boek nigeria

Olee ebe igbe akwa nรถ?

5

Interview broer 15.03.2014

6

Noonah—Wat weet je allemaal over Lagos of wat zijn de eerste dingen dat bij je opkomen ?

Denzel—Ik weet dat het een heel drukke stad is. Nigeria is ook een van de meest dichtbevolkte landen van Afrika en Lagos was dan ook vroeger de hoofdstad dus een heel hoge bevolkingsgroei. Euhm, wat weet ik nog over Lagos specifiek, dat een deel van papa’s familie daar woont en dat blanken daar vaak heel vreemd bekeken worden omdat er niet veel zoveel zijn.

Noonah—Wil je er graag eens naar toe gaan ?

Denzel— Ja sowieso en liefst samen met jou. Liefst zo snel mogelijk, ik wil er niet te lang meer mee wachten.

Ik wil mijn familie daar zien omdat we nog maar een paar mensen echt gezien hebben en er een heel deel is dat we nog niet kennen.

Noonah—Stel je je soms voor hoe je leven eruit zag als je daar was geboren?

Denzel—Euhm, niet echt. Wel hoe het zou zijn moest ik daar naartoe gaan. Ik denk dat het heel vreemd zal zijn omdat we het Westerse zo gewoon zijn.

Noonah—Voel je je nog steeds de helft Afrikaans of meer en meer Belgisch en hoe komt dit dan?

Denzel—Nog steeds de helft Afrikaans, misschien zelfs meer dan dat. Dit komt omdat ik vind dat Afrika een heel mooie achtergrond heeft en dat het iets heel puurs is. Iets waar alle mensen vandaan komen? Een continent dat af en toe vergeten word maar eigenlijk heel belangrijk is. Ik wil me ook niet echt met één land associëren, we blijven mensen en ik wil me niet beperkten tot één cultuur, ik denk ook niet dat dit de bedoeling is.

Ik ga ook later veel reizen.

Noonah—Zou je eerst andere reizen maken of eerst naar daar gaan?

Denzel—Ik wou dat ik daar al geweest was, maar omdat dat zo gevaarlijk is. Ik wil dat mijn eerste grote reis naar daar is omdat onze roots daar voor de helft liggen.

Noonah—Wat doet het met je als je nieuws hoort over Nigeria?

Denzel—Dat raakt me meestal wel, omdat het meestal ook niet echt goed nieuws is. Of er is weer een dorp uitgemoord of er zijn rampen door olie en vervuiling en het blijft ook ons land voor een deel. Het is net hetzelfde voor moest er iets in België misgaan, het is hetzelfde gevoel.

Noonah—Als het in het nieuws komt moet je dan ook denken aan de familie?

Denzel—Dat is te zien natuurlijk waar het precies is, maar uiteraard moet ik daar zeker aan denken. Eigenlijk ook veel breder en gewoon aan de mensen die zich nu daar bevinden, eigenlijk is iedereen familie.

Vaak gaat het ook wel over Lagos en dan moet ik zeker denken aan vroeger, aan papa zijn broer, die daar vermoord werd. Volgens mij is het ook niet gemakkelijk door al die criminaliteit om daar een gewoon leven te leiden.

Noonah—Vind je het niet jammer dat je geen Igbo kan spreken?

Denzel—Ja, eigenlijk zouden wij even vloeiend Igbo moeten kunnen spreken als Nederlands. Ik denk dat ik ook wel stilaan terug ga beginnen met in mijn boekje te kijken en het terug wat te leren. Ik vind dat we eigenlijk in het algemeen onze roots veel te lang vergeten zijn of zowat laten liggen hebben omdat we daar nooit echt

7

Inleiding

Vertellen waarom ik dit boek gemaakt heb en wat het verhaal erachter is. Misschien opdelen in hoofdstukken maar dat week ik nog niet. Ook vertellen waarom ik deze titel heb gekozen.

8

Interview broer 15.03.2014

10

mee geconfronteerd worden.

Noonah—Hoe bedoel je ?

Denzel—Dat we hier niet veel in contact komen met die cultuur en dit daardoor bijna vergeten soms. Stel je voor dat je hier veel Nigerianen kende dan zou je toch veel meer betrokken zijn met alles wat erond hangt.

Noonah—Dus dat is niet echt papa zijn schuld da we hier te weinig mee geconfronteerd worden?

Denzel—Ja natuurlijk wel, papa heeft ons nog altijd voor een deel achtergelaten. Ik weet wel nog dat als ik jong was, hij dit wel deed, door middel van eten en het boekje van Igbo. Ik weet ook dat hij dit heel jammer vind dat we hier nu zo ver van verwijderd zijn. Hij zei vroeger altijd zo veel dat we mee moesten naar Nigeria om de cultuur daar te leren kennen en onze familie natuurlijk. Ik denk dat familie vooral hier maar ook in Afrika heel belangrijk is, voor iedereen. Het is een bloedverband dat onoverkomelijk een band geeft.

Noonah—Wat doet het met je dat je nooit je oma en opa hebt ontmoet nu ze al zijn gestorven?

Denzel—Ik vind dit heel spijtig want ik weet dat we met onze Belgische oma een hele goeie band hebben en dat dat zeker met onze opa en oma in Nigeria ook zo zou zijn. Familie is en blijft belangrijk, het is een direct verband.

Noonah—Wil je graag je familie daar ontmoeten?

Denzel—Ja, zeker.

Noonah—Hoe denk je dat ze gaan reageren?

Denzel—Ik denk dat ze blij zouden zijn. Afrikanen laten altijd meer hun emoties zien dan Westerse mensen. Ik vond het ook interessant om TV- programma’s te zien van mensen die terug gingen naar hun roots, de mensen

daar waren bijna altijd in extase van geluk. De familie vind het waarschijnlijk ook heel belangrijk dat ze ons kennen. Papa zei vroeger ook, altijd dat ze naar ons vroegen en wilden weten hoe het met ons was.

Noonah—Hoe voel je je erbij dat je er wel altijd wat uitspringt en anders bent?

Denzel—Ik vind dat leuk maar ik denk dat ik dit vroeger ook minder leuk vond omdat het ideaal beeld dat je bijvoorbeeld via de aan geschoteld krijgt meestal om blanke mensen gaat. Ik wou vroeger dan ook stekelhaar, maar daar ben ik stilaan wel uitgegroeid. Nu vind ik het leuk en probeer ik er nog meer uit te springen dan alleen mijn huidskleur, zoals met kleren en anderen zaken.

11

13

De grote wereld komt binnen langs het klein kasteeltje

14

Mensen trekken niet vanuit het Congolese regenwoud naar de Vlaamse Polders, maar van Kinshasa of Marrakesh naar Brussel, Antwerpen of Gent. In België is Brussel ongetwijfeld dé grote ingangspoort en binnen dat Brussel steekt de wijk rond het Klein Kasteeltje eruit als hét aanmeldpunt voor legale en illegale migranten. ‘Zelfs in het buitenland is het Klein Kasteeltje gekend onder aspirant vluchtelingen. Als je naar België gaat, en je zoekt werk, dan moet je naar de château,’ zegt iemand die lange jaren als illegaal in België verbleef.

Asiel is, naast gezinshereniging en huwelijk, voor de armen van deze wereld zowat de enige manier was om België binnen te komen -of juridisch correcter: om het recht te verwerven om op het Belgische grondgebied te verblijven. Alle andere immigratiepoortjes zijn gesloten.

Het gevolg is dat alle migranten -ook de zogenaamde economische vluchtelingenaan het asieldeurtje komen kloppen. In België betekende dat sinds de late jaren tachtig concreet dat ze aan de poort van het Klein Kasteeltje kwamen aanschuiven.

‘Soms stonden daar tot 200 mensen buiten aan te schuiven,’ vertelt priester Daniël Alliët die in de buurt kwam werken toen het Klein Kasteeltje -dat decennia lang had gefungeerd als toegangspoort tot het Belgisch leger- in gebruik genomen werd voor de opvang van asielzoekers. De manier waarop België de toestroom van armen probeerde te reguleren, zorgde dus in de buurt van het Kasteeltje voor een concentratie van mensen die gaarne een centje wilden bijverdienen. Dit aanbod van werkwilligen illegalen vond vrij snel

aansluiting bij een vraag. Niet zozeer van de onmiddellijke buurtbewoners, want een groot deel daarvan zijn relatief kansarme Marokkaanse inwijkelingen, maar van heel Brussel en omstreken.

‘De eerste jaren gebeurde dat open en bloot,’ vertelt Daniël Alliët. ‘Altijd stonden er tientallen mensen rond het Klein Kasteeltje. Bestelwagens met daarop ‘Rénovation’ stopten, de werkzoekenden stoven erop af en werden ingeladen.’ De zone was dus letterlijk een arbeidsmarkt waar -letterlijk én figuurlijkzwarte arbeiders te koop waren. Halverwege de jaren negentig werd de wet op het zwartwerk verstrakt: de boetes werden verhoogd van enkele tienduizenden BEF naar honderdduizenden. Bovendien vertoonde de politie zich iets meer in de buurt. Alliët: ‘Dat had tot gevolg dat men voorzichtiger is geworden. Er is nu niet minder zwartwerk, maar het is meer verborgen. Men zal afspreken aan het Klein Kasteeltje: ik heb zoveel mensen nodig, kunnen jullie naar daar komen?’ Zegt een medewerker van het Klein Kasteeltje: ‘Negentig procent van de mensen die aan het Kasteeltje staan te wachten, hebben niks met het opvangcentrum te maken.

Slechts tien procent zijn ex-bewoners die nu illegaal zijn geworden.’

you keep pushing the blame on our colonial fathers

betaald. Omdat ze vaak minder technische bagage hebben maar vooral omdat ze niet georganiseerd zijn. ‘De Roemenen vormen een soort maffieuze structuren. Als een werkgever het al te bont maakt, kan hij problemen krijgen. Eendracht maakt macht, nietwaar.’ Aan het Kasteeltje staan de ‘volkeren’ ook apart opgesteld. Aan de Westhoek van het Kasteeltje staan de zwarte Afrikanen, aan de Oostkant en voor de ingang de Oost-Europeanen.

DE BUREN VAN DE GROTE WERELD 1.

EENDRACHT MAAKT MACHT ‘Het zwarte circuit bestaat nog altijd en is niet kleiner geworden,’ zegt een man die zeven jaar als ‘sans papier’ geleefd en gewerkt heeft. ‘De garages hier aan de kanaalzone, dat gaat gewoon door.

Tachtig procent van wat die omzetten, gebeurt in het zwart. Ik ken iemand die al jaren zesdagenweken maakt in zo’n garage voor 3500 BEF per week. Dat zijn moderne slaven. Meestal gaat het dan om de mensen zonder technische bagage die wagens schoonmaken, of duwen en trekken. Als ze op het einde van de week hun geld vragen, krijgen ze soms te horen: volgende week. De week daarop hetzelfde. Tot de baas zegt dat ze daar niks meer te zoeken hebben. Wat kunnen ze doen?

Naar de politie gaan?’

15

1 januari 2000 John Vandaele MO redacteur

Het arbeidsaanbod van illegalen wordt ook gulzig gebruikt in de confectie, de bouw en de sector van het huispersoneel. Mensen krijgen bijvoorbeeld 750 BEF per dag om een container te vullen of 500 BEF voor een dag verhuiswerk.

De Afrikanen worden dikwijls het minst

De buurt heeft heel verscheiden gereageerd op deze ‘komst van de wereld’. Een deel van de Marokkanen ervoer de ‘illegalen’ niet enkel als indringers en vreemden maar vooral als concurrenten.

Een tijdje geleden brak zelfs een vechtpartij uit tussen Marokkanen en Roemenen. Mijn anonieme getuige staat daarvan niet versteld: ‘Als de Marokkanen 3000 BEF vroegen om een kamer te schilderen, dan stellen de Roemenen zich tevreden met 1500 BEF. Ze ondergraven met andere woorden de markt.’ Ook de woonmarkt reageerde heel duidelijk op het nieuwe migratiefenomeen. ‘Deze buurt is echt bijna per straat uiteengevallen,’ zegt Geert Roukaerts van het Lokaal Integratiecentrum. ‘Ten zuiden van de Vismarkt heeft de speculatie en renovatie alles veel duurder gemaakt. Aan de noordkant is in de meeste huizenblokken al vele jaren amper geïnvesteerd.’

you say they came and they took all we had pocessed

16

7 things white people don’t understand about black hair

18

1.

We don’t want you to touch our hair because we are human beings not some type of specimen in a zoo I have no problem with people touching my hair… if they ask. As a stranger to walk up and touch someone’s hair… or anything on their person for that matter is rude. I understand curiosity and I’m into texture so I like to touch people’s hair too.

But for the love of God ask first. Don’t let your curiosity get you cussed out. I do believe Biebs asked to touch Esperanza’s hair in the photo above but still black women felt a little twinge about it.

2.

If my hair is cut in a pixie cut one day and down my back the next, it’s probably some sort of extensions This one always amazed me. I can’t tell you how many times I’ve had to say to someone “You know this isn’t my hair, right?”. It’s funny I can’t think of a time when I didn’t know about fake hair.

Even my grandma had some pieces she’d slip in her head if she wanted some extra body that day. As much as mainstream celebrities rely on extensions and fake hair it’s amazing that the general population can be so oblivious to their prevalence in everyday life.

3.

Our hair, as it grows out of our head, is not unprofessional Honestly I hear this one perpetuated by whites and blacks equally. The notion that our hair, chemically unaltered, is unprofessional is simply ridiculous and discriminatory. It’s the equivalent of asking a darker complected individual to invest in bleaching cream so he or she can fit into the corporate world.

4.

Wearing our hair natural is not to make some type of rebellious statement Who knows where this notion came from but wearing our hair unstraightened is not indicative of being a member of a counterculture. It’s just who I am.

5.

I don’t have to wash my hair everyday I remember back in elementary school I stayed the night over one of my friends’ house. Before we went to bed or when we got up in the morning my girlfriend informed me that she wasn’t going to wash her hair that day and she didn’t want me to think that she was dirty. I told her I wash my hair once a week. And the look on her face was absolutely priceless.

Afterward I had to have the “black hair”

they have to take the abuse that they have caused our present state with their intruding history

Madame Noire, October 18, 2011

By Renay Alize

conversation with her. Black hair thrives on oils and washing our hair and having to replenish the oils again requires entirely too much time (and money). So once a week it is.

6.

Oil is actually good for our hair Ooo there is nothing worse than seeing someone’s hair being weighed down by oil. It’s gross. And while oil is a the arch nemesis of someone with European hair, it’s actually our friend. Black hair thrives on oil. So much so that the activity of oiling our scalps has become a romantic gesture.

7.

It may take some time for it to look right Which is exactly I won’t be coming to that pool party. Because after I spent 13 hours in the beauty shop and paid a small fortune on this do– if someone throws me in the water somebody’s going to get cut.

I remember back in elementary school I stayed the night over one of my friends’ house. Before we went to bed or when we got up in the morning my girlfriend informed me that she wasn’t going to wash her hair that day and she didn’t want me to think that she was dirty. I told her I wash my hair once a week. And the look on her face was absolutely priceless.

Afterward I had to have the “black hair” conversation with her. Black hair thrives on oils and washing our hair and having to replenish the oils again requires entirely too much time (and money). So once a week it is.

19

use our goodness and nourishment in the name of missionary

21

Just for me

22

Aqua, Propylene Glycol, Hydroxyethylcellulose, Helianthus Annuus, Salvia Officinalis, Symphytum Officinale, Achillea Millefolium, Lactic Acid, Methylparaben, Propylparaben, Diazolidinyl Urea, Alpha Isomethyl Ionone, Benzyl Salicylate, Butylphenyl Methyl Propional, Citronellol, Parfum/ Fragrance. No-Lye Conditioning Creme Relaxer: Aqua, Petrolatum, Mineral Oil (Paraffinum Liquidum), Cetyl Alcohol, Calcium Hydroxide, Propylene Glycol, PEG-75 Lanolin, Polysorbate 60, Sodium Stearoamphoacetate, Oleth-3 Phosphate, Hydrolyzed Vegetable Protein PG-Propyl Silanetriol, Aloe Barbadensis, Algae, Parfum/Fragrance. Liquid Activator: Aqua, Guanidine Carbonate, Sorbitol, Denatonium Benzoate. Color Code Neutralizing Shampoo: Aqua, Sodium Laureth Sulfate, Disodium Cocoamphodipropionate, Citric Acid, Polyquaternium-7, PEG-120 Methyl Glucose Dioleate, Polysorbate 20, Hydrolyzed Vegetable Protein PG-Propyl Silanetriol, Algae Extract, Aloe Barbadensis, PEG-150 Distearate, Tetrasodium EDTA, Phenolsulfonphthalein, Diazolidinyl Urea, DMDM Hydantoin, Iodopropynyl Butylcarbamate, Alpha Isomethyl Ionone, Benzyl Salicylate, Butylphenyl Methyl Propional, Citronellol, Coumarin, Linalool, Parfum/Fragrance. HMC (Hair Moisturizing Complex): Aqua, Mineral Oil (Paraffinum Liquidum), Polyquaternium-22, Hydroxyethylcellulose, Acetamide MEA, Panthenol, Hydrolyzed Keratin, Hydrolyzed Glycosaminoglycans, Sodium Cocoyl Collagen Amino Acids, Algae Extract, Hydrolyzed Vegetable Protein PG-Propyl Silanetriol, Simmondsia Chinensis, Tocopheryl Acetate, Aloe Barbadensis, Oleth-3 Phosphate,

Sorbitan Stearate, Linoleic Acid, Linolenic Acid, Triticum Vulgare, Wheat Germ Acid, Sorbitol, Cocoyl Sarcosine, Sulfur, Methylchloroisothiazolinone, Methylisothiazolinone, Parfum/Fragrance. Oil Moisturizing Lotion: Aqua, Mineral Oil (Paraffinum Liquidum), Lanolin, Lanolin Wax, Petrolatum, Lanolin Oil, C12-15 Alkyl Benzoate, Hydroxylated Lanolin, Panthenol, Sorbitan Oleate, Sodium Borate, Methylparaben, Diazolidinyl Urea, Limonene, Parfum/Fragrance, Red 33 (CI 17200). Protective Gel: Mineral Oil (Paraffinum Liquidum), Ceresin.

lied to us, blinded slaved us, misplaced us, strengthen us, hardened us then they replaced us

www.amazon.com Soft & Beautiful Just for Me! No-Lye Conditioning Creme Relaxer

This product contains calcium hydroxide and guanidine carbonate (toxic).

