzean datza. Eta gero alderdi teknikoa dago, abesti hori ze soinu izatea gura dozun, ze estiloa izatea gura dozun, estilo country-agoa, pop-agoa, rock, folk... eta guztiak artistaren nortasunagaz eta kantuaren nortasunagaz bat etorri behar dau.

roago Lady Gaga ekoiztu edota Michael

Orduan funtsezkoa da artistagaz lotura izatea.

Ekoizlea da artistaren aliatu bakarra estudioan, bera ari baita produktuaren interesak defendatzen, baina baita artistaren interes pertsonalak be, persona lez. Batzuetan gertatzen dana da artistak interes espezifiko batzuk gehiago defendatzen dauzela, eragiketa komertzial bat dalako.

Atzean asko dago, ez bakarrik artistaren erosotasuna. Kontuan hartu behar dira, baita be, diskoetxea, managerra... gaur egun artistak birekiko oso mendekoak dira. Ez dagoz soilik managerren menpe, biren sustatzaileek be botere handia daukee artisteengan.

Ze gaitasun dauko ekoizle batek a priori abesti "arrunt" bat dana arrakastatsua bihurtzeko?

Batzuetan abesti baten giltza bilatu behar da, bere indarguneak bilatu, hegoak emoteko. Batzuetan abesti bat zoragarria izan daiteke artista bategaz, baina desastre bat beste bategaz. Kasu bakoitza desbardina da, baita artista baten disko berean be. Batzuetan kantuak erabat desbardinak dira, emaitzak bilatzeko erabiltzen dozun teknika erabat desbardina da. Orain, adibidez, rock disko bat amaitu dot Alice Cooperregaz eta kolaborazino asko izan doguz... Hiru abesti erabat desbardin dagoz, horreetako bat countrya.

Artisten arteko kolaborazinoak modan dagoz?

Marketinetik atera zan teknika bat da, ez zan izan beharrizan soil bat. Izan be, artista askok ez dabe begi onez ikusten, ez dira kolaboratiboak, ez dago bere izaeran.

Ez dira ondo moldatzen lankidetzan aritzea, ez dalako euren adierazpen-moduaren isla ona.

24 urdaibai magazine

Jackson, Beyonce edo Rolling Stonesekin lan egin dozu. Zelan bizitzen da jauzi hori?

Hasieran laguntzaile lez lan egin neban tokiko profesional handien eskutik, Jean Phocas eta beste batzuen eskutik, eta gero teknikari lez, baina garrantzitsuena zure lekua zein dan jakitea eta zure estiloa eta izaera garatzea da. Gauza bera da artista ezezagun bategaz lan egitea edota Lady Gaga edo Michael Jackson bezalako artista sendo bategaz lan egitea.

Alde bakarra zure buruari jartzen deutsuzuzen exijentziak eta arrakasta lortzeko presinoa dira, baina, azken finean, beti lortu gura dozu ahalik eta lorpen artistiko handiena.

Guztia emoteko nihoala argi neukan, nire obsesinoa musika bera zan

Zein da zure ezaugarririk onena arlo profesionalean?

Beste pertsonen artearekiko enpatia... eta haien proposamen artistikoa barneratzeko eta baldintza bako kolaboratzaile bihurtzeko gaitasuna.

Zerk lotzen zaitu zure jaioterrira? (Familia, lagunak, oroitzapenak...)

Hori guztia, eta jatorrizko lurrarekiko maitasun naturala. Bizi izan dozun guztiak zarena egiten zaitu eta zure parte da.

Artista ospetsu handiekaz lan egin dozu, lehen pertsonan bizi izan dozuz euren nabarmenkeriak edo pentsa daikeguna baino normalagoak dira?

Denetarik dago, baina benetan uste baino onargarriagoak dira... ez normalak diralako, baizik eta uste dodalako mundua, oro har, ez dala guk uste bezain normala.

Mundu guztiak daukoz istorio eta bizipen harrigarriak.

Zerk mantentzen zaitu oinak lurrean?

Egiten dodana nire pasinoa izaten jarraitzen dauela jakitea, eta benetan ordainduko neuke egiteagatik. Batez be, bizimodu bat da.

Bere azken bisitan (2023ko urrian), Bermeoko portuan.

Zer suposatzen dau Grammy® bat irabazteak?

Egiten dozuna norbaiti axola jakola baieztatzea da. Zure musika-ekarpenagatik zure gremioko lankideek saritzeak energia-bultzagarri garrantzitsua eragiten dau.

Baina irabaztea bezain garrantzitsua da izendatuta egotea... garrantzitsua da urtero hor egotea axola jatzuzen proiektuekaz.

Ekoizlea da artistaren aliatu bakarra estudioan, bera ari baita produktuaren interesak defendatzen, baina baita artistaren interes pertsonalak be

2022an zure herriko esker ona jaso zenduan Hegaluze sariagaz, 18 Grammy® -ekaz batera jarri al dozu? Ze leku dauko zure bi-

hotzean?

Bai, hortxe bertan dago, nire ibilbideko beste lorpenekaz batera. Ilusino gehien

sortu eustan uneetako bat izan zan!

Zelan ikusten dozu musikaren sektorearen etorkizuna?

Oso positiboki ikusten dot. Sektoreak hazten jarraitzen dau. Baliabide gutxiko musika-ekoizpenaren prozesuaren demokratizazinoak lehen ez egoazan proposamen barriak sortu dauz.

Nire zehaztapen bakarra da borrokan jarraitu behar dogula sortzaileak behar bezala konpentsau daitezan, merezi dabenagaz. Grammy ® eta Latin Grammy® dalakoen lan arloetako bat da, eta hauekin lankidetzan aritzen naz etenbarik.

Zein da zure hurrengo erronka?

Zenbait proiektu daukadaz. Horreetako bat hezkuntza-proiektu bat da. Abbey Road Studiosekaz (Londres) alkartuta, Los Angeleseko zazpi grabazino-estudioko konplexu bati lotutako hezkuntza-era>>>

urdaibai magazine 25

geniaria naz.

Zinemarako, telebistarako eta bideogametarako ekoizpen eta ingeniaritzako alde bat be zabalduko dogu. Nire sozioa Alan Meyerson da, Hans Zimmerren ekoizle eta ingeniaria bere lehen ekoizpenetik, zinemaren eta bideogameen munduko number one bat.

