& RT
Magazine voor professionals in de gastvrijheidssector Trends, Beleid, Management, Onderwijs, Onderzoek, Exploitatie en Onderhoud in Recreatie & Toerisme
Wildlands, Erik van Engelen: “6 miljoen euro uit de kosten gehaald, op een begroting van circa 20 miljoen�
Vol design nhow moet Amsterdamse hotspot zijn
Leden in plaats van commissie als businessmodel
Retailtainment en digitaal escapisme maart 2020 | Editie 01 | Jaargang 30 | nrit.nl
AL 40 JAAR UW MAKELAAR EN TAXATEUR VAN RECREATIEBEDRIJVEN
Den Bosch 073 6408 888 | Huizen 035 6236 212 | info@maasrbm.nl | www.maasrbm.nl
EDITORIAL
Travel shaming Met de opkomst van de low cost airlines lagen ineens de leukste bestemmingen in Europa aan onze voeten. Het was om te gieren. Even een weekendje naar Helsinki omdat je er nog niet bent geweest? Geen probleem. Hoppa je bent er. Daarna toch even een dagje Londen ondanks dat je er al tien keer bent geweest. Go and have your party. Met de low cost kwam ook het overtoerisme op gang. Zonder dat toeristen het in de gaten hadden, werd de recreatievreugde voor de inwoners ontwricht. De plekken die eerst favoriet waren bij de inwoners zijn nu gevuld met buitenlandse bezoekers. De inwoners mijden de oude gastvrije plekken. Was vroeger vliegen het bezit van de happy few, nu is het als de bus waar iedereen in kan stappen. Nu zitten we voor het eerst in de fase van flight shaming. De schaamte treedt op als je weer toerist bent. Je vervuilt het milieu en inwoners pak je hun ruimte af. Als ik met de jonge generatie reizigers spreek, is er geen sprake van flight shaming en zeker niet van travel shaming. Dat kan ik niet wetenschappelijk onderbouwen. Het komt voort uit persoonlijke gesprekken over reizen. Slecht een kleine groep voelt zich zo bezwaard als een Griekse Atlas. Afval scheiden doen we allemaal maar een verantwoorde keuze maken in reizen blijft ergens steken in het blanco onbewuste deel van ons handelen. Slechts een heel klein deel kiest voor staycation en reist bewust minder. Toch vind ik het een schandalig kantelpunt in de toeristische geschiedenis dat we voor het eerst meer vlieg- dan autobewegingen maken in onze reizen. Met directe treinverbindingen naar Londen, Parijs en Berlijn hoop je op een schonere
wereld. Misschien lukt het om een passagiersvliegtuig elektrisch te laten vliegen. Misschien wordt het toch de waterstofcel als energiebron omdat we accu’s niet ver genoeg kunnen ontwikkelen in de verhouding gewicht en prestatie voor vliegtuigen. Dan hebben we in ieder geval de power in handen om vliegmaatschappijen om te zetten naar hernieuwbare brandstof. Als we overal naartoe kunnen reizen op hernieuwbare energie is het hek van de dam. Of het nu is met de elektrische auto of met dat schone vliegtuig, er is dan geen grens meer op travel shaming. Het zal een nieuwe groeispurt geven aan het toerisme. Steden moeten er zeker aan wennen, net zoals kwetsbare dorpen. De toeristische druk neemt nog meer toe. Maak hier beleid voor. Zet de citymarketeers voor productontwikkeling en crowd control aan het werk. Verzamel de ondernemers om nieuwe attracties te bouwen. Vorm nieuwe allianties. De groei van het toerisme stopt niet en krijgt een nieuwe impuls. Dat is helemaal niet erg want met de innovaties die zorgen voor schone reizen komt ook de technologie bereikbaar om nog makkelijker en comfortabel te reizen naar nieuw ontwikkelde destinaties. Ik hoop dat het schone reizen niet pas in 2030 vaste voet aan de grond krijgt. Van mij mag dat veel eerder komen. Hoe sneller de overstap naar hernieuwbaar reizen, hoe beter voor jou en mij. Marc Gerlings Hoofdredacteur R&T
R&T | maart 2020 | 3
INHOUD
6
20 “Michael Ross: “Iets extra’s bieden, net als bij een collectieve ziektekostenverzekering”
Erik van Engelen: “De prijs aanpassen is heel belangrijk geweest, maar ook het luisteren naar de omgeving”
55
“Aantrekkelijk Gent voor alle Gentenaren én voor toeristen”
Je kende R&T nog niet maar ben je nu fan? Blijf lezen en verwonderen: www.nritmedia.nl/store/32/
Exploitatie
Beleid
Marktkennis
6
Wildlands kijkt weer met vertrouwen naar de toekomst
16
Hoe gingen Nederlanders in 2019 met vakantie?
12
Fun Beach Event & Leisure Park, een pareltje in de Maasplassen midden in Limburg
29 41 62
58
Nog volop groeipotentie voor Nederlandse vakantiemarkt
20
Loyaliteit van leden in plaats van commissie als businessmodel
30 66
Tech Summit 2020
25 38 48
4
Toolkit voor hospitality Permanent wonen Verspeelt toerisme de green én social licence to operate?
55
Gent viert jaar Jan van Eyck en betrekt de Vlamingen
Bezoekers blijven triggeren
70
Vol design nhow moet Amsterdamse hotspot zijn
Beleidsvisie brengt toeristische coöperatie tot leven
74
Corona vertraagt groei toerisme
Sportainment combineert sport en entertainment
Human capital in accommodaties: top 25 digital, social & green skills gaps
76
Van indoor speeltuin naar regionale leisure voorziening
50 45
Digitaal escapisme
65
Mix in aanbod consument en zakelijk neemt toe
Den Haag mikt goed op lijstjes van alternatieve steden
25 Preston Palace wint de Award Beste Family Entertainment Center 2019
INHOUD
Kom ook naar de Vakdagen Vakdag Het nieuwe dagje uit Dinsdag 23 juni 2020 www.hetnieuwedagjeuit.nl
10 veel gelezen online artikelen op nrit.nl ü Roompot neemt 90 strandhuisjes Landal in Julianadorp over ü Nominaties Fiets Innovatie Awards 2020 bekend ü GLOW Eindhoven ‘best toegankelijke evenement van Eindhoven’ voor mensen met een lichamelijke beperking ü Ook Noord-Holland gaat investeren in vitalisering van bungalowparken ü Actieprogramma Schiphol tegen stikstof: “in 2030 zonder uitstoot” ü Schiphol sterk 2019 met plus 27% groei nettoresultaat ü Koning en Keijzer beoordelen retail in Beverwijk ü Toerisme in diverse Europese landen ü Tweede Kamer laat tanden zien, staatsecretaris moet met toerisme aan de slag
Columns & Rubrieken
Partners van R&T
3 Editorial: Travel shaming 34 Mail 41 Permanent wonen 42 NRIT Actueel 44 Column Hans van Leeuwen: Gemeenten struikelen over de kansenkaart?
73
Column Guido Aerts: “Den cost gaet voor den baet uyt”
78 Productgids 80 Markt & Colofon 82 Personalia
R&T | maart 2020 | 5
EXPLOITATIE
Welke van de ingrijpende maatregelen wierpen vruchten af?
I Wildlands Adventure Zoo Emmen
Wildlands kijkt weer met vertrouwen naar de toekomst
De eindshow van WILDnights.
6
EXPLOITATIE
Wildlands Adventure Zoo Emmen, sinds 2016 de opvolger van Dierenpark Emmen, heeft roerige tijden achter de rug. In 2018 daalden de bezoekersaantallen voor het tweede jaar op rij, was er een verlies van 8,5 miljoen euro en leek de ondergang nabij. Erik van Engelen werd aangetrokken als interim-directeur. Dankzij de stevige maatregelen uit het businessplan ‘Realistisch en met perspectief’ lijkt de weg naar boven weer te zijn ingeslagen. De bezoekersaantallen stijgen, evenals de bezoekerstevredenheid. Hoe is dat gelukt? PETER BEKKERING
R&T | maart 2020 | 7
EXPLOITATIE
Erik van Engelen werd in oktober 2018 door de Raad van Commissarissen gevraagd om orde op zaken te stellen bij Wildlands Adventure Zoo Emmen. Wildlands bestaat sinds maart 2016. Daarvoor kende Emmen 80 jaar (1935-2015) het Dierenpark Emmen. Het Dierenpark Emmen kende glorietijden – in de jaren ’80 trok het meer bezoekers dan de Efteling! – met de vlindertuin als grote publiekstrekker, maar raakte de laatste jaren in verval: het park kon niet verder uitbreiden, de dierenverblijven – ooit hun tijd vooruit – waren verouderd en de bezoekersaantallen liepen terug. Uiteindelijk leidde het ertoe dat het Dierenpark Emmen op 31 december 2015 de poorten sloot en dat aan de andere kant van de stad Wildlands Adventure Zoo Emmen geopend werd, in combinatie met het Atlas Theater. De opzet van Wildlands was dat het een combinatie moest zijn van dierenpark en attractiepark. De formule sloeg aanvankelijk enorm aan: in de periode maart-december 2016 trok Wildlands Het Meridianenpad.
8
“Mensen begrijpen een dierenpark en begrijpen een attractiepark, maar niet de combinatie”
Maximale openheid en maximale daadkracht
maar liefst 1,3 miljoen bezoekers met dagen van 15.000 bezoekers. “Als ik nu terugkijk, is dat te veel geweest”, zegt Van Engelen. “De horeca draaide nog niet op volle toeren, er waren parkeerproblemen, er ontstonden lange wachtrijen bij attracties en bezoekers konden soms door de drukte de dieren niet goed zien. Bovendien zijn de dierenverblijven bij Wildlands van nature al ruim opgezet.” Teleurgesteld de poort uit De combinatie van te grote bezoekersaantallen en de bijbehorende negatieve gevolgen, een relatief hoge toegangsprijs van 30 euro en een lastig te begrijpen concept – “Mensen begrijpen een dierenpark en begrijpen een attractiepark, maar niet de combinatie” – zorgden ervoor dat veel bezoekers Wildlands teleurgesteld verlieten. “Ze vonden dat ze te weinig dieren hadden gezien en te weinig attracties.” In 2017 trok Wildlands 1 miljoen bezoekers en in 2018 855.000. Daarmee
EXPLOITATIE
“Naar aanleiding van bezoekerscommentaren nog meer kleinere verbouwingen doorgevoerd” kwam het steeds verder af van de geprognosticeerde 1,2-1,3 miljoen bezoekers, waarop de exploitatie gebaseerd was. “Een van de zaken die we ontdekten toen we op zoek gingen naar verklaringen was dat uit reacties van bezoekers bleek dat ze vonden dat we als Wildlands te weinig deden met hun commentaar.” Omdat al in de zomer van 2018 duidelijk werd dat Wildlands het beoogde bezoekersaantal niet zou gaan halen en dat Wildlands afkoerste op een fors verlies – uiteindelijk 8,5 miljoen euro over 2018 – moest het roer om. Aan Van Engelen werd daarom gevraagd om een nieuw businessplan te presenteren, om nieuw elan te geven aan Wildlands en om de financiën te herstructureren. Daarmee moest een
duurzame toekomst van Wildlands worden gewaarborgd. Bezuinigen en positioneren Het businessplan dat Van Engelen presenteerde heette ‘Realistisch en met perspectief’. “Ik wilde nadrukkelijk geen plan dat het park kapot zou bezuinigen.” Het plan bevat een aantal maatregelen. “De eerste was de positionering. Mensen hadden moeite met de dualiteit: ze zagen te weinig dieren in het dierenpark en te weinig attracties in het pretpark. We hebben toen besloten terug te gaan naar de basis: we zijn in eerste instantie een dierenpark. En attracties moeten altijd in functie staan van dierbeleving. Waarbij we overigens de bestaande attracties die niet aan
die voorwaarde voldeden – neem de dubbele achtbaan van begin 2018 – wel hebben gehandhaafd. Het betekende ook dat we extra streng gingen kijken naar nieuwe dierenverblijven. Zo wilden we dat het geplande vogelverblijf ook voorzien was van een avontuurlijke route.” Een tweede maatregel was het verlagen van de toegangsprijs, die van 30 naar 24 euro. Als derde maatregel werd een groot aantal verbouwingen aangekondigd. “We hebben drie klimaatwerelden: Jungola (jungle), Serenga (savanne en woestijn) en Nortica (poolgebieden). Om als bezoeker van Serenga naar Nortica te komen, was voorheen een mijl op zeven. Daarom hebben we nu een doorsteek gemaakt, waardoor die twee werelden met elkaar verbonden Heel dichtbij een ijsbeer in Nortica.
R&T | maart 2020 | 9
EXPLOITATIE
zijn. Daarbij hebben we tegelijkertijd een mooi pinguïnverblijf gemaakt en het bestaande ijsberenverblijf voorzien van een glazen wand zodat bezoekers oog-in-oog met de ijsberen kwamen te staan. Daarnaast hebben we naar aanleiding van bezoekerscommentaren nog meer kleinere verbouwingen doorgevoerd.” Heftige besparingen Een vierde maatregel betrof de besparingen. “We besloten vanaf 2019 uit te gaan van 940.000 bezoekers per jaar. Dat betekende dat we ook fors moesten bezuinigen. Uiteindelijk hebben we in 2019 6 miljoen euro uit de kosten gehaald, op een begroting van circa 20 miljoen. Van die 6 miljoen werd 3 miljoen uit de operationele kosten van Wildlands gehaald. Daarnaast heeft de gemeente Emmen de leningen met een gezamenlijke waarde van ruim 18 miljoen euro overgenomen. Voorheen liepen die bij drie partijen: bouwer VolkerWessels, de Rabobank en de gemeente Emmen. Bovendien hebben we nu de kruissubsidie van Wildlands aan het Atlas theater losgelaten, die komt nu vanuit de gemeente wat gebruikelijk is voor theaters.” Een pijnlijk onderdeel van de 3 miljoen euro besparing op de operationele kosten was dat er afscheid genomen moest worden van 35 van de 150 vaste medewerkers. Naast deze vaste medewerkers maakt Wildlands gebruik van 120 vrijwilligers en zo’n 250 flexwerkers. Op een drukke dag lopen er zo’n 500 medewerkers – vast, flexibel en vrijwillig – op het park.” Van Engelen realiseert zich dat het afscheid van de 35 medewerkers heftig voor de betrokkenen was: “Het zijn mensen met een enorme passie die elkaar bovendien bijna allemaal kennen.” Een vijfde maatregel ging om het toevoegen van nieuwe diersoorten. “Naar aanleiding van de kritiek dat bezoekers te weinig dieren zagen,
10
konden we twee dingen doen: enerzijds dieren toevoegen en anderzijds kijken hoe je bestaande dieren beter zichtbaar kunt maken. Bij dat laatste kun je denken aan hoe je dieren voert – voor of achter de schermen – en aan het letterlijk meer zichtbaar maken. Een mooi voorbeeld zijn de nijlpaarden. Daar werd door het gebruik van een andere filterinstallatie het water minder troebel zodat de nijlpaarden beter te zien waren. Een ander voorbeeld zijn de doorloopverblijven voor nandoes en wallaby’s. En op Nortica is een houtzagerij neergezet met aan de ene kant een wasberenverblijf en aan de andere kant een heel groot vogelverblijf van 25 meter breed en 10 meter hoog.” Als zesde maatregel werd de band met de omgeving aangehaald. “We kregen te horen dat we als Wildlands te weinig receptief waren voor de omgeving, de ondernemers en de omwonenden. Daarom zijn we sinds medio 2019 ondernemersavonden gaan houden. Ook hebben we lokale initiatieven zoals de Fietsvierdaagse omarmd, waarbij we gefaciliteerd hebben dat ze over het park mochten fietsen. En er is een Kinderraad van Advies in het leven geroepen.” Stijgende bezoekersaantallen Alle maatregelen samen wierpen in 2019 de eerste vruchten af. In 2019 steeg het bezoekersaantal van 855.000 naar 930.000. Van Engelen: “Ik vind dat veel, zeker als je bedenkt dat Wildlands gevestigd is in het dunst bevolkte deel van Nederland.” Ook het aantal abonnementhouders steeg, van 30.000 naar 33.000. De bezoekerswaardering steeg zelfs spectaculair, van 6,7
“De prijs aanpassen is heel belangrijk geweest, maar ook het luisteren naar de omgeving”
EXPLOITATIE
naar 8,4 op waarderingssite Zoover. Daarmee was Wildlands het hoogst scorende dierenpark van Nederland. Volgens Van Engelen is er niet een specifieke maatregel te noemen, die de stijging van de bezoekersaantallen verklaart. “De prijs aanpassen is heel belangrijk geweest, maar ook het luisteren naar de omgeving. Zoals bij het realiseren van de doorsteek van Serenga naar Nortica. Wat ook heeft bijgedragen is dat we in de winter – wanneer veel savannedieren op stal staan – de stallen hebben opengegooid, zodat het publiek de dieren toch kon zien. Dat alles heeft ertoe geleid dat we van heel veel bezoekers reacties kregen als ‘wat veel veranderingen en allemaal ten goede’.” In control Daar waar het in het begin van Wildlands soms te druk was, heeft Van Engelen nu het gevoel dat het park de huidige aantallen bezoekers goed aankan. “We zijn nu ‘in control’ en hebben een beter jaarritme. Zo hebben we sinds het begin in 2016 een winterprogramma, WILDnights, dat van vlak voor kerst tot en met de eerste week van januari loopt. Daarbij hebben we een avondopenstelling, waarbij je van vier uur ’s middags tot negen uur ’s avonds in winterse sferen kunt rondlopen in een fraai verlicht park met allerlei geluidseffecten. Bezoekers geven aan dat het elk jaar mooier wordt en dat komt omdat we steeds beter weten wat we moeten doen.” En dat is best bijzonder, benadrukt Van Engelen. “Artis heeft 182 jaar de tijd gehad om de puntjes op de i te zetten en Burgers’ Zoo 107 jaar. Wij hebben het in een paar jaar moeten doen.” Bij Wildlands in zijn huidige opzet waarderen bezoekers vooral de ruime opzet van de dierenverblijven en de perfecte uitwerking van de thematisering. “In Serenga is het net
alsof je in Afrika loopt.” Zelf vindt Van Engelen de overdekte jungle – de grootste van Europa – het mooiste plekje op Wildlands. “Het is zowel bij mooi als bij slecht weer heerlijk om in te lopen en je waant je echt in de tropen in Azië. Met vogels die over je hoofd scheren, slingerapen en olifanten waar je in een boot langs vaart.” Voor 2020 verwacht Van Engelen een lichte groei van de bezoekersaantallen. “Ik wil me niet op een getal vastpinnen, maar wel dat we licht willen stijgen ten opzichte van 2019 waarin we 930.000 bezoekers hadden.” Het moet ertoe leiden dat er in 2020 nog een licht verlies resteert – naar verwachting 1,5 miljoen euro. “Vanaf 2021 verwacht ik zwarte cijfers.” Dat het hem lukte om ook in moeilijke tijden zijn personeel te motiveren, komt volgens Van Engelen door twee factoren: maximale openheid en maximale daadkracht. “Niks
is erger voor mensen dan om te zien dat je grote verliezen hebt en dat er tegelijkertijd niets gebeurt. Tegelijkertijd snapt iedereen dat er met zo’n verlies iets moest gebeuren en dat het ook consequenties zou hebben voor het personeel.” Van Engelen is trots op zijn medewerkers. “Niet alleen hebben ze gedwongen afscheid moeten nemen van collega’s, maar we hebben ze vervolgens ook nog gevraagd om in verband met alle verbouwingen een stapje harder te lopen. Dat hebben ze gedaan. Ze zijn ook vriendelijk gebleven en ze hebben er zo ook in grote mate aan bijgedragen dat de bezoekerstevredenheid fors is gestegen. Bovendien hebben ze geloofd in het plan. Voor dat alles verdienen de medewerkers alle waardering!”
Erik van Engelen bij Serenga.
R&T | maart 2020 | 11
EXPLOITATIE
Beste strand van Nederland
Fun Beach Event & Leisure Park, een pareltje in de Maasplassen midden in Limburg Na de vele aqua-activiteiten wil Fun Beach meer outdoor activiteiten ontwikkelen.
12
EXPLOITATIE
Fun Beach Event & Leisure Park in Panheel – in het centrum van de Maasplassen midden in Limburg – is zo’n pareltje van een concept. Als je vervolgens met ondernemer Luc van Engelen in gesprek raakt, merk je dat hij overloopt van enthousiasme en nog lang niet klaar is het verwezenlijken van zijn ambities.
I Foto's: Fun Beach
HANS VAN LEEUWEN
Bij alle stranden en ligweiden probeert Luc een festivalsfeer te creëren
R&T | maart 2020 | 13
EXPLOITATIE
Visie Maasgouw 2030: de situatie is zoveel veranderd dat het verstarrend gaat werken
Zoek je de beste tips voor dagattracties? Ben jij bezig met attracties, FEC en belevingswerelden? Dan mag je Vakdag Het Nieuwe Dagje uit niet missen. Kom ook op dinsdag 23 juni naar WaterGoed! Bij Valburg. Bekijk op www.hetnieuwedagjeuit.nl het programma en bestel je ticket. Zorg dat je er bij bent. Psst, neem een Duo Ticket. Dat is voordelig en het is slim om met een collega te gaan.
“Maasplassen tot werelderfgoed te maken”
14
Als je Fun Beach in de winter bezoekt ervaar je natuurlijk niet de sfeer en gezelligheid van de 150.000 bezoekers die er in het hele zomerseizoen vertoeven, maar je ziet wel meteen dat er hard gewerkt wordt om de gasten in 2020 nog meer te kunnen bieden. En je ziet ook nog steeds het kraakheldere bronwater, waarmee Fun Beach The Beach als eerste strand in Limburg onderscheiden is met de Blauwe Vlag, een gerenommeerd Europees Keurmerk. Daarnaast is Fun Beach door de ANWB eerder uitgeroepen tot één van de tien beste stranden van Nederland. “Ik ben continu bezig met het verbeteren van het geheel”, zegt Luc van Engelen, “of het nu gaat om het uitbreiden van de activiteiten of om de kwaliteit van het water en het milieu te verbeteren.” De titel ‘Beste strand van Nederland’ wil hij graag ook de komende jaren behouden. Nu al is er een keur aan activiteiten in het park te vinden, zowel voor de consumenten- als voor de zakelijke markt. Het strand is verrijkt met tal van attracties, waaronder het enorme Aquapark op het water en natuurlijk de één na grootste fontein van Europa. Het gehele seizoen wordt daarmee een hoogte van 40 meter behaald en op speciale momenten stuwt de vernuftige technische installatie het water op tot een duizelingwekkende hoogte van 120 meter. Nieuwe plannen Luc zit vol met ideeën, waarvan er voor het komende zomerseizoen weer een paar gerealiseerd worden. Zo komt er de ‘Super Slide’, een spectaculaire glijbaan met een combinatie van vijf verschillende waterspringschansen, waar je met grote snelheid van afkomt. Er wordt hard gewerkt aan de locatie voor groepen, met nog meer mogelijkheden voor outdoor- en teambuilding activiteiten. Rondom de gehele plas, bij alle stranden en ligweiden probeert Luc een
festivalsfeer te creëren, zodat je niet alleen kunt genieten van de zon en het water maar ook nog rond kunt dwalen tussen de verschillende plekken waar iets bijzonders gebeurt. Belemmeringen door regelgeving “Soms zit het ook wel tegen hoor”, zegt Luc, “en moet ik mijn energie stoppen in zaken die niet rechtstreeks ten goede komen aan de gasten.” Zo is er regelmatig sprake van tegenwerking door buurtbewoners, tot rechtszaken aan toe, waarbij de ondernemer moet investeren in maatregelen om overlast te beperken. Vanwege geluid- en parkeerdruk zijn er daarom al veel maatregelen genomen, zoals de aanleg van geluidswallen, de bouw van extra geluidssluizen aan de Beachclub Degreez en aanpassingen aan de indeling van het park. Maar optimistisch en praktisch als Luc is, ziet hij altijd ook wel weer de voordelen en kansen die daarmee geboden worden. Lastiger is dat als het gaat om wet- en regelgeving en overheden die vanuit bepaalde – soms verouderde – visies werken. Dat kan pas echt belemmerend werken op de exploitatiemogelijkheden. In dat kader noemt Luc de structuurvisie Maasgouw 2030, vastgesteld in 2012, waar nu de situatie zoveel is veranderd dat het verstarrend gaat werken, meent de ondernemer. Voor de hotelvisie Limburg geldt hetzelfde. “Ondernemers moeten het uiteindelijk zelf doen, maar je moet met betrekking tot de verschillende overheden wel over een gezonde portie doorzettingsvermogen beschikken.” Ondernemer ziet kansen voor nominatie Werelderfgoed Luc wil, als geboren en getogen inwoner van dit prachtige plassengebied, zich blijven inzetten voor de recreatieve ontwikkeling van ‘zijn’ plas, maar ook van de hele omgeving. Met trots benoemt hij de iconen van de Maasplassen: het
EXPLOITATIE
witte stadje Thorn, de vestingstad Stevensweert, het oude centrum en de haven van Wessem en natuurlijk de plassen zelf. “Samen met Roermond en onze Belgische buren in Kinrooi en Maaseik moeten we proberen de Maasplassen tot werelderfgoed te maken”, aldus Luc, “want met zo’n rijke historie, zoveel te vertellen verhalen en al dat prachtige natuurschoon komen daar toeristen op af. Goed voor de middenstand en horeca en uiteindelijk houden we daar ook de leefbaarheid in de dorpen mee in stand.” Daarnaast heeft deze eigenaar voor Fun Beach ook nog wel wensen die, gezien de impact op de omgeving en de benodigde bestemmingsplanwijzigingen, wel gericht zijn op de langere termijn. Om meer aantrekkingskracht uit te oefenen op buitenlandse gasten – vooral uit België en Duitsland – en Nederlanders van iets verder weg, zou het goed zijn om meer hotels en luxe
overnachtingsaccommodatie in de buurt te hebben. Innovatie in de eigen organisatie Luc heeft overigens niet enkel oog voor de klant en de buitenwereld, maar is ook zeer actief met innovatie binnen de eigen organisatie. Zo heeft hij naar aanleiding van de borging van veiligheid in het park zelf het initiatief genomen om al het personeel op te leiden. Dat heeft uiteindelijk geleid tot een breed e-learning systeem. Vanuit uitgebreide beschreven taaken functiebeschrijvingen kunnen (potentiële) medewerkers zich op hun toekomstige activiteiten richten en daar via internet alles over leren. Om het compleet en praktisch hanteerbaar te maken zijn daar ook toetsen en examens aan gekoppeld zodat iedere medewerker goed aan zijn job kan beginnen.
