Even je aandacht graag
Als er een gekleurde s�cker op het adrese�ket klee�, heb je volgens onze laatste info je lidgeld voor 2024 nog niet betaald.
Nog even ter herinnering: in het NATUUR.BLAD dat je vorige december in de bus kreeg, zat je lidkaart voor 2024 er wel bij, maar dat betekent niet automa�sch dat je al betaalde.
Wil je dit nog eens nakijken? Het is echt van belang dat je lid blij� van Vlaanderens grootste natuurclub! Bedankt om alsnog € 38 over te schrijven op rekeningnummer BE17 2300 0442 3321 met vermelding “Lidgeld 2024” en je lidnummer.
Wil jij peter of meter worden?
Het beheer en onderhoud van onze gebieden vragen veel aandacht. De nodige ingrepen worden dan ook zorgvuldig gepland.
Af en toe gebeurt het echter dat een gebied er door onvoorziene omstandigheden niet zo fraai uitziet: bordjes vuil of verdwenen, een boom omgevallen over het wandelpad, iets forsere groei van braam of netels, …
Wil jij ons helpen en die zaken signaleren? Contacteer dan de conservator van het gebied waar je zoiets vaststelt (zie pagina 30) of stuur een mail naar: info@natuurpuntoudespoorweg.be
Alvast bedankt!
Belangrijke afdelingsdata voor het komende kwartaal (meer info op pagina’s 16 en 17):
12/05 Initiatie Qigong in de natuur (zie ook pagina 21)
20/06 Open bestuursvergadering
07/07 Zomerwandeling water-link bekken 1
Dit is het afdelingstijdschrift van Natuurpunt Oude Spoorweg. Artikels vallen onder de verantwoordelijkheid van de auteur. Noch de redactie, noch Natuurpunt kan aansprakelijk worden gesteld voor de inhoud van een artikel.
Werkten mee aan dit tijdschrift:
Auteurs: Bart Royens, Dirk Costrop, Jan Etienne, Johan Asselberghs, Johan Giglot, Judith Spillemaeckers, Karen Lantermann, Ludo Bakkovens, Marleen Van Puyvelde, Rebecca Pers.
Foto’s/kaarten: Clément Simons, Dirk Costrop, Eva Vermeulen, Johan Giglot, Karen Lantermann, Julie De Ceuster, Kris Vos, Luc De Naegel, Ludo Bakkovens, Marc Ameels, Nina Geuens, Peter Geschier, Rebecca Pers, Sonja Van Loock, Wim Annaert.
Verjoegen de zetduivels: Dirk Costrop, Jan Wijgerde, Johan Asselberghs, Karin Desfossés, Ludo Bakkovens, Marleen Van Puyvelde.
Wie ook zijn/haar tekst, tekeningen of foto’s wil zien verschijnen in het volgend nummer, stuurt ze uiterlijk 30 juni naar redactie@natuurpuntoudespoorweg.be
Dit tijdschrift werd gedrukt op cyclusprintpapier met vegetale inkten.
Foto cover: flyer Natuurpunt voor de verkiezingen van 2024
Beste natuurpunters
Hadden jullie ook het gevoel dat er de voorbije maanden een heksenjacht aan de gang was (en nog steeds is)? Alles wat met natuur, welzijn, gezondheid en klimaat te maken heeft: op de schop ermee. Dit zowel in Vlaanderen, in België als in Europa. Stikstof? Geen probleem! Biodiversiteit? Niet belangrijk! Natuurdecreet? Op de afvalberg ermee! Klimaatverandering? Kop in het zand …
En als exponent van de duivel leggen we meteen Natuurpunt op het schavot.
Het jammerlijke van dit alles is dat we wel degelijk medestander zijn van de boeren die voor een eerlijk loon vechten. De industriële agrosector heeft het hierbij mooi gespeeld: ze blijven zelf buiten schot en laten anderen de kastanjes voor hen uit het vuur halen. Volgend beeld blijft maar door mijn hoofd spoken: een arme boer die in een boom de tak afzaagt waar hij opzit en op de vaste grond de rijke agro-industrieel die de boer een kettingzaag aanreikt met de woorden: “Hiermee gaat het beter …”.
De pauzeknop zal het probleem jammer genoeg niet verhelpen. De stikstof- en klimaatboemerang komt beslist (en harder) terug. Hopelijk zien de beleidsmakers tijdig in dat het anders moet en kan. Dit met de nodige ondersteuning van de boeren die het echt nodig hebben en niet de sterk gesubsidieerde agro-industrie.
Daarnaast lijkt de wereld wel vol te lopen met lieden die kankeren op alles en nog wat. Lustig aangezwengeld door populistische politici en sociale media gaan onhaalbare beloften en halve waarheden en leugens viraal. De wereld wordt er hierdoor niet beter of vrolijker van.
Daarom ben ik blij dat we bij Natuurpunt tot een club van optimisten behoren. We blijven geloven dat we, door ons in te zetten in en voor de natuur, een meerwaarde creëren voor onze maatschappij. Meer bos, meer natuur, meer groen betekenen een boost voor de biodiversiteit maar ook voor het welzijn en welbevinden van iedereen.
Een dagje werken of wandelen in de natuur: ik voel alleszins het verschil. En jij?
Neem vlug een kijkje in onze activiteitenkalender, die staat vol met onze optimistenactiviteiten. Tot op een van onze uitstappen, inventarisaties of beheerwerken!
Dirk
Beleid
‘Als Natuurpunt echt zoveel macht had, dan stond de natuur er beter voor’
‘Wij pikken niet langer dat de landbouwlobby en de daaraan verbonden politici het boerenprotest op ons richten', zo schrijft vrijwilliger Bart Royens van Natuurpunt Markvallei.
Omdat we het niet beter zouden kunnen vertellen en ons ook zo voelen publiceren we integraal zijn brief in dit afdelingstijdschrift, een brief die ook in Knack verscheen.
‘Ze groeien niet aan de bomen: de werkers van de toegevoegde uren… Ze groeien niet aan de bomen: ze wonen in onze straat. Maar als het wintert en de haren wit, trekken rimpels als vraagtekens tussen de ogen. Want stilaan groeit het besef dat mogelijk een laatste generatie begonnen is aan wat de ruggengraat is van een land, een stad, een straat: het verenigingsleven en haar vrijwilligers.' Dit gedicht van Ina Stabergh, stadsdichter Diest, dat een ode brengt aan de Vlaamse vrijwilliger, raakt een gevoelig punt. Vrijwilligerswerk wordt steeds zeldzamer. Hoewel vergrijzing van de samenleving ook bij onze burgerbeweging een aandachtspunt is, gaat de bezorgdheid van de slotzin voor mijn organisatie niet op. Onze manier van werken lijkt immers aan te slaan. Meer dan 130.000 gezinnen zijn lid van Natuurpunt en we blijven groeien.
Toch verschijnen er de laatste maanden verschillende aanvallen die vrijwilligerswerk voor natuur op alle mogelijke manieren proberen te kortwieken. Zo zou Natuurpunt te groot en te machtig zijn geworden. Of concurreren we rechtstreeks om schaarse (sic) landbouwgrond in te palmen. In de nasleep van het boerenprotest vinden sommige politieke partijen en conservatieve landbouworganisaties het zelfs nodig om met de voeten vooruit te tackelen en ons verdacht te maken. Intimidatie door opgehitste boeren en uit lokale politieke hoek zijn geen uitzonderingen meer.
Uniek in de wereld
Deze ongefundeerde aanvallen hakken er hard in bij de tienduizenden vrijwilligers die zich elke dag onbetaald inzetten voor meer en betere natuur in Vlaanderen. Wij zijn immers het kloppende hart van onze organisatie. Nergens ter wereld zijn de burgers met een hart voor de natuur sterker verenigd dan in Vlaanderen. We beheren vrijwillig meer dan 28.000 hectare Vlaamse natuur in meer dan 500 verschillende natuurgebieden. Uniek aan ons model, zelfs wereldwijd, is dat vrijwilligers het initiatief nemen. We zorgen voor aankoop, beheer en openstelling van natuurgebieden. We doen aan wetenschappelijk studiewerk en gaan in gesprek met beleidsmakers.
Zo lopen er momenteel 48.000 mannen en vrouwen actief rond die kinderen kennis laten maken met de natuur, wandelpaden aanleggen in natuurgebieden en geld in het laatje brengen met het organiseren van spaghettidagen. Samen goed voor 2 miljoen uur vrijwilligerswerk in 2022. Zonder uitzondering doen al die mensen dit uit maatschappelijke betrokkenheid en idealisme. We vormen een gemeenschap met buren, boeren en dorpsgenoten, brengen mensen bijeen en gaan in tegen de dreigende verzuring in Vlaanderen.