Eta guztiz desbardina den beste proiektu bat ardoarekiko eta nire lurrarekiko dodan grinatik dator, txakolin-upategi bat da.

Kontau daikezu zeozer gehiago upate-

Ed Sheeran-egaz, lan egin duen artistetako bat.

Argazkia: rafasardina.com

kunde bat zabaltzen ari naz. Oso proiektu polita eta handinahia da. Izan be, nire ezagutza eta industriatik gertu dagozen beste lankide batzuena belaunaldi barrietara pasatzeko eta benetako ondarea uzteko, fase barri batean murgiltzeko aukera emoten deust. 15 urte daramatzat masterrak egiten, mundu osoko ikastetxeekaz alkarlanean, hitzaldiak...

Eskola zaharreko filosofia ondare lez uzteko modu bat da. Ni arlo guztietan mugitzen naz, rap, hip hop, Ana Tijouxen disko barria, genero guztiak jotzen dodaz. Eskola zaharrean badago zerbait filosofikoa abesti bati aurre egiteko orduan.

Belaunaldi barriekaz dana azkar doa, eta dana belarriz egiten dabe, ez dabe ezer ikasi, eta ez naz liburuez ari, aholkulariz ari naz.

Gauza bera da artista ezezagun bategaz lan egitea edota Lady Gaga edo Michael Jacksonegaz lan egitea

26 urdaibai magazine

Eta beste proiektuak?

Audio ekipo profesionalak fabrikatzeko manufaktura proiektu bat daukat martxan, soinu eta nahasketa ekoizle eta in-

giaren proiektuaz?

Aspalditik ibili naz gai horretan, baina orain nire proiektu pertsonala daukat, eta oso ondo babestuta. Upategia 15 urte daramatza txakolina ekoizten, ez da hutsetik datorren proiektua, eta Oxer Bastegieta eta Guillermo Iturriondobeitia enologoen babesa daukat, benetako bi jenio.

Ardoaren mundua maite dot, eta gauza oso bereziak egitea espero dogu, Euskadiko ardogintzaren legaduari balioa gehituz. Mahastiak Orozkon dagoz, hantxe sortu zalako aukerea, baina beste eremu batzuetara zabaltzeko prest gagoz. Hemen egon nazen bakoitzean, upeltegiak bisitatu dodaz, gaian murgildu naz. Izan be, dokumental bat ekoitzi dot Arabako Errioxari buruz, ardo ekoizle gazteei buruz, eta hori da joera barria, eta gauza bera gertatzen ari da txakolinagaz, bestela galdu egingo zan eta...

Zenbatero bisitatzen dozu Bermeo?

Erregulartasunez bisitatzen saiatzen naz, urtero nator, egun gutxi batzuetan bada be.

Ze artistagaz lan egitea gustatuko litzakizu?

Gehiegi dira... Oraindik asko daukat egiteko... oraindik ez dodazenak lortu? Sting, Peter Gabriel... eta artista barri asko...

Ze musika entzuten dozu lanetik kanpo?

Dana, beti emozino eta sorpresa barrien bila nabilelako.

Bermeora bizitzera bueltatzea gustatuko litzakizu?

Gerta leiteke Bermeon denbora gehiago igarotzea.

Ba al da zure ekoizpenetan falta ezin dauen soinu fetitxerik?

Ez. Izan be, uste dot hobeto sortzen dala fetitxeetatik aldentzen zarenean eta datorrenari burua zabalik egotean…

da 50 metroko esprinta, 50 kilometroko maratoia baizik. Musika egiteko artearen konstantzia eta obsesinoak ordaindu egiten dira.

Euskadi

kideen

Zelakoa da, barrutik, musikaren mun-

artean sustatzen

dua?

Lankideen eta lagunen gunea da, eta aipatu dodan bezala, lifestyle bat, bizimodu bat. Egunero gurutzatzen gara estudioetan, ikuskizunetan, ekitaldietan... eta familia gara.

dozu?

Lehena naz nire herria promozionatzen. Izan be, AEBko lankide askok bisitatu dabe dagoeneko.

Ego asko dagoz mundo horretan?

Egoak egon behar dira, sorkuntzak ego maila garrantzitsua eskatzen dau, baina bereizi egin behar dira onena izatera eta bereiztera bultzatzen jatzuen ego "on" bat eta ego suntsitzaile eta negatiboa.

Zelan egiten deutsazu aurre proiektu barriei?

Burua zabal-zabalik!

Zer esango zenioke bere karrera plazaratu eta musikatik bizi gura dauen musikari bati?

Epe luzerako apustua dala uler daiala, ez

Aurreratuko

Borrokan jarraitu behar dogu sortzaileak behar bezala konpentsau daitezan, merezi dabenagaz

al

deuskuzu ze proiektu musikaletan ari zaren lanean orain?

Gauza barri asko egiten ari naz artista ezagunekaz eta barriekaz... Linda Ronstadt, Selena Gomez, Ana Tijoux, Monsieur Perine, Guaynaa, Rocky Dawuni, Enrique Bunbury, Alice Cooper, Esne Beltza, John Legend, Royal Philarmonic Orchestra, eta izen barriak: Montana (Bilbokoa), Maxi Martinez, Giovana Taboada... Eta askoz gehiago. UM

Irabazitako Grammy-etako bategaz. Fotografía:rafasardina.com

urdaibai magazine 27

Lekuko

Jesusen Bihotz Sakratuaren ermita, Laida (Ibarrangelu)

Laidako Jesusen Bihotz Sakratuaren ermitak laster 100 urte beteko dauz, eta balio historiko eta ondarezkoa gordetzen dau bere apaltasunean. Bizkaiak bizi izan eban debozinoaren, sinismenen eta sakralizazino-maila handiaren lekuko da. 1928ko apirilaren 1ean zabaldu zan, eta udan hondartza betetzen dauen jende uholdeari eutsi egiten deutso.

28 urdaibai magazine

A

nastasio de Arginzoniz ar- kitektoak 1924an, Laidako (Ibarrangelu) baseliza eraiki eban, Fernando Sainz de Inchaustegi* getxotarrak, Alachako Konde eta Markes del Real Socorro elizkoiak, aginduta.

