Klimaataanpak Wat kan Nivon bijdragen?

“Corona heeft de koers van de tanker veranderd, al weten we nog niet met hoeveel graden”, schrijft Bert Wagendorp in zijn bespiegeling over de veranderingen naar 2021, die door corona in een versnelling zijn gekomen. Tijd voor een blik op duurzame ontwikkelingen op macro- en microniveau.

De verkiezing van Biden in Amerika is mede te danken aan het onzichtbare virus. De VS wordt weer lid van de wereldgezondheidsorganisatie WHO en sluit zich weer aan bij het Akkoord van Parijs en Biden wil een versnelde energietransitie.

De digitalisering gaat ineens vijf keer zo snel. We hebben geleerd om thuis te werken en digitaal te vergaderen, ook binnen Nivon. Zelfs een Nieuwjaars-Zoom-koffie met familie is niet raar meer. Na corona zijn we blij om elkaar weer echt te ontmoeten, maar het woon-werkverkeer zal blijvend verminderen. Alleen de minister van Infrastructuur gaat nog driftig door met de wens nieuw asfalt aan te leggen, maar zal op den duur ook haar zin niet meer krijgen. “Het besef dat de coronacrisis klein bier zal zijn, vergeleken met de klimaatcrisis, drong in 2020 vrij algemeen door”, schrijft Wagendorp verder. De EU heeft haar klimaatdoelen aangescherpt en de vele miljarden, die in de VS en de EU zijn gereserveerd voor het aanjagen van de economie na corona, zijn voor een groot deel gekoppeld aan duurzaamheidseisen. De noodzaak tot handelen is eindelijk echt doorgedrongen.

In Nederland kennen we de Green Deals, die op veel gebieden zijn afgesloten tussen belangenorganisaties en de overheid. En het Klimaatplan komt de komende jaren tot uitvoering. Dat roept ook de vraag op: waar kunnen wij als Nivon een bijdrage leveren aan de versnelling van klimaatdoelen? Laten we eens wat breder nadenken over waar we als Nivon invloed op kunnen hebben.

Duurzame huizen en terreinen. Met het energiezuiniger maken van onze huizen zijn we al sinds 2012 flink aan de gang. Nu onderbroken door een investeringsstop vanwege corona, maar ik neem aan dat we vanaf medio 2021 weer volop aan de slag kunnen. Verdere verduurzaming gaat veel geld vragen, het laaghangend fruit is inmiddels wel geplukt. Dan is het nodig om ook een visie op de langere termijn voor de huizen te hebben. Want een goed gebruik bespaart ook energie. Het klinkt raar, maar naarmate meer mensen in onze huizen overnachten, wordt bespaard op het energieverbruik thuis. Gemiddeld vraagt een overnachting in een huis minder energie dan een overnachting thuis.

Duurzaam bosbeheer. Opgeteld hebben we best veel bos rond onze terreinen. Er is een Green Deal Duurzaam Bosbeheer. Daarin wordt overeengekomen om het hout uit duurzaam beheerde bossen zo optimaal mogelijk te gebruiken, bijvoorbeeld als timmerhout. Dat kan bij de huizen en terreinen in beperkte mate voor erfafscheidingen en, gezaagd, voor buitentimmerwerk. Maar het kan ook gebruikt worden als stookmateriaal voor houtkachels. Geen pellets van hout dat van overzee moet worden aangevoerd, nee, gewoon stookhout van eigen terrein. En een houtkachel is gezellig in gemeenschappelijke ruimten,

Zonnepanelen bij Banjaert

verwarmt plaatselijk. Dan kan de centrale verwarming wat lager (zie kader Stook verstandig). Een ander aspect is het bosbeheer zelf. Gezonde bossen zijn goeie CO2-vangers. Daar hoort ook tijdige herplant bij. Staatsbosbeheer gebruikt daarvoor “klimaatbestendige” boomsoorten, boomsoorten die tegen verandering van het klimaat kunnen, bijvoorbeeld zomereik en kastanje.

Vervoer, reizen. De reizen die Nivon organiseert gaan niet met het vliegtuig, maar vooral per bus, trein, fiets of te voet. Dat zit wel goed. Onze huizen liggen mooi, maar zijn moeilijk bereikbaar met openbaar vervoer. Daar moeten we op den duur toch wat op verzinnen. Een “breng- en ophaalservice” naar een nabij gelegen station, zoals je die in het buitenland wel eens tegenkomt? Ook zullen – naarmate de vraag toeneemt - onze huizen meer laadfaciliteiten voor elektrische auto’s moeten gaan bieden. Tot nu toe kunnen we een enkele elektrische auto nog bedienen met een verlengsnoer aan een stopcontact, maar op den duur is dat onvoldoende.

Zonnepanelen en mos-sedumdak bij Hunehuis En tot slot: Verkiezingen. Kijk goed welke partij(en) prioriteit geven aan een stevige klimaataanpak, waarbij ook de lasten eerlijk worden verdeeld.•

Stook verstandig

Houtkachels zijn warm en gezellig, maar hebben een kwalijke reputatie waar het gaat om uitstoot van o.a. fijnstof.