Kansen van de flexwet Bijzonder is dat Luc in de nieuwe ‘flexwet’ in tegenstelling tot vele andere ondernemers juist kansen ziet om zijn bedrijfsvoering te verbeteren. “Ik bied mijn seizoenmedewerkers nu jaarcontracten aan”, zo stelt Luc over de Wet Arbeid in Balans (WAB), “waarbij de inkomsten over het gehele jaar verdeeld worden, maar de arbeid zich nog steeds concentreert op de momenten dat zij het meest nodig zijn.” Dat geeft zowel het bedrijf als de medewerkers een welkome financiële spreiding en zorgt tegelijkertijd voor meer binding met het personeel. Zo is van een schijnbaar lastig uitgangspunt – de flexwet – een voor ieder positief resultaat te behalen.
Kijk voor meer informatie op: www.funbeach.nl Hans van Leeuwen; Trendwatcher, Adviseur & Concept Ontwikkelaar Recreatie & Toerisme
Luc van Engelen wil meer voor groepen ontwikkelen.
R&T | maart 2020 | 15
TRENDS
Veluwe neemt de kop over.
Hoe gingen Nederlanders in 2019 met vakantie? TON VERMEULEN
Met 84% van de Nederlanders die vorig jaar een of meerdere keren op vakantie ging, mogen we 2019 als een succesvol vakantiejaar beschouwen. Het totaal aantal vakanties bleef dan wel op hetzelfde niveau (39,9 miljoen vakanties) maar de bestedingen groeiden met 3 procent naar 21 miljard euro en dat is goed nieuws voor de branche. Per vakantiedag werd flink meer uitgegeven want het aantal overnachtingen daalde met 5% naar 310 miljoen. 16
TRENDS
Dat is het vakantiejaar 2019 in een notendop, gepresenteerd op de Vakdag van de Vakantiebeurs door Marieke Politiek en Loes Alink van NBTCNIPO Research. Zij onderzoeken in het ContinuVakantieOnderzoek vier maal per jaar het vakantiegedrag van de Nederlandse bevolking waarvoor ze 8.000 mensen ondervragen. Het vakantiejaar loopt bij CVO van 1 oktober 2018 tot en met 30 september 2019. In Europees opzicht is de hoge vakantieparticipatie (84%) van de Nederlanders opmerkelijk. Gemiddeld is de participatie in Europa 62%. Alleen Finnen hebben een hogere deelname. Relateren we de participatie aan het aantal vakantiedagen dan is de hoge positie van Nederland helemaal opmerkelijk omdat Finnen (36) veel meer vakantiedagen hebben dan Nederlanders (28). Nederlanders staan qua aantallen vrije dagen zelfs onderaan de Europese lijstjes. Van die 28 vakantiedagen zijn we wel veel van huis, gemiddeld 22 dagen. Een uitdagende wereld Het speelveld van de branche is met terrorismedreiging, economische onzekerheid, vraagstukken rond het klimaat en diverse natuurrampen beslist uitdagend te noemen. In het vakantiejaar 2019 hadden we te maken met aanslagen op Duitse kerstmarkten, in Nairobi en op Sri Lanka. Als gevolg daarvan werden vluchten geannuleerd en stond het toerisme onder druk. Economisch gaat het Nederland voor de wind maar had de branche te maken met het faillissement van Thomas Cook en onrust in vakantieland Venezuela. De aanstaande Brexit zorgde voor een gunstige wisselkoers met het Verenigd Koninkrijk wat weer positief uitpakte voor vakanties naar dat land. Rond het klimaat hadden we te maken met de klimaatdemonstraties en een nieuw woord: vliegschaamte. Niet dat dat al in de cijfers doordrong, we zijn nog nooit zoveel op
vliegvakantie geweest. Maar als gevolg van de opwarming van de aarde kregen we in toenemende mate extreem weer te verwerken wat resulteerde in orkanen en modderstromen. Flinke groei hele korte vakanties Binnenlandse vakanties waren goed voor 44% van alle vakanties van Nederlanders. In totaal werden in ons land 17,4 miljoen binnenlandse vakanties ondernomen (+300 duizend), daarbij werden 86,9 miljoen overnachtingen gerealiseerd, dat waren er beduidend minder dan in 2018. De onderzoekers spreken daarmee van een trendbreuk. Van alle Nederlanders is 52% in eigen land op vakantie geweest. De groei zat vooral in de hele korte vakanties met 1 of 2
Uitdagende wereld maar we gaan gewoon vaker op reis
Kerncijfers vakanties van Nederlanders 2019
Vakanties Overnachtingen
2019
2018 - 2019
mln
39,9
=
mln
310
-5%
mld €
21
3%
mln
17,4
2%
w.v. 1-2 nachten
mln
7,03
4%
w.v. 3+ nachten
mln
10,4
-5%
mld €
3,23
=
€
37,14
10%
Buitenlandse vakanties
mln
22,4
1%
Intercontinentaal
mln
2,5
8%
Middellandse Zee
mln
6,9
-2%
Overig Europa
mln
13,0
1%
mld €
17,76
9%
€
792
3%
-3%
Bestedingen Binnenlandse vakanties
Bestedingen binnenlandse vakanties Gemiddelde bestedingen per nacht
Bestedingen buitenlands vakanties Gemiddelde bestedingen per vakantie
Buitenlandse vakantie naar vervoermiddel Auto
x 1.000
9.934
Vliegtuig
x 1.000
10.070
3%
Trein
x 1.000
837
21%
Bus
x 1.000
682
1%
Overig
x 1.000
877
3%
Bron: NBTC NIPO Research, Continue Vakantie Onderzoek.
R&T | maart 2020 | 17
TRENDS
overnachtingen. Die groeiden met 4 procent naar 7,0 miljoen. In de langere vakanties van drie nachten of meer zat duidelijk de klad. Met 10,4 miljoen lange vakanties in 2019 konden de onderzoekers een afname van 5% noteren. Een binnenlandse vakantie omvat gemiddeld 5 overnachtingen. Ondanks de afname van het aantal overnachtingen bleven de binnenlandse bestedingen met 3,23 miljard euro op niveau. Gemiddeld werd per vakantiedag per persoon fors meer uitgegeven (37,14 euro, een groei van 10% ten opzichte van 2018). Veluwe neemt kop over Toeristengebied de Veluwe nam met een aandeel van 12% weer de koppositie van de Noordzeebadplaatsen over die op een aandeel van 11% bleef steken en zelfs naar een derde positie zakte. Met een aandeel van 11% staan de Groningse, Friese en Drentse zandgronden op een tweede plaats. Plaats vier was voor West- en Midden-Brabant (aandeel 9%) en de vijfde plaats voor Oost-Brabant, Noord- en Midden-Limburg, Rijk van Nijmegen, eveneens met een aandeel van 9%. Verre vakanties in de plus Van alle vakanties van Nederlanders werd 56% in het buitenland doorgebracht. In totaal 22,4 miljoen vakanties, een groei van 1%. De groei zat vooral in intercontinentale bestemmingen, die groeiden met 8% naar 2,5 miljoen. In bestemmingen rond de Middellandse Zee zat een beetje de klad, daar noteerden de onderzoekers een afname van 2%. Toch werden in die regio in 2019 nog 6,9 miljoen vakanties doorgebracht. Ook andere Europese bestemmingen zagen meer vakanties van Nederlanders, +1% en 13,0 miljoen vakanties. Opvallend is dat de gevestigde grote
Binnenlandse vakanties van Nederlanders, 2019Â x 1.000 Veluwe en Veluwerand
2.042
Groningse, Friese en Drentse zandgronden
1.863
Noordzeebadplaatsen
1.836
West- en Midden-Brabant
1.642
Oost-Brabant, Noord- en Midden-Limburg, Rijk van Nijmegen
1.631
Overige binnenlandse bestemmingen Alle binnenlandse vakanties Bron: CVO 2019, NBTC-NIPO Research
vakantielanden in 2019 inleverden. Zo daalde het aantal Nederlandse vakantiegangers naar Duitsland (3,6 miljoen / -1,8%), Frankrijk (2,6 miljoen / - 7,5%)) en Spanje (2,6 miljoen / -3,9%). BelgiĂŤ profiteerde (1,7 miljoen / +12,5%) en Turkije (725 duizend / +12,2%) steeg naar een negende positie in de top tien van bestemmingen. Vanwege de gunstige wisselkoers zat ook het toerisme naar Groot-BrittanniĂŤ in de lift (1,0 miljoen / +10,5%) In het buitenland realiseren Nederlanders gemiddeld 10 overnachtingen in een vakantie en gaven ze gemiddeld 792 euro per persoon per vakantie uit, 24 euro meer dan in 2018. Economisch is mede vanwege de vervoerscomponent de buitenlandse vakantie veel belangrijker dan de binnenlandse. Met 56% van de vakanties realiseren buitenlandse vakanties 84% van alle vakantiebestedingen.
Voor het eerst 10 miljoen Nederlanders met het vliegtuig naar het buitenland.
18
8.426 17.440
TRENDS
Belang van duurzaamheid bij het plannen van een vakantie 2010
Heel belangrijk
2019
7
4
Belangrijk
52
54
Onbelangrijk
32
29
Heel onbelangrijk
3
5
Weet niet
6
7
Trendbreuk: fors hogere uitgaven (+ 10% per vakantiedag).
Bron: NBTC NIPO Research, Continue Vakantie Onderzoek
Fors meer vliegvakanties Opvallend is dat meer mensen (+3%) met het vliegtuig op vakantie zijn gegaan. In het jaar dat het woord vliegschaamte werd uitgevonden op zijn minst opmerkelijk. Er is schijnbaar een groot verschil tussen wat mensen vinden en denken en feitelijk gedrag. Voor het eerst gingen meer mensen met het vliegtuig naar het buitenland (10,0 miljoen) dan met de auto (9,9 miljoen), een afname met 3%. Opvallende winnaar was de trein met een groei van 27% maar natuurlijk een bescheiden aantal vakanties (837 duizend). Ook de bus wist weer terrein te winnen en kwam uit op 682 duizend vakanties, een groei van 1%. Duurzaamheid nog geen factor bij vakantiekeuze In 10 jaar tijd is duurzaam op vakantie gaan nauwelijks belangrijker geworden in de keuzes van de Nederlandse vakantiegangers. In 2010 vond 58% het aspect duurzaamheid belangrijk tot zeer belangrijk bij de keuze voor een vakantie, in 2019 denkt een even grote groep daar
net zo over. Maar het aantal mensen dat duurzaamheid heel belangrijk vond daalde zelfs. Ook denkt slechts 34% (in 2010 was dat 43%) dat hun individuele keuze het verschil gaat maken. Helemaal schokkend is dat minder Nederlanders het belangrijk vindt (van 84% naar 74%) dat de lokale bevolking profiteert van toerisme. Relateren we dat allemaal aan feitelijk gedrag dan zien we merkwaardig gedrag. Waar de trein als duurzaam vervoermiddel wint, groeit ook het meest vervuilende vervoermiddel, het vliegtuig. De grote vraag is hoe duurzaam de Nederlanders in de toekomst op vakantie gaan. Meer informatie? Meer lezen over het ContinuVakantieOnderzoek? Ga dan naar: https://www.nbtcniporesearch.nl/nl/home/ marktinformatie/vakantie.htm
Buitenlandse vakanties van Nederlanders, 2018-2019 2018
2019
x 1.000
aandeel in %
1. Duitsland
3.646
16
2. Frankrijk
2.839
3. Spanje
2.694
4. België
mutatie
x 1.000
aandeel in %
in %
3.581
16
-1,8
13
2.639
12
-7,0
12
2.589
12 -3,9
1.524
7
1.714
8 12,5
5. Italië
1.435
6
1.321
6
6. Oostenrijk
1.192
5
1.279
6 7,3
7. Groot-Brittannië
993
4
1.097
5 10,5
8. Griekenland
847
4
882
4 4,1
9. Portugal
653
3
602
3
10. Turkije Overige bestemmingen Alle bestemmingen
-7,9
-7,8
646
3
725
3 12,2
5.738
26
5.971
25 4,1
22.400
0,9
22.207
Bron: CVO 2019, NBTC-NIPO Research
R&T | maart 2020 | 19
SCALE-UP
Membershipplatform Bidroom kiest voor andere aanpak
Loyaliteit van leden in plaats van commissie als businessmodel PETER BEKKERING
I Bidroom
Hoe maak je de wereld van hotelboekingen transparanter, voorkom je hoge commissies voor hoteliers aan online booking agencies en bied je de consument uiteindelijk een goedkopere prijs? Bidroom doet dit met een businessmodel waarbij het niet draait om commissie, maar om loyale leden.
20
Michael Ros: “Een consument heeft op deze manier zijn fee snel terugverdiend.�
SCALE-UP
Michael Ros startte in 2014 met Bidroom uit onvrede met de toenmalige hotelboekingssystemen. “Ik had destijds een reisorganisatie die vooral stedentrips verkocht. Daarbij had ik veel contact met hotels en merkte ik de grote onvrede bij hen op over de wurgcontracten met en de enorm hoge commissies (vaak 20 tot 30%) die ze betaalden aan OTA’s (Online Travel Agencies) zoals Booking. com en Expedia. Daarom ben ik gaan zoeken naar een manier om die markt eerlijker en transparanter te maken en om ervoor te zorgen dat degene die het eigenlijke werk doet, de hotelier, meer aan een gastbezoek overhoudt en dat de consument niet onnodig veel voor zijn hotel betaalt.” Ros besloot een platform te bouwen dat niet zou gaan concurreren met de hotels maar met de OTA’s.
“Hotels kunnen doordat ze geen commissie betalen de kamer met korting aanbieden”
Data verzamelen De eerste twee jaar betekende dat vooral data verzamelen, om vervolgens in 2016 echt operationeel te starten. Bidroom kent een ander businessmodel dan de OTA’s, legt Ros uit: “Bidroom is commissievrij en gaat uit van de gebruiker. Die betaalt een fee van 29 euro per jaar. Hotels kunnen doordat ze geen commissie betalen de kamer met korting aanbieden. Een voorbeeld: een kamer kost 90 euro. Een hotel biedt het bij Booking voor 100 euro aan en betaalt 20 euro commissie. Hij verdient dan 80 euro. Door het via Bidroom aan te bieden voor 90 euro verdient het hotel 10 euro meer en betaalt de consument 10 euro minder. Een dubbele win-win dus. Een consument heeft op deze manier zijn fee snel terugverdiend, zeker als hij meerdere keren per jaar op reis gaat.” Omdat Bidroom rechtstreeks met de hotels zaken wilde doen en het businessmodel alleen kans van slagen zou hebben bij veel gebruikers en een groot hotelaanbod, heeft het bedrijf de afgelopen jaren veel tijd en geld gestoken in het opbouwen van een grote database met hotels. Daartoe
zochten techneuten van Bidroom contact met de Channel Managers van de hotels. Inmiddels omvat het bestand meer dan 120.000 hotels in 128 landen en zijn er circa 250.000 gebruikers. De ambitie de komende jaren is om zowel het aantal hotels als het aantal gebruikers de komende jaren verder uit te breiden. “De eerste jaren hebben we ook veel gratis lidmaatschappen weggegeven omdat we het zoekgedrag van gebruikers in kaart wilden brengen zodat we ons aanbod daar beter op konden afstemmen. Door de groei en deze strategie willen we op lange termijn een sterk alternatief zijn voor de grote OTA’s.” Product tech bedrijf Bidroom is sterk tech- en datadriven, vertelt Ros. “We gebruiken de techniek nadrukkelijk bij wat we doen. We zijn ook meer een product tech bedrijf dan een traditionele boekingswebsite. Onze techniek vergelijkt ook a la Trivago realtime de prijzen van onze concurrenten. Een gebruiker ziet dus meteen wat hij voor dezelfde kamer betaalt bij bijvoorbeeld Booking.com en Expedia.” Het brengt Ros op een aantal verschillen tussen Bidroom en andere platforms: “Een gebruiker betaalt bij Bidroom rechtstreeks aan het hotel en niet aan een platform. En de data van de gebruiker stellen we beschikbaar aan het hotel en houden we niet voor onszelf.” Ook bij het aanmelden van hotels bij Bidroom is er een belangrijk verschil: “Die procedure duurt bij ons enkele minuten en bij andere platforms vaak een paar uur. Dat komt omdat wij door onze techniek al veel informatie over zo’n hotel beschikbaar hebben. Bovendien kan een hotel instellen om gebruikers altijd een korting van 10 procent aan te bieden op de tarieven van andere boekingswebsites. Wij kunnen dan dynamisch gaan beprijzen.” Breken met grote boekingsplatforms Bidroom richt zich met name op reizigers die meerdere keren per jaar
R&T | maart 2020 | 21
SCALE-UP
reizen. “Dat ligt ook voor de hand, want hoe vaker je reist hoe meer je bespaart en hoe sneller je je fee eruit hebt.” Vooralsnog richt Bidroom zich met name op consumenten: “We zijn een B2C-platform. In de toekomst willen we ons overigens ook op de zakelijke markt gaan richten. Met weer nieuwe uitdagingen, want dat vraagt om een andere policy rond bijvoorbeeld facturatie en rapportage.” Het bedrijf werkt samen met partners als Frequent Flyers programma’s, Visa Card en AVIS. “Bidroom maakt daar vaak deel uit van een loyaltyprogramma. Zo krijgen bijvoorbeeld Gold Card-houders van Visa Card een gratis lidmaatschap voor Bidroom en krijgen ‘gewone’ Visa Cardhouders een korting. En omgekeerd krijgen trouwe Bidroom-klanten weer korting bij de partners. En ook de hotels bieden vaak iets extra’s aan de Bidroom-klanten. Op deze manier hebben Bidroom-klanten niet alleen
Betaling rechtstreeks aan het hotel en niet aan een platform
“Een aanbod doen dat past bij hun profiel”
een financieel voordeel, maar krijgen ze ook extraatjes.” Ros begrijpt dat hotels nog niet stoppen met boekingsplatforms zoals Booking.com en Expedia. “Ze leveren per slot van rekening veel klanten aan de hotels. Onze uitdaging is om de ‘taart’ van boekingen die nu nog flink Booking.com-blauw is, steeds meer Bidroom-oranje te maken. Nu hebben partijen als Booking.com en Expedia nog teveel een monopolie. Voor de markt – zowel de hotels als de bezoekers – zou het goed zijn als Bidroom maar eventueel ook andere nieuwe partners dat monopolie doorbreken.” Niet pushy Bidroom wil richting sitebezoekers niet ‘pushy’ zijn: “Je zult bij ons geen popups zien met ‘snel boeken, nog maar drie kamer vrij’. Dat komt omdat niet de boeking ons verdienmodel is, maar het lidmaatschap. Door niet pushy te zijn, is het aantal annuleringen bij ons ook
Michael Ros: “De eerste jaren hebben we ook veel gratis lidmaatschappen weggegeven omdat we het zoekgedrag van gebruikers in kaart wilden brengen.”
22
SCALE-UP
“Iets extra’s bieden, net als bij een collectieve ziektekostenverzekering”
veel lager, omdat er minder door pushberichten gedane impulsboekingen zijn.” Ondertussen wordt er gekeken hoe Bidroom nog verder kan worden verbeterd: “We komen binnenkort met een app en willen aan de hotelinformatie ook informatie over de omgeving gaan toevoegen. En we blijven natuurlijk het aantal hotels en partners uitbreiden. Door op die manier steeds nieuwe waarde te creëren voor hetzelfde bedrag willen we leden langer aan ons binden.” Ros ziet dat het reiskarakter van de frequente reiziger aan het veranderen is. “Daar waar hij vroeger veel vergelijkbare boekingen deed, zie je nu dat die in een jaar vaak een divers karakter hebben: bijvoorbeeld een stedentrip met vrienden, een lange vakantie met het gezin, een zakelijke trip en een romantische trip met de partner.”
Een andere ontwikkeling die Ros signaleert is dat werkgevers Bidroom gaan benaderen om collectieve lidmaatschappen af te sluiten voor hun werknemers. “Daarmee willen ze de medewerkers iets extra’s bieden, net als bij een collectieve ziektekostenverzekering.” Daar waar Bidroom ooit startte als start-up, is het bedrijf inmiddels een scale-up. Volgens Ros heeft elke fase zijn unieke momenten, zoals het openen van nieuwe kantoren of het lanceren van nieuwe functionaliteiten. “Daarbij blijft ‘groei’ de constante factor, naast plezier hebben en houden in wat je doet. Binnen het team en naar buiten toe.” Invloed techniek De techniek heeft het boeken in de reiswereld ingrijpend veranderd, aldus Ros. “Daarbij doel ik met name op de
personalisatie. Voorheen was er een oversupply, een gigantisch aanbod. Nu gaan we steeds meer naar een aanbod dat bij de bezoeker past. Leden maken bij ons ook eerst een profiel aan. Zodat we ze een aanbod kunnen doen, dat past bij hun profiel. Je laat daardoor aan iemand die een hotel voor een gezin boekt geen hotel zien aan de rand van de stad zonder zwembad en kinderfaciliteiten. En je biedt voor een huwelijksreis geen zakelijk hotel aan. Om dat te kunnen doen, hebben we al die data nodig, maar die gebruiken we vervolgens alleen intern voor producten aanbodverbetering. Zodat we uiteindelijk loyale gebruikers krijgen, want daar draait het businessmodel van een membershipplatform als Bidroom om.”
Het platform oogt niet anders dan de concurrenten maar gaat wel de concurrentie aan met de OTA’s.
R&T | maart 2020 | 23
EXPLOITATIE
Preston Palace Central volgende mijlpaal voor Nederlands enige all-inclusive hotel en uitgaanscentrum
Bezoekers blijven triggeren PETER BEKKERING
Dandy, wereldwijs, geslaagd en genieten van de geneugten des levens. Dat is het thema van Preston Palace Central, het voormalig Centraal Terras in het hart van het enige all-inclusive hotel en uitgaanscentrum van Nederland. De grondige make-over, die net voor kerst 2019 werd afgerond, past in de bedrijfsfilosofie van directeur/grootaandeelhouder (DGA) Carlo Slag: “Je moet blijven vernieuwen en alles uit de kast trekken om de bezoekers te blijven triggeren.”
I Foto’s Preston Palace 24
EXPLOITATIE
Slag is al sinds 1987 betrokken bij de locatie aan de Laan van Iserlohn in Almelo. Eerst als sloper van het toenmalige Prinses Irene Ziekenhuis en vervolgens van 1989 tot 2011 als hoofd van de afdeling Techniek & Onderhoud. In 2011 stond Slag op het punt om Preston Palace te verlaten: “Ik vond enerzijds dat het niet goed werd geleid en anderzijds zag ik dat de toenmalige eigenaar Hennie van der Most zijn focus meer had op andere projecten. Ik heb toen mijn toekomstvisie over hoe het anders zou kunnen op papier gezet en dat heeft ertoe geleid dat Van der Most mij aanbood het over te nemen. Zelf had hij geen opvolgers en hij wilde het niet verkopen aan een investeringsmaatschappij omdat dan de ziel uit het bedrijf zou verdwijnen.” Slag pakte de handschoen op en vormde een nieuwe directie samen met iemand van binnen het bedrijf en iemand van buiten. “Wij vonden dat we met Preston Palace een hele mooie diamant in handen hadden, maar wel een die aan alle kanten bijgeslepen en opgepoetst moest worden.” Imago bijstellen De grote onderliggende uitdaging van de nieuwe directie was het bijstellen van het imago. “Als all-inclusive resort werd het in onze ogen teveel gezien als ‘zuip- en vreetschuur’. Wij wilden laten zien dat je met een allinclusive concept ondanks de grote aantallen bezoekers ook kleinschalig, uniek en apart kunt zijn. Die ambitie heeft geleid tot renovatie en nieuwbouw van nagenoeg alle bouwdelen. Zo is de hotelentree inclusief hotelreceptie en luxe lobby onderhanden genomen, het buitenterrein, de bowlingbanen en hotelrestaurant Ribbleton. En we hebben de hotelkamers en suites een upgrade gegeven en het aantal met 30 uitgebreid, zodat we nu over ruim 300 kamers en suites beschikken. Het past allemaal in onze visie dat je moet blijven vernieuwen en alles uit de kast moet trekken om de bezoekers te blijven triggeren. Want die zijn tegenwoordig kritisch en kunnen kiezen uit een ruim aanbod. En dan accepteren ze bijvoorbeeld niet dat er geen airco is, wanneer dat thuis al heel gewoon is. Een mooi voorbeeld zijn de senioren, die door de week en buiten de vakanties de belangrijkste bezoekersgroep zijn: begin jaren ’90 was dat een groep, die tevreden met een advocaatje aan een tafeltje met een kanten kleed zat. Anno 2020 wil een senior niet meer oud gevonden worden en zit hij niet op die oude troep te wachten. De hedendaagse senior wil ook fancy en hip.”
