Days of Art #15

> 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης Η συνάντηση της ιστορίας και της μυθολογίας με την ποικιλομορφία των σύγχρονων αφηγήσεων. Συνέντευξη της Δέσποινας Γερουλάνου, Πρ. Δ.Σ. της 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης στη Μαργαρίτα Καταγά 2023 Eleusis European Capital of Culture

The meeting of history and mythology with the diversity of contemporary narratives.

Interview of Despina Geroulanou, Chairwoman of the Board of Directors of 2023 Eleusis European Capital of Culture to Margarita Kataga

> Αφιέρωμα στο Ανθρωπόκαινο Γράφουν ο καθ. Δ. Δακρότσης, ο θεωρητικός, καθηγητής, ιδρυτής και Πρ. του Noema Pier Luigi Capucci, η Γεωλ. Μηχανικός, MSc Αρχ. Σχολής Ε.Μ.Π., φωτογράφος,Μάνια Μπενίση, οι καλλιτέχνες Zane Cerpina, Stahl Stenslie, Κατερίνα Αθανασίου Tribute to Anthropocene

Articles by Pr. Dimitrios Dacrotsis, theorist, professor, writer, founder and President of Noema, Pier Luigi Capucci, Urban Engineering Geologist and Photographer, MSc Arch. School NTUA, Mania Benissi. Artists Zane Cerpina, Stahl Stenslie, Katerina Ayhanasiou

> Τελλόγλειο Ίδρυμα: Ένα «έργο ζωής και αγάπης» στη Μακεδονική γη. Teloglion Foundation:

A “project of life and love” in the Macedonian land

Days of Art in Greece

Πολιτισμού στην Ελλάδα

UNIVERSIT Y STUDIO PRESS

Eκδόσεις Επιστημονικών

Βιβλίων & Περιοδικών

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Αρμενοπούλου 32

ΑΘΗΝΑ: Σόλωνος 94

Tηλ κέντρο: 2310 208731

www universitystudiopress gr

Nikolas

Athanasiadis

Creative Pragmatist

CONCEPT | DESIGN | BRANDING | PACKAGING

Creativity sparks the imagination, which means being bold, expressive, and inspirational. Meanwhile, pragmatism means being realistic based on practical rather than theoretical considerations.

The uncertainty plus the gloom and doom vibes of the pandemic has led to The Great Resignation. Employees have reached their breaking point, making them rethink their work and life goals.

The workforce, including creatives, is yearning for purpose and meaning at work. At the same time, after all the isolation, people are starting to realize that staying connected matters more than anything.

SERVICES

SOCIAL MEDIA DESIGN (FACEBOOK, TWITTER, YOUTUBE, COVER IMAGE, POSTS APPLICATIONS NETWORK COMMUNICATIONS

PLATFORMS BRAND DESIGN - LOGO - CORPORATE ID - (BUSINESS CARD, ENVELOPE, LETTERHAND, SIGN) -- BRΟCHURES DESIGNSTORES BRANDING - MENUS (RESTAURANTS, COOFFE SHOPS, BARS) SITE DESIGN - E-SHOP DESIGN - POSTERS BILBOARD - BUS STOP BANNERS STICKERS OFFERS COUPONS

SELF TAGS - PACKAGINKS LABELS - PACKAGING - CHRISTMAS CARDS DESIGN - MERCHANDISING MATERIAL - CREATIVE MEDIA AT: METRO STATIONS, AIRPORTS, TRAIN STATIONS, PORTS) MAGAZINES DESIGN LAY OUT - ADVERTS - COMMUNICATION CONCEPTS

NAMING - CREATIVE WRITING

CLIENTS

OTE/COSMOTE - FORTHNET/NOVA

EVGA (ICE CREAMS)

FAGE (YUGURT, MILK) - REFRESH

JUICES - ΕΚΟ - ELAIS

LAIKI BANK - HALKOR - BMW

ELLINIKA PETRELEA - XALIVOURGIKI

IVI - MINI HELLAS - ΕLBISCO - LAY’S

STARBUCKS TASTY - MAKRO

FRIESLAND - UNILEVER MLS - SEPE

EPSYPE - PLESIO - ΑΚΤΟ SPELL

MEGACLUB - ΕΖΑ - JOHNSON & JOHNSON - ΕLBISCO - SEAT - ZAGORI

PANOUTRON - ΒΕΝCKISER - EDRΑ

ARSENIS VILDIRIDIS - CAFEKAFE

SMART ART IN GREECE - SWEET SUITE

IN GREECE MISS COCO - PANOUTRON

MASIF WOOD - PURELOGICOL

COSMETICS FITNESS GAMES - ATTIKI

ODOS - TENGA PIZZA HUT - KALAMEA

FOODS - PITTAS PITTA - VICHY

ADVANCED BEBA COSMETICS

PETITE FLEUR

STOLICHNAYA - NIPPON - CHRISTMAS

FACTORY - AGAIN CONDOMS - FOSS

PRODUCTIONS - IQ KIDS (SOCIAL MEDIA) IQ SHOES (SOCIAL MEDIA)

MEDISEI (SOCIAL MEDIA)

PANTHENOL EXTRA (SOCIAL MEDIA)

KAISER (SOCIAL MEDIA)

MD PROFESSIONEL (SOCIAL MEDIA)

ΑDΜHΕ - GREEN CAMP - MAMA

KNOWS MARA MILONOPOULOU

JEWELRY - TAX IN ORDER - OGILVY

ONE - VIOLOGIKI AGORA ΝΟEΜOΝ

ΑLPHA BANK

GREE AIRCONDITIONS - JANSSEN

PHARMACEUTICAL - FOTIDOU

PHARMACY SCALA VINOTECA

MYTWINS.GR - 11898, TVC’S CONCEPT & SCENARIOS - STAGER ELEVATORS

VESSELBOT

Τ: +30 6977 239 098 nikatan1970@gmail.com

Επιστημονική έκδοση / Science publication

Γενική Διεύθυνση: Μαρία Παπαδογιάννη

Αρχισυνταξία: Γιάννης Λουκάς

Creative Director: Νικόλας Αθανασιάδης

Επιμέλεια ελληνικών κειμένων: Παύλος Αβούρης

Μετάφραση: Γεώργιος Λεμονής

Υπεύθυνη επικοινωνίας: Μαρία Δασκαλοπούλου

Διεθνείς σχέσεις και έρευνα: Σοφία Πουλιά Μεταφράσεις ιστοσελίδας www.daysofart.gr: Μαριάννα Σταθάκη Φωτογραφία: Ελένη Μαρία Χρυσικού

Κείμενα μας παραχώρησαν οι: Κατερίνα Αθανασίου, Δήμητρα Ακτσελή, Δημήτριος Χ. Αλεξόπουλος, Γιώργος Αρχοντάκης, Θανάσης Βασιλείου, Ευγενία (Βγένα) Βαρθολομαίου, Δημήτριος Δακρότσης, Έλλη Δρούλια, Περίανδρος Ι. Επιτροπάκης, Έλενα Ζαββού, Αθανάσιος Θέμος, Παναγιώτης Ιωαννίδης, Μαργαριτα Καταγά, Αναστασία Κατσαρέλια, Αντώνιος Μπαρνιάς, Μάνια Μπενίση, Αγγελική Ντούρου, Φώτης Παπαθανασίου, Κωνσταντίνος Π. Παπακοσμάς, Ελπίδα Περουλάκη, Γιώργος Πουλημένος, Γεώργιος Χρ. Τσιγάρας, Pier Luigi Capucci, Zane Cerpina, Stahl Stenslie.

Κριτικοί Τέχνης: Βασίλης Βαφειάδης, Μανόλης Βλάχος, Αλέξανδρος Βούτσας, Ανδρονίκη Δασκάλου, Περίανδρος Ι. Επιτροπάκης, Κωνσταντίνος Ζορμπάς, Ντορα Ηλιοπούλου-Ρογκάν, Μαργαρίτα Καταγά, Νικολένα Καλαϊτζάκη, Εύα Κέκου, Θανάσης Μουτσόπουλος, Αθηνά Σχινά, Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, Aθανάσιος Μουτσόπουλος, Νίκη Παπασπύρου, Βένια Παστάκα, Λίνα Τσίκουτα, Γεώργιος Ορφανίδης, Julia Sysalova.

Επιστημονική επιτροπή

Θανάσης Βασιλείου

Επιμελητής, μεταφραστής επιστημονικών εκδόσεων

Δημήτριος Δακρότσης

Διδάκτωρ Φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Διδάσκων Φιλοσοφί-

ας της Παιδείας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής

Iωάννης Μελανίτης

Εικαστικός καλλιτέχνης, Επίκουρος καθηγητής ΑΣΚΤ

Ιωάννης Λουκάς

Ιστορικός, αρχισυντάκτης Days of Art in Greece

Μαρία Παπαδογιάννη

Κοινωνιολόγος, Γενική Διεύθυνση Days of Art in Greece

Ιδιοκτησία: Μαρία Παπαδογιάννη, εκδοτική - διαφημιστική Διεύθυνση: Καρνεάδου 44, ΤΚ 10676

Τηλ. 210 7291260

E-mail: daysartgr@gmail.com - info@daysart.gr, www.daysofart.gr

Φωτογραφία εξωφύλλου

Αρχαιολογικός χώρος Ελευσίνας, 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης (© Pinelopi Gerasimou)

Τα φωτογραφικά δικαιώματα και τα δικαιώματα εκτύπωσης των έργων τέχνης παραχωρήθηκαν στο Days of Art in Greece από τους συνεργαζόμενους φορείς. Με εξαίρεση τη χρήση αποσπασμάτων υπό την προϋπόθεση της ρητής αναφοράς της πηγής, δεν επιτρέπεται η αναδημοσίευση / αναπαραγωγή οποιουδήποτε τμήματος του περιοδικού χωρίς τη γραπτή άδεια του εκδότη. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, αναπαραγωγή ή μετάδοση με οποιοδήποτε οπτικοακουστικό μέσο όλης ή μέρους της έκδοσης χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη και των συγγραφέων. Τα ενυπόγραφα κείμενα δεν εκφράζουν υποχρεωτικά τις θέσεις του περιοδικού

Publisher& Editor in Chief: Maria Papadogianni

Senior Editor: Giannis Loukas

Creative Director: Nikolas Athanasiadis

Greek copy editing/proofreading: Pavlos Avouris

Translations: Georgios Lemonis

Communications specialist: Maria Daskalopoulou

International relations and research: Sofia Poulia

Translations for the site www.daysofart.gr: Marianna Stathaki

Photography: Helen Maria Chrysikou

Articles contributed by:

Dimitra Aktseli, Demetrios Ch. Alexopoulos, George Archontakis, Katerina Athanasiou, Antonios Barnias, Mania Benissi, Dimitris Dakrotsis, Elli Droulia, Periandros I. Epitropakis, Anastasia Katsarelia, Panagiotis Ioannidis, Pier Luigi Capucci, Zane Cerpina, Angeliki Ntourou, Konstantinos P. Papakosmas, Fotis Papathanasiou, Elpida Peroulaki, George Poulimenos, Stahl Stenslie Athanasios Themos, Georgios Ch. Tsigaras, Thanasis Vasileiou, Eugenia Viena Vartholomew, Elena Zavvou.

Contributing Art Critics:

Androniki Daskalou, Periandros I. Epitropakis, Dora Iliopoulou-Rogan, Nikolena Kalaitzaki, Margarita Kataga, Eva Kekou, Marina Lambraki-Plaka, Athanasios Moutsopoulos, Thanasis Moutsopoulos, Georgios Orfanidis, Niki Papaspyrou, Venia Pastaka, Athena Schina, Julia Sysalova, Lina Tsikοuta, Vassilis Vafiadis, Manolis Vlachos, Alexandros Voutsas, Konstantinos Zorbas.

Thanasis Vasileiou Editor, translator ofscientific publications

DimitrisDakrotsis

Phd in Philosophy from the University of Athens

Philosophy of Education Lecture at University of West Attica

Ioannis Melanitis

Visual Artist, Assistant Professor, Athens School of Fine Arts

Ioannis Loukas

Historian, Senior editor of Days of Art in Greece

Maria Papadogianni

Sociologist, Publisher& Editor in Chief of Days of Art in Greece

Property of Maria Papadogianni Publishing & Advertising

Head office: 44 Karneadou Str., 10676 Athens, Greece

Tel. 210 7291260

Emails: daysartgr@gmail.com - info@daysart.gr, www.daysofart.gr

Cover image:

Archaeological site of Elefsina, 2023 Eleusis European Capital of Culture (© Pinelopi Gerasimou.)

Days of Art in Greece was granted the rights to publish photos and print artworks from the contributing entities. No part of this publication may be republished or reproduced without prior written permission from the publisher. However, excerpts can be used, provided that the magazine is expressly acknowledged as the source. Republication, reproduction and broadcasting via any medium, in whole or in part, without the prior written permission from the publisher and the writers are strictly prohibited. Days of Art in Greece does not necessarily share the opinions expressed in articles bearing contributors' signatures.

Σκοπός του Μεταπτυχιακού Προγράμματος του Τμήματος Ιατρικής είναι

η καλλιέργεια και η συστηματική προαγωγή της επιστημονικής γνώσης

και έρευνας στο πεδίο της Βιοηθικής επιστήμης. Παρέχεται εκπαίδευση

και εξειδικευμένη γνώση για τις διαστάσεις των επί μέρους ζητημάτων, οι οποίες συνδέονται με την άσκηση του ιατρικού λειτουργήματος, τη βιοϊατρική έρευνα και τις βιοτεχνολογικές εφαρμογές, με στόχο την παραγωγή ακαδημαϊκού έργου σ’ αυτούς τους τομείς.

Δίνεται η δυνατότητα εξειδίκευσης

και δημιουργίας προοπτικών των επιστημόνων για την στελέχωση επιτροπών Ηθικής και Δεοντολογίας της Έρευνας σε κρατικούς, αλλά και ιδιωτικούς Φορείς και Ιδρύματα, της Ελλάδας και του εξωτερικού. Με την εγκυρότητα του Τμήματος Ιατρικής

του ΔΠΘ και με διακεκριμένους ομιλητές, επιστήμονες με εμπειρία στη βιοηθική επιστήμη, από τον ακαδημαϊκό χώρο της χώρας αλλά και της αλλοδαπής, δημιουργήθηκε ένα προσεκτικά μελετημένο πρόγραμμα μαθημάτων και διαλέξεων.

Η κύρια γλώσσα της διδασκαλίας

και εκπόνησης της διπλωματικής εργασίας στο Π.Μ.Σ. είναι η ελληνική, ενώ δύναται μέρος των διαλέξεων

να γίνεται από αλλοδαπούς ομιλητές στην αγγλική.

The Postgraduate Program of the Department of Medicine aims to foster and systematically promote scientific knowledge and research in the field of Bioethics. Education and specialized knowledge are provided on various dimensions of individual problems relating to the practice of medicine, biomedical research and biotechnological applications, with the goal of producing academic work in these areas.The program provides the opportunity for specialization and the creation of prospects for scientists, for the staffing

of Research Ethics & Deontology Committees in both public and private Bodies and Institutions, in Greece and abroad. A carefully designed program of courses and lectures has been created, with the validity of the Department of Medicine of DUTH along with distinguished lecturers, scientists and academics experienced in bioethics from our country and abroad.

The main language of teaching and of the elaboration of the diploma thesis is Greek, while part of the lectures may be given by foreign lecturers in English

Περιεχόμενα - Contents

Days of Art in Greece

Τεύχος 15, Φθινόπωρο 2022 - Χειμώνας 2023 - Issue 15, Autumn 2022 - Winter 2023

10

Editorial

ΗΜ Ε ΡΕΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΎ DAYS OF CULTURE

12

2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της

Ευρώπης

Η συνάντηση της ιστορίας και της μυθολογίας με την

ποικιλομορφία των σύγχρονων αφηγήσεων.

Το ιστορικό παρόν ως δραστηριότητα του πνεύματος και άξονας του καλλιτεχνικού γίγνεσθαι.

Επανασύνδεση με το λαμπρό παρελθόν

Συνέντευξη της Δέσποινας Γερουλάνου, Προέδρου Δ.Σ.

της 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης

στη Μαργαρίτα Καταγά.

2023 Eleusis European Capital of Culture

The meeting of history and mythology with the diversity of contemporary narratives. The historical present as an activity of the spirit and the axis of the artistic becoming.

Reconnecting with the Bright Past

Interview of Despina Geroulanou, Chairwoman of the Board of Directors of 2023 Eleusis European Capital of Culture to Margarita Kataga 36

Αρχαιολογικό Μουσείο Πολυγύρου Χαλκιδικής

Η μεγάλη χερσόνησος με τη μακραίωνη ιστορία

Δήμητρα Ακτσελή, Aρχαιολόγος ΕΦΑ Χαλκιδικής και Αγίου Όρους

Archaeological Museum of Polygyros, Halkidiki

The great peninsula with the vast history

Dimitra Aktseli, Archaeologist at the Ephorate of Antiquities of Chalcidice and Mount Athos

Βιβλιοκρισία για το πόνημα του Ανδρέα Χ. Ζούλα «Εγώ, ο Ορφέας και οι Ορφικοί Ύμνοι», εκδ. Υδροπλάνο Γράφει ο Δημήτριος Χ. Αλεξόπουλος, MSc. Social Anthropology, London School of Economics and Political Science (LSE), Ύπ. Διδάκτορας Θεολογικής Σχολής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ)

Book review of Andreas X. Zoula’s work “I, Orpheus and the Orphic Hymns”, published by Hydroplano

By Demetrios Ch. Alexopoulos, MSc.