Publiek geld voor publieke doelen
Is Natuurpunt echt te groot aan het worden? Ik betwijfel het. Als we echt macht hadden, dan stond de natuur er beter voor. Ik nodig iedereen uit om zich de vraag te stellen of de 2% van Vlaanderen die door Natuurpunt als Natuurreservaat wordt beschermd en voor het publiek opengesteld
wordt, eerder te veel dan wel te weinig is. Wie in de maatschappij is er trouwens zo zot en in staat om belee�are natuur voor iedereen te realiseren met minstens 30% eigen financiële middelen en een indrukwekkende, belangeloze inzet van duizenden vrijwilligers? Natuurpunt kan daarbij, gelukkig, beroep doen op fikse subsidie van de overheid.
We kiezen daarnaast bewust voor een sterk model van samenwerken. Zo werken we voor het beheer van natuurgebieden samen met meer dan 550 landbouwers. Zij mogen de grond, grasland, gratis gebruiken, op voorwaarde dat ze instemmen met een natuurvriendelijk beheer: nulbemesting, geen pesticiden en maaien van het hooi op het juiste tijdstip zodat insecten, broedvogels en planten alle kansen krijgen. Dit gaat om meer dan 5000 ha in Vlaanderen. We zien onze natuurgebieden graag ten goede komen aan de hele maatschappij. Ook aan de landbouwers die in onze gebieden actief zijn.
Fier om Natuurpunter te zijn
Ik schrijf deze brief namens iedereen die op publieke fora direct of indirect met pek en veren te kijk wordt gezet. Wij pikken niet langer dat de landbouwlobby en de daaraan verbonden politici het boerenprotest op ons richten. Ze spelen landbouw en natuur tegen elkaar uit als bliksemafleider. Daarmee laten ze én de bevolking én de boeren stikken. We hebben immers allemaal recht op een gezonde bodem, propere lucht en zuiver water. Wie in een land met de slechtste staat van de natuur, milieu en- natuurmaatregelen probeert af te zwakken, leidt de aandacht enkel af van de essentie. Een falend landbouwbeleid waar vooral de boer de dupe van is en rijke agri-reuzen van profiteren.
Ondanks alles doen wij koppig voort. Want hoop drijft ons in de overtuiging dat onze kinderen en kleinkinderen ons ooit dankbaar zullen zijn voor hun speelbos, hun kamsalamanders, hun wielewalen en nachtegalen, hun propere beek en al die andere kriebelbeestjes die wachten om ontdekt te worden. Want natuur is niet bedreigend, natuur is broodnodig!
Bart Royens is vrijwilliger Natuurpunt Markvallei. Hij schrijft deze bijdrage namens alle 180 Natuurpunt-afdelingen en 48.000 Natuurpunt-vrijwilligers.
Interview
Nina op het veld! Een verhaal over permacultuur, ufo’s en een kangoeroe.
Nina Geuens begroet me enthousiast en blijkt een echte spring-in-'t-veld te zijn. Ze is apetrots op haar kersverse veld waar allerlei fruitplanten, groenten, bloemen en nog véél meer lekkers en moois aan het groeien en bloeien zijn. Alles in permacultuur want Nina werkt met de natuur en de seizoenen mee, ze bestrijdt niets en gebruikt alleen maar groencompost (géén dierlijke meststoffen). Dus het zijn echt vegan groentes bij Nina. Alles is eetbaar, zelfs de hagen zoals olijfwilg, gele kornoelje, hazelaar, vlier, duindoorn of sleedoorn. In het weekend van 16-17 maart zwaaiden de deuren open en kwamen er vij�onderd bezoekers langs, veel meer dan verwacht. Alle groenteabonnementen zijn al uitverkocht, vertelt ze me glunderend. Daarmee haal je gedurende 40 weken elke zaterdag een groentepakket af. Het kost 500 euro voor de periode van 40 weken. Dus je betaalt zo’n 12,5 euro per week. Maar iedereen is elke zaterdag welkom, dus ook mensen zonder abonnement. Ik wil het hier op het erf gezellig maken met drankjes, soepjes, taart, zodat mensen kunnen meegenieten van de natuur en chillen. Het is dus echt een open boerderij. Er zullen dan naargelang wat er beschikbaar is ook losse pakke�en met groenten te koop zijn.
We vallen meteen met de deur in huis: hoe werkt zo’n groenteabonnement?
Het is dus niet de bedoeling om zelf te oogsten?
Neen: ik heb lang gewikt en gewogen, maar dit leek me uiteindelijk handiger omdat ik heel veel wil combineren op deze rela�ef kleine oppervlakte: 6.000 vierkante meter, wat voor een boer klein is. Dus de groentepakketjes op zaterdag zijn kant-en-klaar door mij geplukt en voorbereid. Maar er komen nog bloemen en klein fruit bij natuurlijk en dat wordt wel zelfoogst. Dan kunnen bezoekers zelf hun lekkere, eetbare boeketjes samenstellen.
Waar heb je die kennis over permacultuur vergaard?
Ik heb een opleiding permacultuur gevolgd en ik heb bijna drie jaar bij het Blozend Tomaatje in Vosselaar stage gelopen. Daar zag ik dat zelfpluk niet ideaal is om verschillende groenten op hetzelfde bed te combineren, omdat de oogsters niet al�jd zien wat je nog heb gezaaid en geplant naast de groenten die al wel kunnen worden geoogst .
Hoe ben je op deze plek in Duffel beland?
Ik huurde iets in de Rechtstraat tot iemand me vertelde dat deze boerderij in Duffel al een �jd te koop stond. Ik heb lang moeten onderhandelen om het te kunnen aankopen, want een startersbudget bij elkaar harken is niet evident. Daarom loopt er ook een crowdfunding, mensen die mijn groene droom financieel een duwtje in de rug willen geven, kunnen dit via h�ps://www.gofundme.com/f/opstart-ninaop-het-veld.
Om aan te tonen dat ik een professioneel landbouwbedrijf wil starten, heb ik een businessplan en een langetermijnplan voor de komende zes jaar moeten opstellen en dat was niet makkelijk. Ik heb echt moeten doorbijten maar kijk: het is gelukt!
Wow, Nina: jij staat hier dus eigenlijk alleen je vrouwtje, mag ik dat zo zeggen?
Ja, best pi�g allemaal voor een alleenstaande mama, maar ik krijg wel veel hulp van vrienden en �jdens de opendeurdag hebben zich al meteen zo’n twin�gtal mensen spontaan gemeld om af en toe te komen meewerken. Supertof! Alle beetjes helpen, ik kan al�jd wel extra hulp gebruiken.
We belanden bij de bloemencirkel. Wat een bijzonder idee om dit zo aan te leggen?
Ja, de bloemen worden gezaaid en aangeplant in een cirkel. Daar reageren véél voorbijgangers verrast op. Ik hoorde zelfs iemand zeggen dat het een landingsbaan voor ufo’s is. Je verbeelding slaat hier vanzelf op hol. De bloemencirkel is verdeeld in verschillende kwartjes, één voor de lente, één voor de herfst, twee voor de zomer. Steeds onder de juiste hoek van de zon. Mooi om te zien en vooral heel prak�sch!
Klopt het dat bakken ook één van je passies is?
Ja, ik heb als hobby een hele �jd bruidstaarten en verjaardagstaarten gebakken. Mijn specialiteit is bakken met groenten in de hoofdrol, wel met natuurlijke zoetstoffen, zoals ruwe rietsuiker zodat het géén quiche, maar echt gebak wordt. Mijn lievelingsrecepten zijn courge�ebrownie met zwarte bessen en pas�naaktaart met �jm (ondertussen toont Nina me foto’s van al dat lekkers op haar Instagram en het ziet er inderdaad hemels uit!) Deze passie sluit natuurlijk naadloos aan op dit project, het veld. Ik krijg ook véél vragen voor bakworkshops, dus waarschijnlijk ga ik dat hier in de toekomst ook organiseren. Verder pekel en fermenteer ik mijn groentes ook. Ik heb onlangs nog een heerlijk recept ontdekt voor een gefermenteerde chilipasta.
Wat wil je nog allemaal plannen en planten in de toekomst?
Ik ben in overleg met Regionaal Landschap Rivierenland om hoogstamfruitbomen aan te planten. Voor de amfibieën en vogels wil ik graag een poel aanleggen. Ook wil ik hier kippen houden, nestkasten hangen voor uilen en nog veel meer. Ik wil deze plek nog groener en nog meer biodivers maken. Een ecosysteem creëren dat in balans is. Nog veel plannen dus!
Tot slot mijmeren we nog wat na: hoe Nina eerst vroedvrouw was, daarna doctoreerde in de medische wetenschappen en gelijk�jdig werkte als wetenschappelijk onderzoeker bij de KDGhogeschool. Als vroedvrouw bracht ze leven op aarde, nu borrelt het van het leven op haar veld.