Preston Palace beste Family Entertainment Center 2019 Preston Palace heeft de Award Beste Family Entertainment Center 2019 gewonnen. Daarmee is het de opvolger van Avonturenboerderij Molenwaard. De Award wordt uitgereikt tijdens de Vakdag Het Nieuwe Dagje Uit dat op dinsdag 23 juni plaatsvindt bij WaterGoed! in Valburg. De jury roemt vooral het aantal activiteiten, de sfeerbeleving, de thematisering en dat het een uitgaansgelegenheid is die geschikt is voor nagenoeg iedereen en alle soorten doelgroepen. Opvallend zijn volgens de jury de positieve online reviews van gasten waarvoor men het uiteindelijk allemaal doet. Wil je ook alles weten hoe je attracties en FEC maakt en vernieuwt? Kom dan naar Vakdag Het nieuwe dagje uit. Bekijk het programma en boek je ticket op www.hetnieuwedagjeuit.nl
R&T | maart 2020 | 25
EXPLOITATIE
Op nadrukkelijk verzoek van de gasten, eindelijk de waterglijbaan
All-inclusive geeft woonkamer effect Slag ziet als groot voordeel van het all-inclusive concept dat het duidelijkheid naar de gasten biedt. “Ze weten vooraf precies wat ze kwijt zijn en kunnen tijdens hun verblijf de portemonnee in de achterzak houden. Daarnaast draagt het all-inclusive eraan bij dat gasten zich thuis voelen bij Preston Palace, omdat ze kunnen gebruiken waar ze zin in hebben. Een nadeel dat we met name in de bedrijfsvoering ervaren is dat all-in alles anders maakt: de contacten met leveranciers en boekingsbureaus, maar ook onze zienswijze en de houding naar medewerkers. Het lastige daarbij is dat we geen referentie hebben, bijvoorbeeld een hotel of de leisuremarkt. We moeten het dus zelf uitvinden. Zoals bijvoorbeeld hotelbesturingssystemen en softwareprogramma’s.” Het laatste onderdeel dat een make-over heeft gekregen is het Centraal Terras, gesitueerd in het hart van het bedrijf en met een oppervlakte van 550 vierkante meter. “Dat was een van de oudste delen van Preston Palace. Het was er nog wel gezellig, maar had in de loop der jaren ook een steeds grotere mate van kneuterigheid gekregen. Met dakpannen, een bar met oude werktuigen, pleintjes met kunstgras, klinkerstraatjes en gemaakte kitsch. Dat was allemaal in de
26
EXPLOITATIE
jaren ’90 ‘hot’, maar kwam nu gedateerd over. We wilden daarom een make-over, waarbij de gezelligheid intact bleef, maar dan wel in een eigentijds jasje.” Thema dandy wereldwijs Daarbij, zo vertelt Slag, kun je een bedrijf als Preston Palace, met een totaal oppervlak van 37.000 vierkante meter, op twee manieren inrichten: als eerste door met kleur, materialen en licht de sfeer te bepalen – zaken die vaak trendgevoelig zijn – en als tweede door te kiezen voor een thema. “Bij de herinrichting van het Centraal Terras, dat nu is omgedoopt tot Preston Palace Central hebben we gekozen voor een mix, waarbij het thema wel de overhand heeft.” Als thema is gekozen voor ‘dandy, wereldwijs, geslaagd en genieten van de geneugten des levens. “Het thema is uitgewerkt met onder meer wereldbollen, kompassen, grote schilderijen, leren meubilair. Geïnspireerd op wat je vroeger in klassieke bibliotheken en grote werkkamers zag, maar wel met een moderne twist. En ook de bestrating is met glanzende klinkers daaraan aangepast. Tezamen met een bijzonder lichtplan zijn we erin geslaagd om Preston Palace Central een uitstraling te geven die zowel eigentijds als warm is.” Overlast beperken Preston Palace Central werd net voor kerst 2019 geopend. Om de overlast voor de gasten gedurende de drie maanden van de verbouwing tot een minimum te beperken werd het zoveel mogelijk in kleine stukken opgedeeld. Ook werden de werktijden zo ingedeeld dat gasten in de namiddag geen last meer hadden van de werkzaamheden. Om de resterende, onvermijdelijke, overlast te compenseren, organiseerde Preston Palace extra high tea’s of extra optredens van artiesten of een bandje. Een bijzonder onderdeel was de twaalf meter lange grens tussen Preston Palace Central en de tropische tuinen ernaast. Die bestond uit zes grote ramen. Omdat Slag in de toekomst ook de tropische tuinen onderhanden wilde nemen, wilde hij geen zicht meer vanaf het terras op de tuinen. “Een printbedrijf uit Almelo heeft nu folie met een skyline geleverd, waar je overdag geen licht achter zet
Want gasten zijn tegenwoordig kritisch en kunnen kiezen uit een ruim aanbod
R&T | maart 2020 | 27
EXPLOITATIE
en waar je ’s avonds licht achter zet, dat alleen door de raampjes in de wolkenkrabbers schijnt.” De eerste reacties van de gasten zijn positief. “We hebben een toenemend aantal terugkerende bezoekers. De kern van hun reactie is: een goede verbetering, waarbij de juiste elementen in stand zijn gehouden. Zo was er een grot die door gasten altijd als erg uniek werd ervaren. Daarvan hebben we gezegd: die grotstructuur blijft intact, maar we gaan er wel door nieuwe lichttechnieken en nieuw kleurgebruik een nieuwe dimensie aan toevoegen.” Nieuwe plannen Inmiddels is Slag alweer bezig met de volgende projecten. Zo is er een bouwdeel met een terras, een dansvloer, een wok buffet en een midgetgolfbaan. “Ook dat was een van de oudste bouwdelen. Daarom zijn we dezelfde aanpak als bij de andere bouwdelen daar nu ook een make-over aan het uitvoeren. Waarbij we bijvoorbeeld het wokken willen laten plaatsvinden in de sfeer van typisch Chinese steegjes zoals je die bijvoorbeeld in Shanghai aantreft.” Wanneer dat gereed is – naar verwachting eind mei – is het zwemparadijs aan de beurt. Daar komt, op nadrukkelijk verzoek van de gasten, eindelijk de waterglijbaan.
28
TOOLKIT
Realisatie van een duurzame gastvrijheidscommunity is het ultieme doel
Toolkit voor waardevolle gastvrijheid Kennisnetwerk Destinatie Nederland en het Lectoraat City hospitality van Hotelschool The Hague slaan de handen ineen. Samen gaan ze met destinaties een heldere visie en toolkit ontwikkelen die waardevolle gastvrijheid moet aanjagen. Hoe kun je als destinatiemanagement organisatie (DMO) een bijdrage leveren aan de gastvrijheidsbeleving van jouw stad of streek? Dat is de vraag die regelmatig gesteld wordt binnen Kennisnetwerk Destinatie Nederland. Gastvrijheid is één van de pijlers binnen Perspectief 2030, de visie op toerisme in Nederland. Ook zijn de ontwikkeling en het belang van gastvrijheid benoemd in het visiedocument ‘De veranderende rol van de DMO’, dat samengesteld werd met een vijftiental experts op het gebied van destinatiemanagement. Visie en toolkit ontwikkelen “Binnen Kennisnetwerk Destinatie Nederland focussen wij op de ontwikkelbehoefte van destinatiemanagement organisaties. Gezien het belang van gastvrijheid en de rol van DMO’s zijn wij op zoek gegaan naar een partner die samen met DMO’s een heldere visie en toolkit kan ontwikkelen. Die partner hebben wij gevonden in Hotelschool The Hague. We kijken dan ook uit naar een inspirerend en waardevol traject waarin we de beleving van gastvrijheid in bestemmingen verder kunnen aanjagen”, aldus Wendy Sieger van Kennisnetwerk Destinatie Nederland. Kennisnetwerk Destinatie Nederland en het Lectoraat City hospitality van Hotelschool The Hague slaan daarom de handen ineen en gaan zich gezamenlijk inzetten op ontwikkeling voor waardevolle gastvrije bestemmingen.
Wat zijn Hospitality makers? Hospitality makers zijn specialisten van de verschillende DMO’s, met een passie voor, kennis van en een heldere kijk op gastvrije bestemmingen. Begin maart zal de kick-off plaatsvinden onder leiding van Karoline Wiegerink en Jan Huizing van het lectoraat City hospitality. “We verheugen ons op de samenwerking waarin we zowel theoretische kaders en modellen inbrengen, maar zeker ook veel praktijkvoorbeelden. We starten met het aantonen van de toegevoegde waarde van gastvrijheid, ofwel de ‘Return on Hospitality’(RoH),” aldus Karoline Wiegerink. Hospitalitydag 2020 Meer informatie over dit traject wordt gedeeld tijdens diverse bijeenkomsten van Kennisnetwerk Destinatie Nederland. Tijdens de Hospitalitydag 2020 op 25 maart zal het City hospitality lectoraat een eerste presentatie geven en kennis delen. Wendy Sieger: “Gastvrijheid verder aanjagen.”
Een kerngroep van gemotiveerde ‘hospitality makers’ gaat in co-creatie werken aan een visie op de rol van de DMO in het aanjagen van een gastvrije bestemming voor bezoekers, bewoners en ondernemers. Bijdragen aan de realisatie van een duurzame gastvrijheidscommunity is het ultieme doel.
R&T | maart 2020 | 29 I Hotelschool The Hague
TECH
30
TECH
Wat betekent Artificial Intelligence voor onderwijs en branche?
CELTH Tech Summit 2020
Wat is de invloed van technische ontwikkelingen op de sector? Die vraag stond centraal op het Tech Summit 2020 dat door CELTH op de Vakantiebeurs werd georganiseerd. In drie presentaties en een interactieve workshop gingen sprekers en deelnemers uit onderwijs en werkveld met die vraag aan de slag. Het resultaat mocht er zijn: Vier voorpagina’s van kranten met vragen, uitdagingen en oplossingen. TON VERMEULEN
R&T | maart 2020 | 31
TECH
Het spits werd afgebeten door Rudy van Belkom van de Stichting Toekomstbeeld der Techniek die de aanwezigen door de kansen en bedreigingen van Artificial Intelligence loodste. De toekomst niet voorspellen maar voorstellen Maar eerst kregen we een speed masterclass in het voorspellen van de toekomst. Volgens Van Belkom kun je de toekomst niet voorspellen en zitten de futurologen er vrijwel altijd naast. “Dat komt omdat te veel naar de techniek wordt gekeken en de sociale context ontbreekt. We moeten van voorspellen naar voorstellen”, hield hij de aanwezigen voor. Wat alles nog eens extra lastig maakt, is dat technologie op de lange termijn wordt onderschat maar op de korte termijn juist overschat. We moeten toe naar een zogenaamd ‘toekomst bewustzijn’. En als je dan toch de toekomst wilt ‘voorspellen’ kun je in de optiek van Van Belkom drie wegen bewandelen. Je kunt proberen dé toekomst te voorspellen (forecasting), diverse toekomstscenario’s ontwikkelen (scenario’s) of bedenken hoe je tot een gewenste toekomst komt (backcasting). De organisatoren hadden Van Belkom natuurlijk niet voor niets in deze setting gezet. Want wat betekent de aanstaande doorbraak van artificiële intelligentie (AI) voor onderwijs en arbeidsmarkt. Directe antwoorden had hij niet maar goede antwoorden krijg je pas als je de juiste vragen stelt. En die had Van Belkom volop: “Hoe verhoudt AI zich tot menselijke
intelligentie, in hoeverre kan menselijke besluitvorming worden geautomatiseerd, in welke richting ontwikkelt AI zich en welke economische en politieke factoren beïnvloeden deze ontwikkelingsrichting?” Feit is dat de ontwikkeling van AI wordt gedreven door de beschikbaarheid van resources, de prestaties van de technologie, strategische belangen en de acceptatie van de technologie.
Technologie wordt op de lange termijn onderschat
Gaan we op weg naar algocratie? Maar is Artificial Intelligence voor de privacy een droom, fantasie of juist een nachtmerrie? “Gaan we van menselijke naar geautomatiseerde besluitvorming en van een democratie naar een algocratie,” vroeg Van Belkom zich openlijk af. “In een algocratie is privacy een luxe en is het lastig uit het ‘hokje’ te komen waar AI je eenmaal in heeft geplaatst. Dan ben je heel snel op weg naar een kastensysteem 2.0. Om nog maar niet te denken aan machines die zelfstandig kunnen denken, handelen en zelfbeschikkingsrechten opeisen.”
Gebruik je als denkrichting: forecasting? Of wil je aan de slag met diverse scenario’s voor de toekomst. Of draai het om en voer backcasting uit waarbij je kijkt vanuit de toekomst naar het heden.
32
TECH
Hoe geven we studenten de juiste skills voor banen die nog niet bestaan? Na dit opwarmertje met veel stof tot nadenken, was het de beurt aan Lobke Elbers die namens Nederland en de Breda University of Applied Sciences betrokken is bij het Europese project ‘The Next Generation Tourism Skills Alliance’. Hier werken acht Europese landen samen om de skills van werknemers in de leisure, toerisme en hospitality sector in de toekomst goed aan te laten sluiten bij de gewenste vaardigheden. En dat was volgens Elbers nog een hele uitdaging: “Want we willen mensen opleiden met de juiste skills voor de juiste functies die misschien nog niet eens bestaan.” In onze branche gaan we naar ‘High Tech with a Human Touch’. “De branche heeft behoefte aan hoger opgeleide werknemers die beter kunnen omgaan met de modernste en almaar veranderende technieken. Deze kennis en vaardigheden zijn noodzakelijk om voor de klanten unieke en gepersonaliseerde belevingen te creëren”, stelde Elbers. Vanwege het menselijke aspect in de branche moeten digitale vaardigheden hand in hand gaan met sociale vaardigheden zoals adaptief vermogen, flexibiliteit, bereidheid tot innovatie en zelf leren. En in die combinatie kunnen toeristische opleidingen een essentiële rol spelen.
Opleiden en leren is een gedeelde verantwoordelijkheid Generalist of specialist Christine Fenech en Timo Derriks namen de aanwezigen vervolgens mee in het zogenaamde T-model om het curriculum voor het leisure, tourism en hospitality onderwijs te optimaliseren. Met dit model kun je het eeuwige dilemma van deze opleidingen visualiseren. Leid je generalisten op die heel veel verstand van de branche hebben en aan specialisten heel goed kunnen uitleggen wat ze willen bereiken? Of leidt je op voor specialisten en IT-professionals die de techniek heel goed beheersen en is de branche meer het sausje wat er overheen ligt? In het T-model staat de horizontale balk voor de breedte en de verticale voor de diepte. Het T-Model geeft houvast bij bepalen van leerdoelen, en helpt zo om keuzes te maken om ons onderwijs vorm te geven. Uitdagingen en oplossingen in de CELTH Gazette Toen was het de beurt aan de deelnemers om de uitdagingen en oplossingen voor onderwijs en branche in krantenkoppen te vangen. Maar liefst vier edities van de CELTH Gazette waren het resultaat.
Het onderwijs van de toekomst In het onderwijs van de toekomst is de student leidend en de docent de coach. De student heeft daarbij autonomie in de keuzes die hij of zij maakt. Opleidingen moeten opleiden voor rollen en niet voor functies aangezien het multidisciplinaire team de toekomst heeft. Een vaststaand curriculum gaat daarbij niet helpen maar ook onvoldoende technische vaardigheden bij docenten is een knelpunt. Continu leren in het werkveld Na de opleiding is een continu leerproces voor graduates en professionals noodzakelijk. Daartoe moeten ze de beschikking krijgen over een ontwikkelportfolio dat continu wordt geupdated met geaccrediteerde modules die kennis en vaardigheden verbreden en verdiepen. Opleiden en leren is een gedeelde verantwoordelijkheid voor professionals, bedrijfsleven en onderwijs. Doel is continue kennisontwikkeling en up-to-date skills. Ethische dilemma’s Ethische dilemma’s zijn er door de technologische ontwikkelingen natuurlijk volop. Zo ‘verkopen’ consumenten omwille van gemak en aansluiting bij populaire sociale netwerken hun privacy. De overheid moet daarom consumenten met adequate wetgeving beschermen. Voor onderwijs is een rol weggelegd in de bewustwording van deze ongelijke trade-off. Ook om AI waren zorgen aangezien AI niet normenneutraal is. Generalist versus specialist Ondanks alle terechte discussies over de rol van techniek moeten we niet vergeten dat studenten toerisme kiezen omdat het vak over mensen gaat. Daarom moet techniek ten doel staan van intermenselijk contact. We moeten ze leren geen angst te hebben voor techniek maar juist nieuwsgierig te zijn en ons kritisch positief op te stellen ten aanzien van verandering. In de rol als multidisciplinaire vertaler gaat het niet alleen om het juiste vocabulaire maar ook om het inzicht in processen en culturele verschillen. Meer lezen? Meer weten over Artificial Intelligence? Bezoek dan de site van http://www.detoekomstvan.ai Meer weten over The Next Tourism Generation Alliance? Bezoek dan https://nexttourismgeneration.eu . Zie ook het artikel over skills in accommodaties in dit nummer van R&T. Meer weten over het CELTH-project Human Capital Development? Surf dan naar: https://www.celth.nl/index.php/nl/projecten/excellentewerknemers-de-gastvrijheidssector
R&T | maart 2020 | 33
Foodhall Scheveningen start dit voorjaar
Op de Noordboulevard in badplaats Scheveningen vind je vanaf dit voorjaar de Foodhall Scheveningen. Je kunt er genieten van gerechten uit zestien verschillende wereldkeukens. Er zijn driehonderd zitplaatsen aan grote en kleine tafels, verspreid over een grote hal van 1.200 m2. In het midden van de hal vind je knusse zitjes bij een haardvuur, of neem je plaats aan de lange bar. Op het ronde podium worden regelmatig optredens gegeven van bandjes of een dj. De verwachting is dat de Foodhall Scheveningen bijdraagt aan de verbetering van de Noordboulevard. Deze foodhall zoekt nog nieuwe ondernemers.
Hoe verkoop je reizen? Organiseer de party
Wat is er leuker dan met een gelijkgestemd gezelschap over de vakantieplannen te praten? De TUI MRA’s introduceren de Travel Party at Home. De marketeers herkennen het fenomeen dat groot is geworden door Tupperware. TUI MRA José van Felius heeft deze bijeenkomsten geïntroduceerd en samen met TUI is het verder uitgewerkt tot een concept dat alle MRA’s kunnen gebruiken. José: “Ik zag hoe mensen in een gezelschap heel graag praten over hun vakantieplannen. Ik begon met de bijeenkomsten om hen kennis te laten maken met persoonlijk reisadvies aan huis. Er ontstonden spontaan vakantieplannen en het enthousiasme werkte zo aanstekelijk dat ik de reizen aan het boeken was voordat ik het wist. Voetbalreizen, vriendinnenreizen, opa en oma die de hele familie meenemen. De succesvolle Travel Party’s die ik al gehouden heb, zie ik als een win-win situatie; enerzijds kun je jezelf als MRA goed presenteren en anderzijds kunnen de gasten in gezamenlijk overleg ook direct een reis uitzoeken en boeken.”
Classificatie ingevoerd bij Booking.com
Maar liefst 40% van de Nederlandse reizigers zegt dat ze in 2020 liever in een vakantiehuis of appartement verblijven dan in een hotel. Om het hen makkelijker te maken te kiezen uit de verschillende accommodatieopties, biedt het nieuwe classificatiesysteem een maatstaf voor kwaliteitseisen. De kwaliteitsclassificatie maakt gebruik van een algoritme en machine learning, waarbij gekeken wordt naar meer dan 400 factoren, zoals de locatie, grootte en faciliteiten van een accommodatie. De score loopt van 1 tot 5, en naast de individuele naam van de accommodatie op Booking.com worden de verschillende kwaliteitsniveaus getoond met een icoontje, bestaande uit gele blokjes.
34
Perspectief 2030 met zakelijke inslag
Met het Perspectief Bestemming Heuvelrug 2030 presenteerde de gelijknamige RBT als eerste regio in ons land een antwoord op de aanhoudende toeristisch-recreatieve groei die wordt voorspeld. “Duidelijk is dat bij ons vooral het bezoek uit de regio Utrecht zelf en de Randstad zal blijven toenemen, naast te verwachten buitenlands bezoek uit vooral Vlaanderen en Duitsland”, aldus directeur Michiel van der Schaaf. “Daardoor ontstaan nieuwe opgaves zoals het toekomstbestendig maken van verblijfsrecreatie, oplossingen vinden voor de krappe arbeidsmarkt en ontwikkeling van duurzame vervoersbewegingen. Dat soort dingen kunnen we alleen vanuit een brede coalitie aanpakken. Het is daarom belangrijk dat zowel overheden als de markt steun en inhoud geven aan een sterke Heuvelrug-identiteit, waardoor de regio ook op de agenda van anderen komt. Daarin is veel winst te pakken, bijvoorbeeld voor zakelijk toerisme (een segment dat op dit moment goed is voor de helft van het totale toerisme – red.). Naast de steden ook de buitengebieden in onze provincie laten zien kan bijdragen aan spreiding van recreatiedruk.”
Supermarktketen en museum onderzoeken biodiversiteit De komende jaren gaan Naturalis Biodiversity Center in Leiden en Albert Heijn samenwerken in een onderzoek naar biodiversiteit. Gedurende vijf jaar maakt de supermarktketen het mogelijk een promovendus aan te stellen binnen Naturalis om het onderzoek uit te voeren. Na eerdere succesvolle samenwerkingen, met name gericht op educatieve acties voor de consument (Dinoplaatjes, Ontdek de Wonderlijke Wereld en insectentattoo’s) slaan Albert Heijn en Naturalis opnieuw de handen ineen op een meer duurzame wijze. Een mooi moment, nu Naturalis net haar nieuwe gebouw in Leiden heeft geopend, waar museum, collectie en onderzoek onder één dak samen komen. Op 1 februari 2020 startte Auke-Florian Hiemstra met zijn PhD, een jonge bioloog. De samenwerking tussen Naturalis en Albert Heijn en biodiversiteitsonderzoek is van groot wetenschappelijk belang, benadrukt directeur Onderzoek en Onderwijs van Naturalis, Maaike van de Kamp-Romijn: “ Albert Heijn is zeer geïnteresseerd in biomonitoring. Dat is een belangrijke kracht van Naturalis. Albert Heijn werkt met vaste telers en boeren en zitten daarom heel dicht op natuur in Nederland, en op de gerelateerde omgeving. Daardoor kunnen we samen het verschil maken.”
Forse groei grote concerten In 2019 is het aantal bezoekers van grote concerten (meer dan 3.000 bezoekers) fors gegroeid. De 207 concerten ontvingen 2,9 miljoen bezoekers in 2019, een groei van 16% ten opzichte van het jaar ervoor. Dit blijk uit de branchecijfers die zijn opgesteld door onderzoeksbureau Respons en de Vereniging van Evenementen Makers (VVEM) ). De opbrengsten stegen met 25% naar € 165 miljoen (excl. btw), deels veroorzaakt door de 7% groei van het aantal grote concerten en deels door reguliere prijsverhogingen. Het effect van de btw-verhoging van 6 naar 9% komt daar nog bij. De concertreeks van Marco Borsato trok met 240.000 de meeste bezoekers en droeg substantieel bij aan de 1e plek van de Rotterdams Kuip als grote stijger onder de accommodaties met in totaal 285.000 bezoekers waar er in 2018 geen concerten waren. Ook de concerten van André Rieu op het Vrijthof in Maastricht en die van Guus Meeuwis in Eindhoven waren met respectievelijk 150.000 en 135.000 bezoekers populair. De gemiddelde ticketprijs voor concerten steeg met 7% naar € 56,60.
R&T | maart 2020 | 35
Eén leverancier voor alle hard- en software! Ontdek het totaalpakket van EveryOffice Recreatie.
Met onze innovatieve hard- en software heb je één aanspreekpunt voor al jouw automatiseringsvraagstukken. Een greep uit onze mogelijkheden: • Alles in één online reserveringssyteem • Dagrecreatie en kassa • Parkeer- en toegangsbeheer • Elektronische toegangscontrole • Energiebeheer Benieuwd naar alle mogelijkheden? Bel: 088-130 42 00 Mail: info@everyoffice.nl Bezoek: www.parkvandetoekomst.nl
www.yalp.nl/leisure CREATIVE LEISURE CONCEPTS
WISH
WORKSHOP
CONCEPT
DESIGN
BUILD
PARTNERSHIP
Recreatievoorzieningen veranderen in Utrecht
Het bestuur van recreatieschap Stichtse Groenlanden (regio Utrecht) heeft vastgesteld welke recreatieterreinen en -voorzieningen zij verder wil ontwikkelen en heeft daar twee miljoen euro voor gereserveerd voor de komende drie jaar. Onder meer wordt het plan voor recreatieplas Strijkviertel bij Utrecht verder uitgewerkt, waarbij wordt ingespeeld op de nieuw te bouwen woonwijk Rijnvliet. Het recreatieschap investeert in het recreatiegebied Salmsteke bij Lopik, waar open en veilig zwemwater van groot belang is. Ook de realisatie van een horecavoorziening, nabij het veerpontje over de Lek, ziet het recreatieschap als een versterking van het recreatief aanbod. Bij Laagraven wordt een Toeristisch Overstap Punt gerealiseerd en tussen de Nedereindseweg en de Noord IJsseldijk bij jachthaven Marnemoende wordt een recreatief fietspad aangelegd. Ook het wandelnetwerk wordt verder uitgebreid, met als doel een provincie-dekkend netwerk van knooppunten, routes en paden te realiseren. Bij de verdere ontwikkeling en presentatie van Noorderpark Ruigenhoek werkt het recreatieschap samen met de omliggende gemeenten, de provincie en Staatsbosbeheer. In dat gebied komt een golfcentrum met horeca en wordt er gezocht naar een alternatief voor de uit gebruik geraakte BMX-baan. Deze en andere plannen staan beschreven in het Investeringsprogramma.
