Hoogtelijn5 2012 by Koninklijke NKBV

WWW.NKBV.NL | NOVEMBER 2012 | NR 5

HOOGTELIJN BE RGS PORT M AGA Z I N E VA N DE KON I N K L I J K E N E DE R L A N D S E K L I M - E N BE RGS PORT V E R E N IGI NG

Winter wonderland

eraat m o l g n o c N I N KLIM ME LICHT GEHEIMZINNIG IEPS P E N I W A L : T S E T

OFF-PISTE? Als u buiten de gebaande paden skiet, loopt u meer risico. Bever voert daarom een breed assortiment in “snowsafety” materialen. Bovendien biedt Bever een breed scala van topmerken voor iedere actieve wintersporter. Laat u adviseren in één van onze winkels.

Bezoek één van onze 36 winkels of bestel direct op www.bever.nl

WINTERSPORTKLEDING

SKI’S EN SNOWBOARDS

TOERSKIËN EN FREERIDE

Bever heeft deze winter in alle winkels een mooie collectie wintersportkleding, met stijlvolle merken zoals The North Face*, Eider, O’Neill, Columbia, Salomon*, Peak Performance*.

In onze Premium Stores vindt u de komende winter een uitgekiende collectie ski’s, snow-boards en aanverwante artikelen zoals crash-pants, backprotectors, helmen, goggles en diverse onderhoudsmiddelen.

Deze aparte takken van wintersport vereisen een geheel eigen materiaalkeuze en kennis van zaken. In onze Premium Stores vindt u het beste materiaal en krijgt u uitstekend advies.

*Niet in alle winkels verkrijgbaar.

Hoogtelijn_5_2012.indd 1

Bever Stores

Premium Stores

11-10-12 14:03

Bezoek één van onze 36 winkels of bestel direct op www.bever.nl

WINTERSPORTKLEDING

SKI’S EN SNOWBOARDS

TOERSKIËN EN FREERIDE

Bever heeft deze winter in alle winkels een mooie collectie wintersportkleding, met stijlvolle merken zoals The North Face*, Eider, O’Neill, Columbia, Salomon*, Peak Performance*.

Deze aparte takken van wintersport vereisen een geheel eigen materiaalkeuze en kennis van zaken. In onze Premium Stores vindt u het beste materiaal en krijgt u uitstekend advies.

*Niet in alle winkels verkrijgbaar.

Hoogtelijn_5_2012.indd 1

Bever Stores

Premium Stores

11-10-12 14:03

>>> inhoud >>> hoogtelijn 5 2012 >>> Actueel 6 10 42 44 57 58 80 82

NKBV voor jou Op de Hoogte Focus Interview: Arnold Coster Sterke Verhalen Canon van de bergsport Recensies & Signalementen Voortuitblik Hoogtelijn 1, 2013

Bergwandelen

ter n i W

66 Gemarkeerd: La Palma 74 Rondje Gosaukam

Alpinisme

FINNMARK: IN DE VOETSPOREN VAN W.F.HERMANS

52 De hel op Everest

Sportklimmen 36 40 48 78

IJsmuur op de boerderij En route: Panorama Café Meteora Griekenland NK boulderen in beeld

48 KLIMMEN IN METEORA SPANNEND CONGLOMERAAT

Techniek & Veiligheid 60 Risico’s sneeuwschoenlopen 69 Test: lawinepieps

Uitrusting 65 Markt & Materiaal

Wintersport 16 24 28 32

Langlaufen in het Noorderlicht Nagelfluhkette Sneeuw in de buurt Verrassend Polen

ter n i W

NIEUW LOGO

VEILIG OP PAD IN DE SNEEUW: lawinepieps getest

? Kijk op: Meer in form atie ww w.nkbv.nl .nl ww w.hoogtelijn /nkbv m ww w.twitter.co EI ://on.fb.me/GG7o Facebook: http QTcY ://li nkd.in/GE Li nkedIn: http

HOOGTELIJN 5-2012

ter n i W

hoogtelijn 5 2012 >>> redactioneel > ter n i W

Wintersfeer

28 32 DE GRENS OVER VOOR SNEEUW DICHTBIJ

PIONIEREN IN POLEN

Win ter

24 IN DE ZON GENIETEN VAN DE NAGELFLUHKETTE

44 ARNOLD COSTER THUIS IN NEPAL

74 EEN RONDJE OM DE GOSAUKAM

De mailbox van Hoogtelijn loopt niet snel over, maar het is opvallend hoeveel leden van de NKBV na de zomer over hun ervaringen en tochten geschreven hebben. Talloze verhalen kregen we. Van de trektocht door Slovenië tot het (levens)verhaal van een tachtigjarige die nog jaarlijks zijn huttentocht maakt. Een ander had na enkele druilerige zomers genoeg van de regen in de Alpen, maar kwam terecht in de ijskoude Drakensbergen in Zuid-Afrika. Een stel schreef enthousiast over het lopen met een hond in de Alpen. Weer een ander verhaalde van een letterlijk ijzig avontuur na een ongeluk op een gletsjer. En dan zijn er natuurlijk de vele foto’s van mooie, romantische, woeste en onherbergzame stukjes bergwereld. De Hoogtelijnredactie, sinds 1 oktober aangevuld met de nieuwe eindredacteur Tjitske Nijdam, gebruikt de winter om uw blad een keer kritisch tegen het licht te houden, ook naar aanleiding van de introductie van de nieuwe NKBV-huisstijl (zie ook pagina 7). Blijven we doorgaan op de huidige weg, willen we andere accenten, bedenken we nieuwe rubrieken en hoe gaan we bijdragen van de eigen leden beter gebruiken? Eerst maar eens de langlauflatten, de sneeuwschoenen en de toerski’s uit de mottenballen halen. In deze winterse Hoogtelijn voor de actieve wintersporters een keur aan artikelen voor een mooie én veilige winterse activiteit. In de Alpen, in een van de vijf gebieden dichtbij in onze buurlanden of zelfs in ons eigen land. Laat de sneeuw en de kou maar komen!

Peter Daalder Hoofdredacteur Hoogtelijn peter.daalder@hoogtelijn.nl

WWW.NKBV.NL | NOVEMBER 2012 | NR 5

HOOGTELIJN BE RGS PORT M AGA Z I N E VA N DE KON I N K L I J K E N E DE R L A N D S E K L I M - E N BE RGS PORT V E R E N IGI NG

Winter wonderland

omeraat KLIMMEN IN congl LICHT GEHEIMZINNIG S TEST: LAWINEPIEP

01_HL512_r01_cover.indd 1

10/30/12 10:35 AM

Nagelfluhkette Foto: Bram Munnichs HOOGTELIJN 5 -2012 |

DE NKBV Vmedia! l a i c o s p o V NKB

DE NKBV VOOR JOU ^

de schermen van ! Voor een kijkje achter binnen de social media den vin te ook filmpjes of is oie BV mo NK , De lle nieuwtjes andere bergsporters, sne het NKBV-bureau, tips van d bergsportavontuur! inspiratie voor een volgen twitter.com/nkbv

http://on.fb.me/GG7oEI

http://linkd.in/GEQTcY

Tot het einde van het j r NKBV-lid worden v r € 5,-! Ken jij mensen die ook gebruik willen maken van de voordelen van het NKBV-lidmaatschap? Raad ze dan aan om gebruik te maken van onze kwartaal-lidmaatschapsactie! Voor maar € 5,- ben je NKBV-lid tot het einde van het jaar én ontvang je een Bever cadeaubon t.w.v. € 10,-. Deze actie is ook interessant voor gezinsleden of wintersporters die nog op zoek zijn naar een goedkope (off-piste) reisverzekering.

Kijk voor meer informatie en de actievoorwaarden op www.nkbv.nl

In de webwinkel Uitgelicht

Topo’s Belgische klimgebieden Corphalie en Plain de Fosses

EEN VISUELE TRIP DOOR VERLANGENS, DROMEN EN TEGENSLAGEN

Begin dit jaar werden zes nieuwe Belgische ‘klimtuinen’ toegevoegd aan de lijst met gebieden die toegankelijk zijn met de NKBV-klimjaarkaart. Topo’s van Corpahlie (Huy) en Plain de Fosses zijn nu verkrijgbaar in de NKBV-webwinkel. Prijs € 8,- (excl. verzendkosten)

Regio Rivierenland wil de klim- en bergsport in de regio op de kaart zetten en haalt daarom twee jonge Belgische alpinisten naar Dordrecht voor hun boeiende lezing ‘What about the half thats never been told’. Het tweetal - Yannick de Bièvre (26) en Sam van Brempt (28) - maakte onderdeel uit van het talentenproject ‘Mount Coach’ van de Klim- en Bergsport Federatie Vlaanderen (KBF). Met ski’s, stijgijzers, pikkels en touw beleefden ze de laatste jaren de gekste avonturen: een 7000’er in Kirgizië, de knapste bergen van Peru, een moeilijke route op Noord-Amerika’s hoogste berg, maar ook de Alpen werden niet geschuwd. Maar net als in het echte leven zijn er geen toppen zonder diepe dalen. De Belgen nemen je mee op een visuele trip door de verlangens, dromen en tegenslagen van echte bergliefhebbers. ‘What about the half thats never been told’ is een presentatie die elke bergsporter zal bijblijven en zeker ook de niet-klimmer zal inspireren en laten dromen. Wanneer? Donderdag 22 november, 20.00 uur. Waar? Klimcentrum Mountain Network Dordrecht, Maria Montessorilaan 3a in Dordrecht. Entree is gratis (klimmen tegen gereduceerd tarief en mogelijkheid tot eten).

iviteiten bij jou Benieuwd na ar NKBV-act in de buurt? de NKBV regio’s

van de vele activiteiten die In Uitgelicht wordt steeds een iten in jouw NKBV regio? Ben je benieuwd naar activite organiseren centraal gezet.

bv/regio’s Kijk op: ww w.nkbv.nl/nk

HOOGTELIJN 5 -2012

NIEU

Lawine. Patrick Nairz en Rudi Mair (beiden werkzaam bij de Lawinenwarndienst in Innsbruck) behandelen in dit Duitstalige boek 10 concrete lawine-ongelukken en situaties die we gedurende de winter in het terrein kunnen aantreffen. Dit boek wordt aanbevolen door de Duitstalige Alpenverenigingen en de NKBV. Prijs: € 25,(excl. verzendkosten)

NL-EN BEVO

Bestellen doe je via www.nkbv.nl/webwinkel

^^^ DE NKBV VOOR JOU ^^^ DE NKBV VOOR J

1902

1949

1990

2001

2012

oprichting NAV

oprichting NBV

fusie KNAV en NBV

predicaat koninklijke NKBV

het nieuwe logo

DE NKBV WORDT NOG HERKENB RDER De kleur groen staat voor ‘natuur’. En de gehoekte lijn beeldt overduidelijk een berg uit. Het nieuwe logo van de NKBV voldoet aan de belangrijkste verwachting van de leden: het moest ‘herkenbaar klim- en bergsport’ zijn. Vanaf nu wordt het breed uitgerold en gaat het een stempel drukken op de totale (leden)communicatie. Vooral als symbool van een aangescherpte verenigingsidentiteit.

e hoeft alleen maar naar www.nkbv.nl te gaan om te zien hoe de nieuwe huisstijl uitpakt op internet. Vol trots presenteert de NKBV met ingang van 9 november haar vernieuwde website. In drukvorm heeft deze metamorfose de Hoogtelijn nog niet bereikt, zoals iedereen kan zien. “Dat heeft te maken met de manier waarop we te werk gaan in dit proces: in nauw overleg met onze leden”, legt Ester van Veen, medewerker Marketing en Communicatie, uit.

Daarmee doelt zij op het feit dat het NKBVledenpanel zich eerst nog mag uitspreken hoe het beeldmerk vertaald wordt naar de vormgeving van het ledemagazine. Zoals het panel ook in de ontwikkeling van het logo zelf een wezenlijke stem had. Verschillende voorstellen werden getest en afgewezen, totdat de huidige variant door een niet mis te verstane meerderheid werd omarmd. “Die ruggespraak hoort bij een vereniging die meer dan ooit de wensen en behoeften van haar achterban centraal wil stellen”, aldus NKBV-directeur Robin Baks. De restyling van de Hoogtelijn staat nu gepland voor 2013. Iets om naar uit te kijken. Intussen zijn de meeste andere NKBV-uitingen wel aangepast, van het briefpapier tot aller-hande publicaties én de topvlag. “Juist met die consistentie creëer je een sterke uitstraling”, zegt Robin.

Kennisbank Ester: “De nieuwe website was een flink project. We hebben niet alleen cosmetische veranderingen doorgevoerd, maar vooral de functionaliteit aangepakt. Informatie is beter vindbaar, we

Ester van Veen en Robin Baks willen de nieuwe huisstijl van de NKBV consequent doorvoeren.

introduceren een kennisbank met als speerpunten medische zaken en veiligheid en het wordt via fora gemakkelijker voor leden om kennis en ervaringen uit te wisselen.” Het is een begin, zegt Ester daar meteen achteraan. De basis van de website is gelegd en daar zal nu op voortgebouwd worden. “In overleg met de regiobesturen gaan we bijvoorbeeld nog de regiosites in de nieuwe stijl brengen.”

Onomstreden autoriteit Volgens Robin zijn deze innovaties een weerspiegeling van de richting waarin de NKBV zich aan het ontwikkelen is. De NKBV als ‘grote verbinder’ van mensen met een passie voor bergwandelen, alpinisme en sportklimmen; als onomstreden autoriteit, waar je behalve voor reizen, cursussen en nieuws ook terecht kunt voor kennis en advies. “Dit is ook de koers in ons nieuwe Meerjarenbeleidsplan 2013-2016. Uiteindelijk moet het zo zijn dat alle mensen die ‘iets’ met de bergen of met hoogte willen - wel of geen lid op z’n minst onze website bezoeken; zoals mensen die een nieuwe auto kopen, ook standaard de ANWB raadplegen.”

HOOGTELIJN 5 -2012 |

Foto Frans Demme

^^^ DE NKBV VOOR JOU ^^^ DE NKBV VOOR Nieuwe voorzitter en nieuw meerjarenbeleidsplan

‘DE KERN IS: WE MOETEN HET SAMEN DOEN’ Op het moment dat de NKBV op het punt staat het nieuwe Meerjarenbeleidsplan 2013-2016 vast te stellen, treedt Frans Demmers aan als voorzitter van de vereniging. Is dat toeval? Allerminst. “Ik geloof in deze visie.” Een nadere kennismaking. Het eerste echte contact met de bergsport voor Frans Demmers (50) was toen hij en zijn vriendin Rianne (nu vrouw) in 1980 mee werden gevraagd door haar ouders voor een wandelvakantie in het Oostenrijkse Karinthië. De eerste schuchtere schreden in de Alpen deden het vuur in hem ontbranden. Lachend: “Ik vraag me af of mijn schoonmoeder achteraf geen spijt heeft gehad van die uitnodiging. Het jaar daarop gingen Rianne en ik naar Grindelwald, Zwitserland en stortten we ons meteen in een hardcore huttentocht met steile afgronden. Ik was verkocht.”

een terechte opmerking.” Frans viel als algemeen lid van het NKBV bestuur met zijn neus in de boter. “Het was 2005 en de VvA gooide het nieuwe meerjarenbeleidsplan resoluut in de prullenbak. We hebben in heel korte tijd een nieuw visiestuk geschreven dat wel werd geaccepteerd.” Inmiddels is de vereniging bestuurlijk in rustiger vaarwater gekomen en staat Frans zijn handtekening onder een nieuw meerjarenbeleidsplan. Looptijd: van 2013 tot 2016.

Resoluut in de prullenbak

Hij is enthousiast over de koers die door directeur Robin Baks is ingezet, waarbij als stip op de horizon geldt: een vereniging die mensen met een passie voor bergwandelen, alpinisme en sportklimmen met elkaar verbindt en tegemoetkomt aan hun - afzonderlijke - wensen en behoeften. Frans: “We gaan sterker inzetten op communicatie met onze leden. Het ledenpanel, het nieuwe logo en de nieuwe website zijn daar de eerste tekenen van. We staan open voor allerlei initiatieven,

Zo toevallig als Frans de bergsport ontdekte, zo terloops rolde hij ook in het bestuurswerk voor de NKBV. Inmiddels was hij in 1985 lid geworden (van de NBV), had de opleiding tot kliminstructeur gevolgd en was hij lokaal actief als jeugdcoördinator voor regio Noord-Holland. “In die tijd was de afstand regio en ‘Woerden’ tamelijk groot en werd er veel gemopperd. Toen zei iemand: ‘Als je niet tevreden bent, moet je het zelf maar gaan doen’. Dat vond ik wel

Centraal faciliteren om lokaal te organiseren

Frans Demmers: “Ik ben gek op de Alpen, ma ar ik ben geen diehard al pinist.”

Wie is Frans Demmers?

Burgerlijke staat: getrouwd met Rianne en vader van twee zoons, Frans (20) en Willem (17). Woonachtig: Uitgeest. Werk: hoofd juridische afdeling ING bank. Type bergsporter: “Ik ga graag met enige regelmaat de Alpen in met mijn maten om een paar uur af te zien in sneeuw en ijs, terwijl het zonnetje schijnt. En daarna genieten van het fantastische huttenleven. Ik ben geen diehard alpinist.” Andere hobby’s: hardlopen en moutainbiken.

zolang ze stroken met of bijdragen aan de kernwaarden van een veilige, zelfstandige en milieubewuste beoefening van de klim- en bergsport.” Misschien wel het duidelijkste bewijs voor de wind die nu waait door de NKBV is de manier waarop het beleidsplan zelf tot stand is gekomen: met medewerking van veel vrijwilligers en (kader)leden die in werkgroepen en klankbord hun inbreng hebben geleverd. “Dat is een ontzettend positief traject geweest. Ons motto is meer dan ooit: centraal faciliteren om lokaal te organiseren. Woerden ‘dicteert’ niet, maar treedt ondersteunend op bij alles wat onze sport verder brengt. Uiteindelijk - en dat is de kern moeten we het samen doen.”

Premies NKBV Reisverzekering en A uleringsverzekering in 2013 omh g d r landelijke verhoging a urantiebelasting De assurantiebelasting wordt per 1 januari verhoogd van 9,7% naar 21%. Dat hebben VVD en PvdA afgesproken in het deelakkoord dat zij hebben bereikt over de begroting voor 2013. Dat heeft consequenties voor de verzekeringspremies* in Nederland en dus ook voor de doorlopende (bergsport) reisverzekering en de doorlopende annuleringsverzekering van de NKBV. Hoewel de premies van beide NKBV-verzekeringen niet omhoog zijn gegaan voor 2013, zullen beide verzekeringen door deze maatregel toch duurder worden. De stijging van de kosten voor de NKBV

HOOGTELIJN 5 -2012

Reisverzekering is relatief beperkt gebleven, omdat de assurantiebelasting niet van toepassing is op het deel van de premie dat betrekking heeft op de ongevallen- en ziektekostendekking.

De NKBV blijft dus een goede dekking bieden voor jouw bergsportactiviteiten tegen een zeer scherp tarief. De doorlopende NKBV (bergsport)reisverzekering gaat van € 24,50 naar € 27,-. De doorlopende NKBV annuleringsverzekering gaat van € 47,38 naar € 51,90 (optie 1, 1 persoon). Kijk op nkbv.nl voor de volledige premies en voorwaarden. * De assurantiebelasting is niet van toepassing op ziektekosten-, ongevallen- en levensverzekeringen.

EXTRA KORTING BIJ

BEVER VOOR NKBV-LEDEN In de Bever winkels ontvang je op vertoon van je NKBV-ledenpas 10% korting op alle artikelen uit het assortiment*. Daarnaast vind je in iedere Hoogtelijn een aantal producten waarop je nog eens extra korting krijgt! De onderstaande producten zijn voor NKBV-leden verkrijgbaar met 20% korting t/m 9 december 2012. Kijk voor een Bever winkel bij jou in de buurt op www.bever.nl Activeer je korting online Online winkelen bij Bever met deze korting is natuurlijk ook mogelijk. Vooraf dien je dan een kopie of foto van je NKBV-ledenpas te sturen naar webservice@bever.nl. Vermeld in de e-mail jouw naam, adres,

telefoonnummer en eventueel Bever Cardnummer. Je ontvangt een bevestiging, wanneer de NKBV-korting aan je Bever Card is gekoppeld. Je kunt vervolgens van deze korting gebruik maken op www.bever.nl

2K 0% ORTING

SCARPA KAILASH GORE-TEX

89,95 189

€ € 151,95 v r NKBV-leden, norm lprijs €1

Uiterst geschikt voor trektochten, ruige wandeltochten of wandelingen in het bos. Deze schoen heeft een vrij laag gewicht met een uitstekend comfort. Op verschillende plaatsen is extra ‘padding’ aangebracht zodat je een ‘perfect fit’ krijgt. Bovenaan is de schoen verstevigd en de zone aan de zijkant van de hiel wordt extra ondersteund.

PATAGONIA JAS TRIOLET** Dit veelzijdige jack is ideaal voor bergtochten in de Noorse fjorden of sea-to-summit beklimmingen, maar kan eigenlijk ingezet worden voor alle mogelijke outdoor activiteiten. Het duurzame 3-laags Gore-Tex Performance Shell jack heeft een capuchon die helm-compatibel is. De zakken kunnen gebruikt worden tijdens het dragen van een rugzak of klimgordel. Producteigenschappen • Model: heren • Shell: 3-laags, 4.2-oz 40-denier Gore-Tex Performance Shell 100% nylon • Versterkingen: 5.5-oz 70-denier Gore-Tex Performance Shell 100% nylon • Met DWR (Durable Water Repellent) afwerking

€ 319,95 v r NKBV-leden, norm lprijs €

Producteigenschappen • Model: heren** en dames • Categorie schoenen: B • Materiaal: suède (bovenwerk) en Gore-Tex (voering) • Zool: Vibram Hi-Trail Lite (met anti Shock EVA inzet aan de hiel)

399,95

OSPREY MUTANT 38 De Mutant 38 is, voor hij op de markt werd gebracht, uitgebreid getest door klimmers. Het resultaat is een strakke, stevige, lichtgewicht rugzak voor korte alpiene avonturen en meerdaagse trektochten. De tas is voorzien van een simpele functionele ijsbijlbevestiging en hijslussen. Door het verstelbare topvak is de rugzak uit te breiden naar ongeveer 43 liter. De gebruikte materialen zijn gekozen voor een optimale verhouding tussen slijtvastheid en een laag gewicht.

,95

€ 87,95 v r NKBV-leden, norm lprijs € 109

Producteigenschappen • Stevig rugpand van sneeuw-, ijs- en modderafstotend materiaal • Heupband die is weg te werken door middel van een bevestiging aan de voorkant • Verstevigde bodem • Draaglussen aan voor- en achterkant • Versteviging op de voorkant voor punten van ijsbijlen • Uitneembaar schuim van rugpand te gebruiken als bivakmatje (50x74 cm) • Te laden tot: 15 kg • Inhoud: 35 liter (S), 38 liter (M), 41 liter (L) • Gewicht: 1330 gram (M) • Afmetingen: 84x42x32 cm

* Met uitzondering van reeds afgeprijsde artikelen. ** Niet in alle winkels verkrijgbaar. HOOGTELIJN 5 -2012 |

+++ Op de hoogte +++ op de hoogte +++ de Hoogte, p ws voor O u ie n je v.nl. b e H gtelijn@nkb o o h r a a n t mail he ogtelijn in deze Ho ie d s k n li nden op Alle n je ook vi u k d m e o n gtelijn worden ge onder Hoo l .n jn li e t g o opgave. www.ho de inhouds p o k li K . nl 5/2012 www.nkbv. p o s w u ie Meer bergn

Nieuwe routes door Nederlanders in Noorwegen Op zoek naar klimroutes op imposante grantietwanden, gladgeslepen door het schuivende gletsjersijs? Je vindt ze in het Setesdal in ZuidNoorwegen. NKBV-leden Piet Jacobs en Paul Gevers openden daar deze zomer twee routes en ze plaatsten nieuwe boorhaken in routes die ze eerder al hadden geopend. De ‘nieuwe oogst’ van deze zomer zijn de relatief korte en eenvoudige routes ‘Sprøstekt løk’ (2 tl, 5+ UIAA) en ‘Eingangsgrill’ (1 tl, 4+ UIAA). Het duo plaatste extra boorhaken in ‘Spleetje’ (7 tl, 7+ UIAA), een route waarin de eerste haken werden gezet in het jaar 2000. De activiteiten van Jacobs en Gevers worden door de NKBV ondersteund met een subsidie van € 500,- voor de aanschaf van boorhaken. Het tweetal heeft inmiddels 201 haken geplaatst. Meer informatie over de klimmogelijkheden in het Setesdal is te vinden op www.kletterninnorwegen.de. In het voorjaar van 2013 verschijnt bij Panico Verlag een nieuwe klimtopo van het gebied.

Tjitske Nijdam nieuwe eindredacteur Hoogtelijn Tjitske Nijdam is de nieuwe eindredacteur van Hoogtelijn. Ze volgt Mieke Scharloo op. Tjitske is een enthousiast bergsporter en was deelnemer aan en mede-organisator van twee bergsportkampen. Naast de bergsport is zij een actief mountainbiker en klimt ze af en toe in de kayak. Tjitske heeft zowel gewerkt in de journalistiek als in de marketingcommunicatie. Zij werkt bij de NKBV drie dagen in de week aan Hoogtelijn en besteedt één dag aan activiteiten voor de afdeling Marketing en Communicatie.

10 |

3D Er zijn meer Epke’s dan we denken

Het is een overlevingsverhaal, zoals we er misschien meer kennen. Hoe het stel waar het nu om gaat in de problemen kwam, daar kunnen we kort over zijn: iets met slecht weer in de Alpen, een dodelijk ongeval, hulp bieden, mensen op sleeptouw nemen en zelf in de problemen komen. Alles culmineert in een verticale rotswand van zo’n twintig meter hoogte, bedekt met flinterdun, gevaarlijk ijs. De enige weg uit de ellende is omho og. De vrouw van het stel, nu 58, blikt teru g: “De anderen waren ziek. Ik moest.” Nu ken ik haar; we hebben samen in veel landen geklommen. Ze is keihard en supertaai, maar in voorklimmen heeft ze het zelfvertrouwen van een poffertje. De situatie: stijgijzers, pickels, geen haken, amper houvast op het te dunne ijs en hier en daar een centimeter kale rots. Het aangesla gen groepje moet naar boven en eentje moet het touw inhangen. Zij doet het. Wat is het waardoor mens en op het ultieme moment hun uiterste krachten weten te mobiliseren, omdat het moet, omdat het niet anders kan? De wetenschap zegt dat een optimaal stre ssniveau tot optimale prestaties leidt. Denk aan Epke (als je die naam zegt, schijnt iedereen je te begrijpen…). Hij kon zich niets veroorlo ven, geen pasje bij de afsprong, en deed prec ies dát wat van hem verwacht werd. Oftewel, er lopen meer Epke’s rond, als de omstandigheden zich maar aandienen. Ivar Schute

HOOGTELIJN 5-2012 | TEKST ONDER REDACTIE VAN ERNST ARBOUW

Op de hoogte +++ op de hoogte +++ op

SPORTKLIMNIEUWS Verhoeven vijfde op WK Sportklimmen Jorg Verhoeven klom in september tijdens de finale van het WK Sportklimmen in Parijs naar een prachtige vijfde plek. Verhoeven nam in de finale direct de leiding en hield die vast tot de laatste vier klimmers aan de beurt waren. Het WK werd uiteindelijk gewonnen door de Oostenrijker Jakob Schubert, gevolgd door Sean McColl (Canada) en Adam Ondra (TsjechiĂŤ). Bij de dames eindigde Nikki van Bergen in de halve finale op de 25e plek. De overige Nederlands Teamleden kwamen bij het leadklimmen en boulderen niet verder dan de kwalificaties.

Nieuwe klimhallen in Delft en Eindhoven

Keusters bereikt halve finale WJK Singapore

Nederland kreeg er dit najaar binnen een week twee nieuwe klimcentra bij. In Delft opende op 21 september boulderhal Delfts Bleau zijn deuren. De hal, in het gebouw van de oude Kabelfabriek aan de Schieweg, werd ingewijd door Nederlands Teamleden Vera Zijlstra en Michiel Nieuwenhuijsen. Delfts Bleau (de naam is een woordspeling van Fontainebelau en Delfts Blauw) is elke dag open. NKBV-leden krijgen op vertoon van hun ledenpas korting op de losse toegang. Meer informatie is te vinden op www.delftsbleau.nl

Bij de Wereld Jeugd Kampioenschappen in Singapore op 29 augustus wist alleen Teun Keusters (17) de halve finales te bereiken. Keusters kwalificeerde zich in de categorie Jongens A Leadklimmen als 26e voor de halve finaleronde waaraan door een ex aequo - uiteindelijk 27 klimmers deelnamen. Nederlands Teamleden Daan Groskamp en Bob Schubert eindigden in dezelfde categorie respectievelijk op de 33e en 35e plaats. Tabitha Buma nam het tijdens de kwalificaties in de meisjes junioren categorie op tegen 46 andere deelneemsters. Zij viel met haar 27e plaats net buiten de halve finales.