Kondeak bere lurretan eraiki gura izan eban eta elizari hamarrenak ordaindu behar barik abadea lortzeko dirua batu eban be. Horretarako, Busturiko arkitekto gazte batengan konfiantza izan eban, titulua lortu ebana Familia Santuko

1928an zabaldu zanetik orain dala urte gutxi arte meza emoten zan zapatueta eta domeka guztietan

Ermita bat itsasmailan Gaudiren tailerrean lanean ari zala. Anastasio Arginzoniz Deustuko udal-arkitektoa izan zan eta bere lan asko Bizkaiko Ondare Historiko Artistikoaren katalogoan dagoz. Berak egindako eraikin batzuk Bilboko zabalgunean dagoz, eta Urdaibain, Laidako ermitaz gain, Gautegiz Arteagan, Mundakan eta Bermeon berak egindako lanak aurki daikeguz.

Laidako ermita Ibarrangeluko Akorda auzoko Santa Maria Engraziako edo Graziako parrokiakoa da. Bere jatorria ez dago lotuta lamiak baztertzeko eraikitako Bizkaiko beste ermita kristau batzuek sortu ebezen sinesmenekaz ezta lurpeko altxorrak gordetzen dabezen santutegiekaz, azken hau Ereñozarreko San Migelen kasua da. Ez dauko zerikusirik bez santu batek egingo

leuken ustezko bisitaren sinismenagaz, eta ez dau zerikusirik irudiaren jatorri miragarriagaz. Kontsultautako dokumentu historikoen arabera, mezenasen debozinoa izan zan eraikitzearen arrazoia.

1928ko apirilaren 1ean zabaldu zanetik orain dala urte gutxi arte meza emoten zan zapatueta eta domeka guztietan.

(Meza emoteari utzi jakon Don Jesus Kanalako abadearen adinagatik). Gaur egun meza nagusia ospatzen da, eta ondoren erromeria, uztailaren 31n, Laidako zaindaria dan San Inazio egunean. Ibarrangelu osoko eta Gautegiz Arteaga, Sukarrieta edo Busturiko bizilagunak hurbiltzen dira festa honetara. Urteetan ohikoa izan da tortilla txapelketa. Antxina, Jesusen Bihotza Sakratuaren jaia be ospatzen zan,

Gorpuzti-egunaren hurrengo asteko barikuan.

Itsasmailan dago eraikita, hondartzara, Anakabena etxera eta gaur egungo Bizkaine taberna-jatetxera begira. Azken hau jatorriz herriko taberna eta denetarako denda izan zan. Ermita oinplano angeluzuzenakoa da, lau isurkiko teilauta dauko eta arkupea oinean. Kanpai-horma, barriz, kanpaiagaz, burdinazko gurutzeaz errematatua. Ermitaren fatxada kareztatuta dago, eta arkupe atsegineko hormatxoaren junturetan be kolore zuria nabarmentzen da. Barrualdean, zoladura baldosazkoa da eta Kristoren Santuaren, Jesusen Bihotz Sakratuaren, San Joseren, Karmengo Ama Birjinaren, Loiolako San Inazioren eta La Milagrosaren irudiak daukoz. UM

*Fernando Sainz de Inchaustegui y García Moreno, 1884ko abuztuaren 28an Getxon jaioa. Seigarren Alachako Kondea izan zan 1950etik, seigarren Real Socorro-ko Markesa eta Madrilgo Nobleziako Handikien Errege Kidegokoa, Maltako Ordenakoa eta Komendadorea San Gregorio Handiaren Plakagaz. Fernando Begoñako basilikan ezkondu zan 1907-x-17an María Isaac Dolores de Irala y Martínez de Villarregaz. 1915ean Fernando eta bere emaztea Getxoko elizateko Miramar kalean bizi ziran, bere seme bakarra izango zanaren ondoan: Anastasio de Arginzoniz. 1924. Ermita de Don Fernando Sainz Inchaustegi. Laida-Ibarrangelua. Plano. Monografías de Pueblos de Bizkaia. Ibarrangelua y Elanchobe. Bizkaiko Foru Aldundia

urdaibai magazine 29

Kalerik Kale

D RObokazino GU E RIAkomertziala AM U T I O 1948tik

A

Ezkerretara Javier Amutio eta eskumatara Antonio Amutio bere dendariekaz. Argazkia: Drogueria Amutio

ntonio Amutiok, orain Ainara Amutiok iraunarazten dauen sagako lehenak, denda txiki bat zabaldu eban gerra aurretik, orain Foto Bonilla dagoen lekuan. Bonbardaketaren ondoren, Gernika-Lumoko beste merkatari batzuek bezala, arkupetan postu bat jarri eban toldoekaz, eta 1948an drogeria ireki eban egungo kokapenean. "Ordutik hemen gagoz", nabarmentzen dau Ainarak. Antoniok gene komertziala helarazi eutseen familiako gainerakoei. Familia guztia harro dago aititek izan eban antzeaz. "Garaiko prentsak Amutiok saltzen ebazan hazi onak goraipatzen ebazan. Saltzaile ona eta dotorea zan. Dendara iristen ziran komertzialei esaten eutsen trajerik eta gorbata barik ez zirala sartzen ".

Gernika-Lumon "Amutio" esatea betiko merkataritzaren sinonimo da, bilatzen dozuna aurkitzearen sinonimo, gertutasunaren sinonimo eta atzokora gaurko begiradagaz atzeratzearen sinonimo. Denboraren gorabeheretatik biziraule, Amutio Drogeriak bere esentzia mantentzen jakin izan dau, supermerkatu handiek ezta e-comerce dalakoaren etorrerak bez eten ez daben merkataritza-ibilbideagaz.

30 urdaibai magazine

Felicidad Izagirre, Javier Amutio eta Ainara Amutio euren drogeriaren aurrean.

Bilbotarra jaiotzez Antonio Amutio arteagatar bategaz ezkondu eta Gernika-Lumon kokatu zan. Laster, Javier semeak hartu eban lekukoa, aitarengandik ikasi eban bezeroekaz tratatzen, bakoitzak behar eban soluzinoa eta produktua aurkitzen. Javierrek Felicidad Izaguirre emaztearengan aurkitu eban bere partenaire onena mostradorearen atzean. "Garai hartan familiako negozioagaz jarraitzea zan normalena, eta amari, Larrabetzuko baserri batekoa zana, beti gustatu izan jako jente-aurrean lan egitea. Dendan egon aurretik be saltzen ebazan bere baserriko produktuak", dino Ainarak. Beregan, bi gene komertzialak uztartzen dira.