Keep out of reach of children. Keep this product and others away from eyes and mouth. Product may be harmful if accidentally gets in eyes or mouth. Contains alkali agent. Avoid contact with eye. Can cause blindness. Can cause hair breakage and/or loss. If product gets into eyes, wash eyes thoroughly with water. If product is swallowed, consult a physician.

Follow directions carefully to avoid skin and scalp burns, hair loss and eye injury.

Do not use on bleached or permanently colored hair which is breaking, splitting or otherwise damaged. If hair has been previously relaxed, apply only to new growth as described in the directions. If relaxer causes skin or scalp irritations, rinse out immediately and wash with the shampoo included in the kit. If irritation persists or if hair loss occurs, consult a physician.

Please wear suitable gloves. Misuse of this product can cause hair damage. Do not use on abraded skin. Not to be used on children under 6 years of age

23

2.

now we got to learn from pain

24

26

now it is up to us to gain some recognition 3.

Biafra oorlog In 1966 waren honderdduizenden Igbo uit het noorden naar hun stamland terug gevlucht na slachtpartijen waarbij duizenden onder hen waren vermoord.

Achtergrond van de pogroms was een tribale machtsstrijd tussen politieke elites.

Toen de Oost-Nigeriaanse Igbo-gouverneur Chukwuemeka Ojukwu van de centrale regering onvoldoende garanties kreeg ter bescherming van zijn volk, kondigde hij op 30 mei 1967 eenzijdig de onafhankelijkheid van zijn gebied af (Republiek Biafra). Ook onvrede met de administratieve herindeling van de regio speelde hierin mee. Hierop brak in juli 1967 een burgeroorlog uit die tot 1970 zou duren. Het federale leger rukte op naar de Biafraanse hoofdstad Enugu.

Verscheidene internationale vredesinitiatieven mislukten en vanaf oktober 1968 tot eind 1969 bleven de militaire operaties onbeslist.

In de noordelijke stad Kaduna vonden in 2000 bloedige onlusten plaats tussen islamieten en christenen, waarbij volgens onafhankelijke bronnen ten minste duizend doden vielen. Aanleiding was de mogelijke invoering van de islamitische wet, de sharia. De deelstaat Zamfara voerde in 1999 als eerste deelstaat de sharia in.

Aan het eind van het jaar gold de islamitische wet in zeven deelstaten. Christenen, die vooral in het zuiden wonen, menen dat de islamitische wet in tegenspraak is met de seculiere grondwet. Toenmalig president Obasanjo, zelf christen, liet zich niet publiekelijk uit over de sharia.

27

1 juni 2014 wikipedia: Biafra oorlog

Op 15 januari 1970 capituleerde Biafra. Ojukwu vluchtte naar het buitenland. Een van de belangrijkste oorzaken van die oorlog was de vondst van olie in Biafra. De schatting van het dodental door deze oorlog en de ermee gepaard gaande hongersnood lopen sterk uiteen, tenminste een half miljoen mensen stierven, maar door sommige waarnemers worden 2 miljoen slachtoffers genoemd. Bij de wederopbouw van Oost-Nigeria werden de Igbo op de achtergrond gehouden.

Nigeria, dat door zijn aardolievoorraden economisch een sterke positie innam, diende zich nadrukkelijk aan als leider van de Afrikaanse staten in de politieke en economische relaties met de niet-Afrikaanse wereld. President Gowon werd in juli 1975 via een militaire staatsgreep

zonder bloedvergieten afgezet; zijn opvolger, generaal M. Mohammed, kwam in februari 1976 bij een mislukte staatsgreep tegen zijn bewind om het leven.

if we stop blaming we could get a better condition

29

Nneka

30

Were she not a musician, Nneka might have made an excellent investigative journalist. Or perhaps she’d have been a philosopher. In truth, an element of both those disciplines informs her art. Because throughout her third album, Soul Is Heavy, Nneka constantly asks questions. She interrogates friends, her Nigerian countrymen, politicians, God, the universe… and, most importantly, she questions herself.

“It wouldn’t make any sense if I only pointed fingers,” she admits. Her music and attitude are probing, even confrontational, yet never didactic. “It’s important that you recognize yourself as part of the system, too, and that the only way we can make things work is by realizing we are part of the same entity “I’m always having little battles in my mind,” she continues, apropos of the struggles that shape her work. Everybody has their existential quandaries, but most people are content to wake up, go to work, have a few beers and play some video games in the evening, and watch the world go by. Not Nneka. “I’m the kind of person who always questions things. It has a lot to do with the way I brought up, and my surroundings.”Born and raised in Warri, in the Delta region of Nigeria, Nneka Egbuna watched as the city and its citizens wrestled with the impact of new-found affluence. Three decades later, electrical blackouts are still a part of daily life in Nigeria, an oil-rich nation plagued by petrol shortages, where tribalism and disparity of wealth and political power further entrench divisions of class. “All that has a lot to do with why I am the way I am, despite the fact that I have now been able to travel a great deal, and see the world from a different angle.”

At the age of 19, Nneka left Africa to Hamburg University, where she studied anthropology even as her musical career was building steam. With its marriage of timeless grooves, contemporary technology, and 21st century black consciousness, her 2005 debut Victim Of Truth was lauded by the British press. “As good as The Miseducation of Lauryn Hill,” trumpeted The Sunday Times. Its 2008 follow-up, No Longer At Ease, impressed rock star Lenny Kravitz so profoundly that he immediately tapped her to accompany him on tour. In 2010, selections from both albums—including the international hit “Heartbeat”—were compiled for her US debut, Concrete Jungle, which showed North America what the rest of the world already knew: Nneka is a unique, formidable talent to be reckoned with.

Written and recorded throughout the three year period following the release of No Longer At Ease, the fifteen selections on Soul Is Heavy were culled from a backlog of roughly fifty songs, many of which Nneka composed while back in Nigeria (even as the power went on and off in her Lagos apartment). They integrate myriad musical styles: reggae, hip-hop, modern R&B and vintage soul, Afrobeat, and even elements of flamenco and Sahara desert blues. They range from the driving opener, “Lucifer (No Doubt),”

wake up world wake up and stop sleeping

to the sweet and peaceful “Shining Star,” and from the furious “Camouflage” to desolate, introspective cuts such as “Valley.” All are unmistakably Nneka.

Ms. Dynamite helps ignite “Sleep,” a cut inspired by Nneka’s battles with insomnia on the road, and the thoughts and feelings that keep her up at night.

On the album’s centerpiece, the insistent “J,” Nneka scrutinizes her own actions and motives alongside those of her fellow man. Amidst much soul-searching, she strives to project positive energy into the universe, and perform feats of emotional alchemy. “If you approach me with hatred, I will approach you with love. I have to be strong enough to transform that hate into love. And the more you hate me, the more I will love you, and the more I will make you love me.”

Nneka’s songs may begin with personal experiences and homegrown sentiments, but global appeal imbues her music and its messages. She transcends boundaries, both geographic and aesthetic. Regardless of the listener’s mother tongue, there is an immediacy to Nneka’s singing—be it pointed (“Don’t Even Think”) or poignant (“Stay,” “Do You Love Me Now”)—that anyone can appreciate. Nneka is indivisible from the world she inhabits, and her art reflects that on every level. “I am what you hear,” she concludes, succinctly. “I wouldn’t be able to separate my music from me.”

31

Nneka Soul Is Heavy

On “My Home,” triumphant brass and uplifting reggae rhythms illuminate the singer’s journey into the heart of darkness and an uncertain future. “That song is about your quest, searching for a place in life to feel comfortable, and not knowing where to go. And, in the end, realizing there is actually no peace on Earth until you accept that both bad and good are part of life. There is never total happiness, only a search for a healthy equilibrium between two extremes.” The title song “Soul Is Heavy,” preceded the album’s release with a vibrant video reflecting its thought-provoking lyric, which invokes historic Nigerian revolutionaries including Ken Saro-Wiwa, Isaac Boro and Jaja of Opobo. While Nneka expresses frustration that the same social ills Afrobeat legend Fela Anikulapo Kuti addressed in his own work—oppression, corruption, oil exportation—still persist today, this inspirational anthem also charts a way forward.

“Nigerians must stop separating ourselves from one another, despite the fact that we have 300 different dialects and tribes.

Things would be better if we would see ourselves as one.”

Soul Is Heavy also features a pair of notable collaborations. “God Knows Why,” a hard-hitting song about hypocrisy, mental slavery, and the pitfalls of knowledge without questioning, features rhymes by Black Thought. “I felt he could relate to the context and content of the song,” says Nneka, who has performed with The Roots in the past. “I wouldn’t have to explain much to Black Thought— and that’s exactly what happened.” Mercury Music Prize and BRIT Award-winner

wake up africa wake up and stop blaming

32

33

Igbo(volk) Met de Igbo wordt een groep volkeren aangeduid die in het tegenwoordige Nigeria leven. Hun taal wordt eveneens Igbo genoemd. Vroeger werden beide weergegeven als Ibo. De schrijfwijze Igbo wordt tegenwoordig als juister beschouwd.

De Europeanen beschouwden hen als een van de minder ontwikkelde etnische groepen. De Igbo doen aan landbouw (knolgewassen). Zij zijn in het algemeen goed geschoold, waardoor de Ibo in de jonge staat Nigeria belangrijke posities gingen bekleden, met als gevolg een verscherping van de tegenstellingen, met name met de (islamitische) Hausa.

Deze verscherping was aanleiding tot de Biafraanse Oorlog (1967–1970), waarbij veel Ibo vermoord werden. Van de traditionele Ibo-kunst zijn de houten maskers en Ikenga-figuren (een huisgod) bekend.

11 maart 2013 wikipedia

34

open your eyes

4.

35 5.

stand up and rise

37

Melanine Melanine beschermt de huid tegen schade die wordt aangericht door ultraviolet licht van de zon. Als u er te weinig van hebt in een erg zonrijke omgeving, zult u snel te maken kunnen krijgen met verbranding en kans lopen op huidkanker.

Bezit u veel melanine en leeft u in een land waar weinig zonneschijn voorkomt, dan is het voor u moeilijker om genoeg vitamine D op te doen voor uw lichaam (omdat het zonneschijn nodig heeft voor de productie daarvan in de huid). U kunt dan te maken krijgen met een tekort aan vitamine D, met als mogelijk gevolg de botziekte rachitis (Engelse ziekte).

38

Met huidskleur wordt doorgaans op de kleur van de menselijke huid gedoeld.

De huidskleur van de mens kan variëren van bijna zwart tot vrijwel kleurloos (lichtroze lijkend door het bloed in de huid). In het algemeen hebben mensen met voorouders uit zonnige landstreken (zoals rondom de evenaar) een donkerder huid dan mensen met voorouders uit landstreken met minder zon. Door de menging van mensen met een uiteenlopende huidskleur, kan op allerlei plaatsen in de wereld een grote variatie aan huidskleuren worden aangetroffen. Vrouwen hebben gemiddeld een iets lichtere huidskleur dan mannen.

GENETISCHE FACTOREN De kleur van de huid wordt bepaald door de hoeveelheid en het type pigment (melanine) in de huid. Er zijn twee typen melanine, te weten feomelanine (rood tot geel) en eumelanine (donkerbruin tot zwart). Van beide soorten wordt de hoeveelheid en het type bepaald door vier

road block oh life penalty

tot zes genen. De mens erft één zo’n gen van de vader en één van de moeder. Van deze genen komen diverse allelen voor, wat resulteert in een grote variëteit van verschillende huidskleuren.

Een donkere huid beschermt tegen huidkankers die worden veroorzaakt door mutaties in huidcellen door ultraviolet licht. Mensen met een lichte huid hebben daardoor een tienmaal grotere kans om te overlijden aan huidkanker dan mensen met een donkere huid onder gelijke zon-omstandigheden. Ook beschermt een donkere huid tegen de vernietiging van het essentiële vitamine-B foliumzuur door UV-A straling. Foliumzuur is noodzakelijk voor DNA-synthese bij celdeling, en een te lage hoeveelheid foliumzuur kan bijvoorbeeld bij zwangere vrouwen leiden tot geboorteafwijkingen. Hoewel een donkere huid aan de ene kant de degeneratie van vitamine-B tegengaat, kan het ook leiden tot een gebrek aan vitamine-D. Het voordeel van een lichte huid is dat deze huid het zonlicht niet zo effectief blokkeert als de donkere huid, hetgeen leidt tot een hogere productie van vitamine D3, de vitamine die noodzakelijk is voor kalkopname en botgroei.

Van de evolutie van de diverse huidskleuren wordt gesteld dat ze is ontstaan doordat de behaarde voorouders van de mens, zoals mensapen, een lichtgekleurde huid onder hun lichaamshaar hadden. Toen ze door evolutie hun inmiddels nutteloos geworden lichaamsbeharing kwijtraakten ontwikkelden ze een donkerder huid, om het niveau van foliumzuur aanvaardbaar te houden (ze leefden immers in het zeer zonnige Afrika). Vanaf het moment dat de mens naar minder zonnige regionen migreerde werd het lage vitamine D3 niveau een probleem en werd de huid weer lichter.

De Inuit en de Yupik zijn uitzonderingen, zij hebben ondanks het feit dat ze

LIGGING MELANOCYTEN, KERATINOCYTEN EN CELLEN VAN LANGERHANS

in een extreem zon-arme omgeving leven hun relatief donkere huid behouden. Dit kan wetenschappelijk worden verklaard door het feit dat hun voedingspatroon (het zijn vleeseters) traditioneel veel vitamine-D bevat. Albinisme is een aandoening die wordt gekenschetst door de afwezigheid van melanine, hetgeen resulteert in een witte huid en wit haar. Albinisme is een genetische mutatie. De huidskleur en de variaties hierin worden soms gebruikt als een (controversiĂŤle) poging om iemands ras te bepalen, zie hierover ook het lemma racisme.

39

Schepping of evolutie?

Ken Ham, Jonathan Sarfati, Carl Wieland

Melanine is een organisch pigment in de huid dat uit het aminozuur tyrosine wordt gevormd door melanocyten in een proces genaamd melanogenese. Melanocyten zijn cellen die in de kiemlaag van de huid liggen en worden aangemaakt in de basale laag van de opperhuid. Ze produceren deze stof in organellen (melanosomen) onder invloed van uv-straling en enkele stoffen zoals het melanocyt-stimulerend hormoon, een hormoon dat aangemaakt wordt door de adenohypofyse bij zwangere vrouwen, tijdens de embryonale periode, bij heel jonge kinderen en bij bepaalde aandoeningen zoals melasma.

De melanocyten geven de melanosomen gevuld met melanine via zijn dendrieten af aan omliggende keratinocyten door middel van een nog onbekende manier.

Nadat de melanine door de keratinocyten is opgenomen wordt het naar de bovenkant van de kern getransporteerd, waar het het genetisch materiaal (gedeeltelijk) beschermt tegen uv-straling. Dit voorkomt mutaties en eventueel kanker.

Toch is een passende hoeveelheid uv-licht van groot belang voor de mens omdat in de huid, dankzij uv-straling, vitamine D wordt aangemaakt.

Melaninepigmenten zijn complexe structuren waaraan allerlei antioxidanten verbonden kunnen zitten, zoals bètacaroteen en co-enzym Q10. Er worden minstens drie verschillende typen gevormd: de geelbruine eumelaninen, de meer roodachtige feomelaninen waarin ook zwavelbevattende stoffen gecomplexeerd zitten, en de glansrijke rode trichochromen die ook zwavel bevatten.

Het aminozuur tyrosine wordt door het lichaam voor veel meer dan alleen melaninesynthese gebruikt en kan aldus gemakkelijk tekort schieten in de melaninevorming.

Melanine is samen met slijm het voornaamste ingrediĂŤnt in inktvisseninkt.

Melanine moet niet verward worden met melamine, een organische base en bestanddeel van kunstharsen. Verwar het ook niet met melatonine, een hormoon dat bij mensen in de epifyse (pijnappelklier) geproduceerd wordt en onder andere invloed heeft op het slaapritme.

and how long do we want to stop ourselves from thinking

40

42

we should learn from experience that what we are here for this existence

“Pentecostal” Christians may also be described as “Charismatic.” Pentecostals include Protestant Christians who believe that the “manifestations of the Holy Spirit” are alive, available, and experienced by modern-day Christians. These manifestations or gifts of the Holy Spirit were seen in the first century Christian believers (Acts 2:4; 1 Corinthians 12:4-10; 1 Corinthians 12:28) and include signs and wonders such as the message of wisdom, the message of knowledge, faith, gifts of healing, miraculous powers, discerning of spirits, tongues and interpretation of tongues. The term Pentecostal, therefore, comes from the New Testament experiences of the early Christian believers on the Day of Pentecost. Pentecostals believe in the “Baptism in the Holy Spirit.”

Pentecostal worship is characterized by emotional, lively expressions of worship. Some examples of Pentecostal denominations and faith groups are Assemblies of God, Church of God, Full-Gospel churches, and Pentecostal Oneness churches.

Pentecostal

By Mary Fairchild

Pentacostal

43

but now we decide to use the same hatred to oppress our own brothers

45

The meaning of Eze

46

Eze is an Igbo word which means King, with further implied meaning of “chieftain” of the tribe or kingdom. Such words as Igwe and Obi plus others are used by Igbo people as titles of respect and homage to the Eze. Igwe is derived from the Igbo word Igwekala or Eluigwekala, “the sky or heaven above the sky is higher or bigger than land”, implying that the Eze is a higher servant of the people.

Obi is normally the centre building for receiving visitors in an Igbo leader’s or man’s homestead; and when used as a title of respect for the Eze, Obi implies: “the one who sits in the throne house or heart of the Kingdom.”

In Igbo tradition and culture, the Eze is normally an absolute Monarch advised by a council of chiefs or elders whom he appoints based on their good standing within the community. A popular saying in Igbo is “Igbo enwe eze”, which translates to “the Igbo have no king.” This popular saying does not, however, capture the complexity of Igbo societies as portrayed in many centuries of anthropological, sociological and political research. The Igbo people had and still have ruling bodies of royal and political leaders where an individual can be recognized by the entire society as primus inter pares, i.e., first among equals.

This status is usually hereditary and among the male line since Igbo culture is patrilineal. Women in Igbo cultures were known to develop parallel social hierarchies through which they both competed and collaborated with their counterpart male kingship and governing hierarchies.