Nieuwe sportklimclubs in Brabant en Utrecht Klimmuur ndhoven. Ei t Neolie

Neoliet opende op 15 september een tweede vestiging in Eindhoven. De nieuwe klimmuur is gevestigd in het gebouw van de Fontys Sporthogeschool in EindhovenZuid en is vooral ingericht voor onderwijs en opleidingen in de klimsport. Boulderhal Delfts Bleau. De hoogte van de routes varieert van 11 tot 15 meter, de moeilijkheidsgraad loopt tot 7c+. Openingstijden voor zelfstandige klimmers zijn vooralsnog beperkt: dinsdag en woensdag vanaf 18.00 uur en op zaterdag van 12.00 tot 18.00 uur. Tot het eind van het jaar krijgen NKBV-leden op woensdagavond â&#x201A;Ź 1,50 korting op de toegangsprijs. Kijk ook op www.neoliet.nl

Jeugdige klimmers in Brabant kunnen sinds oktober terecht bij jeugdklimvereniging Cocon in Oisterwijk. Cocon organiseert al meer dan tien jaar sportklimtrainingen voor jeugd van 8 tot 18 jaar oud in Breda en Den Haag. De nieuwe groep in Oisterwijk is een gezamenlijk initiatief van Cocon en NKBV-regio Midden-Brabant. Het idee is om twee groepen te maken die op maandagavond in HealthCity Oisterwijk leren klimmen en trainen. Groep 1 is voor de jeugd van 8 tot 12 jaar, groep 2 is voor de oudere jeugd tot 18 jaar. Heb je vragen of wil je je nu al aanmelden? Stuur een mailtje naar info@jkvcocon.nl of surf naar midden-brabant.nkbv.nl Klimmers (alle leeftijden) uit de regio Utrecht kunnen sinds dit najaar terecht bij KL!V - een hippe afkorting voor Klimvereniging Utrecht. Het is de bedoeling dat KL!V verspreid over het jaar trainingen, wedstrijden en klimtrips gaat organiseren. Daarnaast is het de bedoeling dat er een vaste klimavond in Klimmuur Utrecht komt. Meer informatie over de nieuwe vereniging vind je op www.klivutrecht.nl

Partners van het Nederlands Team

HOOGTELIJN 5-2012 |

+++ Op de hoogte +++ op de hoogte +++

Expeditienieuws Nepal Traverse: de volgende etappe Double Dutch Khumbu Trip 2012 Expeditieklimmers Henk Wesselius en Katja Staartjes reisden deze herfst naar de Himalaya voor de volgende etappe van hun Nepal Traverse, een tocht van het noordwestelijke drielandenpunt te voet naar het drielandenpunt in het noordoosten. De huidige etappe gaat van het dorpje Syabru (Langtang-gebied) door de gebieden Rolwaling en Everest naar eindpunt Tumlingtar in het Makalu-gebied. Volgens Staartjes en Wesselius is het een meer ‘alpiene’ tocht met vijf lastige en hoge gletsjerpassen tot 6200 meter. Volg het tweetal tijdens hun tocht via www.greathimalayatrail.nl

Roland Bekendam en Hans Lanters zijn dit najaar onderweg in het Khumbugebied in Nepal. Doel van hun Double Dutch Khumbu Trip is de ruim duizend meter hoge oostwand van de Kyajo Ri (6186 m), een technische route met onderin rots tot 6b/A1 en bovenin gemengd terrein. Het tweede doel van de tocht is de nog niet eerder geprobeerde noordgraat van de Taweche (6501 m). Deze graat voert omhoog vanuit de col tussen de Taweche en ‘buurman’ Cholatse en overschrijdt en passant een nog een onbeklommen top van ongeveer 6350 meter. Lees het laatste nieuws op www.nkbv.nl

AAN DE LIJN MET BOB SCHUBERT De 16-jarige Bob Schubert werd eind september 5e op het eerste senioren kampioenschap waar hij ooit aan deelnam: het NK Boulderen 2012 in Rotterdam. Bob, die als 8-jarige begon met klimmen, heeft met het NK Lead 2012 in november nog een senioren NK op het programma staan. Afgelopen tijd deed hij ook nog mee met het Nederlands Jeugdkampioenschap Lead en het Wereld Jeugdkampioenschap in Singapore. Wij belden Bob om te vragen naar zijn ervaringen bij deze wedstrijden en zijn ambities.

gebouwd zijn. Maar klein zijn kan ook voordelen hebben, hoor. Bijvoorbeeld als je je voet heel hoog moet plaatsen. Dan hoef je jezelf minder op te vouwen dan lange klimmers. In de overhang is het voor kleine klimmers ook net iets makkelijker om spanning te houden tussen de grepen, als er niet te lang gebouwd is tenminste. Ik denk wel dat je met boulderen iets meer lengtevoordeel hebt dan bij lead. Maar goed, de topklimmers zijn ook allemaal niet zo groot. UIteindelijk gaat het erom dat je super sterk bent!

Een vijfde positie op je eerste senioren NK. Dat moet goed voelen! Ja! Ik had van tevoren ook echt gehoopt op een finaleplaats, en dat lukte gewoon. Ik wist niet goed wat ik kon verwachten. Een senioren wedstrijd is toch serieuzer dan een jeugdwedstrijd en het niveau ligt hoger. Bij het boulderen is het ook belangrijk dat je een goede dag hebt, waarbij je fit en scherp bent. Ik had de laatste tijd een paar lead trainingen ingeruild voor bouldersessies waardoor ik iets meer boulderde dan normaal. Dat het boulderhok in mijn thuishal MN Dordrecht af is, kwam daarbij goed van pas. Maar mijn focus is toch het leadklimmen.

Jij begon al met klimmen op je 8e. Hoe kwam jij in de klimhal terecht? Ik heb met mijn ouders een cursus gedaan in Noorwegen, waarbij er ook werd rotsgeklommen. Dat vond ik zo leuk dat ik het in de klimhal ben gaan proberen. Ik ben toen één keer per week gaan klimmen in klimhal Pentagon in Dordrecht en kreeg daar later training van Niels van Duijn. Uiteindelijk ben ik verhuisd naar de klimclub van Monte Cervino in Bergschenhoek. Op mijn veertiende werd ik uitgenodigd voor Jong Oranje.

Hoe was het om mee te doen met het Wereld Jeugdkampioenschap Lead in Singapore? Een super bijzondere ervaring. Ik was sowieso nog nooit buiten Europa geweest. De wedstrijdlocatie was heel apart. De wedstrijdwand stond op het strand tussen de palmbomen! Ik ben 35e geworden. Maar als ik beter had gepresteerd in de tweede kwalificatie route, dan had ik de halve finale kunnen halen. Ik maakte een inschattingsfout. Ik zag iemand een pas overslaan en dacht dat ook te kunnen, maar dat was helaas moeilijker dan het leek.

Foto Amélie Sulak.

Over passen overslaan gesproken... jij was als jeugdklimmertje vaak de kleinste. Heeft dat in je nadeel gewerkt? Soms wel. Het ligt eraan hoe de routes

12 |

HOOGTELIJN 5-2012

In het Nederlands Team Sportklimmen / Jong Oranje zijn er nog twee klimmers in dezelfde leeftijdscategorie als jij, Teun Keusters en Daan Groskamp. Zijn dat vrienden of concurrenten? Allebei eigenlijk. Dat is wel grappig, want ik hoop altijd dat de anderen zo hoog mogelijk eindigen, maar wel onder mij haha. Volgens mij is die houding goed, omdat we ons zo aan elkaar kunnen optrekken. Dat lijkt me beter dan wanneer je in je eentje de beste bent. Wat is je voorspelling voor het NK Lead 2012? Op welke plaats ga je eindigen? Ik ga niet aan voorspellingen doen. Ik hoop dat ik de finale weer haal. Als dat zo is, dan heb ik mijn doel bereikt en kan ik ‘vrij’ klimmen. Als de druk er vanaf is kan er van alles gebeuren. Het zou trouwens tof zijn als ik samen met Teun en Daan in de finale kom. Dan hebben we er in de halve finale al een aantal senioren uitgegooid haha. Wat hoop je in de toekomst te bereiken? Dat het boulderen nu zo lekker gaat, zet me aan het denken. Misschien is het goed om in de toekomst ook te proberen om internationale boulderwedstrijden te klimmen. Die zijn er sinds vorig jaar ook voor de jeugd. Maar waar ik volgend jaar naar streef is om finaleplaatsen te behalen tijdens de European Youth Cups Lead. Ik denk dat ik dat kan!

+ Op de hoogte +++ op de hoogte +++ op Vr g & Antw rd

Pieter Hermans zwaait af Na vijftien jaar stopte Pieter Hermans (58) dit voorjaar met zijn werk voor de Commissie Bergsportkampen. NKBV-directeur Robin Baks roemt Hermans om zijn toewijding en enthousiasme. “Pieter heeft gezorgd voor een sterke basis van deze belangrijke activiteit voor de NKBV.” Hermans zelf is ondanks zijn afscheid onverminderd enthousiast. “Bergsportkampen zijn er voor iedereen.” Vertel eens, wat is de charme van de bergsportkampen? Je bent met een groep gelijkgestemde mensen op stap, dat is denk ik het belangrijkste. Het overgrote deel van de deelnemers, ongeveer 80 procent, zijn gezinnen met kinderen, en ik schat dat 90 procent bergwandelaar is. En wat is de lol van het zelf organiseren? Het is ontzettend leuk om mensen nieuwe dingen te leren en nieuwe dingen te laten zien. Er komen relatief veel ‘jonge’ leden naar de bergsportkampen, mensen die één of twee jaar lid zijn. Die kun je het genot van de bergen bijbrengen. Mensen kunnen vanuit de bergsportkampen ook doorstromen. De huidige NKBV-directeur, Robin Baks, is ooit begonnen met een bergsportkamp, en kijk nu eens. Wat is, als je terugkijkt op de laatste vijftien jaar, een herinnering die de bergsportkampen in één keer samenvat? Tevreden mensen op de bonte avond. Die houden we altijd aan het eind van twee weken kamp, met stukjes en liedjes en lekker eten. Als je daar zit en iedereen is tevreden, dan heb je een happy gevoel. Dan heb je het goed gedaan. Zijn er ook momenten waar je liever niet aan terugdenkt? Er zijn wel dingen gebeurd… Er is een keer een dodelijk ongeval geweest. Niet van een deelnemer, maar er was wel een deelnemer bij. En er is een keer een ongeluk geweest met een kind - dat zijn dingen die je het liefst zo snel mogelijk vergeet.

Het afgelopen jaar is het aantal deelnemers aan de bergsportkampen met bijna 30 procent gestegen. Wat is jullie geheim? Zeg het maar. De commissie was de laatste jaren een geoliede machine, dat helpt natuurlijk enorm. We moeten het voor onze PR vooral hebben van mond-tot-mond reclame. Dus als deelnemers enthousiast zijn, dan is de kans op een olievlekwerking groot. Maar ja, we hebben ook wel eens een piek gehad en dan zie je een jaar later ineens dat er toch weer 300 aanmeldingen minder zijn. Samenvattend: moet ik op een bergsportkamp gaan, en waarom? Ha, of je moet, bepaal je natuurlijk zelf. Nou ja, zal ik er aan eentje meedoen? Ja natuurlijk. We organiseren tegenwoordig ook speciale no-kids kampen, er is sinds een paar jaar een winterbergsportkamp in Kandersteg en we gaan een doorlopend kamp opzetten, waar je de hele zomer terecht kunt. De bergsportkampen zijn er voor iedereen.

Werkt het en thousiasme va n Pieter Herm aanstekelijk? ans Rond 20 decem ber komen de zomergidsen va nieuwe n de NKBV uit met daarin een en uitgebreid ‘vers’ aanbod bergspo rtkampen. Ove de Alpen (en o ra l in p plekken daar buiten) gaan m gezamenlijk op en sen pad. Ga je mee ?

Frits Vrijlandt gekozen als voorzitter UIAA Oud NKBV-voorzitter Frits Vrijlandt hoeft zich bestuurlijk geen moment te vervelen. Hij is in oktober gekozen tot nieuwe voorzitter van de internationale bergsportfederatie UIAA. Dat gebeurde tijdens de jaarlijkse ledenvergadering, die dit jaar nota bene werd gehouden in Amsterdam. Vrijlandt versloeg zijn Spaanse tegenkandidaat Jordi Colomer met 24 stemmen voor, 18 tegen en één ongeldige stem. De UIAA is de wereldwijde koepelorganisatie voor bergsportverenigingen. De federatie vertegenwoordigt ongeveer 1,3 miljoen bergsporters uit 57 landen en is onder meer verantwoordelijk voor het vaststellen van veiligheidsnormen voor bergsportmateriaal en richtlijnen voor opleidingen

en de bescherming van het bergmilieu. Vrijlandt wil zich de komende tijd onder meer richten op het terugbrengen van de Duitse en Oostenrijkse Alpenverenigingen (DAV en ÖAV) binnen de UIAA. Die twee organisaties verlieten de UIAA vier jaar geleden vanwege uiteenlopende inzichten.

Webcam op Wangenitzseehut Nieuwsgierig wat voor weer het is op de Wangenitzsee? Kijk gewoon online. De Wangenitszeehut, die van 1966 tot 2009 in bezit van de NKBV was, heeft sinds kort een webcam die uitkijkt over de hellingen rond de hut. Met een interval van 5 minuten wordt de gehele dag een afbeelding getoond van de natuur in het gebied. De webcam is te vinden via de website van de hut: www.wangenitzseehuette.at/nl/ webcams HOOGTELIJN 5-2012 |

+++ Op de hoogte +++ op de hoogte +++ Derde editie Dutch Mountains Film Festival Of je nou een extremofiel bent of een leunstoelalpinist: het Dutch Mountains Film Festival (DMFF) op 18, 19 en 20 januari 2013 is ‘the place to be’ voor drie dagen cultureel verantwoord bergsportgenot. De derde editie van het festival wordt voor het eerst gehouden over meerdere dagen en op verschillende locaties, onder meer in het Parkstad Limburg Theater en Filmhuis de Spiegel in Heerlen, op de piste van Snowworld in Landgraaf en in ‘bergdorp’ Vijlen, tussen Heerlen en het Drielandenpunt.

Een beeld uit Winter Nomads. Voor bezoekers-van-ver bestaat dit jaar de mogelijkheid om tegen gereduceerd tarief te overnachten bij Snowworld. Snelle beslissers kunnen maandagavond 12 november bij Snowworld terecht voor de DMFF extreme preview, waarbij in de sneeuw (wanten en donsjas meenemen!) een skifilm en een klimfilm worden vertoond. Ga voor meer informatie over het programma en de overnachtingsmogelijkheden naar www.dmff.eu

Grote terugroepactie klettersteigsets

13e editie LMC: regen, sneeuw en een boulder in een stal

Een groot aantal klettersteigsets van vrijwel alle toonaangevende merken wordt teruggeroepen, omdat de gebruikte elastische nylon banden vroegtijdge slijtage kunnen vertonen. Het gaat om modellen van onder meer Austrialpin, Climbing Technology, Edelrid, Edelweiss, Ocún, Singing Rock, Stubai en Wild Country. Verschillende modellen van Mammut zouden volgens de Duitse Alpenvereniging (DAV) ook niet aan de norm voldoen, maar het Zwitserse bedrijf wil eerst meer onderzoek doen voordat het de sets terugroept. Alle betrokken klettersteigsets hebben geribbelde, elastische banden die de valdemper met de karabiners verbinden. Door de vroegtijdige slijtage kunnen de banden al bij een geringe val breken. Het probleem kwam aan het licht na een dodelijk ongeval in Oostenrijk, waarbij een 17-jarige jongen om het leven kwam. Hij maakte gebruik van een gehuurde klettersteigset.

Het hoort bij het najaar als vallende Boulderen in een stal. blaadjes: de Limburg Mountain Challenge (LMC), een 24 uur durende beproeving voor bergsporters in het Zuid-Limburgse heuvelland, die ieder jaar wordt gehouden in het eerste weekend van oktober. De dertiende (!) editie van de LMC stond in het teken van bergsportongelukken en EHBBO. Speciaal daarvoor was een aantal bijzondere opdrachten en locaties opgenomen in het programma. Zo begon de wedstrijd op vrijdagavond met het maken van vuur in de stromende regen gevolgd door een bergloop bij -6 °C bij Snowworld Landgraaf. Daarna volgden nog een verregend bivak, een afdaling in een groeve om daar met ‘gewonden’ te slepen, een alpiene tienkamp, een boulderwand in een koeienstal, 80 kilometer mountainbiken door het heuvelland en een speleoparcours van 65 meter in het Belgische Hombourg. De LMC 2012 werd gewonnen door Tom Koemans, Hugo vd Pol, Nanco Oudejan en Paul van Rensch van de Nijmeegse Studenten Alpen Club (NijSAC). De volledige uitslag staat op www.mountainchallenge.nl

Kijk voor het meest recente overzicht van de betrokken sets, contactgegevens van de fabrikanten en een uitgebreide uitleg over het probleem op de website van de NKBV via tinyurl.com/8bleh3b

Wie vind jij de beste? Wie verdient volgens jou een BergsportAward? De nominaties voor de BergsportAwards zijn bekend en jij kan weer stemmen! Laat ons weten in welk gebied jij het liefst je vakantie doorbrengt, wie jij de beste klimmer vindt, welke expeditie en sportklimprestatie jou nog op het netvlies staat en in welke hal jij het liefst klimt! Ga naar www.bergsportawards.nl en steun jouw favoriet!

14 |

HOOGTELIJN 5-2012

Foto Pascal Moors

Op het programma staan onder meer de Nederlandse thriller ‘De Balans’ met acteurs Cas Jansen en Waldemar Torenstra en ‘Passage 2011’, waarin kunstenaars Thomas Huber en Wolfgang Aichner een rood-geschilderde boot over de Alpen naar Venetië slepen. Sneeuwfreaks kunnen hun hart ophalen bij de extreme skifilm ‘Tempting Fear’ over de Zweedse avonturier Andreas Franssin, terwijl filmliefhebbers met een meer pastorale inslag kunnen genieten van ‘Winter Nomads’, een film uit 2012 over een schaapherder die in de winter met zijn kudde de Alpen oversteekt.

In de NW-wand van de Ailefroide.

Foto Eric Koolwijk en Cou

rt Haegens

Op de hoogte +++ op de hoogte +++ op Topklimmers lekker bezig in de Alpen Nederlandse klimmers namen deze (na)zomer verschillende beroemde en/of beruchte alpenroutes onder handen. Eind augustus beklommen Niek de Jonge en Jefta Smit de oostwand van de Grandes Jorasses. De route is net iets minder beroemd (of berucht) dan de noordwand van de berg, maar met een lengte van 800 meter en moeilijkheidsgraad ED2, 6b/ A1is het bepaald niet de makkelijkste route van het Mont Blanc-gebied. Voor zover bekend is het de eerste Nederlandse beklimming van de wand. De Jonge trok daarna verder richting de Dolomieten waar hij met Niels van Veen drie klassiekers klom: Solleder-Kummer (TD, 6a+, 600m) op de Sass Maor (2814 m) gevolgd door Andrich-Fae (TD, VI-, 300m) op de Torre Venezia (2337 m) en - als hoogtepunt - de

Cassin kante (ED-, VII+, 700m) op de Torre Trieste (2458 m). Berggids Martijn Schell beklom met Martijn Seuren de Peuterey Integrale op de Mont Blanc. “Een expeditie naar een Alpentop”, aldus Schell. Het tweetal had drie dagen nodig voor de beklimming. Twee Nederlandse touwgroepen bedwongen deze zomer de zogeheten Gervasutti-route op de noord-westwand van de Ailefroide. Op 10 en 11 augustus beklommen Brent Vermeulen en Merijn Schenk de route, vier dagen later gevolgd door Eric Koolwijk en Court Haegens. De route (ED-, max 6a, 1100m) werd eerder onder meer beklommen door Eric Frankenmolen met Marc Heine en Andreas Amons met Dries Brandsma.

Wekelijks sneeuw- NIEUW bericht per email Altijd op de hoogte zijn van de actuele sneeuwsituatie in de Alpen? Dat kan nu heel gemakkelijk met Sneeuwbericht: een nieuwe dienst van de NKBV en de Nederlandse Skivereniging voor toerskiërs en winteralpinisten. Sneeuwbericht helpt je het juiste moment te kiezen voor je avontuur buiten de piste, rekening houdend met lawinegevaar. Wie zich aanmeldt, krijgt het bericht iedere week gratis in zijn mailbox. Je ziet de actuele sneeuwval, sneeuwhoogte en de lawinesituatie in skiregio’s in Frankrijk, Zwitserland, Italië en Oostenrijk. De informatie komt direct van lokale weerstations. Verder biedt het bericht nieuws over toerskiën en winteralpinisme. Meld je aan op www.skitoeren.nl/voorbereiding/ sneeuwbericht. Vanaf 7 december ontvang je Sneeuwbericht dan wekelijks.

Tirol: winter in de bergen Met 3.500 kilometer aan goed geprepareerde pistes biedt Tirol voor ieder wat wils. Of het nu gaat om kleinschalige wintersportgebieden voor gezinnen met kinderen of uitgestrekte

Tirol / Het hart van de Alpen

852_12 Inserate Hoogtelijen Magazin.indd 1

· Zo dichtbij, maar zo anders.

gebieden met uitdagende pistes voor gevorderde wintersporters, Tirol heeft het allemaal! Vind je mooiste aanbiedingen op: www.aanbiedingen.tirol.at

· www.vakantie.tirol.at

11.10.12 16:08

HOOGTELIJN 5-2012 |

er t n i W

AFSPRAAK

MET EEN DAME In Nederland bloeien de voorjaarsbloesems al, als ik de Arctische winter in loop. In zeven dagen overschrijden we met tent, slede en honden de grote, witte hoogvlakte van Finnmarkvidda. Willem Frederik Hermans schreef over dit gebied het literaire monument ‘Nooit meer slapen’; ik heb er een vage afspraak met een wispelturige dame.

Ook voor de hier geboren en getogen Bodil blijft het Noorderlicht magisch.

16 |

HOOGTELIJN 5-2012 | TEKST EN FOTO’S FRANK HUSSLAGE

lauw! IJsblauw zijn haar ogen. Nog killer blauw dan de ijzige vrieslucht om ons heen. Het is dik twintig graden onder nul, maar Bhigga is warm. In haar donkere haren lijken de sneeuwkristallen niet te smelten. Waar wij vrezen voor bevriezing van onze gezichten, lijkt de intense kou haar zwarte, natte neus niet te deren. Bhigga is de zus van Nemi. Samen helpen deze twee Alaska Husky’s ons de sledes over deze eindeloze sneeuwvlakte te trekken. Hier, in dit land van sneeuw, Sami en rendieren, heb ik afgesproken met een groengeklede dame. Ik heb een afspraak met Aurora Borealis ofwel het Noorderlicht.

Niet spotten met Finnmarkvidda We steken op ski’s Finnmarkvidda over, de hoogvlakte van Noors Lapland, het uiterste noorden van Noorwegen. Een week lang horen we alleen onszelf. Vrijwel geluidloos snijden de ski’s door de poedersneeuw. Als je alleen bent, is het enige geluid je eigen ademhaling. Wat begint als een sprookjesachtige witte winterwandeling, ontpopt zich echter als een tocht door de mythen en sagen van de Sami-cultuur en het skiën in de voetsporen van Willem Frederik Hermans. Finnmarkvidda is geen gebied om mee te spotten: koning winter heerst hier negen maanden per jaar. Mijn maatjes wonen in dit gebied en praten over dezelfde temperaturen als wij ’s zomers in Nederland. Alleen moet je daar zelf steeds achteraan denken ‘onder nul’, dat vermelden ze zelf niet. Min twintig geldt hier als mild koud, min dertig als normaal in de winter en pas vanaf min veertig wordt het serieus. Gelukkig ben ik met deze Noren in zeer vertrouwd gezelschap. Thomas is voormalig winterinstructeur in het Noorse leger. Samen met zijn vrouw Liv is hij net een gidsenbureau begonnen. Liv groeide op in Karasjok, tussen de husky’s. Haar vader trok ooit met deze honden door duizenden kilometers Arctische winter naar Sachalin. Nu houdt hij jaarlijks vanuit Alta de grootste hondensleerace van het Arctische gebied. Liv kon met een hondenslee overweg voordat ze kon lopen. Haar vriendin Bodil komt uit hetzelfde dorp en heeft hier jarenlang sledetochten gegidst. Waar in Nederland iemand bij de egeltjesopvang helpt, bracht zij wolven groot met de fles.

Steeds eten we samen in dezelfde tent: nu wordt maar één tent nat van de condens. HOOGTELIJN 5-2012 |

Zo lang de wind niet waait, is het buiten de tenten prima lunchen.

Kampje met Vuorje in de achtergrond.

wervelt Zacht groen licht zweeft en firmament t he n aa ee sf je ok ro sp n ee als Bij de eerste stappen denk ik: ‘Ik heb het onderschat, dit gaat fout, dit gaat nooit goed komen. Ik moet stoppen. Nu!’ Ondanks alle voorzorgsmaatregelen worden de onbedekte delen van mijn gezicht wit en stijf. Mijn vingers verliezen alle gevoel. Dit zal zich iedere dag herhalen. De eerste minuten zijn écht niet leuk. Totdat de motor op temperatuur is en het bloed stroomt. En dat gaat snel, als je een slede van zo’n veertig kilo trekt. Alles voor een hele week hebben we bij ons: eten, tenten, brandstof, reservemateriaal en een beetje kleding. We hebben maar weinig kleren bij ons en passen heel precies af wat we aantrekken. De kleren mogen niet nat worden van het zweet, want dat zal bevriezen. En bevroren textiel isoleert niet. De eerste minuten zijn bar en bar koud, daarna wordt het redelijk. Als je het echt lekker

warm krijgt, moet er een laagje isolatie weg. Bij de pauzes meteen het donsjack aan, anders koel je weer af.

Een verademing Een pulka trekken gaat toch nog soepeler dan verwacht, het loopt veel lichter dan met veertig kilo op je rug. De eerste van ons ploegje gaat steeds vooruit zonder slee: met kaart en kompas zet die de route uit. Met die eerste hebben de honden ook een doel om naartoe te lopen. Botweg in een rechte lijn lopen zonder een leider doen ze niet. Dan komen ze gezellig naast je lopen en kijken hoe jij dat nu doet: een pulka trekken. Hebben ze iemand om te volgen, dan heb je een goede hulp aan ze. Ze trekken stevig mee, zonder al het werk van je over te nemen.

Winters trekken door Lapland We liepen in april 2012 vanaf de Jotka Mountain Cabin, in de buurt van Alta, naar Karasjok.

Finnmarkplateau Alta ligt aan de westkant van het Finnmarkplateau, Karasjok aan de oostkant. De afstand tussen deze plaatsen is dik tachtig kilometer en een oversteek duurt minimaal drie dagen, maar dat is dan heel hard werken. De oversteek van de noordkant van het plateau naar Karasjok kan uitgebreid worden tot een tocht van twee weken. Het gebied wordt wel de laatste wildernis van Europa genoemd. Dichter bij een poolexpeditie kun je niet komen dan met een winterse doorsteek van dit gebied. Bij goed weer en geen wind

lijkt er weinig aan de hand, maar in minuten tijd kan een sneeuwstorm het gebied tot een inferno maken. Het Finnmarkplateau kent weinig hoogteverschil. Op een enkele kloof na hebben we in een week tijd niet meer dan honderd meter hoogteverschil gehad. Een volledig lawineveilige route is probleemloos uit te zetten.

Alta en Karasjok Tussen Alta en Karasjok - beter gezegd tussen Jotka Mountain Cabin op dertig kilometer van Alta en Ravnastua (www.ravnastua.no) op twintig kilometer van Karasjok - lopen twee voormalige

Het Finnmarkplateau kent weinig hoogteverschil.

18 |

HOOGTELIJN 5-2012

postroutes. Langs de zuidelijke liggen twee hutten en een sterke loper zou de tocht hier in drie dagen kunnen lopen. De noordelijke route loopt door volledig onbewoond gebied. Deze twee routes zijn met name van belang voor de zomer, als de duizenden meren en tussenliggende moerassen het moeilijk maken een doorgaande route te vinden. In het voorjaar is het hele gebied bevroren en dik besneeuwd, en kun je iedere route bedenken die je wilt. De laatste kilometers naar Karasjok liepen we over een bevroren rivier. Formaat Nederlandse grote rivier, maar dan wat breder, de wintersnelweg in het gebied waar we non-stop voorbij gescheurd werden door sneeuwscooters.

Een grote, witte leegte met op de achtergrond de berg Vuorje.

Bij het eerste kamp was nog hout om een vuur te stoken.