Social Anthropology, London

School

48

Ανθρωπόκαινο: η ανάγκη επανεκκίνησης της

ρυθμιστικής αρχής της βούλησής μας με αίτημα την

αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος

Ενώπιον της φυσικής κατάρρευσης

Δημήτριος Δακρότσης, Διδάκτωρ Φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Αθηνών Anthropocene: the need to restart the regulator of our will by demanding the restoration of the natural environment

Facing the collapse of nature

Dimitrios Dakrotsis, Doctor of Philosophy, University of Athens

Πέρα από τον ανθρωπισμό: Η διαδικασία

της εξωτερικοποίησης και η Τρίτη Ζωή

Από την ποικιλομορφία στην προσομοίωση

της ζωής Pier Luigi Capucci, Θεωρητικός, καθηγητής, συγγραφέας,

ιδρυτής και Πρόεδρος της Noema (https://noemalab.eu)

Beyond humanitarianism: The process of externalization and the Third Life

From diversity to life simulation

Pier Luigi Capucci , Theorist, professor, writer, founder and President of Noema (https://noemalab.eu) 62

Η Τέχνη στην Εποχή της Ανθρωποκαίνου.

Κοινωνίες της Γης. Γλυπτική

και Αγροτικός-Δημόσιος Χώρος

Η πορεία από την καταστροφή στη μεταστροφή

Κατερίνα Αθανασίου, Εικαστική καλλιτέχνης, ΕΕΠ, Τομέα Γλυπτικής της Α.Σ.Κ.Τ.

Art in the Age of the Anthropocene. Societies of the Earth. Sculpture and Rural-Public Space

The path from destruction to the turnaround

Katerina Athanasiou, Visual artist, Special Educational Staff, Department of Sculpturing of the School of Fine Arts

Γεωλογικά δείγματα και στρωματογραφικά αρχεία ως μέσο καλλιτεχνικής αναπαράστασης του Ανθρωπό-

καινου

Εξερευνώντας το ανθρώπινο αποτύπωμα

Μάνια Μπενίση, Γεωλ. Μηχανικός, MSc Αρχ. Σχολής Ε.Μ.Π., φωτογράφος

Geological samples and stratigraphic archives as a means of artistic representation of the Anthropocene

Exploring the human footprint

of

the National and Kapodistrian University of Athens (NKUA)

of Economics and Political Science (LSE) Doctoral Cand. at the School of Theology

Mania Benissi, Urban Engineering Geologist and Photographer, MSc Arch. School NTUA

Εξερευνώντας τo Ανθρωπόκαινo

μέσω της τέχνης και του φαγητού

Προετοιμασία για το άγνωστο

Zane Cerpina και Stahl Stenslie

Exploring the Anthropocene through art and food

Preparing for the unknown Zane Cerpina and Stahl Stenslie 86

Φαράγγι Σαμαριάς. Οι Ελαιώνες ως ιστορικό, πολιτιστικό, φυσικό μνημείο

Ο θαυμαστός εθνικός δρυμός

Αναστασία Κατσαρέλια, Mελετήτρια, Δασολόγος Περιβαλλοντολόγος

Ελπίδα Περουλάκη, Μηχανικός Περιβάλλοντος Ο.Φ Ύ.ΠΕ.Κ.Α.

Μονάδα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Σαμαριάς & Προστατευόμενων Περιοχών Δυτικής Κρήτης Αντώνιος Μπαρνιάς, Δασολόγος Ο.Φ Ύ.ΠΕ.Κ.Α.- Προϊστάμενος

Μονάδας Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Σαμαριάς & Προστατευόμενων Περιοχών Δυτικής Κρήτης

Samaria Gorge: Olive groves as a historical, cultural, natural monument

The wondrous national park

Anastasia Katsarelia, Researcher, Forest scientist -Environmentalist

Elpida Peroulaki, Environmental Engineer, N.E.C.C.A (Natural Environment and Climate Change Agency) - Management Unit of Samaria National Park & Western Crete Protected Areas

Antonios Barnias, Forest scientist, N.E.C.C.A - Head of the Management Unit of Samaria National Park & Western Crete Protected Areas

96

Περιοδική έκθεση «BioMuse: Από τα θραύσμα -

τα των οστών στις ιστορίες των ανθρώπων »

Οι άνθρωποι του παρελθόντος

Παναγιώτης Ιωαννίδης, Αρχιτέκτονας, εκπρόσωπος της Tetragon Α.Ε.

Periodical report “BioMuse: From bone fragments to human stories ”

People of the past

Panagiotis Ioannidis, Architect, representative of Tetragon SA.

104

Τελλόγλειο Ίδρυμα: Ένα «έργο ζωής

και αγάπης» στη Μακεδονική γη

Πυλώνας πολιτισμού στη Θεσσαλονίκη

Συνέντευξη της Αλεξάνδρας Γουλάκη-Βουτυρά, Γενικής Διευθύ -

ντριας Τελλογλείου Ιδρύματος, Ομότιμης Καθηγήτριας Σχολής

Καλών Τεχνών Α.Π.Θ., στη Μαργαρίτα Καταγά.

Teloglion Foundation: A “project of life and love” in the Macedonian land

A pillar of culture in Thessaloniki Interniew of Alexandra Goulaki-Voutyra, General Director of the Teloglion Foundation, Professor Emeritus of the School of Fine Arts of the University of Thessaloniki, to Margarita Kataga

118

Δημοπρασίες έργων τέχνης

Γιατί να τις επιλέξετε

Αγγελική Ντούρου MRICS, Πιστοποιημένη Εκτιμήτρια Έργων

Τέχνης Ύπ. Οικονομικών

Art work auctions: Why Choose Them?

Angeliki Ntourou, MRICS - Chartered Art & Antiques Surveyor, Ministry of Finance

126

Επετειακή μνήμη 1821 και γραμματόσημα

Νέες αναγνώσεις του ιστορικού χρόνου

Έλλη Δρούλια, Ιστορικός, πρ. Διευθύντρια της Βιβλιοθήκης

της Βουλής των Ελλήνων

Anniversary commemoration 1821 and stamps

New readings of historical time

Elli Droulia, Historian, former Director of the Library of the Hellenic Parliament

132

Το κτήριο της Oriental Carpet στην προκυμαία

της Σμύρνης και ο ρόλος του στην Καταστροφή

του 1922

Περασμένα μεγαλεία

Γιώργος Πουλημένος, ερευνητής και συγγραφέας

The Oriental Carpet building on the quay of Smyrna and its role in the Catastrophe of 1922

Bygone greatness

George Poulimenos, researcher and writer 141 ΜΟ

DAYS OF READING

editorial

HΕλευσίνα, η πόλη του Αισχύλου, ετοιμάζεται να γιορτάσει ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2023 μετά από δίχρονη καθυστέρηση λόγω των απαγορεύσεων που έθεσε η παγκόσμια περιπέτεια του covid 19.

Η επιλογή της Ελευσίνας έγινε πριν από την αναπάντεχη δοκιμασία εν είδει «χρησμού». Ως τοπόσημο μνήμης και αναστοχασμού, η πόλη είναι συνδεδεμένη με την αρπαγή της Περσεφόνης από τον Θεό του Κάτω Κόσμου και διατηρεί έναν

ανοιχτό διάλογο με αυτόν, όπως μας αναφέρει στη συνέντευξη που μας παραχώρησε η κυρία Δέσποινα Γερουλάνου, πρόεδρος του

Διοικητικού Συμβουλίου της 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Η κ. Γερουλάνου απαντά στην κ. Μαργαρίτα Καταγά

για τους στόχους των εορτασμών, μας συστήνει την πόλη με το βιομηχανικό της παρελθόν, τον ρόλο της στην ιστορία του εργατικού κινήματος, του μεταναστευτικού ρεύματος, των πληγωμένων γυναικών, τις περιβαλλοντικές πληγές της περιοχής. Oρίζει τον ρόλο του πολιτισμού και θέτει τους στόχους να λειτουργήσει ως σημείο αναφοράς για την κοινωνική συνοχή, την προστασία του περιβάλλοντος, τη συμπερίληψη και ό,τι μπορεί να διαμορφώνει ένα πραγματικά πολιτισμένο μέλλον για όλο τον κόσμο.

Τη σχέση του πάνω και του κάτω κόσμου στην «κτιστή» του διάσταση πραγματεύεται το αφιέρωμα στο Ανθρωπόκαινο που υπογράφουν

οι Δημήτριος Δακρότσης, Pier Luigi Capucci, Κατερίνα Αθανασίου, Μάνια Μπενίση, Zane Cerpina και Stahl Stenslie. Αναλύονται η ανεξέλεγκτη εκμετάλλευση των πόρων της Γης, η δραματική κλιματική αλλαγή, η ανάγκη για ένα περαιτέρω επίπεδο συνειδητοποίησης προς μια νέα συμφωνία με το μη ανθρώπινο, με το πέρα από τον πολιτισμό, τον ανθρωποκεντρισμό και την επικράτηση του ανθρώπου

στη Γη. Στο αφιέρωμα τίθενται έννοιες όπως αυτή της «Τρίτης Ζωής», που προκύπτει από την αλληλεπίδραση των επιστημονικών κλάδων, του «υπόγειου Αρχείου», της ανάγκης αναζήτησης μιας «Νέας Κιβωτού» με ζητούμενα τη συγκέντρωση της ψηφιακής γνώσης και τη δημιουργία μιας βιβλιοθήκης του DNA. Επίσης, η συμβολή της τέχνης στη σύλληψη της ιδέας και των επιμέρους εκφάνσεων του Ανθρωπόκαινου, ως προτεινόμενου όρου για τον χαρακτηρισμό του φυσικού περιβάλλοντος υπό την αμείλικτη κυριαρχία των ανθρωπογενών παρεμβάσεων.

Η έρευνα του ΟΣΔΕΛ, που πραγματοποιήθηκε από τον Ιανουάριο του 2021 έως τον Φεβρουάριο του 2022, είναι αποκαλυπτική για τις συνθήκες ανάγνωσης στη χώρα μας, τη σαφή αύξησή της την τελευταία δεκαετία, αλλά και την πρωτιά που κατέχουν οι γυναίκες σε αυτή την τάση.

Η έρευνα δε δίνει ποιοτικά χαρακτηριστικά ηθικού χαρακτήρα στην ανάπτυξη της «διάθεσης» για ανάγνωση. Αυτά θα τα βρούμε στο βιβλίο Εγώ, ο Ορφέας και οι ορφικοί ύμνοι (εκδ. Ύδροπλάνο), που υπογράφει ο κ. Ανδρέας Χ. Ζούλας, στη βιβλιοπαρουσίαση του κ.

Δημητρίου Αλεξόπουλου. Η καλλιέργεια και η επιστημοσύνη προηγήθηκαν της εγγράμματης γνώσης. Εξαιτίας αυτών η ανθρωπότητα άφησε πίσω της τις «Μαινάδες» και την ωμοφαγία. Είναι το κίνημα του me too η σηματοδότηση μιας παγκόσμιας τάσης των γυναικών να μορφώνονται; Σίγουρα πίσω από κάθε αγριότητα και κακοποιητική συμπεριφορά κρύβεται μια ακαλλιέργητη φύση. Όπως αναφέρει ο κ. Αλεξόπουλος: «Τι έχει δοθεί και τι ανήκει πραγματικά στους θνητούς πιο σημαντικό από το να αγαπήσουν μέχρι τέλους και πέρα από το τέλος;»

Elefsina, the city of Aeschylus, is preparing to celebrate as the European Capital of Culture for 2023, after a two-year delay due to the prohibitions imposed by the global adventure with covid 19. The choice of Elefsina was made before the unexpected ordeal as an "oracle". As a landmark of memory and reflection, the city is connected to the abduction of Persephone by the God of the Underworld and maintains an open dialogue with him, as stated in the interview given to us by Mrs. Despina Geroulanou, President of the Board of Directors of 2023 Eleusis Cultural Capital of Europe. Mrs. Geroulanou replies to Mrs. Margarita Kataga for the goals of the celebrations, she introduces us to the city with its industrial past, its role in the history of the labor movement, of the migratory flows, of the injured women; she introduces us to the environmental wounds of the region, she defines the role of culture and she sets the goals to serve as a reference point for social cohesion, environmental protection, inclusion and for everything else that can define a truly civilized future for the whole world.

The relationship between the upper and lower world in its "tangible" dimension is addressed by the tribute to the Anthropocene signed by Dimitrios Dakrotsis, Pier Luigi Capucci, Katerina Athanasiou, Mania Benissi, Zane Cerpina and Stahl Stenslie.The uncontrolled exploitation of the Earth's resources is analyzed, along with the dramatic climate change, the need for a further level of awareness towards a new deal with the non-human, with the "beyondness" of civilization, with the anthropocentrism, with the predominance of man on Earth. The feature sets out concepts such as the "Third Life", which results from the interaction of scientific disciplines, the "underground Archive", the need to search for a "New Ark" with the aim of gathering digital knowledge and creating a library of DNA. Also, the contribution of art to the conception of the idea and individual manifestations of theAnthropocene, as a proposed term for the characterization of the natural environment under the relentless domination of anthropogenic intervention.

The research of the Organisation for Collective Management of Literature Works (OSDEL), which took place from January 2021 to February 2022, reveals the reading trends in our country, their obviousgrowth over the last decade, but also the lead held by women in these trends.

The research does not provide quality characteristics of an ethical nature to the development of a "mood" for reading. These will be found inthe book I, Orpheus and the Orphic hymns (Ydroplano Publ.), signed by Mr. Andreas Ch. Zoulas, at the book presentation of Mr. Dimitrios Alexopoulos. Cultivation and science preceded literate knowledge. It is because of this that humanity has left behind the "Maenads" and the omophagy. Is the movement of "me too" the signalization of a global trend of women to be educated? Surely behind every savagery and abusive behavior lies an uncultivated nature. As Mr. Alexopoulos states: - “What has been given and truly belongs to mortals more important than loving to the end and beyond?”

130 καλλιτεχνικά έργα - 465 εκδηλώσεις - 30 χώροι 17 είδη τέχνης - 92 Έλληνες & 137 διεθνείς Δημιουργοί

30 χώρες - 1 πόλη

Η Ελευσίνα, μία από τις πέντε ιερές πόλεις της αρχαιότητας, συνδεδεμένη με τον μύθο της

αρπαγής της Περσεφόνης

από τον θεό του Κάτω Κόσμου

και τις σημαντικές λατρευτικές

πρακτικές των Ελευσινίων Μυ-

στηρίων, αναδεικνύει και πάλι

τον πολυδιάστατο κοσμικό

της χαρακτήρα σε παγκόσμιο

επίπεδο με την επίσημη έναρ-

ξη του θεσμού 2023 Ελευσίς

Πολιτιστική Πρωτεύουσα της

Ευρώπης. Η φύση, τα φυσι-

κά φαινόμενα, η μυθολογία,

αλλά και ο άνθρωπος ως

πολιτικό ον στο πλαίσιο της

2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης

Η συνάντηση της ιστορίας και της μυθολογίας με την ποικιλομορφία των σύγχρονων αφηγήσεων. Το ιστορικό παρόν ως δραστηριότητα του πνεύματος

και άξονας του καλλιτεχνικού γίγνεσθαι. Επανασύνδεση με το λαμπρό παρελθόν

2023 Eleusis European Capital of Culture

The meeting of history and mythology with the diversity of contemporary narratives. The historical present as an activity of the spirit and the axis of the artistic becoming.

Reconnecting with a bright past

130 artworks - 465 events - 30 venues - 17 art genres

192 Greek & 137 International Creators

30 countries - 1 city

Eleusis (or Elefsina), one of the five sacred cities of antiquity, associated with the myth of the abduction of Persephone by the god of the Underworld and the important cult practices of the Eleusinian Mysteries, highlights again its multidimensional secular character world-

wide with the official launch of the institution 2023 Eleusis European Capital of Culture Nature, natural phenomena, mythology, but also man as a political being in the context of democracy, elements and values developed in ancient Greek culture, meet the Euro-

Παλαιός Σιδηροδρομικός Σταθμός Ελευσίνας Elefsina's Old Railway Station (© John Stathis)

Interview of Despina Geroulanou Chairwoman of the Board of Directors of 2023 Eleusis European Capital of Culture to Margarita Kataga

2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης Η

Μετατρέποντας

Ελευσίνα σε ένα πολύπλευρο πολιτιστικό κέντρο με διεθνή χαρακτήρα, η 2023 Ελευσίς επιχειρεί να δημιουργήσει, πάνω από όλα, μία βιώσιμη κληρονομιά πέρα από τα όρια της χρονιάς του τίτλου.

δημοκρατίας, στοιχεία και αξίες που αναπτύχθηκαν στον

αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, συναντούν τις ευρωπαϊκές

αξίες του Διαφωτισμού και την

πολιτισμική ποικιλομορφία

της Ευρώπης.

