4 minute read
Reportage: Over een zorgtuin: "Rust, warmte en zingeving"
Reportage
Over een zorgtuin: “ Rust, warmte en zingeving ”
Verscholen achter oude beuken en omringd door weilanden ligt de moestuin van buitenplaats Jagtlust, in het Gooise 's-Gravenland. Waar de tuin vroeger een bron van voedsel was voor welvarende families, is het tegenwoordig vooral een plek die rust en ritme biedt aan de kwetsbaren onder ons. Ruben Jacobs (40) fietste een jaar lang door het bosrijke Gooi naar de ‘Moestuin van Jagtlust’ en werkte als vrijwilliger op de zorgtuin. Hij schreef er een prachtig boek over.
De mensen, de tuin en het bos eromheen blijken al snel een omgeving waar verwondering je kan overvallen, waarin mens en natuur elkaar ontmoeten en beïnvloeden. Terwijl de seizoenen veranderen, laat de tuin zien dat alles voortdurend in beweging is en dat er troost te vinden is in elkaars aanwezigheid. Met prettige verwondering en een open blik doet Ruben Jacobs in ‘Waar de bijen slapen’ verslag van een jaar rond meewerken in de moestuin van het 's-Gravenlandse landgoed Jagtlust. Hij loopt, fietst, werkt en leeft vier seizoenen lang mee met de medetuinders – veelal mensen in de winter van hun leven, met wat uitvallende functies.
Behalve over het ontstaan van het eeuwenoude landgoed en het idee voor deze sociale moestuin, beschrijft Ruben ook wat groeit en bloeit en ons altijd weer boeit. Van de uil in het Spanderswoud tot het bord langs het fietspad waarop het ‘veteraanbomenbeheer’ van natuurorganisatie Goois Natuurreservaat wordt uitgelegd.
...Toen ik verder fietste naar de moestuin, kon ik alleen nog maar de parallel zien tussen het nieuwe veteraanbomenbeheer en de deelnemers in de tuin. Ook dat zijn immers veteranen. En ook zij mogen – zolang dat gaat – blijven staan...
Je schrijft alsof er een wereld voor je open is gegaan, zowel op natuurgebied als in de ontmoeting met mensen. Wat bracht je ertoe om dit te gaan doen?
“Goede vraag. In eerste instantie was het vooral een gevoel dat me daarheen trok, zonder bewuste of doordachte reden. Later besefte ik dat ik eigenlijk op zoek was naar rust, warmte en zingeving in een dolgedraaide wereld.”
In Waar de bijen slapen legt Ruben linken met de grote wereld om ons heen, van componisten tot natuurbeheer tot het zorgprotocol voor dementerenden. De lezer fietst als vanzelf met Ruben Jacobs mee en verbaast zich mét hem. Leert dezelfde natuur- en levenslessen. Bijvoorbeeld hoe en in welke ontmoetingen te communiceren als een jazzmuzikant.
... Communicatie... Hoe meer tijd ik met Stef doorbreng, hoe meer mijn kijk daarop verandert. Ik probeer hem te volgen, met hem mee te praten, als een jazzmuzikant die improviseert op het spel van zijn ensemble. Vaak woordeloos, met gezichts uitdrukkingen, gebaren en klanken, probeer ik instemmend op hem te reageren en me gaandeweg aan te passen aan zijn onderwerpen, behoeften en stemmingen. Heel iets anders dan een normaal gesprek, maar geenszins minder waardevol. Sterker nog, soms zitten woorden juist ontzettend in de weg als je echt contact wilt maken met iemand...
Naast beschrijvingen van de werkzaamheden die de ploeg tuiniers samen uitvoert, al of niet verbonden met het jaargetijde, is de schrijver op onderzoek gegaan naar de geschiedenis van de prachtige moestuin, met z'n gemetselde plantbakken en typische omheining, en verhaalt Rubens op volkomen natuurlijke manier over boeken die hij las, films die hij zag, ontmoetingen die hij had – en die stuk voor stuk bijdragen aan kennis en verwondering over natuur en maatschappij. Alles op de aangename toon van een vriendschappelijk, enthousiast gesprek. Zoals bijvoorbeeld zijn uitweiding over de documentaire My life as a turkey (2011), over de Amerikaanse bioloog John Hutto.
... Hutto ontfermde zich als ‘moeder’ over dertien opgroeiende kalkoenen. De wilde kalkoenen, zo realiseerde Hutto zich, waren in veel opzichten veel bewuster dan hijzelf. Ze waren volledig in het moment. In hun taalgebruik en gedetailleerde begrip en waarneming van de omgeving toonden zich een aanwezigheid en levensenergie die hem wezenlijk vreemd was. ‘Ik denk dat we als mensen de bijzondere neiging hebben om altijd vooruit te denken,’ concludeerde hij. ‘We verraden het moment. Wilde kalkoenen doen dat niet. Ze herinnerden me er voortdurend aan om aanwezig te zijn, om híer te zijn.’…
Ben je nog steeds actief op de moestuin?
“Ja, al ben ik de afgelopen tijd minder vaak gegaan, omdat ik druk bezig was met het afronden van mijn boek. De komende periode hoop ik weer vaker langs te gaan.”
Ruben Jacobs (1984) is spreker, schrijver, natuurgids (in opleiding) en docent aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht. Eerder werkte hij als journalist voor VPRO en NTR, en schreef hij meerdere boeken, waaronder De eeuw van Felix. •