Trend: 7% meer buitenlandse toeristen
DMO’s, accommodaties en dienstverleners in toerisme moeten nog meer ontwikkelen voor de toerist uit de nabij gelegen landen. Nederland heeft in 2019 20,1 miljoen internationale verblijfsbezoekers verwelkomd, een groei van 7 procent ten opzichte van 2018 en de overnachtingen stegen met 10%. “De stijging van het aantal internationale bezoekers is conform verwachting en geen verrassing,” vertelt Jos Vranken, directeur NBTC. “Opnieuw laten de cijfers zien dat Nederland met name populair is onder Duitsers, Belgen en Britten. Van alle internationale bezoekers is maar liefst 55% afkomstig uit Duitsland, België en het Verenigd Koninkrijk.” Nederland is populair onder Europeanen. “Van alle bezoekers die wij hier ontvangen is 80% afkomstig uit Europa. Bijna 70% van de Europese bezoekers komt uit de buurlanden en het Verenigd Koninkrijk”, aldus Jos Vranken.
Gezamenlijke kunstcampagne Den Haag heeft positief effect De collectieve cultuurcampagne ‘Kunst en cultuur die blijft hangen’, die Haagse cultuurinstellingen in samenwerking met de gemeente Den Haag en The Hague Marketing Bureau die in 2019 is gestart, blijkt succesvol. Uit onderzoek, door PanelClix uitgevoerd, blijkt dat ruim 50% aangeeft dat de campagne succesvol uitnodigt tot een bezoek aan een theater of museum in Den Haag. 80% van de ondervraagden vindt dat Den Haag een stad is met een gevarieerd en hoogwaardig kunst- en cultuuraanbod. Ook de partners in de campagne zijn tevreden over de resultaten, meldt Den Haag Marketing. De campagne loopt in totaal drie jaar.
R&T | maart 2020 | 37
PROJECT
nhow is knetterend wow
Vol design nhow moet Amsterdamse hotspot zijn De buitenkant vormt een landmark in de skyline van Amsterdam. Nhow Amsterdam RAI Hotel is een ontwerp van Reinier de Graaf van bureau OMA.
38
PROJECT
Op 10 januari is het tweede nhow hotel in Nederland geopend, in de herkenbare driehoekige toren op het terrein van Amsterdam RAI. General Manager Hermann Spatt verwelkomde persoonlijk de eerste gasten. Wordt dit de beloofde hotspot voor bezoekers en Amsterdammers?
Dit hotel is een veelbesproken nieuwe locatie voor zakenreizigers, toeristen en Amsterdammers, laat het management weten. General manager Hermann Spatt legt uit: “Bij nhow vinden wij dat een hotel een bruisende hotspot moet zijn in een stad; een kruispunt van mensen, ideeën, kunst, gastronomie en culturele avonturen. Wij richten ons op toeristen, zakelijke reizigers en Amsterdammers. Het interieur design van het nu al iconische gebouw symboliseert de culturele smeltkroes die Amsterdam al ruim 400 jaar is.” Multicultureel en multifunctioneel nhow Amsterdam RAI heeft zes verschillende kamerdesigns en vier verschillende kamertypen. In de 650 hotelkamers en openbare ruimtes creëren invloeden uit de hele wereld een drukke mix van kleuren en patronen. Zes unieke kamerontwerpen zijn geïnspireerd op de zes richtingen waarnaar de hoeken van het gebouw wijzen: Zuid, Oost, Noord, Zuidwest, Zuidoost en Noordwest. Hospitality met een twist In de lounge op de eerste etage kunnen zowel internationale gasten als locals werken en netwerken. THE ENTOURAGE GROUP lanceert op de bovenste verdieping op 91 meter hoogte een Kitchen & Bar en Lounge & Bar met een panoramisch uitzicht over de stad. Het is een snelle start van 2020 voor Maarten Markus, Managing Director Northern Europe van NH Hotel Group: “We zijn tien dagen in
het nieuwe jaar en openen dit jaar al ons tweede nhow hotel. Nhow London opende op 2 januari en het grootste nieuwbouwhotel in de Benelux, nhow Amsterdam RAI, volgt vandaag (10 januari, red.). We leggen de lat hoog om gasten ervaringen met een twist te bieden, in dit geval letterlijk met het 91 meter hoge gebouw. Ik ben erg trots dat we zakenreizigers en toeristen twee splinternieuwe, buitengewone hotels kunnen aanbieden.” Maurits van der Sluis, COO van RAI Amsterdam, voegt daaraan toe: “Als multiculturele hotspot zal het hotel de thuisbasis zijn voor organisatoren, exposanten en bezoekers van nationale en internationale evenementen. Hiermee versterkt RAI Amsterdam haar concurrentiepositie op de internationale beurs- en congresmarkt en voegt iets bijzonders toe aan de stad Amsterdam.” Het merk nhow krijgt geen genoeg van Europa. Volgens planning zullen meer hotels van het lifestyle merk in de komende drie jaar worden geopend, waaronder nhow Brussels, nhow Frankfurt, nhow Hamburg en nhow Lima.
R&T | maart 2020 | 39
PROJECT
Foto 1: Uitbundig design vormt de achtergrond in het restaurant op 91 meter hoogte. Foto 2: Anders vergaderen? Boek deze blauwe zaal. Foto 3: De lobby. Foto 4: Aan de andere kant van de lobby is rust gecreĂŤerd met deze huisjes. Foto 5: De premium room East.
1
2
4
3
5
40
PARTNER
Wat doe je met het Bouwbesluit?
Permanent wonen KLAAS VAN ERP
Begin januari kwam het bericht dat regeringspartijen VVD en D66 wonen op recreatieparken willen legaliseren. Zo willen ze de problemen voor starters en ouderen op de woningmarkt verlichten. In de ruim 40 jaar dat ons kantoor bestaat hebben we vaak te maken met permanent wonen. Een vraagstuk dat geldt als een terugkerend onderwerp van gesprek met onze relaties, de recreatieondernemers. De ene recreatieondernemer is blij met de permanente bewoning omdat het zorgt voor toezicht op het park en last but not least, het is een mooie bron van inkomsten. De andere recreatieondernemer is er absoluut op tegen, omdat het zorgt voor overlast en het ten koste gaat van het toeristische karakter van het recreatiepark. Het probleem van de permanente bewoning is in mijn optiek terug te voeren op het gebrek aan samenwerking en communicatie tussen de desbetreffende gemeente en de recreatieondernemer. Sommige gemeenten schrijven namelijk gasten in op het recreatiepark zonder dit te overleggen met de recreatieondernemer. De recreatieondernemer wordt vervolgens tegen wil en dank geconfronteerd met bewoners op zijn park. De afdeling handhaving van diezelfde gemeente gaat vervolgens de recreatieondernemer aanschrijven dat hij permanente bewoners op zijn park heeft en dat is in strijd met de recreatieve bestemming. Verder is het zo dat het beleid van de verschillende gemeenten op het gebied van permanente bewoning niet consistent Beleid voor permanente bewoning is per gemeente niet consistent.
is. De ene gemeente verwijst spoedzoekers op de woningmarkt, die niet snel aan een reguliere woning kunnen komen, door naar de plaatselijke camping. De andere gemeente is daar faliekant op tegen. Veel van het probleem van permanent wonen is ook terug te voeren op het gebrek aan informatie. Gemeenten hebben vaak geen zicht op wie op een camping woont en wie niet. Dat maakt het voor personen die buiten het zicht van instanties willen blijven makkelijk. Het legaliseren van permanente bewoning zou wellicht een deel van de bovengenoemde problemen kunnen verhelpen. Maar hoe goed je de wetgeving omtrent dit onderwerp ook maakt, er zal nog steeds goede communicatie en samenwerking nodig tussen de desbetreffende gemeente en de recreatieondernemer. Overigens is het legaliseren van permanente bewoning volgens mij nog niet zo makkelijk als het lijkt. Wat te denken van bijvoorbeeld het Bouwbesluit waar de wooneenheden dan aan zouden moeten gaan voldoen? Zo zijn er wellicht nog veel meer punten die opgelost moeten worden ‌
Maas online: www.maasrbm.nl Maas online: www.maasrbm.nl Vestiging Den Bosch. +31(0) 73 640 88 88 Vestiging Huizen. +31(0) 35 623 62 12
Kunnen wij u met de professionalisering helpen? Heeft u plannen voor de verkoop van uw bedrijf of heeft u een taxatie nodig? Wij zijn u graag van dienst! Kijk ook eens op onze website www.maasrbm.nl.
R&T | R&T | maart 2020 | | 41
ACTUEEL
Trends en ontwikkelingen in de vrijetijdssector
Het Vakantiepark in Nederland Actuele stand en scenario’s met de sector Alle accommodaties worstelen met de wispelturige en ongrijpbare consument, branchevervaging, sterke concurrentie van vliegvakanties en smalle marges. Het boek ‘De toekomst van het vakantiepark’ laat de stand anno nu zien maar biedt ook actuele scenario’s voor de toekomst. Met de branche scenario’s ontwikkelen Het boek start met de status quo; hoe zit de markt in elkaar en wat zijn de huidige ontwikkelingen? Dat alles aangevuld met veel data over vraag en aanbod. Maar ook: hoe worden vakantieparken ontwikkeld en geëxploiteerd?, welke rol spelen de diverse stakeholders? Vervolgens schetsen we vanuit diverse perspectieven de ontwikkelingskansen voor de markt en sluiten af met scenario’s voor de toekomst. Elk hoofdstuk bevat enkele praktijkcasussen. Voor het boek wordt eigen onderzoek onder zowel aanbieders als gasten uitgevoerd zodat we beschikken over uniek en actueel bronmateriaal. Deze publicatie kan je eenvoudig via de store van PleisureWorld NRIT bestellen. Het eerste hoofdstuk komt in maart 2020 digitaal beschikbaar, de complete publicatie is in het voorjaar van 2020 gereed. De prijs van de publicatie is € 65,-.(exclusief BTW). Bestel via: www.nritmedia.nl/store/50/ Wat krijgt u? • Digitaal als eerste de hoofdstukken van het boek • Een fysieke publicatie waarin alle hoofdstukken zijn gebundeld • En bovenal een voorsprong op de concurrentie!
Toekomstvisie Nederlandse vakantiemarkt 2030 Fact based
Voor organisaties in de sector is het belangrijk om inzicht te hebben hoe de Nederlandse vakantiemarkt zich de komende jaren ontwikkelt. Is verdere groei mogelijk? Waar is de groei mogelijk? Welke structurele veranderingen zijn er de komende jaren te verwachten? Om daarin meer inzicht te krijgen is door Trends & Tourism een toekomstvisie voor de Nederlandse vakantiemarkt voor 2030 ontwikkeld. Deze toekomstvisie geeft inzicht in de groeikansen van de Nederlandse vakantiemarkt, nader verbijzonderd naar binnen- en buitenlandse vakanties. Naast
een kwantificering van de markt gaat de visie ook uitgebreid in op een 10-tal trends die de vakantiemarkt de komende jaren gaan bepalen. De uitgebreide rapportage ‘Toekomstvisie Nederlandse Vakantiemarkt 2030’ is fact-based en in ruim 100 pagina’s overzichtelijk vormgegeven. De kosten van de toekomstvisie bedragen 450 euro (excl. BTW). Toekomstvisie Nederlandse vakantiemarkt 2030 is te bestellen via: www.nritmedia.nl/ store/53/
Vakdagen en andere events van PleisureWorld NRIT in 2020: 9-06-2020 42
Vakdag het Vakantiepark van de Toekomst
ACTUEEL
Trends en ontwikkelingen in de vrijetijdssector
40 cruciale management tips voor leisure
40 cruciale management tips voor leisure
Expert in leisure Han Verheijden schreef heel veel columns de algemene kosten relatief laag te houden. Dat gezellige voor magazine Recreatie & Toerisme. We wilden de looprestaurantje met een topkeuken verdient succes, maar heeft baan van deze markante ondernemer, consultant en lector het in praktijk vaak zo moeilijk. Daarom raad ik aan om op beter afsluiten dan alleen een bundeling van columns. Daarzowel bedrijfs- als concernniveau te streven naar het juiste om schreef Han zijn top 40 leisure management tips. De tips schaalniveau. Anders zijn mooie producten op termijn toch zijn verdeeld naar 4 handige categorieën. Deze inzichten, ten dode opgeschreven.” - Het is een van de sterke manageadviezen en soms ook de eigenzinnige ment tips van Han Verheijden. kijk op het jonge vakgebied leisure geven je een verhelderende blik op de ontwikMust have kelingen, bedrijfsvoering en marketing. Een must have voor iedereen die start in deze cruciale “Kritische massa is mijns inziens de branche maar zeker ook als je er al jaren in management meest onderschatte sleutelfactor voor werkt. De adviezen zijn perfect te gebruiken tips voor leisure succes. Voldoende capaciteit in bedden, door ondernemers en beleidsmakers. Het korte en 20 columns attracties of vierkante meters vormt de voorwoord is geschreven door Cees Slager die trends en markten basis voor het kunnen realiseren van (Molecaten / voorzitter HISWA-RECRON). verhelderen voldoende omzet om enerzijds krachtig Bestellen kan via: www.nritmedia.nl/store/52 Han Verheijden in de markt te opereren en anderzijds
40
Lidmaatschap Kennisplatform NRITmedia.nl NRITmedia.nl is hét kennisplatform voor professionals werkzaam binnen recreatie, toerisme en vrije tijd. De redactie verzorgt op dit platform dagelijks nieuws en exclusieve achtergrondartikelen op uw vakgebied. Op NRITmedia.nl is een beperkt deel van de content voor iedereen toegankelijk, de meeste nieuwsberichten en artikelen zijn exclusief voor leden in zijn geheel te lezen. Zij krijgen bovendien elke week de nieuwsbrief NRIT Actueel met daarin een overzicht van alle nieuwe artikelen, nieuwsberichten, de meest recente blogs en een actuele agenda. Ook via twitter houden we u op de hoogte van alle nieuwe ontwikkelingen. Een uitstekend doorzoekbare database met meer dan 25.000 berichten en artikelen staat 24 uur per dag tot uw beschikking! Site en blad Wilt u graag naast de website www.NRITmedia.nl één of meerdere van de papieren magazines ontvangen dan kan dat ook. Voor een kleine meerprijs van slechts € 27,50 (excl. btw) per titel ontvangt u ook het blad R&T en Vrijetijdstudies. Er is ook een bedrijfslidmaatschap voor het Kennisplatform. De bovenstaande boeken en het kennisplatform kun je bestellen via: www.nritmedia.nl/store
Vakdagen en andere events van PleisureWorld NRIT in 2020: 23-06-2020
Vakdag Het nieuwe dagje uit R&T | juli 2019 | 43
COLUMN
#Dwarsdenker #10
Gemeenten struikelen over de kansenkaart? Wij zien overal in het land gemeenten stoeien met de openbare ruimte nu de centrale overheid zich steeds verder terugtrekt van het speelveld. Juist nu alle signalen op ROOD staan. Bevolkingstoename en exploderende inkomende toeristenstromen vragen juist om een centraal aangestuurde aanpak. In toenemende mate is te zien dat gemeenten worstelen met deze rol en zoeken daarbij naar nieuwe kansen voor dag- en verblijfsrecreatie. Het zal velen van u niet verwonderen dat het hierbij gaat om het versterken van de economische toeristische infrastructuur zoals menig ambtenaar dat in zijn jargon uitdraagt. De komst van nieuwe toeristische activiteiten zorgt voor positieve impulsen. Als gemeente wil je toch liever een toeristische attractie in plaats van die megalomane opslagcentra, veelal gelegen aan de snelweg of in het buitengebied die het landschap verpesten. Ook zijn er in toenemende mate gemeenten die hun pijlen richten op de onstuimige groei in horeca en recreatie en worstelen zij met het opkomende #retailtainment. Onze traditionele handels- en landbouwactiviteiten zijn de laatste decennia links en rechts voorbijgestreefd door het toerisme en onze vrijetijdsbestedingen gaan door het dak. Het land raakt overvol en gezien de huidige economische voorspoed dreigt oververhitting. Toeristische- en recreatieve voorzieningen komen in de knel want zij stellen hoge eisen en leggen een claim op bijzondere locaties. Naast de beperkte ruimte in ons land is daar ook de huidige stikstofproblematiek die beperkingen aan de ongebreidelde uitbreidingsdrang stelt. Er gaapt een groot gat in het referentiekader van kennis bij de meeste ambtenaren en wethouders. Bestuurders hebben geen weet wat er speelt in de leisure industrie. Hoe kan je dan een meerjaren toeristische beleidsnotitie vaststellen?
44
Hoe anders kan je vaststellen dat de problematiek achter het dossier van de “ verlopen” vakantieparken met (permanente) bewoning zo uit de hand gelopen is? Het ontbrak hier aan regie en de durf voor handhaving. Vandaar dat steeds vaker gemeenten ons consulteren voor onderzoek naar expansiemogelijkheden en daarvoor een KANSENKAART willen ontwikkelen. De kansenkaart voorziet in de ontwikkelmogelijkheden voor gemeenten en haar inwoners en de regio. De komst van een kansenkaart laat zien waar er mogelijkheden liggen maar daar waar er sprake is van geen eigen grondposities dit prijsopdrijvend werkt en ontwikkelingen zelfs onmogelijk maakt. Dat een kansenkaart niet voldoende blijkt te zijn, heeft de praktijk al bewezen. Wanneer een ondernemer mogelijkheden ziet, blijven veel hobbels over voor de ondernemer en loopt hij stuk op procedures en bestemmingsplannen. Bijna iedereen duikt op de laatste kleine stukjes Nederland om te ontwikkelen voor nieuwe activiteiten. Echter wat gemeenten vergeten is dat een kansenkaart niet voldoende is voor een adequate ontwikkeling. Het bestemmingsplan is veelal een sta in de weg en een gezamenlijke aanpak, één loketfunctie zal uiteindelijk het succes bepalen van een dergelijke ontwikkeling waar uiteindelijk een echte ondernemer de initiatiefnemer zal blijken te zijn. PS: Momenteel werken wij als gebiedsadviseur in Gemeente Maasgouw en de Maasplassen, Drentsche Aa bezoekerscentrum Nationale Park, in de Gemeente Enschede voor het gebied Go-Planet en hebben wij onlangs een Quick Scan uitgevoerd voor het Amsterdamse Bos.
Hans van Leeuwen Trendwatcher, Adviseur & Conceptontwikkelaar Recreatie & Toerisme. E-mail: hans@pleisureworld.nl
COMMUNICATIE
Gericht inspelen op trend reisinspiratie
Den Haag mikt goed op lijstjes van alternatieve steden Den Haag staat op steeds meer belangrijke internationale lijstjes met bestemmingen die reizigers de komende tijd moeten bezoeken. Gerenommeerde top-media die vele miljoenen mensen bereiken zoals New York Times, CNN, BuzzFeed en Le Monde zetten in 2019 Den Haag op de kaart als niet te missen toeristische bestemming. Het levert de stad veel mondiale aandacht en daarmee extra internationale bezoekers op. Dat komt niet zomaar aanwaaien, daar zit een strategie achter.
R&T | maart 2020 | 45
COMMUNICATIE
‘Perfecte alternatieven voor de 7 drukste Europese bestemmingen’, ’20 prachtige Europese steden waar je amper toeristen tegen komt’ en ’20 bestemmingen om in 2020 in rond te fietsen’. Grote kranten, tv-zenders en websites in de hele wereld maken elk jaar door middel van lijstjes de balans op wat de komende tijd de beste reisbestemmingen zijn om te bezoeken. De lijstjes zijn een populaire bron van inspiratie voor veel reizigers en bestemmingen die hierin worden aangeraden worden hierdoor dan ook extra goed bezocht. Den Haag weet zich goed op deze lijsten te manifesteren. New York Times en CNN Den Haag werd in 2019 op een flink aantal belangrijke internationale ‘bucketlists’ gezet. New York Times, een van de grootste en meest invloedrijke kranten ter wereld, noemde Den Haag als een van de 6 topbestemmingen in Europa die lezers moeten bezoeken om de drukte te ontsnappen. Bezoek Den Haag in plaats van het veel te drukke Amsterdam, raadt de krant met miljoenen lezers wereldwijd aan. “(…) voor serieuze museumbezoekers is Den Haag als bestemming niet te verslaan”, stelt de krant. Reizigers worden aangeraden om in Den Haag het Mauritshuis, het Kunstmuseum en Escher, in het Paleis te bezoeken, maar ook iets te gaan eten en drinken in de strandtenten van Scheveningen, te wandelen door het Oostduinpark en multiculturele hapjes op de Haagse Markt
46
te proberen. De Amerikaanse tv-zender CNN maakte een lijstje met Europese bestemmingen met weinig toeristen en roemde Den Haag daarin om de mooiste architectuur van Nederland, een prachtig grachtennetwerk, het strand en het Mauritshuis.
40 miljoen mensen lazen dit artikel lazen Groene stad aan zee Vlak voor de jaarwisseling plaatste de Franse kwaliteitskrant Le Monde Den Haag in haar top 20 bestemmingen die je in 2020 moet bezoeken. De krant maakte een lijst met bestemmingen waar je binnen de stad heerlijk rustig rond kan fietsen om alles te bekijken. Want wie door Den Haag fietst ontdekt volgens de schrijver de onmiskenbare charme van de stad, dankzij de duinen, de architectuur en de 17e-eeuwse kunst. Le Monde is vooral onder de indruk van natuurgebied Meijendel, het Mauritshuis, het Vredespaleis en een lekkerbekje eten bij strandtent de Waterreus in Scheveningen. Een grote klapper voor de internationale populariteit van Den Haag was ook een artikel op de immens populaire website BuzzFeed dat Den Haag
COMMUNICATIE
noemde als alternatief voor het veel te drukke Amsterdam. De website heeft een wereldwijd bereik van maar liefst 650 miljoen mensen, waarvan ruim 40 miljoen mensen dit artikel lazen. Andere top-lijstjes waar Den Haag als toeristische bestemming op geprezen wordt werden gepubliceerd door onder andere de Amerikaanse tv-zender CBS, de website Matador Network, Klook.com, Dan Flying Solo, The Telegraph, Artspace en het Duitse Männersache. Verborgen parel “Als je als bestemming op dit soort lijstjes terecht komt, weet je dat je het als stad goed doet,” stelt Marketing Manager Sander Hanenberg van The Hague Marketing Bureau. “Journalisten zijn onder de indruk van onze mooie stad, en terecht natuurlijk! Uiteindelijk kiezen journalisten zelf welke bestemmingen op het lijstje terecht komen. Als The Hague Marketing Bureau werken wij intensief met journalisten samen om te zorgen dat ze in elk geval bekend zijn met alles wat onze stad te bieden heeft. We nodigen ze uit om de stad te komen ervaren zoals in het geval van bijvoorbeeld Le Monde. Of we helpen met de research en raden unieke ervaringen in Den Haag aan, zoals in het geval van bijvoorbeeld New York Times. Mensen die deze lijstjes lezen zijn op zoek naar die ene verborgen parel die niet overlopen wordt door stromen toeristen. Dat zijn precies de kwaliteitstoeristen die we naar Den Haag willen trekken: mensen die oprecht geïnteresseerd zijn in wat onze stad te bieden heeft. Ze geven tijdens hun verblijf in Den Haag geld uit in de stad zonder voor overlast te zorgen.”
Kies de media die passen bij de bestemming
3 tips voor bucketlists Den Haag Marketing heeft een aanpak die goed werkt om op deze lijsten terecht te komen. Het bureau heeft voor jou drie tips om hetzelfde te bereiken. Hoe kom je als bestemming op internationale ‘bucketlists’ terecht: Maak de relatieve onbekendheid van een bestemming de sterkte van de bestemming. Media zijn op zoek naar verborgen parels. Iedereen ter wereld kent Amsterdam. Net als Amsterdam is Den Haag een grote stad in Nederland, maar dan zonder de drommen toeristen, zonder de dure overnachtingsprijzen en zonder de rijen voor attracties. Speel in op de ervaring die een toerist zal ondergaan in deze verbogen parel. In het museumkwartier in de binnenstad van Den Haag liggen alle belangrijke musea op loopafstand van elkaar. Voor de musea zijn geen lange rijen en van tevoren kaartjes kopen is niet perse nodig. Als toerist wandel je rustig van de ene naar de andere plek zonder dat je tussen grote groepen andere toeristen loopt. Den Haag is een locatie waar je de straat vooral deelt met locals, niet met veel andere toeristen. Dit maakt Den Haag authentiek. Het is geen verkooppraatje, mensen kunnen dit echt ervaren als ze de stad bezoeken. Door dat duidelijk te maken spreekt de bestemming mensen aan. Kies de media die passen bij de bestemming. Den Haag is de koninklijke stad aan zee en de stad van vrede en recht. Het is een stad met een grote dichtheid aan kunst en cultuur, alles op korte afstand van elkaar. Dat karakter spreekt een bepaalde doelgroep aan die Den Haag graag naar de stad trekt. Deze doelgroep leest bepaalde kranten en tijdschriften, kijkt naar bepaalde tv-zenders en volgt bepaalde websites of sociale mediakanalen. Kies de media die passen bij de bestemming en hou deze zo goed mogelijk op de hoogte van wat er speelt. Als de interesse gewekt is, kunnen journalisten worden uitgenodigd om de stad te bezoeken.