Η ταυτότητα και η ιστορική δι-

αδρομή της πόλης από την αρ-

χαιότητα έως τους νεότερους

χρόνους αποτέλεσε το θέμα

των πολιτιστικών δραστηριο-

τήτων που πραγματοποιούνται

ήδη στην πόλη της Ελευσίνας

από το 2021. Με μια φαντασμαγορική Τελετή Έναρξης, το Μυστήριο_0 Μυστήρια

Μετάβασης, που θα πραγμα-

τοποιηθεί το Σάββατο 4 Φε-

βρουαρίου 2023 στις 19:00

στο παράκτιο μέτωπο της πόλης, σε ιδέα/σύλληψη του

Γενικού Καλλιτεχνικού Διευθυ-

ντή της διοργάνωσης Μιχαήλ Μαρμαρινού και σκηνοθεσία

του διακεκριμένου Βρετανού σκηνοθέτη Chris Baldwin, θα αναδειχθεί διεθνώς η ιστορική διαδρομή της ευρωπαϊκής πόλης, η πορεία της εκβιομηχάνισης αυτής τους δύο τελευταίους αιώνες και οι δυνατότητες μετεξέλιξής της σε κοινωνικό και πολιτισμικό επίπεδο. Οι τρεις κεντρικοί θεματικοί άξονες του προγράμματος με τίτλο ΜΎΣΤΗΡΙΑ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ: Άνθρωπος / Κοινωνία, Περιβάλλον, Εργασία και το καλλιτεχνικό, ερευνητικό και εκπαιδευτικό πρόγραμμα που αναπτύσσεται γύρω από τους άξονες αυτούς, θα καταδείξουν τη μοναδικότητα της Ελευσίνας, τη βιομηχανική αρχαιολογία που δεσπόζει στον πυρήνα της και τους κοινωνικούς «ιστούς» που διαμορφώνονται εντός της. Τα ΜΎΣΤΗΡΙΑ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ, 130

Ελαιουργική

Eleourgiki Industrial Complex (© John Stathis)

στο σύνολό τους, αντλούν έμπνευση από την Ελευσίνα, την ιστορία της, καθώς και από τις σύγχρονες προκλήσεις που τη διέπουν. Καθ’

όλη τη διάρκεια του 2023

θα παρουσιαστούν συνολικά 465 παραγωγές σε 30 διαφορετικούς χώρους της πόλης, φιλοξενώντας περισσότερους

από 300 διακεκριμένους καλλιτέχνες από την Ευρώπη, την Αμερική και την Ασία. Μεταξύ άλλων, στο πρόγραμμα της 2023 Ελευσίς συμμετέχουν

οι: Romeo Castellucci, Sasha Waltz, Jochen Sandig, Heiner Goebbels, Κατερίνα Γρέγου & Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεόδωρος Κουρεντζής, TimeCircus, Ευριπίδης Λασκαρίδης, Ελένη Καραΐνδρου, Haruka Hirayama, Γιάννης Χουβαρδάς, Juan Sandoval, Πατρίσια Απέργη,

Νίκος Ναυρίδης, Βάνα Ξένου, Roxane Revon, Lina Bertucci, Μενέλαος Καραμαγγιώλης, Μαρία Παπαδημητρίου, Εύα Στεφανή, Nikita Milivojević, Θοδωρής Οικονόμου, Ελευθερία Ντεκώ, Thierry De Mey & Percussions de Strasbourg, Σύλλας Τζουμέρκας, Λένα Κιτσοπούλου, Μαρίνα Σάττι, Φίλιππος Κουτσαφτής, Εύη Καλογηροπούλου, Navine G. Dossos, Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, Μαρίνα Φωκίδη, Συμφωνική Ορχήστρας Δρέσδης, Γιολάντα Μαρκοπούλου, Χριστόδουλος Παναγιώτου, Novoflot, Humanhood, Αργυρώ Χιώτη, Dome Wood & Sam Steverlynck, Άντζελα Μπρούσκου, Steven Berkoff, Διαπολιτισμική Ορχήστρα Εναλλακτικής Σκηνής Εθνικής Λυρικής Σκηνής, Στέρεο Νόβα.

την

2023 Eleusis European Capital of Culture

The meeting of history and mythology with the diversity of contemporary narratives. The historical present as an activity of the spirit and the axis of the artistic becoming.

pean values of the Enlightenment and the cultural diversity of Europe.

The identity and history of the city from antiquity to modern times was the theme of the cultural activities that have already been taking place in the city of Elefsina since 2021. The spectacular Opening Ceremony, Mystery_0 Mysteries of Transition that will take place on Saturday, February 4, 2023 at 19:00 on the coastal front of the city, concieved by the general artistic director of the event Michael Marmarinos and directed by the distinguished British director Chris

Baldwin. will highlight internationally the historical path of the European city, the course of its industrialization in the last two centuries and its potential for social and cultural transformation. The three main thematic axes of the programme entitled MYSTERIES OF TRANSITION: People / Society, Environment, Labour and the artistic, research and educational program that is being developed around these axes, will demonstrate the uniqueness of Elefsina, the industrial archaeology that dominates its core and the social "webs" that are formed within it.

MYSTERIES OF TRANSITION, 130 in their entirety, draw inspiration from Eleusis, its history, as well as from the contemporary challenges that govern it. Throughout 2023, a total of 465 productions will be presented in 30 different venues in the city, hosting more than 300 distinguished artists from Europe, America and Asia. Among others, the program of 2023 Eleusis includes: Romeo Castellucci, Sasha Waltz, Jochen Sandig, Heiner Goebbels, Katerina Gregou & National Museum of Contemporary Art, Theodoros Kourentzis, TimeCircus, Euri-

pides Laskaridis, Eleni Karaindrou, Haruka Hirayama, Giannis Houvardas, Juan Sandoval, Patricia Apergi, Nikos Navridis, Vana Xenou, Roxane Revon, Lina Bertucci, Menelaos Karamangiolis, Maria Papadimitriou, Eva Stefani, Nikita Milivojević, Thodoris Economou, Eleftheria Deko, Thierry de Mey & Percussions de Strasbourg, Syllas Tzoumerkas, Lena Kitsopoulou, Marina Satti, Philip Koutsaftis, Evi Kalogiropoulou, Navine G. Dossos, Athens State Orchestra, Marina Fokidis, Dresden Symphony Orchestra, Yolanda Markopoulou, Christodoulos Panagiotou, Novoflot, Humanhood, Argyro Chioti, Dome Wood & Sam Steverlynck, Angela Brouskou, Steven Berkoff, Intercultural Orchestra Of Alternative Stage Of The National Opera, Stereo Nova.

Ελευσίνα Elefsina

2023 Eleusis aims at the transition to another model of the city through art and culture.

(© Gerasimos Domenikos Fos Photos)

2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης Η συνάντηση της ιστορίας και της μυθολογίας με την ποικιλομορφία των σύγχρονων αφηγήσεων. Το ιστορικό παρόν ως δραστηριότητα του πνεύματος και άξονας του καλλιτεχνικού γίγνεσθαι.

Δέσποινα Γερουλάνου, Προέδρος Δ.Σ. της 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης

Despina Geroulanou

Chairwoman of the Board of Directors of 2023 Eleusis European Capital of Culture (© Helen Maria Chrysikou)

Σε αποκλειστική συνέντευξη για το Days of Art η Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, κυρία Δέσποινα Γερουλάνου, αναλύει τους στόχους του θεσμού καθώς και το προσωπικό της όραμα για την πόλη.

Ένα μήνα πριν η Ελευσίνα λάβει επίσημα πλέον τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, πώς θα ορίζατε τον ρόλο της και την πρωτοτυπία της σε σχέση με τις άλλες πολιτιστικές πρωτεύουσες στην Ευρώπη, καθώς και με τους τρεις αντίστοιχους θεσμούς στην Ελλάδα (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα);

Όταν θεσπίστηκε ο θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης (ΠΠΕ) αρχικά επιλέγονταν μεγάλες πόλεις όπως η Αθήνα, το Παρίσι και το Βερολίνο. Τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει αυτή η λογική. Πάντα όμως στόχος ήταν και είναι μέσα από τις πολιτιστικές πρωτεύουσες να αναδειχθεί η ευρωπαϊκή ποικιλομορφία, η γνωριμία και ανταλλαγή εμπειριών των ευρωπαϊκών λαών, η αίσθηση του «ανήκειν» σε μια ευρωπαϊκή οικογένεια, φανερώνοντας συγχρόνως τις ιδιαιτερότητες

και τις δυνατότητες του κάθε τόπου. Μικρές και πολλές φορές πόλεις που αντιμετώπιζαν πολυεπίπεδες προκλήσεις έρχονται στο προσκήνιο,

ακριβώς για να τους δοθεί η ευκαιρία να αλλάξουν την εικόνα τους και να ορίσουν την επόμενή τους μέρα με όχημα τον πολιτισμό. Οι ΠΠΕ δεν γίνονται πια με τη λογική ενός μεγάλου φεστιβάλ, με φαντασμαγορικές εκδηλώσεις και παραστάσεις, αλλά εστιάζουν στην ανάδειξη της ταυτότητας του κάθε τόπου και την ευθυγράμμισή του με τις ευρωπαϊκές αρχές της κοινωνικής συνοχής, της συμπερίληψης, της προστασίας του περιβάλλοντος, της βελτίωσης της ποιότητας ζωής σύμφωνα με τις αρχές της δημοκρατίας

και των κανόνων δικαίου. Η Ελευσίνα με αυτήν ακριβώς

τη λογική είναι μια πόλη που της άξιζε να γίνει Πολιτιστική Πρωτεύουσα.

In an exclusive interview to Days of Art, Mrs. Despina Geroulanou, the Chairwoman of the Board of Directors of 2023 Eleusis European Capital of Culture, analyzes the objectives of the institution as well as her personal vision for the city.

One month before Elefsina will be officially awarded the title of European Capital of Culture, how would you define its role and originality in relation to the other European Capitals of Culture, as well as with the three corresponding institutions in Greece (Athens, Thessaloniki, Patras)?

When the institution of European Capital of Culture (ECOC) was established, initially large cities were selected, such as Athens, Paris and Berlin. In recent years this logic has changed. However, it has always been the aim of the ECOC, through the capitals of culture, to highlight the European diversity, the knowledge and exchange of experiences between the European peoples, and the sense of "belonging" to a European family, while at the same time revealing the specificities and potential of each country. Small cities and of-

ten cities facing multileveled challenges come to the fore, just to give them the opportunity to change their image and to define their future with culture as their vehicle. The ECOCs are no longer made with the logic of a large festival, with spectacular events and performances, but focus on highlighting the identity of each place and its alignment with the European principles of social cohesion, inclusion, environmental protection, improvement of the quality of life, in accordance with the principles of democracy and the rules of law. With this very logic, Elefsina is a city that deserved to become a Capital of Culture.

Old Olive Mill (© John Stathis)

2023 Eleusis European Capital of Culture The meeting of history and mythology with the diversity of contemporary narratives. The historical present as an activity of the spirit and the axis of the artistic becoming.

2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης Η συνάντηση της ιστορίας και της μυθολογίας με την ποικιλομορφία των σύγχρονων αφηγήσεων. Το ιστορικό παρόν ως δραστηριότητα του πνεύματος και άξονας του καλλιτεχνικού γίγνεσθαι.

Θα μας δώσετε μια πρώτη εικόνα του νέου προγραμματισμού;

Η Ελευσίνα συνιστά μια πόλη με όλα τα ζητήματα μιας σύγχρονης κοινωνίας. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι μια μικρογραφία της Ευρώπης με ζητήματα εργασίας, περιβάλλοντος και βιώσιμης ανάπτυξης, μετανάστευσης

κ.λπ. Με άξονα τις γενικές

αυτές αρχές, η 2023 Ελευσίς

επικεντρώνεται σε τρεις στρατηγικούς στόχους: Άνθρωπος / Κοινωνία, Περιβάλλον, Εργασία. Το πρόγραμμα στοχεύει στην ανάδειξη και την ανάπτυξη της υλικής και άυλης οικονομίας της πόλης, με τη διαμεσολάβηση και παρέμβαση της Τέχνης, του Πολιτισμού και της Έρευνας.

ΣΎΝΟΙΚΙΣΜΟΙ – Ένα Φεστιβάλ SYNIKISMOI - A Festival (© Pantelis Ladas )

2023 Eleusis European Capital of Culture The meeting of history and mythology with the diversity of contemporary narratives. The historical present as an activity of the spirit and the axis of the artistic becoming.

ΜΎΣΤΗΡΙΟ 59 U(R)TOPIAS Ακαδημία Xορογραφίας X- Bowling Art Center (© John Stathis)

Can you give us a first look at the new programming?

Elefsina is a city with all the issues of a modern society. One could say that it is a miniature Europe coping with issues related to labour, environment and sustainable development, migration, etc. Based on these general principles, 2023 Eleusis focuses on three strategic

axes: People / Society, Environment, Labour. The program aims at the promotion and development of the tangible and intangible economy of the city, through the mediation and intervention of Art, Culture and Research.

Τι

τα ΜΥΣΤΉΡΙΑ ΜΕΤΑΒΑΣΉΣ για την Ελλάδα, την Ευρώπη, τον κόσμο;

Τη γνωριμία με μία από τις σημαντικότερες ιερές αρχαίες πόλεις, μόλις 21 χλμ. δυτικά της Αθήνας, πόλη των Ελευσινίων Μυστηρίων και γενέτειρα του Αισχύλου, με μυστήρια που δεν αποκαλύπτονται, με μύθους πληγωμένων γυναικών, με έναν μόνιμα ανοιχτό διάλογο με τον Κάτω Κόσμο.

Μια πόλη που πέραν κάθε λογικής μετατράπηκε σε βιομηχανικό κέντρο, με περιβαλλοντικές πληγές, με έντονη μετακίνηση πληθυσμών, με εμβληματικό εργατικό κίνημα, με αποβιομηχάνιση.

Η Ελευσίνα είναι μια μοναδική

πόλη που δεν έχει καμία σχέση με τη στερεοτυπική εικόνα που είχαμε τα τελευταία χρόνια, και με αυτές τις αντιθέσεις

και τις διασταυρώσεις γοητεύει και τον πιο ανίδεο επισκέπτη. Δεν είναι τυχαίο που την έχουν υμνήσει τα πιο λαμπρά μυαλά, όπως ο Όμηρος, ο Κικέρων, ο Σενέκας, ο Πλάτων και νεότεροι όπως ο Χ. Μίλλερ, ο Φ. Νίτσε, ο Β. Ουγκώ, ο Α. Αρτώ, ο Α. Καμύ, η Β. Γουλφ και πάρα πολλοί ακόμα. Έχουν γραφτεί

εξαιρετικά κείμενα για την

πόλη και η ΠΠΕ ετοιμάζει μια εμβληματική έκδοση με αυτό το υλικό. Αντλώντας έμπνευση από την τόσο ενδιαφέρουσα ιστορία της, η 2023 Ελευσίς διαμορφώνει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα με πρωτότυπες και καινοτόμες καλλιτεχνικές δράσεις αποκαλούμενες Μυστήρια (που αριθμούνται), με

εκπαιδευτικά προγράμματα, προγράμματα κατάρτισης, συνέδρια κ.λπ., έτσι ώστε να επιτευχθεί η μετάβαση σε ένα άλλο μοντέλο πόλης μέσα από την τέχνη και τον πολιτισμό. Το πρόγραμμα στοχεύει στην ανάδειξη, την ενίσχυση, την ενθάρρυνση και την υποστήριξη του τοπικού δυναμικού μέσω της τέχνης, της πολιτιστικής κληρονομιάς, των πρωτοβουλιών με άμεσο αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή της πόλης, στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και στη χαρά της δημιουργικότητας των κατοίκων, στη δημιουργία καλλιτεχνικών κόμβων για την οικοδόμηση της νέας πολιτιστικής ταυτότητας.

σηματοδοτούν

What do the MYSTERIES OF TRANSITION signalize for Greece, for Europe, for world?

The acquaintance with one of the most important sacred ancient cities, just 21 km west of Athens, city of the Eleusinian Mysteries and birthplace of Aeschylus, with mysteries that are not revealed yet, with myths of wounded women, with a permanently open dialogue with the Underworld. A city that, beyond all reason, became an industrial centre, with environmental wounds, with intense population displacement, with an emblematic labor movement, with deindustrialization.

Elefsina is a unique city that has nothing to do with the stereotypical image we have had in recent years, and with these contrasts and intersections it fascinates even the most ignorant visitor. It is no coincidence that she has been praised by the most brilliant minds, like Homer, Cicero, Seneca, Plato and younger ones like H. Miller, F. Nietzsche, V. Hugo, A. Arto, A. Camus, V. Wolfe and many more. - Excellent texts have been written for the city and the ECOC is preparing an emblematic version with this material. Drawing inspiration from its so interesting story, 2023 Eleusis creates an integrated program with original and innovative artistic actions called MYSTERIES (which are numbered), with educational programs, training programs, conferences, etc., in order to achieve the transition to another model of the city through art and culture. The program aims to highlight, enhance, encourage and support the local potential through art, cultural heritage, initiatives with a direct impact on the everyday life of the city, to enhance the self-confidence and joy of the creativity of the residents, to create artistic hubs for the construction of the new cultural identity.

ΜΎΣΤΗΡΙΟ 29 Ελευσίνα - Ωμό Μουσείο MYSTERY 29 Elefsina Raw Museum (© Yiorgis Gerolympos)

2023 Eleusis European Capital of Culture The meeting of history and mythology with the diversity of contemporary narratives. The historical present as an activity of the spirit and the axis of the artistic becoming.