TITLE MEN OBI/EZE FUNCTIONS The political arrangements for the purpose of administration varied. Obi is the name of the head of the family in the Igbo areas. In old Owerri and Umuahia provinces, the word chief or Eze is commonly used, representing the majority of the state. The members of the eze’s cabinet are called the Nze. They are the Chiefs’ or Eze’s councilors. Among Onitsha Igbos, the majesty’s councilors are called Ndichie, meaning chiefs. There are three grades: (1) Ndichie Ume (2) Ndichie Okwa and (3) Ndichie Okwaraeze. The principal functions of both Nze’s and Ndichies are to assist the Obi/Eze in keeping law and order in the communities. The functions of Ndichie in the community generally, irrespective of grade, are: first, to act as the Obi’s representatives and play the role of public relations officers in the interest of the ruling Obi; second, to maintain law and order; third, to uphold the property of religious and customary practices; fourth, to dispense justice according to equity and the law of the land; fifth, to promote social welfare; and, lastly, to defend the land against aggression. All these councilors are supposed to play a vital role as peacemakers in their localities and owe allegiance to Obi/Eze the ruler. Female administrative titles have not been popular among the Igbo since the late 19th century when the European colonialists entered into the heart of Igbo land not merely to trade but as cultural modifiers. The colonial powers

it is so comfortable to say racism is the cause

have been described as “bringing with them the Pax Britannica at the tip of the sword and the nozzle of the gun well into the first quarter of the 20th century.”

Among the Owerri Igbos, the wife of Nze, the councilor, automatically becomes the Lollo, an honorary title of a councilor. But the Onitsha Igbos once had a woman chieftain appointed by the Obi to care for the women’s affairs; namely the maintenance of women’s dignity, customary laws and their behavior. This is called Omu, the Queen Mother. In the kingdom of Obi there was a place for the female-counterpart ruler, the Omu. The ruler Obi is a hereditary successor to his clan’s throne. Both the Obi and the Omu worked together for the betterment of their subjects. The position of Omu was dropped from the throne by the colonial government. The Onitsha Igbos have not yet restored this great women’s institution in Igbo land. The last Omu (Queen Mother) of Onitsha that ruled was her Highness, Chief Nwagboka Egwuatu of Ogbeotu Village. She died in 1890.

However, women in Igbo land at present are confirmed with the title of chieftaincy, not for administrative purposes but for the roles they play in the community and in the market.

47

Igbo Political Systems Ann Arbor

but this time it is the same colour chasing and biting us

48

49

Wake up world Wake up and stop sleeping

50

6.

7.

Ezeude 1993—2005 Eze 2005—…

51

53

Open brief aan de president De Nigeriaanse schrijfster Chimamanda Adichie roept president Jonathan op zijn trots opzij te zetten en nu de president te zijn die Nigeria nodig heeft.

54

Een deel van mijn familie woonde tientallen jaren in het noorden, in Kano en Bornu. Ze spraken vloeiend Hausa.

(Een van hen heeft mij toen ik acht was nog in het Hausa leren tellen.) Ze kwamen maar een paar keer per jaar op bezoek in Anambra, met Kerstmis en om bruiloften en begrafenissen bij te wonen. Maar soms kwamen ze opeens ook tussentijds, als er weer geweld had plaatsgevonden.

Ik herinner me het woord ‘Maitatsine’ – dat in mijn jonge oren opvallend lyrisch klonk – en ik weet nog dat familieleden binnenstroomden, op de vlucht voor de moorden en met nauwelijks bagage. Wat me aan die haastige terugkomsten naar het oosten opviel, was dat mijn familie altijd weer naar het noorden terugging. Tot twee jaar geleden, toen mijn oom na een leven van dertig jaar in Maiduguri zijn boeltje pakte en naar Awka verhuisde. Hij ging niet meer terug. Hij voelde dat het deze keer anders was.

De terugkeer van mijn oom illustreert een gevoel over Boko Haram dat door veel Nigerianen met elkaar delen: een gebrek aan hoop, een gebrek aan vertrouwen in onze leiders. Afgezien van de Biafra-oorlog beleven wij de gewelddadigste periode in het bestaan van ons land. Zoals veel Nigerianen ben ik bedroefd over de leerlingen die zijn vermoord in hun school, over de mensen wier lijken werden besmeurd in Nyanya, over de ontvoerde meisjes in Chibok.

Ik ben woedend dat politici munt slaan uit iets wat een collectieve Nigeriaanse

rouw, een gedeeld Nigeriaans verdriet zou moeten zijn. En ik vind het handelen – en niet-handelen – van onze president ongelooflijk onwezenlijk.

Ik wil geen president die weken nadat meisjes uit een school zijn ontvoerd en dagen nadat moedige Nigerianen de straat op zijn gegaan om tegen deze ontvoeringen te protesteren, alleen maar een onderzoekscommissie instelt om de meisjes te vinden. Ik wil dat president Jonathan zich ten volle wijdt aan de toestand van onveiligheid in Nigeria. Ik wil dat hij de veiligheid tot prioriteit maakt en dat hij die prioriteit ook uitdraagt. Ik wil een president die zich aan de urgentie van dit moment wijdt en het valse idee laat varen om de schijn op te houden terwijl het land bevangen is door angst en onzekerheid.

Ik wil dat president Jonathan weet - en ook de Nigerianen laat weten dat hij dit weet – dat we niet veiliger worden gemaakt door soldaten die onze kofferbak controleren en dat het besluit van Abuja om een Wereld Economisch Forum te houden alleen maar bewijst hoe diep onzeker het land is. We hebben een groot probleem en ik wil dat de president daarnaar handelt. Ik wil dat de president het mes zet in de bureaucratische warboel, het moeras van ‘de normale gang van zaken’, want Boko Haram is niet normaal en de reactie erop kan ook niet normaal zijn.

Ik wil dat president Jonathan met het Nigeriaanse volk communiceert, beseft dat leiderschap een sterk psychologische component heeft: als hij zwijgt of onsamenhangend opereert, verliezen mensen het vertrouwen. Ik wil dat hij de doden en vermisten een menselijk gezicht geeft, eist dat hun persoonlijke verhalen worden verteld, laat zien dat elk Nigeriaans leven voor de Nigeriaanse staat kostbaar is.

Ik wil dat de president op zoek gaat naar nieuwe ideeën, handelend optreedt,

wake up africa wake up and stop blaming

besluiten neemt, bekendmaakt hoeveel er aan veiligheid wordt uitgegeven, prikkels biedt, mensen ontslaat. Ik wil dat de president diepbedroefd en boos is over de moord op zoveel mensen, dat hij slapeloos in bed ligt te bedenken wat er nog meer kan worden gedaan, dat hij de strijdkrachten en de politie steunt en van goede uitrusting voorziet, maar te midden van de terreur ook aan menselijkheid vasthoudt. Ik wil dat de president even woedend wordt op soldaten die een moord plegen en op politieagenten die inslaan op overlevenden van bomaanslagen en begrafenisgangers. Ik wil dat de president ophoudt met zijn futloze en steeds weer te late uitspraken bij monde van overheidsfunctionarissen en dat hij eist dat de verantwoordelijke persoon voor de leugen tegen de Nigerianen dat de meisjes gered zijn, zich op de televisie verontschuldigt.

Ik wil dat president Jonathan zich niets aantrekt van zijn tegenstanders, bedenkt dat dit het wezen van de politiek is, weigeren om defensief of behoedzaam te reageren, en bedenkt dat het begrijpelijk is dat de Nigerianen cynisch tegenover hun regering staan.

55

Donderdag 15 mei 2014 De Morgen

Ik wil dat president Jonathan naar glorie en een plaats in de geschiedenis streeft, in plaats van een lang verblijf op zijn post. Ik wil dat hij de aanstaande verkiezingen van 2015 uit zijn hoofd zet en nu het soort leider probeert te zijn dat Nigeria nooit heeft gehad.

Het kan mij niet schelen waar de president van Nigeria vandaan komt.

Zelfs de Nigerianen voor wie dat wel belangrijk is ‘waar de president vandaan komt’, zullen zich gewonnen geven als ze te maken krijgen met goed leiderschap dat alle Nigerianen het gevoel geeft erbij te horen. Ik heb als president altijd een man of vrouw gewild die intelligent en eerlijk en doortastend is, die wordt omgeven

door oprechte en bekwame adviseurs, die in zijn beleid de mensen centraal stelt en die een leider wil zijn, die president wil zijn, maar die niet ten koste van alles president hoeft te zijn. President Jonathan past misschien niet in dit plaatje, maar hij kan het wel benaderen: door de leider te zijn die de Nigerianen nu wanhopig nodig hebben.

road block oh life penalty

56

Een wereld valt uiteen H

58

Het Feest van de Nieuwe Maniok was op handen en Umuofia verkeerde in feeststemming. Het was een gelegenheid om Ani, de godin van de aarde en de bron van alle vruchtbaarheid te danken.

Ani speelde een grotere rol in het leven van het volk dan welke godheid ook. Zij was de laatste norm voor zedelijkheid en goed gedrag. En meer dan dat, zij stond in hechte gemeenschap met de overleden vaderen van de clan waarvan de lichamen aan de aarde Waren toevertrouwd.

Het Feest van de Nieuwe Maniok werd elk jaar voor het begin van de oogst gevierd om de godin van de aarde en de geesten van de voorvaderen te eren. Men mocht geen nieuwe maniok eten voor men er eerst een paar aan deze machten

geofferd had. Mannen en vrouwen, jong en oud, keken vol verlangen uit naar het Feest van de Nieuwe Maniok omdat dat het begin van het seizoen van overvloed betekende-het nieuwe jaar. Op de avond voor het feest werd alle maniok van het oude jaar weggedaan door wie die nog had. Het nieuwe jaar moest met smakelijke nieuwe maniok en niet met de verschrompelde en vezelachtige oogst van vorig jaar beginnen. Alle potten en pannen, kalebassen en houten kommen werden grondig schoongemaakt, speciaal de houten vijzel waarin de maniok werd fijngestampt. Foo-foo van maniok en groentesoep waren het voornaamste voedsel tijdens de feestviering.

Daar werd zoveel van gemaakt dat onverschillig hoeveel het gezin at of hoeveel vrienden of kennissen zij uit naburige dorpen uitgenodigd hadden er altijd aan het eind van de dag een grote hoeveelheid eten over was. Altijd deed het verhaal de ronde van een rijke man die zijn gasten een berg foo-foo voorzette die zo groot was dat je niet kon zien wat er aan de andere kant van waar je zat gebeurde, en zo kon het gebeuren dat iemand pas laat in de avond voor de eerste keer zijn schoonvader zag die onder het eten gekomen was en aan de andere kant was begonnen. Dan pas begroetten zij elkaar en gaven elkaar een hand over wat er van het eten overgebleven was.

Zo was het Nieuwe Maniokfeest een vreugdevolle gebeurtenis in heel Umuofia. En van elke man met een sterke arm, zoals de Ibo zeggen, werd verwacht dat hij overal vandaan grote drommen gasten uitnodigde. Okonkwo nodigde altijd de familie van zijn vrouwen uit en aangezien hij nu drie vrouwen had was het aantal gasten vrij groot.

Maar op een af andere manier kon Okonkwo nooit zo enthousiast over een

those who have ears let them hear

feest worden als de meeste mensen. Hij was een flinke eter en hij kon een of twee tamelijk grote kalebassen palmwijn op.

Maar hij voelde zich nooit op zijn gemak wanneer hij dagenlang moest zitten, wachtend op een feest of om er van te bekomen. Hij zou veel liever op het land gaan werken.

Het feest zou al over drie dagen beginnen. Okonkwo’s vrouwen hadden de muren en hutten met rode aarde geschuurd totdat zij glommen. Toen hadden ze er in wit, geel en donkergroen patronen op getekend. Toen gingen zij zichzelf beschilderen met roodhout en prachtige zwarte patronen op hun buik en rug tekenen. Ook de kinderen werden opgemaakt, vooral hun haar dat in prachtige patronen werd geschoren. De drie vrouwen praatten opgewonden de familieleden die uitgenodigd waren, en de kinderen waren opgetogen bij de gedachte dat zij verwend zouden worden door de bezoekers uit het land van hun moeder. Ikemefuna was net zo opgewonden. Het Nieuwe Maniokfeest leek hem hier een veel grootsere gebeurtenis dan in zijn eigen dorp, een plaats die al ver weg was en in zijn verbeelding begon te vervagen. En toen barstte de bui los. Okonkwo, die doelloos in onderdrukte woede over het erf rondgeslenterd had, vond plotseling een uitlaatklep.‘Wie heeft deze bananenboom doodgemaakt?’ vroeg hij. Onmiddellijk viel er een doodse stilte over het erf.‘Wie heeft deze boom doodgemaakt? Of zijn jullie allemaal doofstom?’

In feite was de boom volop in leven.

Okonkwo’s tweede vrouw had er alleen maar een paarbladeren afgehaald om er eten in te wikkelen, en zei dat ook. Zonder verder betoog gaf Okonkwo haar een stevig pak slaag en liet haar en haar enige dochter huilend achter. Geen van de andere vrouwen durfde tussenbeide te komen,

op een enkele zwakke poging, ‘Zo is het wel genoeg Okonkwo,’ na op eerbiedige afstand.

Na op die manier zijn Woede gekoeld te hebben, besloot Okonkwo te gaan jagen. Hij had een oud roestig geweer dat door een knappe smid gemaakt was die langgeleden in Umuofia was komen wonen. Maar hoewel Okonkwo een groot man was wiens moed algemeen erkend werd, was hij geen jager. In feite had hij met zijn geweer nog geen rat gedood. En toen hij dus Ikemefua riep om zijn geweer te halen mompelde zijn vrouw die pas geslagen was iets over geweren die nooit iets schoten.

Maar ongelukkigerwijze hoorde Okonkwo dat en hij rende als een gek naar zijn kamer om het geladen geweer te pakken, kwam weer naar buiten rennen en mikte op haar toen zij over het muurtje van de schuur klauterde. Hij haalde de trekker over en er klonk een luide knal samen met het gejammer van zijn vrouwen en kinderen. Hij gooide het geweer op de grond en sprong de schuur binnen, en daar lag de vrouw, erg geschokt en geschrokken maar verder ongedeerd. Hij slaakte een diepe zucht en ging weg met zijn geweer.

Ondanks dit incident werd het Nieuwe Maniokfeest met veel vreugde in Okonkwo’s gezin gevierd. Vroeg in de morgen toen hij nieuwe maniok en palmwijn aan zijn voorvaderen offerde vroeg hij hen hem het nieuwe jaar te beschermen, en zijn kinderen en hun moeders.

In de loop van de dag kwam de familie van zijn vrouwen uit drie dorpen in de buurt, en elke groep bracht een geweldige pot palmwijn mee. En er werd gegeten en gedronken tot de avond, toen de familie van de vrouwen van Okonkwo begon op te stappen.

59

brothers who are not brainwashed takt ruins and rest

61

62

De tweede dag van het nieuwe jaar was de dag van de grote worstelwedstrijd tussen Okonkwo’s dorp en hun buren. Het viel moeilijk te zeggen waar de mensen meer van genoten-van het feesten en de gezelligheid van de eerste dag of van de worstel wedstrijd van de tweede. Maar er was één vrouw die daar geen twijfel over had. Dat was Okonkwo’s tweede vrouw, Ekwefi, die hij bijna neergeschoten had.

Geen enkel feest van het hele jaar gaf haar zoveel plezier als de Worstelwedstrijd. Vele jaren geleden toen zij een dorpsschoonheid was had Okonkwo haar hart veroverd door de kat tegen de grond te krijgen in de grootste wedstrijd sinds mensenheugenis.

Zij trouwde niet met hem omdat hij te arm was om de bruidsprijs te betalen.

Maar een paar jaar later liep zij van haar man weg en ging bij Okonkwo wonen.

Dit was allemaal langgeleden gebeurd.

Ekwefi was nu een vrouw van vijfenveertig die intussen heel wat geleden had.

Maar haar liefde voor worstelwedstrijden was nog even groot als dertig jaar geleden.

Het was nog voor twaalven op de tweede dag van het nieuwe Maniokfeest.

Ekwefi en haar enige dochter, Ezinma, zaten bij het vuur te wachten tot het water in de pot kookte. De kip die Ekwefí zojuist geslacht had lag in de houten vijzel.

Het water begon te koken, en met één handige beweging tilde ze de pot van het vuur en gooide het kokende water over de kip. Ze zette de lege pot terug op de ronde onderlegger in de hoek en keek naar haar handpalmen die zwart van het roet waren.

Ezinma was er altijd verbaasd over dat haar moeder met blote handen een pot van het vuur kon tillen… zei ze, ‘is het waar dat wanneer de mensen groot geworden zijn, vuur hen niet meer verbrandt?’

In tegenstelling tot de meeste kinderen noemde Ezinma haar moeder bij haar

naam.‘Ia’, antwoordde Ekwefi, die te druk bezig Was om te rede« twisten.

Haar dochter was pas tien, maar zij was Wijs voor haar leeftijd.‘Maar Nwoyes moeder liet haar pot hete soep laatst op de grond kapotvallen.’ Ekwefi draaide de kip in de vijzel om en begon de veren te plukken. ‘Ekwefi’ zei Ezinma, die was gaan helpen met het plukken, ‘mijn ooglid trilt.’‘Dat betekent dat je gaat huilen,’ zei haar moeder. ‘Neej zei Ezinma, het is dit ooglid, het bovenste.’‘Dat betekent dat je iets gaat zien.’‘Wat ga ik zien?’ vroeg ze.‘Hoe kan ik dat nu weten?” Ekwefi wilde dat zij daar zelf achter kwam.

‘0110,’ zei Ezinma eindelijk. ‘Nu weet ik het de worstelwedstrijd.’ Tenslotte was de kip schoon geplukt. Ekwefi probeerde de hoornachtige snavel er af te trekken maar die was te hard. Ze draaide zich om op haar krukje en stak de snavel even in het vuur. Ze trok nog een keer en toen lukte het. riep een stem uit een van de andere hutten. Het was Nwoyes moeder, Okonkwo’s eerste vrouw.‘Ben ik dat? riep Ekwefi terug. Op deze manier beantwoordde men een roep van buiten.

Ze antwoordden nooit met ja, uit angst dat een boze geest hen riep.‘Kan je Ezinma wat vuur naar mij laten brengen?’ Haar eigen kinderen en Ikemefuna waren naar de rivier gegaan.

Ekwefi legde een paar brandende kooltjes op een potscherf en Ezinma bracht die over het schoongeveegde erf naar Nwoyes moeder.‘Dank je wel, Nma’, zei ze. Ze was nieuwe maniok aan het schillen, en in een mand naast haar lagen bladgroenten en bonen.‘Zal ik het vuur even voor u aanmaken?’ bood Ezinrna aan. ‘Graag, Ezigbo,’ zei ze. Ze noemde haar vaak Ezigbo, wat ‘lief meisje’ betekent. Ezìnma ging naar buiten en pakte een paar takken van een grote stapel

pick them up and stick them back together

brandhout. Ze brak ze in kleine stukjes onder de zool van haar voet en begon het vuur aan te maken, door het met haar mond aan te blazen. ‘Op die manier blaas je je ogen er nog uit’, zei Nwoyes moeder, van de maniok die zij aan het schillen was opkijkend. ‘Neem de blaasbalg.’ Zij stond op en trok de blaasbalg van een van de dak sparren waar hij aan vastzat.