Ǜ
Ǜ
Ǜ Focus op echte journalistieke content. Zorg dat een
journalist oprecht overtuigd is van de bijzonderheid van de bestemming. Gebruik daarom de sterktes van de stad en speel daar op in. De stad moet zichzelf verkopen. The Hague Marketing Bureau heeft met de media die Den Haag op de lijstjes hebben gezet samenwerkt, maar heeft vooral ook de journalisten vrij gelaten om oprecht enthousiast te worden over de bestemming. Er is niet betaald om op lijstjes te komen. De sterkste lijstjes, zijn oprechte lijstjes.
R&T | maart 2020 | 47
TOPPARTNER
Bij leisure praat je vaak over oppervlakten tot 4000 vierkante meter en dat biedt veel mogelijkheden
Sportainment combineert sport en entertainment PETER BEKKERING
De werelden van sport en entertainment schuiven steeds meer in elkaar. Janssen-Fritsen speelt daar sinds 2016 op in met de afdeling Sportainment. En die afdeling heeft de dynamische leisurewereld veel te bieden, aldus Frans Maas, Sales Manager Sportainment JF Benelux.
“Sportainment betekende een andere manier van zaken doen en andere mensen waar je zaken mee doet” 48
Janssen-Fritsen was jarenlang vooral bekend als leverancier van gymnastieken turntoestellen voor zowel gymzaal (onderwijs), sporthal (vereniging) als voor topsport (toestellen voor WK’s en Olympische Spelen). Dat het bedrijf nu ook in de leisure wereld steeds meer voet aan de grond krijgt met haar Sportainment-afdeling, heeft zijn oorsprong in 2014, vertelt Frans Maas. “We werden toen onderdeel
van de Franse Abeo Groep en kregen zo de mogelijkheid vanaf 2016 ook in Nederland aan de slag te gaan met hun funklimconcept Clip ’n Climb. Het concept sloeg snel aan: in 2016 verkochten we er al vijf in Nederland en inmiddels staan er zo’n vijftien in de Benelux.”
TOPPARTNER
Andere tak van sport Sportainment betekende wel een andere ‘tak van sport’ voor JanssenFritsen, namelijk puur entertainment, vertelt Maas. “Sportainment betekende een andere manier van zaken doen en andere mensen waar je zaken mee doet. Bij gymzalen en sporthallen had je vaak te maken met gemeenten, architecten en een vaksportsectie van een school. Bovendien was duidelijk omschreven wat er in een zaal moest komen en aan welke normen het moest voldoen. Bij leisure daarentegen praat je vaak over oppervlakten tot 4000 vierkante meter en dat biedt veel mogelijkheden. Vervolgens draait het om het goed luisteren naar de ondernemer en om scherp te krijgen welke doelgroepen hij wel en niet wil bedienen en hoe het zit met concurrerend aanbod in de regio. Ook de doorlooptijd is anders. Bij traditioneel bewegingsonderwijs duurt dat soms twee tot drie jaar, terwijl een leisure ondernemer soms heel snel kan doorpakken.” Hypes Kenmerkend voor de leisure branche is volgens Maas, dat de markt gevoelig is voor hypes. “Zo heb je onder meer hypes gehad rond VR, bowlen en elektrisch karten. Daarnaast zie ik echter in de leisure wereld ook een aantal ‘vaste waarden’ zoals een indoor speelparadijs en een trampolinepark.” De afdeling Sportainment van JF heeft inmiddels naast Clip ’n Climb nog een aantal andere leisure concepten in de aanbieding, waardoor het bedrijf ook voor leisure ondernemers een steeds aantrekkelijkere partij is geworden. Belangrijk daarbij was ook de overname in november 2018 door moederbedrijf ABEO van Fun Spot. “Fun Spot had veel ervaring met trampolineparken, indoor speelparadijzen en Ninja Courses, waardoor we als JF Sportainment dat nu ook hebben kunnen toevoegen aan ons productengamma.”
Maas ziet dat de wereld van entertainment en leisure steeds meer richting sport kruipt en andersom. “Sommige gemeenten denken al na over een ‘Multi Sports Arena’ met ook een ruimte waar je regulier kunt basketballen. Aan de andere kant zie je dat zulke ruimtes ook steeds meer onderdeel gaan worden van Family Entertainment Centra. Ik verwacht dat over een aantal jaren het best zo kan zijn dat een gemeente bij een nieuwe wijk niet meer een nieuwe gymzaal gaat bouwen maar ervoor gaat kiezen om scholen dichtbij FEC’s te situeren. En waarbij scholen gaan zeggen: we kiezen ervoor om bewegen onder schooltijd – interactief of niet – te laten plaatsvinden binnen het FEC.” Sportainment heeft al op deze ontwikkeling voorgesorteerd. “Junglechase, ons op apenkooien gebaseerde concept, is zo ontwikkeld dat het ook voor een docent interessant is om aan de hand van Junglechase bewegingsonderwijs uit te gaan voeren. Bovendien weten wij welke vaardigheden getoetst moeten worden.” Deze ontwikkeling – bewegingsonderwijs in een FEC – is voor leisure ondernemers ook interessant, aldus Maas: “Het garandeert hem namelijk dat hij ook overdag een redelijke bezetting heeft. En dat is nu vaak een probleem: de FEC’s hebben een goede bezetting na drie uur ’s middags en tijdens vakantie en in de weekenden, maar staan overdag vaak leeg. Daarnaast wordt een leisure ondernemer op deze manier minder gevoelig voor conjunctuurschommelingen.”
ook andere leisure concepten die we nu vooral indoor toepassen zouden ook prima buiten gerealiseerd kunnen worden en daarmee een aantrekkelijke optie zijn voor bijvoorbeeld grote vakantieparken.” Maas ziet het als groot voordeel dat JF Sportainment onderdeel uitmaakt van de overkoepelende Abeo Groep: “Daardoor kunnen we alles in eigen beheer produceren. Bovendien beschikken we over een grote R&Dafdeling en kunnen we snel en flexibel inspelen op nieuwe ontwikkelingen. Van design tot testen en uiteindelijk productie. En – niet te vergeten – de service daarna. We beschikken over een groot serviceapparaat. Dat heeft voor een leisure ondernemer als groot voordeel dat we per attractie kunnen keuren. Als er dus met een attractie iets aan de hand is, hoeft niet de hele accommodatie dicht.” Voor meer informatie: www. sporttainment.group
Op zoek naar buitenconcepten Maas signaleert nog een andere ontwikkeling: “Steeds meer leisure ondernemers en exploitanten van FEC’s gaan op zoek naar goede buitenconcepten. Waarbij ze wat ze binnen aanbieden bij mooi weer goed kunnen ‘vertalen’ naar buiten. Ons funklimconcept Clip ’n Climb, maar
R&T | maart 2020 | 49
RETAIL
Balans in een tijdperk van digitale dominantie
Digitaal escapisme Overgaan naar een langzamere pas, past goed bij retailtainment.
50
RETAIL
Consumenten hebben het verlangen te ontsnappen aan de hectiek van de moderne, digitale samenleving. Hier ontstaan kansen voor merken om verbindingen te leggen met consumenten op een meer betekenisvolle manier in attracties en een winkelomgeving. KEVIN VAN WELIE
De mens leeft tegenwoordig een hyperdigitale lifestyle, een bewoner van een nieuwe cyberwereld: Altijd verbonden met werk, vrienden en de rest van de wereld, die zich bevinden in een continue stroom van nieuwsupdates. Men wordt dagelijks blootgesteld aan duizenden reclame-uitingen en sociale prikkels. Aandacht is hiermee een krachtige valuta van de 21e eeuw. Deze digitale revolutie heeft de manier waarop de hersenen werken veranderd en zo de behoeften, verwachtingen en het gedrag van mensen beïnvloedt (Bezzubova, 2018). Met de nagenoeg alomtegenwoordigheid van technologie, vervaagt de barrière tussen virtueel en reëel en lopen deze twee werelden steeds vloeiender in elkaar over. Denk hierbij aan smart home en slimme speakers, het click-and-collect model in retail en technologieën als augmented reality (AR) en virtual reality (VR). Ondanks deze zogenoemde technosfeer die over de menselijke werkelijkheid heen is gecreëerd, is de mens vanuit haar oorsprong onderdeel van de materiële wereld. Waar in de 19e eeuw het concept van “vrije tijd”
opkwam en hiermee de balans tussen werk- en privé inluidde, is er inmiddels een nieuwe uitdaging bijgekomen: de tech-body balans. Deze gaat over een gezonde verhouding tussen contact met digitale middelen en interactie met de fysieke wereld. De uitdaging van deze balans komt alleen al naar voren uit een sterke stijging van schermtijd. In 2009 lag het internetgebruik op een Europees gemiddelde van 1.5 uur per dag. In 2018 is dit gegroeid naar 5 uur per dag, een explosieve stijging van 350% (Kemp, 2019). In de Westerse cultuur heerst de notie “stilstand is achteruitgang”, want door het maakbare geluk ben je zelf volledig in controle over je leven. Dit betekent altijd moeten presteren en keuzestress. Uit angst voor de rustige pas en overschaduwd door de drang naar constante progressie wordt daarom nog maar weinig tijd genomen om terug te trekken, om tot jezelf te komen en op te laden. Daarbij zijn de sociaal-maatschappelijke verplichtingen altijd bereikbaar te zijn voor werk, verwachtingen van naasten, de druk van sociale media (FOMO), toenemende digitalisering van diensten en het verslavende UX van apps,
Plezier halen uit winkelen vanwege het sociale aspect
R&T | maart 2020 | 51
RETAIL
belemmeringen af te schakelen van digitale apparaten. De realisatie dat excessief gebruik van digitale apparaten een negatief impact heeft op fysiek en emotioneel welzijn begint door te breken (HBR, 2017). Hoewel men veel waarde hecht aan verbondenheid, groeit daarom de behoefte te disconnecten. Rust, simpliciteit en betekenisvolle verbondenheid worden aantrekkelijker in een tijdperk waarin een stroom van onophoudelijke prikkels weinig ruimte overlaat tot sereniteit. Daarbij roepen gebeurtenissen als datalekken, cybercriminaliteit en politieke discussies over online veiligheid kritische vragen op over een toekomstige wereld zonder privacy. Beide stuwen een drang tot ontkoppeling van digitale apparaten. Een boost aan fysieke interactie Creatievelingen buigen zich al langer over uitdagingen van het digitale tijdperk. Zij vormen de voorhoede voor het opwerpen van vraagstukken rondom de toekomst van een digitale samenleving. Het reduceren van de nadelige effecten van een afname in offline communicatie is hier een voorbeeld van. Projecten met deze intentie passeren vaak de revue op design festivals over de hele wereld. Tijdens het London Design Festival in 2017 lanceerde Yinka Llori “A Large Chair Does Not Make A King”. Dit interactieve, experimentele kunstproject stimuleerde tot het aangaan van het gesprek en het opdoen van nieuwe connecties. Het stimuleren van fysieke interactie was ook een leidend thema tijdens Milaan Design Week 2019. Rapt Studio uit Amerika creëerde hier een ruimtelijke installatie genaamd “Tell Me More”. Hier ontstond een canvas waar “de menselijke connectie” kon worden onderzocht (Raptstudio, 2019).
52
“We invited visitors to slow their pace, engage with the space, interact with each other, and leave feeling part of something larger than themselves.” Rapt Studio, 2019 Een focus op de waarde van fysiek is echter allang uit de kunstsector gebroken. Festivals met smartphonelockers of zelfs een complete digital detox als bij het Unplugged festival, georganiseerd door Innocent, zijn in opkomst. Een andere insteek werd bedacht door Amerikaanse rapper Childish Gambino. In samenwerking met sportmerk Adidas bouwde hij voor festival Pharos een wellnesscentrum met activiteiten als sound baths, kosmisch neuriën, “waarheidskamers” voor verbinding en verlichtingsVoor wie ontwikkel je de winkelformule en hoeveel escapisme en entertainment is nodig?
oefeningen. Een installatie waar bewustwording centraal stond, bezoekers konden relaxen, aarden en met zichzelf en anderen verbinden (Yalcinkava, 2018)
“Pharos is grounded in challenging the festival format from the way guests use the campsite to encouraging digital downtime and creating opportunities for reallife interactions, and an experience to reconnect with the natural state of being and the surroundings.” Superimpose Global, 2018 Op het hoofdkantoor van LinkedIn Australië wordt analoog delen gestimuleerd via lange, houten bureaus (Grieco, 2016) en Indiaans bordspellencafé “Unlocked” is ontworpen met als doel men terug te trekken naar de offline wereld (Unlocked, 2019). Spelers in afbrokkelende industrieën gebruiken deze behoefte-verschuiving als strategie om business nieuw leven in te blazen. Czech Radio in Praag is het oudste radioprogramma van Europa. Zij wilden zowel hun bereik vergroten als moderniseren. Hiervoor openden zij community-café Vinohradská. Met als locatie de begane grond onder hun hoofdkantoor voelen lokale luisteraars zich meer verbonden met de radio uitzending waar zij regelmatig naar luisteren (Morris, 2020).
RETAIL
Nieuwe uitdaging: de tech-body balans
Helpen bij het nastreven van een prettiger leven
Ook in retail is deze verschuiving merkbaar. Retail-futuroloog Doug Stephens stelt dat men plezier haalt uit winkelen vanwege het sociale aspect. Als tegengas op e-commerce moeten fysieke retailers kracht putten uit de sociale relevantie van de fysieke omgeving: Offline communities, persoonlijke interactie en branchevervaging staan in toenemende mate centraal bij retaildesign. Dit is een aanvliegroute die de functie van simpelweg verkooplocatie overstijgt. China loopt ver voor op het gebied van retail en hier zijn dan ook vele voorbeelden te vinden. Neem bijvoorbeeld de nieuwe locatie van multibrand retailer TGY. Deze is ontworpen als ontmoetingsplek voor de modeliefhebber. Naast een gecureerde retailomgeving is er flexruimte voor evenementen, een galerij voor tijdelijke exposities, een beautycentrum, bloemenwinkel en café, dient het als locatie voor fotoshoots (Morris, 2020).
Verlangen naar slow De snelle pas van de Westerse cultuur geeft steeds minder voldoening. Hierdoor is men steeds meer geïntrigeerd en gefascineerd door de diepgang van ‘slow’, waardoor de slow movement doorsijpelt in alle industrieën en lagen van de maatschappij. Slow stimuleert een meer bedachtzame leefwijze. Het is een beweging die pleit voor de voordelen van rust boven snelheid, kwaliteit boven kwantiteit, slimmer werken in plaats van harder en bewuste groei over langere termijn, in plaats van explosief op kortere termijn (Honoré, 2010). Merken spelen hiertoe in op het veranderende verlangen naar holistisch welzijn (Kennedy, 2019) en meer bewuste vormen van consumptie. Raw retreats Het ontvluchten van het drukke stadsleven kan zowel dichtbij als ver weg. Door mensen in een compleet andere context te plaatsen wordt
Stedelingen zijn hongerig naar constante vernieuwing.
R&T | maart 2020 | 53
RETAIL
escapisme ervaren. Men doet dit steeds liever “off the grid”. De Zallinger in Italië is een ecologischverantwoorde houten ski lodge, gebouwd op een streng beschermd stuk grond. De lodge is enkel bereikbaar onder begeleiding van de gids-slash-landeigenaar en is zonder televisie- of internetaansluiting ontworpen om je tijdelijk terug te trekken en te genieten van stilte (Messina, 2019). In een vorig artikel gepubliceerd in editie 6 van R&T genaamd ‘Hoe verbeter je als retailmerk entertainment’ werd eveneens BAT1-concept ruimte van brillenretailer Gentle Monster belicht. Na een aankoop in hun flagship kregen consumenten een landkaart met ‘sleutel’, waarmee zij een verstopte concept-ruimte konden betreden.
Inzichten 1 - Digitalisering zal zich meer
verspreiden, waardoor meer mensen digitale apparaten gaan gebruiken. Er is een aandeel dat behoefte heeft aan afschakeling van deze constante verbondenheid. Dit ondanks de vele pogingen van designers om technologie een sociaal randje te geven. Daarbij versnelt urbanisering en groeien de aankomende generaties op in een digitaal-gedreven wereld. Stedelingen zijn hongerig voor constante vernieuwing en voor generaties die opgroeien in een digitale wereld zijn inspirerende fysieke belevingen een must voor het reduceren van schermtijd. Dit betekent continu nadenken over nieuw aanbod, flexibel zijn en tegelijkertijd de kwaliteit hoog houden, want elke keer dat bezoekers je locatie bezoeken willen zij wat nieuws zien.
54
Deze stond volledig in het teken van een koffieplantage, van een met aarde bedekte vloer en café tot een ‘plantage van de toekomst’. Men kon zo ontsnappen aan de hectiek van de stad (Angelopoulou, 2018). Op verschillende locaties over de wereld worden in restaurants WiFiblockers geïnstalleerd of smartphones zelfs compleet geweigerd. Mensen zijn hierdoor minder afgeleid en meer ‘in het moment’. Zo tilt restaurant The Bunyadi in Londen ontsnappingsdrang naar een hoger niveau. Omgeven door bamboe wordt er naakt gedineerd bij kaarslicht en zonder enkele vorm van elektriciteit voedsel op een vuurtje bereid. Met de gedachte men te ontkoppelen van ‘de buitenwereld’ zijn telefoons hier een no-go: Het ervaren
2 - Met de behoefte naar een
langzamere pas en een meer bewuste lifestyle zullen minder mensen zich wenden tot vormen van entertainment om te ontsnappen aan de drukke, dagelijkse gang van zaken. In plaats daarvan zal afschakelen van digitale apparaten in de aankomende jaren groeien om zowel fysiek als mentaal tot rust te komen: aarden en ademhalen. Merken kunnen consumenten hierin bijstaan door in te springen op het creëren van nieuwe gewoonten of belevingen rondom welzijn en escapisme, passend bij de tijdsgeest. Waar dit voor sommige consumenten een vluchtige, speelse interesse is, is dit voor de ander daadwerkelijk van betekenis voor het nastreven van een prettiger leven. Bedenk in welke mate en vorm jouw consument hier behoefte aan heeft. Laat zien dat je hen begrijpt en hun behoeften omarmt; van nieuw aanbod tot communicatie.
van bevrijding in haar meest pure vorm staat hier centraal (Bunyadi, 2016). Meer diepgang over de toekomst van de digitale samenleving en overlappende trends? Neem contact met me op of kom een praatje met me maken tijdens Retailtainment. Kevin van Welie trend strateeg & concept creator
3 - Tot slot hebben vooral jongere
generaties een focus op persoonlijke ontwikkeling en holistische vormen van gezondheid, waarbij fysiek, mentaal en spiritueel samengaan in balans moeten zijn. Benadruk de voordelen van JOMO (Joy of Missing Out) en wat dit kan betekenen voor de gezondheid, het ontdekken van jezelf en uiteraard het aangaan van betekenisvolle connecties met anderen.
PROJECT
“Veel meer verantwoordelijkheid pakken”
Verspeelt toerisme de green én social licence to operate? TON VERMEULEN
Meestal zijn paneldiscussies op congressen behoorlijk slaapverwekkend. Captains of industry wisselen wat beleefdheden en bekende standpunten uit en na een oersaai halfuurtje is het publiek blij dat het weer voorbij is. Maar als je Wilfred Genee als discussieleider uitnodigt -die heerlijk in de verschillen prikt- en Frank Oostdam in het panel zet -die een pittig standpunt niet schuwt- dan zie je heel wat krasjes ontstaan in het gepolijste beeld dat de sector van zichzelf presenteert.
R&T | maart 2020 | 55
PROJECT
Dan zie je een branche die wel wil vergroenen maar alle klimaatwinst ziet verdampen in de snelle groei. Een branche die qua beeldvorming rond reizen en vliegen de wind nog eens niet meeheeft. Maar ook een branche die wordt geconfronteerd met mooi voornemens van de consument die als het puntje bij paaltje komt toch kiest voor zijn eigen portemonnee en alle principes eenvoudig overboord kiepert. Kunnen tickets van 49 euro naar Barcelona wel? Dagvoorzitter Wilfred Genee opende frontaal de aanval met de vraag of vliegtickets voor 49 euro naar Barcelona wel kunnen. Volgens Arjan Kers (TUI) is 49 euro naar Barcelona is heel goed te verdedigen als er geen alternatief voorhanden is. “Als je voor 500 euro tien tot vijftien uur in de trein moet gaan zitten, is vliegen heel goed te verdedigen”, stelde hij duidelijk. “Wij zijn als TUI wel gestopt met vluchten naar Parijs omdat daar de trein een goed alternatief is.” Kers ging nog een stapje verder door te stellen dat mensen zeker niet minder moeten gaan reizen: “Mensen moeten bewuster en beter gaan reizen de komende jaren. Vliegschaamte is helemaal niet nodig.” Frank Oostdam (ANVR) was het daar helemaal niet mee eens: “Ik denk dat we ons als sector en in het bijzonder de luchtvaart zorgen moeten maken over de beeldvorming. Met advertenties voor 49 euro vliegen van Barcelona naar Amsterdam doe je het imago van de sector geen goed. Je moet jezelf met dergelijke advertenties niet buiten de maatschappelijke discussie plaatsen.” Niet weglopen voor maatschappelijke opgave In Harm Kreulen (KLM) vond Oostdam een medestander: “Groen is voor de luchtvaart een licence to operate. Je kunt niet weglopen voor je maatschappelijke opgave,
56
dit blijft en wordt alleen maar belangrijker. Als we hier geen stappen maken dan houdt het op.” Maar Kreulen had wel een belangrijke kanttekening: “Het is heel belangrijk dat luchtvaartmaatschappijen geld blijven verdienen om te kunnen investeren in duurzaamheid. De beste oplossing tot verduurzaming van de luchtvaart is nieuwe vliegtuigen en nieuwe motoren. Maar een Dreamliner kost een kwart miljard, je praat dan al snel over enorme investeringen. KLM gaat dit jaar 1,5 miljard investeren, dat is ruim 3,5 miljoen per dag. Dat geld moet verdiend worden en daarom is groei van Schiphol juist hard nodig.”
Elke Dens: “Wij zien dat klanten echt op zoek zijn naar de purpose van een reisorganisatie” En dat opende de discussie naar nut en noodzaak van korte vluchten naar bestemmingen die ook per trein goed bereikbaar zijn. Die kunnen Schiphol groeiruimte geven voor haar netwerkfunctie zonder dat het totaal aantal vluchten toeneemt. Het feit dat KLM maar 1 van de 5 vluchten op Brussel gaat schrappen vond niet iedereen voldoende. Kreulen had daar wel een antwoord op: “We moeten ergens beginnen. We vliegen nu 5x per dag op Brussel. Met ingang van 1 april gaan we terug naar vier en het moeten er uiteindelijk nul worden. Het eindpunt is niet meer vliegen op Brussel en alleen nog maar met de trein. Dat willen we in twee jaar bereiken.” Op een kritische vraag van Genee waarom dat zo lang duurt kaatste Kreulen de bal terug naar de spoorwegen omdat 99% van de
passagiers tussen Brussel en Amsterdam transferpassagiers zijn: “Wat belangrijk is dat het transferproduct op de trein goed aansluit. Je moet je koffer in Brussel kunnen inchecken op het treinstation en in Hongkong van de band halen. Dat moet allemaal geregeld worden en willen we voor alle bestemmingen tot 500-600 kilometer doen.” Beeldvorming rond reizen staat onder druk Nadat de luchtvaart was gefileerd kwam de reisbranche aan de beurt. Elke Dens (Visit Flanders) vond ook dat de beeldvorming van reizen onder druk staat: “Toerisme moet vooral een heel positief verhaal blijven. Dat alle stakeholders er beter van worden en niet alleen de toeristische industrie.” Dat was koren op de molen van Oostdam die stelde dat we toerisme op een ouderwetse manier bedrijven: “We zitten nog te veel te consumeren en we moeten echt leren consumenten in contact te brengen met de lokale bevolking op de bestemming zelf. Als je niet zorgt dat die ook profiteren van toerisme dan gaan we echt de verkeerde kant op.” Dat ontlokte Dens de quote van de dag: “Naast een green licence to operate moet je ook een social licence hebben.” Volgens Marjon Kaper moet je in partnership lokale economieën de kans geven om te groeien. Waarop Wilfred Genee al deze ambities in perspectief plaatste met de vraag: “Toeristen zijn volgens mij steeds op zoek naar nieuwe bestemmingen, ga je zo de hele planeet niet uitwonen?” Marjon Kaper (ANWB) had daar wel een oplossing voor en vond dat we niet altijd moeten reizen om het vakantiegevoel te beleven: “Met een staycation kun je ook in je eigen omgeving op vakantie. Het komt op de creativiteit van de branche aan om dat op te lossen. Kijk verder dan je neus lang is.”