ΟΑΣΗ και Τιτάνας OASIS and Titanas (© Neoklis Mantas)

Πώς ορίζεται η ανάπτυξη της υλικής και πνευματικής οικονομίας της πόλης με τη βοήθεια του πολιτισμού και της έρευνας; Και

τελικά πώς θα επιτευχθεί η εξέλιξη της βιομηχανικής περιοχής της Ελευσίνας στο στάδιο μετά την ΠΠΕ, αφού ολοκληρωθεί το πρόγραμμά της;

μα ΜΎΣΤΗΡΙΑ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ απαρτίζεται από μια σειρά γεγονότων και δράσεων, σχεδιασμένων έτσι ώστε να οδηγήσουν την Ελευσίνα στην επόμενή της μέρα και να αφήσουν μια υλική και άυλη παρακαταθήκη, βάζοντας ξανά την

Ελευσίνα στον χάρτη όπως της αξίζει: ως έναν μοναδικό πολιτιστικό προορισμό. Η ΠΠΕ φιλοδοξούμε να αλλάξει το πρόσωπο της Ελευσίνας και να τη ζωντανέψει ξανά, όχι πια ως βιομηχανικό προάστιο αλλά ως τόπο πολιτισμού.

The

How will the development of the city's material and intellectual economy be defined with the help of culture and research? And how will the evolution of the industrial area of Elefsina be achieved in the post-ECOC phase, once its programme is completed?

The MYSTERIES OF TRANSITION artistic program consists of a series of events and actions, designed to lead Elefsina to its next day and to leave a tangible and intangible legacy, putting Elefsina back on the

map as it deserves: as a unique cultural destination. The ECOC aspires to change the face of Elefsina and bring her back to life, no longer as an industrial suburb, but rather as a place of culture.

Ελευσίνα Elefsina (© Pinelopi Gerasimou)

2023 Eleusis European Capital of Culture

meeting of history and mythology with the diversity of contemporary narratives. The historical present as an activity of the spirit and the axis of the artistic becoming.

2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης Η συνάντηση

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει:

• Πρωτότυπα site-specific καλλιτεχνικά έργα όλων των μορφών (Μ19_Visual arts initiator, M3_ Elefsina mon amour, Μ11_ΜΑ του Ρ. Καστελούτσι κ.ά.)

• Δράσεις δικτύωσης και ανταλλαγής με άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες (Μ56 _ Culture 2030, Μ63_Culture next meeting κ.ά.)

• Δράσεις προώθησης της καινοτομίας (Kέντρο

Aνάπτυξης Iκανοτήτων και Eφαρμοσμένης Kαινοτομίας, Μ91_magnetic dance, M160_Νew Earth Layer κ.ά.)

• Προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης (Μ53_Making innovation, M7_ Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Ελευσίνας -in situ, Μ156_Ιστορίες για την Ελευσίνα, Μ173_ Εργαστήρια συμπερίληψης κ.ά.)

• Διακρατικές ανταλλαγές και συνεργασίες (Μ58_ Capital Conections, M45_Atelier Elefsina, Μ8_ Με το βλέμμα στην Ιαπωνία κ.ά.)

• Ανάδειξη των τόπων (Μ30_Αόρατος χάρτης, Μ15_ Ανοιχτό Μουσείο κ.ά.)

• Δράσεις παρακαταθήκης παραμένουν στην πόλη και συνεχίζουν μετά το 2023. Κάποιες από αυτές είναι: Μ23_Σινέ-Ελευσίς in situ realities, M35_ Αισχύλου Project, M20_Αφηγηματική Αρχαιολογία, Μ50_EcoCulture Festival, M59_ Ακαδημία Χορογραφίας U(R)TOPIAS.

Ο βασικότερoς ίσως στόχος είναι η επαναλειτουργία των εγκαταλελειμμένων εργοστασίων ως χώρων πολιτισμού. Το Παλαιό Ελαιουργείο, η Ελαιουργική, το Ίρις, το Σινέ Ελευσίς, το Παλαιό Δημαρχείο, το Αναψυκτήριο ξαναζωντανεύουν και πολλοί εξωτερικοί χώροι αναδείχτηκαν και

επαναλειτουργούν.

Πάρα πολλοί καλλιτέχνες συμμετέχουν στο πρόγραμμα

της 2023 Ελευσίς αντλώντας έμπνευση από την Ελευσίνα, αλλά το σημαντικότερο είναι

η συμμετοχή των ίδιων των

ανθρώπων της πόλης, ειδικά των νέων της. Πολλές από τις δράσεις είναι ειδικά σχεδια-

σμένες για τη συμμετοχή των ομάδων και των συλλόγων που δραστηριοποιούνται στην Ελευσίνα και ενδιαφέρονται

για την τέχνη και τον πολιτισμό. Όσοι περισσότεροι Ελευσίνιοι συμμετάσχουν και ενδιαφερθούν για τις δράσεις της ΠΠΕ τόσο πιο εξασφαλισμένη θα είναι η συνέχεια των

πολιτιστικών δράσεων μετά το πέρας της διοργάνωσης. Θα διασφαλιστεί έτσι η συνέχεια της Ελευσίνας ως τοπόσημου

της αρχαίας και της νεότερης Ελλάδας, με νέο πλέον πρόσωπο.

The program comprises:

• Original site-specific artworks of all forms (M19_ Visual arts initiator, M3_Elefsina mon amour, M11_MA by R.Castellucci etc.)

• Networking and exchange actions with other European capitals (M 56_Culture 2030, M63_Culture next meeting etc.)

• Actions to promote innovation (Centre for the Development of Capacities and Applied Innovation, M91_magnetic dance, M160_New Earth Layer etc.)

• Education and training programmes (M53_Making innovation, M7_Free University of Elefsina -in situ, M156_Stories about Elefsina, M173_IN SITU workshops etc.)

• Transnational exchanges and cooperations (M58_Capital Conections, M45_Atelier Elefsina, M8_ with the Eyes on Japan fixed on Japan, etc.)

• Highlighting the places (M30_Eyes on Japan map, M15_ Open Museum, etc.)

• Inheritance actions remain in the city and will continue after 2023. Some of them are: M23_ Cine-Eleusis IN SITU REALITIES, M35_ Aeschylus Project, M20_Narrative Archaeology, M50_ Eco-Culture Festival, M59_Academy of Choreography U(R)TOPIAS.

Perhaps the main goal is the reopening of abandoned factories as places of culture. The Old Olive Oil Mill, Elaiourgiki, Iris, Cine-Eleusis, the Old Town Hall, the Refreshment Centre are revived and many exterior spaces have been reopened. Too many artists participate το the programme of 2023 Ele-

usis drawing inspiration from Elefsina, but the most important is the participation of the city's people, especially its young people. Many of the actions are specifically designed for the participation of groups and associations active in Elefsina and interested in art and culture. The more Elefsinians par-

ticipate to and show interest for the actions of the ECOC, the more assured will be the continuity of cultural actions after the event. This will ensure the continuity of Elefsina as a landmark of ancient and modern Greece, now with a new face.

Ελαιουργική Eleourgiki Industrial Complex (© John Stathis)

2023 Eleusis European Capital of Culture The meeting of history and mythology with the diversity of contemporary narratives. The historical present as an activity of the spirit and the axis of the artistic becoming.

2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης Η συνάντηση της ιστορίας και της μυθολογίας με την ποικιλομορφία των σύγχρονων αφηγήσεων. Το ιστορικό παρόν ως δραστηριότητα του πνεύματος και άξονας του καλλιτεχνικού γίγνεσθαι.

Διαμορφώνεται μέσα από την πολύχρονη ήδη «εισαγωγική» δραστηριότητα της 2023 Ελευσίς μια ενεργή καλλιτεχνική κοινότητα που έχει να δώσει και να κάνει πολλά για τον πολιτισμό. Να είναι προετοιμασμένο το κοινό να δει συλλογικές πολιτιστικές δράσεις με έντονο πολιτικο-κοινωνικό περιεχόμενο;

Όπως σηματοδοτούν οι τρεις άξονες Άνθρωπος / Κοινωνία, Περιβάλλον, Εργασία, οι δράσεις έχουν έντονο πολιτικο-κοινωνικό περιεχόμενο.

Η κοινωνική συνοχή είναι ιδιαίτερα σημαντική για τον θεσμό των ΠΠΕ. Μετά από μια σειρά κρίσεων, η Ευρώπη αντιμετωπίζει αυξανόμενες κοινωνικές ανισότητες. Ο ρόλος του πολιτισμού είναι η αποφυγή και

επίλυση των συγκρούσεων ως μέσο επικοινωνίας πέρα από γλωσσικά εμπόδια. Αποτρέπει την περιθωριοποίηση των ανθρώπων με βάση την πολιτιστική τους ταυτότητα, την κοινωνικο-οικονομική τους κατάσταση, την ηλικία, τις σεξουαλικές τους προτιμήσεις κ.λπ.

Η

Ελευσίνα εξάλλου ήταν η μοναδική πόλη με αρχές συμπερίληψης από την αρχαιότητα, μια και στα Ελευσίνια Μυστήρια μπορούσαν να συμμετέχουν οι πάντες: Αθηναίοι πολίτες, δούλοι, γυναίκες και παιδιά.

Μιχαήλ Μαρμαρινός, Γενικός Καλλιτεχνικός Διευθυντής

της Ελευσίς 2023 Michail Marmarinos, General Artistic Director of Eleusis 2023 (©John Stathis)

(©John Stathis)

Αρχαιολογικός

χώρος Ελευσίνας Archaelogical Site of Elefsina (© Pinelopi Gerasimou)

Through the already long "introductory" activity of 2023 Eleusis, an active artistic community is formed that has a lot to give to, and to do for culture. Should the public be prepared to see collective cultural actions with a strong political-social content?

As the three axes People / Society, Environment, Labour suggest, the actions have a strong political-social content. Social cohesion is particularly important for the institution of ECOC. After a series of crises, Europe is facing growing social unbalances. The role of culture is to avoid and resolve conflicts as a means of communication

beyond language barriers. It prevents the marginalization of people based on their cultural identity, socio-economic status, age, sexual orientation, etc. Elefsina was the only city with principles of inclusion since antiquity, since everyone could participate to the Elefsinian Mysteries: Athenian citizens, slaves, women and children.

ΙΡΙΣ IRIS

2023 Eleusis European Capital of Culture The meeting of history and mythology with the diversity of contemporary narratives. The historical present as an activity of the spirit and the axis of the artistic becoming.

2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης Η συνάντηση της ιστορίας και

δραστηριότητα

Νανά Σπυροπούλου, Διευθύνουσα Σύμβουλος της 2023 Ελευσίς Nana Spyropoulou, CEO of 2023 Eleusis

Το περιβάλλον είναι ένα θέμα

που αφορά την Ελευσίνα περισσότερο από οποιαδήποτε

άλλη πόλη. Η βίαιη και ανεξέλεγκτη εκβιομηχάνιση της

πόλης με φανερά τα σημάδια

της ακόμα σε κάθε γωνιά, η

ανεργία και η αποβιομηχάνι-

ση είναι καίρια ζητήματα για

την Ελευσίνα. Το EcoCulture

Festival όπως και άλλες δράσεις, συνέδρια και εκπαιδευ-

τικά προγράμματα προσπα-

θούν να επαναπροσδιορίσουν

τη σχέση της πόλης με το περιβάλλον. Οι TimeCircus

–η κολεκτίβα από το Βέλγιο

που φτάνει με τα πόδια μέχρι

την Ελευσίνα κουβαλώντας

το «κινούμενο καράβι-σπίτι τους»– θέτουν το θέμα του περιβάλλοντος στο επίκεντρο

ως προϋπόθεση για βιώσιμη

ανάπτυξη.

Ο τρίτος άξονας, Εργασία,

διερευνά το παρελθόν και το μέλλον της εργασίας, τις κοινές ευρωπαϊκές προκλήσεις της επισφάλειας και της καλλιέργειας ενός μοντέλου σύγχρονης, βιώσιμης οικονομίας. Ύπογραμμίζει τη σημασία των πολιτιστικών και δημιουργικών τομέων για την καινοτομία, τη δημιουργία θέσεων εργασίας, τη συνοχή και την ευημερία των κοινωνιών. Η υποστήριξη του πολιτισμού ως κινητήριας δύναμης για βιώσιμη κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη, η προώθηση του διαπολιτισμικού διαλόγου, και η ενίσχυση της συνεργασίας για την πολιτιστική κληρονομιά που εμπλουτίζει την ταυτότητα των πολιτών είναι κεντρικά θέματα για τον διάλογο αλλά και για την παρακαταθήκη που θα μείνει στην πόλη.

ΜΎΣΤΗΡΙΟ 59 U(R)TOPIAS Ακαδημία Xορογραφίας MYSTERY 59 U(R)TOPIAS Academy of Choreography (©John Stathis)

The Environment is an issue that concerns Elefsina more than any other city. The violent and uncontrolled industrialization of the city with its obvious marks seen almost everywhere, unemployment and deindustrialization are key issues for Elefsina. The EcoCulture Festival as well as other actions, conferences

and educational programs try to redefine the relationship of the city with the environment. TimeCircus - the collective from Belgium that reaches Elefsina on foot carrying their "mobile ship-home"– put the issue of the environment at the centre as a prerequisite for sustainable development. The third axis, Labour, explores

the past and future of work, the common European challenges of precariousness and the cultivation of a model of modern, sustainable economy. It underlines the importance of the cultural and creative sectors for innovation, job creation, cohesion and the well-being of the societies. Supporting culture as a driving force for sustainable

social and economic development, promoting intercultural dialogue, and strengthening cooperation on cultural heritage that enriches citizens' identity are key issues for dialogue and for the legacy that will remain in the city.

2023 Eleusis European Capital of Culture

The meeting of history and mythology with the diversity of contemporary narratives. The historical present as an activity of the spirit and the axis of the artistic becoming.

2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης Η συνάντηση της ιστορίας και της μυθολογίας με την ποικιλομορφία των σύγχρονων αφηγήσεων. Το ιστορικό παρόν ως δραστηριότητα του πνεύματος και άξονας του

Πώς θα περιγράφατε τον ρόλο του σπουδαίου θεσμού Αισχύλεια σε σχέση με την ΠΠΕ και τι να προσμένει ο επισκέπτης από τη συνεργασία των δύο οργανισμών;

Η συνεργασία μας με τον θεσμό των Αισχυλείων είναι στενή. Έχουν ήδη πραγματοποιη-

θεί κοινές δράσεις και βέβαια

τη χρονιά του τίτλου η συνερ-

γασία θα είναι ακόμα στενότερη. Με την ΚΕΔΕ (Κοινωφελή

Επιχείρηση Δήμου Ελευσίνας)

βρισκόμαστε σε απόλυτη σύμπνοια και συνεργαζόμαστε

σε όλα τα επίπεδα. Ο θεσμός

των Αισχυλείων ξεκίνησε

πρώτος την προσπάθεια μετατροπής της Ελευσίνας από

βιομηχανικό κέντρο σε τόπο

πολιτισμού. Οι εικαστικές εκ-

θέσεις που πραγματοποιήθη-

καν τα προηγούμενα χρόνια

στον Κρόνο και το Παλαιό

Ελαιουργείο ήταν διεθνούς

επιπέδου και σηματοδότησαν

την αρχή αυτής της αλλαγής.

Ελπίζουμε η ΠΠΕ μαζί με τα

Αισχύλεια να χτίσουν μια πιο

σταθερή βάση γι’ αυτή την

παρακαταθήκη. Μελετώντας

την πορεία των προηγούμενων

Πολιτιστικών Πρωτευουσών

πιστεύουμε ότι ιδανική λύση

θα ήταν να δημιουργηθεί ένα κεντρικό όργανο, ένας πολιτιστικός οργανισμός ανεξάρτητος από την εκάστοτε Δημοτική αρχή, με ανθρώπους

που γνωρίζουν σε βάθος τον πολιτισμό, αγαπούν την πόλη και έχουν τις δυνατότητες όχι μόνο να τη συνεχίσουν αλλά

και να την εκτινάξουν.

How would you describe the role of the great institution Aeschylia in relation to the ECOC and what should the visitor expect from the cooperation between the two organizations?

Our cooperation with the institution of Aeschylia is close. Joint actions have already been carried out and, of course, in the year of the title, cooperation will be even closer. we are in complete harmony and cooperate at all levels with the Public Service Enterprise of the Municipality of Elefsina. The institution of Aeschylia was the first to begin the effort to convert Elefsina from an

industrial centre to a place of culture. The art exhibitions that took place in previous years at Cronos and the Old Olive Oil Mill were of international level and marked the beginning of this change. We hope that the ECOC and Aeschylia will build a more solid foundation for this legacy. Studying the course of the previous Capitals of Culture, we believe that the ideal solution would be to cre-

ate a central body, a cultural organization independent of each municipal authority, with people who know culture in depth, who love the city and who have the potential not only to maintain it, but also to expand it.

Ελευσίνα Elefsina (© Gerasimos Domenikos Fos Photos)

2023 Eleusis European Capital of Culture

The meeting of history and mythology with the diversity of contemporary narratives. The historical present as an activity of the spirit and the axis of the artistic becoming.