Ze was nog niet opgestaan of de lastige geit, die gehoorzaam maniokschillen aan het eten geweest was, zette haar tanden in een maniok, beet er twee happen uit en vluchtte de hut uit om in de geitestal te gaan herkauwen.

Nwoyes moeder schold haar uit en ging weer verder zitten schillen. Uit Ezinma’s vuur stegen nu dikke rookwolken op. Ze bleef doorblazen tot er vlammen uitkwamen. Nwoyes moeder bedankte haar en ze ging weer naar de hut van haar moeder terug. Precies op dat ogenblik begon het verre geroffel van de trommen tot hen door te dringen. Het kwam uit de richting van de ilo, het dorpsspeelterrein.

63

Hoofdstuk 5 uit: Een wereld valt uiteen Chinua Achebe

this is the only way we can change this african weather

64

Bloedbad onder christenen Nigeria

27 januari 2014 NOS nieuws

66

Een uitgebrande auto na een eerdere aanslag van Boko Haram in Nigeria Een uitgebrande auto na een eerdere aanslag van Boko Haram in NigeriaAFP Moslimextremisten in Nigeria hebben gisteren in het noordoosten van het land een dorp overvallen en tientallen christenen om het leven gebracht. Veiligheidsfunctionarissen zeggen dat er meer dan vijftig doden zijn. In een kerk vielen 22 doden.

Volgens getuigen werden bommen in de kerk tot ontploffing gebracht en openden de aanvallers het vuur op de kerkgangers.

Een getuige die de aanval overleefde, zei dat het dorp Waga Chakawa overvallen werd door een bende van zo’n vijftig man.

Gedurende de urenlange aanval werden huizen platgebrand en mensen in gijzeling genomen.

De aanval wordt toegeschreven aan de terreurgroep Boko Haram, die in Nigeria een islamitische staat wil vestigen. De opstand van Boko Haram begon 4,5 jaar geleden, en heeft aan duizenden Nigerianen het leven gekost. Sinds vorig jaar mei geldt in het noordoosten van Nigeria de noodtoestand. De terreurdaden van Boko Haram zijn de grootste bedreiging voor Nigeria, dat na Zuid-Afrika de grootste economie van het continent heeft.

In het noorden van Nigeria hebben gewapende mannen vannacht 100 meisjes ontvoerd. Volgens de BBC melden ouders dat hun kinderen vannacht uit een school in Chibok zijn meegenomen. Vermoedelijk zit de islamistische groepering Boko Haram achter de actie.

Tijdens de bestorming van de school zouden een soldaat en een politieagent zijn overleden. De meisjes werden vervolgens door de aanvallers gedwongen om in een aantal vrachtwagens te stappen.

Volgens persbureau AP wist een aantal van uit de vrachtwagens te springen.

Nigeria is in de afgelopen paar dagen opgeschikt door een reeks terreuracties.

Gisteren werd een bomaanslag gepleegd op een busstation nabij de hoofdstad Abuja. Daarbij vielen 71 doden en raakten 124 personen gewond. Een dag eerder waren bij aanvallen op een paar dorpen in het noorden van Nigeria 60 mensen vermoord.

Achter de aanslagen zou Boko Haram zitten. De islamistische organisatie streeft naar een eigen staat in het noorden van het land. Het meeste geweld beperkt zich ook tot die regio. Boko Haram heeft in het verleden vaker dergelijke ontvoeringen uitgevoerd als die van vannacht.

lied to us, blinded slaved us, misplaced us, strengthen us, hardened us then they replaced us

De grote wereld komt binnen langs het klein kasteeltje

67

69

Ayo

70

Ayo’s a warrior… although that’s hard to believe when you see her, so beautiful and frail with her guitar slung across her shoulder. Yet she spends all her time on the road, on stage or in the studio, living the life of a true artist – one who isn’t just playing at being a star, but loves music more than anything in the world.

“I never really work on an album. I write songs all the time until, at some point, I realize I have enough material for an album. Then I go into the studio. For the last ten years, I’ve been on the road, traveling and making no distinction between my music and the rest of my life. I just can’t do it. Maybe pop artists can separate performing from their private lives, but I can’t. Playing guitar and singing come naturally to me.”

After selling one and a half million records in 40 countries, Ayo again turned to the producer of her first album, Jay Newland, to make her latest: Ticket To The World. Recorded live, its prolific collection of sixteen songs breathes sincerity and elegance.

Beginning with the cover photo, taken (like all the liner photos) at the huge Château Rouge African market in the heart of Paris: style in the ghetto. Turning to the music, with the very first notes of “Fire” with its whiff of folk-rock insurrection, the stage is set. This a revolution in a velvet glove, inspired by passion and powerful emotions. “For me, it’s all about the soul. I wrote “Fire” during my last stay in New York, just when the riots were beginning in London, not too long before the Olympic Games. Everything was changing… and not necessarily for the better. Music isn’t just about entertainment, it can also be a weapon to fight

injustice. Used the right way, music can spark revolution.”

There’s a shift to country-folk music on “Justice”, a duet with Clarence Greenwood aka Citizen Cope, a singer and songwriter (especially for Dido, Santana and Sheryl Crow). Ayo admires him greatly. “He’s one of my favorite artists and I wish people appreciated him as much in Europe as they do in the United States. We became friends and I asked him to write the duet. He brought a different touch to my music, a new color.”

There are two covers on the album.

One is “Sunny”, made famous by Boney M in the disco years, but originally performed by Bobby Ebb in 1966. “I adore Bobby’s version, it’s one of my childhood memories.” Ayo recorded it for Arte TV’s Summer Of Soul, a series she hosted this year. The other cover is a song from an artist who returned to the limelight after a long absence: Rodriguez. “I discovered him in the movie Sugarman. I was on a plane going to Swaziland and I must have seen it three times running during the flight! He made a real impression on me, he’s a poet. Straightaway, I knew I wanted to cover one of his songs. The director of

open ur eyes stand up and rise road block oh life penalty

The album ends with a special version of ‘Fire’ featuring Youssoupha. “Four years ago, the father of my child was recording in a studio where Youss’ was working and told me about him. I watched his videos on YouTube because I like to see new hip-hop artists. He had a fantastic flow and plenty to say.”

“I’m Walking”, “Who, “I Need You”, “Complain”, “Teach Love” with its Creole flavors… there are so many powerful tracks on this album, which seems certain to be a success with the public. But that’s not really Ayo’s concern. “I’m passionate about music. Songs are my therapy. Music has powers – it can cure people and give them strength or faith. Music is a divine instrument – it’s my religion. I don’t think about the commercial side, that’s a passion killer. Every record is a success for me and I feel very lucky that there are people who buy my albums and come and see me perform. All that’s a blessing. The rest is a bonus.”

Ayo http://www.ayomusic.com/

Motown suggested “I Wonder”. It’s my favorite. The tune is incredible, it stays rooted in your memory.”

She recorded all the songs with a team of remarkable musicians (Larry Campbell on guitar, Ira Coleman on bass) in one of New York’s finest studios: Avatar. With one exception. “I wrote ‘Who’ when I was in Bulgaria,” Ayo remembers.

“I was doing a concert there and I played it on stage. It went down so well that I knew I had to include it on the album. So I went back to Paris and recorded it in the studio. It was the last track we laid down for Ticket To The World.” The album’s drummer Charles Haynes and guitarist Sherrod Barnes are joining Ayo on tour, where her songs take on a whole new dimension.

71

in the darkness I listen to the melody that life plays

72

73

Nigeria’s president rejects deal to free kidnapped schoolgirls Nigeria’s president flat out rejected a deal to free the 300 kidnapped schoolgirls — ​​even after watching a video in which the terrified victims begged him to save their lives with a prisoner exchange, a ​ published report said Tuesday. Sources said the heartbreaking video was delivered to President Goodluck Jonathan by an intermediary who had connections to Boko Haram, the Islamist terrorists who snatch​ed​the girls on April 15, The Telegraph reported. But Jonathan scuttled a tentative deal that called for the girls’ release last week after Western governments pressured him not to negotiate with terrorists because it would only encourage more kidnappings, the paper said, citing a source.

74

“The government said to the intermediary to prove himself to show whether he was capable of brokering a deal or not, and insisted that he should obtain proof of life of the hostages,” the source said.

“So during his talks with the insurgents, he obtained a DVD which had clips of girls being interviewed by members of the group, in which they asked President Jonathan to do a prisoner swap to get them freed,” the source said. “That DVD was shown to the government, and a deal was arranged so that the girls would have been

released a week ago on Monday, but at last minute the government backed out.”

The video was different from one released earlier in which about 100 of the girls — clad in traditional Muslim hijabs and chanting Koran verses in Arabic — claimed to have converted to Islam. About 50 of the girls would have been swapped for an equal number of Boko Haram fighters who had earlier been captured by the government, the source said.

But the Nigerian government denied any deal was in the works, and would not confirm whether Jonathan had seen the video. The report came as a top Nigerian official said the government knows where the girls are being held but was not planning a rescue for fear the hostages would be executed during the operation.

Staff Air Marshal Alex Badeh said Monday it was “good news for the parents” but that the military was not “going there with force.”But other officials doubted the claim, noting that the military had made previous statements about th​e girls that later proved to be untrue, including a claim that troops were on their trail since the kidnapping.

The Telegraph identified the intermediary who handed over the tape as Nigerian journalist Ahmed Salkid from the northeastern state of Borno, a Boko Haram stronghold where the girls attended school. Salkid and a cleric then made their way to the remote bushland areas where the group operates and met with an assistant of Boko Haram’s fanatical leader, Abubakar Shekau.

The source said the government backed out after a meeting in Paris the weekend of May 17 in which Jonathan discussed the kidnapping with US, British and French officials — all of whom opposed the exchange. “They seem to be afraid that if they do a prisoner swap, they will lose the support of the West,” the source

it goes to my ears and my bones

May 27, 2014

By Bob Fredericks

said. The US and other Western nations have opposed dealing with Boko Haram, which has murdered thousands of civilians in recent years — including nearly 500 since the girls’ kidnapping.

The DVD remains in the possession of the Nigerian government and has not been released publicly, the source added. Boko Haram — which translates to “Western education is sinful” — believes Western influences have corrupted Nigerian society, and wants to install an Islamic state under strict Shariah law.

Nigeria’s population of 170 million people is divided almost equally between Christians and Muslims.

75

it’s a funny feeling that comes over me and stays, you know

77

78

in such moments I’m reminded that the gift of life is life itself

79

if you can ask god to help you you still got to help yourself

80

81

Shell stopt met oliewinning in Nigeria door lekkages en diefstal

82

Shell stopt grotendeels met het winnen van olie in de Niger Delta door de aanhoudende problemen met lekkages en diefstal. Dat heeft Mutiu Sunmonu, de hoogste baas van Shell in Nigeria, gezegd in een interview met NRC Handelsblad.

Donderdag maakte Shell bij de presentatie van de kwartaalresultaten bekend dat het de winst in april, mei en juni sterk zag dalen, mede door de problemen in Nigeria. Daar verdwijnen volgens de lokale autoriteiten dagelijks naar schatting zo’n 400.000 vaten olie door diefstal. Voor Shell gaat het 100.000 vaten per dag, aldus de Brits-Nederlandse onderneming.

Doorgaans wordt de olie gestolen door die af te tappen uit pijpleidingen. Een vat ruwe olie bevat 159 liter, waarmee de gestolen hoeveelheid neerkomt op miljoenen liters per dag. Deze verliezen kostten Shell afgelopen kwartaal naar eigen zeggen 250 miljoen dollar (bijna 189 miljoen euro).

Shell heeft al tientallen jaren te kampen met problemen in Nigeria. Het bedrijf is er sinds 1936 actief en heeft te maken gehad met sabotage en een oorlog die het werk bemoeilijkten. Productie terugschroeven in Nigeria Shell gaf donderdag aan dat het zijn activiteiten in het Afrikaanse land onder de loep neemt. De productie in Nigeria kan door de verkoop van activiteiten met zo’n 80.000 tot 100.000 vaten olie per dag kan worden verkleind.

“Dat betekent niet dat we de onshoreproductie in Nigeria helemaal verlaten”, stelde topman Peter Voser. Het bedrijf wil zich vooral toeleggen op oliewinning in de diepzee en gaswinning. “Gasproductie is daar heel belangrijk, daar investeren we ook in. Op dat vlak kunnen we toegevoegde waarde leveren, zowel voor Nigeria

als voor Shell. In het oosten van Nigeria zullen we minder aanwezig zijn in de olieproductie.” Milieuvervuiling door winnen van olie Vanwege de sabotagepraktijken zijn oliemaatschappijen in Nigeria vaak het mikpunt van kritiek van milieu- en mensenrechtenorganisaties.

Door de gaten die lokale oliedieven in de pijpleidingen boren, is er in de afgelopen jaren veel olie in de natuur terechtgekomen. Tegenstanders wijzen erop dat ook oude leidingen met achterstallig onderhoud oorzaak zijn van het weglekken. Sommige leidingen zouden al 40 tot 50 jaar oud zijn. Naast Shell zijn in het gebied ook de maatschappijen Chevron, Exxon-Mobil, Agip en Total aanwezig, maar Shell wordt over het algemeen gezien als de grootste vervuiler. Het opruimen van de olievervuiling in Nigeria kan volgens een VN-rapport uit 2011 wel 30 jaar duren.

De vervuiling en onrust kost de Nigeriaanse overheid jaarlijks miljarden aan inkomsten. “We zullen onze bijdrage leveren, maar dit zijn geen problemen die Shell alleen kan oplossen”, aldus Voser donderdag. Shell moet 1,8 miljard dollar afboeken op Amerikaanse olievoorraden die in kleisteenlagen zitten. Het bedrijf

caus life ain’t a bed of roses, be real

PRODUCTIE TERUGSCHROEVEN IN NIGERIA Shell gaf donderdag aan dat het zijn activiteiten in het Afrikaanse land onder de loep neemt. De productie in Nigeria kan door de verkoop van activiteiten met zo’n 80.000 tot 100.000 vaten olie per dag kan worden verkleind.

“Dat betekent niet dat we de onshoreproductie in Nigeria helemaal verlaten”, stelde topman Peter Voser. Het bedrijf wil zich vooral toeleggen op oliewinning in de diepzee en gaswinning. “Gasproductie is daar heel belangrijk, daar investeren we ook in. Op dat vlak kunnen we toegevoegde waarde leveren, zowel voor Nigeria als voor Shell. In het oosten van Nigeria zullen we minder aanwezig zijn in de olieproductie.”

02 augustus 2013

heeft daarnaast veel last van sabotage en diefstal in Nigeria, zag zijn kosten oplopen door bovengemiddelde afschrijvingen op olie- gasvelden in onder meer Egypte en Frans Guyana, en kan niet meer beloven dat het in 2017 vier miljoen vaten olie en gas per dag oppompt.

Voser benadrukte donderdag dat Shell door de waan van de dag heen kijkt, dat grote olie- en gasprojecten een doorlooptijd van tientallen jaren hebben, en dat kwartaalcijfers dus niet meer dan een momentopname zijn. Maar afgezien van de problemen in Nigeria, waar Shell de vaak chaotische politieke- en veiligheidssituatie maar beperkt kan beïnvloeden, kampt het concern met pijnlijke tegenvallers waar de top van Shell grotendeels zelf verantwoordelijkheid voor draagt Schalie-olie VS nekt Shell De grootste klap voor het afgelopen kwartaal was de afwaardering van netto bijna twee miljard dollar op zogenoemde schaliereserves in de VS. Shell heeft de afgelopen jaren forse aankopen van winningsrechten gedaan in de VS, en nu blijkt bij proefboringen- en analyses dat schattingen over de toekomstige opbrengst van de olie uit kleinsteenlagen moeten worden bijgesteld. De verwachte opbrengsten zijn namelijk minder rooskleurig dan eerder gedacht. In de VS is sinds enkele jaren veel te doen om de ‘schaliegasrevolutie‘, waarbij gas dat in kleisteenlagen zit met speciale breektechnieken en injectie van chemicaliën wordt gewonnen. In een parallelle ontwikkeling wordt ook schalie-olie opgepompt. Financieel directeur Simon Henry van Shell gaf donderdag in een telefonische toelichting aan dat de gezamenlijke schaliereserves, dus olie en gas, eind vorig jaar voor 28 miljard dollar op de balans stonden. Daar is nu bruto, dus vóór belastingen, een afboeking van zo’n drie miljard dollar op gedaan.

MILIEUVERVUILING DOOR WINNEN VAN OLIE Vanwege de sabotagepraktijken zijn oliemaatschappijen in Nigeria vaak het mikpunt van kritiek van milieu- en mensenrechtenorganisaties. Door de gaten die lokale oliedieven in de pijpleidingen boren, is er in de afgelopen jaren veel olie in de natuur terechtgekomen. Tegenstanders wijzen erop dat ook oude leidingen met achterstallig onderhoud oorzaak zijn van het weglekken. Sommige leidingen zouden al 40 tot 50 jaar oud zijn. Naast Shell zijn in het gebied ook de maatschappijen Chevron, Exxon-Mobil, Agip en Total aanwezig, maar Shell wordt over het algemeen gezien als de grootste vervuiler.

Het opruimen van de olievervuiling in Nigeria kan volgens een VN-rapport uit 2011 wel 30 jaar duren. De vervuiling en onrust kost de Nigeriaanse overheid jaarlijks miljarden aan inkomsten. “We zullen onze bijdrage leveren, maar dit zijn geen problemen die Shell alleen kan oplossen”.

83

just like the taken man minds of moses

85

Een mulat Een mulat is een persoon geboren uit een blanke (in Zuid-Amerika vaak Spaanse of Portugese maar ook Franse, Engelse of Nederlandse) vader en een zwarte moeder of omgekeerd. Als vrouwelijke variant komt ook het woord mulattin voor.

Een bekende roman over een mulattin is La Mulâtresse Solitude (1972) van André Schwarz-Bart, in 2002 in het Nederlands vertaald door Eveline van Hemert onder de titel Mulattin Solitude. Het woord is een verbastering van het Spaanse mulatto, dat is afgeleid van het Latijnse woord voor muilezel: mulus, een bastaard dus.

12 mrt 2013 Wikipedia: Mulat

86

hold on be strong go on see we won’t divide see we multiply

87

hold on be strong just go on

88

89

Interview Yemi 15.03.2014

90

Noonah—Vertel eerst eens kort wie je bent?

