14หลักการเดินสำรวจโรงงาน

1

หลักการเดินสารวจโรงงาน (WALKTHROUGH SURVEY)

22/05/2559

อาชีวอนามัย <อ.ปางก์เพ็ญ เหลืองเอกทิน :สาขาวิชาอาชีวอนามัยและความปลอดภัย >

แหล่งค้นคว้าเพิ่มเติม 2

การเดินสารวจโรงงาน http://www.summacheeva.org/index_article_walkthrough.htm

แบบฟอร์มการเดินสารวจโรงงาน http://www.summacheeva.org/index_share_54_walk_form.htm

อาชีวอนามัย <อ.ปางก์เพ็ญ เหลืองเอกทิน :สาขาวิชาอาชีวอนามัยและความปลอดภัย >

22/05/2559

การเดินสารวจโรงงาน (walkthrough survey) 3

การเดินสารวจโรงงาน (walkthrough survey) เป็นคาที่ใช้กันทั่วไป ซึ่งปกติจะหมายถึงการ ที่เจ้าหน้าที่ของโรงงาน (factory staff) หรือบุคคลจากภายนอก (visitor) เข้าไปเยี่ยม สารวจภายในพื้นที่การผลิตของโรงงาน กล่าวอย่างจาเพาะเจาะจงขึ้น คาว่า การเดินสารวจโรงงาน (walkthrough survey) นั้น หมายถึงการเดินอย่างละเอียดถี่ถ้วนพอสมควร หากไม่ได้เข้าไปภายในพื้นที่การผลิต เพียงแต่นั่งคุยกันในพื้นที่ต้อนรับของโรงงาน กิจกรรม เช่นนี้เราไม่เรียกว่าการเดินสารวจโรงงาน แต่อาจจะเรียกว่าการเยี่ยมโรงงาน (plant visit) หรือได้รับการนาชมโรงงาน (plant tour) แทนน่าจะเหมาะสมกว่า

อาชีวอนามัย <อ.ปางก์เพ็ญ เหลืองเอกทิน :สาขาวิชาอาชีวอนามัยและความปลอดภัย >

22/05/2559

1) วัตถุประสงค์ของการเดินสารวจโรงงาน 4

1.

2.

3.

4.

5.

6.

เดินสารวจเพื่อประเมินความเสี่ยงต่อการสัมผัสสิ่งคุกคามในแผนกต่างๆ ของโรงงาน เดินสารวจเพื่อจะวางแผนการตรวจสุขภาพให้กับคนทางาน เดินสารวจเพื่อประเมินคุณภาพ ในกรณีที่มีการจัดทามาตรฐานคุณภาพของโรงงาน การเดินสารวจเมื่อโรงงานเปลี่ยนเครื่องจักรใหม่หรือเปลี่ยนกระบวนการผลิตใหม่ การเดินสารวจเพื่อประเมินการกลับเข้าทางานของคนทางานที่เจ็บป่วย เดินสารวจเพื่อตรวจสอบหรือสอบสวนเหตุการณ์ เมื่อเกิดกรณีบาดเจ็บหรือเจ็บป่วยจาก การท างาน หรือเกิดการร้ อ งเรี ยนในเรื่ องการดูแลสุ ขภาพของลู กจ้างไปที่ กระทรวง แรงงาน

อาชีวอนามัย <อ.ปางก์เพ็ญ เหลืองเอกทิน :สาขาวิชาอาชีวอนามัยและความปลอดภัย >

22/05/2559

2) การเตรียมตัวก่อนเดินสารวจ 5

1.

ทบทวนวัตถุประสงค์ของการเดินสารวจว่าเราจะไปเดินสารวจเพื่ออะไร

2.

ดูหมายเลขติดต่อ บุคคลที่เราจะไปติดต่อ หากเป็นโรงงานที่ไม่เคยไปมาก่อนอาจต้องเตรียมแผน ที่สาหรับการเดินทางไป หรือติดต่อให้ทางโรงงานนารถมารับ

3.

คืนวันก่อนไปสารวจจึงควรนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ งดเครื่องดื่มของมึนเมาทุกชนิด

4.