Ρολόι, Αρχαιολογικός χώρος City Clock Tower (© John Stathis)

Είστε σε στενή συνεργασία με τη Διευθύνουσα Σύμβουλο, Σουλτάνα (Νανά) Σπυροπούλου, και τον γενικό καλλιτεχνικό διευθυντή Μιχαήλ Μαρμαρινό; Πώς θα περιγράφατε με λίγα λόγια την ανταλλαγή δημιουργικών ιδεών, μέσα από την οποία προέκυψε ο προγραμματισμός των εκδηλώσεων;

Θέλω να σταθώ ιδιαίτερα στους δύο πολύτιμους και πολύ αγαπημένους συνοδοιπόρους: τη Διευθύνουσα Σύμβουλο Νανά Σπυροπούλου, που νομίζω ότι, χωρίς τις πολύπλευρες γνώσεις της και τις άοκνες προσπάθειές της, δεν θα είχαν επιτευχθεί όλα αυτά.

Και τον Μιχαήλ Μαρμαρινό

που μας ενέπνευσε τόσο, που και στις πιο δύσκολες στιγμές κρατηθήκαμε όρθιοι, και που

κατάφερε να δημιουργήσει

αυτό το πολυδιάστατο και σοφά δομημένο πρόγραμμα.

Θεωρώ τον εαυτό μου εξαιρετικά τυχερό που συνεργάζομαι με αυτούς τους δύο ανθρώπους. Καθένας με τον τρόπο του και την προσωπικότητά του, νομίζω ότι είναι ό,τι καλύτερο μπορούσε να συμβεί για να προχωρήσει αυτή η δύσκολη διοργάνωση. Όσοι μας παρακολουθείτε όλα αυτά τα χρόνια θα συμ-

φωνήσετε ότι εδώ επιτελέστηκε ένας άθλος! Και επειδή κάθε άθλος επιτελείται από ανθρώπους, θα ήθελα να αναφερθώ σε αυτή την τόσο αποτελεσματική μικρή ομάδα νέων ανθρώπων, που με υπεράνθρωπες προσπάθειες και προσωπικές θυσίες τα κατάφεραν μέχρι εδώ, και τραβούν δυναμικά για τη χρονιά του τίτλου. Μόνο με όραμα, ατελείωτη δουλειά, ομαδικό πνεύμα και αλληλοεκτίμηση επιτυγχάνονται τέτοιου βεληνεκούς διοργανώσεις.

Are you in close cooperation with the Managing Director, Sultana (Nana) Spyropoulou, and the artistic director Michael Marmarinos? How would you describe in a few words the exchange of creative ideas, through which the programming of the events emerged?

I would like to draw particular attention to the two most precious and beloved "travel companions": managing Director Nana Spyropoulou, for whom I think that, without her multifaceted knowledge and tireless efforts, none of this would have been achieved. And Michael Marmarinos, who inspired us so much, that even in the most difficult moments we stayed upright, and who managed to create this multidimensional and wisely structured program. I consider myself extremely fortunate to be working with these two people. Everyone with their own way and personality, I think they have been the most valuable partners to move forward this difficult project. Those of you who have been watching us all these years will agree that a feat has been accomplished here! And because every feat is done by people, I would like to refer to this very efficient small group of young people, who through superhuman efforts and personal sacrifices have made it this far, and are actively pulling for the year of the title. Events of such a range are achieved only with vision, endless work, team spirit and mutual appreciation.

2023 Eleusis European Capital of Culture

The meeting of history and mythology with the diversity of contemporary narratives. The historical present as an activity of the spirit and the axis of the artistic becoming.

2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης Η συνάντηση της ιστορίας

Ως Πρόεδρος του ΔΣ της 2023 Ελευσίς Πολιτιστική

Πρωτεύουσα, ποιο είναι το προσωπικό σας όραμα, τι θα

θέλατε να μείνει χαραγμένο

στη μνήμη του διεθνούς επι-

σκέπτη σε σχέση με την ορ-

γάνωση όλο το 2023; Ποιο

τμήμα ή ενότητα του προγραμματισμού σας εκφράζει πρωτίστως;

Αυτό που θα ήθελα περισσότερο απ' όλα είναι να καταφέρουμε να αλλάξει οριστικά η εικόνα που έχουν οι περισσότεροι για την Ελευσίνα και να ανακαλύψουν την αθέατη πλευρά αυτής της μαγικής πόλης. Θα ήθελα να δω αυτά τα αριστουργηματικά κτήρια, υπέροχα δείγματα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής, να ζωντανεύουν ξανά και να γεμίζουν επισκέπτες.

Θα ήθελα να δω κάποιες αλλαγές στο περιβάλλον της πόλης και να πούμε ότι συμβάλλαμε κι εμείς σε αυτό. Θέλω να δω τη θάλασσα της Ελευσί-

νας να αλλάζει και να ανοίγει το παράκτιο μέτωπο και η πρόσβαση σε αυτό. Θα ήθελα να δω τα παιδιά να εκπαιδεύονται στην τέχνη και τον πολιτισμό και να κρατήσουν τις παραδόσεις της πόλης τους, έχοντας όμως γνώση της σύγχρονης

τέχνης και των σημερινών παραμέτρων του πολιτισμού, έτσι ώστε να συμβάλλουν δημιουργικά στην αλλαγή της πόλης τους. Θέλω οι επισκέπτες να μην «αποστρέφουν πια το βλέμμα»1 αλλά να δουν ότι «Η Ελευσίνα ζει, ζει αιώνια στο μέσον ενός θνήσκοντος κόσμου»2

As Chairwoman of the Board of Directors of the 2023 Eleusis Capital of Culture, what is your personal vision, what would you like to remain engraved in the memory of the international visitor in relation to the organization throughout 2023? Which part or section of your programme primarily expresses you?

What I would like most of all is for us to manage to permanently change the image that most people have of Elefsina and to discover the unseen side of this magical city. I'd like to see these masterpiece buildings, wonderful samples of industrial architecture, come back to life and fill up with visitors. I would like to see some changes in the city environment and to say that we have contributed to this. I want to see the sea of Elefsina change and open, as well as the coastal front and the access to it. I would like to see children being educated in

art and culture and maintaining the traditions of their city, but with knowledge of contemporary art and of the current parameters of culture, so as to contribute creatively to the change of their city. I want visitors to no longer "turn away"1 but to see that "Elefsina lives, it lives eternally in the midst of a dying world." 2

https://2023eleusis.eu

1. From the "Mourning Rock" of F. Koutsaftis. 2. Henry Miller.

Παλαιό Δημαρχείο Ελευσίνας Old Town Hall (© John Stathis)

2023 Eleusis European Capital of Culture The meeting of history and mythology with the diversity of contemporary narratives. The historical present as an activity of the spirit and the axis of the artistic becoming.

Η

Αρχαιολογικό Μουσείο Πολυγύρου Χαλκιδικής

μεγάλη χερσόνησος με τη μακραίωνη ιστορία

Δήμητρα Ακτσελή, Aρχαιολόγος ΕΦΑ Χαλκιδικής και Αγίου Όρους

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Πολυγύρου βρίσκεται στο κέντρο της πρωτεύουσας της Χαλκιδικής και αποτελεί το μοναδικό αρχαιολογικό μουσείο στην περιοχή. Η μεγάλη συσσώρευση ευρημάτων αλλά και οι ανάγκες της σύγχρονης

μουσειολογίας επέβαλαν την επέκταση και την κτιριολογική αναβάθμιση, που ολοκληρώθηκαν το 2016 (ΕΣΠΑ 20072013), και στη συνέχεια την επανέκθεση, η πρώτη φάση της οποίας ολοκληρώθηκε το 2022 (ΕΣΠΑ 2014-2020).

Αρχαιολογικό Μουσείο Πολυγύρου. Εξωτερική όψη. Archaeological Museum of Polygyros. External view.

Archaeological Museum of Polygyros, Halkidiki

The great peninsula with the vast history

The Archaeological Museum of Polygyros is located in the center of the capital of Halkidiki and it is the only archaeological museum in the region. The large accumulation of findings, as well as the needs of modern museology, required its expansion and architectural upgrade, which were completed in 2016 (NSRF 20072013), and afterwards the re-exhibition, the first phase of which was completed in 2022 (NSRF 2014-2020).

The tour of the Museum begins with an introductory video at the reception, where colorful images of landscapes, people, antiquities and archaeological sites of all eras are accompanied by subtle sounds of nature. The exhibition is structured in four thematic sections. In the Place and History section the visitor learns about the nature, the geology, and the special characteristics of the Halkidiki peninsula, as well as about the timeless human activities,

Dimitra Aktseli, Archaeologist at the Ephorate of Antiquities of Chalcidice and Mount Athos

και ρωμαϊκών χρόνων συνθέτουν τη συνολική εικόνα της ανθρώπινης παρουσίας στην περιοχή της Χαλκιδικής.

Ευρήματα

Η περιήγηση στο Μουσείο ξεκινά με ένα εισαγωγικό βίντεο στην υποδοχή, όπου πολύχρωμες εικόνες τοπίων, ανθρώπων, αρχαιοτήτων και αρχαιολογικών χώρων σε όλες τις εποχές συνοδεύονται από διακριτικούς ήχους της φύσης. Η έκθεση διαρθρώνεται σε τέσσερις θεματικές ενότητες. Στην ενότητα Τόπος και Ιστορία ο επισκέπτης γνωρίζει τη φύση, τη γεωλογία, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της χερσονήσου της Χαλκιδικής, τις διαχρονικές ανθρώπινες δραστηριότητες, τα σημαντικά πρόσωπα που πέρασαν από εδώ στην αρχαιότητα αλλά και στο πεδίο της σύγχρονης

έρευνας. Εκτός από το αναρτημένο πλούσιο εποπτικό υλικό, διαδραστικές πολυμεσικές εφαρμογές αναφορικά με την ιστορία, τις αρχαιολογικές θέσεις, τις γραπτές πηγές, την ιστορία της έρευνας και τον Σταγειρίτη Αριστοτέλη, προβάλλουν θέσεις Προϊστορίας, Πρώιμης Εποχής Σιδήρου, Πόλεις-Αποικίες, Νεκροταφεία, Ιερά, τα γεγονότα και τα πρόσωπα από την Εποχή του Χαλκού έως και τα Ρωμαϊκά χρόνια, τους ξεχωριστούς ανθρώπους και ερευνητές, στους οποίους οφείλουμε τις γνώσεις που έχουμε σήμερα, κείμενα του Ηροδότου και του Θουκυδίδη που σχετίζονται

Θεματικός Κύκλος 3- Ιστορικοί Χρόνοι. Η ζωή στην ύπαιθρο. Thematic Cycle 3- Historical Times. Life in the countryside.

προϊστορικών, αρχαϊκών, κλασικών

about the important people who passed through here in antiquity, but also about the modern researchers. In addition to the posted rich visual material, interactive multimedia applications regarding history, archaeological sites, written sources, the history of research and Stagerite Aristotle, showcase sites of Prehistory and of the Early Iron Age, colonial cities, sanctuaries and cemeteries, events and people from the Bronze Age to Roman times, special people and researchers to whom we owe the knowledge we have today, texts of Herodotus and Thucydides related to Chalkidiki, all

accompanied by impressive artistic designs, which provide more direct and attractive information. The same thematic section includes a 3D-projection mapping, where the visitor follows the progress of an excavation, from the location, the stratigraphy, the discovery, the first and the subsequent images of the findings during conservation, design study and publication up to their exhibition or storage. The second section includes sites, settlements and cemeteries of the prehistoric period. A few findings are shown from the Neolithic Age, mainly tools, while subsequently the

Archaeological Museum of Polygyros, Halkidiki

Findings from prehistoric, archaic, classical and Roman times make up the overall picture of the human presence in the region of Halkidiki.

Θεματικός Κύκλος 1- Τόπος και Ιστορία. Χάρτης-Χρονολόγιο, Ανασκαφή. Thematic Cycle 1- Place and History. Map-Chronology, Excavation.

με τη Χαλκιδική, όλα συνοδευόμενα από εντυπωσιακά καλλιτεχνικά σχέδια, που προσδίδουν αμεσότερη και πιο ελκυστική πληροφορία. Στην ίδια θεματική ενότητα εντάσσεται η τρισδιάστατη προβολική χαρτογράφηση (3d projection mapping), όπου ο επισκέπτης παρακολουθεί την πορεία μιας ανασκαφής, από τη θέση, τη στρωματογραφία, την εκσκαφή, την ανακάλυψη, την πρώτη και τη μετέπειτα εικόνα των ευρημάτων κατά τη συντήρηση, σχεδίαση, μελέτη και δημοσίευση έως την έκθεση ή την αποθήκευσή τους.

Η

δεύτερη ενότητα περιλαμβάνει θέσεις, οικισμούς και νεκροταφεία της προϊστορικής περιόδου. Προβάλλονται λίγα ευρήματα, κυρίως εργαλεία της Νεολιθικής Εποχής, ενώ στη συνέχεια παρουσιάζεται πιο αναλυτικά η τούμπα του Αγίου Μάμα Νέας Ολύνθου, που καλύπτει διάστημα μίας περίπου χιλιετίας της Εποχής του Χαλκού, από το 2075 έως το 1100 π.Χ., καθώς και το

σύγχρονό της νεκροταφείο. Μαγειρικά σκεύη και μεγάλα αποθηκευτικά αγγεία που μαρτυρούν τις συνήθειες και τις διατροφικές προτιμήσεις των κατοίκων, χρηστικά αντικείμενα και όστρακα που δηλώνουν τις επαφές και ανταλλαγές με τη νότια Ελλάδα, τα Βαλκάνια και την κεντρική Ευρώπη πλαισιώνονται από πλούσιο εποπτικό υλικό, κείμενα, ανασκαφικά σχέδια και φωτογραφίες, ενώ εντυπωσιακά καλλιτεχνικά σχέδια βοηθούν τον επισκέπτη να αντιληφθεί καλύτερα τους χώρους και τις δραστηριότητες. Εργαλεία, χρηστικά αντικείμενα και αγγεία από τους οικισμούς σε Τορώνη, Πολύχρονο και Κριαρίτσι συμπληρώνονται

από πλούσιο πληροφοριακό υλικό και ενδιαφέροντα εκθέματα από τα οργανωμένα

νεκροταφεία σε Άγιο Μάμα, Νέα Σκιώνη και Κριαρίτσι.

Στην τρίτη ενότητα, που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο

τμήμα της έκθεσης, αναπτύσσονται οι Ιστορικοί Χρόνοι,

όπου ξεχωριστή θέση κατέχει το εντυπωσιακό σύνολο

toumba (tumulus) of Agios Mamas of Nea Olynthos is presented in more detail, covering a period of the Bronze Age of about one millennium, from 2075 to 1100 BC, as well as its modern cemetery. Cooking utensils and large storage pottery vessels that evince the habits and dietary preferences of the inhabitants, useful objects and fragments that indicate contacts and exchanges with southern Greece, the Balkans and central Europe are surrounded by rich observational material, texts, excavation plans and photographs, while impressive artistic designs help the visitor to better understand the spaces and activities. Tools, useful objects and pottery vessels from the settlements in Toroni, Polychrono and Kriaritsi are accompanied by rich informative material and interesting exhibits from the organized cemeteries in Agios Mamas, Nea Skioni and Kriaritsi. In the third section, which occupies the largest part of the exhibition, the Historical

Times are put on display, where a special place is occupied by the impressive set of findings from the two-chamber burial monument of Stratoni. The marble statues, himation-clad figures, a female figure of the type of the Great Herakleiotissa, the inscribed base and the tombstones are accompanied by a male portrait which ultimately dates the whole set to the Julian-Claudian period. Some of the inscribed tombstones of Roman times and of the objects of the same period come from villas of Cassandria, the most noteworthy of which is the column with the aretalogy of the Egyptian goddess Isis, listing her offerings to the human race. The fourth section is dedicated to private collections, with the most important being the Lambropoulos’ Collection. The collection consists of more than 1000 objects, mainly from the Archaic and Classical periods, and includes excellent vases, examples of Attic, Corinthian and local production, a

Θεματικός Κύκλος 1- Τόπος και Ιστορία. Ιστορία Έρευνας, Γραπτές Πηγές, Αριστοτέλης. Thematic Cycle 1- Place and History. Research History, Written Sources, Aristotle.

Archaeological Museum of Polygyros, Halkidiki

Αρχαιολογικό Μουσείο Πολυγύρου Χαλκιδικής

ευρημάτων από το διθάλαμο ταφικό μνημείο του Στρατωνίου. Τα μαρμάρινα αγάλματα, ιματιοφόρες μορφές, μία γυναικεία μορφή στον τύπο της Μεγάλης Ηρακλειώτισσας, η ενεπίγραφη βάση και οι επιτύμβιες στήλες συνοδεύονται

από ένα ανδρικό πορτραίτο

που τελικά χρονολογεί ολόκληρο το σύνολο στην περίοδο των Ιουλίων-Κλαυδίων.

Από τις ενεπίγραφες επιτύμβιες στήλες ρωμαϊκών χρόνων

και τα αντικείμενα της ίδιας

περιόδου, ορισμένα προέρχονται από επαύλεις της

Κασσάνδρειας, ενώ αξιόλογη

είναι η στήλη με αρεταλογία

της αιγυπτιακής θεάς Ίσιδος, όπου απαριθμούνται οι προσφορές της στο ανθρώπινο γένος.