NEKAZARI KONEXINOA Gernika-Lumoko plazaren ondoan estrategikoki kokatua, Drogueria Amutio eta baserritar mundua beti egon dira konektauta. Baserritarrak hazien bila joaten dira Drogueria Amutiora. Amutiok bere merkatua nazioartera zabaldu dau be, "hazi autoktonoak saltzen doguz, esaterako Gernikako Piperra, Ezpeleteko Piperra, Aretzabaletako Tomatea... Amerika, Asia, Europara...hametik kanpora eramaten dabez geure haziak be".

Astelehenetako plazara eskualdeko jendea erostera datorren arren, gero eta gutxiago dirala aitortzen dabe. "Adineko jendea ortuko lana ixten doa, eta plazara

Sekretua, publikoarekiko hurbiltasuna eta eskaintzen dabezen aholkuak dira doanari prezioak garestiak iruditzen jakoz, supermerkatuetan erosten dabezen produktuekaz konparatzen dabezelako". Hain zuzen be, supermerkatu handien etorrera Drogeria Amutiok gainditu dauen krisietako bat izan zan, baita COVIDaren krisia be, "lehen minututik egon nintzan bezeroei arreta emoten. Pandemia garaian supermerkatuetan ez bezala, non joan, erosi eta etxera itzultzen zinan, hamen hurbiltzen ziran pertsonekaz berba egiten genduan eta animoak eta aholkuak emoten geuntseezan".

TXINBO JABOITIK INSTAGRAMEN AHOLKUAK EMOTERA Drogueria Amutio sartzen danak denetarik aurki daike: lexiba, haziak, koloniak, eta baita fularrak eta jostailuak be. baina hamen Gernika-Lumoko eta eskualdeko bezeroen artean gailentzen diran produktu izar batzuk be badagoz. "Txinbo jaboia izarra da oraindik, baita Rubí desinkrustatzailea be. Azken hau Gernika-Lumon asko erabiltzen da urak kare asko daukolako. Jentea be badator Flexene orbanak kentzeko produktuaren bila, merkatuan berrogeita hamar urte baino gehiago daramatzana eta denetarik kentzen dauena.

Koloniak be bai. Lehen guk egiten genduzan nahasketak, olio esentzial purua erabiltzen genduan eta jentearen gustukoa zan. Eta Varón Dandy izugarri saltzen genduan", azaldu dau Felicidad Izaguirrek.

Drogueria Amutioren ezaugarri eta sekretua, publikoarekiko hurbiltasuna eta

Javier Amutio gaztetan denda aurrean.

eskaintzen dabezen aholkuak dira. "Gomendioak emoten deutsaguez bezeroei eta beti arduratu gara bezero bati saltzen deutsagun produktuak funtzionatu ote deutson jakiteaz. Jendeak behar eta bilatzen dauena eukitzen saiatzen gara". Betiko denda honen bitxikerietako bat da, aholku onak emoteaz gain, arropa zintzilikatzeko pintzak oparitzen dabezela. "Beti izaten dogu detaileren bat geure bezeroekaz. Lehen fosforoak oparitzen genduezan, baina orain, etxeetan txaparik ez dagoenez, detailetxuak aldatu doguz", azaldu dau Javierrek.

Hainbeste urte mostradore atzean, milaka pasadizo utzi deutseez Javier eta Feliri, "lehen soltean saltzen genduzan, soda, karburoa... dendan lan egiten eben neskeei mediak be erretzen jakezan. Arseniato de Plomo ortuetarako saltzen genduan eta behin bezero batek "Asesinato de Plomo" eskatu eustan... beste batek banpiroentzat gauza bat eskatu eustann... eta azkenean eulientzako zerbait zala ondorioztatu neban...", gogoratzen dabe barre artean.

Drogueria Amutiok bere esentzia eta nortasunari eusten deutso, baita tradizinozko dendaren estetikan be; gaur egun, sare sozialetan be aktibo dago. Ainara Amutiok 2018an hartu eban negozioaren lekukoa, eta ikusi eban online egotea munduari erakusteko beste modu bat dala. "Sare sozialetan egiten dodana hauek beste erakusleiho bat bezala erabiltzea da".

UM

urdaibai magazine 31

Artean Garazi Asla, Xixiliko gimnasta, maza ariketan Argazkia: Txebi Arriaga

Xixili

GIMNASTIKA TALDEA Gimnastika erritmikoa errendimendu handiko kirol bihurtutako dantza da.

Bere indarra, arintasuna, koordinazinoa, malgutasuna eta erresistentzia erritmo, mugimendu eta balletaren itxura dotoreagaz bahetzen dira. Xixili Gimnastika Taldeak 30 urte daramatza tapiza gainean nagusi izaten, Busturialdean eta gure mugetatik kanpo.

A

ndrés Uriondo bermeotarrak 1993an sortu eban kluba, bere emazte Begoña Usandizaga presidente zala.

Harrezkero, Xixili Gimnastika Taldea erritmo onean hazi da, itxuraz delikadua dan baina fisikoki % 200ean egotea eskatzen dauen kirol honen mugimendu leun baina irmoak emulatuz.

Klubaren 30 urteko ibilbidean, Andres Uriondo beti egon da presente, “Euskadiko Gimnastika Federazinoko presidentea be izan zan urte askoan. Bere alaba, Amaia Uriondo, gimnasia erritmikoan hasi zan Donostian. Segur aski, horixe izan zan kirol honegaz izan eban hurreratze eta inplikazinoa, eta horrek bultzatu eban Ber-

32 urdaibai magazine

meon kluba sortzera. Amaiak zilarrezko domina lortu eban taldeka, selekzinoagaz, Pariseko Munduko Txapelketan, 1994an.

Alabak dinoenez, bere aitak ez eban gura gimnasia erritmikoa egitea hasiera batean, baina ondoren berak sortu eta dinamizatu eban Xixili kluba", azaldu dau Itziar Sáez de Okariz Xixili Klubeko egungo presidenteak. Andresegaz batera beste izen bat funtsezkoa izan zan klubaren bilakaeran, Macarena Milla entrenatzailea.