Yemi—Mijn naam is Yemi Oduwale, ik ben 28 jaar en ben geboren en getogen in Sint-niklaas. Mijn moeder is Belgisch en mijn vader is Nigeriaans. In 2010 ben ik afgestudeerd aan de richting drama op het KASK in Gent. En sindsdien werk ik als acteur, zowel voor theater als televisie en film.

Noonah—Van wanneer tot wanneer ben je naar Nigeria geweest?

Yemi—Van 31 januari 2014 tot 23 februari 2014 Noonah—Wat was het doel van deze reis?

Yemi—Het doel van deze reis werd uiteindelijk het weerzien van mijn familie en een documentaire draaien : ‘Worthy of the Crown’. Met ‘Worthy of the Crown’ ga ik op onderzoek naar mijn ‘Afrikaanse’ identiteit.

Ik heb een Belgische moeder en een Nigeriaanse vader, maar van mijn Nigeriaanse roots wist ik nagenoeg niets.

Van de keren dat ik in Afrika was om mijn familie te bezoeken, zijn me enkel flarden bijgebleven. Ik was nog heel klein. Ook waren op die reizen als kind mijn ouders de tussenpersoon. Zij regelden alles en ik ging gewoon mee. Dus heb ik alles wel meegemaakt maar tegelijk ook niet. Ik herinner me wel de gastvrijheid en de openheid van de mensen, maar ook de onrust en de chaos. Ik wou graag terug naar Afrika, en tegelijk schrok het me af.

Ik wilde mijn familie opnieuw leren kennen, de tradities en gebruiken herontdekken, me verdiepen in de tribale culturen en op die manier een kant van mezelf aanvullen die leeg aanvoelde, maar ik wist heel goed dat mijn Afrikaanse familie en ik in twee verschillende werelden leven. Ik ben opgegroeid in het Waasland. Ik woon in Gent. Ik mag dan wel half Nigeriaans zijn, ik voel me

vooral een Belg. Toch zit er een stukje Afrika in mij, dat ik graag wou leren kennen. Een tijd geleden kreeg ik van mijn vader te horen dat mijn opa erg oud en ziek is. Hij kampt met een erfelijke oogziekte die hem blind maakt en is niet meer goed te been. Hij maakte me duidelijk dat opa nog steeds achter me vraagt en dat, als ik hem ooit nog wou zien, het het moment is. Opa heeft niet lang meer te leven. Dat maakte iets in me los. Ik besloot om te gaan. Deze documentaire is dus een erg persoonlijk verhaal. Het voelt aan alsof het onderwerp eerder mij koos, dan ik het onderwerp. Ik vroeg een goede vriend om mee te gaan als buffer, want uit ervaring weet ik dat zo een reis nogal overrompelend kan zijn.

Dus iemand om effe op een rustige manier bij te kunnen ventileren was zeer aangenaam. Daarbij is Gieljan een cameraman. We spraken af dat we deze reis op beeld zouden vastleggen. Gieljan was nog nooit in Afrika geweest en had een nogal stereotiep beeld van het continent. Het beeld dat je leest in oude stripverhalen. Zo groeide het eerste idee om een documentaire te maken.

Mijn opa heeft me lang geleden gevraagd om hem op te volgen als stamhoofd. Ik wou proberen om ĂŠcht een stamhoofd te worden om aan den lijve te ondervinden wat dat betekent. Daarbij zou het mijn opa enorm plezieren dat ik toch, beter laat dan nooit, interesse toonde in zijn geloof, tradities en cultuur. Met deze documentaire willen we via een persoonlijke titelqueeste peilen naar de manier waarop de tribale samenleving invloed heeft op de maatschappij en het politieke systeem. Met zicht op de verkiezingen in 2015 gooien veel Nigeriaanse politici nu tribale titels in de strijd, met als ankerpunt de verkiezingen van 2015. We proberen door

91

93

Interview yemi 15.03.2014

94

middel van een gesprek en een gestaafd onderzoek - bij zowel mensen die een titel op een eerbiedige manier hebben verworven, als bij politiekers die hun titel kochten, deskundigen binnen het politieke en universitaire systeem en de plaatselijke bevolking, - een discussie aan te gaan over de titel-hype/problematiek. Dit alles met spiegeling aan onze Westerse/Vlaamse maatschappij.

Noonah—Was je er vroeger al geweest?

Yemi—Ik ben er voordien al een 3-tal keren geweest met mijn ouders en zus. Maar zoals ik al zei is me daar weinig concreets van bijgebleven.

Noonah—Wat is je specifiek bijgebleven van deze reis?

Yemi—Ik moet zeggen deze reis is een rollercoaster geweest aan impressies. Wij zijn uiteindelijk met een team van 5 personen gegaan, waarvan vier blanken en ik.

Dus zeer incognito kan je dat al niet meer noemen. Zeker al niet omdat de vier blanken in het bezit waren van camera en geluidsmateriaal. Al snel bleek duidelijk dat blanke mensen met camera materiaal niet echt welkom waren daar. De locale bevolking reageerden daar in het algemeen nog al vijandelijk op. Ze dachten dat we amerikanen waren die hun problemen gingen uitvergroten en dan verkopen. Nigerianen zijn een trots volk en hebben wel wat problemen: armoede, politiek, ... maar zij willen dat niet blootgesteld zien. Ze hebben vooral veel hoop op beterschap en willen liefst alles zelf proberen oplossen of zoals we ook vaak merkten wachten tot het beter wordt. Wat ook bleek is dat desondanks het daar niet allemaal rozengeur en maneschijn is, dat ze toch gelukkig zijn. Voor hun is familie, respect en eer het allerbelangrijkst. Dat is iets wat me zeker is bijgebleven

en wat ik hier wel mis. Wanneer we dan duidelijk stelden dat we Belgen waren en dat ik (half) Nigeriaans ben en dat mijn naam Yemi Oduwale was, want dat vinden ze allemaal fantastisch, deed iedereen meestal wel vriendelijk. Bij sommigen ging het zo ver dat ze ons van hier naar daar sleurden om met ons te paraderen bij hun vrienden en kennissen. De hele reis zijn we, binnen onze planning die we (omwille van respect voor familie en de vrienden van...) af en toe wel hebben moeten omgooien, meegesleurd door locals. Een dubieus soort gastvrijheid. Ze werden blijkbaar meer gewaardeerd binnen de community omdat ze blanken mee hadden. Ja, ik zeg ik werd, omdat ik omringd was door blanken, ook als blanke gezien. Een ander iets is dat het hele traditionele aspect op een holle basis steunt. Waar vroeger traditie echt iets betekende, heeft ook het kapitalisme een weg gebaand. ‘money talks’ is het levensmoto van de Nigerianen. Alles draait er om geld. Anderzijds werd ik natuurlijk ook ontroerd door de enorme gastvrijheid van mijn dichte familie daar en ben ik verschoten van hoeveel familie ik eigenlijk heb in Nigeria. Mijn grootouders wonen in Lagos, de voormalige hoofdstad van Nigeria. Een groot deel van mijn familie woont nog daar, anderen zijn vertrokken. Sommigen wonen in Engeland of België anderen wonen nog steeds in Nigeria maar niet meer in Lagos. De oorspronkelijke woonplaats van de oduwale familie is echter niet Lagos maar is Oke-Igbo in Ondo State. Wanneer ik naar daar ging bleek ik nog eens dubbel zoveel familieleden te bezitten dan ik oorspronkelijk dacht.

Noonah—Wat viel je op in Lagos ?

Yemi—Het eerste wat me opviel aan Lagos is dat het

95

96

97

Interview Yemi 20.03.2014

98

er ongelooflijk druk en chaotisch is. Alle straten lopen vol mensen en rijden vol auto’s. ‘Traffic’ (file) is daar de dood normaalste zaak van de wereld. Dat komt dan vooral omdat er niet echt regels zijn op de baan. Je mag zowel rechts als links inhalen, soms reden we op het verkeerde baanvak en waren we spookrijders, etc.

De banen liggen er ook zeer slecht bij, om de 2 meter zit er wel een put van min 1 op 2 meter in het wegdek.

En als gevolg van al die honderden auto’s, hangt er een soort van continue doemp/druk in de lucht waardoor ademen veel zwaarder en vooral ongezonder wordt.

Ook stilte is een begrip dat ze daar niet echt nodig hebben. Er wordt evenveel naar de autotoeter gegrepen als naar het gaspedaal. En daarbij valt de elektriciteit op regelmatige basis een aantal keer per dag uit. Wat vroeger voor de mooiste en gezelligste momenten zorgden (overdag was het soms muisstil en ‘s nacht’s zette de hele wijk olielampjes buiten en binnen om hun huis te verlichten, mensen kwamen op straat en begonnen spontaan met elkaar te praten), heeft nu plaats gemaakt voor een enorm luidruchtige kerosine-generator die dag en nacht, in elk huis, een hels lawaai maakt. Maar waar het in het centrum van de stad zo ontzettend druk is, is het iets aangenamer in de wijken er rond. Als we zonder cameramateriaal door de wijken trekken zijn de mensen vooral gefascineerd en enorm vriendelijk. Ze komen spontaan een praatje slaan en gidsen ons rond door de wijk. Ze nodigen ons uit bij hun vrienden en familie thuis en halen zelfs de cava of andere sterke drank boven om te toosten op ons bezoek. Een verschrikkelijk raar idee is dat de mensen die het minst hebben: het vriendelijkst, meest gastvrij en het gelukkigst zijn. Dat

werd ons vooral duidelijk in het vissersdorp in Jabba.

Mensen leven daar op het water in het vuil en slijk, met honderden op elkaar. En toch hebben zij mij het meest geraakt door hun ongelooflijk optimisme, doorzettingsvermogen en vriendelijkheid.

Noonah—Heb je familie daar opgezocht? Hoe reageerden ze?

Yemi—Het weerzien van mijn familie was een zeer intense maar desondanks toch ook een zeer vreemde beleving. Op zich heb ik mijn familie daar nog maar 3 keer gezien in mijn leven. Met uitzondering van mijn grootouders, zij zijn ook al 2 keer naar België gekomen, wat dus 5 keer maakt. Daarbij komt nog eens dat ik nog zeer jong was en me daar niet al te veel meer van herinner, dus was het evenzeer onwennig als intens. Wij zijn op onze eerste dag in Nigeria zeer laat toegekomen.

Normaal gezien hadden wij gepland om pas de volgende morgen mijn familie op te bezoeken, wij waren immers doodmoe na een vlucht van 8 uur. Maar mijn grootouders dachten daar anders over. Wij werden in een auto gesleurd en terwijl we dachten dat we naar het hotel gingen probeerden ze ons duidelijk te maken dat dat ‘not done’ is en werd er koers gezet naar het huis van opa en oma. Daar aangekomen zat de hele familie ons op te wachten. Oude bekenden en eveneens onbekenden kwamen ons verwelkomen. Mijn oma stond ons beneden op te wachten en dat was een hartverwarmend weerzien. Dan was het tijd voor opa. Door zijn ouderdom en zijn gezondheid is het voor hem moeilijk om naar beneden te komen, dus gingen wij naar boven. Opa is een zeer belangrijk persoon binnen de tribale yoruba cultuur en wordt er dus verwacht dat we hem op de

99

101

Interview Yemi 20.03.2014

102

manier begroeten. Dat brengt echter al een soort ongemakkelijkheid mee omdat wij die cultuur niet volledig mee hebben. Doordat hij oud en blind is was dit wederzien wat afstandelijker, maar daarom niet minder welkom. Het hele weerzien was een beetje geforceerd. Maar daarom niet onaangenaam. Het was fantastisch om mijn familie met in het bijzonder mijn grootouders terug te zien. We hebben elkaar nog veel terug gezien tijdens ons verblijf in Nigeria. Elke keer was aangenamer en makkelijker om met elkaar te communiceren en altijd was het even hartelijk! Een familie aan de andere kant van de wereld die je even graag ziet en even bezorgd om je is. Doorheen de reis zijn we nog veel familie tegen gekomen, vooral mensen waarvan ik niet eens wist dat ze bestonden. Die ontmoeting verliep dan meestal op een andere manier. Zo kwam ik bijvoorbeeld op bezoek bij een oom. En volgens de ‘tribale traditie’ geef je aan belangrijke mensen geld in een enveloppe. Dus gaf ik ook hem geld. Maar aangezien hij op de hoogte was van onze komst heeft hij zijn familie en vrienden ook uitgenodigd en die moesten uit respect uiteraard ook allemaal geld krijgen. Uit respect voor mijn grootvader heb ik dan dan ook gedaan. Maar toen we terug kwamen na een rondleiding in het dorp, durfde mijn oom om nog meer geld vragen, of moet ik zeggen eisen. Hij vond het niet genoeg! Die ontmoeting was dus iets minder aangenaam. Het idee dat westerlingen altijd veel geld hebben heerst daar blijkbaar nog enorm terwijl dat dat voor mij persoonlijk niet het geval is.

Noonah—Ga je nog eens terug naar daar?

Yemi—Deze reis is voor mij zo een innemende ervaring geweest dat ik zeker nog eens terug ga. Het is

belangrijk vind ik om je familie te kennen of te leren kennen waar in de wereld dat die ook mogen zijn. Deze reis was nu wel anders dan een gewone reis omdat er een hele cameracrew, die gelukkig ook goede vrienden van me waren, mee ging. Voor een volgende zal dat waarschijnlijk niet het geval zijn en zal die reis daardoor weer volledig anders zijn. Op dit moment heb ik een zeer dubbel gevoel bij Nigeria en is het wel even goed geweest. Het zal waarschijnlijk wel nog een aantal jaren duren voor ik terug ga. Niet omdat ik niet wil maar omdat het toch een vermoeiende reis is geweest.

Zowel mentaal als fysiek. Je wordt eigenlijk in een volledig ander cultuur gesmeten en waarin je je enorm moet aanpassen om te overleven. Nigerianen kwamen voor mij nogal hard en koppig over. Waardoor je op bepaalde momenten zelf ook zo moet worden om iets gedaan te krijgen. Kortom ik hield niet echt van de persoon die ik in bepaalde situaties werd of moest zijn.

Daarnaast hangt er natuurlijk een gepeperd prijskaartje aan vast dus zal het eerst weer even sparen zijn.

Noonah—Raad je me aan om zelf eens naar daar te gaan?

Yemi—Ik raad je ten zeerste aan om naar daar te gaan maar doe op voorhand genoeg research en probeer niet alleen te gaan. Het heeft mij enorm geholpen om af en toe toch bij iemand mijn hart te kunnen luchten in een woordenschat en op een manier die ik gewend was.

Nigeria is een land met zeer veel tradities en een brede cultuur dat jammer genoeg zeer graag en snel wil verwesteren. Daardoor verliezen ze ook zeer snel die tribale cultuur. Als ik vergelijk met wat ik me nog herinner van de vorige keren dat ik naar Nigeria ging en nu, dan zie

103

104

105

Interview Yemi 20.03.2014

106

ik dat er al veel tradities zijn verdwenen of verbasterd.

Dus hoe sneller je kan gaan des te groter je impressie zal zijn, denk ik.

Noonah—Voel je je nog steeds de helft Afrikaans of meer en meer Belgisch en hoe komt dit dan?

Yemi—Ik voel mij in de eerste plaats Belg. Ik ben hier geboren en opgegroeid. Het heeft niets te maken met half – half denk ik. Ik voel me een volledige Belg net zoals alle andere maar dan met één verschil. Bij mij houdt het niet op met alleen maar belg te zijn. Ik heb er nog een extra identiteit bij gekregen, die van Nigeriaan, of toch deels. Bloed gebonden ben ik half Nigeriaans maar voor mij was die cultuur toch eerder ver weg dan dichtbij. Dat was ook een reden voor mij om terug te gaan naar Nigeria om mijn roots en Nigeriaanse identiteit te gaan herontdekken. Ik vind het belangrijk om te weten waar ik vandaan kom. Maar dat ontdekken en het eigen maken van de Nigeriaanse cultuur hoeft niet te betekenen dat ik mij minder Belg voel als daarvoor. Integendeel het heeft mij doen beseffen dat ik nog meer Belg was dan ik dacht. Maar als ik er echt een naam op moet plakken, noem me dan gerust een wereldburger!

Noonah—Hoe voel je je erbij dat je er wel altijd wat uitspringt en anders bent?

Yemi—Is dat zo? Ik denk dat dat ervan af hangt waar je bent. Als ik in Amerika rondloop is er niemand die raar kijkt of denkt, hetzelfde in Nederland. Misschien, of ik ben er vrij zeker van, loopt België gewoon nog wat achter. De meeste mensen hier zien een kleurverschil inderdaad en dat draagt dikwijls een bepaald vooroordeel met zich mee. Dat vooroordeel is niet perse negatief of positief en kan evengoed onbewust zijn, maar het is er

nog steeds. Dat is jammer, maar niet zo heel vreemd. Ik kan daar binnen mijn beroep als acteur wel wat voorbeelden van geven. Bijvoorbeeld: als een kleurling op TV verschijnt draagt die vaak een exotische naam, wat helemaal niet meer representatief is voor de Belgische bevolking. Er zijn genoeg Belgen met een tintje die een volledig Vlaamse naam dragen. Maar evenzeer omgekeerd er zijn genoeg Belgen die een exotische naam dragen. Kleurlingen worden nog net te veel bestempeld als anders, wat de maatschappij vandaag alleen maar tegenwerkt. Een ander voorbeeld: loopt een kleurling op het toneel dan vraagt iedereen zich meteen af, bewust of onbewust, waarom. Terwijl dat in Nederland of de Verenigde staten absoluut niet aan de hand is. Wat is daar nu allemaal de oorzaak van? Geen idee, misschien is BelgiĂŤ nog te conservatief, ik weet het niet. In elk geval is er langzaam een verschuiving aan de hand en is hopelijk dat probleem binnen een aantal jaren van de baan.

Persoonlijk voel ik mij niet anders dan alle anderen en spring ik eruit, tja dan hoop ik dat dat ligt aan wat ik doe, eerder dan dat dat door mijn donkerdere tint is.

107

109

Nigeria en zijn bewoners De veelvolkerenstructuur brengt ook veeltaligheid met zich mee. Engels is weliswaar de officiële en ambtelijke taal, maar daarnaast wordt een veelheid aan inlandse talen gesproken. De belangrijkste zijn Afro-Aziatisch (Hvaussa), Niger-Congolees (Yoruba, Ibo, Edo, Ful) of Nilo-Saharisch (Kanuri). Voorts wordt tamelijk veel pidgin-Engels en Arabisch gesproken. We zullen hieronder iets meer zeggen over de drie voornaamste bevolkingsgroepen.