Het veld spreekt tot de verbeelding, ook tot die van Nina, zeker toen ze hier onlangs een kangoeroe in de velden rondom spo�e en dacht dat ze gek geworden was, want dat was wel een héél groot konijn. Het bleek de kangoeroe te zijn van een buur die af en toe eens ontsnapt en de vrijheid opzoekt. Verbeelding brengt je echt overal, maar vooral: ga het veld van Nina eens opzoeken en ga het meemaken en een zaterdag meegenieten van al dat moois en lekkers.
Waar is dat feestje? Nina op het veld, Klokkestraat 37, Duffel
Rebecca
Beleid
Zondag 9 juni 2024 is een belangrijke dag voor de natuur in Vlaanderen en Europa
De natuur heeft – net als Natuurpunt – geen politieke kleur, maar het is absoluut cruciaal dat ze een stem krijgt in de komende verkiezingen. De gevormde bestuursakkoorden zullen tot 2030 het beleid bepalen, van gemeentelijk tot Europees niveau.
Eerst zijn er de Vlaamse, federale en Europese verkiezingen op zondag 9 juni. Al die niveaus zijn van belang, want volgens de wetenschap biedt dit decennium onze laatste kans om de curve op vlak van klimaat, biodiversiteit en gezondheid om te buigen. Kies je om Vlaanderen mee over het kantelpunt van natuurverlies naar natuurwinst te tillen? Kies je voor een Europa waar we gaan voor een duurzame transitie dan wel voor business as usual?
We roepen de kandidaat beleidsmakers over alle partijgrenzen heen op om een daadkrachtige aanpak van de klimaat- en biodiversiteitscrisis op te nemen in hun plannen: een lee�are planeet hangt ervan af!
Natuurpunt wijst op vijf noodzakelijke transities om tot een welvarende samenleving te komen in harmonie met natuur en omgeving:
1. een robuust natuurnetwerk, 2. een andere omgang met water, 3. een echte ruimtelijke ordening, 4. een regeneratieve landbouw en 5. een circulaire samenleving.
Natuurpunt vroeg alle partijen hoe ze tegenover onze kerneisen stonden. Alle partijen hebben hun antwoorden zelf ingevuld. Op www.ikkiesnatuur.be lees je de kerneisen en de toelichting van alle partijen, samen met aanbevelingen voor het beleid die volgens Natuurpunt broodnodig zijn. Op basis daarvan maakte Natuurpunt een kieskompas, een samenvatting van de mate waarin de partijen het al dan niet eens zijn met onze standpunten.
Lees zeker alles grondig door als je een stem wil geven voor de natuur. De natuur rekent op jouw ‘ik kies voor de natuur’ stem!
Het afdelingsbestuur
Trouwe helpers in de Mosterdpot
De zesdejaarsscholieren van de SAL (Sint-Aloysiusschool) uit Lier waren ook dit jaar in de Mosterdpot voor hun jaarlijkse solidariteitsactie.
Op vrijdag 29 maart tekenden ze al om 8.30u present. De groep van dertien leerlingen hebben met hun leerkracht en samen met onze begeleiders Jos, Jan, Guido en Ludo heel wat punten van onze to-do lijst afgewerkt!
De stammen rond de fruitbomen werden onkruidvrij gemaakt en van een verse laag compost voorzien.
Het blotevoetenpad is weer netjes en opgevuld, in de zit- en speelzone er rond is de braamopslag verwijderd.
De bosrand bij het noordelijke klappoortje is gemaaid en afgevoerd. Handige Harry's hebben ook het afgebroken klappoortje van de boerentuin volledig gedemonteerd en hersteld.
Bij de afsluiting van de dag werden het fris watertje en de lekkere Belgische golden van onze sponsor Recht van ’t Veld erg geapprecieerd.
Enkele leerlingen vertrokken al vroeger met paasvakantie en staan niet mee op de foto.
Ludo
Waarom zou Natuurpunt niet mogen aankopen in agrarische bestemming?
Met het boerenprotest werd onder meer door de Boerenbond een onmiddellijk moratorium geëist op aankopen in landbouwgebied. Natuurpunt zou goede landbouwgronden afpakken van de boeren en de prijzen opdrijven en de komst van een natuurreservaat zou extra beperkingen opleggen voor de boeren. De natuur wordt als bliksemafleider gebruikt om het falend landbouwbeleid te maskeren.
Bewering 1: Natuurpunt pakt goede landbouwgrond van de boeren af In Vlaanderen is 175.000 ha bestemd voor natuur en 783.000 ha voor landbouw. Deze bestemmingen zijn zo vastgelegd in de gewestplannen van de jaren 70. Uit de cijfers van het departement Omgeving blijkt dat slechts 2% landbouwgrond wordt ingenomen door natuur, terwijl er maar liefst 26% natuurbestemming wordt ingenomen door de landbouw.
Tussen 2010 en 2019 is al 1.960 ha herbevestigd agrarisch gebied opgeofferd aan andere bestemmingen. De diagram toont aan dat natuur daarvan maar 4% inneemt. De overige 96% zijn dus andere spelers: vreemd dat men daar minder problemen mee heeft!
Besluit: neen, Natuurpunt pakt geen goede landbouwgronden van de boeren af
Bewering 2: Natuurpunt drijft de prijzen op zodat de boeren niet meer kunnen kopen Natuurpunt krijgt wel subsidies, maar deze zijn begrensd tot maximaal € 5/m² en 30% moet Natuurpunt zelf betalen. Zeker in onze streek liggen de vraagprijzen van landbouwgronden meestal een pak hoger. Wij wegen dus erg zorgvuldig af en kopen alleen aan een redelijke prijs. Het zijn anderen die bereid zijn dure landbouw- of zelfs zeldzame natuur- of bosbestemmingsgrond aan te kopen voor andere doeleinden dan de bestemming. Daar kunnen de boer noch wij tegenop.
Besluit: neen, Natuurpunt drijft de prijzen niet op in landbouwgebied en treft geen schuld dat boeren minder makkelijk kunnen aankopen
Bewering 3: Erkende natuurreservaten leggen een beperking op voor de boeren
Dit geldt alleen voor Natura-2000 gebieden en gebieden in het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN). In Kontich zijn deze speciale beschermingszones volledig afwezig, in Duffel ligt wat VEN in de Netevallei en is het fort van Duffel Natura-2000 gebied. Al onze erkende natuurreservaten liggen buiten deze beschermingszones en hebben dus nooit enige beperking opgelegd aan omwonenden, bedrijven of landbouwers. Waaraan iedereen zich moet houden zijn de reguliere
milieu- en natuurwetgevingen die vasthangen aan de planologische bestemmingen. Of er nu een natuurreservaat van Natuurpunt is of niet, maakt geen enkel verschil.
Besluit: neen, onze erkende natuurreservaten en hun globale kaders maken geen enkel verschil.
Waarom wil Natuurpunt blijven kopen in landbouwgebied?
Simpel: om het biodiversiteitsverlies te stoppen en Vlaanderen klimaatrobuust en waterveilig te maken! Daarom breiden we onze bestaande natuurreservaten gestaag uit en trachten we ze te verbinden met gerichte aankopen. Zeker in onze streek worden we gedwongen om dat vaak in planologisch landbouwgebied te doen. We moeten wel, want op het gewestplan uit de jaren 70 werd er kwistig geel (landbouw), paars (industrie) en rood (woongebied) gekleurd op het gewestplan. De groene stift leek eerder leeg: op enkele stukken na in de buurt van de Nete, zones in het Broekbos en een erg smalle zone aan de Itterbeekvallei is er van natuur- of bosgebied geen sprake.
Begin 2000 zag de overheid in dat het gewestplan niet ideaal was en besliste ze herbestemming als natuur voor 33.000 hectare van de 783.000 hectare landbouwgrond (4,2%). De toenmalige Vlaamse regering besliste echter ook om een groot deel van het gewestplan agrarisch gebied te herbevestigen. Zo werd het deel van de Babbelbeekse Beemden dat we al sinds 1991 in beheer hebben als HAG (Herbevestigd Agrarisch Gebied) afgebakend, terwijl er nooit landbouwactiviteit was. Als gevolg werd de erkenning als natuurreservaat voor dit stuk geweigerd. Ook het recent aangekochte Heilige Geestbos is HAG. Nochtans staat in de AGNASvisie (AGrarisch NAtuurlijke Structuur) dat de Oude Spoorwegberm moet worden versterkt.
Gelukkig heeft de gemeente Duffel in 2017 de Babbelbeekse Beemden en Oude Spoorwegberm herbestemd naar natuur. In Kontich is het verouderd gewestplan nog grotendeels van toepassing. In afwachting van de nieuwe a�akeningsplannen proberen we de natuur de extra ruimte te geven die ze verdient, ongeacht de planologische bestemming. Als we dus landbouwgrond kopen of opnemen in onze visiegebieden (de zogenaamde ‘globale kaders’), dan past dat binnen die extra ruimte die 25 jaar geleden al voor meer natuur voorzien had moeten worden.