IJsvissen met een miniem hengeltje kan wat extra eten opleveren. In ieder geval geven de twee honden een heel andere sociale dimensie aan deze wandeling. Behalve met je tochtgenoten, heb je ook te maken met de zorg voor deze viervoeters. Komend uit Nederland, een land met te veel honden met veelal (eigenaren met) korte lontjes, zijn deze husky’s een verademing: zo kunnen honden dus ook zijn. Niet vijandig, luidruchtig en volgevreten, maar op normale wijze sociaal en functioneel. Als ze al een keer blaffen, lijken ze van zichzelf te schrikken. ‘Oeps, wat was dat nou?’ Van de kou hebben ze geen last: bij een pauze duiken ze vaak meteen de sneeuw in om wat af te koelen. ‘s Nachts liggen ze buiten de tent en laten ze zich insneeuwen: een sneeuwdeken isoleert lekker.

denken aan een wel heel dikke condensstreep van een vliegtuig. Een vliegtuig met een dronken piloot dan. Ineens, alsof een schakelaar omgezet wordt, licht de streep op. Zacht groen licht zweeft en wervelt als een sprookjesfee aan het firmament. Dan is het weer uit. Onder het maanlicht is het veel minder fel dan dat ik het ken van foto’s. Was dit nou alles? Dan gloeit een andere kant van de hemel. En daar. En daar ook. Het feest duurt een kwartier, dan trekt de wolkenhemel weer dicht. Onder mijn warme donsjas heb ik kippenvel. Een Samiherder zou voor minder al zijn mooiste sagen vertellen.

Noorwegen

Aurora

De honden buiten, wij binnen: duidelijkheid moet er zijn. Kamperen in sneeuw is veel prettiger dan in regen. Zeker in metersdikke sneeuw. In de voortenten graven we steeds een diep gat waar de koudste lucht in valt. Leuk bedacht zo’n koudeval, maar in de tent wordt het echt niet veel warmer dan buiten. Het grote voordeel van dit gat is dat ik eindelijk eens gewoon rechtop kan staan in een tent. Koken en eten doen we allemaal samen in steeds dezelfde tent: lekker warm en gezellig, en alle condens van het koken blijft nu in één tent. Echt idioot koud wordt het niet. De temperatuur loopt af tot goed min twintig. De nachten zijn bewolkt. En dat is hier ’s winters uitzonderlijk. Finnmarkvidda is hét gebied om het Noorderlicht te zien. Het is het droogste stukje van Noorwegen met ook de minste bewolking. Het Noorderlicht heeft een cyclus van twaalf jaar, waarin de intensiteit toe- en afneemt. De afgelopen en de komende winter zijn piekmomenten. Nu ik hier ben tref ik net een week met veel bewolking en volle maan. Bij het maanlicht zou je een boek kunnen lezen. Eindelijk hebben we een deels onbewolkte avond. Tussen de cirrusflarden door hangt een vreemde wolk, die doet

1 2 3 4

Oslo Tromsø Alta Karasjok

HOOGTELIJN 5-2012 |

De vorst maakte van de nachtelijke mist in de bomen een sprookjesdecor.

We zijn hier in het hart van de Sami- of Lappencultuur: een nomadische herderscultuur. Het doel van onze route, Karasjok, is de residentie van het Noorse Sami parlement. De natuur heeft hier Sami namen. Deze zijn heel beschrijvend, zoals altijd in een nomadische cultuur. De Boinkavallei: een vallei vol met stenen waar je slede tegenaan ‘boinkt’; Stiipanav z˘i: de vallei die moeilijk door te steken is met je rendieren. Om één naam te vertalen heb je soms meerdere zinnen nodig. De enige andere mens die we deze week tegenkomen is een Samiherder. In het zicht van ons einddoel houdt hij vanaf zijn

sneeuwscooter een oogje op de rendieren die hier bij elkaar komen. Ze hebben op de hoogvlakte overwinterd. Duizenden rendieren verzamelen zich nu voor de trek naar de kust, waar ze de zomer zullen doorbrengen. Het scheiden van deze onafzienbare kudde per eigenaar is het hoogtepunt van het jaar, vergezeld door allerlei feesten en ceremonieën. De Lapse cultuur is nog volop levend en adopteert graag zaken die het leven makkelijker maken. Het klassieke Sami-mes met twee magische koperen strippen op het handvat, hangt bij deze Lap dan ook op een moderne Gore Tex-broek. Probleemloos zal hij in zijn

Lapland Reis

Alta heeft een vliegveld dat verbindingen heeft met Oslo en Tromso, alsmede veel hotels en campings. Alle buitensportmaterialen zijn er te koop, veelal beter en goedkoper dan in Nederland. Wat in Nederland bijzonder expeditiemateriaal heet te zijn met dito prijzen, is in Alta normale winterkleding. Karasjok heeft ook alle voorzieningen, en kent een dagelijkse busverbinding met Alta en Lakselv, dat een vergelijkbaar vliegveld heeft als Alta. Routeplanner op www.rutebok.no Een taxirit naar het vliegveld van Alta of Lakselv kost enkele honderden euro’s. Vanuit de richting Alta tot Jotka Mountain Lodge en vanuit de richting Karasjok tot Ravnastua zijn veel sneeuwscooters. Hier zijn dus ook gespoorde routes. Tussen de twee hutten schijnt de zuidelijke postroute ook met sneeuwscooters gereden te worden. Op de noordelijke route ben je absoluut helemaal alleen; het zou toeval zijn als je andere skiërs zou ontmoeten. Soms tref je een oud sneeuwscooterspoor: hier is dan een Sami langs gekomen om zijn rendieren te inspecteren. Verder moet je hier altijd je eigen route vinden en je eigen spoor maken. Zonder goede kennis van kaart en kompas maak je hier geen kans. Een GPS is erg handig, maar afhankelijk van batterijen en dus kwetsbaar.

Accommodatie

Thomas legt een spoor door de ongerepte sneeuw.

20 |

HOOGTELIJN 5-2012

Wij hebben onze laatste nacht overnacht in Engholm Husky Lodge (www.engholm.no), de plaats waar Liv als kind opgroeide. Deze lodge heeft als voordeel dat hij een paar kilometer voor Karasjok ligt. Daardoor wordt de laatste dag niet extreem lang. Op z’n zachtst gezegd zijn er slechtere plaatsen om jezelf cadeau te doen na een week hard werken in de winterse kou. Karasjok is het

Ravnastua, het bijgebouw waarin Willem Frederik Hermans sliep (en wij ook). De laatste dag treffen we een Sami-herder, die zijn rendieren in de gaten houdt.

traditionele kleding een moordende blizzard vanaf de Noordpool overleven, maar met wat meer comfort is niets mis.

Vijftien naakte kinderen Ook Alfred, de hoofdpersoon uit Nooit meer slapen, trof hier meer comfort. Waar we onderweg namen op de kaart rechtstreeks naar dit boek konden vertalen, wordt de verbinding nu heel kort. Onze laatste nacht slapen we in Ravnastua, in het hutje waar Hermans’ alter ego Alfred ook verbleef. Eén van de ‘vijftien naakte kinderen’ die hij hier aantrof, is Oskar, de huidige eigenaar van Ravnastua.

Mijn beide tochtgenoten Liv en Bodil kennen zijn moeder persoonlijk. Die leeft sinds kort in het bejaardenhuis in hun dorp. ’s Avonds bij Oskar in zijn sauna duurt het lang voordat een week vrieskou uit onze botten trekt. Als we vanuit de sauna de snijdend koude sneeuw in plonzen, herken ik het kippenvel en kijk omhoog. Inderdaad, in een weemoedig afscheid danst de dame in het groen tussen de zachtjes twinkelende Arctische sterren boven ons.

hart van de Sami-cultuur in Noorwegen. Rond Pasen bruist het plaatsje van de festiviteiten en ceremonieën in verband met de aanstaande rendierentrek.

Uitrusting

Een standaard-winterkampeeruitrusting voldoet. Als je hier nog vragen over hebt, hoor je hier eigenlijk niet thuis. Onbetaalbaar bleken de Noorse militaire overlaarzen met daarin vilten onderlaarzen, voor gebruik rondom het kamp en in de tenten. Onze bagage zat op pulka’s, al zouden we ook alles in rugzakken hebben kunnen meezeulen. Gezien de temperaturen is vers eten geen optie. Het Sami-dieet bestaat uit alles wat een rendier biedt, vis en bessen. Droogvoer is goed te koop in Noorwegen. Water is altijd voorhanden. We gebruikten een grote ijsboor om bij het water in de bevroren meren te komen en spaarden daarmee de brandstof die nodig is om sneeuw tot water te smelten. Het ijs was tot tachtig centimeter dik; we gebruikten een ijsboor die de Noren zelf toepassen om gaten te maken voor het ijsvissen. De minuscule hengeltjes voor dat laatste zijn lokaal overal te koop en vis kan een goede aanvulling op het droogvoermenu betekenen. Gezien de kou komen alleen benzinebranders in aanmerking. Je bent honderd procent op jezelf aangewezen. Er zijn incidenteel plaatsen waar je bereik hebt met je mobiele telefoon om eventueel een hulpdienst te bereiken, maar reken er niet op.

Gids

Deze tocht maakte ik samen met Thomas, Liv en Bodil. Thomas en Liv hebben sinds kort hun eigen gidsenbureau Turgleder, het best te vertalen als ‘toerengeluk’. Turgleder is gecertificeerd ecotoeristisch.

Met Turgleder zijn Thomas en Liv de enigen die tochten van dit kaliber en nog zwaarder gidsen. Uiteraard leveren ze ook (lichtere) maatwerk-tochten. Voor hen die liever gidsloos op pad gaan, verhuurt Turgleder expeditiemateriaal en verzorgen ze honden en sleden. www.turgleder.com

Documentatie

• Statens Kartverk, www.statkert.no 1:50.000, kaarten 2033-1, 2033-IV, 2034-III, 1934-II, 1834-I, 1934-III, 1934-IV Als je geen UTM-grid op je kaart nodig hebt, kun je de kaarten zelf samenstellen en afdrukken vanaf www.norgeskart.no • Bergtochten in Noorwegen, Jolanda Linschooten, 2009, ISBN 9789025745820 • Nooit meer slapen, Willem Frederik Hermans, ISBN 9789023425021 • De Noorse liefde van WF Hermans, Karin Anema, ISBN 9789045013329 • www.visitnorway.nl

HOOGTELIJN 5-2012 |

EXPEDITION: THE SHARK’S FIN MERU CENTRAL, GARHWAL HIMALAYA Mugs Stump’s early Shark’s Fin attempt fails because of an avalanche resulting in a dislocated shoulder

1986

Conrad Anker, Doug Chabot, and Bruce Miller are repelled from the Shark’s Fin due to loose snow and lack of gear

Hiroyoshi Manome’s fourth attempt ends when his partner breaks an ankle at 6.050 meters

2003

2004

Multiple international teams fail to reach the summit of Meru Central via the Shark’s Fin

2006

“At your coldest moment, new ideas strike because they must.” —Legendary alpinist Conrad Anker utilizes every skill learned in his 30 years climbing on the first ascent of the Shark’s Fin Knowledge is gained through experience. Twice denied, Conrad Anker was determined to climb the perfect line on Meru Central. Drawing from Conrad’s expedition notes and collaborative sessions with the team, The North Face® product innovators developed a head-to-toe system of apparel for each athlete’s climbing style and the environmental conditions of the Shark’s Fin. The Radish Midlayer, Meru Shell and Bib, and Shaffle Jacket combined to function as a totally integrated protective and insulating system for alpine, mixed, and aid climbing in -20 degree temperatures. Conrad, Jimmy Chin, and Renan Ozturk reprised their 2008 epic and become the first team in over 30 attempts to complete the Shark’s Fin. Conrad Anker in the Meru Shell approaching one of the climb’s hardest mixed pitches. Photo: Jimmy Chin

Check out the Meru Collection at thenorthface.com

2008

TNF_F12_SS Meru_Hoogtelijn_460x297_OL.indd 1

JUNE / Heavy snow pins the team to the wall for days. On day 18, the team gets within 100 meters of the summit, but no further. A two-day rappel brings the team to safety

2009 - 2010

Insights during ferocious storms guided innovation as Conrad, teammates and The North Face ® engineered a complete kit for Meru conditions

2011

OCTOBER / Conrad in the Radish Midlayer, featuring longer sleeves and thumb loops for fluid climbing, balaclava hood that goes under the helmet, and chest pocket so Conrad’s glasses are always at hand

OCTOBER / Staying warm on the summit in the Meru Shell and Shaffle Jackets. Expedition leader Conrad Anker and team claim the first ascent that eluded over 30 previous expeditions

11/10/12 14:59

EXPEDITION: THE SHARK’S FIN MERU CENTRAL, GARHWAL HIMALAYA Mugs Stump’s early Shark’s Fin attempt fails because of an avalanche resulting in a dislocated shoulder

1986

Conrad Anker, Doug Chabot, and Bruce Miller are repelled from the Shark’s Fin due to loose snow and lack of gear

Hiroyoshi Manome’s fourth attempt ends when his partner breaks an ankle at 6.050 meters

2003

2004

Multiple international teams fail to reach the summit of Meru Central via the Shark’s Fin

2006

Check out the Meru Collection at thenorthface.com

2008

TNF_F12_SS Meru_Hoogtelijn_460x297_OL.indd 1

JUNE / Heavy snow pins the team to the wall for days. On day 18, the team gets within 100 meters of the summit, but no further. A two-day rappel brings the team to safety

2009 - 2010

Insights during ferocious storms guided innovation as Conrad, teammates and The North Face ® engineered a complete kit for Meru conditions

2011

OCTOBER / Staying warm on the summit in the Meru Shell and Shaffle Jackets. Expedition leader Conrad Anker and team claim the first ascent that eluded over 30 previous expeditions

11/10/12 14:59

e t t e k h u l f l age N e d r o o d n ene o h c s w u e e n Op s

GOED, BETER, BEST!

24 |

HOOGTELIJN 5-2012 | TEKST EN FOTO’S BRAM MUNNICHS

er t n i W Drie dolende dertigers (waaronder Bram Munnichs), net zoveel ontkennende veertigers en een viertal vrolijke vijftigers trokken onder uitstekende omstandigheden door de witte wereld van de Nagelfluhkette. Zij testten daar niet alleen hun sneeuwschoenen, maar ook de apfelstrudel.

p een druilerige avond stap ik op Amsterdam CS met mijn rugzak in de nachttrein naar het Zuid-Duitse Ulm. De conducteur begeleidt me vriendelijk naar mijn bed en wat blijkt: een luxe privécabine met eigen wasbak; dat begint goed. Nadat ik me heb geïnstalleerd, is de trein Utrecht al gepasseerd. Ik loop de gang op en vraag de conducteur welke kant ik op moet lopen voor de restauratiewagon. ‘Es gibt kein Restaurationswagen; es ist ein Schlafzug’. Gelukkig heb ik een slaapverwekkend boek bij me, want de trein heeft die avond moeite het monotone ritme van de rails te vinden. Uiteindelijk word ik pas wakker als de conducteur zachtjes doch resoluut op de deur klopt: ‘Guten Morgen, noch zehn Minuten bis Ulm Hauptbahnhof ’.

Kunststof ondingen Op station Oberstdorf ontmoet ik de andere deelnemers en het eeuwenoude groepsproces zet zich in gang. Nieuwsgierig en ietwat onwennig, over en weer beleefd grappen makend als we de eerste stappen op de sneeuwschoenen zetten. Richard, onze gids, heeft een eenvoudige aanloop naar de almhut voor vanavond uitgezet; ideaal oefenterrein waarin de aanvankelijk ’kunststof ondingen’ ongemerkt overgaan in eenvoudige hulpmiddelen. Bij de alm is er nog even tijd om het gebruik van de lawinepieps te oefenen. Het is en blijft natuurlijk winter in de bergen en dus: lawinegevaar! De almhut zelf is werkelijk idyllisch. De voordeur is sneeuwvrij gemaakt, waardoor we eenvoudig de lege stallen betreden. Daar is plek genoeg om de sneeuwschoenen en alle overbodige kleding uit te hangen. Achterin lopen we door een smalle houten gang die toegang biedt tot de Stube die met een ouderwetse houtkachel al even ouderwets heet is gestookt. De twee dames achter het hout

gestookte fornuis zijn speciaal voor ons naar boven gekomen. Een kwartier later is iedereen geïnstalleerd en voorzien van koffie, apfelstrudel en/of weissbier. Nippend aan de eerste - verdiende - halve liter kom ik tot een ruwe analyse van de groep: drie dolende dertigers, net zoveel ontkennende veertigers en een viertal vrolijke vijftigers. De mannen zijn nipt in de meerderheid. E-readers en smartphones zijn alom aanwezig. Het zijn merendeels geoefende zomerwandelaars die de sneeuwschoenen wel eens willen proberen. Waar kan dat beter dan tijdens een georganiseerd lang weekend in ZuidDuitsland?

Après-skihut Vrijdag is een stralende dag. We lopen door de verse sneeuw, maken nieuwe sporen en dalen af langs een toch wel steile helling tot we in een verlaten vallei belanden. De zon, de volmaakt witte deken en de goede sfeer maken een enkeling toch wat avontuurlijker. Richard moet even op zijn strepen gaan staan om ons weer in het gareel te krijgen. We stijgen braaf in een lint naar de graat die her en der toch wat spits blijkt te zijn. Aan het eind van de graat zien we diep onder ons de lift die ons naar de bergen aan de overkant zal brengen. We dalen hier zo ver af, dat we maar nipt met sneeuw-schoenen aan de lift halen. Boven in het Staufnerhaus (1614 m) scoort de apfelstrudel zowaar een punt meer dan gisteren. Tijdens het avondeten druppelen er kleine groepjes toerskiërs en sneeuwschoenwandelaars binnen. Zoveel, dat het een dampende après-skihut dreigt te worden. Het gelach zwelt aan tot het, ruim na tienen, langzaam weer uitsterft. Waar de Hollander op vrijdagavond de schaatsbaan bezoekt en een rondje schaatst én geeft, zo vellen ze hier op vrijdagavond naar boven, drinken er een paar en glijden over de piste weer rustig terug naar huis. HOOGTELIJN 5-2012 |

fe ¯nix™. VOOR WAT JE OP HET PUNT STAAT TE BEREIKEN

Zet elke stap met 100% vertrouwen, ongeacht hoe veeleisend of avontuurlijk je tocht wordt. Met fenix beschik je over een compleet uitgerust GPS horloge met autokalibrerende hoogtemeter, barometer en kompas. Daarnaast heeft het bewezen en geteste navigatie hulpmiddelen zoals TracBack™ en track display met navigatielijnen en hoogteprofielen. Zo ben je dus zeker in ieder landschap en tijdens elke uitdaging die je aangaat.

garmin.com/fenix

Naamloos-2 1

15-08-12 13:49

Richard, de ervaren gids.

Schoenen-droogrek in het Staufnerhaus.

Oefenen met de lawinepieps.

Waar we vrijdag al op een mooie tocht werden getrakteerd, is het zaterdag zowaar nog een graadje beter. De zon is weer nadrukkelijk aanwezig en onze route voert over de hoofdkam van de Nagelfluhkette naar de top van de Hochgrat (1834 m) en de Rindalphorn (1821 m). Tot ver in Oostenrijk glimmen de besneeuwde bergruggen en -toppen. Tijdens het inspannende stijgen komen de korte mouwen tevoorschijn; het afdalen gaat

Nagelfluhkette

Reis

Met de City Night Line van Utrecht naar Ulm en daarvandaan verder met een lokale trein tot ontmoetingspunt ‘treinstation Oberstdorf’.

die alles lekker maakt, is dit absoluut de smakelijkste apfelstrudel: goed, beter, best!

In een stille kom zoekt Richard een veilige weg langs steile hellingen. Uiteindelijk komen we in een andere vallei aan het eind (of begin) van een weggetje uit waar we, na een lekkere pauze in het zonnetje, de laatste kilometers naar ons slaapadres van vanavond afleggen. Eigenlijk duurt dat iets te lang. Uiteindelijk kunnen we nog net voordat de zon achter de bergen verdwijnt op het terras zitten met werkelijk overheerlijke apfelstrudel, compleet met warme vanillesaus en slagroom. Zelfs zonder de vermoeidheid van de lange dag,

Bevoorrecht volk

Denneberg 1427m

tochten (denk aan zonnebrand, dun donsjasje, handschoenen et cetera).

Prodel Alpe 1220m

Staufnerhaus 1614 m

Alpe Gund 1502m e t t e h k Rindalphorn l u l f Hochgrat 1821m e Gunzesrieder Saege g a 1824m N 925m

bergtop

Rangiswanger Horn 1616m

dorp hut skistation looprichting route wegen

Verblijf

De laatste dag wordt de witte deken weer aangevuld voor de volgende lading wintersporters waardoor wij door een nevel onze weg terug naar de bewoonde wereld moeten vinden. Maar wat een bevoorrecht volk zijn we toch: precies op de klimaatgrens wonend waar zon en sneeuw elkaar afwisselen en aanvullen. Ieder jaar weer ligt hier een maagdelijke sneeuwlaag, een keer of tien per jaar opnieuw gladgestreken. Als dat niet uitnodigend is, weet ik het ook niet meer.

Immerstadt

rivieren

SAS Art Studio

De Nagelfluhkette dankt haar uitstraling aan de ronde, samengeperste stenen - Nagelfluh waaruit het is samengesteld. Het is het eerste grensoverschrijdende natuurpark tussen Duitsland (Allgauer Alpen) en Oostenrijk (Bregenzer Wald).

hier en daar op de kont en met de beentjes omhoog wat hilarische foto’s voor het thuisfront oplevert.

Documentatie

• Kompasskarte Allgäuer Alpen Kleinwalsertal, WK 3 (1:50 000) • Kompasskarte Oberstaufen Immenstadt, WK 02 (1:25 000) • Kompasskarte Oberstdorf Kleinwalsertal WK 03 (1:25 000) • www.nkbvbergsportreizen.nl • www.oberstdorf.de

bus

Achtereenvolgens in een almhut, berghut en een pension.

Zwaarte

Vier dagen wandelen, 3 tot 6 uur lopen per dag met hoogteverschillen tot 700 meter stijgen en 1200 meter dalen.

Uitrusting

Voor sneeuwschoenen, wandelstokken, sneeuwschep, lawinepieps en -sonde wordt door de gids gezorgd. Neem zelf wandelkle-

ding in laagjes mee, omdat je het erg warm kan krijgen bij het stijgen, maar ook stevig af kan koelen op een winderige graat of tijdens de pauzes. Daarnaast heb je waterdichte of goed waterafstotende bergschoenen nodig (minimaal B) en een rugzak gevuld met de standaard uitrusting voor meerdaagse winterwandel-

Ook naar de N

agelfluhket Deze winter st te? aat de vierdaag se sneeuwscho de Nagelfluhke entocht door tte opnieuw op het reisprogra NKBV. Vertrekd mma van de ata: 24 januar i, 7 februari en Treed in de sn 7 maart 2013. eeuwschoensp or en van Bram M ontdek dit nog unnichs en relatief onbeke nde natuurgebi grens van Oost ed op de enrijk en Duits land. Kijk op www.be rgsportreizen. nl voor meer in en inschrijven formatie . HOOGTELIJN 5-2012 |

Win ter

5X SNEEUWSTAMPEN IN DE BUURT Nederland

Het is winter in Nederland, de langlaufski’s en sneeuwschoenen lonken, en de sneeuw wil maar niet komen. Het enige dat valt is natte drab, die alleen maar voor fi le-ellende zorgt. Hoogtelijn zet een paar bestemmingen op relatief korte afstand op een rij, die heel wat sneeuwzekerder zijn. Perfect voor een winters weekendje weg.

Oldenzaal

Arnhem

Harz

Breda Venlo

België

Sauerland

Maastricht Hoge Venen Baraque Fraiture

Duitsland

ederland heeft voor sneeuwliefhebbers een beroerd klimaat. Dit wordt grotendeels bepaald door de temperatuurinvloed van de zee en door ons laagland. Naar het oosten toe wordt de invloed van het warme zeewater al snel minder. Als de heuvels dan ook nog eens een paar honderd meter de lucht in gaan, wordt de grauwgrijze, natte Nederlandse winter al vlug een mooi wit wandel-, langlauf- of sneeuwschoenplaatje. Ardennen, Eifel, Sauerland en Harz zijn ’s winters vaak prima sneeuwbestemmingen op twee tot drie uur autoafstand.

Frankrijk

Luxemburg

SAS Art Studio

Schneifel

Hoge Venen: meer dan Baraque Michel

Vanuit Zuidwest-Nederland liggen vooral de Ardennen dichtbij. 700 Meter hoog en als natste plekje van de Benelux zijn de Hoge Venen erg sneeuwzeker. Wie precies wil weten wat de sneeuwsituatie is: de webcam van www.wirtzfeld.be biedt prima informatie. Zeker in het weekend zijn de langlaufloipes rondom Baraque Michel en Hockay vaak overlopen, waardoor je daar soms langer in de file staat dan op je ski’s. Dit hart van de Hoge Venen is misschien nog wel het minst interessant, omdat een groot deel afgesloten natuurgebied is en je aangewezen bent op drukbevolkte loipes.

Tip

Wie niet afhankelijk is van gespoorde loipes, kan deze drukte gemakkelijk omzeilen door aan de noordwestkant van de Hoge Venen te starten. Vanuit een plaatsje als Jalhay of Solwaster loop je zelfs in een druk weekend zó de ongerepte sneeuw in. Wie twee of drie dagen de tijd heeft, kan vanaf hier de Hoge Venen oversteken en via een andere route terugkeren. Het dorpje Ovifat aan de zuidkant van het gebied ligt perfect voor een dergelijke doorsteek en heeft een jeugdherberg aan de gespoorde loipe. Ovifat heeft zelfs een kleine skipiste. Monschau aan de oostkant is ook een doel voor een oversteek of een rondwandeling. Het ligt iets verder van het natuurgebied af en je hebt wat asfalt te gaan voordat je bij een hotel bent.

Frank Husslage zorgt onderweg voor de inwendige mens.

28 |

HOOGTELIJN 5-2012 | TEKST EN FOTO’S FRANK HUSSLAGE

Documentatie

• Hoge Venen, 1:25.000, Nationaal Geografisch Instituut België

Baraque Fraiture: interessante heuvel voor (sneeuwschoen)wandelaars

Een andere sneeuwzekere optie in de Ardennen is rondom Baraque Fraiture. Dit halverwege La Roche en Ardenne en Vielsalm gelegen gebied is met zijn 652 meter niet veel lager dan de Hoge Venen. Maar anders dan Baraque Michel ligt de heuvel van Fraiture niet op een hoogvlakte, maar in een veel meer geaccidenteerde omgeving. Hoewel er ’s winters wel een paar loipes gespoord zijn, is het terrein hierdoor interessanter voor sneeuwschoenlopers en wandelaars dan voor langlaufers.

Tip

Het heidegebied aan de zuidoostkant van de snelwegkruising heeft langlaufers nog het meeste te bieden. Voor wandelaars zijn de relatief steile valleien naar het noordoosten, richting Lierneux, het meest aantrekkelijk. Lierneux beschikt zelfs over een kleine skihelling.

Documentatie

• Odeigne - Bihain, 1:20.000, Nationaal Geografisch Instituut België

Eifel: groot en afwisselend

Ook de Eifel is een prima optie. De Eifel is groot en kent deelgebieden als Hohes Eifel en Vulkaneifel. Voor een sneeuwweekend ligt het gebied Schneifel (Schnee-Eifel) het meest voor de hand. De Schneifel is een heuvelrug tussen de stadjes Prüm en Sankt Vith. Ook hier zijn een paar kleine skipistes. Wie de eindeloze bossen wat saai mocht vinden, kan doorgaan naar het oosten, waar de Eifel uiteindelijk overgaat in de Hundsrück. Het gebied wordt dan een stuk opener, met afwisselend bos, dorpjes en open landschap.

Tip

Een fraaie wandeling-met-tent begint vanaf camping Waldecho bij Schönberg in België. Daarvandaan naar het noorden het langeafstandspad volgen naar Herresbach en Manderfeld en door naar het stuwmeer bij Kronenburg. Hier is een camping. Vanaf dan de Mathiasweg over de top van de Schneifel volgen. Deze weg kent voldoende zijpaadjes voor een nachtje wildkamperen. De volgende dag noordelijk langs Bleialf weer terug naar Schönberg.

Documentatie

• Prümer Land, Wanderkarte no 17 des Eifelvereins • Oberes Kyltall, Wanderkarte no 15 des Eifelvereins • www.eifelverein.de

HOOGTELIJN 5-2012 |

Het Sauerland boven Willingen.

De dorpsskipiste van Usselen.

Sauerland: kilometers ongerepte sneeuw

Sauerland vormt de oostgrens van het Duitse Rührgebiet. Het carnavaleske gehos van Nederlanders op de skipistes van Winterberg is berucht, maar het Sauerland heeft veel meer te bieden dan dat clichébeeld. Wie een paar kilometer verder naar het oosten reist, kan een weekend lang door uitgestorven, soms nog ongerepte sneeuwlandschappen sjouwen. Het dorp Willingen is al een stuk rustiger dan Winterberg. Hier en daar is het ‘skihutgehalte’ nog hoog, maar dat is gemakkelijk te ontlopen. Een voordeel van dit beperkte skitoerisme is dat er volop overnachtingsmogelijkheden te vinden zijn. In de directe omgeving is een hele rits kleinere dorpjes, waar een toerist nog een bezienswaardigheid is: Referinghausen, Düdinghausen, Titmaringhausen enzovoort. Ook het dorpje Usseln is er zo een. Een eigen dorpsskipiste waar op zondagmiddag ‘tout’ Usseln een zonverbrande kop oploopt, een fraaie gespoorde loipe voor een middagje langlaufen, maar ook kilometers maagdelijke sneeuw op de akkers en in het bos van het aangrenzende Naturschutzgebiet, waar de herten je verbaasd nastaren als je door de sneeuw voorbij stampt.