DE YORUBA

110

Deze bevolkingsgroep leeft voornamelijk in het zuidwesten van Nigeria, echter ook nog in Benin en Ghana. Meer dan de helft leeft in grote dorpen of stadjes van rond 20.000 inwoners, met aan het hoofd een - niet staatsrechtelijk als zodanig erkende - oba of koning, Het volk was vanouds al sterk verstedelijkt en niet voor niets liggen de twee grootste steden van het land (Ibadan en Lagos) in hun gebied. De oorsprong van de stam ligt in Ife, dat nog steeds de zetel is van de geestelijk leider, de oom’ van Ife. Yoruba’s uit Ife stichtten rond het jaar 1300 de koninkrijken van Oyo en Benin, waarvan vooral het laatste beroemd werd om zijn terracotta- en ivoorkunst uit de 15de tot 19de eeuw. ln politiek, cultureel en religieus opzicht behoren de Yoruba tot de invloedrijkste inwoners van Nigeria. Vanwege de slavenhandel is die invloed zelfs terug te vinden in Zuid- en Noord-Amerika. De Yoruba leven vooral van de landbouw, in hun gebied wordt cacao, het voornaamste exportproduct van Nigeria, verbouwd; maar ze zijn ook tot ver over de landsgrenzen actief als handelaars.

DE HAUSSA Dit van oorsprong Ethiopisch volk stamt uit de Sahara. Vanaf ongeveer het jaar 1000 stichtten zij een zevental Haussa-staten om aan het opdringen van andere volkeren Yoruba, Nupe weerstand te bieden. In het begin van de 19de eeuw werden zij onderworpen door de Fulbe onder leiding van de legendarische Ousman dan Podio (1754-1816). Hun voornaamste centra en echte Haussa-staten zijn Kano, Sokoto, Zaria en het plateau van Bauchi. Hun verspreidingsgebied loopt van Midden Soedan tot in Togo en Guinee. Zij zijn actief als ambachtslieden (weven, verven, pottenbakkerij, bewerken van leer en metaal), en veehouders. Maar ze zijn in heel West-Afrika vooral bekend als gewiekste handelaars. Een Haussa, gaat het gezegde, Weet zelfs water te verkopen aan iemand die bij de rivier woont.

De Haussa zijn in het begin van de 14de eeuw geïslamiseerd, er bestaat een Haussa-literatuur van vóór de koloniale tijd in Arabisch schrift. Hun taal, momenteel door meer dan de helft van de bevolking van Nigeria gesproken, werd naast het Swahili de belangrijkste handelstaal ten zuiden van de Sahara. Het losjes vallende, vaak kunstig bestikte gewaad van de Haussa, gedragen over een witte broek en met een fez, is de nationale kledij van de moslims in het noorden.

DE FULBE OF FULANI Dit woongebied zich uitstrekt van het Tsjaadmeer tot in Senegal, zijn vooral bekend ais nomadenveehouders. In Nigeria zijn ze vooral te vinden in het noorden.

In het noordwesten, in het gebied rond Sokoto, hebben zich veel Fuibe permanent gevestigd; deze zijn in de loop der tijd volledig al te pijnlijk meer is (al vin-

the time has come for you to see

den ze het ook nu nog helemaal niet leuk, zeker niet wanneer speciale vloeistoffen worden gebruikt om aan de nerven nog een speciale vorm te geven). ln het zuiden is de praktijk vooraf bij de Yoruba nog in zwang. In het noorden, en in Mali en Niger, zijn de Haussa overal herkenbaar aan de parallel lopende strepen op het gelaat. In de natuurgodsdienst, met name bij de Yoruba, speelt het raadplegen van een orakel nog altijd een belangrijke rol (vergelijk de waarzegster of handlezer in Europa). De Nigeriaanse babalawo is gewoonlijk waarzegger en genezer tegelijk.

De traditionele kruidendokters zijn door de moderne geneeskunst niet brodeloos geworden. In grote delen van het land zijn zij voor veel mensen trouwens de enige genezers in de buurt. Voor zover zij kruiden gebruiken, kan van hun activiteit enige genezende werking uitgaan. Dat is minder waarschijnlijk bij de juju (tovermiddelen) en de psychologische trucjes die veel inheemse ‘dokters’ gebruiken.

Toch nemen ook in de steden veel ontwikkelde mensen tot hen hun toevlucht, wanneer de moderne artsenij geen soelaas biedt.

LEVEN IN LAGOS

111

Dominicus reeks: Ad van Bentum Niger/Nigeria/Kameroen

De slavernij keerden bevrijde Yoruba-slaven (zogenaamde Aguda’s) uit Brazilië en Cuba terug. Zij vestigden zich in de nog steeds zo geheten Braziliaanse wijk (Brazilian Quarter); enkele nog bestaande huizen (Brazilian Houses) zijn het bekijken waard. Andere ex-slaven kwamen uit Sierra Leone (de Saro’s); zij bouwden huizen van meerdere verdiepingen in Europese stijl en brachten het tot een zekere Welstand. Andere immigranten kwamen uit Goldcoast, het huidige Ghana, en uit Dahomey (Benin).

Lagos werd aanvankelijk bestuurd vanuit de pas in 1886 werd het een zelfstandige kolonie met een eigen gouverneur. De stad groeide als regionaal centrum van handel en economie; in 1896 Werd begonnen met de aanleg van een spoorlijn landinwaarts. In 1906 werd de stad regeringszetel van het protectoraat Zuid-Nigeria en in 1914, na de aaneensluiting van Noord- en Zuid-Nigeria, van het hele reusachtige land.

Na de onafhankelijkheid, in 1960, bleef Lagos hoofdstad, met vanaf 1966, samen met het achterland, de status van bondsstaat. In 1975 werd besloten om een nieuwe hoofdstad te bouwen in het centrum van het land: Abuja. Lagos, zo vond men, kon zijn vierdubbele taak hoofdstad van het land, hoofdstad van een staat, economische metropool en voornaamste havenstad niet meer aan.

that love is something else than you practice it to be

112

113

De toverpotten

114

Jaren geleden was er eens een arme weduwe met een zoon, die de naam Chukwudi droeg. Deze jongen was heel ijverig.

Als klein jongetje hielp hij zijn moeder al bij het zware werk op het land. Zijn vader had hem vlak voor zijn dood een fluitje geschonken, waar hij heel zuinig op was.

Elke vrije minuut besteedde hij aan het fluitspel en zo werd hij weldra de beste fluitspeler van zijn dorp. Op zekere dag was de jongen met zijn moeder aan het werk op een akker naast een reeds lang vervallen begraafplaats. In de middagpauze speelde Chukwudi op zijn fluit de oude stamliederen, die zijn vader hem ooit had geleerd. Toen hij weer aan het werk ging, verstopte hij zijn kostbare fluit onder een struik aan de rand van de akker.

Tegen de avond verschenen er opeens donkere Wolken aan de hemel.

Bezorgd zei de moeder tegen haar zoon: ‘Laten we snel naar huis gaan, Chukwudi, anders worden we hier op de akker door het onweer overvallen.’ Hals over kop liepen ze naar het dorp. Ze hadden nog maar net hun hut bereikt, toen het onweer met veel geweld losbarstte. Toen de regen op de met stro bedekte hut kletterde, deed Chukwudi een vreselijke ontdekking.

‘Moeder, moeder’, riep hij ontdaan, ‘ik heb mijn fluit op de akker laten liggen!’‘ Maak je maar geen zorgen, m’n jongen, niemand zal je fluit meenemen. Morgenochtend vind je hem daar wel weer.’

‘Nee, nee’, jammerde Chukwudi, ‘ik wil mijn fluit nu gaan zoeken, anders heb ik geen rust. Ik ga naar de akker om hem te halen!’‘Dat doe je niet, lieve jongen!

Bij dit noodweer kun je de hut niet verlaten. Bovendien is het dadelijk donker. De wilde dieren kunnen je makkelijk in de

the line is long for you and me

nacht verscheuren.’

‘Ik ben niet bang’, antwoordde Chukwudi. ‘Maak je om mij geen zorgen. Ik ben zo weer terug.’ Zonder acht te slaan op de waarschuwingen van zijn moeder, liep de jongen naar buiten, de regen in. De avond was intussen gevallen en hij had er heel wat moeite mee orn in het donker de Weg te vinden.

Hij liep een paar keer verkeerd, maar vond uiteindelijk toch de akker bij de begraafplaats. Groot was zijn vreugde, toen hij zijn geliefde fluit onbeschadigd onder de struik zag liggen. Hij schudde het regenwater eruit en begon een lied te spelen. Chukwudi raakte zo verrukt van de lieflijke klank van zijn fluit, dat hij op een steen ging zitten en volledig in zijn spel opging. De donkere regenwolken begonnen weg te trekken en de maan wierp zijn vale licht op het land, dat op een geheimzinnige wijze veranderd was.

Plotseling zag de jongen op de 8.

begraafplaats een in witte doeken gehulde gestalte rondlopen. ‘Dat moet een geest zijn’, dacht hij en hij liet van schrik zijn fluit op de grond vallen. Met afgrijzen constateerde hij dat de griezelige geest recht op hem afkwam. Toen deze nog maar een paar stappen van de van angst trillende jongen was verwijderd, zei hij met een stem die niet van deze wereld was: ‘Wees maar niet bang, mijn zoon!

Ik ben geen boze geest! Jouw bekoorlijke fluitspel heeft me uit mijn eeuwige slaap gewekt. Speel eens een paar mooie liederen mij uit de goede oude tijd; ik zal je daar rijkelijk voor belonenl’ Chukwudi, over de eerste schrik heen, pakte zijn fluit en speelde gehoorzaam de gewenste liederen. De geest was zo verrukt van de muzikale vaardigheid van het kind, dat hij na een poosje riep: ‘Jij bent een echte kunstenaar! jij verdient een goede beloning voor je prachtige spel!’ Vervolgens haalde hij een aarden pot vanonder zijn kleed tevoorschijn en zette deze voor de voeten van de jongen.

‘Neem deze pot mee naar de hut van je moeder! Morgenavond bij zonsondergang moet je hem stukslaan’. Chukwudi bedankte de vriendelijke geest voor het cadeau en liep vrolijk met zijn fluit en de geheimzinnige pot terug naar het dorp.

‘Jij bent even oud als Chukwudi’, zei de hebzuchtige vrouw tegen haar kind.

‘Als je mij gehoorzaamt en alles doet wat ik je opdraag, zijn wij binnenkort net zo rijk als hij en zijn moeder.’ Vervolgens vertelde de vrouw haar zoon het verhaal van de toverpot en de goede geest op de begraafplaats. Ze droeg haar jongen op om de volgende nacht met een fluit naar de akker bij de begraafplaats te gaan en daar net zo lang te spelen, totdat de geest hem een toverpot zou schenken.

8.

‘Nee, dat doe ik niet’, jammerde de kleine jongen. ‘Ik durf ’s nachts niet op de begraafplaats te komen. Bovendien kan ik niet zo goed fluit spelen als Chukwudi.’

‘Je bent een ondankbaar en lui kind, Obinna’, zeide vrouw kwaad. ‘Als je me niet gehoorzaamt, moeten wij tot aan onze dood arm blijven en elke dag hard werken op het land.’De kleine jongen trok zich evenwel niets aan van de boze woorden van zijn moeder. ‘Ik blijf liever arm, moeder, dan ’s nachts op een duistere begraafplaats te moeten zitten.’ Uit kwaadheid over de halsstarrigheid van haar zoon pakte de hebzuchtige vrouw een dikke stok en gaf de schreeuwende jongen een paar flinke klappen. Ze trok hem daarbij aan zijn haar en sleepte hem door de hut.

Bang voor nog meer stokslagen beloofde de kleine Obinna ten slotte om de wens van zijn moeder te vervullen.

Toen de zon was ondergegaan, pakte hij heel verdrietig zijn fluitje en ging op Weg. De nacht was sterhelder en daarom vond hij moeiteloos het paadje, dat naar de ver van het dorp liggende begraafplaats

115

that leads us to the very depth of our hearts

117

De toverpotten Afrikaanse sprookjes, Elmar

118

leidde. Hoe dichter hij bij de griezelige plek kwam, des te groter werd zijn angst.

Hij had het liefst rechtsomkeert gemaakt.

Maar de angst voor de stokslagen van zijn moeder deed hem verdergaan. Hij bleef voor de ingang van de begraafplaats staan en begon een kinderlied op zijn fluit te spelen. Weldra verscheen dezelfde geest die een paar nachten daarvoor de kleine Chukwudi de toverpot had geschonken. geruisloos naderde hij de van angst bevende Obinna en sprak met bulderende stem: ‘Hoe haal je het in je hoofd om mij met je erbarmelijke spel uit mijn slaap te halen! Wat heb je hier midden in de nacht te zoeken?’

‘Mijn moeder heeft me bevolen om hier net zo lang te spelen, totdat ik van jou een toverpot cadeau krijg’, antwoordde de kleine Obinna met tranen in zijn ogen.

‘Ik wilde je niet in je slaap storen, beste geest. Mijn moeder heeft me zo hard geslagen, dat ik niets anders kon doen dan haar gehoorzamen. Ze wil net zo rijk worden als de moeder van Chukwudi.’

‘Ze krijgt haar toverpot’, bulderde de geest en haalde een aarden pot vanonder zijn kleed tevoorschijn, die hij aan de angstige jongen gaf. ‘Jouw hebzuchtige moeder moet de pot morgenavond bij zonsondergang in haar hut stukslaan. Jou raad ik echter aan om rond die tijd naar het paleis van je tante te gaan en haar alles te vertellen!’

dat zijn moeder niet van hem hield, maar alleen aan zichzelf en haar eigen geluk dacht. Hij wierp haar een hatelijke blik toe en ging zwijgend naar hun schamele houten hut.

Hij kon die nacht niet in slaap vallen.

Hij huilde bittere tranen en dacht met smart aan zijn overleden vader, die altijd goed voor hem was geweest. De volgende dag gedroeg de moeder zich als een krankzinnige. Ze sprong door de hut en zong steeds weer dezelfde tekst: ‘Nu ben ik nog arm, zo meteen ben ik rijk! Mijn toverpot, die maakt me rijk!’

Obinna was de woorden van de geest niet vergeten. Hij verliet vlak voor zonsondergang de hut er liep naar het paleis van zijn tante.

Obinna mompelde een paar woorden van dank en spoedde zich met de geheimzinnige pot onder zijn arm terug naar het dorp. Bij de eerste hutten kwam zijn hebzuchtige moeder hem al tegemoet en rukte de pot uit zijn handen. Ze drukte deze stevig tegen zich aan en jubelde: ‘Nu word ik een rijke Vrouw! Ik word de rijkste vrouw van het hele land! Ik ga met de koning trouwen!’

Op dat ogenblik besefte de jongen

we’re still, on the surface, deceiving ourselves

119

inside, we hate and want to see our best friends fall

120

121

De Afrikaanse keuken RIJST 450 g bruine rijst 1 liter water zout naar smaak Was de rijst zorgvuldig en laat hem uitlekken. Breng een liter water 禄 in een pan aan de kook en voeg de rijst toe.

Draai de warmtebron laag en laat de rijst ongeveer 20 minuten zachtjes koken. Giet de rijst af en spoel hem twee of drie keer af om overmatig zetmeel te verwijderen.

Plaats de pan weer op het vuur, voeg zout naar smaak toe en een kopje water. Laat de rijst koken tot al het vocht is opgenomen. Dien het gerecht warm op met een overvloedige vleesstoofpot, bijvoorbeeld de Zondagse rago没l (pagina 26).

122

EBA CASSAVE (CASSAVEBRIJ) ruim water 250 g garri (cassavekorrels)

De Afrikaanse keuken wereldwijd Dorinda Hafner, 1996

Doe de garri al roerend in een pan met kokend water. Giet het teveel aan water af en laat dc garri het vocht opnemen en uitzetten. Blijf roeren tot een stevig, glad mengsel ontstaat. Deze garri kan bij elke soep of rago没t geserveerd worden.

FUFLU 0P MEELBASIS (VOOR TWEE PERSONEN) 1/2 liter water 450 g yammeel of cassavemeel Breng het water in een pan aan de kook. Strooi onder voortdurend roeren met een houten lepel of spatel een klein beetje meel in het water en meng dit samen tot een gladde massa. Zet nu de warmtebron laag om te voorkomen dat er

so, let us make a change

klontjes ontstaan. Voeg langzaam de rest van het meel toe en blijf voortdurend roeren tot de fufu stevig, maar tegelijkertijd zacht en glad is. Geef deze fufu bij een vlees- of visrago没t of bij een groentesoep.

Twee culturen Victor Ezeude komt uit Nigeria, Agnes Suy is Vlaamse, ze hebben een dochtertje, Noonah Victor: “Ik ben in 1986 uit Nigeria weggegaan vanwege de politieke situatie daar. Ik wist niet wat ik in België kon verwachten. Op een dag was ik op het ‘cactusfestival’ in Brugge, waar vooral wereldmuziek wordt gebracht. Ik zag Agnes staan. Ze had een verband om haar arm. Ik had zin om een praatje met haar te maken en vroeg wat er met haar arm was gebeurd. En zo ging het gesprek verder over muziek en dansen. Na afloop bracht ik haar naar de trein en toen die wegreed, was ik echt triestig.”

Agnes: “Het was liefde op het eerste gezicht, ik had hem ook a1 zien staan en vond het tof dat hij een gesprek begon. Ik had hem mijn adres gegeven en kreeg a1 heel vlug een brief. Zo zijn we een poos met elkaar blijven corresponderen en telefoneren, want we woonden vrij ver uit elkaar. lk woonde alleen. Victor kwam af en toe op bezoek en die bezoeken duurden steeds langer. Ik vond dus dat het tijd werd dat ik mijn ouders inlichtte, vóór iemand ons samen zou zien en het hen zou vertellen. Ik zag daar vreselijk tegenop. Uiteindelijk heb ik het hen in een brief geschreven en ben dan bij ze op bezoek gegaan. Ze namen het fantastisch op. Mijn hele omgeving reageerde trouwens positief, daar ben ik erg blij om. Een heleboel mensen keken er niet eens van op, ze zegden dat ze altijd al wel verwacht hadden dat ik met een Afrikaan zou trouwen. 1k was al lang geïnteresseerd in Afrikaanse muziek en dans, maar zelf had ik nooit gedacht dat ik nog eens met een Afrikaan

zou trouwen.” Victor: “Mijn familie hebben we via brieven en de telefoon op de hoogte gebracht, en daarna gehouden, van onze relatie. Toen we twee jaar getroouwd waren, zijn we hen voor het eerst gaan bezoeken.”

Agnes: “We werden er ontvangen en behandeld als koningen. Iedereen kwam naar ons kijken! Ik zou zo graag teruggaan nu Noonah er is. Victors familie heeft haar alleen nog maar op foto gezien.