Johan AsselberghsZeelandtocht 2024: succes zonder echte pieken
32 deelnemers: een opkomst die duidelijk maakt dat de jaarlijkse wintervogeluitstap naar Zeeland een succesformule blijft. Door weer en wind kunnen we voor deze editie zeggen, want we konden op een stevige noordwester rekenen.
Niet met de bus deze keer wegens te duur: dat betekende wel een colonne van niet minder dan negen auto’s. We creëerden een WhatsAppgroep met minstens één deelnemer per auto waarin locaties en waarnemingen live werden gedeeld. Zo kon elke groep min of meer op eigen tempo en via een eigen route doorheen het traject gaan, met regelmatig collectieve ontmoetingen.
Op tijd en stond verlieten we Duffel, richting de eerste en voor velen onbekende stop: de hoogwatervluchtplaats aan Wilhelminadorp-Kattendijke (parking Oude Zeedijk). Gezien het tij kwamen honderden steltlopers tot vlak voor de groep of vlogen zowel bonte strandlopers als wulpen zelfs net over onze hoofden heen. Maar ook zilverplevier, steenloper, rosse grutto of kluut waren mooi te zien. En dan spraken we nog niet over de polders vooraf waardoor zowel bruine als blauwe kiekendief wiekten, de eerste lepelaars stonden en enkele groepjes goudplevieren werden gezien – een soort die deze dag opvallend afwezig bleef.
Nadat we een tijdje mooi de verschillen tussen het wat saaiere grijs-wit winterkleed van de vele steltlopers konden zien, trokken we naar de tweede stop: de Middelplaten van Wolphaartsdijk. Eerst nog even kort stoppen naast een leuk groepje patrijzen (een van de drie groepen die we op deze dag zagen!). Naast de Deltaweg bevond zich een massa brand- en rotganzen. We checkten of de sinds een week niet meer gesignaleerde familie roodhalsgans er tussen zat, maar helaas. Maar wat een enorm aantal op een locatie waar we nog nooit echt grote ganzengroepen zagen. Een enkele exoot vooraan, de keizergans, trok nog wel even de aandacht.
De Middelplaten zelf bevatten vooral meer van hetzelfde: ontzettend veel steltlopers aangevuld met bontbekplevieren. Maar ook best wat mooie wintereenden: pijlstaart, brilduiker, middelste zaagbek. Ook hier nauwelijks goudplevieren te bespeuren (meestal zitten er hier enkele duizenden). Een overvliegende havik zorgde nog even voor wat onrust onder zowel vogels als vogelaars.
Richting Zierikzee dan maar. Vooraleer naar Plan Tureluur te trekken, reden we richting Kerkwerve waar een groep van zo’n 300 kleine zwanen zat (met enkele rietganzen erbij). Lang geleden dat we nog zo’n mooie groep zagen. Er zaten er zelfs twee tussen met halsringen die werden afgelezen en getraceerd (zie waarnemingskaartje). Nadien bleek dat er ook een wilde zwaan in de groep zat. Die hebben we helaas niet kunnen ontdekken. Wel viel op dat er ontzettend weinig jonge vogels tussen zaten. Alweer een teken dat het sterk achteruitgaat met deze mooie soort.
En dan richting middagstop: de Heerenkeet. Een halte die zijn doelpubliek wat ontgroeid is: te weinig echte sfeer, te duur en iets te tijdrovend voor een dagje buiten. Vooraf wandelden we nog even op en af de dijk van de Prunjepolder. Wegens de ijzige wind leek dit op een overlevingstocht à la Kamp Waes die op vogelgebied niet veel meerwaarde had, maar Zeeland wel langs zijn sterkste kant toonde. De diehard vogelaars ontdekten op de Oosterschelde nog kuif- en ijsduikers. Voor de meesten waren de oeverpiepers in het haventje nog een leuke meerwaarde.
Na de middagstop gingen we even naar het kijkscherm aan de overkant van de N59 waar we heel mooi enkele koppeltjes nonnetje konden zien, naast enkele kleine zilverreigers en lepelaars.
En dan richting Brouwersdam, met een klein hartje omdat het ontzettend hard waaide. Met een tweetal roodkeelduikers (waarvan eentje kwam overvliegen) en wat verre eidereenden of zwarte zee-eenden was “de dam” weer dunbevolkt. Jawel, de zeehond was paraat en de middelste zaagbek erg talrijk, maar verder stelt deze voormalige hotspot al de hele winter teleur als je www.waarneming.nl wat opvolgt. Opvallend is dat het aantal paarse strandlopers dat je van erg dichtbij kan benaderen jaarlijks lijkt toe te nemen.
Dan maar richting Polders van Goedereede, de vaste stop voor grote groepen brand-, kol- en rotganzen, waar we de zwarte rotgans en roodhalsgans opnieuw misten, maar wel een mooie koereiger op zijn vaste plek tegenkwamen. Het blijft indrukwekkend, de grote massa vorstganzen van zo dichtbij te zien.
Ook nu vertrokken we tijdig om het strakke programma te respecteren, ditmaal richting kijkhut Tij aan de Haringvliet. Een fantastisch architecturaal bouwwerk met allicht een even fantastisch kostenplaatje maar een nachtmerrie voor de vogelkijker. Je kan er gerust met vijftig man tegelijkertijd in, maar er kunnen maar vijf personen goed naar buiten kijken. Aan de toegangsweg konden we tussen de honderden zwartwitte (of bruine vrouwelijke) kuifeenden al wel een handvol erg gelijkende toppereenden ontdekken. Wat lang geleden dat we die nog zo mooi zagen! Verder zaten hier ook enkele vrouwtjes grote zaagbek, maar daar moet je Duffel natuurlijk niet voor verlaten.
Als laatste stop, al op de terugweg, reden we richting Battenoord: een pietluttig haventje dat onder de vogelaars gekend is als dé verblijfplaats van een gemengde groep flamingo’s. Naast de Chileense en Caraïbische ondersoorten die ontsnapt zijn uit een kweekprogramma net over de Duitse grens, zitten er ook enkele Europese tussen. Over die laatste blijft de discussie woeden of ze al dan niet echte “wild” zijn (de meeste stemmen neigen hierover positief te zijn). Wij houden het in elk geval graag op “echte, wilde flamingo’s”. Ofte een gekke, exotische roze massa in een grauw Zuid-Hollands landschap. Een leuke en voor velen wat bizarre afsluiter van een mooie vogeldag die op een totaal van net geen honderd soorten aftikte. Volgende winter opnieuw op de afspraak?
Johan GiglotCursus libellen
Kennismaking met luchtacrobaten: alles wat je wilde weten over libellen.
Libellen zijn kleurrijke luchtacrobaten die al eeuwen tot de verbeelding spreken. Ze duiken dan ook regelmatig op in fabels en broodjeaapverhalen. Maar hun echte leven is niet minder boeiend. Tijdens deze avond met Joeri Cortens geven ze hun geheimen prijs. Zo vinden we verlichting bij het lantaarntje, leren we smaragdlibel en koraaljuffer naar waarde schatten en komen we te weten wat paardenbijters en glassnijders op hun kerfstok hebben.
En we gaan ook kijken welke libellen en waterjuffers we in de omgeving van het Mosterdpotje vinden.
Theorie in het Mosterdpotje, maandagavond 3 juni 2024 van 19.00 tot 22.00 u. Lesgever is Joeri Cortens.
Praktijk: zaterdag 15 juni 2024 in Mosterdpot en bekken 4 van water-link. Begeleider is Dirk Costrop
Prijs: € 24 (leden NP) en € 30 (niet-leden). Te storten op rekening BE65 5230 8019 2096 van Natuurpunt Oude Spoorweg met mededeling: Cursus libellen.
Meer info: Rebecca Pers rebeccapers@yahoo.com of 0486/79 16 12
De Bioklas van de gemeente Edegem organiseert sinds september 2020 een Natuurclub voor kinderen. Wij zijn nog op zoek naar twee begeleiders die vanaf september 2024 aan een vaste groep kinderen van het 5de en 6de leerjaar willen lesgeven.
Gedurende een schooljaar komt een vaste groep van maximaal twintig kinderen samen op een woensdagnamiddag per maand om allerlei dingen te leren en te ontdekken over de natuur. Een bijeenkomst duurt van 14 u. tot 16u30.
Elke maand komt er een ander, zelfgekozen en uitgewerkt thema aan bod. Voor de begeleiding kan je rekenen op een vrijwilligersvergoeding van 41€ per namiddag lesgeven en ook dezelfde vergoeding voor de voorbereidingstijd.
De activiteiten worden maandelijks samen met de andere monitoren en met de coördinator van de Bioklas voorbereid. Educatief materiaal wordt bij elke bijeenkomst door de Bioklas aangeboden, klaargezet en weer opgeruimd.