Tip

De langlaufloipe die langs de skipiste van Usseln voert, maakt een rondje door het Naturschutzgebiet ten westen van het dorp. Met een beetje creatief kaartlezen zijn hier op iedere hoek kilometers akker en landweg aan toe te voegen, zonder bordjes ‘verboden toegang’, maar waar je toch bijna nooit iemand tegenkomt of een spoor vindt.

Documentatie

• Alle informatie over de regio (inclusief loipes, openbaar vervoer info, overnachtingsmogelijkheden en webcams) staat bij elkaar op www.wintersport-arena.de

Harz: een lappendeken van mogelijkheden

Van de genoemde gebieden is de Harz vooral vanuit Noordoost-Nederland het meest aantrekkelijk. Hoewel op heldere dagen de Harz goed te zien is vanuit het Sauerland, is het toch een stuk verder reizen. Daartegenover staat dat het een stuk rustiger is dan het Sauerland, doordat het verder van verstedelijkte gebieden af ligt. Op de grens met het voormalige Oost-Duitsland ligt de Brocken, met een hoogte van 1.141 meter al een echte berg. Het middengebergte is doorspekt met tientallen kleine stadjes en dorpjes en heeft overal onderdak te bieden. Ieder dorpje heeft weer zijn eigen gespoorde langlaufloipes, die vaak op simpele wijze aan elkaar te breien zijn tot een meerdaagse tocht. Buiten de loipes is het stil: zo goed als dat je dagenlang op ski’s kunt staan, kun je ook dagenlange sneeuwschoentochten maken, al dan niet bivakkerend in je eigen tentje. Veel van de campings in het gebied zijn ’s winters ook open en hebben goede voorzieningen voor die tijd van het jaar.

Foto: Harzer Tourismusverband, M. Bein

Tip

De Harz kent tientallen mogelijkheden om op pad te gaan in de sneeuw, de ene is vaak niet beter of slechter dan de andere. Voor hen die ’s zomers in de Harz rotsklimmen, kan het leuk zijn een rondje te maken in de omgeving van het Okertal. Dit dal zelf is te steil om te langlaufen en te dicht bebost voor mooie sneeuwschoensneeuw. Dan is het leuker om te starten vanuit Bad Harzburg. Wie na een dag sneeuwstampen eens wat meer vaart wil maken: dit stadje kent vier rodelbanen, waarvan die bij Molkenhaus met drie kilometer lengte de langste is van de Harz.

Documentatie

• Er zijn veel verschillende landkaarten van de Harz. Voor de winter is een goede kaart om mee te beginnen de Wintersportkarte Harz: Skiwanderwege Loipen und Pisten, 1:50 000, ISBN 978-3937929194. Te betalen: ongeveer € 5,-. • www.harz-duitsland.nl/winter/langlaufen.htm • www.skiharz.de

Alpha SV â&#x20AC;&#x201C; arcteryx.com

Naamloos-2 1

15-08-12 13:47

te k e d t n o n e p enlo o h c s w u e e n es Hoe Zakopan

PIONIEREN

Win ter

IN DE POOLSE TATRA “Sneeuwschoenlopen? Dat doen we hier helemaal niet”, zegt gids Piotr bij onze kennismaking. Aan zijn gezicht is te zien dat hij ook niet van plan is daar verandering in te brengen. Als wij die dingen zo nodig willen meenemen zal hij ons niet tegenhouden, maar we gaan toch echt ‘gewoon’ winterhiken…

aar staan we dan in de hal van een hotel in Zakopane, dé wintersportplaats van Polen. We hadden toch echt een sneeuwschoentocht geboekt… ‘Iemand moet de eerste zijn’, denk ik. Gelukkig is er veel sneeuw voorspeld voor de komende dagen. Nu alleen nog even de gids omturnen.

Buiten miezert het en de hopen vuile sneeuw liggen half februari hoog in de straten van het Poolse skidorp Zakopane. De ‘halny’, een soort Tatra-föhn, zorgt voor hoge temperaturen en een vlagerige wind. Eerst maar eens het ‘Tatrzan´ski Park Narodowy’ in, het nationaal park van de Tatra, dan zien we wel verder. Onderweg worden we ingehaald door karretjes met paardjes ervoor die richting de bergen rijden. “Daar zou ik echt nooit in gaan zitten”, zeg ik tegen onze gids, denkend dat het een toeristenattractie is. Maar dat is tegen het zere been: paard en kar is nog steeds een gewoon vervoermiddel hier. Ik moet nog wennen aan het feit dat we niet in een dolgedraaid skidorp in de Alpen zijn… Hemelsbreed vier glibberige kilometers verder en nog geen 100 meter hoger ligt Berghotel Górski. Meteen zijn we midden in de Tatra. Verreweg de meeste huizen en bergpensions zijn van hout in een typische Zakopaanse stijl: een dak met twee karakteristieke ‘krullen’ - sneeuwstoppers - eraan, de houtnaden in de wanden dichtgestopt met rieten gevlochten rollen. Maar dit hotel is, vrij ongebruikelijk in deze contreien, helemaal van steen.

onder zijn gezicht. Gecombineerd met het prachtige, jaren zeventig-tapijt een onwerkelijke ervaring. Maar eerst gaan wij - op sneeuwschoenen dan toch! - een eind richting de berg Giewont (1894 m), een van de bekendste Tatra-toppen. We waden door een vallei naar de bosrand , maar vlak voor een nieuw stuk open terrein houdt de gids het voor gezien. Te lawinegevaarlijk. Hij wijst ons op de donkere en lichte vlakken in de sneeuw hoog op de steile hellingen, tekenen van eventueel naderend onheil. Onder de helling staan skisporen die er wat hem betreft niet hadden mogen zijn.

Elk lawineslachtoffer valt als hij of zij pech heeft - of geluk, het is maar hoe je het bekijkt - in de handen van de moeder van Piotr. Zij is hoofd van de intensive careafdeling van het plaatselijke ziekenhuis. Piotr, lachend: “Mocht het mij gebeuren dan ben ik dus in goede handen.” Met zijn 26 jaar is Piotr Mazik een ‘Przewodnik Tatrzanski’, een Tatra-gids, geboren en getogen net buiten Zakopane. Expert in toeren extreme skiing, afgestudeerd in de kunstgeschiedenis en onvermoeibaar. Maar hij brengt, net als alle beroepsgidsen, de meeste dagen door met In de handen van lesgeven op de skipistes boven Zakopane moeder Piotr en dus niet offpiste. Wat hem betreft is De Polen hebben een vakantieweek, deze tocht met die sneeuwschoeneen hele kinderkolonie is in BergNederlanders een welkome afwisseling, hotel Gorski neergestreken en ook al zal hij het de hele rit vertikken om luistert ’s avonds naar griezelverzelf sneeuwschoenen onder te doen. ’s halen. Op klassieke wijze, de verteller Avonds maken we kennis met het Poolse houdt voor het effect een zaklantaarn (berg)bier: eerst een straal rode bessensiroop in het glas, dan het bier Moniek Janssen is erbij. Buiten daalt de temperatuur en het grensverleggend bezig. gaat inderdaad sneeuwen.

32 |

HOOGTELIJN 5-2012 | TEKST MONIEK JANSSEN | FOTO’S REINIER VAN DER VLIET

Gids Piotr Mazik loodst ons over de helling. Sneeuwschoenen niet gewenst hier.

Wegzakken in gaten De Vijf-valleienroute, die begint bij Berghotel Gorski, is een tocht dwars door vijf dalen vlakbij de hoogste toppen van de Poolse Tatra. Bergrug op, bergrug af dus. De tweeduizenders of bijna-tweeduizenders liggen in dit deel van het gebergte allemaal op de grens met Slowakije. Op aanraden van Piotr doen we onze sneeuwschoenen nog niet meteen onder, omdat we eerst een lastige hindernis moeten nemen. We hakken met onze voeten treden in de sneeuw en steken veilig een ravijntje-

met-couloirambities over. Piotr toont zich het soort gids dat een goed oog heeft voor het welzijn van zijn klanten. Zolang het maar niet over sneeuwschoenen gaat… Verderop zitten diepe gaten in de sneeuw die op en naast het pad liggen, van vorige wandelaars die elkaars voetstappen steeds dieper hebben ingelopen. De meer dan kniediepe holen zijn nu gecamoufleerd door een vers gevallen ‘sneeuwbruggetje’, we zakken er voortdurend bij verrassing in. Een eigen spoor trekken is hier geen optie, dus de sneeuwschoenen blijven op de

rugzak. Zou onze gids dan toch gelijk hebben…? In het monotone bos is het stil, geen beest of boom beweegt. Vlak voor het pad naar de top van de Sarnia Skala (1377 m) doe ik mijn sneeuwschoenen toch maar aan en dat is niks te vroeg. Piotr en metgezel Jan Reinier staan allang op de top als ik omhoog ploeg. We kijken ademloos naar de mistige toppen van de Giewont en daarachter de Kopa Kondracka, de Malola˛czniak en de Ciemniak. Dan drinken we thee en soep bij een HOOGTELIJN 5-2012 |

Een bakówka (houten schuilhutje voor herders) in het Chocholowskiej-dal.

vertelt dat de hutten bevoorraad worden door ‘mosicze’, sjouwers, die de spullen er op hun rug naartoe dragen. Lijkt me een beetje overdreven als je het ook met de fourwheeldrive kan doen, maar onze gids is wel van de Spartaanse lijn, dus heeft het zijn volledige instemming. Ondertussen lopen we alweer door een volgend bos. Sneeuwschoenen uit en aan. Ik word er steeds handiger in. Al was het maar omdat de gids me soms een beetje meewarig aankijkt alsof hij wil zeggen: “Moeten ze nu alweer aan? Je hebt ze net uitgedaan!” Vanavond nog maar eens uitleggen wat er leuk en handig is aan sneeuwschoenen. Maar wat verbeeld ik mij, om door te dringen tot iemand die zijn hele leven op bergschoenen of ski’s doorbrengt? Ineens komen we bij een enorme open vlakte, blij spring ik in de diepe sneeuw als in een zwembad en draai wat ererondjes op mijn sneeuwschoenen. Dan komen we bij het brede pad naar de hut en gaan de sneeuwschoenen definitief uit. Het is hier één grote grottenshow, de rotswanden zijn een ware gatenkaas. Te moe om er eentje te bezoeken, lopen we door naar ons einddoel voor vandaag, de Schronisko Ornak Hut in de Koscieliska vallei. Helemaal leeg, we zijn de enige gasten. De Poolse vakantie is net voorbij en andere nationaliteiten vind je hier in dit jaargetijde bijna niet. Russen bevolken tegenwoordig in groten getale de hutten rond Zakopane, maar voornamelijk rond kerst en Oud & Nieuw.

Een kleine revolutie

Het Tatra-skidorp Zakopane is ‘het Chamonix van Polen’, maar dan veel authentieker gebleven. ‘polana’, een hutje zo authentiek dat je er bijna niet naar binnen durft te gaan, bang om iets stuk te maken. Niet te lang pauzeren, we zijn nog niet op een derde. De afdaling naar het volgende dal, dwars door alweer een bos, is verijsd. Dat loopt wel lekker op sneeuwschoenen met spikes. Voor de afwisseling gaat het weer steil naar boven en dalen we af in het volgende dal, Dolina (vallei) Malejta˛ki. De wind blaast hier guur en het is weer gaan sneeuwen, net nu we bij een mooi open stuk komen. Een stukje steen komt onder de sneeuw vandaan, het is de hoek van een ondergesneeuwde picknicktafel. Al die tijd hebben we zicht op de Czerwone Wierchy, de Rode Toppen. Het zijn kalkrotsen die -’s zomers! - zwaar uitnodigen om te beklimmen, maar dat is helaas verboden vanwege de vele grotten en de zeldzame flora en fauna.

De Spartaanse lijn Onze gids vertelt onophoudelijk over wat we om ons heen zien. En passant neemt hij ook de hele cultuurhistorie van de regio met ons door. Van rotskruipers - een zeldzame vogel - tot Zakopaanse architectuur. De Polen, inclusief Piotr, zijn trots op hun deel van de Tatra en ze zijn er zuinig op, dat mag gezegd. Auto’s worden geweerd, er zijn alleen brede karrensporen naar de hutten. Piotr

34 |

HOOGTELIJN 5-2012

Het heeft zo mogelijk nog harder gesneeuwd vannacht, en Piotr kijkt bezorgd. Als we de Iwaniacka pas maar kunnen doen, anders moeten we toch echt een stuk lager doorsteken naar het volgende dal, Dolina Chocholowska. Al vrij snel komen we, richting de pas lopend, bij een lawinegevaarlijke vallei. Je kunt zien tot waar de vorige lawines zijn gekomen, aan de leeftijd van de bomen… De gids geeft gelukkig groen licht, maar maant ons om snel door te steken naar de volgende bosrand. Zo vlug als ik kan ploeg ik heupdiep door de sneeuw zijwaarts de helling op, weg uit de vallei. Waarom heb ik die &^%sneeuwschoenen niet onder gedaan, ze zitten toch niet voor niets op mijn rugzak? Dan was ik allang tussen de veilige bomen geweest. De gids staat bij het bos te wachten, op zijn gewone schoenen, zich niet bewust van mijn innerlijke strijd. Verderop komen we zowaar Franse toerskiërs tegen, zonder gids. Na de Poolse vakantieweek hebben de meeste ‘przewodnik’s’ (gidsen) een vrije dag genomen. Piotr legt ze behulpzaam uit waar ze wel en niet moeten gaan. Bij de volgende vallei wordt de sneeuw ineens veel dieper, en tot mijn verbazing gebaart Piotr uit zichzelf naar de sneeuwschoenen: ‘doe ze maar aan’. Had hij nog niet gedaan deze tocht, een kleine revolutie! Deze vallei is wel de breedste van de vijf, merken we als we richting Schronisko naar Polanie Chocholowskiej lopen. In de weiden staan ’s zomers schapen, nu zien we alleen de schuilhutten van de herders. Bij één ervan staat een plaquette: hier ontmoette de beroemde vakbondsleider Lech Walesa in het geheim paus Johannes Paulus II, ofwel: Karol Wojtyla. De hut in de Chocholowska vallei, nou ja meer een middelgroot hotel, is weer een prachtexemplaar in Zakopaanse stijl. Ik probeer

Het interieur van het berghutje Polana Stra˛zˆyska, dat we op de tweede dag tegenkwamen. TatraPoolser kun je ze niet vinden.

de ‘zurek’: soep met een ei erin. Zuur maar best lekker. Vanaf de hut is het nog twee uur lopen tot de weg naar Zakopane. Tatrahonden kijken ons na, zij hoeden ’s zomers de schapen en liggen nu naast de huizen van de herders. Aan de weg naar Zakopane wacht het busje al, we zijn de laatsten die

nul en geen zicht is sneeuwschoenlopen vandaag geen optie. Maar als de weersomstandigheden goed zijn, zijn hier wel mogelijkheden, geeft onze gids toe. Betekent het dat hij nu gewonnen is voor het sneeuwschoenlopen? Mwa, hij heeft in ieder geval een goed verhaal voor zijn collega-gidsen… Maar Piotr verzekert ons wel dat hij komende tijd op verkenning gaat in ‘zijn’ Tatra om meer sneeuwschoenroutes te bedenken. Hogerop de berghellingen zou het kunnen, maar alleen voor zeer ervaren sneeuwschoenlopers. En het weer en de sneeuwcondities moeten meezitten. Maar vooral in de brede en minder ruige Chocholowska vallei zijn vanuit Zakopane wel tochten te maken, denkt hij. Die sneeuwschoenroutes moeten er nu dus zo ongeveer zijn, vraag maar naar Piotr Mazik. Wel zelf sneeuwschoenen meenemen voor de zekerheid.

de chauffeur vandaag naar het dorp terugbrengt. De volgende dag gaan we met de skilift vlakbij Zakopane naar het eindstation, net onder de top van de Kasprowy Wierch (1987 m). Om daar in een complete whiteout te belanden. Met 17 graden onder

Vijf-valleienroute langs de toppen van de Poolse Tatra 0 km

Tochtbeschrijving

hotel hut grot

• Piotr Mazik, www.piotrmazik.com

olo

lisk

lin

rivieren

Hotel Górski PPTK Kalatówki

Giewont 1894 m

cie

weg

Koś

sneeuwschoengebieden

Sarnia Skala 1377 m

Przyslop Miętusi 1189 m

a C hoc h

alternatieve routes

Zakopane

Kiry

route

ina

Schronisko na Hali Kondratowej

Dol

Polanie Chochołowskiej

Schronisko Murowaniec

Iwaniacka-pas Schronisko Ornak

Er zijn 8 hutten/berghotels, wel reserveren. De Poolse zloty is ongeveer eenvierde van een euro en dat maakt verblijf en eten/drinken goedkoop: voor in totaal twaalf euro eet en drink je heel goed in Zakopane.

Gids

pas

Ciemniak 2096 m

Kopa Kondracka 2004 m

Kasprowy Wierch 1987 m

SAS Art Studio

Accommodatie

richting

Reis

Auto: 13 uur vanuit Amsterdam (Google Maps). Trein: voor € 245,- retour Amsterdam Zakopane (nachttrein met couchette via Warschau - Krakau - Zakopane). Krakau - Zakopane gaat sneller per lijnbus of taxibusje en is bovendien niet duur. Je kunt ook vliegen naar Krakau.

2 km

bergtop

Tochtduur: 3 dagen, 1e dag 4 uur, 2e dag 8 uur, 3e dag 6 à 7 uur. Begin- en eindpunt: Zakopane/Kuznice parkeerplaats einde Chocholowska vallei. Entree Tatrzanski Park Narodowy 4 zloty (plusminus € 1,-). Niveau: licht tot middelzwaar. Beste tijd: eind februari - maart, eventueel april.

1 km

stad

Schronisko Pięciu Stawów

Toeristenbureaus

• 17 Kos´ciuszki straat, tel.: +48 18 201 22 11 • 8 Galicy straat, tel.: +48 18 206 69 50 • 7 Kos´ciuszki straat, tel.: +48 18 201 20 04

Documentatie

• Copernicus, 1:30.000 Tatrzanski Park Narodowy • Tatrzanska Agencja, www.tatry.pl • www.zakopane-life.com • www.discoverzakopane.com (ook voor adressen hutten) • Chocholowska Hut, www.chocholowska.com.pl • Berghotel Gorski, www.kalatowki.pl

HOOGTELIJN 5-2012 |

3 december 2010

er t n i W

In het donkere lan dschap rondom Bo degraven klinkt ge en licht een boerde luid rij fel op. Er is volop bedrijvigheid op het erf. De speake r roept namen af van deelnemers en aanmoedigingen klinken door de av ond. Het eerste op NK ijsklimmen is en een feit. Verbazing bij de deelnemer toeschouwers die s en op het evenemen t zijn afgekomen: staat een serieuz hie r e ijswand! Dan be gint het te sneeuw is het plaatje comp en en leet.

oope n K s a m o h T n a v t n e m i r e xp Het grote e

‘GEEF MIJ VORST EN IK BOUW EEN ’ Het haalde vorige winter heel wat nieuwsrubrieken: een wedstrijd ijsklimmen in Bodegraven! Veel laaglanders zagen via Hart van Nederland voor het eerst dat je je ook verticaal over ijs kunt bewegen. En dat was al voor de tweede keer, want ook in 2011 werd een wedstrijd georganiseerd. Maar hoe is die ijswaterval in het vlakke land er gekomen? En kan iedereen zo’n muur in zijn tuin maken?

ls ik Thomas Knoope in juli 2012 bezoek om te praten over de ijsklimmuren die hij ’s winters bouwt, is het volop zomer. Weinig op het erf van zijn boerderij herinnert eraan dat hij het de afgelopen twee winters mogelijk maakte een Nederlands Kampioenschap ijsklimmen te organiseren op eigen bodem. Zijn zoon maakt een ‘buikschuifbaan’ met water en zeepsop in de grote tuin. Zomers geklede fietsers passeren in de verte over de polderweg.

Overal gereedschap Thomas is een techneut, zoveel wordt wel duidelijk als je over het erf en door de schuur loopt. Overal gereedschap, motorframes en een apparaat om water voor het zwembad met zonlicht op te warmen. In de hoek van de schuur hangt

36 |

HOOGTELIJN 5-2012 | TEKST ICO KLOPPENBURG

Foto: Josine Voogt

IJSWAND!

8 februari 2012

e ige NK is Thomas Knoop rtien maanden na het vor vee per Am ur er! mu zov de er ik: Het is we te bouwen. Wat zeg volwaardige ijsmuur op belanger weer in geslaagd een werd gehouden. En ook NK waarop in 2010 het die dan ter delijke gro k lan de stu op een is bezoek en ook d: lokale zenders zijn op inslag, ge joli t wa stelling is overweldigen uurlijk met een r het NK. De meeste nat ze ieu ser een dit TV verschijnen items ove dat het besef n is ‘in the picture’. En . and maar toch: het ijsklimme gel is presteren landers goed in kunnen sport is waar ook Neder

een rij ijsbijlen te wachten op kouder weer. Hoe is hij op het idee gekomen om een ijswaterval te bouwen? Dat idee is vrij oud, vertelt Thomas. Hij besprak het ooit met een Bulgaarse zakenrelatie. “Die vond het de normaalste zaak van de wereld: ‘we use a telephone pole or something like that’. Maar die Bulgaren hebben makkelijk praten, want bij hun begint het half november te vriezen en dat duurt dan tot maart.” Hij begon er serieuzer over te denken toen hij hoorde van Kees Geutjes, die in zijn achtertuin in Noord-Holland een ijspilaar opgespoten had. In 2005 heeft hij voor het

eerst geprobeerd een ijswand op te bouwen. Het experiment kostte een aantal kapotgevroren slangen, maar het slaagde. Het werd een mooie stalactiet van ijs, maar leek nog niet op de volwassen ijswaterval die in februari 2012 op zijn erf stond. De techniek die hij in 2005 ontwikkelde heeft hij de afgelopen jaren verfijnd. Het blijft een heleboel werk. Thomas Knoope daarover: “Als ik een grote klus onder handen heb, kan ik het er niet bij doen, want je moet er heel wat tijd in steken. In de vrieskou buiten op een hoge ladder klimmen in een betonpaal die door de wind een halve meter heen en weer zwiept.”

Thomas Knoope in zijn eigen creatie.

Een constructie van klimtouw en wollen draden Belangrijk is dat je een lange slang hebt die je koelt, door hem via een koperen buis te laten lopen, zodat het kraanwater van 7˚C een temperatuur van 0˚C bereikt. “Het water moet dus constant blijven lopen, anders bevriest de leiding en kun je de hele zooi weer gaan ontdooien in bad of boven de kachel”, verzucht Thomas Knoope. En ja, de kraan moet dag en nacht open staan en het kost dus nogal wat water. Tussen de 5 en 10 kubieke meter ben je voor een serieuze waterval wel kwijt. Dat is een hele plas! Aan de andere kant: “Het kost je maar € 14,-”, zegt Thomas. Samen stellen we vast dat leidingwater toch best voordelig is in ons landje. Hij heeft afgelopen winter geprobeerd een ‘groenere’ methode te gebruiken door water uit de vijver op te pompen. Maar de pomp had te weinig druk om tot boven te spuiten en bevroor ook nog eens. HOOGTELIJN 5-2012 |

Foto: Stefan Schlumpf

LORIS & NICOLAS FALQUET Mammut Team Professionele Freerider en Extreme Ski filmmaker Huck en Chuck

PULSE Barryvox • Digitale en analoge lawinepiep met 3 antennes en akoestische gebruikersbegeleiding • Realtime 360°-kompasweergave voor eenvoudige plaatsbepaling • Snelle en exacte aanduiding van het aantal slachtoffers

Removable Airbag System • Een lawineairbag-systeem geschikt voor meerdere rugzakken • Bewezen Snowpulse Airbag Technologie • Totaalgewicht vanaf 2300 g incl. hoes (afhankelijk van rugzakmodel)

www.mammut.ch ⁄safety

Safety_230x297_NL_Hoogtelijn.indd 1 Naamloos-1 1

03.09.12 29-10-12 14:14 15:51

Foto: Eric de Haan, Papillon Photo

Foto: Martin Sharrott

Het werkt, stelt Knoope tevreden vast.

is een feit: n e m m i l k s j i K N n e Het eerste op graven e d o B n i f r e j i r e d r op een boe Een deel van al dat water sproei je van boven over een constructie van klimtouw en wollen draden. “Wol houdt het water mooi vast en geleidt het goed. En als je later op het ijs gaat klimmen, is het niet erg als je er met je ijsbijl doorheen slaat. Dat wordt anders, als je bijvoorbeeld metalen gaas gebruikt”, legt Thomas uit. Maar het meeste water, misschien wel driekwart, vernevel je van de zijkant tegen de ijsmassa aan. “Zo kun je zelfs een overhang maken, door telkens de ijspegels weg te halen en een nieuwe laag op te sproeien.”

Een ijswand met grot In zijn laatste creatie zaten zeven volwaardige routes. Voor de wedstrijd werd er natuurlijk met verf een heel lastige route uitgezet, zodat er voldoende uitdaging voor de deelnemers was. Thomas Knoope denkt voor een volgende ijswand aan iets met een grot erin, zodat je

een spectaculaire uitklim hebt. Maar het moet vooral fun blijven. Net zoals de boulderavonden die hij op woensdag in het ruime boulderhok in de nok van zijn schuur organiseert. BBB, zegt Thomas daarover. En als hij mijn vragende blik ziet, legt hij uit dat dit staat voor ‘Bier en Boulderen in Bodegraven’. Zo moet ook die ijswaterval genieten zijn, en dat is het zeker ‘als je met een goed glas whisky in de hand de ijspegels kunt zien groeien’. En helemaal als andere mensen komen klimmen en van zijn creatie genieten, is het doel van het werk bereikt. Dus als de temperatuur straks gaat dalen en de marathonschaatsers uitkijken naar hun eerste wedstrijd op natuurijs, dan kun je erop rekenen dat in Bodegraven iemand druk in de weer is met het bouwen van een ijswand, die toch weer net iets mooier, groter en uitdagender is dan de vorige!

Recept voor het bouwen van een ijsklimmuur Men neme: • minimaal vijf nachten matige tot strenge vorst; • dagtemperaturen onder of rond de 0°C graden; • een hoge constructie die voldoende stevig is; • een lange tuinslang die wordt gekoeld tot het water 0°C is; • 7 tot 10 kubieke meter water; • heel veel geduld en de nodige waaghalzerij.

HOOGTELIJN 5-2012 |

>>> en route ^^^ sportklimroute ^^

Panorama café

KLI EN IN N RS PEGMATIET 6-

Wie de kliffen van Brensholmen, een dorpje ten noorden van de poolcirkel, gaat beklimmen, stuit op pegmatiet. Frank Husslage en Ivar Schute probeerden deze bijzondere granietsoort met z’n grote kristallen uit. ‘Als je zo’n kristal eruit trekt, heb je wel meteen een mooi souvenir’.

‘P

arijs van het Noorden’ luidt de bijnaam van Tromsø, een intiem universiteitsstadje, iets ten noorden van de poolcirkel. Die knusse sfeer krijgt een sinistere smaak op de plek waar we nu zijn, in het enorme tunnelcomplex onder de stad. Rotondes met stoplichten verbinden parkeergarages, alles uitgehouwen in de ruwe rots. Een alter ego van de stad erboven, gevangen in het licht van vele koplampen. Het wordt me maar niet duidelijk: de tunnels fungeerden ooit als schuilkelders, maar of dit nu in de Tweede Wereldoorlog was of in het koude conflict erna, geen idee.

40 |

Klimspullen verhuizen van de ene auto naar de andere. Mikal, onze gids, zegt wat blijft en wat gaat. Na een uurtje is alles ingepakt en rijden we de tunnels uit waar we terechtkomen in een druilerige regen die aanhoudt tot aan Brensholmen, een dorpje op de uiterste zuidwestelijke punt van Kvaløya. Het eiland tot waarop de buitenwijken van Tromsø reiken, wijken die zich niets aantrekken van de brug en zeearm die er toch echt tussen liggen. Ooit van pegmatiet gehoord? Dát is Brensholmen. Pegmatiet is een soort graniet met grote kristallen,

HOOGTELIJN 5-2012 | TEKST IVAR SCHUTE | FOTO’S FRANK HUSSLAGE

^^ en route ^^^ sportklimroute ^^^

soms zelfs enorme kristallen, en je kunt erop klimmen. De kliffen waarop we dit gaan doen, liggen iets buiten het dorp, met z’n witte huizen en rode en groene daken, omsingeld door grote kolonies broedende sterns. We volgen een klein pad over de rotsen dat ons langs kleine strandjes voert. Frank en ik komen allebei uit Zeeland, dus dan weet je het wel. We verliezen tijd door schelpjes te verzamelen, onder het verbaasde oog van Mikal. Als we dat ritueel achter de rug hebben, laat Mikal, een stevige bebaarde jongen, ons kennis maken met kristal. De beoogde route heet Panorama Café, iets wat ik pas bovenop de klif zal begrijpen. Het decor is een inham tot waarin de vloed reikt. In de steile wanden zitten glimmende haken waarlangs we onze weg omhoog zoeken. De eerste lengte is puur verticaal met mooie randjes en scherpe grepen, en daarom geen probleem. De tweede lengte is lastiger, dat moeten die kristallen zijn, in lichte overhang. Er zijn er veel, maar ik ben bang dat ze uitbreken. Het voelt niet allemaal even stevig en vast. Maar ach, als ze eruit vliegen heb je wel een echt souvenir, uit Brensholmen, een vlekje boven de poolcirkel.