PROJECT
De klant verwacht dat we het regelen Dat vond Kers mooie woorden maar de realiteit is dat het is ook een branche is die dagdagelijks onder druk staat. “Je moet als bedrijf wel gezond blijven anders speel je geen rol meer. Wij moeten inspelen op de verandering maar de consument heeft de touwtjes in handen.” Daar was Oostdam het hartgrondelijk mee oneens: “Uiteindelijk verwacht de consument van ons op het gebied van duurzaamheid en sociaal stappen gaan zetten anders diskwalificeren we ons. Ik geloof helemaal niet dat de consument op het gebied van duurzaamheid de driver wordt. Als het gaat om duurzaamheid moet je als bedrijfsleven en overheid veel directiever zijn. Die klant verwacht van ons dat we het regelen. Het maakt niet uit, maar jullie regelen het.”
Frank Oostdam: “Als we niks doen zitten we in 2050 aan 22% aandeel van de reisbranche en luchtvaart in de totale CO2uitstoot” Maar dat standpunt kon Dens vanuit haar expertise niet onderschrijven: “Wij zien dat klanten echt op zoek zijn naar de purpose van een reisorganisatie. Een organisatie die meer biedt dan alleen maar winst maken. Die mensen wil verbinden want dat is de essentie van toerisme: De ontmoeting tussen gast en gastheer.” Dens verwacht van de overheid wel een lange termijn visie op toerisme. “Ik geloof in het positieve van toerisme maar we worden geconfronteerd met een hele snelle groei. Dat maakt dat we
heel snel moeten innoveren. Lokale overheden moeten kijken waar de balans zit tussen de belangen van de ondernemers, bewoners en toeristen. Op nationaal niveau kijken we als Toerisme Vlaanderen vooral naar Europa en internationale samenwerking.” We moeten ons verantwoordelijk voelen Kaper nam in de discussie een middenpositie in: “Natuurlijk zijn we allemaal competitors en gaan we allemaal voor diezelfde consument. Maar aan de andere kant kunnen we als branche ook heel goed samenwerken. Een mooi voorbeeld is Plastic Pledge. Je neemt je verantwoordelijkheid maar bent wel bezig met een gezond commercieel bedrijf.”Kreulen trok het probleem breder dan de branche: “Alles wat we doen veroorzaakt uitstoot en daar moeten we veel bewuster mee omgaan. De consument moet echt mee gaan doen maar het is heel moeilijk om de massa op te voeden. Dus is er ook een opdracht voor de aanbieders.” En daar zat volgens Oostdam de crux van het probleem: “Als we niet zeggen dat we ons als bedrijfsleven verantwoordelijk voelen, zijn we volstrekt ongeloofwaardig. Dat vraagt om een directieve overheid want door de toename van de luchtvaart wordt alle innovatie in duurzaamheid ingehaald door de groei. Nu zorgt de luchtvaart voor 2% van de CO2, als we niks doen zitten we in 2050 aan 22% aandeel van de reisbranche en luchtvaart in de totale CO2-uitstoot. Ik verwijt het ons en de luchtvaart dat we niet veel meer de verantwoordelijkheid pakken. We moeten sneller drastischer maatregelen nemen.”
tussen goede bedoelingen en de harde realiteit illustreerde: “Voor duurzame innovatie is geld nodig. We investeren nu in een fabriek die biofuel voor de luchtvaart gaat produceren. We hebben ons gecommitteerd om de komende 10 jaar 75% van de productie af te nemen. De uitstoot van biofuel is 80% minder. We geloven in het voorkomen van CO2 uitstoot. Dat is belangrijker dan het compenseren.” En dat ontlokte Oostdam weer de uitspraak: “Een heel mooi initiatief dat helaas weer teniet wordt gedaan door de groei van die enorme stroom toeristen.” Maar ook Oostdam ziet wel perspectief: “We hebben naar 2050 toe nog wel de tijd maar dan moeten we nu beginnen.”
Kreulen over minder vluchten naar Brussel: “We moeten ergens beginnen” Waarna Kers de discussie weer een andere kant optrok: “Duurzaamheid is niet alleen luchtvaart maar ook afvalscheiding, plastic afval voorkomen en investeren in maatschappelijke projecten op de bestemming. We moeten de klant veel bewuster maken waar we mee bezig zijn.” Oostdam vulde aan: “We moeten de goede kant van toerisme ook laten zien. Als je ziet wat toerisme doet voor de kwaliteit van veel bestemmingen, dat is gewoon ongelofelijk.”
Spanningsveld tussen idealen en bedrijfseconomische realiteit Waarop Kreulen hem direct weer op de grond zette met bedrijfseconomische mogelijkheden en daarmee de spagaat
R&T | maart 2020 | 57
TRENDS
Consument wordt kritischer op vliegen
Nog volop groeipotentie voor Nederlandse vakantiemarkt Met een vakantieparticipatie van 84% en een frequentie van 2,8 zijn Nederlanders echte vakantiegangers. Maar zit er nog wel groei in de totale markt en welke trendmatige veranderingen gaan de we komende tien jaar zien? Die vraag intrigeerde Kees van der Most van Trends & Tourism ook en hij ging op zoek naar antwoorden. Die zijn gebundeld in de publicatie Toekomstvisie Nederlandse Vakantiemarkt 2030. Hij wil daarmee inzicht geven in het groeiperspectief van de Nederlandse vakantiemarkt op weg naar 2030. Daarvoor heeft hij expertinterviews gehouden en kwantitatief onderzoek uitgevoerd onder Nederlandse consumenten.
58
Twee derde Nederlanders wil vaker met vakantie Algehele conclusie is dat Nederlanders nog lang niet vakantiemoe zijn. Twee derde van de Nederlanders zou vaker op vakantie willen gaan en slechts een vijfde is niet van plan meer vakantie te ondernemen. Slechts 3% wil minder op vakantie en 6% gaat in de toekomst niet meer op vakantie. Nederlanders zijn behoorlijk uitgesproken over hun toekomstig vakantiegedrag want slechts 6% nog niet nagedacht of ze in de toekomst meer of juist minder op vakantie willen gaan.
TRENDS
Vakantie in eigen land verliest imago ‘poor man’s holiday’.
Extra inkomen gaat vooral naar vakanties Toch is het lastig zo’n vraag op waarde te schatten want intenties betekenen nog geen feitelijke gedragsverandering. Het wordt al wat concreter als we Nederlanders vragen wat ze zouden doen met extra beschikbaar inkomen. Dan staan vakanties/reizen met stip bovenaan. Maar liefst 74% van de Nederlanders zou dan extra gaan reizen. Wonen (50%) staat op plaats twee en vrijetijdsactiviteiten staat daar met 47% vlak achteraan. Dat zijn allemaal positieve randvoorwaarden voor de vakantiemarkt maar consumenten worden in tijd en geld beperkt in het aantal vakanties. De onderzoekers hebben de ondervraagden dan ook de volgende vraag voorgelegd: ‘Als u nu meer realistisch kijkt naar de komende 3 jaar, verwacht u dan vaker, even vaak, minder vaak of niet (meer) op vakantie te gaan, vergeleken met de afgelopen 3 jaar?’ Dan zegt 54% even vaak op vakantie te gaan, 21% vaker en 13% minder vaak. Vier miljoen extra vakanties in de markt Al deze bevindingen inclusief die uit de expertinterviews heeft onderzoeker Van der Most in een econometrisch model verwerkt tot een voorspelling en die geeft mooie kansen. Nederlanders ondernemen in 2030 naar verwachting 44 miljoen vakanties, ruim 4 miljoen meer dan in 2018. Elk jaar
zal de vakantiemarkt met 0,5 tot 1,0% groeien. De groei van het aantal vakanties wordt gedreven door de groei van de bevolking, een hogere vakantiefrequentie en een nog licht oplopende participatie. Het aantal binnenlandse vakanties groeit sterker (+2,3 miljoen) dan het aantal buitenlandse vakanties (+1,8 miljoen). Binnenlandse vakanties werden vaak gezien als ‘poor mans holiday’ maar dat beeld kantelt snel. De voorspelde groei van het aantal binnenlandse vakanties is opmerkelijk omdat de laatste jaren daar niet de sterkste groei zit. Toch zit er heel wat logica in de conclusie omdat economie en demografie belangrijke drivers zijn voor de Nederlandse vakantiemarkt.
De Nederlandse vakantiemarkt in 2018 en 2030 2018
2030
in mln
17,0
17,7
%
83,1
84
Frequentie
abs
2,83
2,95
Aantal vakanties
mln
39,9
44,0
w.v. buitenland
mln
22,2
24,0
w.v. binnenland
mln
17,7
20,0
Bevolking Participatie
Bron: NBTC NIPO Research, Continue Vakantie Onderzoek.
R&T | maart 2020 | 59
TRENDS
De binnenlandse vakantiemarkt groeit door: c Verwachte groei van het aantal korte vakanties en die worden relatief vaak in eigen land doorgebracht c Sterke groei van het aantal 65-plussers c Duurder worden van buitenlandse vliegvakanties in combinatie met een kritischer houding van consumenten ten aanzien van vliegen c Beperkte actieradius van elektrische auto’s stimuleert vakanties dichterbij huis c Grotere kans op mooi zomerweer in Nederland c Imago van binnenlandse vakanties wordt positiever
Duurzaamheid en toerisme een lastige combinatie Weinig positief nieuws voor het klimaat als het aan het vakantiegedrag van de Nederlanders ligt. Een meerderheid van de Nederlanders (58%) wil als deze op vakantie gaat niet te veel met milieu en klimaatmaatregelen bezig zijn. Een minderheid (24%) voelt zich bezwaard/schuldig als ze gaan vliegen omdat vliegen bijdraagt aan klimaatverandering. Positiever is dan weer wel dat 44% van de Nederlanders de komende jaren vaker een afweging gaat maken of ze wel naar de bestemming moeten vliegen en een ander vervoermiddel overwegen.
Van der Most adviseerde om vooral de millennials in de gaten te houden want zij lopen vaak voorop. De tien trends die de komende jaren de Nederlandse vakantiemarkt gaan bepalen zijn:
Flexiflyer in opkomst Toch zal maar een beperkt deel van de Nederlandse consumenten de komende jaren vanuit overtuiging minder gaan vliegen. Wel zien we dat meer Nederlanders bewuster op reis gaan en als het kan zal kiezen voor een alternatief vervoermiddel. De flexiflyer is naast de flexitariĂŤr in opkomst. Deze ontwikkelingen zetten een rem op de groei van het aantal vliegvakanties.
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
Vaker kort op vakantie Meer seniorenvakanties Zelf vakantie samenstellen Altijd verbonden Bij locals Hang naar comfort Duurzamer op reis Van de gebaande paden af Meer betekenisvol Gezond leven
Positief is dat steeds meer Nederlanders ervan overtuigd zijn dan hun eigen gedrag een verandering teweeg kan brengen. Zo dacht in 2010 nog 43% dat eigen duurzaam reisgedrag niets zou veranderen, in 2019 daalde dat naar 34%. Voor de lokale bevolking wel slecht nieuws want
Belang van vakanties voor de consument bij meer geld en/of tijd
Vakanties/reizen
74
Wonen
50
Vrijetijdsactiviteiten
47
Kleding
46
Eten en drinken
41
Auto
31
Gezondheid / beauty
23
Multimedia
16 0
10
Bron: Trends & Tourism, Onderzoek toekomstvisie Nederlandse vakantiemarkt 2030
60
20
30
40
50
60
70
80
TRENDS
Omgevingsanalyse naar 2030
minder Nederlanders vinden het belangrijk dat de lokale gemeenschap profiteert van toerisme (van 84% naar 74%).
Demografie
Kansen voor minder bekende plekken Van der Most had ook een paar vragen mee laten lopen rond overtoerisme. Een meerderheid van de Nederlandse vakantiegangers (55%) was het afgelopen jaar op een bestemming geweest waar het erg druk was. Toch heeft die drukte de meeste vakantiegangers die drukte hĂŠbben ervaren nauwelijks negatief beĂŻnvloed (41%). Een kwart heeft de drukte als negatief ervaren en een vijfde in sterke/ behoorlijke mate. Desondanks probeert de helft van de Nederlandse toeristen bestemmingen te vermijden waar veel toeristen komen, een kleine 40% maakt het niet uit en 13% vindt drukke toeristenplekken juist leuk.
c De bevolking groeit met name door immigratie gestaag door c Het aandeel senioren neemt toe en vooral jonge senioren gaan vaak kort op vakantie c Voor korte vakanties is Nederland een geliefde bestemming
Economie
Tenslotte vindt een ruime meerderheid van de Nederlanders (73%) het leuk om minder bekende plekken te ontdekken. Van der Most verwacht dat Nederlandse toeristen in toenemende mate de drukte zullen gaan mijden en op zoek gaan naar nieuwe bestemmingen. Dat biedt kansen voor minder bekende plaatsen en regio’s voor consumenten die op zoek gaan naar verborgen parels. Daarbij wil de consument graag verrast worden door onverwachte betekenisvolle belevenissen.
c De groei van de economie valt wat terug en het aantal werklozen loopt op c De koopkracht groeit maar oplopende zorgkosten zetten die onder druk c Over het algemeen is de economie kwetsbaar
Duurzaam
Vakantieplannen van Nederlanders
c Focus op het terugdringen van CO2-uitstoot c Vliegen draagt veel bij een de CO2-uitstoot c Dat resulteert in een kritische houding van consumenten ten aanzien van vliegreizen en een rem op vliegreizen omdat de groeiruimte beperkt is.
6% 6% 3%
18%
67%
Ja, ik zou nog wel vaker willen Nee, ik wil minder op vakantie gaan Weet niet
Nee, ik vind dat ik nu al genoeg ga Nee, ik wil niet meer op vakantie gaan
Bron: Trends & Tourism, Onderzoek toekomstvisie Nederlandse vakantiemarkt 2030
Toekomstvisie Nederlandse vakantiemarkt R&T 2030 | maart is te2020 bestellen | 61 via: www.nritmedia.nl/store/53/
I Toerisme Vlaanderen
MARKETING
omg! Van Eyck was here is als huisstijl strak doorgevoerd, van campagneposter tot in de zalen van de exposities.
“Toeristisch beleid van de toekomst”
Gent viert jaar Jan van Eyck en betrekt de Vlamingen PETER BEKKERING EN MARC GERLINGS
62
MARKETING
Vlaanderen kent drie grote meesters: Peter Paul Rubens, Pieter Bruegel en Jan van Eyck. Nadat aan de eerste twee in respectievelijk 2018 en 2019 een jaar was gewijd, is het dit jaar de beurt aan de grote Gentse meester, en van wie het uit 1432 daterende altaarstuk ‘De aanbidding van het Lam Gods’ het bekendste werk is. Het levert nieuw toeristisch beleid op dat de grote groep bewoners die neutraal staat tegenover veel toerisme een positieve blik krijgt dit jaar op de vele bezoekers. Het Van Eyck-jaar werd op 23 januari officieel geopend op Brussels Airport door Cultuur Gent, MSK Gent, VisitGent, Toerisme Vlaanderen en Brussels Airlines. De Vlaams minister van Toerisme Zuhal Demir legde het belang uit: “Vlaanderen zet na Rubens in 2018 en Bruegel in 2019 opnieuw voluit in op de gebroeders Van Eyck om culturele meerwaardezoekers van over de hele wereld naar Vlaanderen te halen. Want hun meesterlijke werken mogen dan wel in de meest gerenommeerde musea ter wereld hangen, enkel in Vlaanderen kan je écht komen ervaren hoe ze geleefd en gewerkt hebben.” Voor Gentenaren en toeristen Ook Gents schepen van cultuur Sami Souguir was trots bij de presentatie: “Dit jaar wordt Gent een echte Van Eyck-stad. Vanaf 1 februari kan iedereen genieten van een programma
vol activiteiten en evenementen: beeldende kunst, theater, dans, design, mode, muziek, gastronomie en shoppen in de sfeer van Van Eyck en zijn magistrale meesterwerk. We laten zien hoe de nalatenschap van één van ’s werelds meest virtuoze kunstenaars na zes eeuwen nog steeds door de aderen van onze stad en haar inwoners stroomt. Het Van Eyck-jaar toont ook dat we inzetten op een aantrekkelijk Gent voor alle Gentenaren én voor toeristen. Met het Lam Gods als kroonjuweel en een breed palet aan activiteiten, spelen we de unieke troeven van Gent uit. Dat is het toeristisch beleid van de toekomst.” Later tijdens de persbijeenkomst werd nog eens herhaald dat het themajaar echt een feest moet zijn voor álle Vlamingen. Duidelijk is te merken dat de organisatie en de overheden er alles aan willen doen dat dit culturele jaar er niet alleen is om meer
“Inzetten op een aantrekkelijk Gent voor alle Gentenaren én voor toeristen”
Nieuw bezoekerscentrum Lam Gods opent in oktober 2020 Begin oktober 2020 opent in de Sint-Baafskathedraal het nieuwe bezoekerscentrum voor het Lam Gods. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een combinatie van originele kunstschatten en moderne presentatietechnieken om het verhaal achter het Gentse altaarstuk te vertellen. R&T | maart 2020 | 63
MARKETING
Restauratie ‘De aanbidding van het Lam Gods’ ‘De aanbidding van het Lam Gods’, het wereldberoemde altaarstuk dat uit twaalf panelen bestaat en dat in 1432 werd vervaardigd door de broers Jan en Hubert van Eyck, onderging de afgelopen acht jaar een grondige restauratie onder leiding van specialisten uit binnen- en buitenland in het Museum voor Schone Kunsten (MSK) in Gent. Daarbij werd het werk zoveel mogelijk in de oorspronkelijke staat teruggebracht. In de zestiende eeuw werden namelijk grote delen van het paneel en met name het lam opnieuw geschilderd. De restauratie van met name het lam kreeg op sociale media veel negatieve en positieve aandacht. De vier centrale panelen zijn nu terug in de Sint-Baafskathedraal, de traditionele thuisbasis van het kunstwerk. De acht andere panelen, die al eerder gerestaureerd werden, maakten de omgekeerde reis. Zij hangen nu in het Museum voor Schone Kunsten waar ze onderdeel uitmaken van de grootste overzichtstentoonstelling die er ooit geweest is van het werk van Van Eyck: ‘Van Eyck. Een optische revolutie’. Op deze expositie die tot 30 april te zien is, worden de werken van Van Eyck geplaatst naast de werken van zijn meest getalenteerde tijdgenoten uit Duitsland, Frankrijk, Italië en Spanje om zo zijn optische revolutie tastbaar te maken. Van Jan Van Eyck zijn wereldwijd slechts twintig werken bewaard gebleven. Dertien daarvan zijn op de tentoonstelling te zien.
64
buitenlandse bezoekers te trekken. Die boodschap sluit aan op onderzoek naar de gevoelens over bezoekersdrukte in de Vlaamse kunststeden. Het onderzoek werd op 15 januari gepresenteerd. De hoofdconclusie van deze tweede studie is vergelijkbaar met de eerste: de inwoners van de Vlaamse kunststeden, met daarbij ook Gent, staan positief tot zeer positief ten opzichte van het toerisme in hun stad. Precies driekwart van de bewoners is het toerisme in de eigen stad zeer genegen. Dit is onveranderd ten opzichte van 2017, bij het eerste onderzoek. Slechts 6% betuigt toerisme geen steun. De rest heeft een neutrale houding. Bijna 70% is van oordeel dat de voordelen van toerisme ruimschoots opwegen tegen de nadelen. Het overgrote deel van de bewoners (84%) vindt dat hun stad een toeristische bestemming moet blijven, een lichte daling ten opzichte van 2017 (87%). Ten opzichte van 2017 vinden ook meer inwoners dat hun stad mooier is geworden dankzij toerisme (van 63% naar 70%). Hi Belgium Pass De verschillende Van Eyck-exposities maken ook deel uit van de Hi Belgium Pass van Brussels Airlines, een reispakket dat reizigers naast een vliegtuigticket ook ongelimiteerde toegang tot het NMBS-netwerk biedt alsook toegang tot 50 Belgische city-, experience- of culturele activiteiten. “Als nationale luchtvaartmaatschappij van België willen we een ambassadeur zijn voor ons land en haar indrukwekkende culturele erfgoed,” vertelde Christian Dumortier, Head of strategic partnerships van Brussels Airlines, bij de opening. “Met de Hi Belgium Pass laat Brussels Airlines jaarlijks 3.000 reizigers gedurende een weekend de vele rijkdommen van België ontdekken, met de Belgische kunststeden als één van de hoogtepunten. Door onder meer de tentoonstellingen van het Van Eyck-jaar in onze Hi Belgium Pass op te nemen willen we de Vlaamse Meesters – en de Belgische kunst in het algemeen – promoten in heel Europa en zelfs daarbuiten.” Voor meer informatie over het Van Eyck jaar: www.vaneyckwashere.be
Van Eyckexposities maken ook deel uit van de Hi Belgium Pass van Brussels Airlines
TRENDS
Bijna op. Bestel nog snel het Trendrapport
Het ‘Trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd’ geeft een samenhangend beeld van de gehele Nederlandse vrijetijdsindustrie. Op basis van de meest toonaangevende (statistische) onderzoeken en bronnen komen de belangrijkste trends en ontwikkelingen in toerisme, recreatie en vrije tijd aan bod. Deze worden aangevuld met visies en inzichten van vooraanstaande branche- en kennisorganisaties uit de sector. Daarmee is het rapport inmiddels uitgegroeid tot hét standaardwerk voor en door de sector. Door de presentatie van alle informatie in één overzichtelijke uitgave is het rapport ook uitstekend bruikbaar als naslagwerk.
Bij de groei van het inkomend toerisme denken we vooral aan consumenten. Liefst 25% van alle buitenlandse bezoekers heeft een zakelijk motief om te komen. Als redactie zien we dat steeds vaker het aanbod in leisure zich richt op de mix van consument en zakelijk. Een aantal trends op een rij uit het Trendrapport. c De economie neemt een lager groeitempo aan maar daar merken we in toerisme en recreatie nog maar weinig van. In 2018 groeiden de toeristische bestedingen met 6,4 procent naar 87,5 miljard euro. De werkgelegenheid steeg met 3,6 procent naar 791 duizend banen. Terwijl de Nederlandse werkgelegenheid in de periode 2010-2018 is gestegen met 6,9 procent, groeide de werkgelegenheid in de toerismesector in deze periode sterker met ruim 23 procent. c Megatrends in technologie zitten rond het internet of things, herkenningstechnologie, virtual & augmented reality, robotisering, artificial intelligence, chatbots, big data, open API’s, drones, voice en blockchain. c Het aantal overnachtingen door binnenlandse en buitenlandse toeristen in ge- registreerde logiesaccommodaties groeide in de Europese Unie in 2018 met 2,4 procent naar iets meer dan 3,1 miljard. De groei van het aantal overnachtingen vond zowel plaats bij hotels (2,5 procent) en huisjesterreinen (2,5 procent) als bij kampeerterreinen (1,8 procent). c Amsterdam is met 6,9 miljoen buitenlandse hotelgasten in 2018 de grote trekpleister in Nederland. Het overgrote deel van de buitenlandse toeristen in Nederland (78%) verblijft in een hotel. De meeste buitenlandse toeristen (69% in 2017) komen naar Nederland voor een (korte) vakantie.
Trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd 2019
Mix in aanbod consument en zakelijk neemt toe
Trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd 2019
c Een kwart bezocht ons land in het kader van een zakenreis. Bij de rest van het inkomende toerisme gaat het onder meer om het bezoek aan familie en kennissen. c Er vonden ruim 20 miljoen zakelijke hotelovernachtingen plaats in Nederland; een groei van 4 procent ten opzichte van 2017. Een kwart van alle buitenlandse bezoekers komt met een zakelijke reden naar Nederland. Verder lezen? Nieuwsgierig geworden door deze compacte bloemlezing uit het nieuwste Trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd? Lees dan het complete rapport zodat je een actueel inzicht krijgt in de belangrijkste trends en ontwikkelingen in toerisme, recreatie en vrije tijd. Het Trendrapport is inmiddels uitgegroeid tot hét standaard jaarboek voor de hele vrijetijdssector. Bestel het nu. Voor het eerst in de afgelopen jaren is het Trendrapport bijna uitverkocht. Bestel direct je eigen exemplaar via de store van PleisureWorld NRIT: www.nritmedia.nl/store/51/. Ieder jaar het Trendrapport ontvangen? Neem dan een voordelig abonnement: www.nritmedia.nl/store/17/
R&T | maart 2020 | 65
HR
Service bieden is lastig voor jonge generatie
Human capital in accommodaties: top 25 digital, social & green skills gaps LOBKE ELBERS
De markt in accommodaties verandert. Wat zijn nu de gaten in de skills van het personeel en de ondernemers? Skills gaps ontstaan samen met de snelle ontwikkeling van technologie waarmee digitalisering wordt toegevoegd aan menselijke gastvrijheid. Door een connected samenleving waarbij consumenten, sectoren en markten continu met elkaar in contact staan, zullen ook de toeristische sectoren zich flexibel moeten aanpassen aan disrupties en ontwikkelingen waarvan de impact en invloed op dit moment soms nog onbekend is. Het World Economic Forum merkte in 2016 al op dat in veel landen de huidige meest gevraagde beroepen tien of zelfs vijf jaar geleden nog niet bestonden. Binnen veel sectoren, maar zeker binnen toerisme zijn technische vaardigheden inmiddels onmisbaar en worden life long learning, aanpassingsvermogen en flexibiliteit de nieuwe norm. Daarnaast zijn persoonlijke vaardigheden zoals creativiteit, kritisch denken, collaboratieve en interculturele vaardigheden, skills die (nog) niet vervangen kunnen worden door technologie. Om in een steeds meer gedigitaliseerde wereld te overleven, worden de volgende vaardigheden bovendien steeds relevanter voor iedereen: c zelflerende capaciteiten; c digital fluency;
66
c cognitieve vaardigheden (zoals probleemoplossend vermogen, ondernemerschap, creativiteit); c sociaal-emotionele vaardigheden (communicatief, collaboratief vaardig) en multiculturele behendigheid. Skills gaps voorkomen in de toeristische subsector accommodaties Om skills gaps die de groei van de toeristische sector kunnen verhinderen te voorkomen, is het Europese project NTG (Next Tourism Generation) opgestart, een alliantie van partners uit onderwijs, industrie en overheid gericht op sectorale samenwerking tussen onderwijs en industrie op het gebied van digital, social en green skills. Met de blauwdruk die volgt uit dit project kunnen accommodaties (maar ook destinaties management organisaties, attracties, F&B, travel agents & touroperators) hun strategie ontwikkelen en concrete acties ondernemen om in te spelen op de skills behoeften op korte en middellange termijn (2030). Top 25 skills gaps in Nederland: Accommodaties Met fieldresearch (survey en diepte-interviews onder Nederlandse accommodaties) zijn de huidige en toekomstige
HR
ACCOMMODATION
GAP%
Computer programming skills
52,17%
Artificial Intelligence (AI) and robotics skills
50,00%
Skills related to applying digital hardware technologies, such as Augmented and Virtual Reality
50,00%
Promotion of environmentally friendly activities and products
34,38%
Skills for implementing online safety procedures
32,35%
Promotion of sustainable forms of transport (e.g. public transport)
30,00%
Knowledge of climate change
29,03%
Skills related to cultural awareness and expression
28,13%
Ability to minimize the use and maximize efficiency of energy and water consumption
23,53%
Conservation of biodiversity
23,33%
Skills related to diversity in religious beliefs
23,33%
Website development skills
22,58%
Desktop publishing skills (for designing brochures, catalogues, etc.)