Meer weten?
Neem contact op via bioklas@edegem.be of 0486/65 40 15
Ken je iemand die onze afdeling wil steunen met een advertentie in ons tijdschrift?
Verwijs haar/hem dan naar redactie@natuurpuntoudespoorweg.be Deze ruimte kost € 35 voor 2 edities.
zondag 28
april Lentewandeling in de Brede Zeyp
zaterdag 11
mei
zondag 12
mei
zondag 19
mei
zondag 26
mei
maandag 3
juni
vrijdag 7 en zaterdag 8
juni
zaterdag 15
juni
Promotiestand
Meifeesten in Kontich Kazerne
Afspraak: 14 u. aan het Fort van Koningshooikt, Donderheide 3, Koningshooikt.
Einde omstreeks 16.30 u.
Contact: Marleen Van Puyvelde 0486/41 36 58
Afspraak: 10 u. in Kontich Kazerne
Einde omstreeks 17 u.
Contact: Dirk Costrop 0476/66 08 28
Initiaties Qigong in de natuur (zie ook pagina 21)
Natuurwerkdag in Langbos & Babbelse Plassen (voormiddag) en Schapenhagen (namiddag)
I.s.m. scouts Kokaz
Natuurwerkdag in de Edegemse Beekvallei (met scouts)
Cursus libellen theorie
Natuurwerkdag in de Babbelbeekse Beemden
maaien wandelpad
Natuurwerkdag in de Goorbosbeekvallei maaibeheer en onderhoud wandelpad
Afspraak: 9.30 u. aan het Mosterdpotje, Mechelsebaan 218 te Duffel. Einde omstreeks 11 u.
Gids: Judith Spillemaekers
€5 voor leden, €7 voor niet-leden.
inschrijven via: www.natuurpuntoudespoorweg.be
Contact: Marleen Van Puyvelde 0486/41 36 58
Afspraak: 9.30 u. aan de Scouts Kokaz, Duffelshoek (hoek Lintsesteenweg) te Kontich. Einde omstreeks 16 u. Later toekomen en eerder vertrekken kunnen altijd.
Laarzen of stevig schoeisel zijn aanbevolen.
Contact: Wim Annaert, 0473/67 13 56 of Nik Woestenborghs 0479 / 80 83 87
Afspraak: 12.30 u aan de ingang Veldkant te Kontich
Einde omstreeks 16.30 u.
Contact: Greg Stevens 0497/46 40 48 of Dimitri Hoste 0473/63 53 72
Zie ook pagina 14
Afspraak: Mosterdpotje, Mechelsebaan 218 (220 voor gps)
Duffel om 19.00 u.
Einde rond 22.00 u.
Lesgever is Joeri Cortens
Afspraak: vrijdag 14.00 u., zaterdag 9.30 u. aan de ingang van het natuurgebied 200 m van kruising Bremstraat/ Senthout Duffel. Einde omstreeks 16 u.
Later toekomen en eerder vertrekken kunnen altijd. Laarzen zijn aanbevolen.
Contact: Johan Asselberghs 0479/65 29 07
Afspraak: 9.30 u. aan de ingang van het bos links van de serre (volg de pijlen Goorbosbeekvallei van aan de spoorwegbrug over de Mechelsebaan te Duffel)
Einde omstreeks 16 u.
Later toekomen en eerder vertrekken kunnen altijd.
Contact: Peter Geschier 0477/69 96 76
zaterdag 15
juni Cursus libellen praktijk
maandag 24
juni Open
zaterdag 29 en zondag 30
juni
zondag 7 juli
bestuursvergadering iedereen welkom!
Zie ook pagina 14
Afspraak: Mosterdpotje om 9.30 u.
Einde rond 12.30 u.
Begeleider is Dirk Costrop
Afspraak: 20.15 u. in het Mosterdpotje, Mechelsebaan 218 (220 voor gps) Duffel.
Natuurwerkdag in de Oude Spoorwegberm maaien en afvoeren
Zomerwandeling
water-link, bekken 1
Afspraak: zaterdag 9.30 u. aan de ingang van het natuurgebied aan de Zilverbergstraat te Kontich, zondag aan de ingang van het natuurgebied aan de Oude Waarloossteenweg of de Lage Vosbergstraat grens Rumst/Duffel.
Einde omstreeks 16.30 u.
Laarzen of stevig schoeisel zijn aanbevolen.
Contact: Wim Annaert, 0473/67 13 56 of Karen
Lantermann 0473/61 26 98
Afspraak: 14 u. ingang water-link bekken 1 - weg naar Duffelsluizen (zijstraatje Binnenweg) te Duffel
Einde omstreeks 16.30 u.
Contact: Marleen Van Puyvelde 0486/41 36 58
Inventaris van de flora
Geen voorkennis van planten vereist, wel een gezonde interesse om planten te determineren. Een plantengids en loep zijn nuttig om mee te nemen. Einde inventarisatie bij invallen duisternis (behalve 14/05).
Dinsdag 14 mei Springbos (met Studiegroep Mechels Rivierengebied)
Afspraak om 9.00 uur Goorbosbeekvallei ter hoogte van Rode Pen. Tot 12.00 u.
Dinsdag 21 mei Knolsteenbreekgraslandje en nieuw gekochte stukken van de Oude Spoorwegberm
Afspraak om 19.30 uur de Ferdinand Maesstraat (oversteek verkeerslichten)
Woensdag 29 mei Graslandjes in Schapenhagen
Afspraak om 19.30 uur ingang Schapenhagen bocht Pauwhoevestraat
Dinsdag 4 juni Weilanden en sloot Babbelbeekse Beemden
Afspraak: 19.30 u. ingang Bremstraat (rechtover serre)
Dinsdag 11 juni Babbelse Plassen
Afspraak om 19.30 u. kruising Boskapelweg en fietsostrade
Woensdag 19 juni Orchideeëntelling op water-link bekken 1
Afspraak om 19.30 u. weg naar Duffelsluizen (zijstraatje Binnenweg) te Duffel
Dinsdag 25 juni Graslanden en waterplanten in de poelen van de Mosterdpot
Afspraak om 19.30 u aan ‘t Mosterdpotje Mechelsebaan 218 Duffel
Dinsdag 2 juli Inventarisatie water-link bekken Eekhoven
en woensdag 10 juli
Afspraak om 19.30 u ingang water-link Notmeir Duffel
Dier in de kijker: het schee�loemwitje
Tot voor kort was het herkennen van witjes relatief eenvoudig. Met wat ervaring kan een geoefend oog zelfs van op afstand een klein koolwitje onderscheiden van een wij�e van het oranjetipje, het klein geaderd witje, het boswitje of het groot koolwitje.
Maar sinds enkele jaren is het andere koek: door de klimaatopwarming is er een vlindersoort bijgekomen die sterk op het klein koolwitje lijkt: het schee�loemwitje. De tabel geeft de belangrijkste verschillen weer.
Tot 2008 kwam deze vlinder alleen voor op steile en rotsachtige berghellingen. De dichtstbijzijnde locaties lagen in de Alpen of verder weg. Toen is hij geheel onverwacht in de buurt van Zürich gevonden. Hij begon zich snel uit te breiden in noordelijke richting via het Rijndal. Dat leidde ertoe dat de vlinder in 2014 gevorderd was tot Midden-Duitsland, in 2015 in Nederland. In augustus 2016 was er een eerste melding in België van het vlindertje bij Bastogne, nabij de Luxemburgse grens. Aanvankelijk was er nog een link met zijn historische biotoop, hij ontdekte namelijk rotstuintjes met schee�loem (of verwanten) als nieuw leefgebied. Ondertussen is deze soort niet zo kritisch meer. De rupsen van het schee�loemwitje voeden zich met planten uit dekruisbloemenfamilie: vooralschee�loem(Iberis) maar ook koolsoorten, mosterdblad, rucola of look-zonder-look zijn fel gegeerde waardplanten.
Dit vlindertje kan je zeker waarnemen in je moes-, rots- of bloementuin, vorig jaar zijn er in onze regio al enkele honderden doorgegeven op waarnemingen.be. Zeldzaam is deze soort dus niet meer. Waar wacht je nog op? Aan de slag met Obsidentify de komende maanden!
Dirk
Bron: Vlinderstichting.nl
Schee�loemwitje - Foto: Marc Ameelswaarnemingen.be
Klimaatgesprekken najaar 2024
Ben jij bezorgd om de klimaatverandering en wil je graag deel zijn van de oplossing?
• Samen met anderen ontdekken wat je kan en wil doen
• op een manier die bij je eigen situatie en doelen past
• en te ervaren hoe je positieve en verbindende klimaatgesprekken kan voeren?
Klimaatverandering is vaak een lastig gespreksonderwerp.