Het massief en de route Op Kvaløya is Brensholmen een uitzondering. Het is een van de weinige plekken met relatief korte technische routes die goed behaakt zijn. De andere massieven op Kvaløya hebben veel weg van sportklimmen hoog in de Alpen. Vergis je niet in de omstandigheden: je zit boven de poolcirkel. Kvaløya biedt serieuze uitdagingen: 8e graads trad routes tot 400 meter hoogte. Brensholmen kenmerkt zich door kort technisch werk, tot aan de Brenshora, een route die vooralsnog 9- is gewaardeerd. De 35 meter lange Panorama Café telt twee touwlengtes en is 5c/6a gewaardeerd.

Reis en verblijf

Documentatie

De meest eenvoudige manier om op Kvaløya te komen is een vliegtuigticket naar Tromsø kopen. En de meest eenvoudige manier om de diverse klimgebieden op dit eiland te bereiken, is per auto (er is ook een busverbinding). Onderdak biedt Kvaløya nauwelijks, Tromsø des te meer. Overigens mag je in Noorwegen vrij kamperen.

• Kaart: Ugeland IT turkart, 1:50.000 (op veel plekken te koop) • Topo: Mårten Blixt (ed.), 2007. Kvaløya Selected Climbs. Uitgave van Kvaløya Archives, Tromsø. ISBN 978-82-303-0821-9 Te bestellen op www.blixt.no voor 350 Noorse kronen, circa € 46,-. HOOGTELIJN 5-2012 |

^^^ focus ^^^ focus ^^^ focus ^^^ fo

Op het balkon van de Alpen R

ond de jaarwisseling trekken we naar het mooiste balkon van de westelijke Alpen: het Vercors-plateau in Zuidoost-Frankrijk. Het is zeer koud, helder, maar er is bijna geen wind. Uitstekende condities voor een nachtelijke test met tarp op de sneeuw. We trekken vier dagen met een pulka over het golvende plateau. De Vercors zijn een perfecte speeltuin om al het

42 |

HOOGTELIJN 5 -2012

wintermateriaal een laatste keer te testen voor het echte werk in het hoge noorden. De noordkant van het plateau is gemakkelijk bereikbaar via de stad Grenoble, waar een aantal skistations liggen. Maar voor de â&#x20AC;&#x2DC;wilderniswandelaarâ&#x20AC;&#x2122; is dit gebied minder interessant. In het zuidoosten is het plateau beschermd in het Parc

Naturel Regional du Vercors, alleen bezaaid met zeer eenvoudige, onbemande hutten, die als toevluchtsoord kunnen dienen voor het geval dat het echt vies wordt. Want als het weer omslaat op dit plateau, dan is het meestal menens. Dus kom voorbereid, in de zomer en de winter! In de winter zijn de Vercors een paradijs voor sneeuwschoenwandelaars, langlaufers en

ocus ^^^ focus ^^^ focus ^^^ focus ^^^

toerskiĂŤrs. Pas wel op voor de diepe karstspleten die door sneeuwlagen bedekt kunnen zijn. In de zomer lijkt waterschaarste het knelpunt te zijn.

afleggen. Op het programma staan onder andere Lapland, Nepal en PatagoniĂŤ. Volg onze avonturen op www.patagoniandreams.com

Na de voorbereiding in de Vercors zijn we momenteel een jaar op reis op drie continenten, waar we zelf uitgestippelde lange-afstandstochten te voet en per packraft (opblaasbaar bootje)

Steve Behaeghel

Heb jij foto vo ook een mooie o Stuur h r Focus? em naar : hoogtel ijn@nkb v.nl

HOOGTELIJN 5 -2012 |

n verdraaid e e s i e i t i d e p x e n e “E tie” a l e r e j r o o v t s e t goeie

“G

a je mee naar Everest?” Het is het eind 2003; twee mannen zijn in een auto op weg naar Schiphol. De één is expeditieklimmer Dan Mazur, eigenaar van het Britse expeditiebedrijfje Summit Climb. De ander is Arnold Coster, technicus bij een bedrijf in bodemonderzoek. De twee klimmers waren eerder dat jaar samen op de 8163 meter hoge Manaslu. Nu wil Mazur dat Coster als assistent-expeditieleider meegaat naar Mount Everest. Het is vrijwel negen jaar later. Coster, die tegenwoordig in Kathmandu woont, is kort op bezoek in Nederland. Op een terrasje

44 |

met uitzicht op glooiende groene heuvels vertelt hij over zijn werk als expeditieleider op de hoogste bergen van de wereld. “Ik dacht: die kans moet ik grijpen. Maar ja, ten eerste had ik geen geld en ten tweede kon ik niet zomaar langere tijd vrij krijgen.” De volgende dag lag er een voorstel van Mazur in de mailbox: Coster kon voor een mooie prijs naar Mount Everest en als de

HOOGTELIJN 5 -2012 | TEKST ERNST ARBOUW | FOTO’S LAURENS AAIJ

expeditie goed verliep, kon hij meer expeditiewerk krijgen.” Hij lacht: “Dat klonk me als muziek in de oren. Ik hoefde alleen even Everest te toppen. Ik ben naar m’n baas gegaan en ik heb gezegd: ‘Ik wil graag 65 dagen vrij - over acht weken.’” Coster kreeg inderdaad vrij. In de lente van 2004 bereikte hij vanuit Tibet de top van Mount Everest. Kort daarop vroeg Mazur of

EXPEDITIELEIDER

ARNOLD COSTER

THUIS IN NEPAL Waarom zou je drie keer Mount Everest beklimmen? “Eigenlijk heel simpel: omdat het werk is”, zegt Arnold Coster (36). De afgelopen jaren ging hij acht keer als expeditieleider naar de hoogste berg ter wereld - drie keer bereikte hij de top. Sinds 2004 woont hij in Kathmandu. hij expeditieleider wilde worden op Cho Oyu. Dit keer waren er geen vrije dagen meer; hij nam ontslag en vertrok voor de tweede keer in zes maanden richting Tibet. Toen hij na een succesvolle expeditie thuiskwam, belde zijn voormalige baas: wilde hij misschien terugkomen als freelancer? “Dat was natuurlijk de ideale combinatie: hier als freelance

grondboorder aan de slag en tussendoor twee keer per jaar op expeditie. Nou ja, tegenwoordig dus vijf of zes keer per jaar.” De afgelopen jaren leidde Coster acht Everest-expedities; drie maal bereikte hij de top. Daarnaast beklom hij vijf keer Cho Oyu, bereikte hij de toppen van onder meer Lhotse, Baruntse en Muztagh Ata.

Tien keer stond hij op de top van een achtduizender - vaker dan welke andere Nederlander. “Het zijn wel telkens dezelfde bergen. Er zijn Nederlanders die meer verschillende op hun naam hebben”, zegt hij daar zelf over. Die bescheidenheid is tekenend: ondanks zijn succes is hij als klimmer vrijwel onbekend. “Ik heb ook niet zo’n behoefte om bekend te zijn. Eigenlijk vind ik het allemaal een beetje onzin.” Daar komt nog bij dat Coster niet zo vaak in Nederland is. Sinds een aantal jaar woont hij met zijn Nepalese vrouw Maya Sherpa in HOOGTELIJN 5 -2012 |

ns: moet “Ik denk ook wel ee verest” E r a a n r e e w l a u o n ik Kathmandu. “Ik ben ooit eens naar Nepal gegaan en ik ben er eigenlijk nooit meer weggegaan.”

Trouwen “Ik had Maya in 2003 al eens gezien. Een jaar later waren we samen op Cho Oyu; zij werkte als klimsherpa voor ons lokale trekkingbureau. Nog een jaar later waren we samen onderweg op Lothse en daarna nog een keer op Cho Oyu.” Daten met een Sherpa bleek een culturele uitdaging te zijn. “In Nepal bestaat daten eigenlijk niet. Je gaat verloven en dan trouwen - verder kan er niks. Je kan bijvoorbeeld niet zomaar even met je vriendin naar de film. Er moet altijd iemand mee om te controleren dat je niks verkeerd doet. Dat ging dus allemaal heel moeilijk. Op een gegeven moment was er wel een tante die wat flexibeler was. Dan deden we net alsof we bij haar op familiebezoek gingen en hadden we net iets meer bewegingsvrijheid.” Hij lacht: “Het hele systeem is gebaseerd op uithoudingsvermogen. Je moet niet na zes maanden denken: laat maar zitten. Als je het wilt, dan moet je er echt voor gaan.” Het stel trouwde in 2006. “We hadden alles bij elkaar al 150 dagen bij elkaar in een tent gezeten, en een expeditie is een verdraaid goeie test voor je relatie”, zegt Coster. “Maar ja, toen vroeg zij dus: ‘Wil je klein of groot trouwen?’ Dus ik zeg: ‘Doe maar groot,

want dan ken ik direct iedereen.’ Toen kwamen er ineens 1500 mensen op onze bruiloft. Maya’s vader is groot-grondbezitter, een soort herenboer in de Solu vallei. Haar familie heeft vreselijk veel aanzien, dus alle mensen uit de omgeving kwamen opdagen. Nou ken ik nog niemand.”

Chaos “Kathmandu is een geweldige plek, maar het is ook één grote, ongeorganiseerde chaos. Mensen vragen me wel eens hoe ik kan wonen in een stad waar het zo’n grote bende is, maar als je er langer woont, begin je in die chaos toch een beetje structuur te ontdekken. Er zijn heel veel verschillende bevolkingsgroepen, heel veel verschillende culturen. Dat is een van de leuke dingen: Nepalezen komen voortdurend mensen met andere gebruiken en andere culturen tegen. Daar gaan ze heel flexibel mee om.” Coster vertelt dat Nepalezen hem daardoor ook vrij makkelijk accepteren. “Het zit in de Hindoe- en Boeddhistische cultuur dat een gast altijd welkom is. Er zijn wel wijken in Kathmandu waar nooit een buitenlander komt, daar word ik echt nagestaard, maar in mijn eigen buurt valt het reuze mee.” “Wij wonen in een betere wijk van Kathmandu, op de middelste etage van een huis met drie verdiepingen.” Coster legt uit dat op iedere verdieping een andere familie woont. “Daardoor heb je

eigenlijk altijd inloop. Er zijn constant mensen om je heen: buren, kinderen, familieleden. Vind ik eigenlijk wel leuk - ik ga ook met groepen op expeditie - en Maya is überhaupt niet opgegroeid met het idee dat je je eigen kamertje en je eigen stekje moet hebben.”

Religie Het leven in Nepal heeft ook aspecten waar je minder snel aan went. “Een simpel voorbeeld: ik denk dat ongeveer tachtig procent van alle huwelijken in Nepal gearrangeerd is. Dat is in onze ogen natuurlijk heel vreemd. En je hebt in Nepal bijvoorbeeld ook polygamie; dat je met meerdere vrouwen kunt trouwen. Ik heb een aantal aangetrouwde ooms met nog veel meer aangetrouwde tantes.” “Er zijn ook dingen waar je gewoon aan mee moet doen, ook als je het niet helemaal snapt. Wij houden in ons huis bijvoorbeeld

Een vervelend incident rechtzetten Het Amerikaanse tijdschrift Outside schreef begin deze zomer dat Coster na een ongeluk met een van zijn Sherpa’s zou hebben geweigerd borg te staan voor de kosten van een helikopterevacuatie. Het blad citeerde expeditieleider Melissa Arnott van het concurrerende RMI Expeditions.“Ik zei hem dat hij me in m’n ogen moest kijken en zeggen dat het leven van z’n Sherpa geen vijfduizend dollar waard was”, aldus Arnott. “Het is duidelijk dat Arnott niks van me weet, anders had ze dit nooit gezegd”, reageert Coster. “Ik ben getrouwd met een Sherpa en ik ben niet één of andere gids die zodra ze op de top hebben gestaan in een heli weer naar een mooi hotel in Kathmandu vliegt. Al onze Sherpa’s kennen mij persoonlijk en het zijn ook vrienden van me. Ik had desnoods de redding zelf betaald.” Coster vertelt dat hij ‘hels’ was toen hij het verhaal van Arnott las. “Ik heb echter besloten niet te

46 |

HOOGTELIJN 5 -2012

reageren. Summit Climb heeft contact opgenomen met Outside en zij publiceren binnenkort een artikel over wat er echt is gebeurd.” “Een van onze Sherpa’s Lakpa Nuru is op 7200 meter, in de buurt van Kamp 3, door steenslag geraakt op zijn hoofd. Andere Sherpa’s van ons team waren ter plaatse en hebben hem onmiddellijk naar beneden gebracht. Ik ben met Sherpa’s en zuurstof uit Kamp 2 omhoog gegaan om te assisteren”, vertelt Coster. “Terug in Kamp 2 stond de hele ‘show’ al klaar, ongeveer honderd man met camera’s et cetera. Melissa Arnott was daar ook. Zij vertelde mij dat ze verpleegkundige is en ze vroeg of ik hulp kon gebruiken. Natuurlijk heb ik haar hulp niet afgeslagen, ik ben tenslotte geen arts en kon op dat moment alle hulp gebruiken. Intussen was ook een arts ter plaatse en samen hebben we Lakpa Nuru onderzocht. We kwamen unaniem tot de

conclusie dat hij serieus hoofdletsel had en dat het beter was om hem zo snel mogelijk te evacueren. Melissa heeft radiocontact opgenomen met de Himalayan Rescue Association in het bassiskamp en die vertelden dat er voor 5000 dollar een helikopter ter beschikking was in Lukla. Ik heb mijn agent in Kathmandu gebeld om dat financieel te regelen - een helikopter vliegt in Nepal niet zonder betalingsgarantie en verzekeringen zijn maar heel beperkt. Later bleek die helikopter 15.000 dollar te kosten, en toen ontstond er wat heen en weer gebel over de werkelijke kosten van de heli. Er is nooit sprake van geweest om geen heli te sturen, maar er moest natuurlijk wel 15.000 dollar op tafel komen. Dat duurde ongeveer dertig minuten en Lakpa is nog die zelfde dag naar een ziekenhuis in Kathmandu gevlogen. Het gaat hem goed Hij is er met een kaakfractuur vanaf gekomen en is weer bijna helemaal de oude.”

Hij laat een aantal gevlochten touwtjes zien die hij om zijn nek draagt: “Voor ik vertrek, ga ik in Kathmandu naar een Lama om me te laten inzegenen. Dan krijg je dit soort touwtjes. Dat heeft voor mij niet met geloof te maken; het is respect voor de Nepalese cultuur. Hij telt de touwtjes: “Na verloop van tijd breken ze vanzelf. Dit is van één jaar.”

Drukke agenda

ieder jaar een ‘puja’, een religieuze ceremonie om kwade geesten je huis uit te krijgen. Dan komen er een paar Bwoeddhistische priesters die zo’n geest oproepen. Daarna kneden ze uit boter en tsampa - dat is een soort meel - een beeld van Maya en mij en proberen ze die geest in de maling te nemen door hem naar dat beeld te sturen. Aan het eind van de ceremonie wordt dat beeld letterlijk naar buiten gekieperd. Dan is het ongeluk weer voor een jaar je huis uit.” Coster geeft nog een voorbeeld: “Ik werd een keertje ziek nadat ik in m’n eentje over een bergpas was gelopen. Dan komen ze met een monnik aanzetten, omdat ze denken dat het door een geest komt. Ik denk zelf eigenlijk dat het voedselvergiftiging uit een of ander theehuisje was, maar het zijn dingen die je gewoon moet respecteren. Dat is de cultuur van Nepal.” Expedities in Nepal beginnen vrijwel zonder uitzondering met een puja in het basiskamp en een inzegening in een Boeddhistisch klooster om geesten op de berg gerust te stellen, vertelt Coster. “Ik wil niet zeggen dat ik daarin geloof, maar ik geloof wel in het nut van een puja. Het is ook een goeie manier voor je team om een beetje bij elkaar te komen voordat je met elkaar iets moeilijks gaat doen. Het zou ondenkbaar zijn dat ik in Nepal een berg beklim zonder puja - alleen al om de cultuur te respecteren. Ik ga nu naar Muztagh Ata. Daar doen ze dan toevallig geen puja omdat het moslims zijn, maar ik hang wel gebedsvlaggetjes op. Het is een soort traditie. Het hoort er voor mij gewoon bij.”

Coster somt op hoe zijn jaar er uitziet: “Ik ben dit jaar in februari begonnen in Afrika. In maart kwam de voorbereiding voor Everest; begin juni was ik terug. Nu heb ik drie weken rust, daarna vlieg ik vrijdag naar de Muztagh Ata. Na afloop daarvan ga ik als het goed is weer naar Afrika rotsklimmen op Mount Kenia - en in het najaar staat een expeditie van 45 dagen naar Sisha Pangma in mijn agenda. Dan heb ik drie dagen vrij en vervolgens ga ik naar Baruntse of Ama Dablam.” “Het is moeilijk voor te stellen, maar je went eraan. Je leert ook dingen bij. Goed eten bijvoorbeeld, zorgen dat je niet te dun aan het seizoen begint. In de loop van het jaar verlies ik ongeveer tien kilo, dus ik moet zorgen dat ik in de winter een beetje aansterk. Aan het eind van het seizoen ben ik vooral mentaal vermoeid. Je hebt constant andere mensen om je heen. Dan kan het best moeilijk zijn om een goed humeur te hebben en altijd een luisterend oor te zijn. Uiteindelijk zie je ook altijd dezelfde problemen terugkomen. Dan denk ik ook wel eens: moet dat nou? Had je niet een beetje beter voorbereid hierheen kunnen komen?”

Gewone baan “Ik denk ook wel eens: moet ik nou alwéér naar Everest? Als je me vraagt: ‘Waarom zou je drie keer Mount Everest beklimmen?’, is het antwoord ook eigenlijk heel simpel: omdat het m’n werk is. De berg zelf is niet meer zo’n uitdaging. Het is een beetje raar om te zeggen, maar Everest is eigenlijk gesneden koek. Dan denk ik: goh, ik zou eigenlijk wel een keer ergens anders heen willen. Er is tegenwoordig wel een heel groot verschil tussen de noorden zuidkant van Mount Everest. De zuidkant is veel commerciëler, zeker nu er steeds meer nieuwe regels zijn in Tibet en het moeilijker wordt een klimvergun-ning vanuit het

Wie is… Arnold Coster Arnold Coster (Schiedam, 1976) begon op zijn vijftiende met klimmen in de Verdon in Frankrijk. Als zeventienjarige beklom hij Mont Blanc. “Dat was m’n eerste alpiene ervaring”, vertelt hij. In de daaropvolgende jaren beklom hij verschillende beroemde en moeilijke Alpenroutes, waaronder de noordwanden van de Droites en de Matterhorn. Na een aantal tochten in Zuid-Amerika beklom hij in 2003 Manaslu, zijn eerste achtduizender. Sindsdien werkt hij als expeditieleider voor het Britse bedrijf Summit Climb. Hij stond tien keer op een achtduizender: drie keer op de top van Mount Everest, vijf keer op Cho Oyu en daarnaast nog op Manaslu en Lhotse. Coster is getrouwd met Maya Sherpa en woont in Kathmandu. In 2010 kregen zij een dochter Roos Dawa.

Klim C.V. 2004 2004 2005 2007 2007 2007 2008 2009 2009 2010 2011 2011 2012

Mount Everest (8848 m), via noordzijde Cho Oyu (8201 m), via noordzijde Cho Oyu (8201 m), via noordzijde Mount Everest (8848 m), via noordzijde Muztagh Ata (7546 m), via Tashi Route Cho Oyu (8201 m), via noordzijde Khan Tengri (7010 m), south-west route Cho Oyu (8201 m), via noordzijde Baruntse (7011 m), zuid-oostgraat Muztagh Ata (7546 m), via Tashi Route Cho Oyu (8201 m), via noordzijde Baruntse (7011 m), zuid-oostgraat Lhotse (8586 m), westelijk couloir (normaalroute)

noorden te krijgen. Als klimmer ga ik liever naar de noordkant, gewoon om het hele gedoe in het zuiden te vermijden. De zuidkant is een circus van dure expedities die daar de hele show runnen. Dat vind ik als klimmer heel irritant. Die expedities bestaan naar mijn mening ook voornamelijk uit niet-klimmers. Het zijn rijke mensen die een trofee willen kopen. Maar ja, die mensen hebben het wel voor het zeggen.”

Dromen Zijn er voor iemand die negen maanden per jaar op expeditie is eigenlijk nog dromen of uitdagingen? Coster lacht. “Ik heb toevallig van de week een goed aanbod gehad om naar de noordkant van K2 te gaan. En ik droom bijvoorbeeld van het oversteken van Antarctica. Ik zou ook wel nieuwe routes willen openen. Er is een enorme lijst met goed betaalbare, niet al te hoge trekkingpeaks met moeilijke beklimmingen. Daarvan is een gedeelte zelfs nog onbeklommen. Dat zijn mooie tochten, maar ik heb dezelfde problemen als iedereen: ik moet geld en tijd zien te vinden. Op dit moment leef ik vooral de dromen van andere mensen. Cho Oyu, Shisha Pangma, Muztagh Ata, Everest: het is gewoon werk geworden. HOOGTELIJN 5 -2012 |

M KLIM

ROPA U E IN

FASCINEREND

METEORA

GASTVRIJ GRIEKENLAND 48 |

HOOGTELIJN 5-2012

TEKST EN FOTO’S MARTIN FICKWEILER | HOOGTELIJN 5-2012 |

Al een paar jaar staat het Griekse Meteora hoog op mijn verlanglijst van te ontdekken klimgebieden. Anders dan normaal is mijn interesse niet zozeer gewekt door het gesteente of de routes, maar is het de ambiance die mij verleid heeft het gebied een bezoek te brengen.

oen ik gevraagd werd deze serie over klimgebieden in Europa te maken, schoot Meteora me bijna als eerste te binnen. Tijdens een eerder bezoek aan Griekenland, tien jaar geleden, waren mij foto’s onder ogen gekomen van prachtige rotspilaren met daarop eeuwenoude kloosters. Niet in de laatste plaats omdat de Grieken wel wat toerisme kunnen gebruiken, besloot ik dat de tijd gekomen was naar het Griekse af te reizen. Bij een kleine inventarisatie onder de klimmers in mijn directe omgeving bleek niemand er ooit te zijn geweest. Op internet is er niet veel recente informatie beschikbaar en ook de reputatie is dat van een klassiek, slecht behaakt en wellicht ingeslapen gebied.

Conglomeraat Thuis op de kaart bleek Meteora een relatief klein gebied te zijn, maar eenmaal aangekomen is het aanbod aan avontuurlijke routes enorm groot en gevarieerd. De rotsformaties bestaan uit conglomeraat, een steensoort waar slechts weinig klimmers heel erg vertrouwd mee zijn. Conglomeraat typeert zich door kiezels in het gesteente waarvan vooraf lastig te bepalen is hoe vast ze zitten. Dat maakt het klimmen een stuk intenser dan gebruikelijk. Door de bijzondere steensoort, grote haakafstanden en de beperkte mogelijkheden om zelf materiaal te plaatsen duurt het even voor je, je onverdeelde aandacht kunt richten op de wonderschone beloning voor al het geploeter. Bij een beklimming in Meteora ben je namelijk nooit ver verwijderd van de bekloosterde torens die het gebied zijn mysterieuze charme geven.

Fascinerende kloosters Gaandeweg blijkt dat met name de klassieke routes vaak genoeg geklommen zijn om de meeste losse kiezels te doen verdwijnen. Ook is er de laatste tijd een aantal sportklimroutes geopend, wat het gebied even aantrekkelijk maakt voor de klimmer die wat minder spanning of meer afwisseling ambieert. Al met al is Meteora door de fascinerende kloosters, de mooie rotsformaties en de Griekse gastvrijheid van mijn verlanglijst gepromoveerd naar de lijst ‘meest bijzondere klimgebieden van Europa’.

Martin Fickweiler heeft al zijn ervaringen met klimmen in Europa gebundeld in een nieuwe lezing. Martin bewijst dat je voor ultiem klimgenot niet per se hoeft af te reizen naar een ver en exotisch oord (of naar de Alpen). Aan de hand van inspirerende verhalen en fraaie sfeerbeelden wijst hij je de weg naar Corsica (FR), Elbsandstein (DL), het Peak District (GB), Fairhead (IE) én Meteora (GR). Wie weet het begin van een mooi klimavontuur. Meer informatie? Mail naar martin@bigwall.nl. Of bel Martin via 06 247 469 46.

50 |

HOOGTELIJN 5-2012

Klimmen in Meteora De beste tijd om naar Meteora te gaan is in het voor- en najaar. In de winter kan het op zonnige dagen erg goed zijn om te klimmen, maar de kans op sneeuw is minstens zo groot. Het gebied leent zich ook prima voor een kort bezoek tijdens een vakantie of rondreis door Griekenland. Omdat het zo’n speciale omgeving is, zullen minder in klimmen geïnteresseerde medereizigers zich ook prima vermaken.

Reis Vliegen naar Athene of Thessaloníki en dan met een huurauto of bus naar Kastraki.

Accommodatie Camping Vrachos in Kastraki is een aanrader! Je hebt hier uitzicht op de rotsen, een verkoelend zwembad en mogelijkheden om de gril te gebruiken. Kom je zonder tent, dan behoort het huren van een caravan tot de mogelijkheden. www.campingmeteora.gr

Rots & routes Meteora bestaat uit conglomeraat en de routes zijn maximaal 350 meter hoog. Naast het enorme aanbod lange, avontuurlijke routes beginen ook langzamerhand de goed behaakte sportklimroutes in aantal toe te nemen. Daardoor zal Meteora interessanter worden voor een breder georiënteerde groep klimmers.

Materiaal In de jaren ‘80 van de vorige eeuw waren cams en magnesium een taboe in Meteora, maar tegenwoordig gaat niemand meer zonder op pad. Voor het klimmen hier heb je nodig: • 1 set cams (bijvoorbeeld Black Diamond Camalots 0.5 t/m 4.0); • 1 set nuts; • 15 setjes; • dubbeltouw; • helm

Documentatie • Meteora karte, Heinz Lothar Stutte Verlag • Meteora band I, Stutte & Hasse, ISBN 3-922066-02-X • Meteora band II, Stutte & Hasse, ISBN 3-922066-05-4 Deze documentatie is verkrijgbaar via www.pizbube.ch

Andere activiteiten In Meteora zijn hele mooie wandeltochten te maken. In de Meteora topo band I staan er een aantal beschreven. In Meteora kun je - met respect voor natuur en andermans eigendommen - vrij klimmen en wandelen. Er gelden geen speciale milieumaatregelen en je hoeft geen vergunning te hebben.

HOOGTELIJN 5-2012 |

est r e v E r a a n Van Ötztal

EEN HEL OP GROTE HOOGTE Voor Eric Arnold ging een droom die hij al jaren koesterde in vervulling: het beklimmen van de Mount Everest. Maar de expeditie eindigde in een drama. 250 meter van de top moest hij, geteisterd door de wind, omkeren. “Het was een hel.”

ien jaar was ik in de ban van de Mount Everest. Alle Everestboeken in de lokale bibliotheek las ik van achter naar voren. In 2001 begon mijn ‘klimloopbaan’ met een C1-cursus in het Ötztal. Stapje voor stapje kwam de Everest vervolgens binnen bereik. Op de ‘waarom vraag’ heb ik nooit een goed rationeel antwoord kunnen geven. Een Everest-beklimming doe je puur en alleen om emotionele redenen. Het dient geen hoger doel. Ik ga omdat ik het leuk vind. Ik beleef de expeditie op de toppen van mijn emoties en geniet van de contrasten die dit met zich meebrengt. Het beklimmen van de Everest is naar mijn idee de overwinning van de emotie op de ratio.