จัดเตรียมอุปกรณ์และทีมงาน หากเป็นการเดินสารวจร่วมกับบุคลากรสาขาอาชีพอื่น ควรนัด หมายผู้ร่วมทีมให้ทราบวันเวลาและสถานที่นัดหมาย

5.

อุปกรณ์ที่จาเป็น เช่น ปากกา กระดาษจด แบบฟอร์มการเดินสารวจ

6.

จัดเตรียมเครื่องตรวจวัดไว้ล่วงหน้า

7.

อุปกรณ์ป้องกันอันตรายส่วนบุคคล

8.

กรณี ที่ ต้ อ งการข้ อ มู ล ของโรงงานควรแจ้ ง ให้ ท างโรงงานทราบล่ ว งหน้ า เช่ น รายละเอี ย ด กระบวนการผลิต หรือรายละเอียดข้อมูล Material Safety Data Sheet (MSDS)

อาชีวอนามัย <อ.ปางก์เพ็ญ เหลืองเอกทิน :สาขาวิชาอาชีวอนามัยและความปลอดภัย >

22/05/2559

3) แนวทางปฏิบัติตัวในการเดินสารวจโรงงาน 6

1. ควรรักษากริยามารยาทให้เรียบร้อยและใช้คาพูดที่สุภาพเสมอ 2. การแต่งกายควรรัดกุม ใส่เสื้อผ้าที่หนาและเรียบร้อย ผู้หญิงควรใส่กางเกงมากกว่ากระโปรง รองเท้าควรใส่รองเท้าหุ้มส้น ไม่ควรใส่รองเท้าแตะหรือรองเท้าส้นสูง 3. หากมี ก ฎให้ ใ ส่ร องเท้ านิ ร ภัย ก็ ค วรใส่ ร องเท้ านิร ภั ย เข้ าไปเสมอ ผู้ ห ญิ ง ที่ ผ มยาวควรผู ก รั ด ให้ เรียบร้อย หากมีกฎให้ใส่หมวกนิรภัยก็ควรปฏิบัติตาม 4. ให้ความร่วมมือกับทางโรงงาน ปฏิบัติตามกฎข้อบังคับของทางโรงงานอย่างเคร่งครัดเสมอ ใส่ อุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคลที่ทางโรงงานจัดเตรียมมาให้ใส่ เพื่อความปลอดภัยของผู้เดินสารวจ 5. ไม่พูดคุยหยอกล้อกันระหว่างที่เดินสารวจโรงงาน นอกจากจะเสียมารยาทแล้วอาจทาให้เกิด อุบัติเหตุได้ง่ายอีกด้วย การเดินควรเดินด้วยความสารวม ถ้าไปหลายคนให้เดินเป็นแถว รวมกลุ่ม กันไว้ อย่าเดินแยกออกไปไกลๆ คนเดียว อาจหลงทาง หรือหลงไปตรงจุดที่เป็นอันตรายได้ อาชีวอนามัย <อ.ปางก์เพ็ญ เหลืองเอกทิน :สาขาวิชาอาชีวอนามัยและความปลอดภัย >