Hoe reageer je als iemand zegt: ‘In mijn eentje kan ik het verschil toch niet maken’? In een workshopreeks krijg je concrete en praktische tips om met dergelijke uitspraken om te gaan en te komen tot een echt gesprek waardoor zowel jij als je gesprekspartner worden gemotiveerd. Elke workshop heeft een eigen thema. Met de inspiratie en steun van de groep kijk je per thema wat je kan doen om klimaatvriendelijker te leven (voetafdruk) en je omgeving positief te beïnvloeden (handafdruk).
Kortom: het zijn ontmoetingen van gelijkgestemden die onder begeleiding en vanuit een positieve insteek gesprekken voeren en zich verbinden rond concrete klimaatthema’s zoals wonen, voeding, reizen, consumptie, toekomst.
De eerstvolgende reeks: Tijdstip: zes donderdagavonden op 19/9, 10/10, 24/10, 14/11, 5/12 en 19/12, telkens van 19.30 tot 22.00 u.
Deelname: € 75 voor de reeks van zes avonden, sociaal tarief en donatietarief mogelijk.
Locatie: Openbare Bibliotheek Duffel - Breughelzaal kelderverdieping - Onze-Lieve-Vrouwlaan 1 Doelgroep: minimumleeftijd 16 jaar. Voorkennis is niet nodig, wel de wens om meer te weten en te werken aan klimaatverandering.
Aantal deelnemers: minimaal 4 – maximaal 8 personen.
Professionele begeleiding: Marleen Van Puyvelde en Judith Spillemaeckers, vrijwillige klimaatcoaches Klimaatcontact.
Schrijf je nu in: https://klimaatcontact.be/inschrijven-workshops/ (de plaatsen zijn beperkt)
Ingericht door Klimaatcontact vzw, Aula Souluna vzw, Natuurgewijs. Met de steun van Natuurpunt en het gemeentebestuur Duffel.
Judith en Marleen
Ini�a�e Qigong
Qigong is tijd nemen voor jezelf, voor meer energie en plezier, door zacht, veilig en ontspannen te bewegen. Het is een Chinese meditatieve bewegingsleer die je dichter bij je eigen natuur brengt.
Als natuurlie�ebbers kijken we graag naar de natuur rondom ons, maar dat wordt nog intenser vanuit de verbinding met jezelf en dat kan je nu zelf komen ervaren.
Qigong betekent letterlijk ‘de kunde (gong) om met levensenergie (qi) om te gaan.’ Chi Neng Qigong is eenvoudig uit te voeren en toegankelijk voor iedereen die gezondheid, vitaliteit en ontspanning belangrijk vindt.
Tijdens deze kennismakingssessie voeren we heel eenvoudige, zachte en bewuste bewegingen uit in de open lucht. Ervaring is zeker niet vereist. Trek losse kledij aan, in laagjes die je gemakkelijk aan en uit kan trekken, schoenen waarin je voeten vrij zijn, neem eventueel een handdoek mee om op te staan en wat water om te drinken tijdens de oefeningen.
Dit kennismakingsmoment wordt gegeven in natuurgebied de Mosterdpot door Judith
Spillemaeckers (Chi Neng Qigong Instructor Level 1 en 2) op zondag 12 mei van 9.30 tot 11.00 u. Na de initiatie genieten we nog even na bij een drankje (in de deelnameprijs inbegrepen).
Verwelkoming om 9.30 u. aan het Natuureducatief centrum ‘t Mosterdpotje, Mechelsebaan 218 Duffel.
Bijdrage: € 5 voor Natuurpuntleden en € 7 voor niet-leden, inschrijven via onze website.
Aankondiging: bouwgrond te koop
Sinds midden 2022 zijn we in onderhandeling voor 4 ha weiland nabij het station van Sint-Katelijne-Waver als uitbreiding van natuurgebied Goorbosbeekvallei. Het probleem is echter dat er door de verkopers een kleine bouwgrond wordt aan verbonden. Wie is op zoek naar een bouwgrond in de Stationsstraat van Sint-Katelijne-Waver? Het gaat om een perceel van 775 m², gelegen tussen nummers 300 en 298.
Ben jij of iemand uit je kennissenkring op zoek naar bouwgrond? De koper mag alvast rekenen op een aanplant van 4 ha bos achter zijn tuin!
Contacteer Ludo Bakkovens: ludo.bakkovens@telenet.be of 0494/70 79 92
Vogels voederen - Opgelet voor de sperwer
Of moeten we zeggen “Gun de sperwer ook iets”? In een vorig nummer bespraken we het massaal voederen van tuinvogels. We beleven er ongetwijfeld plezier aan en zijn stellig overtuigd dat we die arme vogeltjes zo helpen het barre seizoen door te komen. Maar tegelijk gebeurt er onder onze neus meer dan we opmerken. Bijvoorbeeld dat voederplekken zo een ideale plaats kunnen worden voor sperwers om hun voedsel (zangvogeltjes) bijeen te plukken. Fascinerend indien je het geluk hebt om dat onder je neus te zien te krijgen. “Erg voor die kleine vogeltjes”, zeg je? Zeker wel, maar waarom de sperwer niet gunnen wat andere vogeltjes van ons wel krijgen: een gemakkelijke maal�jd?
Sperwers (Accipiter nisus) zijn fascinerende vogels, al moet ik toegeven dat ik mijn kennis erover van televisie en het internet heb gehaald. Hun naam zong al lang in mijn hoofd rond, maar het duurde lang voor ik er uiteindelijk een te zien kreeg gedurende Springwatch, een natuurprogramma van de BBC waarin dieren live gevolgd worden met massaal veel camera’s. Tot in het nest met minicamera’s. Of in het donker met warmtecamera’s. Een schitterend programma, ook al slaan live beelden soms hard terug. Zoals wanneer een eekhoorn of een andere rover weerloze vogeltjes uit hun nest rooft en oppeuzelt. Het laconieke commentaar dat roofdieren ook moeten overleven en jongen voeden zet alles wel in perspectief maar het blijft toch slikken. Wat we te zien krijgen van die sperwer is echter ronduit spectaculair.
Sperwers behoren tot de kleinste roofvogels, een smelleken is nog kleiner. De mannetjes zijn kleiner dan de vrouwtjes; met een spanwijdte van 58 à 65 cm een (klein) tikje groter dan Turkse tortels, maar ongeveer even lang: een 29 à 34 centimeter. Qua gewicht zijn ze aan elkaar gewaagd: een 100 à 200 gram. Ze worden ook wel eens vergeleken met een grote merel, maar dan moet het wel echt een fors uitgevallen exemplaar zijn (die merel, bedoelen we). Zelfs een grote lijster valt kleiner uit. De vrouwtjes zijn iets groter en zwaarder dan kauwen.
Roofvogels zie je zelden in tuinen. Sperwers zijn een uitzondering op die regel. Niet dat je ze er vaak te zien krijgt, maar in sommige tuinen zitten ze geregeld eens op de rand van een dak of ergens op een tak op uitkijk voor prooien. Je moet dan al een scherpe observator zijn om ze op te merken. Meestal moet je vooral zeer snel zijn want hun bezoek is doorgaans in een flits voorbij. Dat heeft alles te maken met hun aanvalstactiek. Ze vangen hun prooi namelijk vaak in de vlucht. Kieskeurig zijn ze daarbij niet. Er staan meer dan 120 verschillende soorten op hun menu –allerhande zangvogels (mussen, vinken, mezen enz.), maar ook vleermuizen, spreeuwen,
tortels, duiven, kauwen, eksters, vlinders, libellen enz. De mannetjes gaan voor de kleinere, vrouwtjes eerder voor de grote prooien.
Dat ze hun prooi in de vlucht vangen, is niet zo opmerkelijk want sperwers zijn onwaarschijnlijk behendige vliegers. Je moet het gezien hebben om te geloven tot wat zij in staat zijn. Kijk op YouTube en overtuig jezelf. Bijvoorbeeld: “How sparrowhawks catch garden birds” (https://www. youtube.com/watch?v=Ra6I6svXQPg).
In die opname zie je de sperwer in volle vlucht door een onooglijk gat glijden en blijkbaar ongestoord verder vliegen. Sperwers en haviken kunnen dit omdat ze ronde en relatief korte vleugels hebben en een lange staart. Perfect getimed, strekken ze hun vleugels ona�ankelijk van elkaar achteruit, zodat ze soepel mee glijden door de opening en nergens hard tegenaan knallen. Dat is een staaltje hogere vliegkunst, terwijl hun blik strak gefocust blijft op hun prooi.
Wanneer je de sperwer doorheen een voederhuisje ziet vliegen, de klauwen gestrekt vooruit, met dat eenzaam neerdwarrelend pluimpje na zijn passage, laat dat weinig aan de verbeelding over...