Modaal jaarinkomen Het beklimmen van de Mount Everest is bepaald niet goedkoop. Mijn expeditie kost uiteindelijk € 26.000,-, bijna een modaal jaarinkomen. Daarmee behoor ik tot de prijsvechters aan de Nepalese kant van de Everest. Het is een astronomisch bedrag dat

52 |

veel mensen niet direct op hun bankrekening hebben staan. Ik ook niet. Het is niet voor niets dat mijn medeklimmers banen hebben als piloot, advocaat en succesvol ondernemer. Wat dat betreft is klimmen een elitaire sport die door blanke mannen wordt beoefend. Om te voorkomen dat ik veel schulden maak, is er maar één oplossing. Ik moet sponsors vinden. Dat valt allesbehalve mee: ik heb er een tweede baan aan. Collega-klimmers geven aan dat het nagenoeg onmogelijk is. Het beklimmen van de Everest is niet uniek: je bent niet de eerste of de jongste, de route is al beklommen. Afwijzing na afwijzing tast mijn zelfvertrouwen aan. Anderzijds, minder dan twintig Nederlanders stonden verspreid over ruim twintig jaar op de top. Lang niet allemaal probeerden zij media-aandacht te zoeken. Ik merk om mij heen dat heel veel mensen geïnteresseerd zijn in de beklimming van ‘het dak van de wereld’. Iedereen wil weten hoe koud het is en hoe je naar het toilet gaat op 8000 meter hoogte. Iedereen wil meedenken en meehelpen.

HOOGTELIJN 5-2012 | TEKST EN FOTO’S ERIC ARNOLD | HOOFDFOTO RALF DUJMOVITS

t altijd to eld heeft r e w r e a d a m n , e berg va gesproken De hoogst klimmers de Mount n a n v a v g n t i i d e l t e i e r b a r l e u v p po de pen is dag is de de top lo e r d a a g n a a e d l n va daarmee In fi den. Maar ngekend. r o o w t e s g e r d e i v e E jkh ijk of e werkeli r gevaarl e d n i m t de bizarr e ni k Eric klimming ervond oo d n ukte o t is een be a D zijn misl rden. n o a w v e g s a k a j l i e a en et r moeil tze Tjalm rstaand h e e J d n s O r e . d d n l a n de Arno derl ssen tege Ook de Ne a w . e e g i p t o i d t e e exp rslag op n ni or hun ve aard ware o g v o o k B j i r K e t . Pe eden mstandigh extreme o nl . v b k and.n www.rijnl

Toeval bestaat niet Anderhalf jaar duurt het om vier sponsoren te vinden die de expeditiesom betalen. MNO Vervat is een groot bouwbedrijf met roots in mijn regio Rotterdam. Als ik mijn sponsorplan kom uitleggen, vertelt de CEO over van alles en nog wat. Na ruim anderhalf uur zet hij zijn leesbril op en pakt mijn sponsorplan. Hij bladert totdat hij het gevraagde bedrag ziet: ‘dat vind ik te veel, maar de helft wil ik je wel geven!’ Wat beduusd blijf ik achter met de nog ongeopende laptop met presentatie. In het jaar daarop besluiten Basecamp Solutions en Lekkerkerker Rotterdam mij ook te sponsoren. Drie maanden voor vertrek heb ik iemand van Everest-Interim op mijn voicemail staan. Hoopvol bel ik terug, om er vervolgens achter te komen dat de reden van het telefoontje een referentiegesprek is, waarvoor ik als contactpersoon genoteerd sta. Maar van het één komt het ander. Eigenaar Hein hoort mijn verhaal met pretoogjes aan, waarna de sponsoring volledig rond is. Toeval bestaat niet! HOOGTELIJN 5-2012 |

r terug in e t a l n e r u k i m o k p Helemaal o ik zie. e i d n i t n e t e t s r e ee Kamp 4 en duik ik d n uit e n a r t n i k i t s r a b Dan Voor het beklimmen van de hoogste berg van de wereld is een goede conditie onontbeerlijk. Maar er is geen handboek fit worden voor de Mount Everest. Je hoeft geen coopertest te doen voordat je aan de beklimming begint. In de voorbereiding sport ik gemiddeld zo’n tien uur per week. Toch heb ik niet het idee dat ik het maximale uit mijn training haal. Daarom schakel ik oud Ironman triathlon kampioen Frank Heldoorn in. Frank maakt na een intake een wekelijks trainingschema voor mij. Het regeert mijn levensritme de laatste vier maanden voor de expeditie. Ik krijg een schema opgestuurd waarin precies staat wat ik moet doen. Lopen, fietsen of zwemmen. Met hoge of lage hartslag, lang of kort of alles door elkaar. Mijn leven wordt heel overzichtelijk, Slapen, werken, sporten, eten. Ik vind het heerlijk. Was alles maar zo overzichtelijk. Vol vertrouwen reis ik af naar Nepal.

Engelbewaarder Ik heb een gezonde angst voor de Khumbu ijsval op de Mount Everest. Die verdwijnt als ik in de ijsval aan het klimmen ben. Wat een waanzinnige wereld. Tientallen meters hoge ijsmuren liggen tegen elkaar als een reuzedomino. Na weken van acclimatiseren gaan we op 15 mei omhoog voor onze summitpush. De dag voor vertrek uit basecamp ben ik gespannen. In de ijsval hangt een blok ijs ter grootte van een half flatgebouw. De toren komt los, de scheur wordt op het oog groter. Ik zoek een stil plekje op en vraag iets of iemand om mij goed gezind te zijn. Op 20 mei 2012 hoop ik op de top van de Mount Everest te staan. Na een rustdag in Kamp 2 klimmen we naar Kamp 3 halverwege de Lhotsewand. Dan blijkt dat we enorm geluk hebben gehad. Boven ons Kamp 3 is een ijstoren ingestort en naar beneden gekomen, die drie van de vier tenten heeft weggevaagd. Als we voor de topdag 19 mei hadden gekozen, dan was ik op het verkeerde moment op de verkeerde plaats geweest. Mijn engelbewaarder draait overuren. De tocht naar Kamp 3 gaat heerlijk. Ik geniet van de omgeving en het fenomenale uitzicht. Boven mij zie ik een onafgebroken sliert klimmers omhoog gaan voor een

54 |

HOOGTELIJN 5-2012

toppoging op 19 mei. In Kamp 3 moeten we hard werken om het kamp weer op te bouwen na de lawine.

Van droom tot drama De volgende dag verschijnt na zeven uur klimmen de Zuidcol (7950 m) om de hoek. Het is een kale vlakte. De meest desolate plaats die ik ooit in mijn leven heb gezien. De toppiramide van de Everest torent nog zo’n 900 meter boven de col uit. Het is 14.00 uur in Kamp 4 en het valt mij op dat er nog een lange rij klimmers richting top staat. Bovendien steekt rond die tijd een storm op. Als dat maar goed gaat. Om 20.15 uur kruip ik de tent uit om aan de toppoging te beginnen. Een paar honderd meter boven Kamp 4 zie ik al klimmers omdraaien, die voor ons zijn gestart. Met de moed der wanhoop begin ik maar met klimmen. De temperatuur is rond de -30°C, de windchill maakt het tegen de -65. Wat blijkt: de klimmers voor mij zijn van de lichting van 19 mei. Ze zijn in serieuze problemen geraakt en inmiddels al 24 uur bezig met hun topbeklimming. Kort na Kamp 4 komen we de eerste terugkerende klimmers tegen waarna nog vele volgen. Een jongen wordt door een aantal Sherpa’s naar beneden geholpen. Hij lijkt buiten bewustzijn. Zijn lichaam gaat als een lappenpop over de rots en ijs heen. Een andere man wordt omlaag geholpen terwijl hij nauwelijks nog in leven lijkt. Het lijkt wel oorlog. Andere klimmers zijn alleen en niet meer in staat om te bewegen. Een Aziatische jongen heeft in zijn hypothermie zijn stijgijzers uitgedaan en is gaan zitten. Ook draagt hij geen handschoenen meer. Het is misschien nog maar 20 minuten naar de relatieve veiligheid van Kamp 4, maar zonder hulp komt hij daar niet meer. De jongen heeft zich losgeklipt van het vaste touw, terwijl het toch knap steil is. Onze hoofdsherpa Jangbu en expeditiegenoot Dave geven hem een pil dexasmethason, tegen het hersenoedeem wat hij vermoedelijk heeft. Vervolgens helpen ze hem naar beneden. Hij is nauwelijks in staat om te bewegen. Helaas overlijdt hij alsnog in de loop van de nacht.

Harde wind en spindrift Door de enorme drukte zijn er lange wachttijden ontstaan voor de Hillarystep. Veel klimmers waren hier qua zuurstofvoorraad niet

Uitzicht op de Khumbu ijsval.

Het basiskamp na een lichte sneeuwbui.

op berekend, waardoor ze in de afdaling zonder kwamen te zitten. Vervolgens daalt hun klimtempo en zijn ze extra vatbaar voor hoogteziekte. In de middag sloeg het weer om, waarmee alle ingrediënten aanwezig waren voor een groot drama. Een drama dat inmiddels onafwendbaar is. De wind lost niet op. Tot aan de Balcony klim ik door de ‘triangular face’ enigszins in de luwte. Het terrein is steil, maar niet moeilijk. Daarboven begint de topgraat. Ik vrees de wind boven aan de Balcony. De harde wind en de spindrift zorgen ervoor dat in no-time een laag ijs op mijn sneeuwbril komt te staan. Zonder goggles priemen sneeuwkristallen in mijn oog. Tussen mijn oogleden komen stukken ijs ter grootte van erwten. Ik kan mijn ogen nauwelijks nog open houden. Doordat de wind verder aantrekt, wordt het zicht nog slechter.

In een overlevingsstand Ondertussen kom ik meer slachtoffers van de Everest tegen. Af en toe zie ik iets flikkeren in mijn hoofdlamp. Als ik dan dichterbij kom, blijkt het een reflecterende strip op een schoen of broek te zijn van een omgekomen klimmer. Achteraf gezien zijn dit misschien lichamen van klimmers van voorgaande jaren. Anderen zijn zo te zien recent overleden. Een van de klimmers ligt met zijn gezicht naar beneden, terwijl zijn hoofdlamp nog brandt. Een vrouw draagt geen zuurstofmasker meer. Het geeft haar letterlijk en figuurlijk een gezicht. Tegelijkertijd zit ik zelf in een soort van overlevingstand. Emoties dringen amper tot mij door. Ik registreer wel, maar kan het nauwelijks verwerken. De drang om te overleven is heel sterk. De dode klimmers zijn nog aan het vaste touw verbonden, waardoor de klimroute letterlijk over hen heen loopt. Emotioneel gezien wil ik iets voor ze doen, desnoods een arm om ze heen slaan. Ik weet echter dat het voor deze mensen al te laat is. Waar ik al bang voor was, gebeurt. Ik krijg de volle laag op de graat. De spindrift waait nu hard in mijn gezicht. In korte tijd vriest de luchtinlaat van mijn zuurstofmasker dicht. Op de graat is de wind zo sterk dat ik tot drie keer toe door de wind op mijn knieën wordt gedwongen. Dit gaat niet meer, dit wordt te gek. Ondanks de hoogte

van 8600 meter - nog maar 250 meter van de top ga ik terug. Om mijn teamgenoten te bereiken moet ik nu zelfs naar ze toe kruipen om niet weer omver geblazen te worden. Het zicht is hooguit nog 50 centimeter. Met gebaren besluiten we om terug te gaan. Helemaal op kom ik uren later terug in Kamp 4 en duik ik de eerste tent in die ik zie. Dan barst ik in tranen uit. Wat een hel was dit.

Ga je weer terug? Terug in Kathmandu schrijf ik in een internetcafé de afsluitende teksten voor mijn website. Een gevoel van teleurstelling overheerst. Het is niet gelukt. Het is op een drama uitgelopen. Doorgaan tijdens de toppoging was zonder meer onverantwoord geweest. Ik heb ook geluk gehad. Op de topdag, maar ook met de keuze van de topdag zelf. Als ik net als de vele collegaklimmers een dag eerder omhoog was gegaan, was ik getroffen door de lawine in Kamp 3. Of in de drukte van de 19e mei terechtgekomen. Is het glas halfvol of halfleeg? Statistisch was het niet eens een ongewoon jaar. Zo’n 500 klimmers bereikten de top, tien kwamen er om. Het enige verschil was dat er relatief veel op dezelfde dag overleden. In de weken na afloop van de expeditie lukt het mij moeilijk om het dagelijks leven weer op te pakken. Mijn gedachten worden in beslag genomen door de Everest. Mijn concentratievermogen is weg. Een film kijken of boek lezen lukt nauwelijks. Fysiek moet ik herstellen. Ik ben zeven kilo kwijtgeraakt, waaronder veel spiermassa. Als ik naar bed ga kan ik nauwelijks slapen, terwijl ik in de ochtend mijn ogen bijna niet kan openhouden. Ga je weer terug? Het is de vraag die iedereen mij stelt. Ik weet het niet. Zoals ik al eerder stelde, het beklimmen van de Mount Everest is de overwinning van het emotionele over het rationele. Misschien als de juiste spirit mij weer bevangt.

Volgens Eric Arnold is het beklimmen van de Everest de overwinning van de emotie op de ratio.

Het gevoel is weer goe d. Eric Arnold gaat in 2013 terug naar de Eve rest. Volg zijn nieuwe toppoging via www.ever est2013.nl

HOOGTELIJN 5-2012 |

Photos : ÂŠ Guillaume Vallot

Adapt...

LYNX

donâ&#x20AC;&#x2122;t compromise

Looking for a crampon that can do it all without compromise? The new LYNX offers multiple configurations and fits almost any boot, for outstanding performance on snow, rock, and ice.

Easily switch between mono or dual front points

Adjust point length to suit the terrain

LYNX Adaptable technical crampon for use on any terrain

AD-LYNX.indd 1

Compatible with any boot with heel welts

Learn how one crampon can do it all: www.petzl.com/LYNX

www.petzl.com

12/6/11 4:08 PM

STERKE VERHALEN n mee? ke k o t s t n e t e d t Wie heef

Materiaal is in de bergsport cruciaal. De juiste spullen kunnen het verschil maken tussen tobben of een mooi avontuur, zelfs tussen leven en dood. Deze sterke verhalen gaan over vergeten en kwijtraken.

aar het eerste verhaal gaat ook over verouderd materiaal. Kees Rovers heeft geïnvesteerd in toerski’s, maar het komt er maar niet van om ze te gebruiken. En als hij dan eindelijk met een groep op pad gaat, blijkt er een revolutie te zijn geweest: “Waar iedereen de breedste planken tevoorschijn tovert, daar vallen mijn ski’s op door hun slanke taille.” Kees laat zich eerst uitlachen, maar vervolgens niet kennen en slaat zich er dapper doorheen. De vierde dag gaat het mis. Zijn voorganger ‘krijgt een schitterende afdaling; ik krijg een lawine’. Dankzij training en een alerte reactie komt Kees heelhuids uit de lawine, maar zonder ski’s. Ondanks veel moeite komt slechts één antiek exemplaar tevoorschijn en moet Kees dus verder op een ‘monoslalomski’. Dat betekent klimmen en afdalen op één verouderde ski. En als klap op de vuurpijl blijkt de verzekering niet uit te keren, omdat zijn (vrijwel ongebruikte) ski’s meer dan zeven jaar oud zijn!

Doppel Roop Rob Muijsenberg, Anne Picard en Ron Bloksma zijn trouwe schrijvers en bergsporters die bij welk onderwerp dan ook een sterk verhaal uit de mouw kunnen schudden. Rob herinnert zich ‘een weekje ijsklimmen in Cogne’. Zijn Italiaanse vriend “heeft een ‘Doppel Roop’, zoals-ie dat op zijn Engels met een Italiaanse tongval zo mooi zegt.’ Maar na de aanloop blijkt dat de communicatie met hun Italiaanse gastheer voor verrassingen zorgt. “Eenmaal aangekomen heeft-ie de helft van een dubbel touw bij zich. Tja, want als hij en zijn Italiaanse vrienden gaan klimmen, hebben ze allemaal één helft van een ‘Doppel Roop’ bij zich...” Anne weet hoe het voelt als je in de Verdon 40 meter moet klimmen op blote voeten, omdat je boven op het relais je

klimschoentjes vergeten bent. Dat heeft een voordeel en een nadeel: “Ik moet zeggen dat ik nog nooit zo goed op m’n voeten gelet heb, maar ik klim de rest van de dag geen meter meer!” Ook Ron heeft ervaring met ‘vergeten’ en dat levert onvergetelijke anekdotes op. Soms luchtig, zoals die zomer in Schotland. “Oscar en ik blijken beiden een flesje DEET te hebben gekocht, een adequaat middel tegen de talloze en genadeloos toeslaande midgets.” Op zo’n trektocht neem je natuurlijk niet allebei zo’n fles mee en dus laten ze hem beiden thuis. “Bij ons eerste kampement wordt inderdaad de aanval door deze vreselijke beesten ingezet. Links en rechts de midgets wegslaand, vraag ik Oscar om mij de DEET aan te geven. ‘Maar jij zou die toch meenemen?’”

Porseleinen beker en zwaar bestek Een serieuzere ondertoon heeft het tweede verhaal van Ron. “Met drie vrienden besluiten we de noordoostwand te beklimmen van de Dôme du Miage.” Een serieuze tocht, waarvoor onder aan de wand gekampeerd moet worden. Veel te traag gaan de mannen op stap en dan “Na een uur checken we al lopende nog eens de materialen. Het blijkt dat we de tentstokken zijn vergeten!” Dit feit en de rommelige voorbereiding zorgen voor een diepgaande discussie, daar op de gletsjer. Het gaat over leiderschap en verantwoordelijkheid. “Ter plekke blijkt dat we geen heldere en duidelijke afspraken hebben over wie wat doet, wat beslist et cetera. Na een uurtje praten draaien we dan ook om. Een goede beslissing. Dankzij de vergeten tentstokken!”

Dat je ook teveel kunt meenemen heeft Ron ervaren toen hij in de winter de Pennine Way liep. Een kameraad zeulde een loodzware rugzak mee. “Nu was al bij het eten op de eerste dag gebleken dat hij gewoon een porseleinen bord en beker en zwaar bestek mee had. Op dag twee moesten we ingrijpen en zijn bagage deels verdelen. En ja hoor: vijf spijker- en ribfluwelen broeken. Voor elke dag een schone! En een grote fles Jägermeister. En die is geen meter meer verder meegenomen op de Pennine Way... Dit was de laatste aflevering van Sterke Verhalen.

TEKST ICO KLOPPENBURG | ILLUSTRATIE TOON HEZEMANS | HOOGTELIJN 5-2012 |

g n i l e k k i w t n o n i s i Geschieden

DE BERGSPORTCANON IN DISCUSSIE De georganiseerde Nederlandse bergsport, nu verenigd in de Koninklijke NKBV, bestaat dit jaar honderdtien jaar. Dat leidde tot de publicatie van de ‘Nederlandse bergsportcanon’ in de Hoogtelijn van april 2012. Wat zou een bergsporter moeten weten over de geschiedenis van het Nederlands alpinisme? Wat waren de belangrijke gebeurtenissen? Wie waren de meest markante bergsporters? Wat is het historische verhaal van de Nederlandse bergsport? De publicatie riep de nodige reacties op.

ulke reacties zijn niet onverwacht. Een canon is per definitie discutabel. De vraag is immers altijd waarom de naam van de ene persoon wel en van de andere niet genoemd is? Waarom de ene gebeurtenis wel vermelden en de andere niet? Charles Dufour heeft serieuze kritiek op de bergsportcanon. Vanaf 1973 was hij lid van de redactie en later hoofdredacteur van De Berggids, het tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Alpen Vereniging (KNAV), nu opgegaan in de NKBV. Hij stelde in 2002 met Robert Weijdert heel nauwgezet het jubileumboek ‘Bergland’ samen, 100 jaar nadat de Nederlandsche Alpen-Vereeniging was opgericht. Maarten Faas, een van de samenstellers van de bergsportcanon, gaat met hem in gesprek.

Onvergelijkbare prestaties Charles: “Mijn stelling is dat de beoordeling van alpinistische prestaties en het vervolgens opstellen van lijstjes met topalpinisten of topexpedities niet mogelijk is. De omstandig-

heden zijn ingrijpend veranderd. Kijk naar het materiaal, naar de beschikbare financiën en vrije tijd, maar ook naar de omstandigheden, zoals de toegankelijkheid in de bergen. Met andere woorden: het is onmogelijk de tochten zoals die door Roelie Roelfsma, Ronald Naar of Martin Fickweiler ondernomen zijn met elkaar te vergelijken. Dat moet je niet willen doen.” Faas: “Ik vind dat je daar een belangrijk punt hebt. Je ziet dit probleem in elke canon. We hadden eigenlijk geen open lijstjes moeten maken, maar een groep deskundigen moeten vragen: noem de vijf meest markante Nederlandse alpinisten. Dat was journalistiek in ieder geval beter te verantwoorden geweest. Nu hebben we belangrijke mensen gemist als Saskia van der Stoel, Hans van der Meulen en Roland Bekendam.”

De eerste vrouwenexpeditie Faas: “We kregen ook commentaar op het ontbreken in de canon van de eerste Nederlandse vrouwenexpeditie naar de Himalaya in 1988. Een team van vijf klimsters en een arts onder leiding van Frederike Bloemers bereikte de top van de 7290 meter hoge OostChamlang in Nepal.” Dufour: “De vrouwen van deze expeditie zijn terecht teleurgesteld. Bij terugkomst in Nederland werden ze zelfs door staatssecretaris Dick Dees van WVC ontvangen.”

1922-1935 1910

1937

Het eerste Nederlandse boek over alpinisme van Philips Visser.

Een van de klassiekers in de Nederlandse bergsportliteratuur.

58 |

De Karakorum-expedities van Philips Christiaan Visser (zittend 2e van links) en zijn vrouw Jenny VisserHooft (naast hem). Op de foto de expeditie van 1929.

HOOGTELIJN 5-2012 | TEKST MAARTEN FAAS EN CHARLES DUFOUR | FOTO’S ROBERT ECKHARDT, FREDERIEKE BLOEMERS E.A.

Op een mooie herfstnamiddag in 1964 nam Charles Dufour ten zuidwesten van de plaats Mustang in Nepal deze foto van twee bergen die zo’n belangrijke rol hebben gespeeld in de ontwikkeling van de Nederlandse bergsport: de Nilgiri (eerste zevenduizender door Nederlanders beklommen in 1962) en de Annapurna I (eerste achtduizender door Nederlanders beklommen in 1977).

Het gemis van de Nilgiri Dufour: “Ik vind dat er tenminste nog drie expedities in de canon hadden moeten staan. Namelijk de succesvolle Nederlandse Rakaposhi-expeditie in 1986 en de Jannu-expeditie in 1987, waarbij Ger Friele en Rudolf de Koning - na een geslaagde beklimming - bij de afdaling om het leven kwamen. Het team deed de extreem moeilijke noordwand. Voor die tijd, maar ook nu nog een zeer bijzondere prestatie. En wat denk je van de expeditie van Kees Egeler en Tom de Booy in 1962 naar de Nilgiri, 7061 meter hoog, in Nepal.” Faas: “Tom de Booy mengde zich in de discussie. Hij vindt, net als jij, dat op basis van deze expeditie ook de broers Van Lookeren Campagne een plaats moeten hebben in de canon. Op 19 oktober bereikten zij - Holger, Paul en Peter - met de Franse gids Lionel Terray en sherpa Wongdi de top. De eerste Nederlanders op een top boven de 7000 meter.”

De expedities van het echtpaar Visser Dufour: “Wat ik ook jammer vind, is dat Philips Christiaan Visser en zijn vrouw Jenny Visser-Hooft niet in de canon zijn opgenomen. Zij bezochten de Karakorum vier keer tussen 1922 en 1935. Zij organiseerden hun expedities zo dat een cartograaf van de Indian Survey hen vergezelde en onbekende gebieden in kaart kon brengen. Opmerkelijk en bijzonder was de betrokkenheid van Jenny Visser-Hooft als vrouw in die tijd.” Faas: “Wij kozen voor de expeditie van Sillem naar de Nun Kun in 1902. De redenering was: hij was de eerste Nederlander die richting de Himalaya trok en tot grote hoogte klom. De expedities van Visser waren internationaal van belang. Hij publiceerde over deze expedities in de vorm van zowel reisverhalen als van

wetenschappelijke publicaties. Bovendien was Visser een opmerkelijk alpinist. Dus hadden hij, zijn vrouw, zijn expedities en zijn Karakorumboeken een vermelding moeten krijgen in de canon.” Dufour: “Het boek ‘Boven en beneden de sneeuwgrens’ van Visser uit 1910 is het eerste Nederlandse boek over alpinisme en niet ‘De groote Verwildering’ van Den Doolaard. Zo denk ik dat ook het boek van Anton Colijn ‘Naar de eeuwige sneeuw van tropisch Nederland: de bestijging van het Carstenszgebergte in Nederlandsch Nieuw Guinee’ uit 1937 bij de ‘klassiekers van de Nederlandse bergsportliteratuur’ moet worden gevoegd.”

Teveel sportklimmen? Faas: “In het laatste deel van de canon staan maar liefst vijf vermeldingen van sportklimprestaties. Wel wat veel naar mijn smaak. Mooie prestaties, maar zijn ze wel bepalend voor de geschiedenis van de Nederlandse bergsport? We zullen zien. De bergsportcanon in 2062 zal er weer heel anders uit zien. Zouden deze prestaties er dan nog in staan? Ik betwijfel het. De bergsport ontwikkelt zich verder.” Dufour: “Mee eens. Ik hoop wel dat al de hier gesignaleerde omissies gecorrigeerd worden als de NKBV besluit om deze canon op haar website te plaatsen. Mijn boodschap is: vergeet vooral het historisch perspectief niet! Een traverse over de Zmutt- en Hörnligraat van de Matterhorn van Jenny Visser-Hooft met haar echtgenoot, onder leiding van de berggids Franz Lochmatter in 1919, lijkt misschien niet zo bijzonder. Maar ik zie de meeste vrouwelijke of mannelijke Nederlandse topalpinisten die route vandaag de dag niet in de uitrusting van die tijd tot een goed einde brengen.”

1988 De eerste Nederlandse vrouwenexpeditie, in 1988, naar de Chamlang (7319 m) in Nepal. Expeditieleider: Frederieke Bloemers. Deelnemers: Annet Boom, Gerda de Groene, Janka van Leeuwen, Marjolein Meere en Myra de Rooy.

1986 Mathieu van Rijswick op circa 6300 meter, tussen Kamp 2 en Kamp 3. De keten op de voorgrond is de zuidoostgraat van de Rakaposhi (route van de eerstbeklimmers). Op de achtergrond de Himalaya met de Nanga Parbat (8125 m). Tussen beide ketens de Indusvallei. HOOGTELIJN 5-2012 |

Foto: Globo Alpin

len e d n a w n e o h Sneeuwsc

MOOI, MAAR NIET

ONSCHULDIG

‘Wie kan lopen, kan ook sneeuwschoenwandelen ervaring of voorkennis is niet nodig’. ‘Bereik als nietskiër eenvoudig de hogere bergregionen’. Hoewel de wervende teksten voor sneeuwschoenwandeltochten voor een groot deel kloppen, komt er meer bij kijken dan bij zomers bergwandelen.

eg van drukke pistes, op eigen kracht via een zelf gekozen weg naar boven en van dichtbij genieten van een smetteloos wit bepoederd berglandschap. Op een mooie winterse dag trekken steeds meer sneeuwschoenwandelaars de bergen in. De laatste jaren heeft de activiteit zich in snel tempo tot één van de populairste wintersporten ontwikkeld. En terecht: je kunt sneeuwschoenwandelen op je eigen manier. Rustig een rondje om het dorp of meerdaagse tochten in alpien terrein. De klassieke bergwandelaar die tegen de kou kan zal in het sneeuwschoenlopen een prachtige aanvulling op de

60 |

HOOGTELIJN 5-2012 | TEKST KARIN BLOK EN HARALD SWEN

zomeractiviteiten vinden. Geen dure liftpas, simpele uitrusting, en met een normale wandelconditie kun je een heel eind komen. Wel komt er in de winter meer bij kijken in alpien terrein dan in de zomer.

Risico’s snel onderschat De benodigde techniek kun je snel leren en in elk wintersportoord zijn tegenwoordig sneeuwschoenen te huur. Aan paden of pistes ben je niet gebonden. Door die laagdrempeligheid en omdat het zo gemakkelijk lijkt, worden de risico’s van sneeuwschoenwandelen snel onderschat. Dat het niet altijd zo onschuldig en simpel is, blijkt uit ongevalscijfers. Elk jaar komen in de Alpenlanden mensen om tijdens het sneeuwschoenwandelen. De ongelukken zijn vooral het gevolg van lawines. Ook val- en glijpartijen en uit de hand gelopen, bewuste rutschpartijen eisen slachtoffers. Op door de wind samengeperste sneeuw, de zogenaamde ‘bruchharsch’, ga je makkelijk onderuit. Uitputting en onderkoeling - vaak veroorzaakt door verdwalen, weersomslag of onverwacht moeizame sneeuwcondities - en een incidentele val in een gletsjerspleet sluiten het rijtje.

Foto: Cynthia Ras Foto: Globo Alpin

De bergsporter die zich bewust is van de risicoâ&#x20AC;&#x2122;s en ze weet te herkennen, is op de goede weg. Wie nieuw is in de bergsport kan daarom het best zijn eerste sneeuwschoenervaring opdoen onder deskundige leiding. Naast de gebruikelijke zaken als oriĂŤntatie, weer, tochtenplanning in winters terrein en de specifieke looptechniek zal vooral de kennis over en omgang met lawines aangeleerd moeten worden.