22/05/2559

3) แนวทางปฏิบัติตัวในการเดินสารวจโรงงาน (ต่อ) 7

6. ไม่ดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ทุกชนิดก่อนไปเดินสารวจโรงงาน เนื่องจากอาจทาให้เกิด อาการเมาค้าง เมื่อไปเดินสารวจโรงงานที่มีจุดอันตรายอาจทาให้เกิดอุบัติเหตุได้ง่าย 7. ไม่ สู บ บุ ห รี่ โดยเฉพาะในบริ เ วณที่ มี ป้ า ยห้ า ม มั ก มี ก ฎให้ ฝ ากอุ ป กรณ์ ที่ ส ามารถก่ อ ประกายไฟได้ทุกชนิดไว้ เช่น บุหรี่ ไฟแช็ค โทรศัพท์มือถือ กล้องถ่ายรูป ก็ควรปฏิบัติ ตามอย่างเคร่งครัด 8. หากต้องการถ่ายรูปกระบวนการผลิต ต้องขออนุญาตทางเจ้าหน้าที่โรงงานก่อนเสมอ 9. ปฏิบตั ติ ามป้ายห้ามหรือป้ายคาสั่งต่างๆ ที่ติดไว้ บริเวณที่มีป้ายห้ามเข้าก็ต้องไม่เดินเข้า ไป หากจาเป็นต้องเข้าไปเพื่อประโยชน์ในการเก็บข้อมูล ก็ต้องขออนุญาตเจ้าหน้าที่ของ โรงงานที่พาเดินสารวจก่อนเสมอ ไม่แตะต้องเครื่องจักร หรือสูดดมสารเคมีใดๆ ก่อนที่ จะได้รับทราบว่าสิ่งนั้นคืออะไร และได้รับอนุญาตแล้ว อาชีวอนามัย <อ.ปางก์เพ็ญ เหลืองเอกทิน :สาขาวิชาอาชีวอนามัยและความปลอดภัย >

22/05/2559

3) แนวทางปฏิบัติตัวในการเดินสารวจโรงงาน (ต่อ) 8

10. มีสติและสมาธิในการเดินสารวจ 11. ไม่หยิบฉวยของอะไรก็ตามในโรงงานติดไม้ติดมือกลับมาบ้านโดยเด็ดขาด 12. หากจ าเป็ น ต้ อ งเก็ บ ตั ว อย่ า งชิ้ น ส่ ว นใดๆ ก็ ต ามในโรงงานไปวิ เ คราะห์ เ พื่ อ ช่ ว ยในการ วินิจฉัยโรคของคนทางานแล้ว ต้องขออนุญาตทางโรงงานก่อนเสมอ 13. ในการพูดคุยกับเจ้าหน้าที่ของโรงงาน ควรพูดคุยในทางสร้างสรรค์ ไม่ข่มขู่ ไม่พยายามซักถาม แบบเค้นหาความจริง

14. หากต้องการซักถามพนักงานที่กาลังทางานอยู่ โดยเฉพาะคนที่ทางานในสายการผลิตซึ่งต้อง ทางานอย่างต่อเนื่องตลอดเวลา ควรขออนุญาตเจ้าหน้าที่ของโรงงานที่พาเราเดินสารวจ เสียก่อน อาชีวอนามัย <อ.ปางก์เพ็ญ เหลืองเอกทิน :สาขาวิชาอาชีวอนามัยและความปลอดภัย >

22/05/2559

4) ขั้นตอนการเดินสารวจโรงงาน 9

ก่อนเดินสารวจโรงงาน เจ้าหน้าที่มาทาการชี้แจงข้อมูลของโรงงานสั้นๆ ให้ฟังในการประชุมเปิด (open meeting) ถ้ามีการขอข้อมูลไว้ล่วงหน้า เช่น รายการสารเคมีที่ใช้ ผลการตรวจวัดทาง สิ่งแวดล้อม ผลการตรวจสุขภาพเมื่อปีก่อนๆ ควรร้องขอให้ทางโรงงานนาข้อมูลนั้นมาเตรียมไว้ ตั้งแต่ช่วง แรกที่พบกันนี้ ทางฝั่งแพทย์ควรแนะนาตัว แนะนาทีมงาน และบอกวัตถุประสงค์ในการ เดินสารวจให้ทางผู้บริหารและเจ้าหน้าที่ของโรงงานทราบ  การเดินควรเดินร่วมไปกับทางเจ้าหน้าที่ของโรงงานที่พาเดินสารวจ ปฏิบัติตามกฎความ ปลอดภัยอย่างเคร่งครัด แนวทางการปฏิบัติตัวระหว่างการเดินสารวจ รายละเอียดดังใน ข้อที่ 3) รายละเอียดสิ่งที่ควรสังเกต ควรเก็บข้อมูล และควรทาการประเมิน  หลังจากเดินสารวจเสร็จ ควรที่จะมีการประชุมสรุป (close meeting) อีกครั้ง เพื่อเปิด โอกาสให้ทางโรงงานได้ซักถามสิ่งที่สงสัย เก็บข้อมูลเพิ่มเติมในส่วนที่ยังไม่ได้ข้อมูล และนัด หมายการดาเนินการอย่างอื่นต่อไป (ถ้ามี) อาชีวอนามัย <อ.ปางก์เพ็ญ เหลืองเอกทิน :สาขาวิชาอาชีวอนามัยและความปลอดภัย >