Vogeltjes op voedertafels zitten dus niet zomaar voortdurend schichtig om zich heen te kijken. Even niet goed opletten en het kan voor hen voorbij zijn. Zelfs als ze goed opletten kan het in een flits voorbij zijn, want sperwers zijn razendsnel.
Wil je vogeltjes voederen, zet de voedertafel dan liefst vlak bij een struik of haag waarin ze een veilige vluchtplaats kunnen vinden. Niet midden in een gazon, meters ver van elk vluchtoord. De vogeltjes komen daar overigens minder graag en dus ook minder talrijk eten.
Tenzij je de sperwer natuurlijk een gedekte tafel wilt aanbieden. Aan jou de keuze en dan wachten maar. En hopen.
Jan Etienne
Paddentrek 2024: nooit eerder meegemaakt!
Ook al doen we in Duffel al sinds 1991 aan paddenoverzet, nooit eerder piekte de voorjaarsmigratie zo vroeg, nooit eerder kwam er zo vroeg een einde aan de heentrek. We kunnen stellen dat het zwaartepunt viel tussen 3 en 21 februari met een duidelijke piek op 10 februari en een mooie driedaagse op 14, 15 en 16 februari (zie grafiek). Daarna kan je hoogstens nog spreken van een kleine achterhoede en terugtrek.
Na 21 februari werd het minder zacht en viel de paddentrek stil. Met amper een subtotaal rond de 230 dieren op Senthout dachten we dat dit tijdelijk zou zijn. De laatste jaren zagen we al vaker paddentrek in februari (zelfs al eens eind januari), maar toen ging het altijd om een voorhoede terwijl het in maart (de paddentrekmaand bij uitstek) nog altijd wel even losbarstte of er nog enkele piekavonden volgden. 2024 was anders: in maart bleef het opvallend kalm op het paddentrekfront. Eerst hoopten we dat het weer niet ideaal genoeg was. Te veel wind, verkeerde luchtsoort, opklaringen die de grond lieten a�oelen, enz. Toen de verwachte code rood van 10 maart maar geel bleek, beseften we dat de paddentrek gewoon gedaan was.
Februari, warmer dan ooit tevoren. Helemaal toevallig was deze vroege paddentrekperiode natuurlijk niet. Februari ging de weerstatistieken in als een nooit geziene warme maand, zowel qua gemiddelde als qua minimatemperaturen. Terwijl de gemiddelde temperatuur in februari normaal 4,2 graden moet zijn, was deze in 2024 maar liefst 8,3 graden, waarmee het vorige record werd verpulverd. Voor de gemiddelde minimatemperaturen haalden we een zachte 6 graden in plaats van de normale 1,5 graden. Het record van 4,4 graden werd verpulverd. Ook aan nattigheid was er geen gebrek met ruim 126 mm neerslag waarmee februari in de top drie staat. Bovendien was er geen vorst en waren nachten van 14 graden geen uitzondering..
Als we bijgaande grafiek van het KMI bekijken zie je dat de donkerrode staa�es het meest afwijken van de normaallijn. Deze boven de normaallijn komen overeen met de drukste paddentrekavonden in de eerdere grafiek met een laatste warme piek op 21 februari. Zoals eerder gezegd, die avond gaf al geen overtuigende paddentrek meer en zagen we al veel terugtrek.
Dan de overzetcijfers. Wat leverde die veel te vroege paddentrekperiode nu op? Voor Senthout (maar ook op veel andere plaatsen) haalden we een laagterecord met bij ons slechts 257 geregistreerde dieren. We verbreken zelfs het diepterecord van 2014 met twintig dieren. We vonden wel 15 padden meer dan in 2014 toen we slechts op 220 padden strandden. Het lagere aantal is dus vooral te wijten aan de kleine aantallen bruine kikkers en salamanders.
Het behalen van dit diepterecord moet wel worden genuanceerd, want mogelijk hebben we de eerste trekavonden gemist, zeker wat het aantal salamanders betreft. Het is geweten dat salamanders ook bij minder zachte avonden vaak al op pad gaan. Doordat de overzetstraten Senthout en Bremstraat geknipt zijn voor alle doorgaand verkeer, was ons team bovendien minder gemotiveerd om tijdens kwakkelavonden eind januari en begin februari al te gaan kijken. Maar zelfs met die gemiste dieren zouden we zeker geen goed cijfer halen, want onze “topavond” 15 februari bleef op 75 dieren steken. Op de nationale topavond 10 februari bedroeg het aantal dieren op Senthout 68, de op een na beste avond. Verder haalden we nooit de 50 dieren.
Voor het overzicht van 1994 tot 2024 verwijzen we naar https://www.hylawerkgroep.be/ paddenoverzet/acties/DUFFEL/Senthout#jaaroverzicht
Deze vroege trek is natuurlijk geen toeval en het zoveelste oranje knipperlicht. Weerfenomeen El Niño speelde ook een rol, maar die heeft plaats om de 2 tot 7 jaar. Vroeger leidde dit tot minder strenge winters, maar nooit tot zo’n vroege paddentrek. Laten we die knipperlichten nu eindelijk eens serieus nemen in plaats van op te roepen om op de pauzeknop te drukken. Vroeger leerde ik dat waar amfibieën floreren het leefmilieu in orde is. Nu zien we dat ook onze amfibieën belangrijke klimaatindicatoren blijken te zijn die ons vertellen dat er van alles misloopt en er een serieuze klimaatverstoring aan de gang is. Wanneer nemen we die signalen eindelijk eens ernstig en gaan we daar met z’n allen naar handelen?
Johan Asselberghs Hylawerkgroep Beneden Nete voor Natuurpunt studie vzwEen groen hart!
Zo’n onverwachte vraag krijgen we erg graag. Half november kwam bij onze Natuurpuntafdeling plots een berichtje binnen van de jonge Lis via haar mama. Lis kreeg op haar school, de SNOR in Duffel, een aantal vrije uren om aan een eigen project te werken.
Ze besloot daarin nestkastjes voor vogels te maken.
Een prachtig idee dat we zeker toejuichten.
Vandaar kwam de vraag of het mogelijk was om die gemaakte kastjes onder begeleiding in onze natuurgebieden te kunnen ophangen.
Lis en mama Annemie mobiliseerden de hele familie, zochten eigen materiaal via sponsor Tuinhoutcentrum en kwamen een keertje op verkenningstocht in de Babbelbeekse Beemden.
Maar daar stopte het verhaal nog niet: als kers op de taart koppelden ze aan hun knutselproject een heuse sponsoractie. Zo zochten ze voor elk van de dertien nestkastjes een peter of meter en zorgden dus niet alleen voor gratis huisjes voor onze koolmezen, pimpelmezen en roodborstjes, maar ook een extra cent voor het natuurgebied zelf.
De kastjes hebben ondertussen allemaal een leuk plekje in de Babbelbeekse Beemden gekregen.
Hopelijk maken de vogels er nu snel hun nestje in. Ga gerust eens kijken en genieten.
Vanwege de hele ploeg – ontzettend bedankt Lis!
Johan Giglot
Een ‘extra’ werkje
De Oude Spoorwegberm heeft als langgerekt natuurgebied extra te lijden onder stormweer. Meestal vallen de bomen wel in de berm en dan moeten we enkel het wandelpad vrijmaken, maar soms valt er een boom bij de aangelanden.
Zo waren er twee joekels van bomen op het terrein van een buur gevallen op het deel waar de Oude Spoorwegberm door Rumst loopt.
Met een ploegje trokken we er op uit om in weer en wind (letterlijk: natte sneeuw, regen, hagel, zon en wind passeerden allemaal) de giganten op te ruimen.
Met onze langste kettingzaag en enkele kleinere zagen probeerden we met vijf enthousiastelingen (dank aan Ben, Geert en Jos!) dit werkje op een voormiddag te klaren. Iets vroeger dan gewoonlijk starten om 9 uur en dan zagen maar. Gelukkig weet Geert van wanten zodat het zagen snel en veilig verliep. De langste zaag was trouwens maar net lang genoeg voor de stamdiameter van ongeveer 50 cm.
En dan is er natuurlijk de vraag: waarheen met de gezaagde stammen en stammetjes?
Het toeval wil dat het nabijgelegen pad van de Oude Spoorwegberm diep onder water stond. Laarzen waren daar absoluut nodig. Wanneer we “zaagafval” hebben, gebruiken we de stammetjes wel meer om het wandelpad te verhogen. Maar balkjes leggen in 25 cm water heeft niet veel zin, want dan zouden ze snel wegdrijven. Daarom hebben we gewerkt aan een bypass naast de diepe plas. Door schijven van 25 cm hoog naast elkaar te plaatsen, werd een mooi en wat avontuurlijker alternatief pad aangelegd.
Maar ik verzeker je: dergelijke schijven vervoeren in een kruiwagen doorheen de modder: dat is gratis bodybuilding.
Moe maar voldaan konden we om 12 uur de werkzaamheden afsluiten met een welverdiend drankje. Buur content, wij content en de wandelaars wellicht ook content.
