8
> nu mis ik Amir Shah. Hij behoorde tot de minst populaire etnische groep in Afghanistan, de Hazara’s, en kon in de jaren negentig bij iedereen het ijs breken en je uit precaire situaties redden. In die tijd stonden vele partijen mujahedeen elkaar naar het leven en terroriseerden ze de bevolking. Met Amir Shah kon je door de frontlinie heen, langs een Talibaan-checkpoint, of op de thee bij Hezb-e-Islami supremo Hekmatyar – tegenwoordig hoog op de lijst van gezochte terroristen. Als premier kreeg Hekmatyar ruzie met zijn eigen regering en liet daarom iedere dag raketten de stad inschieten. In dit gebied zijn veel van zijn aanhangers en allerlei Talibaan-adepten. Hezbollah zegt dat hij hier laat op de dag niet graag komt. Hij heeft al eens plankgas moeten wegrijden voor gewapende belagers. Nog een beruchte plek wacht: Kunduz. Daar kunnen we ook maar beter snel doorheen. De grote wegen hier zouden min of meer veilig zijn, mede door de aanwezigheid van de Duitse ISAF, maar buiten de stad regeren de Talibaan in grote delen van de provincie. Op minder dan tien kilometer van Kunduz-stad zijn meisjesscholen gesloten nadat de Talibaan dreigementen hadden verspreid via hun beruchte ‘nachtbrieven’. We rijden Kunduz binnen op het moment dat de moskee uitgaat na de vrijdagdienst. Tientallen mannen met tulbanden en hoogwaterbroeken kuieren in de schaduw van de moerbeibomen. De tulbanden zijn bepaald geen bewijs van extremisme, maar de hoogwaterbroeken zijn wel typisch voor een steile versie van islam. Je zou geen stof mogen verspillen en sober moeten leven volgens deze protocalvinisten. Stof voor een hoofddoek of boerka mag men blijkbaar wel heel ruim nemen. Eind van de middag gaat de vlak geasfalteerde weg bij Keshim plots over in een gebutste, onverharde. Enkele jaren geleden is men begonnen aan het moderniseren van deze belangrijkste weg in de provincie Badakhshan. Nu wordt gefluisterd dat voor de aanleg van de weg niet het oorspronkelijke budget van 500 miljoen dollar beschikbaar kwam, maar slechts 120 miljoen omdat het van de ene naar de andere aannemer en allerlei onderaannemers ging en iedereen een flinke winst afroomde. Over de laatste 100 kilometer doen we vijf uur. Op enkele punten is de weg geblokkeerd. De wegwerkers blazen zich met dynamiet door de bergen heen. Het verkeer wacht tot grote machines rotsblokken en puin uit de weg schuiven. Het regent uren aan een stuk en het is inmiddels donker. Het water van de Kokcha-rivier stroomt de weg op en herhaaldelijk loopt het verkeer vast. Mannen uit de dorpen zwoegen langs de weg, werpen dammen op en proberen het water te kanaliseren. We kunnen geen twintig meter ver zien. De mannen duwen en trekken de auto’s een voor een door de modder. Een hand steekt door het raampje:
„100 Afghani!”, ongeveer 1,50 euro. Hezbollah protesteert. Wij geïrriteerd: „Schiet op, geef hem dat geld.” We zijn allemaal gesloopt als we tegen negen uur Faizabad binnenrijden. Het is pikdonker. Er is geen elektriciteit.
9
Faizabad De hoofdstad van de provincie Badakhshan is veranderd in een modderzee. De onverharde wegen zijn gesmolten in de regen en dikke zwarte wolken pakken zich alweer samen boven de bergen. We horen dat de weg achter ons nu dicht is. Wij waren zo’n beetje de laatsten die er doorheen kwamen. Na ons is een ander busje met vijftien inzittenden door de Kokcha meegesleurd; acht passagiers werden gered, zeven verdronken er. We glibberen door de modder naar het politiebureau aan de andere kant van de stad. Hoofdcommissaris voor de provincie Kemtuz heeft de eerste verslagen binnen over de schade in verschillende districten. Hij somt op: „51 kilometer weg is vernield, 7.963 jeribs landbouwgrond [1 jerib is 1/5 hectare, red.], 41 microhydro-elektriciteitsvoorzieningen, 43 kilometer irrigatiekanalen, 4.681 schapen en geiten verdronken, 62 drinkwatersystemen vernield, 61 mensen dood, 22 gewond, 1.385 huizen geheel of gedeeltelijk ingestort.” Kemtuz vreest dat de totale schade nog veel groter zal zijn. Hij geeft ons het telefoonnummer van de commissaris in Shahr-e-Bozorg, het district waar wij heen willen: „Het is misschien niet 100 procent veilig, maar wel 99 procent”, zegt Kemtuz. „Maar er is wel een oorlog gaande in Afghanistan, dus laat me alsjeblieft weten waar je heengaat.” Vier dagen zitten we vast in Faizabad. De provincie Badakhshan heeft ongeveer een miljoen inwoners en is net iets groter dan Nederland. Er is haast geen enkele verharde weg. Wegen en paden zijn moeilijk begaanbaar. Vanuit sommige dorpen is het meer dan tien dagen lopen naar Faizabad. De hoofdstad met zo’n 50.000 inwoners is pittoresk, liggend in de zon met besneeuwde bergtoppen op de achtergrond. In de regen is het een miserabele modderboel. We kopen extra sokken op de markt. Iedere avond geven we een blik bonen aan de kok van het nieuwe restaurant Kabul Faizabad Chicken Burger. Die maakt hij klaar met een tomaatje, een ui en wat kruiden, frietjes of gebakken rijst met groenten erbij. Zijn take away-doosjes zeggen: „Best Food in Badakhshan.” We weten wat ons te wachten staat in de dorpen: brood met zand, gebakken eieren en thee.
De onverharde wegen zijn gesmolten in de regen en dikke zwarte wolken pakken zich alweer samen boven de bergen
Shahr-e-Bozorg Als de weg iets uitgehard is, huren we een auto met vierwielaandrijving. De schade die we onderweg tegenkomen is enorm. Isa Khan, een jongen van veertien, wijst naar het weggespoelde land van zijn familie. Ze hadden graan >
Schooljongens tijdens het speelkwartier bij de dorpsschool van Shikhan, bovenop de berg.