"Maca izan zan Andresegaz egon zan lehen entrenatzailea, alaba bat bezalakoa zan berarentzat. Oso gazterik hil zan, 46 urtegaz. Klubeko neskek oso txarto pasatu eben hil zanean. Maca neskeentzat guztia zan. Klub osoko entrenatzailea zan. Asko

markatu eban. Orain urtero egiten da Gernika-Lumon Macarenako Txapelketa. Aurtengoa hamargarren txapelketa izango da eta otsailean egingo dogu".

Klubeko makineriak etenbarik komunikatzen dan sare bategaz funtzionatzen dau: entrenatzaileak, Zuzendaritza Batzordea, gurasoak eta gimnastak. "Andrés Uriondoren heriotzaren ondoren, 2018an gimnastetako gurasook hartu genduan Zuzendaritza Batzordea. Paula Barceló Cervera da entrenatzaile arduraduna, eta, klubeko monitoreekaz batera (Xixiliren gimnastak be badira), denboraldi hasieran erabakitzen dabe zelan banatu eskolak kategoria desbardinetan. Batzarrari dago-

30 urteko, ilusinoa, jarraitasuna eta pasinoa

kionez, 9 kide gara, eta klubeko gimnastetako gurasoak gara ".

Xixili Gimnastika Taldeak Bermeon dauko egoitza sorreratik, eta Gernika-Lumon 1999tik. Hainbat maila eta kategoria dagoz bertan. Txikienak, prebenjaminak, 4 urtegaz hasten dira. Benjaminetatik aurrera, 8 urtegaz lehiatzen hasten dira.

"Taldeak egiten saiatzen gara, taldean lan egin eta koordinazinoa ikas daiezan. Eskolarrean guztiek parte har daiezan saiatzen gara. Oso demokratikoa da hau klubean.

Makineria honetan oinarria, hau da, txikiak,

30 urte hauetan zehar, asko izan dira klubetik igaro diran gimnastak, bai entrenatzaileak, bai ikasleak. Kantidadeaz berba egin daiteke, gaur egun 150 gimnasta inguru dagoz, eta kalidadeaz, lorpen handiak lortu dabezen izen propioekaz.

"Pandemiak min egin eban, pandemiaren aurretik 200 gimnasta baino gehiago genduzan, baina orain apurka-apurka gorantz doa. Espainiako txapeldun Alejandra Ispizua bermeotarra izan dogu.

Gernikako Sirats Barandiaran, Mundakako Maria Fernandez... nazioko eta Euskadiko lehenak ziran. Orain Gernika-Lumoko Naia Arrazua dogu, Espainiako gazte mailako banakako txapelduna, Garazi Asla, Idoia Hormaetxea, Maialen Abaroa, Ane Axpe... azken honi Espainiako selekzinoak talentuak lortzeko proba bat egin deutso", dinoe klubetik.

XIXILI, ERRITMIKOA ETA BALIOAK Inplikazinoa, konpromisoa, jarraitasuna eta diziplina gimnasia erritmikoa bezalako kirol zorrotz bati berez lotutako balioak dira. Xixilin ondo dakite hori, eta hasieratik bertatik gimnastei helarazten jake. "Beti irakasten deutsegu garrantzitsua dala entrenamenduetara joatea, talde batean

bazagoz ezin dozu hutsik egin. Konpromiso bat egon behar da eta horrek gurasoen inplikazinoa eskatzen dau. Nik uste dot gimnastikak zerbait balioko deutsela bizitzan. Oso ondo datorkie neskei sozializatzeko, laguntasuna da,... eta ikasterakoan denbora aprobetxatzen ikasten dabe", azaldu dau Itziar Saéz de Okariz Klubeko presidenteak.

Xixili Gimnastika Taldeak, eskualdeko klub izateak emoten deutson apaltasunatik, "beti egon da goiko klubekaz" eta beste klub handiago batzuekaz lehiatzen da. Xixilik Urdaibairen izena darama parte hartzen dauen txapelketa guztietara. "Zelan lortzen da? Konstantziaz. Hortxe dago entrenatzaileen eta neskeen lana, hor jarraitzen dabe. Ez dakit zer pasatzen dan baina neskak taldean sartzen dira eta gero ez dira irtetzen. Zaharrena Oihane da, 27 urte egin dauz, eta, bera bezala, asko dira jarraitzen dabenak. Gainera, txikientzako handienak erreferentzia dira. Horregaitik saiatzen gara txapelketak Bermeon eta Gernikan egiten, gimnasia kalera ateratzeko. Ikusgai jartzeko".

Torneoak, campusak, lehiaketak... ekimen asko jarri dauz martxan klubak bere ibilbi>>>

Xixilik mutilak gimnastika erritmikora aurreiritzi barik hurbiltzea gura dau ondo zainduta egon daitezan saiatzen gara. Mimatu egin behar dira. Gorantza datorren oinarria da ".

Naia Arrazua, Xixiliko gimnasta zintagaz Argazkia: Txebi Arriaga

urdaibai magazine 33

de osoan, eta hasieran Bermeo eta Gernika-Lumoko kiroldegietako Aerobic, Aqua Gim edota Pilates bezalako kirol jardueren kudeaketaz be arduratu zan. "Antolatzen doguzen jarduerak gimnasia bistaratzeko eta klubak bizirik jarraitzeko dira, dinamizatzeko. Ez bakarrik entrenatzea. Izan be, uztailean egiten genduan Udako Campusa berreskuratzea pentsatzen ari gara ".

GIMNASTIKA ERRITMIKOA ETORKIZUNARI BEGIRA DAGO Oraintsu, Xixili Gimnastika Taldeak bere 25. Xixili Txapelketa ospatu dau, probintzia desbardinetatik etorritako kluben parte-hartzeagaz. Ekitaldi paraleloen programa bat be antolatu zan.

Bertan, "Emakumeak eliteko kirolean" gaiari buruzko hitzaldi-solasaldia izan zan, Almudena Cid olinpikoa buru ebana, eta hiru aldiz Espainiako txapelduna izan dan Eneko Lanbea gimnasta leioaztarraren master class bat be.