Als het bij jou ook kriebelt om een leuke work-out te doen in open lucht, ben je van harte welkom op één van onze werkdagen! Er zijn altijd verschillende werkjes, van intensief tot rustig. Wat we kunnen garanderen, is dat je helpt met een toffe bende die geniet van teamwork.
Dirk en Karen
Goed nieuws voor de Goorbosbeekvallei
Drie jaar geleden dienden we, samen met de gemeente Duffel en ORIOM, het Blue deal subsidieproject ‘Herstel van het Springbos in de Goorbosbeekvallei' in.
De termijn bleek te kort, want de onderhandelingen om het Springbos aan te kopen duurden veel langer dan voorzien. Pas in september vorig jaar werden de eerste twee van de drie percelen verworven. Voor het laatste perceel werd ons bod aanvaard op de einddatum van het project (18/12/23).
Met deze stand van zaken vroegen we een verlenging. Goed nieuws want de Vlaamse Regering keurde op voorstel van minister Demir een verlenging van de projectduur goed tot 31 december 2025.
We kunnen nu binnenkort het laatste perceel definitief aankopen en dan het herstel verder voorbereiden. In het volgende tijdschrift zullen we hier veel meer over vertellen.
Johan Asselberghs Natuurcryptogram
In het rooster vind je cijfers: gelijke cijfers staan voor gelijke letters. Bij een juiste oplossing verschijnt in de grijze vakjes verticaal een woord. De oplossing vind je op www. cryptochris.be/natuurpunt waar ook tips en meer opgaven staan.
Ken je onze heerlijke biobieren? Deze kan je bestellen bij Dirk via mail dirk.costrop@telenet.be of telefoon
0476 / 66 08 28.
Prijs per bak € 45 (€ 8 leeggoed niet inbegrepen)
4 soorten: Gageleer Original, Gageleer Dark, Gageleer White en Gageleer No alcohol.
Je kan ook een selectie naar jouw keuze bestellen. Daarnaast is er ook de alom geprezen Dale (zie advertentie hierboven) : € 29 (+ € 8 leeggoed) per bak.
Bestuur
Dirk Costrop
Voorzitter, Verantw. uitgever en redactie afdelingstijdschrift, promotie, zoogdieren en vleermuizen, voorzitter Minaraad Duffel.
Waarloossteenweg 10B, 2570 Duffel 015/31 93 75, gsm 0476/66 08 28 dirk.costrop@telenet.be
Johan Asselberghs
Ondervoorzitter, Conservator Babbelbeekse Beemden, verantw. beleid, amfibieën (Hyla), plantenwerkgroep, lid Minaraad, GECORO Duffel, Regionaal Landschap Rivierenland, bestuurder Natuurpunt v.z.w. Bloemenstraat 51, 2570 Duffel 015/31 94 88, gsm 0479/65 29 07 asselberghsjohan@gmail.com
Lutgarde Van Driessche
Secretaris, conservator Mosterdpot
Zandstraat 15, 2570 Duffel 015/32 01 66, gsm 0485/55 97 13 lutgarde.van.driessche@telenet.be
Ludo Bakkovens
Penningmeester, beleid Duffel, coördinator ‘t Mosterdpotje, conservator Mosterdpot, aankoper gronden, lid kern Cultuurraad Duffel, bestuurder Regionaal Landschap Rivierenland.
Zandstraat 15, 2570 Duffel 015/32 01 66, gsm 0494/70 79 92 ludo.bakkovens@telenet.be
Natuurpunt afdeling Oude Spoorweg
Grondgebied: Kontich, Waarloos en Duffel
Wim Annaert
Conservator Oude Spoorwegberm en Langbos & Babbelse Plassen Montfortstraat 75, 2550 Kontich 03/457 28 03 wim.annaert@kuleuven.be
Johan Doms
Conservator Babbelbeekse Beemden, materiaalmeester Rietlei 99, 2570 Duffel gsm 0496 / 32 19 34 jdoms.pdeprey@telenet.be
Julie De Ceuster
Conservator Babbelbeekse Beemden
Ooststatiestraat 139, 2550 Kontich gsm 0485/56 41 40 julietdc8@gmail.com
Peter Geschier
Conservator Goorbosbeekvallei, redactie afdelingstijdschrift, digitale nieuwsflits, webmaster, lid Minaraad Duffel
Stationsstraat 125, 2570 Duffel gsm 0477/69 96 76 peter.geschier@telenet.be
Dimitri Hoste
Conservator Edegemse beekvallei Hovestraat 154, 2650 Edegem gsm 0473/63 53 72 dimitri.hoste@proximus.be
Karen Lantermann
Conservator Oude Spoorwegberm
Leon Dumortierstraat 148, 2540 Hove gsm 0473/61 26 98 karenlantermann@gmail.com
De Duffelse gebieden behoren tot het Natuurpark Rivierenland
Lidgeld en abonnementen:
Het lidmaatschap bedraagt € 38 en is geldig voor het hele gezin. Leden van Natuurpunt kunnen zich ook abonneren op de gespecialiseerde tijdschriften Natuurfocus (natuurstudie), Natuur.oriolus (voor vogelkijkers) en Zoogdier.
Schrijf het vereiste bedrag over op rekeningnr IBAN: BE17 2300 0442 3321, BIC: GEBABEBB van Natuurpunt, Coxiestraat 11, 2800 Mechelen. Je kan je lidmaatschap ook domiciliëren: vermeld dan het identificatienummer voor domiciliëring: 00409423736
Je ontvangt:
Lidgeld (€) 38 52 53 53
JNM-Pallieterland (o.a. actief in Duffel):
Voorzitter: Jona Barkmeijer
Mailadres: jona.elia@telenet.be
Kris Pues Conservator Schapenhagen
Lintsesteenweg 7 2550 Kontich gsm 0468/48 77 61 kris.pues@telenet.be
Greg Stevens Conservator Edegemse beekvallei
Altenastraat 67, 2550 Kontich gsm 0497/46 40 48 gregstevens2773@gmail.com
Ben Van Buyten Conservator Abroekbos
Voogdijstraat 22, 2570 Duffel gsm 0472/44 73 28 vanbuytenben@gmail.com
Inge Van HaverConservator Abroekbos
Binnenweg 87, 2570 Duffel gsm 0470/01 87 35 ingevanhaver@skynet.be
Marleen Van Puyvelde Conservator Goorbosbeekvallei.
Stationsstraat 125, 2570 Duffel gsm 0486/41 36 58 marleenvanpuyvelde@telenet.be
Stefaan Vercauteren
Materiaalmeester
Mechelsebaan 176, 2570 Duffel gsm 0476/60 47 67 stefprojects@yahoo.com
Nik Woestenborghs Conservator Langbos & Babbelse Plassen
Hoge Akker 30, 2550 Kontich gsm 0479/80 83 87 nik.woestenborghs@telenet.be
Onze natuurgebieden in beheer of in eigendom:
Oude Spoorwegberm (35,2 ha) in Kontich, Waarloos, Rumst en Duffel Edegemse beekvallei (6,5 ha) in Kontich en Edegem Langbos en Babbelse Plassen (6,3 ha) in Kontich
De Mosterdpot (20,8 ha) in Duffel en Sint-Katelijne-Waver
De Goorbosbeekvallei (8,2 ha) in Duffel en Sint-Katelijne-Waver
De Babbelbeekse Beemden (11,5 ha) in Duffel en Lier Abroekbos (0,6 ha) in Duffel
Je kan ons steunen door een gift over te schrijven ten voordele van onze natuurgebieden. Dit op rekeningnummer IBAN BE56 2930 2120 7588, BIC GEBABEBB van Natuurpunt Beheer vzw, Coxiestraat 11, 2800 Mechelen met als vermelding: nr 3703 Natuurgebieden afdeling Oude Spoorweg.
Voor giften vanaf € 40 krijg je een fiscaal attest.
Wij bieden je talrijke uitstappen, excursies, natuurvriendelijke producten, natuurwerkdagen en nog veel meer …
Als lid krijg je ook korting bij verschillende handelszaken (zie website)
Algemeen mailadres van de afdeling: info@natuurpuntoudespoorweg.be
Website: www.natuurpuntoudespoorweg.be
Ook de jeugd kan zich uitleven in de natuur
JNM-Antwerpen (o.a. actief in Kontich en Waarloos)
Voorzitter: Imke Cox
Mailadres: ymkecox@gmail.com
Website en activiteitenkalender: www.jnm.be/pallieterland
Website en activiteitenkalender: www.jnm.be/antwerpen
Er ging heel wat tijd in de optimalisatie van de Oude Spoorwegberm!
Foto: Karen Lantermann
Foto: Dirk Costrop
Foto: Karen Lantermann
Foto: Wim Annaert
Foto: Wim Annaert
