Geliflmekte Olan ‹nsan: Girifl I 9 kutsal kitab› olan Kuran-› Kerimde (M.S. 7. as›rda) deniyor ki insan, erkek ve diflide meydana gelen bir tak›m salg›lar›n kar›fl›m›ndan oluflur. ‹nsan›n tek bir nufta’dan (küçük damla) yarat›ld›¤›na dair referanslar verilmektedir. Meydana gelen organizma 6 gün sonra t›pk› bir tohum gibi bir döl yata¤›na yerleflir. Erken embriyonun görünümü sülü¤e benzedi¤ine yönelik referanslar vard›r. Daha sonra embriyonun “çi¤nenmifl bir maddeye” benzedi¤i ifade edilmektedir. Salerno’lu Constatinus Africanus (M.S. 1020-1087) De Humana Natura adl› bir tez yazm›flt›r. Bat›ya, Latince olarak yaz›lan bir çok eser b›rakm›flt›r. Bu eserleri Yunanl›, Romal› veya Arap alimlerin yap›tlar›ndan çevirmifltir. Embriyonun geliflimini ayl›k olarak gezegenler ile iliflkinlendirerek gebeli¤i tan›mlam›flt›r. Ortaça¤ alimleri, Arito’nun düflüncelerinden etkilenerek embriyonun menstrüel kan ve semenden olufltu¤unu söylemifllerdir. Bilgi eksikli¤inden dolay›, uterus içindeki fetusu yeni do¤an’a benzetilerek çizimler yap›lm›flt›r (fiekil 1-3).
fiEK‹L 1-3. Jacob Rueff’in yazd›¤› Conceptu et Generatione Hominis (1554) ad›ndaki kitapdan al›nan çizimler. Bu çizimlerde uterusda kan p›ht›s› ve semenden meydan gelen fetus geliflimini göstermektedir. Çizimlerdeki teori Aristo’nun düflüncelerinden etkilenerek çizilmifltir ve 18. as›r’a kadar geçerlili¤ini korumufltur (Needham J : A History of Embriyology. Cambrige, University Press, 1934; Cambrige University Press, England izniyle al›nm›flt›r).
Rönesans Leonardo da Vinci (1452-1519), fetus içeren uterus çizimleri yapm›flt›r (fiekil 1-4). Prenatal büyüme hakk›nda ölçüm yaparak embriyolojiye kantitatif bir yaklafl›m getirmifltir. Harvey 1651’de, De Generatione Animalium ad›ndaki kitab› yay›nlamas› ile birlikte embriyolojide bir devrim meydana gelmifltir. Harvey, erkek tohumu veya sperm, döl yata¤›na veya uterusa girdikten sonra yumurta benzeri bir yap›ya dönüfltü¤ünü ve bu yap›dan embriyonun gelifliminin bafllad›¤›na inanmaktayd›. Harvey (1578-1657), Padua Üniversitesi hocalar›ndan Aquapendente’li Fabricius’dan etkilenmifltir. Fabricius de¤iflik hayvan türlerinde embriyolar› ilk inceleyen ‹talyan anatomist ve embriyologdur. Harvey, civciv embriyolar›n› basit bir büyüteç ile inceleyerek bir çok gözlemler yapm›flt›r. Ayr›ca küçük geyiklerde embriyolojik incelemelerde bulunmufl, fakat erken evreleri gözlemleyemedi¤i için embriyonun uterus taraf›ndan salg›land›¤›na inanm›flt›. Girolamo Fabricius (1537-1619) iki ana embriyoloji tezi yazm›flt›r. Bir tanesi De Formato Foetu (fiekillenmifl Fetus) ad›n› tafl›maktad›r ve geliflimin de¤iflik evrelerindeki embriyo ile fetusa ait çok zengin çizimler içermektedir. ‹lk mikroskoplar çok basit bir yap›ya sahipti ancak yeni ufuklar›n aç›lmas›na yard›mc› oldu. 1672’de Regnier de Graaf tavflan uterusunda küçük yuvarlak yap›lar görmüfltür ve bunlar›n uterus taraf›ndan salg›lanmad›¤›n› düflünmüfltür. Bunlar›n ovaryum ad›n› verdi¤i organlardan geldi¤i sonucuna varm›flt›r. De Graaf’›n tan›mlad›¤› küçük yuvarlak yap›lar asl›nda blastosistlerdi (fiekil 1-1). Ayr›ca veziküler foliküllerini de tan›mlam›flt›r, ki bunlar flimdi Graaf folikülleri olarak da bilinir. Marcello Malpighi ise döllenmemifl tavuk yumurtas›n› inceledi¤ini sanarak erken embriyolar› gözlemlemifltir.
fiEK‹L 1-4. M.S. 15. yüzy›lda Leonardo da Vinci’ye ait bir çizim. Bu çizimde kesilerek aç›lan bir uterus içerisinde fetusu gösteriyor.