22/05/2559

5) ข้อมูลที่ควรเก็บและซักถาม 10

1. ข้อมูลติดต่อ

อาชีวอนามัย <อ.ปางก์เพ็ญ เหลืองเอกทิน :สาขาวิชาอาชีวอนามัยและความปลอดภัย >

22/05/2559

5) ข้อมูลที่ควรเก็บและซักถาม 11

2. ข้อมูลเกี่ยวกับลักษณะโรงงาน

นโยบาย วัฒนธรรมองค์กร โรงงานก่อตั้งมากี่ปี มีโรงงานในเครือกี่แห่ง หากเป็น บริษัทข้ามชาติมีบริษัทแม่อยู่ที่ประเทศอะไร มีวัฒนธรรมองค์กรเป็นอย่างไรบ้าง ที่ต้องทราบเพื่อที่จะได้ประเมินได้ว่า จะสามารถดาเนินการทางด้านอาชีวอนามัย กับโรงงานนี้ได้มากน้อยเพียงใด ข้อมูลในประเด็นเหล่านี้บางเรื่องอาจถามตรงๆ ไม่ได้ แต่ต้องอาศัยการสังเกตเอาเป็นหลัก อาชีวอนามัย <อ.ปางก์เพ็ญ เหลืองเอกทิน :สาขาวิชาอาชีวอนามัยและความปลอดภัย >

22/05/2559

12

3.ข้อมูลทั่วไป เกี่ยวกับคนทางาน

อาชีวอนามัย <อ.ปางก์เพ็ญ เหลืองเอกทิน :สาขาวิชาอาชีวอนามัยและความปลอดภัย >

22/05/2559

13

4.ข้อมูล เกี่ยวกับความปลอดภัย

อาชีวอนามัย <อ.ปางก์เพ็ญ เหลืองเอกทิน :สาขาวิชาอาชีวอนามัยและความปลอดภัย >

22/05/2559

14

4.ข้อมูล เกี่ยวกับความปลอดภัย (ต่อ)

อาชีวอนามัย <อ.ปางก์เพ็ญ เหลืองเอกทิน :สาขาวิชาอาชีวอนามัยและความปลอดภัย >

22/05/2559

5) ข้อมูลที่ควรเก็บและซักถาม 15

5.ข้อมูลเกี่ยวกับเครื่องจักร หน้าที่ของเครื่องจักร การบารุงรักษา การซ่อมแซม และการทาความสะอาด รายละเอี ย ดกระบวนการบ ารุ ง รั ก ษา การท าความสะอาด รวมถึ ง กระบวนการพิเศษที่ทาไม่บ่อย (non-routine process) ต่างๆ นี้ อาจทา ให้คนทางานต้องสัมผัสกับสิ่งคุกคามในปริมาณที่มากเป็นพิเศษ เช่น ปกติ ทางานสูดดมไอสารเคมีเพียงเล็กน้อย แต่ทุก 2 ปีจะต้องเข้าไปในถังสารเคมี เพื่อล้างทาความสะอาด ซึ่งทาให้ต้องสัมผัสกับสารเคมีเต็มที่ เหล่านี้จัดว่ามี ประโยชน์ในการประเมินความเสี่ยงของคนทางานด้วย อาชีวอนามัย <อ.ปางก์เพ็ญ เหลืองเอกทิน :สาขาวิชาอาชีวอนามัยและความปลอดภัย >