Η τέταρτη ενότητα είναι αφιερωμένη στις ιδιωτικές συλλογές, με πιο σημαντική τη Συλλογή Λαμπρόπουλου. Η συλλογή αριθμεί περισσότερα

από 1000 αντικείμενα, κυρίως

αρχαϊκών και κλασικών χρόνων, και περιλαμβάνει εξαιρετικά αγγεία, δείγματα αττικής,

κορινθιακής και τοπικής παραγωγής, αξιόλογο σύνολο οπλισμού, κοσμήματα από χρυσό, άργυρο, χαλκό, γυαλί και λίθους, χαρακτηριστικά

πήλινα ειδώλια και γυναικείες

προτομές, μικρό αριθμό ευρημάτων προϊστορικών και βυζαντινών χρόνων. Έξι προθήκες με πλούσιο επεξηγηματικό

υλικό φιλοξενούν τα εκθέματα της συλλογής, ενώ μία επιπλέον περιέχει αντικείμενα άλλων συλλογών-δωρεών του Μουσείου. Η απουσία πληροφοριών για την προέλευση των αντικειμένων επέβαλε την επιλογή προβολής του πλήθους τους με βάση τα τυπολογικά τους χαρακτηριστικά και τη χρονολογική τους ένταξη.

Στην τρίτη ενότητα, στο πλαίσιο του Έργου Οργάνωση

και υλοποίηση της μόνιμης έκθεσης του Αρχαιολογικού Μουσείου Πολυγύρου - Β΄

Φάση ολοκλήρωσης και λειτουργίας, που βρίσκεται σε

εξέλιξη, θα παρουσιαστούν με σύγχρονο και επεξηγηματικό

τρόπο θέσεις της Πρώιμης Εποχής Σιδήρου, σημαντικές

πόλεις-αποικίες, όπως η Μένδη, η Ποτίδαια, η Όλυνθος, τα Στάγειρα, τα πλούσια νεκροταφεία της Ακάνθου, της Αθύτου και του πρόσφατα ανασκαμμένου Αγίου Ιωάννη Νικήτης, τα ιερά της Χαλκιδικής, με πιο εντυπωσιακό εκείνο στην περιοχή των Νέων Ρόδων, στη χερσόνησο του Άθω, όπου αποκαλύφθηκαν τμήματα της πολύχρωμης κεράμωσης, καθώς και οι πήλινες μορφές Νίκης - ακρωτήρια αετώματος

ενός ναού αφιερωμένου πιθανότατα στον Απόλλωνα.

Παρόλο που η έκθεση δεν

έχει ολοκληρωθεί, η εμπειρία

του επισκέπτη είναι ολοκληρωμένη. Έχει τη δυνατότητα να περιηγηθεί στα ευρήματα των προϊστορικών, αρχαϊκών, κλασικών και ρωμαϊκών χρόνων

από την περιοχή της Χαλκιδικής, να αποκτήσει μια συνολική εικόνα της ανθρώπινης παρουσίας στον τόπο, να αντιληφθεί πλήρως τον πλούτο της αρχαιολογικής έρευνας στην περιοχή και να ανυπομονεί για την ολοκλήρωση της έκθεσης.

Άποψη από την υποδοχή του Μουσείου. View from the reception of the Museum.

remarkable set of weapons, jewelry made of gold, silver, copper, glass and stones, characteristic clay figurines and female busts, and small number of prehistoric and Byzantine finds. Six showcases with rich explanatory material house the exhibits of the collection, while an additional one contains objects from other collections-donations of the Museum. The absence of information on the origin of the objects imposed the choice of projecting their multitude based on their typological characteristics and their chronological affiliation. In the third section, as part of the project Organization and implementation of the permanent exhibition of the Archaeological Museum of Polygyros - 2nd Phase of completion and operation, which is in progress, there will be presented in a modern and explanatory way Early Iron Age sites, important colonial cities -such as Mendi, Potidaia, Olynthos, and Stageira-, the rich cemeteries of Akanthos, of Athytos and of

Agios Ioannis Nikitas, which has been recently excavated, the sanctuaries of Halkidiki, the most impressive of which is located in the area of Nea Roda, on the Athos peninsula, where parts of the colorful ceramosis have been discovered, as well as the clay figures of Nike - gable ends of a temple probably dedicated to Apollo. Although the exhibition is not yet complete, the visitor’s experience will be. The visitor has the opportunity to browse the findings of prehistoric, archaic, classical and Roman times from the area of Halkidiki, to gain an overall picture of the human presence in this place, to fully understand the richness of the archaeological research and to look forward to the completion of the exhibition.

Θεματικός Κύκλος 4- Συλλογές και Δωρεές. Συλλογή Λαμπρόπουλου. Thematic Cycle 4- Collections and Donations. Lambropoulos Collection.

Archaeological Museum of Polygyros, Halkidiki

πιο σημαντικό από το να αγαπήσουν μέχρι τέλους

και πέρα από το τέλος;

Δημήτριος Χ. Αλεξόπουλος MSc. Social Anthropology, London School of Economics and Political Science (LSE)

Ύπ. Διδάκτορας Θεολογικής Σχολής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ)

Σεβαστέ και

αγαπητέ μου Ορφέα,

Ήθελα να σε βρω και να σου

μιλήσω από καιρό. Κάπως ανέφικτο, θα συμφωνήσεις ίσως

και εσύ. Μας χωρίζει άλλωστε

πέλαγος, χάσμα ολόκληρο, αιώνων. Την ευκαιρία τελικά τη

βρήκα μέσα από τις σελίδες

του εξαίρετου πονήματος του

«διερμηνευτή» σου Ανδρέα

Χ. Ζούλα, πιστού φίλου των

ιερών Μουσών, και ιδίως της

Μούσας μητέρας σου, της μυ-

θικής Καλλιόπης. Αρχαίος και

θαυμαστός είναι ο μίτος που

έπλεξαν οι μύστες, και αργότε-

ρα οι διερμηνευτές σου, για να

διασώσουν την «κεφαλή» σου,

τη φωνή σου και τις ιδέες σου, από τον σκοτεινό λαβύρινθο

της άγνοιας και της λήθης.

Την παράδοση αυτή, να είσαι

βέβαιος, συνεχίζει επάξια και

ο Ανδρέας Ζούλας, έγκριτος

δημοσιογράφος και διακε-

κριμένος μεταφραστής και

συγγραφέας, και όχι μόνο για

τα δικά σου έργα, με συνέπεια

που αληθινά καταπλήσσει για

τη φιλολογική και γραμματο-

λογική της συγκρότηση.

Ο διερμηνευτής σου κ. Ζού-

λας γράφει στη γλώσσα σου, σε ιδιαίτερα επιμελημένη

ελληνική αλφαβητική γραφή

με βάση το αλφάβητο των

Ευβοέων. Δεν πρόφτασες την

αλφαβητική γραφή· κρίμα.

Θα σε ενθουσίαζε η ταχύτητα

και η ακρίβεια της μετάδοσης

νοημάτων, εσένα που τόσο βα-

σανίστηκες από την αφάνεια.

Οι πρώτοι Ορφικοί σου δεν

δίστασαν, γρήγορα στράφη-

καν από την προφορική παρά-

δοση στη γραπτή αποτύπωση

των ιερών και συμπαντικών

σου ύμνων στη λατρευτική

γλώσσα της εποχής τους. Με

τη διερμηνευτική συμβολή του

κ. Ζούλα η πανάρχαια λαλιά

σου, Ορφέα κλεινέ

και θαυμά-

σιε, μεταφέρεται με ζωντάνια

και ακρίβεια που αγκαλιάζει

τώρα και τη δική μας εποχή, και το δικό μας κοινό νεοελλη-

νικό γλωσσικό προσκήνιο. Το

μοναδικό σου τάλαντο, με το

Βιβλιοκρισία για το πόνημα του Ανδρέα Χ. Ζούλα

«Εγώ, ο Ορφέας και οι Ορφικοί Ύμνοι», εκδ. Ύδροπλάνο, Αθήνα 2022

Τί έχει δοθεί και τί ανήκει πραγματικά στους θνητούς

Book review of Andreas X. Zoula’s work

by

What has been given and truly belongs to mortals more important than loving to the end and beyond?

Demetrios Ch. Alexopoulos MSc. Social Anthropology, London School of Economics and Political Science (LSE) Doctoral Cand. at the School of Theology of the National and Kapodistrian University of Athens (NKUA)

My dear esteemed Orpheus, Ι have wanted to meet you and talk to you for a long time now. Somewhat impossible, you might agree. After all, we are separated by a vast chasm, by an ocean of eons. I finally got my opportunity through the pages of the excellent work of your “interpreter”, Andreas Zoulas, a

faithful friend of the sacred Muses, and especially of your Muse mother, the mythical Calliope. Ancient and wonderful is the thread woven by your initiates, and, later, by your interpreters, to rescue your venerable “head”, your voice, and your ideas, from the dark labyrinth of ignorance and oblivion. This tradition, rest assured, is deserv-

edly carried on by Mr. Andreas Zoulas, a renowned journalist and distinguished writer and translator -not only of your own works- in a manner which truly amazes for its philological and grammatical confidence. Your interpreter, Mr. Zoulas, writes in your language, in highly elaborated Greek alphabetical writing based on the alphabet

“I, Orpheus and the Orphic Hymns”, published

Hydroplano, Athens 2022

Βιβλιοκρισία για το πόνημα του Ανδρέα Χ. Ζούλα «Εγώ, ο Ορφέας και οι Ορφικοί Ύμνοι», εκδ. Ύδροπλάνο, Αθήνα 2022

οποίο έκλεισες τη θεωρία του

παντός, των θεών, των κόσμων

και των ανθρώπων σε μικρές

σταγόνες του ανθρώπινου λό-

γου, σε ύμνους «ασύγκριτης

σοφίας και υπέρτατης ομορ-

φιάς» και την προσέφερες

στους μύστες της διδασκαλί-

ας σου, καθίσταται κτήμα μας.

Αλλάζω θέμα. Από όσα ήθελα

πάντοτε να σε ρωτήσω θα ήθελα να μείνουμε στην Ευρυδίκη, στη γυναίκα που αγάπησες

παράφορα.Τί έχει δοθεί και τί

ανήκει πραγματικά στους θνητούς πιο σημαντικό από το να αγαπήσουν μέχρι τέλους και

πέρα από το τέλος; Εσύ και οι Ορφικοί σου, μύστες και διερμηνευτές, είστε μεταξύ εκείνων

που γνωρίζετε καλά την απάντηση. Έψαξες να βρεις την

ψυχή του ανθρώπου και την

τελική της τύχη· ο κ. Ζούλας

σε ακολουθεί διακριτικά σε

αυτή σου την αναζήτηση με

εύστοχα ιστορικο-φιλολογικά

σχόλια και ελκυστικά λογοτεχνικά εργαλεία. Από τα πολλά

ενδιαφέροντα επεισόδια που

εκτυλίσσονται στα προλεγόμενά σου στο πόνημα του κ. Ζούλα, όπως εκείνος σε διερμηνεύει, και τα οποία ιστορούν τον πολυμέτωπο αγώνα σου για τον εξευγενισμό και τον εξανθρωπισμό της λατρεί-

ας του παιδιού της Σεμέλης, ξεχώρισα την αναθεωρητική

σου παρέμβαση με στόχο τον

αποσυσχετισμό γυναίκας και

βίας. Σ’ αυτό το σημείο επίτρε-

ψέ μου να επιμείνω με λίγες γραμμές στον περιορισμένο χώρο και χρόνο που έχουμε στη διάθεσή μας.

Η βία πήρε τη ζωή της αγαπημένης σου, στην απέλπιδα προσπάθειά

Άρτεμις Ποταμιάνου

Which side are you on?

2019

Artemis Potamianou

Which side are you on?

2019

βιαστή της. Την ίδια μορφή έμφυλης βίας αντιμετωπίζουν και σήμερα αναρίθμητες γυναίκες στον πλανήτη μας. Η βία κατά των γυναικών συνεχίζει δυστυχώς στην εποχή μας να έχει μια επίμονη όσο και απρόσκλητη και ανεπιθύμητη επικαιρότητα. Η βία στέρησε και τη δική σου παρουσία από τον κόσμο των βροτών. Έπεσες θύμα γυναικών, αυτή τη φορά, φθονερών και παραφρόνων, που ανηλεώς σε διαμέλισαν και σε φόνευσαν «δοκοῦσαι λατρείαν προσφέρειν τῷ θεῷ». Θα λυπηθείς να μάθεις ότι, ακόμη και στις ημέρες του εμβριθούς διερμηνευτή σου κ. Ζούλα, εξακολουθούν να υπάρχουν όχι λίγες γυναίκες θύματα θρησκευτικών ηγεσιών και καθεστώτων, οι οποίες γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης ως πρόξενοι δυστυχίας αντί χαράς, θλίψης αντί δημιουργίας, θανάτου αντί ζωής. Αυτό άλλωστε συνιστά και το πικρό σου παράπονο, το «διπλό σου απωθημένο», όπως ο ίδιος το αποκαλείς και το βιώνεις, και όπως τόσο εύγλωττα μας το μεταφέρει αλλά και μεταδίδει ο κ. Ζούλας. Προσπάθησες να εκθρονίσεις τη βία και στη θέση της να προάγεις την αθανασία , την ανα-δια-μεταστοιχείωση του παντός, με τίμημα την ίδια σου τη ζωή. Το πνεύμα αυτό διαπνεέει όλο

το σύγγραμμα είτε στα σχόλια είτε στις μεταφράσεις των ύμνων. Στο βιβλίο του διερμηνευτή σου, Ορφέα ένδοξε, μπορείς λοιπόν να εισέλθεις και εσύ και εμείς ωσάν σε μυθικό «θεραπευτήριον», ωσάν σε «σπήλαιον-ἄντρον», όχι και τόσο διαφορετικό από το

μυστικό εκείνο σπήλαιο, στο οποίο γεννήθηκες, ή από την ταπεινή Φάτνη της αρκετά μεταγενέστερής σου χριστιανικής οικουμενικής διδασκαλίας της αφθαρσίας και της αγάπης.

Ας εισέλθουμε μαζί στο περισπούδαστο σύγγραμμα του κ. Ζούλα. Ας ανακαλύψουμε τη μυσταγωγική και θεραπευτική του διάσταση, παρακολουθώντας τόσο τη δική σου ανάβαση, Ορφέα υπείροχε, όσο και εκείνη του αγαπητού κ. Ζούλα, συνεκδήμου και διερμηνευτή σου, στις πλαγιές του «παναγίου κατοικητηρίου των Ολυμπίων», προσμένοντας το «πανάγιο πυρ» και το «άπλετο φως της κοσμικής αρμονίας».

Σε ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σου. Θα είμαστε πάντοτε σε επαφή.

Η πανάρχαια λαλιά του Ορφέα μεταφέρεται με ζωντάνια και ακρίβεια στη δική μας εποχή και στο δικό μας κοινό νεοελληνικό γλωσσικό προσκήνιο.

of the Euboeans. You have lived before the era of the alphabet; such a great pity! You, who have been so tormented by obscurity, would have been absolutely and utterly captivated by the speed and accuracy of speaking your mind in writing. Your very first Orphic mystics did not hesitate, they quickly turned from the oral tradition to the written recording of your sacred and cosmic hymns in the ritual language of their time. Thanks to the interpretive contribution of Mr. Zoulas, your ageold speech, oh legendary and fabulous Orpheus, is conveyed with a liveliness and precision that now embraces our own era, and our own common modern Greek linguistic frontstage.

Your unique talent with which you have treasured the theory of everything, of the gods, of the worlds and of the humans in small drops of human speech, in hymns of “incomparable wisdom and supreme beauty”, and have offered them to the initiates of your teachings, has now become the province of us all. Change of subject now. From all the things I have always wanted to ask you, let Eurydice stand out, the woman you vehemently loved. What has been given and truly belongs to mortals more important than loving to the end and beyond? You, your Orphic mystics and your interpreters are among those who know the answer well. You have sought to dive into the human soul and into its ultimate fate. Mr. Zoulas subtly follows you in your quest with apt historico-philological comments and the application of appealing literary tools. From the many interesting episodes that unfold in your prolegomena to Mr. Zoulas’s work, the way he interprets you, and that narrate your multifaceted struggle for the refinement and humanization of the cult of Semeli’s child, I’m highlighting your revisionary intervention aimed at the dissociation of women from violence. On this point I will insist and pen a few lines within the limited space and time available to us. Violence took the life of your eternal beloved, in her desperate attempt to save herself from her rapist. Countless women on our planet face the same form of gender-based violence today. Violence against women unfortunately still continues in our time to be a persistent, yet uninvited and unwanted, occurrence. Violence also deprived the world of mortals from your presence, yourself a victim of women, this

time, envious and insane, who mercilessly dismembered you and killed you “thinking they are offering a service to God”. You will sadly be informed that, even in the days of your in-depth interpreter, Mr. Zoulas, there are still plenty of women becoming victims of religious leaders and paradigms, and then exploited as provocators of misery instead of joy, of sorrow instead of creation, of death instead of life. This, after all, constitutes your personal grievance, your “double repression”, as you yourself call it and experience it, and as Mr. Zoulas so eloquently conveys it to us. You have tried to dethrone violence and, in its stead, promote immortality, the renovation and re-transmutation (ana-dia-metastoicheiosis) of everything, at the cost of your own life. Τhis spirit pervades the entire work, from the beginning to the finish line. You may therefore enter, oh glorious Orpheus, the book of your interpreter, alongside with us, as if entering a mythical healing sanctuary, as thought a mystical cavern not so different from the one you were born into, not so different from the humble Manger of the Christian ecumenical teachings of life and love incorrupt.