Lawinegevaar In de zomer zijn lawines zeldzaam, maar in de winter moet iedereen die in meer dan 30 graden steil terrein komt er rekening mee houden. Zulk steil terrein is niet fijn lopen op sneeuwschoenen en je zult het over het algemeen proberen te vermijden. Het kan echter gebeuren dat de route er doorheen loopt of dat de hellingen rondom je route lawinegevaarlijk zijn. In de meeste wintersport-oorden kun je in het dal veilig op pad HOOGTELIJN 5-2012 |

hienveld 1-2 fc.adv 27.3.2003 14.33 B&R Pagina 1

marilena

Firmato digitalmente da marilena ND: cn=marilena, o=PUBBLIMARKET2, ou=PUBBLIMARKET2, email=marilena@pubblimarket2.it, c=IT Data: 2012.08.08 10:36:31 +02'00'

Hansjoerg Auer, Austria. Photo: Damiano Levati

WIJ Wij VERZETTEN verze en BERGEN bergen VOOR u U v r

ATHLETE TESTED. EXPEDITION PROVEN. BEST-IN-CLASS OUTDOOR GEAR AND APPAREL. The North Face ® Summit Series™ collection is comprised of equipment and apparel designed to withstand the planet’s harshest environments. Premier, authentic, technical, innovative: The North Face® Summit Series™ collection is built for those whose goal is to Never Stop Exploring™. The same ethos that is reflected in the attitude of all the team in these Summit Series™ Specialist locations. Carl Denig, Weteringschans 113-115 - Amsterdam Kathmandu, Oude Gracht 256-264 - Utrecht Kathmandu, Kleine Overstraat 57 - Deventer Kompas Outdoor World, Nobelstraat 12 - Heerhugowaard Outdoor and Travel Outfitters, Hogestede 4 - Roosendaal Schneider Outdoor, Verwerstraat 10/16 - Den Bosch Soellaart Outdoor & Wintersport, Kleine Houtstraat 53 - Haarlem Zwerfkei Buitensport, Jaap Bijzerweg 10 - Woerden

020 6262436 030 2341499 057 0616584 072 5714342 016 5528305 073 6144307 023 5323735 034 8421648

ist in SpecialSpecialist ineringen k e z r e v t r o rgsp bebergsportverzekeringen W.A. HIENFELD B.V.

W.A. Hienfeld b.v.

Postbus 75133

GUARANTEED TO KEEP YOU DRY

thenorthface.com

tnf+hienfeld.indd 1

OFFICIAL PARTNER

1070 AC Amsterdam

Postbus 75133, 1070 AC Amsterdam T 0031 (0)20 - 5 469 469 Telefoon 0031(0)20 - 5 469 469 F 0031 (0)20 - 6 427 701 Telefax 0031(0)20 - 6 427 701 E info@hienfeld.nl

E-mail

info@hienfeld.nl

Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden

Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden.

29-10-12 16:03

Foto Frank Husslage

of wordt er goed aangegeven wat mogelijk is. Ga je vaker buiten de gebaande paden, dan moet je het lawinebericht kunnen interpreteren, over de juiste uitrusting beschikken én er mee om kunnen gaan. Als dat te ver gaat voor je, kun je wellicht incidenteel met een berggids of Winterwanderführer een tocht doen. Wie alles zelfstandig wil doen, volgt een cursus waarin aandacht wordt besteed aan lawinekunde, het herkennen van gevaarlijke situaties en hoe je er vervolgens in het terrein mee om moet gaan. Je hebt er overigens niet veel aan als je de enige van de groep bent die een lawine-uitrusting bij zich heeft en die kennis heeft van lawinekunde!

Op door de wind sam engeperste sneeuw. de zogenaamde ‘bru chharsch’, ga je makkelijk on deruit

Een goede tochtenplanning Oriëntatie Ga je zelfstandig op pad, informeer dan van tevoren goed over de geplande tocht, zowel thuis (internet) als ter plaatste (VVV of gidsenbureau). De omstandigheden en sneeuwcondities zijn doorslaggevend. Plan tochten op basis van het niveau van de zwakste in je groep en zoek vooraf ook wat eenvoudiger alternatieven. Check voor je tocht het actuele weer- en lawinebericht en aarzel niet om je plannen om te gooien. Het is aan te raden één of meerdere lawine-apps op je smartphone te zetten. Veel markeringen zijn in de winter niet zichtbaar omdat ze met sneeuw zijn bedekt. Ook lopen winterroutes vaak anders dan de zomerpaden, voor zover deze überhaupt herkenbaar zijn. Winterkaarten waarop toerskiroutes, rustzones voor het wild en lawinegevaarlijke hellingen zijn aangegeven, zijn ook voor sneeuwschoenwandelaars geschikt. Kompas en hoogtemeter horen uiteraard bij je uitrusting. Een GPS kan zeer handig zijn, zeker als het zicht slecht wordt.

Tempo Het tempo ligt bij sneeuwschoenwandelen lager dan bij gewoon lopen. En vergeleken met toerskiën kost de afdaling relatief veel tijd. Reken voor de afdaling ongeveer 2/3 van de tijd die je nodig had om boven te komen. In vlak terrein, in diepe sneeuw, met tegenwind of als de groep erg moe is, kan de terugtocht nog veel langer duren.

Begin met kortere tochten met een gering hoogteverschil om te ervaren hoe jouw tempo en dat van je tochtgenoten is. Hou er rekening mee dat je in zachte sneeuw langzamer bent en dat zelf een spoor aanleggen veel meer energie en tijd kost dan lopen over een bestaand spoor.

Groepsamenstelling Ga niet alleen op pad, maar minimaal met z’n tweeën. Voor zwaardere tochten is vier personen zelfs beter. Anderzijds zijn grote groepen niet aan te raden in verband met lawinegevaar. Laat iemand weten waar je heen gaat en wanneer je denkt terug te komen. Hou onderweg constant het weer en je tijdsplanning in de gaten en pauzeer regelmatig. Keer, zeker bij verslechterende omstandigheden, tijdig om.

Kleding Kleding moet je warm en droog houden en beschermen tegen onderkoeling en bevriezing: een meerlagensysteem werkt het best. Voeg ten opzichte van de zomer extra lagen toe, bijvoorbeeld in de vorm van een bodywarmer en extra (dik) thermo-ondergoed. De meeste warmte verlies je via je hoofd, en een dunne bivakmuts of fleece hoofdband doet wonderen. Naast voldoende (reserve)kleding zit in je rugzak minimaal hetzelfde als in de zomer: oriëntatiemiddelen, eerstehulp-materiaal, GSM, zaklampje, zonnebrandcrème. Zorg voor genoeg (warm) drinken en neem een thermosfles van een liter mee.

Uitrusting Er zijn tientallen merken en modellen sneeuwschoenen en verschillende soorten bindingen. Wat voor jou het meest geschikt is, hangt af van wat je ermee wilt gaan doen en in welk soort terrein. Verdiep je in de verschillende types sneeuwschoenen, huur ze eerst een keer en probeer ze uit in het soort terrein waarin je ze wilt gaan gebruiken. De maat van de sneeuwschoen hangt van je gewicht af. Een paar (verstelbare) skistokken met grote tellertjes zijn onontbeerlijk. Voor alpiene sneeuwschoentoeren voldoen waterdichte (gevoerde) bergwandelschoenen goed. Gamaschen houden sneeuw uit je schoenen en je voeten droog. Een pieps, lawineschep en sonde zijn noodzakelijke extra uitrusting voor toeren in potentieel lawinegevaarlijk terrein.

Natuur en anderen Het bergmilieu is in de winter nog kwetsbaarder dan ’s zomers. Dit geldt met name voor het wild waar rustzones voor zijn ingericht die je beslist moet mijden. Hou op populaire paden rekening met de langlaufers en toerskiërs. Maak een eigen stijgspoor dat naast het spoor van de skiërs ligt, en pas ook op voor de snelle afdalers. Als je over skipistes loopt, blijf dan naast de piste of dicht bij de zijkant en pas op met het oversteken van de piste. HOOGTELIJN 5-2012 |

Falke Anz TK Comfort NL 100x285 mm_Layout 1 23.10.12 14:41 Seite 1

TREKKING COMFORT COMFORT = LOOSE FIT â&#x20AC;˘ KEEPS YOU COOL AND DRY

LOOSE FIT

Super lichtgewicht ondergoed in een comfortabele pasvorm van polypropyleen en polyamide in een double-face structuur voor een push-and-pull effect en zodoende een perfecte vochtregulatie. De schoudervulling in de shirts beschermt tegen drukpunten en wrijving door draagriemen. - Houdt het lichaam aangenaam droog dankzij perfect vocht-transport.

- Snelle droging door push- en pull technologie geintegreerd in 3-D structuur en klimaatzones.

- Optimale ventilatie dankzij de inzet van 3-D klimaatzones met open netstructuur.

- Optimaal draagcomfort dankzij ultra licht materiaal.

- Perfect naadloos draagcomfort dankzij 3-D rondbreitechniek.

- Optimale Bescherming en vermindering van frictie en drukpunten dankzij speciaal geplatsde protektoren.

- Optimale bewegingsvrijheid door ergonomische pasvorm.

Naamloos-1 1

29-10-12 15:56

Het einde van het touw zien en voelen

Op Outdoor 2012 bleek Edelrid de meest innovatieve van de hardware-fabrikanten te zijn. Bij hen ligt de focus nog meer op licht en veilig. Neem de Edelrid Nineteen G: een ultralichte karabiner van 19,5 gram. Een compleet setje weegt nog geen 50 gram. Ook het Edelrid Snipe 9,8/10 mm touw is onderscheidend. De laatste 7 meter van elk uiteinde is door een speciaal weefproces dikker dan de rest van het touw. Ook visueel wijkt dit deel af om de gebruiker op het naderende touweinde te wijzen. Juist, veiliger dus.

L I R E T A M & T K MAR Binnenkort op de markt Informatie: www.edelrid.de

Tijdelijk geen DEET nodig

Kleur geven aan trailhiking De Reforge eVent® van Teva, de aanvoerder van de nieuwe trail-collectie, is een uitgesproken schoen voor de trailhiker die de wereld wil laten zien waar zijn passie ligt. De vrolijke kleuraccenten zorgen voor nog meer lichtvoetigheid. En natuurlijk dragen de Shoc Pad™ (een binnenzool met extra demping) en het E-Brake systeem in de hiel (voor goede grip bij een afdaling) daar ook aan bij.

Prijs: € 129,95 Informatie: www.teva-nl.com

De Bug Shield Sporty 1/2 zip van Columbia is een shirt met lange mouwen en geïmpregneerd met een insect blocker. Het toeval wil dat hij aan den lijve is getest door een van de Hoogtelijnredacteuren. Die heeft goed nieuws te melden: het shirt is mooi vormgegeven, geeft geen chemisch luchtje af en zit heerlijk soepel. Maar er is wel een pesticide in verwerkt, permethrin geheten. Deze doodt alle insecten - ook de ‘goeie’ - en is net als alle pesticiden een grote vervuiler. Apart wassen van andere kleding staat duidelijk op het label. Na zeventig wasbeurten is het effect eraf en zit de permethrin ergens in het milieu. Dan komt de DEET-roller weer van pas.

Prijs: € 69,95. Informatie: www.columbia.com

Fris de winter in met Bergans

Wat direct opvalt aan de nieuwe collectie van Bergans of Norway zijn de frisse, vrolijke kleuren en de gedurfde contrasten. Het merk heeft overduidelijk zin in deze winter. Het onbetwiste hoogtepunt is het 3-laagse Stryn Jacket met Dermizax NX. Dit bekroonde topmembraan van Toray speelt ook dit seizoen een belangrijke rol in het shell kledingsegment en zet met zijn verbeterde ademende vermogen de norm voor moderne waterdichte jassen. De uiterst elastische en zachte stoffen zorgen voor een prettige pasvorm.

Prijs: € 539,38 Informatie: www.bergans.no

Stappers voor herfst en winter

Zin in flinke dagtochten en weekendtrips in de herfst en winter? Op de Bryce Mid WP, een lichtgewicht halfhoge wandelschoen van KEEN, kun je rekenen. Deze gestroomlijnde ‘stappers’ hebben een KEEN.DRY waterdicht ademend membraan. Het KEEN.ZORB (een foam-based schokdempende laag) zorgt voor direct comfort. De Bryce Mid WP is verkrijgbaar voor mannen en vrouwen, en behalve halfhoog ook in een lage versie (de Bryce WP).

Prijs: € 145,-. Informatie: www.keenfootwear.com

Een lichte en warme mummy

Hij oogt als een zware jongen, maar niets is minder waar. De Infinity 500 van Rab is een super lichtgewicht slaapzak, die je met zijn 875 gram met plezier op de rug draagt. Zeker als je weet dat hij je met dit gewicht optimaal warm houdt dankzij nieuwe Rab-technologie in het tijk en de vulling van 500 gram Europees ganzendons. Comfortabel te gebruiken tot -2°C, maar ook bij -9°C laat deze mummy slaapzak je niet in de steek.

Prijs: € 499,95 Informatie: www.rab.uk.com HOOGTELIJN 5-2012 |

gemarkeerd ^^^ wandelroute ^^^ gemar Het panorama in noordelijke richting: de Cumbre Vieja en de Caldera de Taburiente.

n e d n a l i E e h De Canarisc t n a k e t s t r a van hun zw

H T ONDER DE VOETEN IN LA PALMA Aan de zuidkant van La Palma liggen tal van vulkanen. De Ruta de los Volcanes verbindt de mooiste met elkaar. Een wandelroute door een zwartgeblakerd landschap, langs kraters waaruit de geur van rotte eieren opstijgt. Lopen door lavagruis is zwaar - twee stappen omhoog, een omlaag - maar na afloop overheerst het verlangen naar meer.

“Z

eg, die volgende uitbarsting, wordt die op korte termijn verwacht?” Het is ons letterlijk heet onder de voeten. Uit spleten in de grond stijgen onwelriekende dampen op. En misschien begint onze verbeelding ons parten te spelen, maar het gebulder van de wind lijkt op onderaards gerommel. We staan op 1900 meter hoogte, in een surrealistisch landschap van gitzwart lavagruis, en turen in de krater van de Duraznero. De wind doet ondertussen pogingen om ons omver te blazen. “Wist je dat sommige wetenschappers beweren dat bij een volgende uitbarsting de hele zuidpunt van La Palma in de oceaan verdwijnt?” “Dan hebben wij die zuidpunt

66 |

in ieder geval nog net op tijd gezien!”, merkt mijn wederhelft droogjes op.

Een uitbarsting over 200 jaar De zuidpunt van La Palma is één brok vulkanische (in)activiteit. ‘Tegen het einde van de wandeling heb je genoeg vulkanen gezien voor de rest van je leven,’ aldus onze wandelgids. Dat wagen we te betwijfelen. We volgen nu al enkele uren de ‘Ruta de los Volcanes’ en vallen nog steeds van de ene verbazing in de andere. De Lavas de Malforada, waar de Canarische dennen fraai afsteken tegen het zwarte en roodbruine gesteente. De tweelingvulkanen Deseada I en II, met de ‘Mirador de

HOOGTELIJN 5-2012 | TEKST EN FOTO’S MARIEKE VAN KESSEL

las Deseadas’. Het kostte wat moeite om het uitzichtspunt te bereiken, want lopen door lavagruis betekent twee stappen omhoog en één stap terug. Maar de beloning mag er wezen: een 360° panorama. We tellen vier, vijf vulkanen. Recht voor ons de rode Martín. Achter de horizon, zo hebben we gezien op de kaart, liggen de San Antonio en de Teneguía. Maar die bewaren we voor een andere keer. In tegenstelling tot wat onze wandelgids beweert krijgen we er maar geen genoeg van. En die volgende uitbarsting, zo horen we later in het bezoekerscentrum, wordt pas over 200 jaar verwacht.

rkeerd ^^^ wandelroute ^^^ gemarkeerd Uitzicht vanaf de Ruta de los Volcanes over de westkust van La Palma.

El Pilar

De geblakerde aarde van de Lavas de Malforada.

0 km

Mirador del Birigoyo

1 km

Pico Birigoyo

Route

De wandeling duurt 5 tot 6 uur en begint bij de parkeerplaats van El Pilar aan de LP-203. Je volgt de wit-rode markering van de GR131 en/of de bordjes ‘Ruta de los Volcanes’. Helder weer is een must, vanwege de spectaculaire vergezichten. Let op bij mist en regen. Ondanks de goede bewegwijzering kan de oriëntering problematisch worden. Het kan hier ongenadig hard (en koud!) waaien.

Reis

Vanaf Amsterdam is het ongeveer 4 uur vliegen naar La Palma. Er is ook een bootverbinding vanuit Tenerife. Een huurauto is onontbeerlijk.

GR 131

2 km

Ruta de los Volcanes Accommodatie

Hoyo Negro

In Santa Cruz de La Palma en Los Llanos de Aridane is volop keuze in hotels, appartementen en vakantiehuisjes. Kijk op www.lapalmaturismo.com

Duraznero

Documentatie

Deseada II

• La Palma, Klaus Wolfsperger, Annette Miehle-Wolfsperger, Rother Verlag, 2012 (ook verkrijgbaar in een Nederlandse vertaling) • www.lapalmaturismo.com • www.senderosdelapalma.com

Martín SAS Art Studio

De ‘ruta’ is makkelijk te vinden.

Deseada I

bergtop

dorp uitzichtpunt

GR 131

hut looprichting route wegen paden rivieren

Los Canarios

HOOGTELIJN 5-2012 |

De Övik Parka is een klassieke, lange donsparka van duurzaam G-1000 voor koude winterdagen. De capuchon is verstelbaar en kan worden verwijderd. Voorzien van diverse praktische zakken, waaronder fleecegevoerde voor warme handen.

De Barents Parka is een lange robuuste winterparka die ruim over de benen valt. Een perfect kledingstuk voor wisselend winterweer waarbij het Hydratic membraam beschermt tegen vocht en de Supreme Microloft-voering -voering je heerlijk warm houdt bij lage temperaturen.

Het klassieke robuuste donsjack Övik Jacket is gemaakt van slijtvast G-1000 Silent met een zachte, licht geruwde afwerking. Prettige inwendige beschermoverslag van fleece aan de kin en een afneembare capuchon. Voorzien van twee fleecegevoerde steekzakken en twee binnenzakken.

Dit zou jij kunnen zijn

Ga met ons mee op een 330 km lang Arctisch avontuur. avontuur Schrijf je in op

WWW.FJALLRAVEN.COM /POLAR

G-1000®

Waarschijnlijk het beste outdoormateriaal dat er bestaat Decennialang door en door getest tijdens talloze avonturen na een zweedse klimexpeditie in Groenland in 1966 werd duidelijk dat het aanbod van outdoorkleding op de markt zeer beperkt was. De oprichter van Fjällräven, Åke Nordin, maakte een klimjack van een uitzonderlijk duurzaam materiaal dat hij te zwaar vond voor lichtgewicht tenten. Het eerste Fjällräven jack was een feit. Na het impregneren van de stof met een combinatie van bijenwas en paraffi ne bleek het een perfect outdoorkledingstuk. Het materiaal kreeg de naam g-1000 (de g van Groenland) Groenland en de wax Greenland wax.

Duurzaam en veelzijdig De dichtgeweven stof (65% polyester en 35% katoen) in combinatie met de Greenland wax maakt het g-1000 materiaal buitengewoon duurzaam, uitstekend ventilerend en wind- en waterafstotend. g-1000 is bovendien muggenwerend en beschermt u tegen de alfa- en bètastraling van de zon. Perfect dus om de vrije natuur ongehinderd te ontdekken. Aanpasbaar Met Greenland wax kunt u de hoe-veelheid impregnatie van uw g-1000 kleding eenvoudig aanpassen aan verschillende weersomstandigheden en activiteiten.

Meer wax betekent een betere bescherming tegen wind en water. Impregnatie maakt de stof bovendien duurzamer. Minder wax resulteert in een luchtiger kledingstuk dat optimaal ventileert. Lees meer over de voordelen van g-1000 en het gebruik van Greenland wax op onze website www.fjallraven.nl allraven.nl.

www.fjallraven.n

Naamloos-1 1

17-10-12 14:19

ven e g f a l a a n g si k j i l e d i u d Een

MARKTOVERZICHT

LAWINEPIEPS Lawinepieps of LVS - twee termen voor het apparaat dat samen met schep, lawinesonde en airbag onmisbaar is voor iedere wintersporter die zich naast de piste waagt. Afgelopen winter is een aantal nieuwe modellen, waaronder enkele in een lager prijssegment, op de markt verschenen. Reden voor de Duitse DAV Sicherheitsforschung en het Zwitserse SLF voor een grote testronde. Boris en Roos Textor zetten de resultaten op een rij.

Hoe werkt een LVS? LVS is de afkorting voor het Duitse ‘Lawinenverschüttungssuchgerät’, een lawinezoekapparaat. In de volksmond beter bekend als ‘pieps’, wat weer de merknaam is van één van de fabrikanten. Omdat alle LVS op dezelfde frequentie uitzenden van 457 KHz ongeacht het merk, kunnen zenders van verschillende merken elkaar vinden. Belangrijk is te weten dat een LVS zo goed is als zijn gebruiker. Al heb je de beste LVS, als je er niet mee om kunt gaan vind je een lawineslachtoffer niet op tijd. Doe voor de start van het winterseizoen mee met een ‘piepszoekdag’ of oefen zelf met vrienden (altijd met je eigen LVS apparaat).

Eén, twee of drie antennes? Vroeger werkten LVS met één antenne. Alleen wanneer het slachtoffer horizontaal lag, was je er zeker van dat het signaal optimaal ontvangen werd. De huidige ‘drie-antenne technologie’ (zenden/ontvangen in drie vlakken: x-, y- en z-as) wordt inmiddels in bijna alle (top)modellen gebruikt. Een LVS kan hierdoor nauwkeuriger bepalen waar iemand onder de sneeuw ligt.

Het nieuwe model van Pieps - de Vector - heeft zelfs een vierde antenne die met behulp van GPS werkt. Er zijn nog steeds enkele modellen op de markt die met de verouderde één-antenne technologie werken. Deze goedkope modellen zijn zonder meer af te raden. Ortovox maakt gebruik van een zogenaamde ‘Smart Antenna’. Hierbij wisselt de LVS automatisch van antenne waardoor er altijd via de horizontaal liggende antenne uit wordt gezonden. Omdat dit de beste positie is om een signaal te vinden, kan een slachtoffer met dit type LVS in theorie sneller worden gevonden. De testresultaten laten zien dat Smart Antenna technologie in de praktijk nog problemen geeft.

Hoe zijn de LVS getest? De Sicherheitsforschung van de Duitse Alpenvereniging (DAV) en het SLF in Davos hebben afgelopen winter alle LVS uitvoerig getest. We zetten de uitkomsten van deze onderzoeken voor je op een rijtje.

TEKST BORIS EN ROOS TEXTOR | BEWERKING HARALD SWEN EN STEFAN BUIS | TEKENINGEN DAV | HOOGTELIJN 5-2012 |

tnf+hienfeld.indd 1

29-10-12 16:06

Stappen om (een) lawineslachtoffer(s) te vinden Bij lawineongevallen wordt het zoeken in vier fasen onderverdeeld: signaal zoeken, signaal volgen, fijn zoeken en lokaliseren. De vierde fase - het lokaliseren - is buiten beschouwing gelaten in de test, omdat dit een sonde vereist. Doordat een lawine meerdere slachtoffers kan maken, is het zoeken naar meerdere ingegraven personen (MVP genoemd) ook meegenomen in het onderzoek.

ontbreekt een eenduidige en stabiele aanduiding van de te volgen richting. In de tests is gekeken naar de werking van de apparaten bij zowel een horizontale als verticale zender (zie afbeelding 2).

Signaal zoeken In de eerste zoekfase - het signaal zoeken - is de reikwijdte van het apparaat van groot belang. Er is gemeten hoe snel de verschillende apparaten een zendsignaal vinden met behulp van de zendantenne in de x-, y- en z-richting (zie afbeelding 1). Bij de beoordeling zijn de resultaten van de drie metingen samengevoegd en wordt het gemiddelde weergegeven.

Afbeelding 2. Signaal volgen: hoe goed zijn de apparaten in het volgen van het signaal van een horizontale en een verticale zender?

Zoeken naar meerdere bedolven personen De lastigste situatie waar je voor kan komen te staan is wanneer meerdere personen tegelijkertijd onder de sneeuw liggen, Mehr Personen Verschütterung (MPV) genoemd. Naast de paniek en stress die het oplevert is het ook voor de LVS moeilijk. De verschillende signalen moeten immers allemaal gedetecteerd worden en duidelijk van elkaar onderscheiden worden. Bij de tests is gekeken of de apparaten de verschillende signalen überhaupt registreren (zie afbeelding 4) en of ze de gebruiker duidelijke aanwijzingen geven over het aantal zenders, de afstand en de richting (zie afbeelding 5). In de praktijk komt een MPV slechts bij ongeveer 10% van de lawineongevallen voor.

Fijn zoeken De derde fase - het fijn zoeken - begint wanneer men zich op circa 5 meter afstand van de bedolven persoon bevindt. Doordat de gebruikers de LVS in deze zoekfase vaak te snel bewegen, worden hier de meeste fouten gemaakt. Vaak oefenen en rustig blijven is het devies. Er is wederom getest met apparaten die zowel horizontaal als verticaal onder de sneeuw lagen (zie afbeelding 3). Ook is gekeken naar de snelheid waarmee de LVS reageren.

Afbeelding 1. Signaal zoeken: wat is de afstand waarop het eerste signaal ontvangen wordt bij drie verschillende posities van de zender?

Signaal volgen Als het signaal van het bedolven slachtoffer is gevonden, treedt de tweede fase in werking, die van het signaal volgen. Deze fase duurt tot ongeveer 5 meter voor je bij de bedolven persoon bent gekomen. Apparaten kunnen problemen vertonen aan het begin van deze zoekfase. Vaak

Afbeelding 3. Fijn zoeken: het bepalen van de locatie van het bedolven slachtoffer door het ‘aankruisen’ bij een horizontale (op 50 cm diepte) en verticale (op 2,5 m diepte) positie van de zender.

Afbeelding 4. Hoe goed herkent het apparaat een MPV-situatie?

Afbeelding 5. Hoe correct en gedetailleerd zijn de aanwijzingen?

Doe de LVS-check voor je op pad gaat Je hebt pas wat aan je LVS als de batterijen vol zijn en hij tijdens de tocht op zenden staat. Controleer met je groep voorafgaand aan elke tocht of ieders LVS functioneert en op zenden staat.

zijn apparaat op zenden. Zo wordt gecontroleerd of elk apparaat kan zoeken. Hierna worden alle LVS door de deelnemers op zenden gezet en weggewerkt onder de kleding.

lijk met een boog van tien meter afstand langs de controleur. Daarna schakelt de controleur terug op zenden en bergt de LVS onder zijn kleren op.

LVS check ontvangen

LVS check zenden

LVS check gadget

De controleur gaat op een afstand van 20 meter van de groep staan en zet zijn LVS op ontvangen. Vervolgens loopt iedereen afzonder-

Met de Pieps Checker test je snel, efficiënt en eenvoudig of jij en je tochtgenoten hun LVS aan hebben staan. Je loopt nooit meer het risico

Alle deelnemers schakelen hun LVS op ontvangen. De persoon die de check uitvoert - ‘de controleur’ - zet

dat je vergeet je LVS op zenden te zetten na de LVS-check in de ochtend. Prijsindicatie: € 19,95. In het kenniscentrum op de website van de NKBV is veel informatie te vinden over alles wat met lawines te maken heeft. Hoe schat je het lawinegevaar in, bereid je je erop voor en treed je op bij een lawineongeluk?

HOOGTELIJN 5-2012 |

Signaal zoeken

Signaal volgen

Fijn zoeken

MPV

LVS TEST Ga naar www.nkbv.nl voor de volledige testresultaten.

Reikwijdte van het apparaat (opgesplitst naar x/y/z-as)

Vinden van verticale zender

T = tijd. De snelheid waarmee de LVS bij fijn zoeken reageert.

Werking bij horizontale zender op 50 cm diepte

Werking bij verticale zender op 2,5 m diepte

Hoe goed wordt een MPV herkent?

Hoe duidelijk zijn de aanwijzingen?

+++

++++

+++

+++++

++++

+++++

+++

++++

+++

+++++

++++

+++

++++

+++

++++

+++

+++++

+ + + *1

+ + *2

+ + + *2

+++

+++++

+ + + *2

+++++

++++

+++++

++++

+++

+++++

++++

+++

++++

+++++

++++

+++++

++++

+++

++++

+++++

++++

+++

++++

+++

++++

+++++

++++

+++

+++++

+++

++++

+++++

++++

29/27/13m

Link

ARVA

Vinden van horizontale zender

29/24/11m

Evo3+

27/30/15m

DTS

34/10/10m

Tracker2

44/17/13m

MAMMUT

BCA

Axis

Element

47/23/18m

Ortovox

PIEPS

DSP

42/37/33m

Tour

44/32/31m

Freeride

25/7/15m

Patroller Digital

39/12/13m

3+ Version 11/12

41/26/19m

S1+

+ + + + + Zeer goed

53/32/24m

+ + + + Goed

+ + + Acceptabel

+ + Problematisch

+ Onvoldoende

*1 Selecteerpunten hebben een vals afstandsmaximum aangezien de LVS slechts over twee antennes beschikt. *2 Informatie met betrekking tot de MPV kan enkel door middel van een moeilijke SP-modus doorgegeven worden. Wie hiermee kan omgaan, kan de probleemsituatie goed oplossen.