21,88%
Skills related to intercultural host-guest understanding and respect
21,21%
Data analytics, business intelligence, big data skills
21,21%
Skills related to awareness of local customs (e.g., food, arts, language, crafts)
20,00%
Age-related accessibility skills
17,95%
Skills related to disabilities and appropriate infrastructure
17,65%
Willingness to change
17,14%
Gender equality skills
17,14%
Ability to manage waste, sewage, recycling and composting
16,22%
Microsoft Office skills (e.g., Word, Excel, Powerpoint)
15,79%
Written communication skills
14,71%
Social media skills
13,51%
Active listening skills
13,51%
R&T | maart 2020 | 67
HR
Maakt verhuren makkelijk! Als verhuurder wil je natuurlijk dat je gasten direct via jouw website een boeking maken. Bookzo biedt gebruiksvriendelijke reserveringssystemen met o.a. een mijn-omgeving voor gasten en eigenaren, diverse koppelingen met o.a. boekhoudpakketten, channelmanagers, kassasystemen en housekeeping-beheer. Als verhuurder profiteer je van tijdwinst en geldbesparing!
Probeer Bookzo 30 dagen gratis uit!
BOOKZO.NL De Vang 33, Oudeschild – Texel // 0222-745 016 // www.bookzo.nl //
MAAK VAN APENKOOIEN EEN EXPERIENCE
www.sportainment.group
68adv Pleisureworld.indd
1
13-02-19 11:11
HR
behoeften aan skills ondervraagd. Voor accommodaties betekent dit dat de huidige behoeften aan vaardigheden vooral digitaal zijn en gericht op het gebruik van relevante software (geschikt voor de hotellerie en gastvrijheid sector), vaardigheden op het gebied van video en websiteontwikkeling en sociale media skills (monitoring van online gedrag / beoordelingen, analyse van gegevens). Voor de online boekingsplatforms van accommodaties geldt meer dat digitale vaardigheden al onderdeel uitmaken van het DNA. Enkele voorbeelden van die vaardigheden zijn het (uitstekend) beheersen en gebruik kunnen maken van de mogelijkheden binnen office programma’s, Wordpress, sociale media maar ook visuals maken met In-Design, statistieken analyseren met Google Analytics, SEO, kunnen werken met verschillende online softwaresystemen zoals Guesty (Airbnb Property Management Software), Monday (teammanagementsoftware) en Wishbox (een gastbelevingsbeheersysteem, met behulp van slimme automatische tools en wizards om gasten te begeleiden in hun eigen taal vanaf de eerste boeking tot het uitchecken). Het vermogen om zelf te denken, creativiteit te kunnen gebruiken, informatie zoeken en nieuwsgierigheid is daarbij noodzakelijk voor werknemers. Ook aan sociale vaardigheden is nog steeds een grote behoefte: het grootste probleem in deze sector is het vinden van personeel in de eerste plaats; het volgende probleem is om ze te houden, blijkt onder andere uit de diepteinterviews. Mensen willen niet langer 24 uur per dag werken en het aanbieden van service lijkt steeds moeilijker voor jongeren. Er is een enorm gebrek aan servicevaardigheden en interpersoonlijke vaardigheden: omgaan met andere mensen buiten de eigen vriendenkring, weten hoe je een gesprek moet voeren en het begrijpen van de behoeften van anderen lijkt steeds moeilijker voor jongeren. Citaat: “Jongeren zijn tegenwoordig nogal afkerig van hiërarchie, ze willen niet fulltime werken en zijn meestal niet geschikt voor een servicegericht beroep”. De grootste vaardigheidstekorten bevinden zich volgens de survey resultaten op digitaal vlak: AI, data-analyse (tools), Virtual Reality. Daarna volgen een aantal green skills en sociale skills. Toename in koppeling van systemen en processen vraagt om digitale skills Naarmate de technologie vooruitgaat en gasten meer terugvallen op digitale tools, is het nog nooit zo belangrijk
geweest om te begrijpen hoe de kracht van technologie kan worden gebruikt om het bedrijfssucces van accommodaties te helpen verbeteren. Momenteel zijn in de Nederlandse accommodatie sector vaardigheden om online beoordelingen te monitoren, office-vaardigheden en online marketingen communicatievaardigheden de meest genoemde vaardigheden. Sociale media en omgaan met online tools om te communiceren en betrokken te zijn tijdens de customer journey, is van vitaal belang. Ook blijven online recensies van cruciaal belang voor een accommodatie, omdat gasten er naast de mening van peers, nog steeds op vertrouwen in hun besluitvorming. Kunstmatige Intelligentie als ondersteunde vaktaal binnen accommodaties Over de gehele linie, blijkt dat AI in de toeristische subsectoren voor de hoogste skills gaps zorgt. AI (Kunstmatige Intelligentie) bestaat al enkele jaren, maar het valt niet te ontkennen dat het een grote interesse voor de toeristische sector vertegenwoordigt, in onder meer aanbevelingenapplicaties, real-time chatbots en gepersonaliseerde diensten. De toekomst zal beïnvloed worden door AI. De voortdurende integratie van systemen en processen (back- en frontoffice, reserveringen, prijzen, facturering, check-in, enzovoort) zal het mogelijk maken om in toenemende mate aanbiedingen te personaliseren en relevante voorstellen te doen voor klanten. Flexibele dagtarieven op basis van capaciteit en vraag -gerealiseerd via AI- zijn dan niet meer weg te denken. AI zal ook in toenemende mate het wervingsproces van nieuwe talenten beïnvloeden. Data-analyse is cruciaal voor deze processen. Over de Next Tourism Generation Skills Alliance De NTG Alliance heeft partners uit 8 landen (Spanje, VK, Hongarije, Nederland, Italië, Bulgarije, Duitsland, Ierland) en biedt werknemers, werkgevers, ondernemers, docenten, trainers en studenten op basis van onderzoeksresultaten een aantal Europese modules in digitale, groene en sociale vaardigheden. Vanuit Nederland is Breda University of Applied Sciences (BUas) betrokken in het onderzoek naar de huidige skills gaps en toekomstige skills behoeften in Nederland. Voor alle onderzoeksresultaten binnen de Nederlandse toeristische sector: https://nexttourismgeneration.eu/ research-insights-netherlands/
R&T | maart 2020 | 69
BELEID
Niet alleen economisch gewin uit toerisme maar ook welzijn voor bewoners
Beleidsvisie brengt toeristische coöperatie tot leven
I Stella Dekker
Maandagavond 10 februari is het rapport ‘Bestemming Groningen 2030’ aangeboden aan gedeputeerde Mirjam Wulfse. Dit vond plaats tijdens de oprichtingsvergadering van de Groningen Toerisme Coöperatie in de Fraeylemaborg te Slochteren. Professor drs. Philip Wagner (directeur van Wagner Group en ICUC hoogleraar Global Economy & Governance) gaf een korte reflectie op de kansen en mogelijkheden die de vrijetijdseconomie biedt en hoe de sector kan bijdragen aan het oplossen van de grote opgaven als trots en krimp waar Stad en Ommeland voor staan. Klaas Holtman, voorzitter van de kersverse Groningen Toerisme Coöperatie krijgt een forse agenda mee.
Klaas Holtman: “We hebben het streven om naar zeker 200 leden te groeien.”
70
BELEID
Trends en ontwikkelingen voor Groningen c Stad Groningen doet het relatief goed qua overnachtingen ten opzichte van de Ommelanden. Groningen als provincie blijft in vergelijking met andere provincies achter wat betreft overnachtingen. c Er wordt impact in Groningen verwacht van overtoerisme uit Amsterdam c Er is een wereldwijde groei van bezoekers c De massatoerist komt nauwelijks naar Groningen c Bezoekers zijn meer en meer op zoek naar beleving c Bezoekers willen eenvoudiger arrangementen en accommodaties kunnen boeken door middel van online tools. c Groningen is een potentieel succesvolle “second tier city�.
R&T | maart 2020 | 71
BELEID
Aanleiding van het rapport is de verwachte stijging in Nederland van het aantal buitenlandse toeristen van 18 miljoen in 2017 naar 29 miljoen in 2030. Dit brengt niet alleen lusten, maar ook lasten met zich mee en vraagt om een fundamenteel nieuwe aanpak. Het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC) heeft hierop een landelijke visie op toerisme in Nederland geschreven, Perspectief Bestemming Nederland 2030. Daarvan is een Groningse vertaling gemaakt. Hierin wordt antwoord gegeven op vragen als: hoe kunnen ondernemers, overheden en kennisinstellingen gezamenlijk de toeristische aantrekkingskracht van Groningen versterken en hoe kan elke Groninger mee profiteren van de enorme verwachte landelijke groei van de vrijetijdseconomie? Het is duidelijk dat de provincie het beleid opzet waarbij iedereen, ook de inwoners van Groningen, profiteren van het toerisme. Het is voor het eerst dat de rol van de bewoner sterk centraal staat in een toeristische visie. Het gaat niet alleen om economisch gewin uit toerisme maar om welzijn. Groningen Toerisme Coöperatie De Groningen Toerisme Coöperatie is er voor en door ondernemers. Vanaf nu kunnen ondernemers en geïnteresseerden uit de vrijetijdseconomie lid worden van de Groningen Toerisme Coöperatie. Daarmee hebben ze stemrecht en worden actief betrokken bij het realiseren van de missie om de toeristische aantrekkingskracht van Groningen een forse impuls te geven. De coöperatie zet voor de periode 2020-2030 in op een verdubbeling van het aantal bezoekers, een omzetstijging van 1,7 miljard naar 2,2 miljard, een groei van het aantal banen van 18.500 naar 22.800 en een forse impuls voor de leefbaarheid van het ommeland. Lees hier meer over de Groningen Toerisme Coöperatie. De coöperatie is gericht op het maken én uitvoeren van plannen en projecten. Rol Marketing Groningen Marketing Groningen is een van de mede initiatiefnemers van de Groningen Toerisme Coöperatie. De rol van Marketing Groningen in deze samenwerking is het bouwen van een sterke en positieve reputatie van Groningen om op die manier de gewenste kwaliteitsbezoekers naar Groningen te trekken. Branding en marketing zijn de kerncompetenties van Marketing Groningen, waar de coöperatie veel meer aan de slag gaat met ondernemers en kwaliteit. Het wordt hard trekken want er liggen hoge ambities op tafel. Zo is het doel om in 2030 de werkgelegenheid in de vrijetijdssector met 26% te laten groeien. Dat betekent dat bijna 23.000 mensen hun brood verdienen met dienstverlening aan de bezoekers van de provincie. De gast verwacht veel; makkelijk boeken, veel beleving, kwaliteit, veel te doen en gastvrijheid. Dat laatste is al gelukt. Uit onderzoek voor de visie bleek dat Groningen gezien wordt als de meest
72
gastvrije provincie van Nederland. Toch ligt daar de ambitie op tafel om van stad Groningen en de rest van de provincie in de overnachtingsmogelijkheden te verhogen naar het rapportcijfer 9. Nu staat dat op een 7,4 voor de stad en een 7 voor de provincie.
De coöperatie zet voor de periode 2020-2030 in op een verdubbeling van het aantal bezoekers Meteen mee aan de slag De Groningen Toerisme Coöperatie moet dit jaar echt aan de slag. De provincie geeft een aantal duidelijke projecten mee. In ieder geval wordt een fonds opgesteld zodat ontwikkelgeld beschikbaar komt (revolving fund). Dit kan dan onder meer gebruikt worden voor vastgoed of veranderingen daarin. Dat vraagt waarschijnlijk meer tijd dan dit jaar. Wel wil de provincie dit jaar al twee voorbeeldprojecten opzetten. Twee echte showmodellen die laten zien dat samenwerking tussen ondernemers, burgers, politiek en coöperatie veel meer oplevert dan de losse sterke eilanden in toerisme die er nu zijn. Concreet wordt door de provincie vermeld de ingrediënten cultuur, accommodaties en horeca. De politiek verbindt daaraan dat leefbaarheid en welzijn onderdeel uitmaken van dit project. Waar projecten worden uitgevoerd zijn ook handen nodig. Daarom is in de visie vastgesteld dat twee aanbodregisseurs worden aangesteld. Zij kijken kritisch naar het aanbod, de ontwikkelingen en de geschetste weg omhoog in kwaliteit, waardering en beleving. Holtman: “Derde sector van Groningen goed agenderen” Klaas Holtman, voorzitter Groningen Toerisme Coöperatie: “De coöperatie is in 2019 opgericht in de voorbereiding op de toeristische visie. Wij zijn er van, voor en door ondernemers. We zoeken actief het gesprek op met hen. Nu is eerst de visie opgeleverd samen met de provincie en nu komt de coöperatie echt tot leven. Het is al mooi om te melden dat na een eerste bijeenkomst vijftig ondernemers zich verbinden aan ons. We hebben het streven om naar zeker 200 leden te groeien. Dan heb je echt een serieuze stem tegenover de politiek.” Holtman pakt meteen een ander punt op: “Wat ik belangrijk vind, is de samenwerking met Friesland en Drenthe. Dat is gelukt en we gaan om tafel. Dat willen we graag opzetten met het oog op de provinciale verkiezingen want we willen de vrijetijdseconomie goed geagendeerd krijgen. Het is tenslotte de derde sector in de Groningse economie en die is nog niet goed vertegenwoordigd aan alle overlegtafels.”
COLUMN
“Den cost gaet voor den baet uyt” Een van de manieren om de stagnerende arbeidsmarkt in het gastvrijheidsdomein enigszins vlot te trekken zou een verhoging van de arbeidsproductiviteit in combinatie met een betere beloning kunnen zijn. Een kwantitatieve benadering van de sectorale arbeidsmarkt laat zien dat de vraag naar arbeid aanzienlijk groter is dan het aanbod. Eind 2019 stonden meer dan 30.000 vacatures open in de horeca. Voor de housekeeping functies in de hospitality, in de grote steden, is binnen 100 km niemand te vinden. Medewerkers kunnen in sommige (grote) steden waar ze werken niet wonen. Een kwalitatieve kijk laat zien dat er grote verschillen zitten tussen de gevraagde en aangeboden skills. Wat verder niet positief uitpakt, is dat de verschillende sectoren, die vroeger een soort eigen arbeidsmarktsegment hadden, steeds meer naar elkaar toegroeien en elkaar daarmee ook beïnvloeden. Zo ontstaan er bewegingen over en weer tussen de zorgen de gastvrijheidssector. Als er al zoiets bestaat als een “zorg-gen” of een “gast-gen” dan lijken die bij de algemene vaardigheden en in het bijzonder bij de attitude veel op elkaar. Als de thuiszorg iets beter betaalt dan komt er een uitstroom op gang vanuit de housekeeping, en omgekeerd. De oplossing moet gezocht worden in, om maar eens een begrip te introduceren, betere banen. Betere banen zijn dan banen met een goede concurrerende beloning, gekoppeld aan ontwikkelings- en carrièremogelijkheden. De kosten van het verloop in de horeca zijn recent door de ABNAMRO bank geschat op 7% van de marge. Dan gaat het toch om ongeveer 1,4 miljard euro.
mankracht vragen. Voor een sector die echt people business is, is dat een enorme uitdaging. Daarnaast zijn er zeker ook mogelijkheden om met inzet van technologie een efficiëntere bedrijfsvoering te realiseren. Deze toename van de arbeidsproductiviteit kan dan worden omgezet in toegenomen kasstromen waarmee hogere lonen en betere rendementen kunnen worden gegenereerd. Het is een soort kip- en ei-situatie. Bij meerjarige loonmatiging ontbreekt de prikkel om te investeren in arbeidsproductiviteit. Een lage of geringe arbeidsproductiviteit beperkt de groei- en beloningsmogelijkheden. Ik zou er dan ook voor pleiten om per deelsector een meerjarenplan te maken waarin loonstijging wordt gekoppeld aan productiviteitsstijging. Door bijvoorbeeld dit voor vier jaar af te spreken kunnen ondernemers daarop anticiperen en de benodigde investeringen plannen. Als we dit dan ook nog op een aantrekkelijke manier zouden kunnen financieren (Innovatiefonds Leisure Tourism Hospitality) dan snijdt het mes aan meerdere kanten. Lukt het daarbij om de uitstroom, met flankerend beleid, enigszins te beperken ontstaat er vanzelf licht aan het eind van de tunnel. Het is duidelijk: “Den cost gaet voor den baet uyt”, maar daar ligt een echte ondernemer niet wakker van.
De sleutel tot de oplossing is het verhogen van de arbeidsproductiviteit. Als er een echte personeelsgroei in de toekomst niet inzit dan zal het dus efficiënter moeten. We moeten nadenken over een scenario van “jobless growth”. Om dit mogelijk te maken zal er stevig geïnvesteerd moeten worden in concepten die minder
Guido Aerts CELTH programmamanager Breda University R&T | maart 2020 | 73
I Arenda Oomen / Rijksoverheid
CORONADOSSIER
Premier Rutte: “Evenementen door laten gaan.”
Reiswereld zit met zwart scenario
Corona vertraagt groei inkomend toerisme
De reiswereld merkt de invloed van het coronavirus volop. ANVR wilde begin maart geen cijfers noemen van teruglopende boekingen. Aan een andere graadmeter is de terugval wel te zien. Enkele tientallen leden vroegen werktijdverkorting aan voor het personeel. In Nederland lijkt er geen sprake van paniek maar het coronavirus zal diepe sporen nalaten. Met de waarschuwingen vanuit de overheid en steeds meer evenementen en beurzen die niet doorgaan, wordt een weekendje weg er voor de consument niet aantrekkelijker op door de uitbraak van het coronavirus. Maar laat men zich tegenhouden om een hotelovernachting te boeken nu het virus ook in Nederland is geconstateerd? De cijfers van HotelSpecials tonen aan dat mensen voorzichtiger worden, maar nog niet bang zijn.
74
Volgens HotelSpecials, specialist in hotelovernachtingen dicht bij huis, weerhield de gemiddelde Nederlander zich er niet van om een hotel te boeken sinds de uitbreek van het Coronavirus in december. Het virus had nauwelijks impact op het aantal boekingen via HotelSpecials. De dagen nadat het Coronavirus in Nederland was geconstateerd, zag HotelSpecials een lichte daling in het zoekgedrag van de consument. Echter, de daling in zoekgedrag in het eerste weekend
De verwachting is dat de hotels hun prijzen terugschroeven
CORONADOSSIER
van maart is in de week daarna niet doorgezet. Verder blijft ook het aantal annuleringen van reeds geboekte overnachtingen via HotelSpecials nagenoeg stabiel. Ondanks dat het moeilijk in te schatten is wat voor effect het coronavirus heeft op het reisgedrag van de Nederlander, maakt HotelSpecials zich nog geen zorgen. Men blijft altijd de drang houden om te reizen, denkt het bedrijf. Branche hoopt op terugverende markt Na de uitbraak van het SARS-virus in 2002 is het reisgedrag ook binnen enkele maanden weer bijgetrokken. Voor de koopjesjagers die niet bang zijn, ziet HotelSpecials juist een uitgelegen kans om een weekendje weg te gaan. De verwachting is dat de hotels hun prijzen terugschroeven vanwege last minute annuleringen vanuit het buitenland. Wordt er breed naar de economie van Nederland gekeken dan lijkt het op de eerste blik mee te vallen maar een scenario is bijna niet te geven. In de op 3 maart gepubliceerde raming (CEP) door het Centraal Planbureau (CPB) is aangenomen dat het virus snel onder controle komt, maar er is ook een scenario opgenomen waarin het virus zich wijder verspreidt en langduriger impact heeft. Uitgaand van een beperkt effect van de verspreiding van het coronavirus groeit de Nederlandse economie in 2020 en 2021 gestaag door, met 1,4% in 2020 en 1,6% in 2021. Gecombineerd met lastenverlichting leidt dit tot een toename van de koopkracht van 2,1% in 2020 en 1,3% in 2021. Bij een wijdere verspreiding van het virus voorziet het CPB een krimp van de Nederlandse economie met 0,5% en een daling van de consumptie door huishoudens met 0,4%. Toch zal de Nederlandse toeristische sector de invloed stevig merken. Net in de afgelopen jaren ontvangt Nederland steeds meer buitenlandse bezoekers.
De grote groei van de sector komt van over de grenzen. De Nederlandse reiswereld spreekt over een zwart scenario. Ook in andere landen worden reizen uitgesteld of niet geboekt. Hoe groot de invloed zal zijn van de wegblijvende buitenlandse bezoeker is nog niet aan te geven in dit magazine dat iedere twee maanden verschijnt.
Frank Oostdam: “We waren het jaar goed begonnen maar we zitten nu duidelijk in een dip” Op 3 maart meldde ANVR-directeur Frank Oostdam bij een bijeenkomst over reizen en het coronavirus: “Als gevolg van de uitbraak van het Coronavirus boeken Nederlanders minder vakanties. We waren het jaar goed begonnen maar zitten nu duidelijk in een dip.” Als gevolg van achterblijvende boekingen hebben 35 reisbedrijven bij ANVR aangegeven interesse te hebben in deeltijd WW. Volgens Oostdam moet de branche rekening houden met een ‘zwart scenario’. Daarom moeten reisbedrijven scherp op de reisvoorwaarden en regels letten. Die houden in dat reizigers alleen kosteloos kunnen annuleren als er een negatief (rood) reisadvies voor de bestemming of de luchthaven is. Uitgangspunt is altijd of de reisorganisatie de reis kan uitvoeren. Dat de klant in een oranje gekleurd gebied liever niet met vakantie gaat, doet feitelijk niet ter zake. Ook bij quarantaine zijn de regels aangescherpt. Gold eerst nog dat de eerste drie dagen van het verblijf door de reisorganisatie werden betaald, na consultatie met Europese brancheorganisaties, is de regel dat deze kosten en die voor het opnieuw boeken van een vlucht voor de reiziger zijn. ANVR heeft op haar website een
uitgebreide FAQ voor consumenten en leden staan. Volgens Oostdam is het belangrijk een realistisch verhaal te vertellen: “We moeten deze crisis niet bagatelliseren want corona is echt een griep-plus.” Toch is het ook belangrijk reizigers die willen annuleren voor te houden dat diezelfde reis later een stuk duurder kan zijn omdat er tegen de zomer een schaarste aan te boeken vakanties wordt verwacht. Rutte: “Niet het land platleggen” Premier Rutte wilde in de eerste week van maart nog geen grote evenementen verbieden. In Frankrijk zijn bijeenkomsten van meer dan 5.000 mensen niet meer toegestaan. De premier wil voorkomen dat het land wordt platgelegd. Evenementen en andere bijeenkomsten kunnen zorgen voor de aantrekkelijkheid van steden en locaties. Hierdoor kan in ieder geval de binnenlandse markt voor toerisme doorgaan. Het hangt nu sterk af van het scenario van veel besmettingen of dat de uitbraak onder controle komt.
Vertraging in de groei inkomend toerisme? Afgelopen jaar beleefde het toerisme in Nederland weer een topjaar. De cijfers werden bekend gemaakt vlak voor de coronacrisis. Beleeft de groei een sterke vertraging in 2020?
2019: • 20,1 miljoen internationale verblijfsbezoekers. • 7% stijging ten opzichte van 2018. • 55% afkomstig uit Duitsland, België en Verenigd Koninkrijk. • 10% meer overnachtingen. Trend: meer verlengingen in overnachtingen.
R&T | maart 2020 | 75
ATTRACTIE
Hoe onderzoek je of een kleinschalige stand-alone attractie zich kan ontwikkelen tot FEC?
Van indoor speeltuin naar regionale leisurevoorziening
Kans: de waterplas had weinig recreatief aanbod.