22/05/2559

16

6.ข้อมูลรายละเอียด กระบวนการผลิต ในโรงงานบางแห่งอาจมีการทาเป็นเอกสารสรุป หรือ ทาเป็นแผนผัง (flow chart) เอาไว้ให้เรียบร้อยแล้ว แต่หากไม่มี ข้อมูลส่วนนี้ก็จะได้จากการสอบถามและ จดบันทึกขณะเดินสารวจนั่นเอง ข้อมูลนี้จะทาให้เรา ทราบว่าในแต่ละแผนกจะต้องทาหน้าที่อะไรบ้าง สัมผัสสิ่งคุกคามอะไรบ้าง อาชีวอนามัย <อ.ปางก์เพ็ญ เหลืองเอกทิน :สาขาวิชาอาชีวอนามัยและความปลอดภัย >

22/05/2559

5) ข้อมูลที่ควรเก็บและซักถาม 17

แผนก........................................ รายละเอียดการทางาน ....................................................................................................................... .............................................................................................................. สิ่งคุกคาม (Hazards) รายละเอียด การตรวจสุขภาพ การจัดพื้ นที่ (house keeping) ด้านความปลอดภัย (safety) ด้านกายภาพ (physical) ด้านเคมี (chemical) ด้านชีวภาพ (biological) ด้านการยสาสตร์ (Ergonomic)

ด้านจิตสังคม (psychosocial)

22/05/2559

6) สิ่งที่ควรสังเกตและประเมิน 18

1. สภาพสิ่งแวดล้อมทั่วไปของโรงงาน (general environment)  การรักษาความสะอาด การบารุงรักษาสถานที่ (housekeeping)  การจัดวางผังโรงงาน (layout)  การจัดสภาพแวดล้อม เป็นอย่างไร ขนาดพื้นที่ใหญ่โตหรือคับแคบ การระบายอากาศเป็น อย่างไร รู้สึกอึดอัดเมื่ออยู่ในอาคารการผลิตหรือไม่ 2. การดูแลด้านความปลอดภัย (safety environment)  มีการวางของไว้ระเกะระกะหรือไม่  พื้นโรงงานเรียบดีหรือไม่ ลื่นหรือไม่  มีเศษโลหะ เศษตะปู ตกอยู่หรือไม่  มีการตีเส้นและทาสีที่พื้นเพื่อเพิ่มความปลอดภัยหรือไม่  มีทางหนีไฟหรือไม่ มีป้ายบอกทางหนีไฟหรือไม่ มีถังดับเพลิงหรือไม่  มีป้ายเตือนเขตห้ามเข้าหรือไม่ ที่สูงมีราวกั้นกันตกหรือไม่  ที่เก็บสารเคมีมีป้ายเตือนหรือไม่ เขตอันตรายไฟฟ้าแรงสูงมีป้ายเตือนหรือไม่  ที่อับอากาศมีป้ายเตือนหรือไม่ มีโอกาสเกิดไฟฟ้าดูดที่จุดใดหรือไม่ เหล่านี้เป็นต้น อาชีวอนามัย <อ.ปางก์เพ็ญ เหลืองเอกทิน :สาขาวิชาอาชีวอนามัยและความปลอดภัย >

22/05/2559

6) สิ่งที่ควรสังเกตและประเมิน (ต่อ) 19

3. การสัมผัสสิ่งคุกคาม (hazard) ของคนทางานแต่ละแผนก  สิ่ ง คุ ก คามทางกายภาพ (แสงมื ด ไป แสงสว่ า งจ้ า ไป เสี ย งดั ง เกิ น ไป แรงสั่ น สะเทื อ น กัมมันตภาพรังสี ความร้อน ความหนาวเย็น ความกดอากาศ)  ชีวภาพ (เชื้อแบคทีเรีย เชื้อไวรัส เชื้อรา เชื้อปรสิต พยาธิ สัตว์มีพิษ)  เคมี (สารเคมีทั้งในรูป แก็ส ไอระเหย ละออง ฟูม ฝุ่น)  การยศาสตร์/ชีวกลศาสตร์ (ท่าทางการทางานที่ไม่สะดวกสบาย ความแออัด การทาท่าทางซ้าๆ การยกของหนัก)  หรือทางด้านจิตสังคม (วัฒนธรรมองค์กรที่กดดัน ปัญหาศีลธรรมในองค์กร การอยู่กะ การทางาน มากชั่วโมงเกินไป)  นอกจากดูว่าสัมผัสสิ่งคุกคามชนิดใดแล้ว ต้องพิจารณาด้วยว่าการได้รับสัมผัสสิ่งคุกคามนั้นมี ปริมาณมากน้อยเพียงใด  ถ้าเป็นทางด้านเคมีคนทางานได้รับเข้าสู่ร่างกายทางไหน ทางการหายใจ ทางการกิน หรือทางการ ดูดซึมเข้าสู่ผิวหนัง ควรจาแนกออกเป็นรายแผนกหรือรายบุคคลถ้าสามารถทาได้ ตามรายการของ สิ่งคุกคามที่สัมผัสแต่ละอย่าง 22/05/2559