Let us enter together Mr. Zoulas’ masterfully crafted oeuvre. Let us discover its mystic and healing dimension, witnessing both, you, Orpheus the Great, and dear Mr. Zoulas, your companion and interpreter, ascending on the slopes of the “most-holy residence of the Olympians”, and awaiting the “most-holy fire” and the “abundant light of cosmic harmony”.

Thank you very much for your time. We will ever be in touch.

Book review of Andreas X. Zoula’s work “I, Orpheus and the Orphic Hymns”, published by Hydroplano, Athens 2022

The ancient speech of Orpheus is vividly and accurately transferred to our time and to our own common modern Greek linguistic frontstage.

To αφιέρωμα στο Ανθρωπόκαινο

έγινε με την επιστημονική επιμέλεια του καθηγτή της ΑΣΚΤ Ιωάννη Μελανίτη

Ενώπιον της φυσικής κατάρρευσης

Δημήτριος Δακρότσης Διδάκτωρ Φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Αθηνών

Μόλις το 1722, ο Ολλανδός θαλασσοπόρος Jacob Roggeveen ανακάλυψε δυτικά της Χιλής ένα απομονωμένο νησί, το οποίο έποικοί του, ντόπιοι απόγονοι Πολυνήσιων θαλασσοπόρων, είχαν ονομάσει Ράπα Νούι. Πολιτιστικό χαρακτηριστικό του νησιού είναι τα 887 ογκώδη ανθρω-

πόμορφα αγάλματα, μήκους από 5 έως και 20 μ., τα Μοάι, τα οποία φιλοτεχνήθηκαν σε ηφαιστειακό λίθο σε διάστημα 250 περίπου ετών, από το 1.250 έως το 1.500. Πρόκειται για παράδειγμα εκφραστικής έξαρσης, εκδηλωμένο στο εσωτερικό μιας κοινωνίας ειρηνικής, αυτόνομης, αυτάρκους,

Ανθρωπόκαινο:

η ανάγκη επανεκκίνησης

της ρυθμιστικής αρχής της βούλησής μας

με αίτημα την αποκατάσταση

του φυσικού περιβάλλοντος

Κάρολος Δαρβίνος, Ή καταγωγή των ειδών

Charles Darwin, The origin of species

Facing the collapse of nature

Doctor

It was not until 1722 that the Dutch Seafarer Jacob Roggeveen discovered an isolated island west of Chile, which his settlers, local descendants of Polynesian seafarers, had named Rapa Nui. A cultural feature of the island are the 887 massive anthropomorphic statues, from 5 to 20 m long, the Moai, which were carved in volcanic stone over a period of about 250 years, from 1,250 to 1,500. This is an example of expressive outbreak, manifested within a peaceful, autonomous, self-sufficient society that did not expend human capital in creating enemies, or

acquiring additional resources, nor did it suffer natural disasters. Nevertheless, when discovered by Jacob Roggeveen, the Rapa Nui society exhibited a totally different picture than one would expect, given the ideal state of peace that prevailed: exhausted inhabitants, decimated in relation to the first recorded numbers of inhabitants, in a deforested, desolate, and inhospitable place, with the only notable point of reference the massive sculptures. What was the cause of this negative course?

The question is almost rhetorical, given that we all have

Anthropocene: the need to restart the regulator of our will by demanding the restoration of the natural environment

Dimitrios Dakrotsis

of Philosophy, University of Athens

The tribute to the Anthropocene held with the scientific supervision of Professor of ASFA Ioannis Melanitis

Αγάλματα Μοάι Moai statues

ΑΝΘΡΩΠΌΚΑΙΝΌ:

η ανάγκη επανεκκίνησης της ρυθμιστικής αρχής της βούλησής μας με αίτημα την αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος

Πλάτωνας Plato

η οποία δεν ανάλωσε ανθρώπινο κεφάλαιο στη

δημιουργία εχθρών με σκοπό την απόκτηση

επιπλέον πόρων, ούτε δοκιμάστηκε από φυσικές καταστροφές. Παρόλα αυτά, η κοινωνία

των Ράπα Νούι, όταν ανακαλύφθηκε από τον

Jacob Roggeveen, είχε μία εντελώς διαφορετι-

κή εικόνα από εκείνη που θα περίμενε κανείς να αντικρύσει, έχοντας ως δεδομένη την ιδανική κατάσταση ειρήνης που επικρατούσε: κάτοικοι εξουθενωμένοι, αποδεκατισμένοι σε σχέση με τον αριθμό των πρώτων καταγεγραμμένων κατοίκων, σε έναν τόπο αποψιλωμένο, ερημικό και αφιλόξενο, με μόνο αξιόλογο σημείο αναφοράς τα ογκώδη γλυπτά. Ποιο ήταν το αίτιο

αυτής της αρνητικής πορείας;

Το ερώτημα είναι σχεδόν ρητορικό, δεδομένου

ότι όλοι μας έχουμε υποψιαστεί, ότι το αίτιο της φυσικής κατάρρευσης ήταν ο άνθρωπος.

Και πράγματι: η καταστροφή που προκάλεσε

ο άνθρωπος μέσα σε λίγες μόνο γενεές, και μάλιστα χωρίς εξελιγμένη τεχνολογία, ήταν αρκετή για να ταλανίσει την ισορροπία ενός μεγάλου βιότοπου. Πιο συγκεκριμένα, όπως αποκαλύπτουν τα γεωστατικογραφικά χάσματα, τα οποία, παρόλο που δεν περιέχουν ιδιαίτερα προχωρημένης παλαιότητας στοιχεία εντούτοις η ανάδειξή τους προέκυψε σύμφωνα με τις επιστημονικές πρακτικές που μας περιγράφει η Mania Benissi, για την κατασκευή των μεγαλιθικών γλυπτών χρησιμοποιήθηκε το μεγαλύτερο και ζωτικότερο μέρος του φυτικού βασιλείου του νησιού, όπως κορμοί δέντρων και φυλλώ-

ματα, μέχρι σημείου εξάντλησης. Μη έχοντας τη δυνατότητα στήριξης της φυτοφάγας πανίδας, η κατεστραμμένη χλωρίδα της περιοχής κατέρρευσε αλυσιδωτά αφήνοντας πίσω μεγάλο φυσικό κενό. Παράδειγμα πρώιμης περιόδου ανθρωπόκαινου; Θα απαντούσαμε καταφατικά.

Δεν έχει σημασία η ιστορική περίοδος, η φυλή, η επιστημονικο-τεχνολογική εξέλιξη, το πολίτευμα, οι κοινωνικές και πολιτισμικές συνθήκες· ό,τι έχει σημασία είναι η ανθρώπινη παρεμβατικότητα στη φύση, η οποία είναι πάντοτε η ίδια σε κάθε σημείο της Γης. Και λέγοντας «παρόμοια», εννοούμε ότι εκδηλώνει ακριβώς τα ίδια χαρακτηριστικά στην έκταση αλλά και στην έντασή

της. «Το γλυπτό δεν καταναλώνει την ύλη, διότι αυτή είναι ένα από τα πιο ζωτικά στοιχεία της δύναμής του», είναι τα λόγια του Heidegger, τα

οποία πολύ εύστοχα χρησιμοποιεί η Κωνσταντί-

να Λαζαρίδου για να οριοθετήσει την έννοια

του «μέτρου» στην ανθρώπινη δημιουργία, η

οποία δεν προκύπτει ως σχέση «κυριαρχίας»

επάνω στη φύση, αλλά ως σχέση ισορροπίας.

Πρόκειται για μία σχέση διαλεκτικής συνύπαρ-

ξης ή καλύτερα προβολής της δυναμικής του

ανθρώπινου στο γενεσιουργό αίτιό του. Ένας

σχεδιασμός επανεκκίνησης της διαλεκτικής

διαδικασίας, ως διαρκούς ανανέωσης του

εγελιανού διαλεκτικού σχήματος θέση-αντίθε-

ση-σύνθεση1, προτυποποιείται και προτείνεται

από το ελπιδοφόρο σχέδιο «Ξανθίππη», όπως περιγράφεται από την Κατερίνα Αθανασίου.

1. Μπέρτραντ Ράσσελ, Ιστορία της Δυτικής Φιλοσοφίας, τόμος Β’, Εκδόσεις Αρσενίδης, Αθήνα, 1976, σ. 501.

suspected that the cause of the natural collapse was man. Indeed, the destruction caused by man in just a few generations, even without sophisticated technology, was enough to upset the balance of a large habitat. More specifically, as revealed by the geostatistical chasms, which, although they do not contain elements of particularly advanced antiquity, nonetheless -in accordance with the scientific practices described to us by Mania Benissi- were caused by the construction of the megalithic sculptures, which consumed the largest and most vital part of the island's plant kingdom, such as tree trunks and foliage, to the point of exhaustion. Not having the ability to support the herbivorous fauna, the damaged flora of the area collapsed in chains, leaving behind a large natural void. Example of early anthropocene period? We would answer in the affirmative.

Historical period, race, scientific-technological development, polity, social and cultural conditions do not matter; what matters is human intervention in nature, which is always the same everywhere on Earth. And using the word "same", we mean that it expresses exactly the same characteristics in its range, as well as in its intensity. "The sculpture does not consume matter, because this is one of the most vital elements of its power", are Heidegger's words, which are very aptly used by Konstantina Lazaridou to define the concept of "measure" in human creation, which does not arise as a relation of

"domination" over nature, but as a relation of balance. It is a relation of dialectical coexistence or better projection of human dynamics on its generative cause. A plan to restart the dialectical process, as a constant renewal of the Hegelian dialectical scheme thesis (opinion) -antithesis (dissent) - synthesis1 , it is exemplified and proposed by the promising project "Xanthippi", as described by Katerina Athanasiou. The example of the Moai statues is enough to make us realize that we are a self-centered species, with destructive, as pointed out by Pier Luigi Capucci, and - by extension - self-destructive tendencies, on the altar of a sterile perception of superiority, born by the irrational ideology of the inferiority of nature versus mind. Man has placed himself in a world of Platonic ideas and uses the nature as a means to achieve higher ends. Beyond criticisms of our kind, which have been exhausted long before these personal views were written, let us study the question of human civilization more deeply and without prejudices, to determine whether the anthropocene era is indeed an apt neologism, with ramifications beyond descriptions or formulations of definitions, the analysis of which may lead us to answers.

As the distinguished evolutionary biologist Richard Dawkins aptly points out in his book "The Selfish Gene"2 it is not necessary to explore distant worlds, […] to discover other kinds of self-replicating things, and therefore other kinds

Edward Hicks, Noah's Ark,1846 (Philadelphia Museum of Art)

ANTHROPOCENE: the need to restart the regulator of our will by demanding the restoration of the natural environment

1. Bertrand Russell, A History of Western Philosophy, Vol. B, Arsenidis Publications, Athens, 1976, p. 501.

2. Richard Dawkins, The Selfish Gene, transl.-ed. L. Margaritis - Ath. Tsoukaladakis, Trochalia Publications, Athens, 1988, p. 361.

ΑΝΘΡΩΠΌΚΑΙΝΌ:

η ανάγκη επανεκκίνησης

Η εξέλιξη της ζωής στη Γη The evolution of life on Earth

κατώτερα ένστικτα και τις ηδονιστικές προεκτάσεις ενός παράλογου ωφελιμισμού.

2. Richard Dawkins, Το εγωιστικό γονίδιο, μετάφρ.-επιμ. Λ. Μαργαρίτης - Αθ. Τσουκαλαδάκης, Εκδόσεις Τροχαλία, Αθήνα, 1988, σ. 361.

3. Γρηγόρης Γκιζέλης, Το πολιτισμικό

σύστημα: ο σημειωτικός και επικοινωνιακός χαρακτήρας του, Εκδόσεις Γρηγορόπουλος, Αθήνα, 1980, σ. 17.

4. Richard Dawkins, ό.π., σ. 354.

Το παράδειγμα των αγαλμάτων Μοάι είναι αρκετό για να αντιληφθούμε, ότι αποτελούμε είδος εγωκεντρικό, με καταστροφικές, όπως παρατηρεί ο Pier Luigi Capucci, και –κατ’ επέκταση– αυτοκαταστροφικές τάσεις, στον βωμό μιας στείρας αντίληψης περί ανωτερότητας, γέννημα μιας παράλογης ιδεοληψίας περί κατωτερότητας της φύσης έναντι του νου. Ο άνθρωπος έχει τοποθετήσει τον εαυτό του σε έναν κόσμο πλατωνικών ιδεών, ο οποίος χρησιμοποιεί τη φύση ως μέσον επίτευξης ανώτερων σκοπών. Πέρα από επικρίσεις του είδους μας, οι οποίες έχουν εξαντληθεί πολύ πριν γραφτούν τούτες οι προσωπικές τοποθετήσεις, ας μελετήσουμε το ζήτημα του ανθρώπινου πολιτισμού περισσότερο σε βάθος και χωρίς προκαταλήψεις, για να διαπιστώσουμε εάν όντως η εποχή του ανθρωπόκαινου αποτελεί έναν εύστοχο νεολογισμό, με προεκτάσεις όχι μόνο σε περιγραφές, διατυπώσεις ορισμών, η ανάλυση των οποίων ίσως μας οδηγήσει σε απαντήσεις. Όπως εύστοχα παρατηρεί ο διακεκριμένος εξελικτικός βιολόγος Richard Dawkins, στο έργο του «Το εγωιστικό γονίδιο»2, δεν είναι απαραίτητο να εξερευνήσουμε μακρινούς κόσμους,

[…] για να ανακαλύψουμε άλλα είδη αυτοαντιγραφούμενων πραγμάτων, και συνεπώς άλλα είδη εξέλιξης […]. Ό,τι χρειάζεται είναι να παρατηρήσουμε το εύρος των πιθανών μεταλλαγών του ανθρώπινου πολιτισμικού συστήματος

και να μελετήσουμε τα χαρακτηριστικά του3 Σύμφωνα με τον Dawkins, η διαδικασία κοινωνικής πρακτικής, όπως αυτή που περιγράψαμε στο παράδειγμά μας, εγκαθίσταται ως κουλτούρα διαμέσου ενός εκλεκτικού μηχανισμού έγκρισης-απόρριψης τρόπων συμπεριφορών, όμοιου με εκείνον που χρησιμοποιεί η φυσική επιλογή για να εγκρίνει-απορρίψει βιολογικά σύνολα4. Η εγκατάσταση των πρότυπων σχημάτων εγκαθίσταται διαμέσου της μίμησης, η δε απόρριψη ως αποδυνάμωση, διαμέσου της αδρανοποίησης. Διαφωτίζοντας αυτό το σημείο, θα μπορέσουμε με ασφάλεια να διατυπώσουμε, ότι το παράδειγμά μας είναι ενδεικτικό μιας μόνιμης κατάστασης ανθρωπόκαινου, η οποία εκδηλώνεται κατά τον ίδιο καταστροφικό, για το φυσικό περιβάλλον, τρόπο, σε οποιοδήποτε τόπο βρεθεί ο άνθρωπος. Ακριβώς έτσι εύστοχα περιγράφεται το ανθρωπόκαινο μέσα από τις γραμμές των Zane Cerpina και

ANTHROPOCENE: the need to restart the regulator of our will by demanding the restoration of the natural environment

3. Grigoris Gizelis, The cultural system; its semiotic and communicative character, Grigoropoulos Publications, Athens, 1980, p. 17.

4. Richard Dawkins,ibid., p. 354.

5. Richard Dawkins, ibid., p. 361.

6. Dimitrios Dakrotsis, The Will of Knowledge and Action, Ostria Publishing, Athens, 2016, p. 71.

7. Pelegrinis Theodosios, The Five Eras of Philosophy, Hellenic Letters Publications, Athens, 1998, p. 83.

of evolution […]. All that is needed is to observe the range of possible mutations of the human cultural system and to study its characteristics3 . According to Dawkins, the process of social practice, such as the one we have described in our example, is established as a culture through a selective mechanism of approving-rejecting modes of behavior, like that used by natural selection to approve or reject biological sets4. The establishment of the patterned forms is established through imitation, while the rejection as weakening through inactivation. By elucidating this point, we will be able to safely state that our example is indicative of a permanent anthropocene situation, which expresses itself in the same destructive way for the natural environment, wherever man is found. This is exactly how the anthropocene is aptly described through the lines of Zane Cerpina and Stahl Stenslie. By introducing the term mimeme5 , Dawkins is not only referring to the consolidation of cultural characteristics due to imitation (characteristic of many living species), but also to the adaptation of the means of communication used by man, in order to adapt to the ever-changing environ-

ment. And cultural adaptability would not be a biological advantage of man, if the acquisition of knowledge through observation was absent from its content: we ourselves, as part of the natural environment, are subject to observation, which we ourselves initiate6 , guided by the principles of our theoretical thought. Placing next to the theoretical thought the practical one, our individual will and by extension our ethics, we can argue that man is responsible for the changes he causes in the environment, since he can predict and control his actions. In this sense, the division of the environment into natural and man-made environment is a division of content, not of substance. In any other case, we should consider man to be the culmination, the Aristotelian end, or the entelechy7 of the process of natural evolution. How can such a conclusion be tested? In fact, it cannot; and it cannot since science has observed no traces of expediency in natural selection and – by extension – no traces of intelligent intervention in the natural process. In order to see whether the referentiality of the adverb "possible", in relation to "human culture", corresponds to that in human biology,

Stenslie.