Gizonezkoek kirol-diziplina honetan dauken presentzia gimnastika erritmikoaren bilakaera positiboaren adierazle da, hain zuzen be. Eneko Lanbeak berak Bermeon berba egin eban horri buruz: "Kirolak ez dauko generorik. Mutilek eta neskek futbola egin daikeez eta, era berean, mutilek eta neskek gimnasia erritmikoa egin daikeez. Baina aurkitzen doguzen arazoak antolaketari, federazinoei eta abarri buruzkoak dira. Nazio mailako mutilak eta orain nazioarte mailan be hobetzen ari gara, gero eta lorpen hobeak lortzen doguz, baina kristalezko hezi bat dogu, eta hori ezin dogu gainditu ".

Xixili Gimnastika Taldeak mutilak gimnastika erritmikora aurreiritzi barik hurbiltzea gura dau. "Mutilak be sartzea gura dogu, baina ez dira animatzen. Izan dogu mutilen bat eskolan. Txapelketan mutilen ordezkaritza garrantzitsua egon zan, Eneko Lambearen Master Class... Xixilik laguntza garrantzitsua emon deutso gizonezkoen gimnasia erritmikoari. Kosta egiten jake hurbiltzea, animatu egin behar dira". Klubaren etorkizunak ateak zabaltzearen aldeko apustua egiten dau, "jendea gimnastika erritmikora hurbiltzea eta beldurra galtzea", eta kluba bizirik mantentzea. UM

34 urdaibai magazine

Almudena Cid Bermeon joan dan urriaren 12an, XXV. Xixili Torneoaren barneko ekitaldietan, klubeko neskekaz.

dida

BATEAN

ALMUDENA CID

Selekzino nazionalean lehiatu zan gimnasta erritmiko ohia.

Lau Olinpiar Jokotan parte hartu eban: Atlanta 1996, Sydney 2000, Atenas 2004 eta Pekin 2008. Azken bietan diploma lortu eban eta lau final olinpiko jokatu daben gimnasta erritmiko bakarra da.

Trebetasuna, arintasuna eta malgutasuna alde batera utzita, zelan definituko zeunke gimnastika erritmikoaren dimentsino artistikoa?

Gimnasia erritmikoa musikaltasunagaz batera doa eta kirol guztietan agertzen ez dan berezitasuna da. Hori dala eta, kirol hau hain da osoa, nerbio-sistemaren aktibazinoa are handiagoa baita.

Ze balio dauke gimnasia erritmikorako Xixili bezalako klub txikiek?

Klub txiki hauek egiten dabe erritmika maila guztietan egotea.

"Osasunaren aldeko kirola" kontzeptua askoz be ageriagoa da hauetan. Eta, azkenean, kirolerako diru publikoa gizarte osasuntsu bat izateko erabiltzen da.

urdaibai magazine 35

Saltsa Porru

ukalki

tradizinoa su geldoan Sukalkia geure sukaldaritza tradizionalaren izen berezietako bat da. Askotan, sasoiko produktuetan oinarrituta dago euskal sukaldaritza baina okelazko gisadu honen kasuan, jatorria eta arrakasta urteko edozein sasoitan kontsumidu daitekeela dira.

M

akailaoa pilpil erara, marmitakoa edo porrusaldagaz batera, sukalkia kostaldeko herriek eta barnealdekoek partekatzen daben gisadu tipikoa da, eta plater bakar gisa kontsumidu daikegu, honen kaloria-ekarpena dala eta. Neguan, egun hotzenetan gorputza indarbarritzen laguntzen deusku. Udan, herriko jaietan hainbat eta hainbat lehiaketa gastronomikoren protagonista da. Bermeoko Sukalki Eguna da errotze handienetako bat, 1964tik ospatzen dan Sukalki Eguna.

36 urdaibai magazine

Jai gastronomiko honetan herriko kuadrillak Bermeoko Talaian batzen dira eta askorentzat "erlijinoa" dan plater hau prestatzeko esperientzia alkarregaz gozatzen dabe. Gernika-Lumon, Andra Mari eguna, sukalki eguna da. Kuadrillek eta familia osoek kaleak hartzen dabez goizetik, sukalkia prestau eta lagunartean dastatzeko. Busturialdeko beste herri txiki batzuetako jai herrikoietan be, esaterako Ajangiz edo Sukarrietakoetan, tradizinoa da. Beste gauza guztietan bezala, txapelketa gastronomikoetan be modak izaten dira. “Lehen lepoaldeko okela gehiago erabiltzen zan, baina orain, batez be, zankarroia, itxurosoago geratzen dalako.

Tamainari dagokionez, okela zatiak txikiagoak ziran, patata be bai, eta berdurak ez ziran pasatu behar. Baina orain horrela egiten badozu hasieratik zoaz kalera txapelketetan. Okela zatiak askoz be han-

Sekretua genero ona erabiltzean datza, eta guztiari, ortuariei, okelari, patatari... puntua hartzean

diagoak dira, patata bezala eta saltsa pasau behar da", aitortzen dau Fermin Iturbek, Iturbe Anaiakoa.

Ibilbide luzea eta saritua egin dau sukalki lehiaketetan.

Sukalki berbak gisadua esan gura dau, eta sukalde berbatik dator. Sukalde berba ezkaratz edo sukaldean aritu lez itzultzen da euskaraz, eta "beheko suan egina" zentzugaz lotu geinke. Hainbat errezeta dagoz, eta horreetan gehien erabiltzen dan okela zankarroia da, patatekaz eta berduragaz batera. Txoko eta kuadrilletan sukalki on baten sekretuak ehun giltzapean gordetzen dira.

Iturbe Anaiak harategiko Ferminen ustez, sekretua "genero ona erabiltzean datza, eta guztiari, ortuariei, okelari, patatari... puntua hartzean. Nik lehenik kipula biguntzen dot, gero berdurak, okela, piper txorizeroa eta tomate puntu bat jartzen dodaz, naturala bada hobeto, eta azkenean patata, garrantzitsua da ez apurtzea. Ardo zuria be jartzen deutsat ". Hau plater bikaina da, eta gero eta gutxiago kontsumitzen da. "Orain gatxa da jatetxe bateko menuan sukalkirik aurkitzea. Gero eta gutxiago prestatzen da plater hau. Nik harategian okela prestatzen dot Gernikako bi ikastetxetarako, lepoaldeko zatitxo txiki eta garbiak, eta gero ikastetxeetan gisadua egiten dabe, eta haurrek poz-pozik jaten dabela esaten deuste", gaineratzen dau Fermin Iturbek.