6) สิ่งที่ควรสังเกตและประเมิน (ต่อ) 20

4. การดูแลด้านสวัสดิการ (welfare) และสุขอนามัยทั่วไป (general hygiene)  มีน้าให้ดื่มหรือไม่ เพียงพอหรือไม่  มีโรงอาหารหรือจัดพื้นที่ให้กินอาหารหรือไม่  ให้เวลาหยุดพักที่เพียงพอหรือไม่  มีอ่างล้างมือจัดเตรียมไว้ให้หรือไม่ มีห้องน้าจัดไว้เพียงพอหรือไม่ ห้องน้ามีสภาพอย่างไร  กรณีโรงงานที่ ท างานกับสารเคมีอั น ตราย มีห้ อ งอาบน้ าและห้ อ งเปลี่ ยนเสื้ อ ผ้ าจัดไว้ ใ ห้ คนทางานอาบน้าก่อนกลับบ้านหรือไม่  มีชุดยูนิฟอร์มแจกให้หรือไม่  มีรถรับส่งหรือค่าน้ามันให้หรือไม่  ตู้ยาและห้องพยาบาลจัดไว้ให้หรือไม่ อาชีวอนามัย <อ.ปางก์เพ็ญ เหลืองเอกทิน :สาขาวิชาอาชีวอนามัยและความปลอดภัย >

22/05/2559

6) สิ่งที่ควรสังเกตและประเมิน (ต่อ) 21

5. การจัดอุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคล (personal protective equipment หรือ PPE)  มีการจัดอุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคลให้แก่คนทางานหรือไม่ ถ้ามีแจก มีเพียงพอหรือไม่ คุณภาพดีพอหรือไม่ ถูกชนิดกับสิ่งคุกคามที่คนทางานสัมผัสหรือไม่ 6. การดูแลรักษาสิ่งแวดล้อม (environmental management)  มีความใส่ใจต่อสิ่งแวดล้อมมากน้อยเพียงใด มีการควบคุมสารพิษที่ปล่อยออกสู่อากาศ (air emission) หรือไม่ มีระบบบาบัดน้าเสีย (waste water management) หรือ ไม่มีการกาจัดขยะ (waste management) อย่างถูกวิธีหรือไม่ เหล่านี้เป็นต้น

อาชีวอนามัย <อ.ปางก์เพ็ญ เหลืองเอกทิน :สาขาวิชาอาชีวอนามัยและความปลอดภัย >

22/05/2559

ฝึกการเดินสารวจ (ใช้เวลา 1 ชั่วโมง) 22

ให้นักศึกแบ่งกลุ่ม เพื่อเดินสารวจสิ่งที่เป็นอันตรายใมหาวิทยาลัย ดังนี้ 1. โรงอาหาร 2. สระว่ายน้า 3. หอพักนักศึกษาพยาบาล 4. อาคารวิทยบริการ 5. อาคารจอดรถ (ตึก 15 ชั้น) 6. อาคารศูนย์วิทยาศาตร์ (คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี) 7. กองกิจการนักศึกษา 8. ที่ทาการฝ่ายอาคารสถานที่ อาชีวอนามัย <อ.ปางก์เพ็ญ เหลืองเอกทิน :สาขาวิชาอาชีวอนามัยและความปลอดภัย >

22/05/2559