Kees Hogervorst: “Van fijnstofuitstoot kun je zeker last krijgen als het niet waait en je er vlakbij bent in dichtbebouwde gebieden. Onze accommodaties liggen ruim in het groen en het fijnstof verwaait daar al snel en wordt opgenomen/opgevangen door de omgeving. Verder helpt een juist stookgedrag en zijn er kachels met fijnstoffilters.”

“Bos dat groeit neemt CO2 op, maar hout dat in de natuur achterblijft stoot weer CO2 uit tijdens het rottingsproces. Dat duurt weliswaar lang, maar toch. Als het hout voor iets anders wordt gebruikt, bijvoorbeeld timmerhout, dan voorkom je dat proces. Als je ook het resthout verstookt, voorkom je weer gasverbruik en daarmee CO2-productie. Met een houtkachel verwarm je plaatselijk, daarmee bespaar je ook C02 als je de ‘basisverwarming” van de ruimte op een wat lagere temperatuur stookt.”

10 tips voor verantwoord stoken: milieucentraal.nl Tip! Download de app Stookwijzer en/ of Stookalert•

Nivon in actie voor klimaatdoelen

Met veertig andere maatschappelijke organisaties streeft Nivon naar een duurzamer en eerlijker economie. Onze naam staat onder een manifest waarin de Tweede Kamer en het kabinet worden opgeroepen meer vaart te maken om de doelen van het Parijse Klimaatakkoord te halen. In 2019 heeft het Platform Duurzame en Solidaire Economie (DSE) een petitie aangeboden aan de Tweede Kamer (zie foto). Daarin werd aangedrongen op het “verkleinen van onze ecologische voetafdruk”. Andere organisaties die verbonden zijn aan het platform zijn o.a. IVN, Natuurmonumenten, Urgenda, vakbonden en kerken. Met elkaar vinden we dat er in Nederland gedegen onderzoek moet komen. Er liggen wel plannen voor klimaatbeleid, kringlooplandbouw en de circulaire economie, maar er mag een stevige schep bovenop. Zo bieden ook de maatregelen om de uitstoot van stikstof te verminderen geen samenhangend beeld hoe een duurzame samenleving er op de langere termijn uit zal zien. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid heeft het Platform DSE uitgenodigd voor een gesprek over een project rond klimaatbeleid. De organisaties hadden de WRR gevraagd een onderzoek te starten naar beleid dat moet leiden tot het halveren van onze ecologische voetafdruk in 2030. Klimaatbeleid moet bijdragen aan het oplossen van problemen rond biodiversiteit, grondstoffengebruik, stikstofuitstoot en vervuiling. Het hele economische systeem moet worden bekeken, met alleen technische maatregelen komen we er niet. Het Platform DSE wil betrokken blijven bij de discussie over deze onderwerpen.•

Weg met dat weggooiblik!

Frisdrank- en bierblikjes in de goot en in de berm. Kan dat niet anders? Ja dat kan, nu de Tweede Kamer besloten heeft statiegeld te gaan heffen op blikjes. De Statiegeldalliantie is de campagne “Yes, We Can” gestart. Nivon doet er aan mee. “Can” staat hier zowel voor “kunnen” als voor het Engelse woord voor “blik”. Vanaf 1 juli 2021 zal al statiegeld worden ingevoerd op kleine plastic flesjes (15 cent als je een flesje inlevert). Statiegeld op blikjes is dan de automatische vervolgstap, vindt staatssecretaris Van Veldhoven. Dit zal per 1 januari 2023 gebeuren. De Statiegeldalliantie is blij met dit besluit. “Het kabinet antwoordt hiermee positief op onze vraag. Door statiegeld zal het aantal plastic flessen en blikjes op straat heel sterk verminderen. Nederland wordt eindelijk zichtbaar schoner.” In november 2017 ging de Statiegeldalliantie van start. Vanaf dat moment sloegen tientallen Nederlandse en Vlaamse gemeenten, maatschappelijke organisaties en bedrijven de handen ineen voor statiegeld op plastic flessen, voor de grote én de kleine weggooiproducten. Dit staat nu per 1 juli 2021 te gebeuren. Nivon Natuurvrienden was een van de eersten die zich aansloot. Vandaar dat we ons nu ook verbinden aan het vervolg. Namens deelnemer ASN Bank legt duurzaamheidsadviseur Jonna Tjapkes uit: "Afval bestaat niet. Grondstoffen moeten steeds opnieuw worden ingezet. Het is nu tijd om ook de blikjes uit de natuur te houden. Alleen op die manier zetten we écht een stap naar een circulaire samenleving.” Alle deelnemende partijen hebben een eigen poster die aandacht vraagt voor de campagne. Het affiche met de Nivonvlag en een blikje met de actieslogan wordt in al onze accommodaties en afdelingsgebouwen opgehangen.•