Gastronomikoki, sukalkia okelazko ragôut da. Gisadu horri okela, kipula, azenarioa, patata, idarrak, piper txorizeroa eta berakatza gehitzen jakoz, errezetaren arabera. Patataren, okelaren eta saltsaren arteko oreka garrantzitsua da. Patata egosita eta osorik geratu behar da, gisaduan desegin barik eta saltsa trabau barik. Horretarako, onena aurrez prijidutzea da, eta ondoren saltsan egostea. UM

E R R E Z E TA

Sukalki tradizionala OSAGAIAK

Zankarroia edo hegala, 450 g Azenarioak Porruak Tomateak Piper txorizeroa Patatak Idarrak Oliba-olio birjina estra Berakatza, kipula eta gatza

Zartagina sutan jarriko dogu, olioagaz eta berakatzagaz. Behin eginda, berakatzak zartaginetik atera, okela sartu eta gatza gehituko deutsagu.

Okela atera eta olioa iragaziko dogu.

Olioa lapikora bota eta porrua eta azenarioak erantsi gatza botaz. Orduan, egoten utziko deutsagu noizbehinka eraginez.

Ondoren, tomatea eta piper txorizeroaren mamia bota eta hamar minutu utziko dogu egiten. Okela ortuariekaz jarri eta ardo zuria bota behar jako; era horretan, okela salda edo ur beroa gehituz.

Kazola tapau eta astiro-astiro prestau, gutxienez 3 orduz. Onena okelaren puntua probatzea da, aiztoa sartuz eta guztiz samurra dagoela egiaztatuz.

Errenkadan, okela kazolatik atera eta berdura salda iragaziko dogu.

Gero, salda eta patatak botako doguz eta 3 minutu prijidu.

Bukatzeko, okela barriz sartuko dogu eta salda edo ur beroa gehituko deutsagu. Sua amatau ta gero, kazola tapau, eta 10-15 minutu egoten utzi.

Receta "El Amparo" (Bilbao, 1952)

urdaibai magazine 37

Berdean

Klima aldaketak Urdaibaiko paduran izango dauen eraginari buruzko aurreikuspen kezkagarriak Klima aldaketak Okako estuarioan izango daben ondorioei buruzko proiektu pilotu baten arabera, sedimentazino-erritmoa ez da nahikoa izango itsas mailaren igoera konpentsatzeko, eta horrek estuarioaren babes naturala murriztuko dau higaduraren eta uholdeen aurrean.

S

edimentuak ezinbestekoak dira paduretan, eta, horrek barik, kostaldeak ahulago bihurtzen dira olatuen eta ekaitzen higadurarekiko, eta horrek uholdeak ugaritzea eta ur gazia sartzea eragiten dau.

"Klima-aldaketak Oka ibaiaren estuarioan dituen ondorioen modelizazio pilotuaOKAKLIMA " txostenak, Aztik egindako eta Ihobe soziedade publikoak argitaratutako azterlan bati buruzkoak, zehazten dau estuarioaren egungo sedimentazino-erritmoa ez dala nahikoa izango itsasmailaren igoera konpentsatzeko.

Klima-aldaketa da aurre egin beharreko ingurumen-erronkarik premiazkoenetako bat. Ikerketaren helburua da klima-al38 urdaibai magazine

daketaren aurrean estuarioen erresilientzia handitzeko egokitzapen-neurriak zehazteko abiapuntua izatea. Abiapuntua proiekzino klimatikoek islatzen daben itsasmailaren igoeraren tasak dira.

Erreferentzia horregaz, azterlanaren emaitzek ondorioztatzen dabe sedimentu-defizit bat egongo dala estuarioan, eta horrek sistemaren babes naturala murriztuko leukeela kostaldeko erosinoaren eta uholdeen aurrean.

Padurak denbora gehiagoz egongo dira urpean (hidroaldia), eta horrek paduretan dagozen espezieen bilakaeran eta hedapenean eragin larria izan daikeen desoreka eragingo dau etorkizunean. Emaitza horreen arabera, funtsezkoa da padurak egoera onean egotea estuarioa orekatzeko, eta prebentzio-neurri gisa proposa-

tzen dau iraganean dikeekaz eta munekaz okupatu edo zarratu ziran padurak barriro zabaltzea eta lehengoratzea, horrek sedimentazino handiagoa ekarriko baileuke.

Ikerketak

padurak barriz zabaltzeko egoera bat simulatu dau, XX. mendearen bigarren erdialdean estuarioaren desokupazioaren ondoren gertatutakoaren antzekoa. Berroneratzen ari diran paduretan lortutako sedimentazino-tasak padura naturaletakoak baino handiagoak dira. Izan be, azterlanaren arabera, hormek estuarioa hertsatzeen dabe eta paduren garapen horizontala geldiarazten dabe, eta horrek, kanpoko faktoreekaz batera (tenperatura handitzea, adibidez), desoreka areagotu egingo leuke.

Sedimentudefizit bat egongo da estuarioan, eta horrek sistemaren babes naturala murriztuko leuke

Estuarioak klima-aldaketari emoten deutson erantzuna aztertzeko, IPCCren (Klima Aldaketari buruzko Adituen Gobernu arteko Taldea) seigarren txosteneko agertoki klimatikoak hartu dira kontuan. Txosten horrek bi denbora-tarte daukoz ardatz, 2050. horizontea eta 2100. horizontea. Itsasmailaren igoeraren proiekzinoek adierazten dabenez, 2100. urterako, aztertutako agertokirik txarrenean, itsasmailaren igoera 1m ingurukoa izango da eta 40 cm baino gehiagokoa eszenatokirik onenean.

Egungo egoeraren eta egoera okerrenaren arteko aldea 16 ha-koa da, eta egungo estuarioa sarriago urez beteko litzake.

Emaitza horreek zenbakizko metodoetan oinarritutako azterketa-metodologia barritzaile baten bidez lortu dira. Sistema horrek Okako estuarioan itsasertzeko eta mareetako garraioa parametrizatzea lortu dau, eta estuarioaren urpetzea hainbat klima egoeratan aztertu dau.