72 |

HOOGTELIJN 5-2012

Uitkomsten Arva Link

Pieps DSP

De Link is het drie-antenne top-model van Arva en heeft voor de geoefende gebruiker handige extra functies. Prijsindicatie: € 360,-.

De DPS was de eerste LVS met drie antennes. Een goed apparaat dat vooral tijdens de signaalzoekfase prima functioneert. Prijsindicatie € 350,-.

Arva Axis

Pieps Tour

De Axis is vrijwel gelijk aan de Link, maar mist de extra functies voor ervaren gebruikers. Prijsindicatie: € 284,-.

De Tour is grotendeels identiek aan de DSP en wijkt alleen bij MPV iets af van zijn duurdere broertje. Prijsindicatie: € 300,-.

Arva Evo 3+

Pieps Freeride

De Evo3+ is het oudste model van Arva, maar heeft desondanks drie antennes. Een redelijke keus in deze prijscategorie. Prijsindicatie: € 227,-.

Een sterk één-antenne apparaat. Af te raden. Prijsindicatie: € 140,-.

BCA Tracker DTS

Een drie-antenne apparaat dat met verouderde technologie werkt. In de eerste zoekfase en bij MPV onvoldoende goed. Prijsindicatie: € 239,-.

De Tracker DTS heeft slechts twee antennes en is voor ongeoefende gebruikers lastig te gebruiken bij een MPV. Prijsindicatie: € 210,-.

BCA Tracker 2 De Tracker 2 is het topmodel van BCA met drie antennes. Voor ongeoefende gebruikers lastig te gebruiken bij een MPV. Prijsindicatie: € 320,-.

Mammut Element Deze vereenvoudigde versie van de Pulse is intuïtief te bedienen en een goede optie voor de beginnende of gelegenheids-gebruikers. Prijsindicatie: € 280,- .

Ortovox Patroller Digital

Ortovox 3+ Een relatief eenvoudig drie-antenne apparaat met zogenaamde Smart Antenna waardoor er altijd met een horizontaal signaal uitgezonden wordt als men onder de sneeuw ligt. Prijsindicatie: € 270,-.

Nieuwe pieps voor de winter In het seizoen 2012/2013 komen drie modellen op de markt. Deze zijn nog niet getest. We stellen ze kort voor:

Ortovox Zoom+ Het nieuwe instapmodel van Ortovox is leverbaar vanaf november 2012. Vergelijkbaar met de 3+, zonder markeefunctie. Beschikt ook over de Smart Antenna technologie. Met een eenvoudig af te lezen led-display en twee bedieningsknoppen is het model heel simpel in het gebruik. Met het oog op het gevaar van na-lawines is er een bewegingssensor ingebouwd die na 120 seconden terugschakelt op zenden. Prijsindicatie: € 199,- .

Ortovox S1+

BCA Tracker 3

Het topmodel van Ortovox scoort op bijna alle punten goed en beschikt ook over een Smart Antenna. Prijsindicatie: € 399,-.

Dit nieuwe model is 20% kleiner geworden en uitgerust met een zeer sterke processor die het zoekproces moet versnellen. Nieuw is de markeringsknop die zeer goed werkt bij een MVPsituatie. Deze LVS isoleert of registreert niet alleen de signaalfrequentie, maar ook de signaalsterkte beter. Door deze twee variabelen te meten moet de Tracker 3 nauwkeurig de verschillende signalen filteren. Prijsindicatie: € 350,- .

De uitgebreide testresultaten per apparaat zijn te vinden op In het kenniscentrum op www.nkbv.nl

Veilig de bergen ingaan, ook in de winter In de winter offpiste de bergen ingaan, je hoeft een tiefschnee skiër, toerskiër of sneeuwschoenloper niet uit te leggen hoe vrij en puur dat voelt. Maar de natuur is ook grillig. Onderschat nooit het lawinegevaar. De NKBV organiseert ook deze winter weer workshops Lawinekunde op het NKBVbureau in Woerden, waarin je onder meer leert hoe je een lawinebericht moet lezen. Daarnaast is kennis van lawines een belangrijk aandachtspunt in ons totale aanbod van sneeuwschoenen toerskicursussen (kijk ook op www.bergsportreizen.nl).

Documentatie Voor dit artikel zijn meerdere bronnen geraadpleegd: • Berg und Steigen 1/2012 update LVS-Gerätetest 2011/2012 • Berg und Steigen 1/2012 Mittelklasse-LVS suchen mehrere verschüttete • Alpin extra Lawine: Risikomanagement Januari 2008 • Upate LVS Gerätetest 2010/2011 Chris Semmel, Florian Hellberg DAVsicherheitsforschung • http://ortovox.com/3175-zoom-as-simple-as-necessary.html • http://pieps.at/de/lvs-geraete/vector

Pieps Vector De eerste vier antenne-LVS is meer dan een LVS, hij heeft ook een ingebouwde GPS (de vierde antenne). Bij een MVP-situatie toont de Vector direct de afstand tot de slachtoffers en brengt hij je naar de dichtstbijzijnde persoon via de kortste weg. Handig is dat het gevolgde zoekpatroon wordt vastgelegd door de GPS, waardoor je kunt zien waar in de lawinekegel je nog niet bent geweest. De Vector kan ook gewoon als GPS gebruikt worden. Prijsindicatie: € 500,- .

De auteurs

Boris en Roos Te xtor zijn broer en zus én beiden ge powderskiërs. Bo passioneerde ris is aspirant be rggids en woon Hij en Roos zijn t in Innsbruck. elke winter vijf tot zes maanden skigids. www.bo actief als ristextor.nl

HOOGTELIJN 5-2012 |

Begin- en eindpunt: de Hofpürgl Hütte.

am k u a s o G e j d Ron

IN DE GLOOIENDE SALZBURG We zijn nog geen tien minuten onderweg of de toon is gezet. “Oostenrijk heeft de hoogste kettingzaagdichtheid van de wereld”, stelt onze Neder-Oostenrijkse wandelgids Coen Weesjes. We gaan veel over de Oostenrijkers leren tijdens ons driedaagse wandeltochtje om de Gosaukam, een uitloper van de Dachstein in het noorden van Oostenrijk.

oen woont al jaren in Filzmoos, is er blijven hangen. Ooit begonnen als skileraar en nu ook in de zomer actief als wandelgids. Hij is een echte Neder-Oostenrijker, een Nederlander met Oostenrijkse tongval en een goed oog voor typisch Oostenrijkse gebruiken (allemaal een kettingzaag in de schuur) in relatie tot onze Nederlandse kijk op de wereld. Gedurende onze eerste hoogtemeters van

74 |

de dag worden we vergezeld door het zeurderige gejank van een kettingzaag. Verder horen we helemaal niks... en daar waren we nou juist voor gekomen, voor die rust. Het irritante gejank dient gelukkig een goed doel: brandstof voor de kachel. Best fijn, constateren we de komende avonden als we in de hut rozig tegen de fraai betegelde warme ‘Holzofen’ schurken. Ach, en na verloop van tijd hoor

HOOGTELIJN 5-2012 | TEKST EN FOTO’S MIEKE SCHARLOO

je het niet meer of houdt het gejank gewoon op.

Bauernkrapfen Het is dampig, zo nu en dan vallen er druppels. Regenjack aan, regenjack uit. Over glooiende groene heuvels laveren we tussen de koeien en hun vlaaien door richting de Wallehenhütte. En daar wacht ons een verrassing. We zijn nog wat

In de diepte de Gosausee. Bijzonder: steenbokken vechten het uit.

ACHTERTUIN VAN terughoudend als ons ‘Bauernkrapfen’ wordt aangeboden, maar gelukkig dringt Coen aan. Bauernkrapfen klinkt toch een beetje boers, als ravioli met een vulling van aardappels of zo, maar niets is minder waar. Het zijn een soort appelflappen zonder appel of oliebollen zonder krenten, maar wel met een berg poedersuiker. Om je vingers bij af te likken als ze net uit de olie komen! Onze buren op het bankje voor de hut spoelen ze weg met een halve liter bier, wij houden het braafjes bij koffie. We zijn pas net op weg.

Geneeskrachtig Via de Sulzenhals en de Sulzenschneid ons eerste topje deze tocht - boemelen we richting het Rinderfeld dat aan de voet van imposante kalkrotsen ligt. Het is een bijzondere combinatie: naar links golft het landschap lieflijk naar beneden; naar rechts stuit onze blik op afwijzende grauwgrijze rotswanden, slechts met zeer

veel moeite te beklimmen, verzekert Coen ons. Hij wijst ons ook op het kruipende naaldgewas. “Goed voor de ‘Latschbrennerei’. Ze halen er geneeskrachtige olie uit, een lucratieve zaak.” Ja, ja... denken wij nuchtere Nederlanders. Geneeskrachtig? Het is maar hoe je het verkoopt en waar je in gelooft. Na een verkwikkende nacht op ons Zimmerlager zijn we er de volgende ochtend klaar voor. Eerst zwaaien we de enigszins op onze lachspieren werkende ‘lama-expeditie’ uit. Wat moeten die dieren in vredesnaam dragen voor de deelnemende wandelaars? Even later gaan we ze achterna naar de Steiglpass. We hebben een lekker tempo, halen ze snel in en lopen dan op kop. Dat heeft zo z’n voordelen, constateren we, als we even later zomaar oog in oog staan met drie jonge steenbokken. Volkomen op hun gemak vechten de jonge mannetjes een

robbertje op een meter of tien afstand van ons, alsof ze een voorstelling geven. Ze richten zich op hun achterpoten op en laten zich dan met hun hoorns tegen elkaar aan vallen. Een dof geluid klinkt, als stokken die elkaar treffen. Keer op keer, tot ze er genoeg van hebben en over de helling weg dartelen. De stenen die ze daarbij lostrappen, bezorgen ons angstige tienden van seconden. Gelukkig veranderen ze net op tijd van richting.

Bevestiging Vanaf de Mitterkogel (2122 m), een vriendelijke grashelling waar we met een omtrekkende beweging opgelopen zijn, kijken we direct in de Almsee, 800 meter lager en direct onder ons. Bizar en ook wel een beetje eng. Zitten op het randje van deze afgrond durven we nog wel, maar staan... laat maar. Het is echt duizelingwekkend. Kijken we naar het noordoosten, dan zien we de gletsjers van de Dachstein. Best bijzonder, het zijn de meest noordelijk gelegen gletsjers van de Alpen. Naar beneden blijkt de vriendelijke grashelling toch steiler dan we op de heenweg hadden ervaren. Maar met wat zigzagjes komen we er weer gemakkelijk af en gaan we op zoek naar het wandelpad dat ons boven de Vorderer Gosausee langs naar de Gablonzer Hütte leidt. Eerst door onoverzichtelijke blokkenvelden, daarna HOOGTELIJN 5-2012 |

3 dagen films, lezingen, muziek, kunst en buitensport activiteiten

18, 19 & 20 JANUARI 2013

DUTCH MOUNTAINS FILM FESTIVAL Met onder andere een exclusief optreden van Biosphere, de Nederlandse Oscarinzending ‘Balans’, een kunstproject van de Biënnale van Venetië 2012 en de eerste sneeuwzekere trailrun in de lage landen.

dmff.eu voor meer info !

Stichting Moving Mountains Filmhuis de Spiegel Parkstad Limburg Theaters NKBV Snowworld Landgraaf VVV Zuid-Limburg gemeente Heerlen Provincie Limburg Huis voor de Kunsten Limburg stichting (H)ear kuS Nieuwe Nor

DMFF13_Hoogtelijn230x297_def.indd 1 tnf+hienfeld.indd 1

22-10-12 16:04 11:21 29-10-12

Rondje Gosaukam Vervoer Met de trein reis je vanuit Utrecht binnen 13 uur naar Eben im Pongau, vanaf daar moet je met de bus verder richting Filzmoos. Kijk voor de dienstregeling op www.bahn.com en de app Scotty Mobil. Voor meer info en tickets: www.treinreiswinkel.nl Met de auto is het een kleine 1000 kilometer. Vanuit het dorp Filzmoos kun je over een tolweg naar de Hofalm rijden of de Wanderbus nemen. Van half juni tot eind september pendelt deze dagelijks diverse keren tussen Filzmoos en Hofalm. Kosten: € 4,- per persoon. Met de Gästekarte kun je gratis meerijden.

Accommodatie In Filzmoos vind je alle soorten accommodatie, van eenvoudig pension tot luxe sporthotel. Kijk voor adressen op www. filzmoos.at. Onderweg verbleven wij in de Hofpürgl Hütte en de Gablonzer Hütte, beiden van de Oostenrijkse Alpen Vereniging. Zeker in weekends met mooi weer kan het er druk zijn, dus reserveren is raadzaam. • Hofpürgl Hütte: +43 6453 8304, +43 6763 7185 66 (mobiel), linz@sektion.alpenverein.at • Gablonzer Hütte: +43 6136 8465, office@ gablonzerhuette.at

In de Wallehenhütte smaken de ‘Bauernkrapfen’ overheerlijk. over een heerlijk glooiend pad met vergezichten over meer en gletsjers. Het uitzicht doet ons denken aan de Noorse fjorden: naaldbomen en - sorry Noorwegen - dreigende luchten boven een door steile hellingen ingesloten meer in de diepte. En jawel, wat horen we als we de bewoonde wereld weer naderen? Een kettingzaag. Zelfde toonhoogte, zelfde zeur. Kennelijk van hetzelfde merk? Coen kan daar geen uitsluitsel over geven. Maar het is een bevestiging van zijn stelling.

Stapglijden De Gablonzer Hütte ligt op een alm en is bereikbaar met een kabelbaan. Dat betekent drukte overdag en rust in de avond. Niet een honderd procent berghuttengevoel, maar wel vers voedsel in overvloed. De wiener-schnitzels zijn immens, net als de berg patat ernaast en de salade vooraf. Gelukkig hebben we Coen. De Gablonzer Hütte is, zo vertelt hij, het uitgangspunt voor een populair weekenduitstapje van Salzburgers. “Vrijdagavond naar de hut, al dan niet met de kabelbaan omhoog, zaterdag naar de Hofpürgl Hütte en dan zondag de etappe die wij vandaag hebben gedaan. Het is slechts een uurtje rijden voor ze. In wezen doen wij hetzelfde rondje, alleen zijn wij gestart bij de Hofpürgl Hütte en hebben we er onze eerste dag een lusje aan vastgeknoopt.”

De mijter Eindelijk staan we op met de lang beloofde zon. Eindelijk - op onze derde dag - hebben we ver zicht en daar genieten we van deze dag. Het eerste uur stapglijden we door de kleiachtige modder door struikgewas en over rotsen en almen met aan de linker-hand de rotspieken van de Gosaukam. Dat geglibber doet ons beslissen de Grosser Donnerkogel (2055 m) - een van die pieken -

aan ons voorbij te laten gaan. De afgronden schijnen er diep te zijn en dat is niet handig als je geen vaste voet aan de grond hebt. Op naar de Theodor Körner Hütte waar taart, koffie en soep op ons staan te wachten. En eindelijk hebben we dan zicht op de Bischofsmütze, de huisberg van Filzmoos waar we al twee dagen naar uitgekeken hebben. Zeg maar: de mijter. Met heel veel fantasie kun je een mijter maken van deze imposante rotskolos die in 1879 voor het eerst beklommen werd.

Documentatie • Walking in Austria, Kev Reynolds, Cicerone, 2009 • Dachstein Rundwanderweg, Reinhard Lamm, Arge Dachstein Rundwanderweg, 2011 • www.filzmoos.at

Oude vertrouwde geluid Opvallend is de spleet tussen de Niedere en de Grosse Bischofsmütze. Geologen houden hem nauwlettend in de gaten en constateren dat hij elk jaar millimeters groter wordt. De berg is in beweging. Dat bleek ook in september 1993, toen zo’n honderd kubieke meter rots aan de oostzijde van de berg afbrak. “Uiteindelijk zal hij helemaal instorten”, weet Coen met zekerheid te zeggen. “Maar wanneer? Dat is nog niet bekend.” Dat de berg in beweging is blijkt ook als we langs het Stuhlloch willen. Daar is het pad enkele weken geleden helemaal weggeslagen. Passage is niet meer mogelijk. De Oostenrijkse Alpen Vereniging heeft toen snel gehandeld. Met man en macht is er gewerkt aan een nieuwe route, loepsteil, maar kundig in acht zigzaggen aangelegd via een ander pasje. Binnen tien dagen was de verbinding tussen Theodor Körner Hütte en Hofpürgl Hütte weer hersteld. Topwerk, stellen wij genoegzaam vast, dat mede dankzij de jaarlijkse bijdragen van onze NKBV kon worden verricht. Daarna is het appeltje eitje en kuieren we de rest van de dag golvend over de weiden terug naar de Hofpürgl Hütte. In de afdaling komt het oude vertrouwde geluid van een - of is het de kettingzaag ons tegemoet.

SAS Art Studio

Gablonzer Hütte bergtop Vo rd e

rer

hut

Donnerkogel (2055 m)

sa us

looprichting

col route rivieren

Theodor Körner Hütte Bischofsmütze (2458 m)

Mitterkogel (2123 m)

Steiglpass

Hofpürgl Hütte Hofalm P

in de rf el d Sulzenschneid (1990 m)

Wallehenhütte Sulzenhals 0 km

1 km

2 km

HOOGTELIJN 5-2012 |

VERSTILDE CONCENTRATIE Foto: Tim van der Linden

De kracht van het moment gevangen door fotografen tijdens het NK Boulder 2012 in Rotterdam. In dat moment komt het beeld los van de hectiek die een boulderwedstrijd is. Geen tikkende klok, geen joelend publiek, maar de concentratie van een klimmer op een boulderblok. Soms in subtiel evenwicht, soms losgekomen van de zwaartekracht. Precies zoals boulderen bedoeld is.

NK Boulder 2012 Vrouwen:

Ma en:

• Vera Zijlstra • Tabitha Buma • Roelien van de Vrie

• Nicky de Leeuw • Tim Reuser • Remmelt Dirksen

Gedetailleerde uitslag op www.nkbv.nl/sportklimmen 78 |

HOOGTELIJN 5-2012

Foto: Tim van der Linden

Tabitha Buma met sterk voetenwerk in de finale.

Foto: Nicole Blommers

Tim Reuser in subtiel evenwicht in de voorronde.

Kampioene Vera Zijlstra en haar schaduw in één van de finaleboulders.

HOOGTELIJN 5-2012 |

>>> Recensies ^^^ signalementen ^^^ Weemoed over voorbije jaren

Pickel en Pen Rob Leopold Deze uitgave is te bestellen door het overmaken van € 13,75 op girorekening 426209478 t.n.v. R. Leopold onder vermelding van naam en adres.

80 |

HOOGTELIJN 5-2012

Rob Leopold is een van de laatsten van de generatie die de KNAV na de Tweede Wereldoorlog haar gezicht heeft gegeven. Nu heeft hij een keuze gemaakt uit zijn artikelen, geschreven in een periode die zich uitstrekt over zestig jaar, en die bijeengebracht in een boekje. Daar zitten belevenisverhalen bij, overpeinzingen, een hilarisch stuk over de Schwarzwälder Ski Marathon, gelegenheidsstukjes en liefdevolle necrologieën waarin hij zijn vrienden gedenkt. ‘Pickel en Pen’ is in veel opzichten een uitzonderlijke publicatie, die achter een bescheiden vormgeving een verrassende rijkdom verborgen houdt. Het roept beelden op uit lang vervlogen tijd waarin een kleine groep, vaak uit studentenkringen afkomstige vrienden vanuit het trainingsen ontmoetingscentrum Freyr de Alpen verkende en daar uitzonderlijke beklimmingen volbracht. Die tijd ligt al zo ver achter ons dat deze beklimmingen soms irreëel lijken, zelfs voor mij die de overgang van de oude naar de nieuwe tijd heeft meegemaakt. De toon van de stukken is veelal die van weemoed. Weemoed over de dagen die voorbij zijn gegaan. Met wisselende woorden en gevoed vanuit een grote kennis

van de alpiene literatuur, wordt een poging gedaan de kernmomenten van een leven in de bergen terug te halen. Ook zoekt Rob Leopold telkens naar de essentie van het alpinisme. Ook al zullen we daar nooit onze vinger op kunnen leggen, Leopold komt daar soms zo dichtbij dat hij bij mij een grote ontroering teweegbrengt. Twee voorbeelden uit vele. In het eerste verhaal: ‘...De stilte gaat gepaard met toenemende koude: het getik van de smeltende ijspegels aan de dakrand houdt op en wij betrappen ons erop zacht te gaan praten.’ En in het voorlaatste stuk over Freyr - voor Leopold beginen eindpunt - staat: ‘...Hier, op deze paar honderd meter werd het Nederlands alpinisme aangejaagd, hier werd de stijl en de sfeer van het klimmen in die tijd bepaald, hier werden de tochtgenoten voor latere zomers gevonden. En steeds waren ze aanwezig, ver achter de horizon, de grote bergen, waarvoor de rotsen van Freyr om de een of andere reden toch eigenlijk niet zo onderdeden.’ Het zijn deze passages die het boekje zo waardevol maken. [Robert Weijdert]

Recensies ^^^ signalementen ^^^ Interne

Kijk voor meer rec ensies en www.hoo signalem gtelijn.n enten op l. Klik op en kies R d e cover van ecensies Hoogteli & Signale jn 5/2012 menten.

Weitwandern Hessen

Südlicher Frankenjura

Michael Schnelle, Peter Meyer Verlag, 2012, ISBN 9783898593069 Voor wie niet al te ver van Nederland een meerdaagse wandeltocht zoekt, is deze gids misschien een goede keuze. De 10 meerdaagse tochten (overigens meestal meer de duur van een lang weekend) liggen in een gebied begrensd door de Lahn-Vogelsberg-Rhön-Odenwald.

Michael Steinhoff-Helmut Wundlechner-Eberhard Zieglmeier, Panico Alpinverlag, 2012, ISBN 9783936740486 In de tweede druk van deze gids presenteren de auteurs 103 klimgebieden (1900 routes) in het gebied ter hoogte van Eichstätt-Ingolstadt-Regensburg. Het geheel maakt een gedegen en overzichtelijke indruk.

4-5-6 Stunden

Finale Climbing

Hanspaul Menara, Athesia Verlag, 2012, ISBN 9788882667290 Menara heeft kriskras door Zuid-Tirol wandeltochten bij elkaar gezocht die tussen de 4 en 6 uur duren. Weer eens een andere manier om de selectie bekende wandelingen te maken.

Marco Tomassini, Edizione Versante Sud, 2011, ISBN 9788896634332 In deze Engelstalige klimgids worden 134 klimgebieden om Finale Ligure beschreven. De topo’s van de 2.700 routes zijn iets minder informatief dan de hiervoor beschreven gids van de Frankenjura.

Kleinwalsertal

Walliser Alpen Daniel Häussinger en Michael Weber, Rother, 2012, ISBN 9783763359301 Een overzicht van 53 klassieke skitoeren waaronder naar de Dom en de Mont Vélan.

Südtiroler Weitwanderwege Mark Zahel, Athesia Verlag, 2012, ISBN 9788882668358 In dit boek stelt Mark Zahel 8 meerdaagse tochten voor in Zuid-Tirol (en een beetje erbuiten). Omdat alle bekende meerdaagse tochten bijeengebracht zijn een interessant boek, waaronder: Alta Via 1 en 2, Sarntaler Höhenweg, Pfunderer Höhenweg en de E5.

De 50 mooiste dagwandelingen

Brigitte Schäfer, Kompass, 2012, ISBN 9783850266376 Een handzame gids over het Kleinwalsertal in Vorarlberg. Vooral praktisch is de informatieve tabel aan het begin van de gids met alle belangwekkende gegevens over de 20 geselecteerde tochten.

Schneesichere Skitouren Andrea en Andreas Strauss, Bruckmann, 2011, ISBN 9783765447532 Het klinkt fraai: 50 sneeuwzekere tochten tussen de Hohe Tauern en de Dolomieten. En nu maar hopen dat er inderdaad (genoeg) sneeuw ligt in de aangegeven perioden.

langs GR-paden in Vlaanderen

Skitourenklassiker in den Alpen

Auteurscollectief, Lannoo, 2012, ISBN 9789020972283 50 Fijne dagwandelingen in Vlaanderen zijn bijeengebracht door een groep van auteurs. De routes zijn tussen de 20 en 25 km lang en worden keurig beschreven.

Janina en Markus Meier, Bruckmann, 2011, ISBN 9783765454981 In deze gids worden 50 tochten beschreven van de Gran Paradiso tot aan de Hochkönig. Het nadeel van dit soort receptboeken is dat een groot geografisch gebied wordt bestreken.

Apps voor winterbergsporters SnowSafe

Powfinder

Zoals WhiteRisk specifiek bestemd is voor Zwitserland, is SnowSafe de lawine-app voor Oostenrijk. Je kunt zelf het Bundesland kiezen waar je bent of op basis van GPS. Behalve een samenvatting is ook het volledige bulletin beschikbaar en met de hellingshoekmeter bepaal je eenvoudig de steilte van de helling. Vanaf december 2012 in de iTunes store beschikbaar.

http://itunes.apple.com/nl/app/salomon-powfinder/ id399386285?mt=8 Van de makers van wepowder.nl: een geweldige app die kaarten met sneeuwvoorspellingen (en onlangs gevallen sneeuw) toont, je een ‘powder alert’ kan sturen, lokale lawinebulletins toegankelijk maakt en Morris’ weerpraatje en ‘local reports’ vanuit de community biedt.

TEKST ONDER REDACTIE VAN PIETER DIRKSZ | HOOGTELIJN 5-2012 |

>>> vooruitblik >>> vooruitblik <<< Hoogtelijn 1-2013 verschijnt op 8 februari Colofon

xx xx xxDxav id Mac

Leod

Hoogtelijn is het officiĂŤle tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV). Het verschijnt vijf keer per jaar. De redactie staat open voor bijdragen van leden en derden waarbij de redactie het recht heeft, zonder opgave van redenen, de bijdragen niet te plaatsen. Het al dan niet op verzoek van de redactie aanbieden van artikelen aan Hoogtelijn impliceert toestemming voor openbaarmaking en verveelvoudiging ten behoeve van de elektronische ontsluiting van Hoogtelijn. Overname van (delen uit) artikelen is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie van Hoogtelijn.

Redactie

BERGSPORTDAG 2013

10 MAART NIEUWEGEIN

IJSKOUD AFRIKA

HYPERSALAMI IN DE DOLOMIETEN

Peter Daalder (hoofdredacteur), Tjitske Nijdam (eindredacteur), Ernst Arbouw, Pieter Dirksz (penningmeester), Sieto van der Heide, Frank Husslage, Moniek Janssen, Marieke van Kessel, Ico Kloppenburg, Bram Munnichs, Ivar Schute.

Medewerkers Jody Hagenbeek, Peter uijt de Haag, Christine Tamminga, Arnold Tang, Milka van der Valk Bouman (correctie), Saskia Gottenbos (cartografie), Toon Hezemans (cartoons).

Redactie-adres NKBV-Bureau, t.a.v. Secretariaat Hoogtelijn, Postbus 225, 3440 AE Woerden hoogtelijn@nkbv.nl, www.hoogtelijn.nl

g ton Chris Bonin

Advertentie-exploitatie ManagementMedia BV postbus 1932, 1200 BX Hilversum tel. 035-6232756, fax 035-6232401 Olger Kooring, Peter Dierdorp olger.kooring@managementmedia.nl peter.dierdorp@managementmedia.nl

Vormgeving Studio ManagementMedia, Edith van de Giessen (art director), Anita Baljet

Druk

n e g r e b e d r a a w e b t s be

Senefelder Misset, Doetinchem Oplage: 35.500 ISSN: 1387-862X

Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging Bellen 0348-409521 Bezoeken Houttuinlaan 16-A, 3447 GM Woerden Schrijven Postbus 225, 3440 AE Woerden fax 0348-409534, info@nkbv.nl Betalen GIRO 53 47 44, BANK 16 14 17 213 IBAN NL84RABO0161417213 BIC RABONL2U

TIEN PIEKEN IN ALBERTA 82 |

HOOGTELIJN 5-2012

OUTDOOR | SKISPORT

HEREN SOFTSHELL WINDCHILL HOODY M II € 229,95

DAMES SOFTSHELL WINDCHILL HOODY L II € 199,95

Sportieve jas met capuchon voor ambitieuze wandeltochten van winddicht WINDSTOPPER®materiaal, met zakken aan de zijkant waardoor je ook goed een rugzak kunt dragen.

WWW.SCHOEFFEL.NL

Naamloos-1 1

17-10-12 14:21

for the most extreme conditions in the world

rab-down.co.uk

Naamloos-1 1

17-10-12 14:16