Veel indoor speeltuinen houden zich aan het beproefde concept, wat het moeilijk maakt om te groeien. Er is al enkele jaren sprake van overaanbod en de stap naar nieuwe doelgroepen vraagt een heel andere aanpak. Toch is het niet onmogelijk. Een indoorspeeltuin klopte met haar plannen aan bij de adviestak van PleisureWorld NRIT. Aan ons de taak om te onderzoeken welke groeiscenario’s kansrijk zijn. In deze case belichten we drie verschillende onderdelen die van belang zijn om de mogelijkheden in kaart te brengen.
Het is geen uitzondering dat ondernemers de actieradius van hun bedrijf flink overschatten 76
Catchment area: hoeveel potentiële bezoekers zijn er? Nog voordat er wordt gekeken naar uitbreidingen om het bezoekersaantal te laten groeien, is het belangrijk om te weten hoeveel potentiële bezoekers zich daadwerkelijk bevinden in het verzorgingsgebied. En hoe groot is de reikwijdte dan? Het is geen uitzondering dat ondernemers de actieradius van hun bedrijf flink overschatten. De hoge attractiedichtheid in ons land zorgt voor veel plezier bij de Nederlanders
YVONNE VAN DEN NIEUWENHUIZEN
maar ook voor een lage reisbereidheid bij de consument. Door een cross reference op te stellen tussen de Regionale kerncijfers Nederland van het CBS en onze uitgebreide benchmarkgegevens, wordt een duidelijk inzicht gegeven in de potentie van het verzorgingsgebied. Een analyse van de catchment area is altijd nodig bij vraagstukken over verandering van doelgroep.
ATTRACTIE
Concurrentieanalyse Waar de bezoekpotentie de hele taart is, bepaalt de concurrentieanalyse in hoeveel stukken deze verdeeld moet worden. Het is daarbij belangrijk om niet alleen te focussen op soortgelijke bedrijven. De vrijetijdseconomie is breed. Zelfs de Efteling voelt de concurrentie van de ballenbak bij die grote Zweedse meubelverkoper. Ook bij retail dringt door dat het bieden van leisure de verblijfstijd verhoogt. De mogelijkheden voor de consument nemen op meerdere niveaus toe. Er ontstaat een matrix van tijd en vrijetijdsmomenten die uitdijend is. Daar moet je als veranderende indoor speeltuin je eigen plek in vinden. Die plek moet winstgevend zijn en niet zomaar omdat je als bedrijf wilt veranderen. Locatieonderzoek Dan volgt de praktische kant. Welke mogelijkheden biedt de vestigingslocatie? Hoeveel vierkante meters zijn er te benutten? Hoeveel uitbreiding is er te realiseren? Welke functies zijn toegestaan? Hoe is de bereikbaarheid? Zijn er andere (leisure) ontwikkelingen in de omgeving? Hoe zit het met de personele ontwikkeling? Een gedegen locatieonderzoek geeft heldere antwoorden op al deze vragen en schept de randvoorwaarden voor toekomstige ontwikkelingsrichtingen. Verbijzondering en nuance Deze drie onderdelen vormen niet de hele analyse maar vormen een belangrijke basis. In werkelijkheid is dit pas het begin van de trechter. Er zijn
nog een aantal tools om de gegevens verder te nuanceren. Denk bijvoorbeeld aan het in kaart brengen van bijzondere bezoekersgroepen, zoals in regio’s waar zich veel verblijfsrecreatie bevindt. Van indoor spelen naar Family Entertainment Center? In het specifieke geval van deze indoor speeltuin bleek door de ligging slechts beperkte groeimogelijkheden binnen een korte actieradius die niet vergroot kon worden. Dat leek een negatieve uitkomst. De kansen liggen in dit geval net iets verder weg. Met een goede positionering hebben potentiële gasten de reistijd er wel voor over. Wanneer we keken naar een reistijd van 30 minuten, kwam er een dichtbevolkt stedelijk gebied in beeld, waardoor er inderdaad kansen zouden kunnen liggen voor een leisure voorziening op grotere schaal. Ook in de combinatie met voorzieningen voor de zakelijke markt lagen er kansen. Het locatie-onderzoek wees bovendien uit dat er mogelijke leisure-functies te realiseren zijn bij de naastgelegen waterplas. Aangezien er nog maar amper recreatief aanbod met een strandfunctie in de regio aanwezig was, vormde dit het thema van één van de concept scenario’s die uiteindelijk voor dit bedrijf zijn uitgewerkt. Het leverde voor de ondernemer een nieuwe reis op waarvan al veel kansen benut zijn en tot meer omzet leiden.
Kom naar de Vakdag Het nieuwe dagje uit op 23 juni Met onder meer op de podia: Olivier Bauden, Wouter van den Bijgaart, Richard Bultink, Joost Frijlink, Joeri Holsheimer en Marco Peek. Tijdens deze dag zijn er ook sessies hoe je een locatie verandert naar een FEC. Plus hoe je bestaande attracties versterkt in beleving en rendement. Kom ook: www.hetnieuwedagjeuit.nl/tickets
In de combinatie met voorzieningen voor de zakelijke markt lagen er kansen
R&T | maart 2020 | 77
#PROFESSIONALS #SPOTLIGHT
Gielissen Shipyard Haverdijk 2 5704 RC Helmond T: 049 - 2531579 W: marinhome.nl
Van Egdom Recreatietechniek B.V. Strijkviertel 9 3454 PG De Meern T: 030 - 666 2104 W: vanegdom.nl
#houseboat #accommodatie #jachthaven
#water #waterattractie #renovatie
Met duurzame design vakantiewoningen op het water zetten we een nieuwe standaard in recreatie. MarinHomes zijn volledig nieuw ontwikkelde exclusieve vakantiewoningen die een compacte buitenmaat combineren met opvallend veel binnenruimte. Alle MarinHomes bieden ruimte aan twee tot acht vakantiegangers en passen in bijna iedere standaard jachthaven en jachthavenbox. Daarmee zijn deze vakantiewoningen echt een ideale basis voor recreatie op én aan het water.
Van Egdom Recreatietechniek B.V., met vestigingen in De Meern en Emmeloord, is een internationaal georiënteerd bedrijf, gespecialiseerd in turn-key projectontwikkeling van waterattracties, maar is ook de professional wanneer het gaat om renovatie en het upgraden van bestaande (zwem) accommodaties. Wij creëren spannende, op maat gemaakte waterattracties van grootse, iconische wildwaterbanen en interactieve speeltuinen en speelattributen tot waterspuitparken en waterglijbanen.
EveryOffice
ticketsplus
Blankenstein 100 7943 PE Meppel T: 088 - 130 4200 W: everyoffice.nl
Almijstraat 14 5061 PA Oisterwijk T: 076-5141242 W: ticketsplus.nl
#software #parkmanagement #reservering
#tickets #marketing #sales
EveryOffice is een recreatiepakket voor recreatieondernemers die vooruitstrevend en innovatief willen zijn. Uw totale recreatie- en bedrijfsproces in 1 softwarepakket. Wij maken het mogelijk. Met EveryOffice heeft u 24/7 inzicht en beheer in het totale parkmanagement. Denk aan website, (online) reserveringen, horeca, toegangscontrole, kentekenherkenning, financiële administratie, managementrapportages, marketing, planning, personeelsadministratie, energiebeheer en nog veel meer.
Door vraag en aanbod uit de leisure- en entertainmentmarkt beter op elkaar af te stemmen en de belevenismarkt transparanter te maken, vergroten we de markt, zorgen we voor betere en slimmere deals en wordt er aan het einde van de rit door gebruikers meer omzet gemaakt!
Bookzo
Yalp
De Vang 33 1792 CV Oudeschild T: 0222 - 745 016 W: Bookzo.nl
#software #reservering #responsive
Nieuwenkampsmaten 12 7472 DE Goor T: 0547 - 289 410 W: yalp.nl
#speeltoestellen #sport #bewegen
Innovatieve reserveringssoftware met koppeling tussen website, reserveringsprogramma en administratie. Verhuurders profiteren van tijdwinst en geldbesparing. Gebruiksvriendelijk reserveringsprogramma met responsive online boeken, mijn-omgeving voor gasten en eigenaren, diverse koppelingen met onder meer boekhoudpakketten, channelmanagers, kassasystemen en housekeeping-beheer.
Yalp maakt sport- en speeltoestellen, zodat mensen meer bewegen. Voor leeftijd 0 tot 100. “Ons team levert de beste speeltuinen en sportplekken die passen bij de hedendaagse maatschappij. Wij leveren klimtoestellen, maar ook outdoor DJ-tafels, voetbalwanden en freerunning omgevingen.” Met veel concurrentie in de recreatiesector zijn onderscheidend vermogen en klantbeleving van groot belang voor uw bestaansrecht. Met een goede speel- of sportplek bereikt u uw ondernemersdoelen!
IJslander BV
Kernwasser Wunderland Freizeitpark GmbH Griether Str. 110-120 D-47546 KALKAR T: 004916092311349 W: weltderfreizeit.de/nl/
Oude Dijk 10 8096 RK Oldebroek T: 0525 - 63 34 20 W: ijslander.com
#speeltoestellen #spelen #bewegen IJslander biedt al ruim 20 jaar oplossingen voor speel- en sportvraagstukken in de buitenruimte. Daarbij streeft IJslander naar een circulaire economie en ontwikkelt haar sport- en speeltoestellen volgens het Cradle-to-Cradle principe. Al sinds 1996 bouwt IJslander aan de toekomst. We leren kinderen en jongeren om zichzelf en de wereld om hen heen te ontdekken. We laten volwassenen zien dat spelen nog altijd leuk is.
78
#exhibition #grenstoerisme #leisure Een leisurebeurs op een unieke locatie, een volledig themapark dat twee dagen in het teken zal staan van de German Leisure Exhibition. Op 7 en 8 oktober 2020 vindt voor de tweede keer de German Leisure Exhibition plaats georganiseerd onder de naam Welt der Freizeit. Het attractiepark Wunderland Kalkar zal twee dagen lang in het teken staan van alles wat met leisure te maken heeft. Binnen- en buitenlandse partijen presenteren hun nieuwste concepten, producten en diensten.
#PROFESSIONALS #SPOTLIGHT
Maas RBM
Madino
Bruistensingel 146 5232 AC Den Bosch T: 073 – 6408888 W: maasrbm.nl
Dalwagenseweg 17 4043 MS Opheusden T: 0488-440138 W: Madino.nl
#makelaar #vastgoed #interimmanagement
#terras #meubilair #inrichting
Maas recreatie bedrijfsmakelaardij (Maas RBM) is een gerenommeerd makelaarskantoor en taxatiebureau, dat sinds 1979 gespecialiseerd is in de bedrijfsmatige recreatiesector. Over de volle breedte van de leisuremarkt bieden wij onze diensten aan. Maas RBM is een bekende partij in de recreatiesector, zowel in de verblijfsrecreatie, de watersport als de dagrecreatie. Wij taxeren en begeleiden de aan- en verkoop van campings, bungalowparken, jachthavens, golfbanen, hotels, wellnesscomplexen, themaparken.
Madino adviseert recreatieondernemingen bij de inrichting van de terrassen bij accommodaties. Met kwalitatief hoogwaardig terrasmeubilair dat iedere vakantiewoning meerwaarde geeft. Met Madino Terrasmeubilair heeft u exclusieve meubelen tegen scherpe prijzen. Zullen wij kennismaken?
Aqua Drolics B.V.
Albron B.V.
Sportlaan 9 5683 CS Best T: 0449 – 393540 W: AquaDrolics.com
Rijnzathe 11 3454 PV De Meern T: 030-6695 695 W: Albron.nl
#zwembad #speelelement #thematisering Aqua Drolics ontwerpt en produceert kinderbaden en water speelelementen voor onder meer campings, hotels, gemeente zwembaden en vakantieparken. Het continu doorontwikkelen van onze water speelproducten en de jarenlange ervaring hebben ertoe geleid dat het assortiment inmiddels uit >300 standaard watersproeiers bestaat voor in kinderzwembaden. Daarnaast is Aqua Drolics dé specialist op het gebied van maatwerk en thematisering. De opties zijn dan ook oneindig!
#gastvrijheid #duurzaamheid #circulair Albron nodigt je elke dag uit om samen een stap vooruit te zetten. We zeggen ‘Kom verder.’ tegen onze opdrachtgevers, door met eten, drinken en gastvrijheid hun verhaal te vertellen. We zeggen ‘Kom verder.’ tegen hun gasten, die we een warm welkom geven. Tegen onze medewerkers, om ze te laten groeien in hun vak en tegen leveranciers om met ons te werken aan de foodconcepten die we bedenken, bouwen en beheren.
Sportainment Group Berkveld 1 5709AE Helmond T: 0492-530930 W: sportainment.group
#sport #klimmen #leisure Janssen-Fritsen is al decennia prominent actief in de sportwereld. Als producent, leverancier en inrichter van indoor sportaccommodaties (speellokalen, gymzalen, (top) sporthallen en turnhallen) koppelt Janssen-Fritsen met het assortiment sport aan fun en entertainment! Wij zijn met Clip ’n Climb de internationale grondleggers van een commerciële manier van Funklimmen. Naast Clip ’n Climb hebben wij een ruim scala aan Fun Leisure oplossingen die wij in kunnen zetten bij FEC’s.
#Hier wil ik ook staan
Wil je ook in de Productengids staan? Neem contact op voor de voorwaarden: info@nrit.nl
R&T | maart 2020 | 79
MARKT
Regenwater
Tool tegen wateroverlast
Slim omgaan met regenwater op eigen terrein is door de klimaatverandering steeds vaker nodig. Denk aan een laagte in de tuin tegen wateroverlast door hoosbuien. Of infiltratie van regenwater om de droogte tegen te gaan. Voor de goede keuze van dit soort maatregelen presenteerden STOWA en Stichting RIONED de PerceelTool. Elke perceeleigenaar, hovenier en installateur kan PerceelTool gebruiken. Met PerceelTool zie je zowel wat er gebeurt bij kleine buien, langdurige neerslag en bij een hoosbui. Grafieken en animaties tonen de effecten van verschillende (combinaties van) maatregelen. Kijk zelf op www.perceeltool.nl. &
Route en locatie
Samenwerking ACSI en TomTom
Campingspecialist ACSI en TomTom, specialist in locatietechnologie, slaan de handen ineen. De POI’s (Points Of Interest) van ACSI worden in het eerste kwartaal van 2020 geïntegreerd in het TomTom GO Camper-navigatiesysteem. Kampeerders herkennen de ACSI-campings direct aan het logo op de kaart en in de zoekresultaten. Een ander aspect van de samenwerking is de integratie van TomTom Maps in een aantal digitale producten van ACSI. Daarnaast worden de routes van ACSI toegevoegd aan TomTom RoadTrips. Zo wordt het voor kampeerders nog makkelijker om een reis te plannen. &
Madino
Terras en advies Niets is zo vervelend als gasten die teleurgesteld zijn, bijvoorbeeld omdat het terrasmeubilair incompleet of beschadigd is. Hun reactie of klacht levert uw receptie en onderhoudsdienst bovendien extra werk op. Met de meubilair van Madino kiest u voor hoge kwaliteit en een lange levensduur. Is er onverhoopt toch schade? Dan levert Madino snel nieuw meubilair uit eigen voorraad. Exploitanten willen graag een gast die altijd tevreden is. Madino werkt optimaal mee voor een mooie ervaring van de buitenruimte. Voor meer informatie zie www.madino.nl &
Werknemers met plezier in het werk zijn klantgerichter
Beste werkgever is Apenheul
Dierenpark Apenheul is uitgeroepen tot de Beste Werkgever van 2019-2020 in de categorie vrije tijd, reizen en cultuur. Dat heeft bureau Effectory bekend gemaakt op basis van haar jaarlijkse Beste Werkgevers onderzoek. Apenheul heeft het Beste Werkgevers Keurmerk en heeft 2 van de 3 sterren die daarin kunnen worden behaald. Ze zitten daarmee tussen de 0.3 en 0.5 punten boven het branchegemiddelde. &
80
MARKT
Colofon Onafhankelijk magazine voor beslissers en beleidsbepalers in management, marketing, onderzoek, uitvoering en beheer in het vakgebied recreatie & toerisme. Verschijning
R&T verschijnt 6 x per jaar Verspreiding op basis van abonnementen Redactie
Vergaderen
Bijzondere locatie Onemeeting.com is een snelgroeiende intermediair in de zakelijke meetingbranche en biedt een totaalaanbod aan vergader- en congreslocaties voor bedrijven, organisaties, instellingen en overheden. Het bedrijf maakt nu de stap naar bijzondere accommodaties. Met het nieuwe concept ‘Get Connected’ biedt Onemeeting.com deze locaties alle comfort. “Steeds meer bijzondere locaties zoals musea, stadions en bioscopen beschikken over mooie, inspirerende ruimtes om te vergaderen. Het ontbreekt vaak aan exploitatiecapaciteit om deze ruimtes op de markt te zetten en alle commerciële, administratieve processen te organiseren”, aldus Kevin van Grondelle, Commercial Manager Onemeeting.com B.V. Meer informatie zie: www.onemeeting.com &
Marc Gerlings marc@nrit.nl Ton Vermeulen Ton@nrit.nl De Limiet 15 D 4131 NR Vianen Telefoon: 085-0475700 Lezersservice
Pleisureworld NRIT De Limiet 15 D 4131 NR Vianen Telefoon: 085-0475700 Mail: info@nrit.nl Abonnementsprijs
€ 193,50 per jaar, exclusief BTW (inclusief toegang tot kennisplatform nrit.nl). Opzegging van het abonnement uitsluitend schriftelijk, dient uiterlijk zes weken voor afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn. Losse nummers
€ 35 per exemplaar. Exclusief BTW, verzend- en administratiekosten.
Kamperen
Glamping in de hoogte
Creëer op uw camping de ultieme glamping kampeerbeleving met de Dare To Be Different Sky Lodge. Uw gasten genieten in de Sky Lodge van een huurtent met ruime living en separate slaapverdieping. De Sky Lodge is een glamping concept dat gebaseerd is op het principe van een daktent, met onder de daktent een ruime living. Op de verdieping van de Sky Lodge is een bed voor vier personen. Meer informatie is te vinden op: www.dtbdoutdoor.eu/producten/sky-lodge/
Reprorecht
Het verlenen van toestemming tot publicaties in dit tijdschrift houdt in dat de uitsluiting van ieder ander onherroepelijk door de auteur is gemachtigd de door derden verschuldigde vergoedingen voor kopiëren, als bedoeld in artikel 17 lid 2 van de Auteurswet 1912 en in het Koninklijk Besluit van 20 juni 1974 (Stb. 35) ex art. 16b van de Auteurswet 1912, te innen en / of daartoe in en buiten rechte op te treden. Overname van artikelen na toestemming van de redactie met bronvermelding is mogelijk. De redactie draagt geen verantwoordelijkheid voor de inhoud van advertenties / advertorials in dit tijdschrift. Dit blad wordt op zorgvuldige wijze samengesteld. Pleisureworld NRIT aanvaardt echter geen aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op informatie in dit blad. ISSN 0165-4179 © PleisureWorld NRIT
R&T | maart 2020 | 81
PERSONALIA
René Verhagen (52) versterkt als Director of Operations de directie van Roompot Group. Hij vervulde de afgelopen 3,5 jaar een soortgelijke rol bij het Duitse CinemaxX en bouwde daarvoor 25 jaar ervaring op in de hotelsector. In lijn met de sterke groei en de internationale ambities die Roompot Group heeft, verwelkomt de grootste aanbieder van vakantieparken in Nederland en Europa’s nummer twee een nieuwe Director of Operations die de coördinatie en gerichte aanpak van Roompot’s operaties zal leiden. René Verhagen is in functie vanaf 6 januari 2020. Hiervoor was hij werkzaam als Director of Operations bij het Duitse CinemaxX dat 31 bioscoopcomplexen uitbaat en bouwde in zijn rijkgevulde carrière meer dan 25 jaar ervaring op in de hotelsector, waaronder bij Dorint Hotels & Resorts, en Accor Group en Aldiana. “Roompot heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld tot grootste aanbieder van vakantieparken in Nederland en tot nummer 2 in Europa. Ik ben erg blij dat ik via deze positie mee kan bouwen aan de nationale en internationale groei van Roompot en de positieve evolutie van de tevredenheid van gasten nog meer zal kunnen versterken met mijn team.”
Per 1 april gaat Bastiaan Overeem (34) in het team ‘Destination Development’ van NBTC aan de slag in de functie van programmamanager. Met de aanstelling van Bastiaan onderstreept NBTC haar ambitie om richting te geven aan de ontwikkeling en innovatie van relevant aanbod van de bestemming Nederland. Hiervoor was Bastiaan Merkleider bij Toerisme Veluwe Arnhem Nijmegen. Hij heeft zich de
82
afgelopen jaren ingezet voor het ontstaan van VisitVeluwe als onderdeel van Toerisme Veluwe Arnhem Nijmegen als geheel. Herre Dijkema, directeur Toerisme Veluwe Arnhem Nijmegen: “Zijn niet aflatende enthousiasme en drive heeft ervoor gezorgd dat de toeristische samenwerking op de Veluwe een grote impuls heeft gekregen. Ik vind het jammer dat hij vertrekt, maar ben tegelijkertijd trots op het feit dat ‘onze’ Veluwse man het NBTC gaat versterken en vanuit daar de bestemmingsontwikkeling in Nederland verder gaat vormgeven.”
Hans Gilissen is de nieuwe voorzitter van het Landelijke Bestuur van de vereniging IVN en van de Raad van Toezicht van de Stichting IVN. Dit werd bekrachtigd op de vergadering van 14 december 2019. Hans Gilissen was tot eind 2019 burgemeester van Venray en in die functie heeft hij veel bijgedragen aan het behoud van natuur en groen in zijn gemeente. Bij resort Hof van Saksen in Drenthe, onderdeel van Landal GreenParks, is Eric van der Heijden (50) benoemd tot General Manager. Hij volgt Roland Rozenbroek op, die zich per 1 mei aanstaande gaat richten op hospitality-ondersteuning van nieuwe projecten en op uitbreiding van Hof van Saksen. Eric van der Heijden kwam in 2016 in dienst bij Hof van Saksen als Food & Beverage Manager. In die functie ontwikkelde hij twee nieuwe horecaconcepten. In zijn latere functie van Commercieel Manager legde hij onder meer de basis van de Hof van Saksen Academy, een Beroeps Begeleidende Leerweg die het Drenthe College, Werkplein Drentsche
Aa en Hof van Saksen begin 2019 zijn gestart, waarbij studenten één dag in de week college volgen en daarnaast op Hof van Saksen werken. Van der Heijden startte zijn loopbaan bij Center Parcs, waar hij diverse managementfuncties bekleedde op parken in Nederland, België en Duitsland. Daarna implementeerde hij voor Vijverborgh Adviesgroep de horecaconcepten op Hof van Saksen in 2012 en gaf mede vorm aan de horeca-organisatie. Ook begeleidde hij organisaties als consultant en was onder andere betrokken bij de opstart van The Colour Kitchen. Vervolgens was hij zelfstandig ondernemer horeca-, retail- en recreatie-exploitaties op zowel strategisch, tactisch als operationeel niveau.
Melissa van Rooij is als winnaar van de The NXT GM Challenge van 1 september 2020 tot 1 september 2021 General Manager van Postillion Hotel Amersfoort Veluwemeer. Daarna mag ze de sleutel doorgeven aan een nieuw aanstormend talent. Vanaf juni 2020 kunnen talenten zich aanmelden voor de derde editie van The NXT GM Challenge. The NXT GM Challenge is een wedstrijd waarin net afgestudeerden of laatstejaars studenten van de Nederlandse Hotel Management Scholen strijden voor hun droombaan; General Manager van vier sterren locatie Postillion Hotel Amersfoort Veluwemeer.
Vakdag Het nieuwe dagje uit
WaterGoed! Valburg
Dinsdag 23 juni 2020
Topsprekers
Inspirerende locatie
Beursplein
Je krijgt een inspirerend programma aangeboden met nationale en internationale sprekers die hun unieke concepten aan je presenteren. Je maakt kennis met de nieuwste innovaties en krijgt volop tips & tricks om je onderneming klaar te maken voor de toekomst. Natuurlijk is er in het programma volop ruimte om je netwerk uit te breiden.
We zijn de hele dag te gast bij WaterGoed! te Valburg (nabij Nijmegen) dat exclusief voor ons beschikbaar is. Kom kijken hoe WaterGoed! van outdoor sportbedrijf naar evenementenlocatie is veranderd.
Op de vakdag presenteren onze partners hun nieuwste innovaties op het Innovatieplein. Zij zitten bovenop nieuwe attracties die meer bezoekers naar jouw lokatie kunnen trekken. Daarmee is jouw locatie altijd up-to-date en staat daarmee bovenaan de bucketlijstjes van de consument.
Tickets >> www.hetnieuwedagjeuit.nl advertentie-2020.indd 1
13/02/2020 13:46
WELT DER FREIZEIT - VAKBEURS 7 EN 8 OKTOBER 2020 Een beurs die op een camping lijkt Kom langs en laat je overtuigen! Dit jaar betreed je als bezoeker een 7.000 m² groot campingterrein. Wanneer je eenmaal de slagboom gepasseerd bent, ga je via de receptie en speeltoestellen naar de innovatieplaats, de waterattracties of het glampingbos met comfortabele kampeermogelijkheden. Hier ontmoeten nieuwe trends en bewezen succesformules elkaar. Zonder twijfel één van de vele highlights: een escaperoom in een glampingtent! Ook interessant zijn de twee nieuwe beurspleinen: kassasystemen/recepties en inflatables.
Wellness Attracties Virtual Reality Glamping en nog veel meer
Griether Str. 110-120
47546 Kalkar
www.weltderfreizeit.de
+49 2824 / 910155