Okako itsasadarra

Ikerketa pilotu honek Oka ibaiaren estuarioa hartu dau erreferentziatzat; izan be, balio natural handiko eremua izateaz gain, hainbat eta hainbat ikerketa egin dira eremu horretan, eta, beraz, informazino tekniko asko dago. Emaitzak beste estuario batzuetan eta, bereziki, Euskal Autonomia Erkidegoko estuarioetan hartu beharreko klima-egokitzapenerako neurrien erreferentzia lez erabili ahal izango dira, eta Euskal Autonomia Erkidegoko estuarioen jarraipen-programa batean kokatu beharko litzatekez, klima-aldaketara egokitzeko neurriak definitzeko eta monitorizatzeko eta, horrela, hauen erresilientzia etenbarik ebaluatzeko eta hobetzeko.

Klima-aldaketaren aurreko ahulezia minimizatuko dauen eta ekonomia iraunkorrerantz aurrera egitea ahalbidetuko dauen eredu sozioekonomikoa bultzatzea da helburua. Ildo horretan ekintzak abiaraztea Klima Aldaketaren aurkako Euskal Estrategiagaz bat datorren helburua da, 2050erako. UM

Urdaibaiko padura.

urdaibai magazine 39

Labur-labur

Itsas kulturan erreferentziazko museoa Bermeoko Arrantzaleen Museoak bere 75. urteurrena ospatzen dau aurton, gure itsas tradizinoaren difusinoan erreferentzia bihurtuta. Urteurrenaren esparruan dokumentalak proiektatu dira, Erdi Aroko Bermeori eskainitakoa bezalako erakusketak antolatu dira, gastro-bertso saioak eta baita Gure ondarea ezagutzen: Arrantza atzo eta gaur izenburuko hitzaldi ziklo bat be. Ziklo hau abenduan amaituko da eta Busturialdeko arrantza jardueraren funtsezko galderei erantzuna emoten saiatzen da, ondare immaterialaren eta ahozko memoriaren ikuspegitik. Hitzaldi-zikloa amaitutakoan, argitalpen txiki bat egingo da 2024rako. 1948an Ertzilla Dorrean ateak zabaldu ebazanetik, Arrantzaleen Museoak arrantzaleen bizitza, ohiturak, gremioak, ontziak eta arrantzaren lanbidearen teknikak bildu, gorde eta zabaldu dauz. Euskal Herriko historian garrantzi handia izan dau eta jarduera ekonomiko honek. Ia milioi bat pertsonak bisitatu dabe Arrantzaleen Museoa 75 urte hauetan. UM

U-BAI, Urdaibain ekosistema ekintzailea sustatzeko apustua "U-BAI, Urdaibaiko garapen ekonomikorako plana" urteko ekintzailetza-ekitaldia ospatu dau, eta 100 pertsona baino gehiago bertaratu ziran, besteak beste, enpresak, ekintzaileak, administrazino publikoa eta Urdaibaiko ikastetxeak. U-BAIren barruan, Faktoria ekimenak eskualderako elementu inbertitzaile eta eraldatzailea izan gura dau, eskualdeko 8 enpresa nagusien presentziagaz. U-BAI Kids ekimenak be bultzada hartu dau, ekintzailetzaren kulturari lotutako hainbat proiektuekaz. Horreetako bat eskola arteko duatloia da; bertan, taldeek, U-BAIko enpresen inplikazinoagaz, ibilgailu hibrido bat eraiki beharko dabe, lurrerako eta itsasorako. U-Bai epe luzerako apustua da ingurunea, Biosfera Erreserba, baloratzen daben eta eskualdeko enpresa-baliorik garrantzitsuenak (arrantza eta elikadura, egurraren sektorea, eraikuntza, automozinoa eta teknologia) sustatuko dabezen enpresak erakartzeko eta sortzeko. UM

40 urdaibai magazine

Juego de de bolos bolos en en el el bolatoki bolatoki de de Bedarona.

Bedarona.

Juego Fotografía: www.agustinibarrola.com

Winter Series zesta-punta txapelketa arrakastatsuaren edizino barria Ikusmin handiz hasi da Gernikako Winter Series 2023 – 2024 txapelketaren hirugarren edizinoa. Urriaren 30etik final handira arte, 2024ko otsailaren 18ra arte, 16 jaialdi jokatuko dira, eta 2 taldeetan banatutako 8 bikote lehiatuko dira finalean egoteko. Winter Serieseko partidak astelehen arratsaldetan jokatuko dira, Gernika-Lumoko Jai Alai frontoian, bi salbuespenekaz: abenduaren 31n, Gabonzaharrean, eta finala, domekan eta goizeko ordutegian. Winter Seriesen hirugarren edizinoa 7 puntista barriren parte-hartzeagaz dator, eta Iñaki Osa Goikoetxearen agurra ekarriko dau, pilota profesionaletik erretiratuko baita bere parte-hartzea amaitzerakoan. Txapelketa, aurton be ETB2k emongo dauena, fenomeno sozial bihurtu da. Gernika Jai Alai frontoiko eszenatoki ikonikoak, kirolaren edertasunak eta lehiaketaren erakargarritasunak gala giroa bermatzen dabe hitzordu bakoitzean. UM

Gernika, ortuko produkturik onenaren erakusleihoa Beste urte batez, Gernika-Lumok "Urriko Azken Asteleheneko" bere nekazaritza-azoka handia ospatu dau. Euskal Herriko milaka lagun hurbildu dira, euskal nekazaritzaren jai giroak erakarrita, giro ezin hobeaz gozatzera, ortuetako produktuak mirestera eta kaleak bete dabezen ehunka postuetan erosketak egitera. Indabak, ortuariak, gaztak, eztia, ogia, euskal pastela, txakolina eta lore, landare, artisautza eta nekazaritzako makineriaren postuak izan dira protagonista nagusiak. Aurton lehenengoz alkate kargua hartu daben Busturialdeko hainbat alkatek oroigarria jaso ebeen udaletxean eta lehenengo sektorea “bultzatzeko eta indartzeko” lanean segitzeko konpromisoa berretsi. Gazta lehiaketa klasikoan eta ondorengo enkantean, Olabarriko Aizpea gaztandegiak irabazi eban lehen saria, ohi baino eskaintza urriagoagaz, 1000 eurokoa, eta kopuru hori Gernika-Lumoko Kaltzada egoitzari emoten jako. Urrian, Gernika-Lumo, zalantza barik, euskal nekazaritza eta abeltzaintzako lehen sektorearen erreferentzia eta hitzordu saihestezina da. UM

urdaibai magazine 41

688 638 421 42 urdaibai magazine info@tourdaibai.com

urdaibai magazine 43