Zijn oma is al heel oud en ze verlangt ernaar haar achterkleinkind te ontmoeten. We hebben er bijzonder ernstig over nagedacht voor we aan kinderen begonnen. Ik weet dat ze het zeker niet gemakkelijk zal krijgen. Maar je mag niet altijd alleen maar aan de slechte dingen denken.

Tegenover iedereen die het haar moeilijk maakt, zullen er altijd meer mensen staan die van haar zullen houden.”

Victor: “We ondervinden soms cultuurverschillen in onze relatie, maar dat leidt niet tot problemen. Eigenlijk leren we er allebei van. lk vind het bijvoorbeeld een beetje raar dat alles hier zo klokvast moet gaan. Elke dag precies om zeven

123

why can’t we turn the page

125

libelle 1994

126

uur opstaan, of precies om zes uur eten, bij ons gaat dat allemaal wat soepeler. De mensen maken zich hier ook altijd zoveel problemen op voorhand. Aan de andere kant vind ik dat men in Nigeria wel een beetje van jullie stiptheid zou mogen overnemen, af en toe.”

Agnes: “Ik erger me wel eens omdat Victor alles zo rustig en zo kalm opneemt en zich niet laat opjagen. Eigenlijk ben ik gewoon een beetje jaloers op die manier van reageren, en ik heb al wel geleerd om de zaken meer te relativeren. Waar ik ook zo jaloers op ben, is de kunst van de Nigerianen om zomaar een feestje te bouwen.

Er moet niet eens een aanleiding zijn. Het is genoeg dat er toevallig een paar mensen samenkomen, om muziek te maken en lol te trappen.

Bij ons moet dat allemaal uitgebreid op voorhand afgesproken en georganiseerd worden, we maken ons druk om hapjes en drank... lk heb de indruk dat zij veel meer plezier hebben in het leven. Wij hebben daarvoor allerlei luxe en vooral veel geld nodig. We werken als gekken om ons dat allemaal te kunnen permiteren, en hebben dan geen tijd of energie meer om ervan te genieten.”

Victor en Agnes: “Of we ooit in Nigeria willen gaan Wonen? Die mogelijkheid blijft open. We houden in elk geval de politieke situatie ginder goed in het oog...”

lord, make us able without you, we are totally unstable

Vader van de Afrikaanse letteren

127

De morgen Herman Jacobs

De Nobelprijs is het wel niet, zoals zijn landgenoot Wole Soyinka in 1986 er een kreeg, maar op 28 juni ontvangt de Nigeriaanse auteur Chinua Achebe (spreek uit: tsjinoea atsjeebee) in Oxford de tweejaarlijkse Internationale Bookerprijs. Daarmee is hij de tweede auteur die deze onderscheiding te beurt valt: in 2005 ging de toen nieuwe prijs naar de Albanese schrijver Ismail Kadare. Achebe werd door de jury, waarin onder meer Nobelprijswinnares 1991 Nadine Gordimer en de Ierse auteur Colm Toibin zitting hadden, uitverkoren voor grote namen als Margaret Atwood, Carlos Fuentes, Harry Mulisch, Amos Oz, Philip Roth, Salman Rushdie en Michel Tournier.

Gordirner verklaarde bij de bekendmaking van de bekroning dat ‘Chinua Achebe door zijn eerste werken de vader werd van de moderne Afrikaanse literatuur als niet weg te denken deel van de wereldliteratuur. Zijn fictie is een originele synthese van de psychologische roman, de joyeeaanse stream of consciousness en de postmoderne versplintering (...) die zijn lezers zowel vreugde als inzicht schenkt.’ Achebe, in 1930 geboren in een Ibo-gezin in Nigeria, debuteerde met de roman Things Fall Apart (vertaald als Een wereld valt uiteen, 1979), die in 1958 bij Heinemann in Londen verscheen. Het boek vond meteen internationaal weerklank en erkenning tot op vandaag: het werd in meer dan 4() talen overgezet en er zijn minstens acht miljoen exemplaren van verkocht. Achebe publiceerde daarna nog meer dan twintig titels: romans, verhalen, essays en politieke beschouwingen en ook kinderboeken. Als zijn tweede gooi naar onsterfelijkheid mag zijn roman

Anthills ofthe Savannah gelden (Termietenheuvels van de savanne, 1987), een schitterende ontleding van een Afrikaanse dictatuur. Herman Jacobs

let us make a changea

128

129

Boko Haram Boko Haram, is een moslimsekte in Nigeria die streeft naar de strikte toepassing van de moslimwet sharia in het hele land. De naam betekent in de lokale taal Oplichting is zondig, maar wordt vaak verkeerd uitgelegd als ‘westers onderwijs is haram’. Het woord ‘boko’ wordt in de Hausa-taal gebruikt om fraude of inauthenticiteit te benoemen, zoals de verplichte ‘westerse scholing’ die onder Engels koloniaal bestuur werd opgezet in het noorden van Nigeria. Hoewel Boko Haram zich verzet tegen westers onderwijs, is dit niet hun hoofddoel.

IDEOLOGIE

130

Boko Haram streeft naar een nationaal verbod op al het onderwijs dat niet gebaseerd is op de islam. De groep vergelijkt zichzelf met de Taliban in Afghanistan en ze wordt lokaal ook wel zo genoemd. Boko Haram strijdt niet alleen tegen Westers onderwijs, maar ook tegen culturele, religieuze en wetenschappelijke invloeden die het aan het Westen toeschrijft. De groepering verbiedt bijvoorbeeld het dragen van T-shirts en broeken en het uitbrengen van een stem tijdens verkiezingen. In de visie van Boko Haram wordt de staat Nigeria geregeerd door ongelovigen.

GESCHIEDENIS De organisatie werd in 2002 opgericht door de geestelijke Mohammed Yusuf in Maiduguri, de hoofdstad van de noordoostelijke staat Borno. De geweldplegingen beperkten zich de eerste jaren tot die staat. Yusuf wilde een einde maken aan alle ‘westerse’ invloeden in zijn regio.

why can’t we turn the page

Zo accepteerde hij niet dat in scholen werd onderwezen dat de aarde rond is en water verdampt door de zon. [6] In 2009 werd het gebouw bestormd van waaruit de aanslagen werden uitgevoerd. Yusuf werd gevangengenomen en vermoord.[7] Abubakar Shekau, de huidige leider van de sekte, zou tijdens deze operatie gewond zijn geraakt. Tijdens een strijd om de macht binnen het versplinterende Boko Haram zou Shekau zijn positie hebben verstevigd door een bijzonder gewelddadig optreden, ook tegen lokale geestelijken die zich tegen hem uitspraken.

Doordat Boko Haram onder leiding van Shekau radicaliseerde, en ook aanslagen ging plegen op moskeeën, ontstond er opnieuw een tweestrijd in de organisatie.

De organisatie Ansaru zou in 2012 zijn afgesplitst van Boko Haram vanwege druk uit internationale jihadistische bewegingen als Al Qaida. Shekau ontwikkelde ook een soort persoonlijkheidscultus, en heeft in videoboodschappen herhaaldelijk gezegd dat hij gelooft dat God hem de opdracht heeft gegeven om te vermoorden, en dat hij “evenveel plezier haalt uit het moorden zoals hij plezier haalt uit het slachten van een kip of ram”. Deze ontwikkelingen leidden ertoe dat zelfs veel conservatieve moslims in Noord-Nigeria, salafisten, niets met zijn organisatie van doen willen hebben.

4 juni 2014 Wikipedia: Boko Haram

Sinds 2013 zijn het noorden van Nigeria en de aangrenzende regio’s in de buurlanden door aanslagen van Boko Haram verworden tot een oorlogsgebied.

In enkele maanden tijd vielen duizenden doden en werden honderden mensen gekidnapt, voornamelijk kinderen en buitenlandse arbeiders. Wegens het uitblijven van steun van het Nigeriaanse leger mobiliseerden lokale moslims en christenen zich in burgermilities, om hun dorpen te beschermen van de moordende rooftochten van Boko Haram.

131

9.

lord, make us able without you, we are totally unstable

133

Kleding in Nigeria Het weven en verven van stoffen heeft in Nigeria een 1ange traditie. De weefkunst van Kano is gedocumenteerd sinds 1512 n.Chr. Eeuwenlang waren de weefsels een van de belangrijkste handelsgoederen en betaalmiddelen. De machinale weefsels uit Engeland, die vanaf het midden van de 19de eeuw werden ingevoerd, betekenden geen serieuze concurrentie. Een aardig weetje is dat de stoffen voor de mannen een horizontaal weefpatroon hebben en die voor de vrouwen een verticaal. In Kano heeft men zich vooral op mannenkleding toegelegd, in Sokoto en Maiduguri op vrouwenkleding.

Hier volgen enkele opmerkingen over de voornaamste kledingstukken.

134

DE AGBADA Dit ruimvallende gewaad met wijde mouwen die op de schouders geplooid kunnen worden, is het overkleed van de driedelige dracht die praktisch gezien wordt als de nationale kledij van Nigeria.

Zij wordt gemaakt van geweven stof, wol, bedrukte stoffen of brokaat. De hals is versierd met stiksels. Er is een grote voorzak en een klein borstzakje. Eronder wordt een wijde broek en een

Dominicus reeks: Ad van Bentum Niger/Nigeria/Kameroen

DE BUBA Dit is het alternatief voor de dmzshiki (zie hieronder) bij de driedelige mannenkledij. Het is een wijd hemd {Ilet lange of halflange mouwen. Onder de ronde halsopening zit een split met knopen.

DE DANSHIKI 00k dit korte onderkleed vormt een onderdeel van de drievoudige mannenkleding: agbada, danskiki of buba en sokoto (broek). De danslziki is ge’l’nternationa-

you talk ‘bout peace

liseerd en tot geliefde dracht geworden voor Afrikanen langs de westkust, in Europa en Noord- en Zuid-Amerika. De darzslziki is aan de zijkant open en heeft een bestikte halsopening.

DE KAFTAN Ook dit lange gewaad, vaak fraai bestikt bij de halsopening, wordt in heel West-Afrika gedragen. Er hoort een traditionele sokoto of een gewone westerse pantalon bij.

DE SULUYA Dit wijde, losse en luchtige gewaad wordt vooral bij warm weer gedragen. Het kan net als de agbada bij schòuders worden opgeslagen en wordt ook samen met buba en broek gedragen, met een passend hoofddeksel.

DE BABA RICA De Haussa en de Fulbe geven de voorkeur aan dit lange, wijde en gewoonlijk witte gewaad, waarvan de stiksels overeenkomen met rijkdom en status van de drager. Het is soms zo breed als de uitgestrekte armen. Eronder draagt men een jompa of een tobe met lange mouwen. De zana, een rijkbestikte muts, vervolmaakt de uitrusting. Deze werd populair ten tijde van president Shagari, die een bijzonder hoog exemplaar placht te dragen.

Doopsel boekje Noonah 1994

Doopsel Noonah Toch staat Noonah Ebele je op het lijf geschreven. Het past je. Noonah vonden we swingend, bruisend van leven, Dat je al dansend door het leven mag gaan!

‘Grote zus’ is de betekenis die me tet hiertoe vonden en wie weet wordt je dat ook wel…

VICTOR Ebele betekent datt je op een voorspoedige manier ter wereld bent gekomen, zonder problemen en met goede vooruitzichten voor de toekomst.

PRIESTER Onder deze namen zal ze gekend zijn deer de mensen. We hopen dat ze mag zijn zoals ze is, zoals ze ook mag zijn bij God die haar naam geschreven heeft in de palm van zijn hand. De priester schrijft de naam in de hamd van de mama, papa, meter, peter…en wie het wil.

We zingen : “Hij houdt de hele wereld in zijn hand”He’s got the whole wide world in his hand. He’s got the whites and the blacks in his hand. He’s got the yellows and the reds in his hand. He’s got all the colours in his hand.

Hij houdt de hele wereld in zijn hand Hij houdt de kleine baby in zijn hand.

Hij houd ook jou en mij in zijn hand. Hij houds de wereld in zijn hand.

He’s got the whole wide world in his hand. He’s got the whites and the blacks in his hand. He’s got the yellows and the reds in his hand. He’s got all the colours in his hand.

135

10.

put it in your mouth

136

137

Heylen en de herkomst Maandag 07 april 2014 om 15u15 In ‘Heylen en de Herkomst’ trekt Martin Heylen met zeven Vlamingen en eén Nederlander – Prem Radhakishun - naar het land van zijn of haar origine. Als eerste bezoekt hij Burkina Faso met Elodie Ouedraogo.

138

Martin Heylen en Elodie Ouedraogo Wie naar The Voice Van Vlaanderen kijkt weet dat het multiculturele Vlaanderen een feit is en dat is niet anders in het Vlaamse BV-landschap. In Heylen en de Herkomst trekt Martin Heylen met zeven Vlamingen en eén Nederlander – Prem Radhakishun - naar het land van zijn of haar origine. Als eerste bezoekt hij Burkina Faso met Elodie Ouedraogo. ‘En dat was meteen een hele bijzondere reis’, zegt Heylen. ‘Elodie heeft geen herinneringen aan of voeling met het land. Haar moeder heeft in België gestudeerd en bracht haar destijds onder bij een pleeggezin omdat ze geen tijd had om voor haar te zorgen. Je zal dan ook merken dat ik eigenlijk naar daar ben getrokken met een oer-Vlaams meisje.’

De confrontatie met haar moeder, die overigens goed in de slappe was zit, heeft Elodie stevig aangegrepen. Op een gegeven moment breekt ze en zie ik jou denken Moet ik haar nu geen knuffel geven?

Martin Heylen: Inderdaad, ja. Ik zit daar als reporter en televisiemaker, maar op dat moment was ik in de eerste plaats een mens. Ik ben niet de grootste knuffelaar, maar ik heb dan toch maar mijn arm eens rond haar gelegd. Met elk van die mensen heb ik een emotionele reis gemaakt waardoor ik mee in het verhaal betrokken werd en het soms fout geweest

your system is a joke

zou zijn om afstand te bewaren.

Volgende week zien we jou met Jani Kazaltzis, dat belooft iets heel anders te worden.

Heylen: Jani heeft me meegetroond naar de homoclubs in Mykonos: niet mijn habitat kan ik je vertellen. Maar Jani laat niet snel het achterste van zijn tong zien en ik denk dat dat nu wel gelukt is.

Heb je nu een idee gekregen van wat dat doet met een mens, je thuis voelen in twee landen?

Heylen: Ik ben ooit van Oosteeklo naar Oostende verhuisd, dat is de grootste vorm van migratie die ik ooit heb ondernomen en dat voelde als een ander land met een andere cultuur en andere humor.

Dat gevoel moet dus nog honderden keren sterker zijn als het effectief om een ander land gaat. Het was ook niet voor iedereen hetzelfde: Elodie voelde zich niet thuis in Burkina Faso terwijl Svetlana Bolshakova destijds de liefde gevolgd is en daarvoor haar taal, haar familie en haar vrienden heeft achtergelaten.

Waarom wilde je dit programma maken?

Heylen: Eerst wilden we iets doen in eigen land, maar in Vlaanderen lopen zoveel goeie televisiemakers rond dat alle goede ideeën al behandeld of op zijn minst aangeraakt waren. Dan zijn we beginnen denken over een programma waarin we de Griekse crisis zouden tonen, maar daar zat niet meteen iemand op te wachten, leek ons. Tenzij we Jani, die de cultuur kent, met ons zouden meenemen.

En zo zijn we op het migratiepad beland.

‘Heylen en de herkomst’ gaat zijdelings over migratie, een politiek beladen thema.

Heylen: En ik wil die context best schetsen, maar ik wil geen politiek statement maken van dit programma.

Ik wil verhalen brengen over mensen.

Over vechters. Mensen die ondanks hun vreemde roots de top bereikt hebben in

Geert Verheyden Heylen en de herkomst, Humo

deze maatschappij. Verhalen over liefde, over dood, over vader en over moeder. En ja, het is een programma naar de tijdsgeest, er doet zich een verkleuring van de maatschappij voor en ik ben het negativisme dat rond migratie hangt beu. Je kunt er ook naar kijken als een verrijking en een instroom van talent. Kijk naar de veroveringstocht van Stromae of de sfeer die rond de Rode Duivels hangt. Stromae was bijna ook in deze reeks beland, maar het bleek onmogelijk om hem een week vrij te krijgen. Idem voor welke Rode Duivel dan ook. Misschien stof voor een volgende reeks, wie weet.

139

it’s choking us to death we live in decept

141

Het peterschap Het peterschap (vrouwelijk equivalent: meterschap) is de hoedanigheid die een (doop)peter en -meter op zich nemen.

142

Het woord ‘peter’ is afgeleid van het Latijnse Pater (vader), zoals ‘meter’ afgeleid is van Mater (moeder). Bij de doopplechtigheid wordt vanouds over een nieuwe geboorte gesproken met een vader en moeder in het geloof. Grootouders, ooms (in Vlaanderen: nonkels) en tantes wordt meestal gevraagd peter of meter te zijn. Bij een rooms-katholieke doop worden doorgaans twee getuigen gevraagd: een (mannelijke) peter of peetoom en een (vrouwelijke) meter of peettante. Deze peetouders zijn samen de doopborgen.

Behalve hun functie als getuigen, wordt hun ook gevraagd “een bijzondere zorg en aandacht” te besteden aan de christelijke opvoeding van het kind, in het bijzonder wanneer het kind zijn beide ouders zou verliezen.

het geval in Angelsaksische landen en in koninklijke families.

Soms wordt het kind naar de peetoom of peettante genoemd, vooral als de naam tijdens de doop wordt vastgesteld.

Het omgekeerde komt ook voor: dan spreekt men oneigenlijk van ‘peetoom’ of ‘peettante’ als een kind naar iemand genoemd is, terwijl er van doop geen sprake is.

11.

Peterschap komt ook voor in protestantse kringen en zelfs in families die niet belijdend christelijk zijn. Dit is vooral

so tell me, oh please, tell me that (love) ain’t what you’re talking about on tv

Wake up world, wake up and stop sleeping

143

144

145

Aanslagen Boko Haram 2010 Kerstdagen van 2010: verschillende aanslagen.

2011 Kerst 2011: verschillende aanslagen op kerken, waarbij tientallen christenen werden gedood. Naar aanleiding van deze terreuraanslagen stelde de Nigeriaanse president Goodluck Jonathan de noodtoestand in voor een aantal noordelijke deelstaten. Deze werd door de groepering echter genegeerd.

2012

146

20 januari 2012: reeks aanslagen in de Noord-Nigeriaanse stad Kano, volgens de sekte een vergelding voor politieacties.

Verspreid door de stad werden minstens acht gebouwen aangevallen van de politie en de geheime dienst. Aanvankelijk meldden de autoriteiten minimaal zeven doden en spraken ooggetuigen van minstens 20 doden, in de loop van de volgende dag werden minimale dodentallen van 80 en 120 genoemd.

17 juni 2012: bij aanslagen op kerken in Kaduna, Wusasa en Sabon Gari vielen 74 doden.

7 augustus 2012: bij een aanslag op een kerk in het centraal gelegen Okene kwamen 19 mensen om.

Nacht van zaterdag op zondag 29 september 2013: leden van Boko Haram vielen de campus van een landbouwuniversiteit binnen en schoten daar ongeveer 50 studenten in hun slaap dood. Tevens is er brand gesticht in de collegezalen. Het exacte dodental is nog niet bekend.

2014 26 januari 2014: strijders van Boko Haram overvallen een christelijk dorp in het noordoosten van Nigeria. In een kerk vallen 22 doden.

16 februari 2014: strijders van Boko Haram vielen een dorp aan en hebben tientallen mensen vermoord. De strijders droegen legeruniformen waardoor de bewoners dachten dat ze veilig waren.

25 februari 2014: bij een aanval op een kostschool midden in de nacht werden tientallen kinderen vermoord. De kinderen werden beschoten, bij anderen werd de keel doorgesneden en sommigen werden levend verbrand.

14 april 2014: strijders van Boko Haram pleegden een bomaanslag in Abuja.

Er ontploften twee explosieven op een overvol busstation in een buitenwijk. De explosieven ontploften in twee bussen met forensen. Volgens ooggetuigen vlogen “afgerukte lichaamsdelen door de lucht�

15 april 2014: in de noordoostelijke deelstaat Borno werden zeker tweehonderd meisjes ontvoerd door gewapende mannen van Boko Haram.

5 mei 2014: meer dan 300 inwoners van het dorp Gamburu in het noordoosten van Nigeria werden vermoord door Boko Haram.

12 mei 2014: tien burgers in het dorpje Shawa in het noordoosten van het land werden vermoord door Boko Haram.

15 mei 2014: leden van Boko Haram vielen enkele dorpen aan in het noordoosten van Nigeria. Bij de aanval kwamen 60 burgers om het leven, maar de dorpsmilities wisten Boko Haram terug te dringen, waarbij meer dan 200 terroristen zouden zijn gedood.

Nacht van 16 mei 2014: Boko Haram viel een Chinees arbeiderskamp aan in het noorden van Kameroen, waarbij ten minste een dodelijk slachtoffer viel.

(love) ain’t the love that you are giving me

4 juni 2014 Wikipedia: Boko Haram

20 mei 2014: er vielen ten minste 118 slachtoffers bij een dubelle aanslag in Jos. De eerste autobom ging af op de grootste markt van de stad. Een half uur later ging op vrijwel dezelfde plaats een tweede bom af, gericht tegen hulpverleners.

21 mei 2014: viel Boko Haram opnieuw het dorp Shawa aan. Hierbij zouden 30 mensen om het leven zijn gekomen.

Bij een aanval op andere dorpen diezelfde dag zouden nog eens 29 boeren zijn overleden.

27 mei 2014: vielen in de noordoostelijke provincies Yobo en Borno tientallen doden, waaronder politieagenten, militairen en burgers.

30 mei 2014: schoten leden van Boko Haram de Emir van Gwoza in zijn auto dood, toen hij terug kwam van een begrafenis. Tevens kwamen bij deze aanval twee agenten om het leven. Andere islamitische leiders konden ternauwernood ontkomen.

147

(love) got be something you cannot compare anything to

149

Interview mama 16.03.2014

150

Noonah—Wanneer ben je naar Lagos geweest en voor hoelang?

Agnes—Een jaar nadat we getoruwd waren, ben ik in juli en augustus 1991, iets meer dan 4 weken in totaal, samen met papa naar Nigeria geweest.

Noonah—Wat het je het meeste bijgebleven van heel de reis?

Agnes—Ik had ervoor wel al wat gereisd en ik dacht dat ik de meest frappante dingen al gezien had, maar toen ik in Lagos kwam stond ik terug stil bij de dingen die voor ons zo evident zijn, zoals open rioleringen en ratten die over het straat lopen. Het tweede is dat het een miljoenenstad is en blijft, er wonen gewoon te veel mensen.

Je voelde dat alles gewoon traag en niet vooruit ging.

‘Go slow’ werd daar de file genoemd en soms geraakte je er dezelfde dag niet meer. Hier kan je veel in de file zitten maar je geraakt er meestal nog wel. Vaak als we ergens aan het wandelen waren, bijvoorbeeld op voetgangersbruggen voelde ik mij één van de vele mieren in de nest, vol, vol, vol. Het leven stopte daar ook niet, om 5 uur ‘s morgens begonnen de moslims in hun moskees muziek af te spelen en dan de volgende, er was altijd wel lawaai. Het slapen was daar dan ook niet zo fantastisch. Het derde element was de corruptie, zo openlijk als het maar kon. Niets werd daar gedaan zonder het toeschuiven van geld. We kwamen aan de grens van Benin en Nigeria en ik moest me daar verstoppen, want als ze een blanke zagen werden ze gek. ‘Walking Dollars’, een term die ik zelf altijd zei, ik voelde me overal geviseerd en aangesproken en ze vroegen allemaal om geld. We wisten niet of dit dan wel rechtmatige mensen waren of niet maar ze hadden wel allemaal een uniform

aan. Je moest wel opletten want sommige hadden te veel gedronken of drugs genomen. Als ze vermoedden dat je van Europa kwam dan dachten ze automatisch dat je geld hebt. Als je iets wou kopen moest je altijd onderhandelen, nergens staat een prijs op. Meestal ging ik samen met een tante, anders konden ze me belazeren.

Er was vaak ruzie, het was niet even op het gemakje winkelen. Zijzelf steken daar uren tijd in, maar wij zijn dat hier niet gewoon.

Noonah—En positieve dingen?

Agnes—Dat het er hele warme, trotse lieve mensen zijn.

Overal waar we kwamen werden we als koningen onthaald ook al hadden ze niet veel werd je werd bijna op een soort van troon gezet en daarna begon het verwelkomigsritueel. Je kreeg dan een stuk van colanoten en een drankje dat je moest opdrinken. Wat dit was weet ik niet goed meer, soms palmwijn. Het was gevaarlijk drankje trouwens, het steeg direct naar je hoofd. Je moest ook wel opletten dat er geen vervuild water in zit want dat zou je ook niet goed bekomen. Ik herinner mij zelf een keer dat we naar een voetbalmatch keken en dat we op een mum van tijd werden aanzien als eregasten.

Niet dat ik dit zelf wou, maar dit was wel een hele ervaring. Zeker als we naar het binnenland gingen, naar de oma, en de geboorte grond in Udi, kwamen ze me soms letterlijk om een fabriek vragen. Er was één iemand die ons overal achtervolgde en hij bleek dan een zogezegde vriend te zijn van papa. Ik heb me wel soms moeten opsluiten om even helemaal alleen te kunnen zijn. Maar wat ik me het beste herinner zijn echt warme en lieve mensen. Ik heb echt al veel gereisd vooraleer ik toen naar Nigeria ging, maar daar heb ik echt dingen gezien

151

152

153

Interview mama 16.03.2014

154

heel de tijd, dat had ik nog nergens zo aangevoeld. Ik moest daar als blanke niet echt alleen op schok, soms een kleine wandeling maar ver was dit zeker niet. Mensen die daar geen uniform, geld of macht hebben worden echt als de minsten aanzien en verpletterd door de rest. We zijn ook naar het Belgisch consulaat geweest omdat we papieren nodig hadden. Nigerianen staan daar dus uren, dagen, voor de deur aan te schuiven en naar ons deden ze het teken dat we eerst binnen mochten. Het warme onthaal had zijn goede kant maar ook zowat een mindere kant. Iedereen noemde iedereen daar ‘my brother and sister’ en iedereen was daar familie. Kinderen van daar waren soms zo in de war als ze me zagen, ze kwamen dan zachtjes dichter en soms voelden ze aan mijn armen en mijn haren vooral. Dit gevoel heb ik nog nergens gehad, ik ben ook in Brazilië geweest maar daar viel je niet zo hard op eigenlijk. Ik heb wel heel die reis heel weinig blanken gezien, hoe meer naar het binnenland, hoe minder. Bij het warme onthaal was ook altijd eten, ze zorgden ervoor dat ze altijd hun gasten konden verwennen en je kon altijd overal mee eten als je wilde. Sam en Ijoma (zus van papa) waren redelijk welstelende middenklasse en woonden in Yaba (Lagos) boven een markt waar we ook even gelogeerd hebben. Er werd heel dikwijls van verre en achterfamilie mee geleefd van het inkomen dat zij verdienden.

Daar word er verondersteld dat als je zelf een goed inkomen hebt, je moet zorgen voor je familie. Papa werd ook zo bekeken omdat hij uit Europa kwam, mensen verwachten daar vanalles van hem. Wat ik op die markt wel allemaal gezien heb, mensen die enorme zaken op hun hoofd droegen of met vlees een namiddagje in de

zon zaten. De marktkramers sliepen ‘s nachts onder de terrassen, half buiten, als ze wisten dat er in een huis een blanke was, moest je wel uitkijken voor diefstallen, er was altijd overal volk.

Noonah—Hoe was het om de familie van je man te ontmoeten?

Agnes—Het was wel emotioneel, zeker om zijn ouders en grootmoeder de ontmoeten. Zijn ouders waren hele lieve, eenvoudige mensen. Zijn vader las enorm graag, ze wilden dat al hun kinderen studeerden. Dat vind ik ook wel echt belangrijk, want in Nigeria is dat niet altijd het geval. Ik had hem een boek gekocht over België in het Engels en daar heeft hij heel de tijd in gelezen.

Alles wat we meehadden van Europa apprecieerden ze enorm. We hadden veel kleren, schoenen en andere zaken mee. Het is zowel een fierheid van hun zoon die uit Europa kwam en dan nog eens met een blanke vrouw erbij. Zijn zussen vonden het zeker wel leuk om met mij over straat te lopen.

Noonah—Waren er overeenkomstige elementen met België?

Agnes—We waren alle twee de middelste van zeven kinderen, en ik zag veel vergelijkbare dingen. Hoe de ouders naar opvoeding keken en op vlak van studeren.

Papa kwam wel uit een goede thuis. Ik heb wel direct gezien dat zijn gezin heel gelovig was en ben ook een paar keer mee naar kerkdiensten geweest. Ik had daar eigenlijk niet zoveel boodschap aan, zeker omdat ze soms zo mensen verafgoden, ze geven sommige priesters enorm veel macht.

Noonah—Wat heb je daar allemaal gedaan van activiteiten?

155

157

Interview mama 16.03.2014

158

Agnes—Ten eerste wel veel minder dan dat ik op voorhand verwacht had. Hij kwam terug na 6 jaar, dus heel zijn familie wou hem zien, iedereen vond ook dat ze familie/vrienden waren dus we werden eigenlijk bijna opgeslorpt, het was heel druk. Zeker bij zijn moeder was het echt een emotioneel weerzien. Dus heel veel op familie - en vriendenbezoekjes, maar zo leer je ook wel het land kennen door bij de mensen thuis te gaan. Je leert zijn inwoners kennen en ook de gewoontes. We zijn ook een deel door het land getrokken omdat we van Lagos verder getrokken zijn naar Inugu, waar papa vandaan kwam, dat is meer in het binnenland, naar het oosten toe. Nigeria is ook niet echt een toeristisch land, je kan er ook niet zo veel bezoeken. In Lagos heb ik wel musea bezocht, o. a. van moderne kunst. We zijn ook veel met de auto onderweg geweest. Ik wou er wel eens gaan zwemmen omdat het altijd zo warm was en waar vroeger zwembaden waren, waren ze nu allemaal leeg.

Er werd niet naar omgekeken omdat ze dit ook niet belangrijk vonden. Ik miste dat wel want het was er zo warm en stoffig, na een uur voelde je al helemaal terug vuil.

Noonah—Was het voor jou logisch dat je meeging naar het geboorte land van je man ?

Agnes—Logisch zeker, ik kende hem van hier, maar ik wou ook tussen zijn familie en vrienden zijn, dan leer je iemand pas echt kennen, gewoon ook zijn achtergrond.

Je kan dat pas echt inbeelden als je gezien hebt vanwaar je komt. Dat is waarschijnlijk het ding dat jullie ook een beetje hebben, je wil weten vanwaar je afkomstig bent.

Zeker door zijn familie te ontmoeten kun je ook meer dingen verklaren en begrijpen. Ik vond het ook wel een

uitdaging om eens in Afrika te komen, ik wilde daar ook wel meer over weten? Ik kwam hier wel al met andere Afrikanen in contact maar dat blijft toch nog iets anders.

Noonah—Zou je nog eens terug willen gaan?

Agnes—Ja ik had altijd wel het ding dat ik het eens met jullie wou doen, ik heb er wel spijt van dat jullie de grootouders niet gekend hebben. Voor Afrika zelf had ik de bedoeling om nog eens naar een andere land te gaan, gewoon om eens te zien hoe de mentaliteit daar is en een land dat meer openstaat voor toerisme. In Nigeria werd hier ook totaal geen aandacht aan gegeven.

Moest ik nog terug gaan zou het wel voor mijn kinderen zijn. Het jammere is ook dat met de scheiding de band nu ook wel minder is geworden, vroeger was ik het ik altijd die brieven schreef en om cadeautjes ging voor de familie, maar nu is dat volledig weg.

Noonah—Heb je nu nog contact met de familie daar?

Agnes—Nee, totaal niet, dat is gestopt sinds de scheiding. Dit is ook omdat we papa zelf zo weinig zien is die link ook totaal weg . Hij is nu alweer bijna 2 jaar weg.

Papa had ook wel kunnen zorgen dat er communicatie mogelijk was door gegevens en emailadressen te geven aan ons, zeker in een wereld als deze waarin wereldwijde communicatie nog nooit zo gemakkelijk ging. Toen zijn ouders gestorven zijn viel er natuurlijk ook wel een deel van contacten weg. Eigenlijk heb ik vroeger wel altijd gezorgd dat papa kon gaan naar begrafenissen en andere zaken waardoor hij naar zijn geboorteland- en plaats moest gaan.

159

160

Interview mama 16.03.2014

162

Noonah—Wat vind je ervan dat beiden kinderen zeker eens naar daar willen gaan?

Agnes—Ik versta dat zeker, ik snap dat. Jullie zijn kinderen van twee werelden dus het is maar normaal dat je deze tweede wereld ook te zien krijgt. Na de scheiding, toen jullie nog veel jonger waren, had ik daar wel nog schrik van omdat papa altijd zei dat hij jullie ging meenemen, maar dan was ik bang dat ik jullie niet meer zou terug zien.

Noonah—Was er een plan (voor moesten jullie nog samen waren)om nog eens terug te keren met de kinderen?

Agnes—Ja dat plan was er zeker, als dit financieel mogelijk was zeker.

Noonah—Wat doet het met je als je nieuws hoort over Nigeria?

Agnes—Het doet me nog altijd iets en dan moet ik toch altijd aan de familie denken hoe zij het daar stellen, dat gevoel is nog altijd niet weg. Ik wil ook niet dat het slecht gaat met dat land. Sowieso ben ik wel al geïnteresseerd in veel dingen van het buitenland en zeker in verband met Afrika, maar als het woord Nigeria valt ben ik toch wel altijd aandachtig. Door de gevoelige situatie tussen Christenen in het Zuiden en Islamieten in het Noorden is er niet veel nodig om de lont te ontsteken. Ook door de Boko Haram, een terroristische organisatie, te vergelijken met Al Qaida is de situatie daar heel gevaarlijk. Ze zijn tegen alles wat nog maar enigszins Westers zou zijn. Ze zouden ook willen dat de charia, de moslimwetgeving wordt ingevoerd, maar dit allemaal in het extreme, terug naar het middeleeuwse, barbaarse, van handen afhakken tot stenigen. De laatste

berichten op het nieuws over Nigeria zijn meestal over dat soort zaken. Ze vernielen dorpen, vermoorden kinderen op school, als het nog maar iets met het Westerse zou te maken hebben maken ze er komaf mee.

163

165

Index 8.

1.

‘t Klein Kasteeltje Geschiedenis van een mythe, brochure uitgegeven naar aanleiding van de verhuis van het Centrum voor Recrutering en Selectie naar Neder-over-Heembeek in 1985.

2.

Afrikaans haar is heel speciaal, ook omdat het qua doorsnede veel platter is dan ander haar. Het product ‘relaxer’ word gebruikt om het haar sluik te maken.

3.

Deze doodsbrief kregen we opgestuurd wanneer mijn oma was overleden. Hierop staan alle kinderen vermeld, mijn naam wel fout geschreven.

Je kan zo wel zien dat ze daar geen vaste achternamen doorgeven.

4.

Deze foto werd genomen voor het doopskaartje voor de geboorte van mijn broer. Op de foto’s zie je mij, mijn mama en papa.

5.

Nigeriaanse vlag.

6.

Nagola Dit is het enige woord Igbo wat ik nog heb onthouden, als papa mij slaapwel wenste.

7.

De naamsverandering die ik onderging toen ik 12 jaar was. Mijn achternaam die vroeger ‘Ezeude’ was, is veranderd naar ‘Eze’ zodat de meerderheid van de familie dezelfde achternaam zou hebben.

Dit zijn foto’s genomen van Afrikaanse elementen bij ons thuis.

9.

Dit is een tekening van toen ik nog klein was. Het grappige hieraan is dat ik niet alleen mezelf bruin kleurde maar ook Jezus.

10.

Een Zakje uit Afrikaanse stof gemaakt voor mijn geboorte waarin de suikerbonen zaten.

11.

Dit is een foto van mijn dooppeter en ik vroeger. Door omstandigheden heeft zijn vrouw nu het peterschap overgenomen. * Songeksten Nneka Deze teksten vind je steeds onderaan de pagina. De eerste tekst die ik gebruikte waren ‘Africans’, de tweede ‘the uncomfortable truth’ en als laatste ‘the mind vs. the heart’. * Kleur foto’s Alle foto’s die ik gebruikte zijn gefotografeerd door mijn mama toen zij naar Nigeria is geweest in 1991.

Colofon

Ontwerp Noonah Eze Redactie Noonah Eze Fotografie Agnes Suy Met dank aan Agnes Suy Denzel Eze Yemi Oduwale Hannes Rooms Thomas Desmet Papier Biotop 120 gr.

Drukkerij Pixie world 2014 Kask Gent Šnoonaheze