Με την εισαγωγή του όρου mimeme (μιμίδιο)5 , ο Dawkins δεν αναφέρεται μόνο στην παγίωση πολιτισμικών χαρακτηριστικών εξαιτίας της μίμησης (χαρακτηριστικό πολλών έμβιων ειδών),

αλλά και στην προσαρμογή των επικοινωνιακών μέσων που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος, με αίτημα την προσαρμογή του στο διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Και δεν θα ήταν βιολογικό πλεονέκτημα του ανθρώπου η πολιτισμική προσαρμοστικότητα, εάν απουσίαζε από το περιεχόμενό της η γνώση διαμέσου της παρατήρησης: ο εαυτός μας, ως μέρος του φυσικού περιβάλλοντος, υπόκειται στην παρατήρηση, που εμείς οι ίδιοι, καθοδηγούμενοι από τις αρχές του θεωρητικού μας νου, δρομολογούμε6. Τοποθετώντας δίπλα στον θεωρητικό νου και τον πρακτικό, την ατομική μας βούληση και κατ’ επέκταση την ηθική, μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος για τις μεταβολές που προκαλεί

στο περιβάλλον, εφόσον μπορεί να προβλέπει

και να ελέγχει τις πράξεις του. Ύπό αυτή την έννοια, ο διαχωρισμός του περιβάλλοντος σε φυσικό και ανθρωπογενές είναι διαχωρισμός

περιεχομένου και όχι ουσίας. Σε κάθε άλλη

περίπτωση, θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι ο άνθρωπος είναι η κορύφωση, το αριστοτελικό τέλος ή εντελέχεια7 της διαδικασίας φυσικής εξέλιξης. Πώς μπορεί να ελεγχθεί ένα τέτοιο συμπέρασμα; Στην πραγματικότητα, δεν μπορεί· και δεν μπορεί, εφόσον η επιστήμη δεν έχει παρατηρήσει ίχνη σκοπιμότητας στη φυσική επιλογή και –κατ’ επέκταση– ίχνη νοήμονος παρέμβασης στη φυσική διαδικασία.

Προκειμένου να διαπιστώσουμε εάν η αναφορικότητα του επιρρήματος «πιθανό», σε σχέση

με την «ανθρώπινη κουλτούρα», αντιστοιχεί με

εκείνη στην ανθρώπινη βιολογία, δεν έχουμε

παρά να ανατρέξουμε στο τυπικό παράδειγμα

του Ράπα Νούι. Δεδομένου μάλιστα ότι η τυπικότητα ακολουθεί την επιστημονική απόδειξη, κάθε λογικό μας βήμα οφείλει να είναι αυστηρά ανάλογο προς την παρατήρηση· και ως τυπική αρχή της παρατήρησης δεν μπορεί να οριστεί άλλη από την εμπειρία: την καθολικά αναγνωρισμένη δεξαμενή γνώσεων, η οποία περιλαμβάνει το πλήθος των αισθητικών και λογικών πληροφοριών. Όλα τα αποτελέσματα της παρατήρησης σύμφωνα με τον κανόνα της εμπειρίας, θεωρούνται λογικά βάσιμα. Είναι ωστόσο η εμπειρία μόνον αυτό; Εάν υποθέσουμε πως ναι, η εμπειρία είναι μία βάση δεδομένων και συμπεριφέρεται παρόμοια με κάθε άλλη βάση αποθήκευσης στοιχείων, θα πρέπει να υποθέσουμε ότι η εμπειρία έχει τη δυνατότητα να είναι αυτόνομη και να αυτορρυθμίζεται: αυτόνομη ως προς την τυπική

διαλογή και επεξεργασία των αισθητικών και λογικών γνώσεων, δηλαδή ως μέθοδος, και αυτορρυθμιζόμενη σε σχέση με τον καθορισμό των διαθέσιμων συγκρίσιμων μονάδων αναφορικά προς έναν σκοπό8. Ο προσανατολισμός βάσει σκοποθεσίας δεν είναι μόνο λογική διεργασία, αλλά και βουλητική9. Αυτό σημαίνει ότι η εμπειρία κατηγοριοποιεί και ερμηνεύει τις γνώσεις σύμφωνα με τις προσδοκίες των ατόμων που συμμετέχουν στις διεργασίες αναγνώρισης του περιβάλλοντα κόσμου, με σκοπό την αντιμετώπισή του. Επομένως, ο μείζων σκοπός σε σχέση με το φυσικό περιβάλλον είναι η αντιμετώπιση, ενώ ο ελάσσων είναι η προϋπόθεση προκειμένου να καταστεί ικανή η αναγνώριση και η λογική ανάλυση. Η συσχέτιση

5. Richard Dawkins, ό.π., σ. 361.

6. Δημήτριος Δακρότσης, Ή βούληση της γνώσης και της πράξης, Εκδόσεις Όστρια, Αθήνα, 2016, σ. 71.

7. Πελεγρίνης Θεοδόσιος, Οι πέντε εποχές της φιλοσοφίας, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 1998, σ. 83.

8. Benedetto Croce, Breviario di Estetica, Edizioni Gius. Laterza e figli, Bari, 1952, σ. 49.

9. Δημήτριος Δακρότσης, ό.π., σ. 62.

ανάγκη επανεκκίνησης της ρυθμιστικής αρχής της βούλησής μας

αίτημα την αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος

we have only to refer to the typical example of Rapa Nui. Indeed, given that formalism follows scientific proof, our every logical step must be strictly proportional to observation; and as the formal principle of observation, none other than experience can be defined; the universally acknowledged reservoir of knowledge, which includes the multitude of aesthetic and logical information. All results of observation according to the rule of experience, are considered logically valid. But is experience just that?

If we assume that, yes, experience is a database and behaves similarly to any other database, we have to assume that experience has the potential to be autonomous and self-regulating; autonomous in terms of formal sorting and processing of aesthetic and logical knowledge, i.e. as a method, and self-regulating in relation to the determination of available comparable units with regard to a purpose8. Orientation based on goal setting is not only a logical process, but also a volitional9 one. This means that experience categorizes and interprets knowledge according to the expectations of individuals who participate in the processes of recognizing the surrounding world, in order to cope with it. Therefore, the major purpose in relation to the physical environment is confrontation, while the minor one is the prerequisite for enabling recognition and logical analysis. The association of experience with goal setting, volitional and, by extension, moral parameters10 testifies that logic, as a universal activity of the theoretical mind, is not a list of logical associations in relation to the rule of experience, but a process linked to benefit, a fact that testifies to the existence of beneficial, i.e. rational and at the same time vo-

litional, entities.

Looking into this point as observers, we would say that human spirituality is constantly restless; the cause of its restlessness is that the mind never sacrifices the manifestation of its self-consciousness in such a way as to provoke the reaction of the environment. And the reason is none other than the quest for the origins and limits of the mind. Logical, aesthetic manifestations combat the physical and the metaphysical, trying to explore the former and appease the latter, giving rise to new experiences, which form the core of what we call culture. Is civilization man's "revenge" against his imperfect nature to provide clear explanations for his origins? Is culture, the safe spiritual path of highlighting human power and authority over the environment? And if, indeed, the mimemes interact like self-replicating molecules and reproduce themselves over and over again in the same way, how can the self-destructive information embedded within them be "erased" before the tides reverse and nature retaliates, as claimed by Hamilton through the vivid text of Elpida Hatzinikolaou? Man is the one who sets goals and moves his experience based on criteria he has chosen to use. Speaking of Earth and us, as Mania Benissi aptly quotes, Latour declares that the symmetry we observe is perfect, even though we know nothing of its origin and – therefore – of our own, urging us to put our wills and aims under the rule of pure self-knowledge. After all, man produces science, technology, art, culture, but also metaphysics, responding to symbols that represent entities or objects that are not present. Mind, therefore, is "invisible" to itself, it cannot be described, only symbolized, so self-knowledge is

ANTHROPOCENE: the need to restart the regulator of our will by demanding the restoration of the natural environment

8. Benedetto Croce, Breviario di Estetica, Edizioni Gius. Laterza e figli, Bari, 1952, p. 49.

9. Dimitrios Dakrotsis, ibid, p. 62.

10. Dimitrios Dakrotsis, Benedetto Croce: From aesthetic supervision to the direct expression of the real, Anatypo Publications, Thessaloniki, 2015, p. 114.

η ανάγκη επανεκκίνησης της ρυθμιστικής αρχής της βούλησής μας με αίτημα την αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος

της εμπειρίας με σκοποθετικές, βουλητικές και

κατ’ επέκταση ηθικές παραμέτρους10 μαρτυρά

ότι η λογική, ως καθολική δραστηριότητα του

θεωρητικού νου, δεν αποτελεί παράθεση λο-

γικών συνειρμών σε σχέση με τον κανόνα της

εμπειρίας, αλλά διεργασία συνδεδεμένη με

την ωφέλεια, γεγονός που μαρτυρά την ύπαρξη ωφελούμενων, δηλαδή έλλογων και ταυτόχρονα βουλητικών, οντοτήτων.

Εξετάζοντας αυτό το σημείο ως παρατηρητές, θα λέγαμε ότι η ανθρώπινη πνευματικότητα είναι διαρκώς ανήσυχη· το αίτιο της ανησυχίας της είναι ότι ο νους δεν θυσιάζει ποτέ την εκδήλωση της αυτοσυνείδησής του, με τέτοιο τρόπο ώστε να προκαλέσει την αντίδραση του περιβάλλοντος. Και ο λόγος δεν είναι άλλος από την αναζήτηση της προέλευσης και των ορίων του νου. Λογικές, αισθητικές εκδηλώσεις μάχονται με το φυσικό και το μεταφυσικό, προσπαθώντας να

εξερευνήσουν το πρώτο και να εξευμενίσουν το δεύτερο, προκαλώντας νέες εμπειρίες, οι οποίες αποτελούν τον πυρήνα ό,τι ονομάζουμε πολιτισμού. Είναι ο πολιτισμός η «εκδίκηση» του ανθρώπου προς την ατελή φύση του να δώσει καθαρές εξηγήσεις για την προέλευσή του; Είναι ο πολιτισμός, το ασφαλές πνευματικό μονοπάτι ανάδειξης της ανθρώπινης δύναμης και εξουσίας επάνω στο περιβάλλον; Και εάν, πράγματι, τα μιμίδια αλληλεπιδρούν όπως τα αυτοαντιγραφικά μόρια και αναπαράγονται ξανά

και ξανά κατά τον ίδιο τρόπο, πώς μπορούν να «σβήσουν» οι αυτοκαταστροφικές πληροφορί-

ες που έχουν ενσωματωθεί στο εσωτερικό τους, πριν οι όροι αντιστραφούν και η φύση αντεκδικηθεί σύμφωνα με τα όσα θέτει ο Hamilton

μέσα από το ολοζώντανο κείμενο της Ελπίδας

Χατζηνικολάου; Ο άνθρωπος είναι εκείνος που

θέτει σκοπούς και κινεί την εμπειρία του βάσει

κριτηρίων που ο ίδιος έχει επιλέξει να χρησιμοποιήσει. Μιλώντας για τη Γαία και εμάς, παραθέτει εύστοχα η Mania Benissi, ο Latour

δηλώνει πως η συμμετρία που παρατηρούμε εί-

ναι τέλεια, παρόλο που δεν γνωρίζουμε τίποτε για την προέλευσή της και –ως εκ τούτου– και για τη δική μας προέλευση, καλώντας μας

επειγόντως να θέσουμε τις βουλήσεις και τους σκοπούς μας υπό τον κανόνα της καθαρής αυτογνωσίας. Άλλωστε ο άνθρωπος παράγει επιστήμη, τεχνολογία, τέχνη, πολιτισμό, αλλά και μεταφυσική, ανταποκρινόμενος σε σύμβολα, που αντιπροσωπεύουν οντότητες ή αντικείμενα τα οποία δεν είναι παρόντα. Ο νους, επομένως, είναι «αόρατος» στον ίδιο, δεν μπορεί να περιγραφεί, παρά μόνο να συμβολιστεί, επομένως

η αυτογνωσία είναι ό,τι ορίζει το ανθρωπόκαι-

νο ως περιγραφική έννοια διαμέσου των αποτελεσμάτων των νοητικών συμβόλων. Αρκεί

να μετασχηματίσουμε τα πολιτισμικά μιμίδια

ως νέους αντιγραφείς, για να αναχαιτίσουμε διαμέσου της βούλησής μας τη δυναμική των

πληροφοριών που αναπαράγονται ως νοητικά

σύμβολα και εκδηλώνονται ως αδύναμες και παρορμητικές βουλήσεις της αγέλης11. Πώς; Δημιουργώντας πολιτισμικά προϊόντα και αξίες, οι οποίες αφομοιώνουν και εκφράζουν ενοποιημένες τις έννοιες της οικουμενικότητας του

αγαθού και της ευθύνης που έχει ο άνθρωπος

για την ανάδειξή του. Πρόκειται για μία ευθύνη

κατά κύριο λόγο καλλιτεχνική, δεδομένου ότι

ο νους μας, από τη φύση του, πρώτα αναγνωρίζει ολοκληρωμένες μορφές και έπειτα λογικές

αλληλουχίες.

Εποπτεύοντας αισθητικά, στο φανταστικό βάθος των συνεπειών, τον κατεστραμμένο από την ανθρώπινη παρέμβαση κόσμο, το «μηδέν», όχι ως σημείο εκκίνησης, αλλά ως σημείο κατάληξης, ο άνθρωπος θα αναγκαστεί να

αναθεωρήσει τις ρυθμιστικές αρχές των πρωτόγονων βουλήσεών του, οι οποίες βασίζονται στα κατώτερα ένστικτα και τις ηδονιστικές

προεκτάσεις ενός παράλογου ωφελιμισμού.

Το «μηδέν», ως προέκταση του κόσμου, αλλά

και ως μεγεθυντικός φακός επάνω στο κενό

που διαθλάται από την ύπαρξή του, σύμφωνα

με την εκφραστική τοποθέτηση της Βιλελμίνης

Ανδριώτη, αποτελεί γόνιμο παράδειγμα τέτοιας

ανάδειξης, η οποία ίσως τελικά αποφύγει το τέλος του κόσμου ως τέλος της γνώσης, σύμφωνα με τις αναφορές του Ευθύμη Γρόνθου.

10. Δημήτριος Δακρότσης, Benedetto Croce: Από την αισθητική εποπτεία στην άμεση έκφραση του πραγματικού, Εκδόσεις Ανάτυπο, Θεσσαλονίκη, 2015, σ. 114.

11. Σίγκμουντ Φρόυντ, Ομαδική Ψυχολογία και ανάλυση του Εγώ, μετάφρ. Α. Φραγκιάς, Εκδόσεις Άτλας, Αθήνα, 1965, σ. 67.

ANTHROPOCENE: the need to restart the regulator of our will by demanding the restoration of the natural environment

what defines the anthropocene as a descriptive concept through the effects of mental symbols. It is enough to transform the cultural mimemes into new replicators, to intercept through our will the dynamics of information reproduced as mental symbols and manifested as weak and impulsive wills of the herd11. How? By creating cultural products and values, which assimilate and express in a unified way the concepts of the universality of the good and the responsibility that man has for its promotion. This is a primarily artistic responsibility, given that our mind, by nature, first recognize complete forms and then logical sequences. Aesthetically observing, in the imaginary depth of consequences, the world destroyed by human intervention, the "zero" -not as a point of start, but as a point of end-, man will be forced to revise the regulative principles of his primitive will, which are based on primitive instincts and the hedonistic overtones of an irrational utilitarianism. "Zero", as an extension of the world, but also as a magnifying glass on the void that is refracted by its existence, according to the expressive view of Vilelmina Andrioti, is a fruitful example of such an emergence, which may ultimately avoid the end of the world as the end of knowledge, according to the position of Efthymis Gronthos.

Man will be forced to revise the regulative principles of his primitive wills, which are based on inferior instincts and the hedonistic extensions of an irrational utilitarianism.

11. Sigmund Freud, Group Psychology and the Analysis of the Ego, transl. A. Fragias, Atlas Publications, Athens, 1965, p. 67.

Από την ποικιλομορφία στην προσομοίωση της ζωής

Προοδευτικά, όλο και πιο περίπλοκες ανθρώπινες λειτουργίες

και δραστηριότητες ανατίθενται σε συσκευές και οντότητες έξω από το ανθρώπινο σώμα.

Η ανθρωπότητα εκμεταλλεύεται τους πόρους της Γης με ασυνείδητο, ανεξέλεγκτο και εγωιστικό τρόπο, συμβάλλοντας σε μια δραματική κλιματική και περιβαλλοντική κρίση, η οποία σύμφωνα με πολλούς επιστήμονες θα μπορούσε να είναι μη αναστρέψιμη και να οδηγήσει στη συρρίκνωση, ή ακόμη και στην εξαφάνιση της ανθρωπότητας.

Το Ανθρωπόκαινο επιφέρει ένα γνωστικό άλμα, μια διαφορετική θεώρηση της ανθρωπότητας, και τη μετατροπή της σχέσης της με το μη-ανθρώπινο και το περιβάλλον σε μια πολύπλοκη δυναμική αλληλεπίδραση, οδηγώντας προς ένα περαιτέρω επίπεδο συνειδητοποίησης και προς μια νέα συμφωνία με το μη-ανθρώπινο. Είναι θεμελιώδης ανάγκη να εξελιχθεί μια βαθύτερη κατανόηση της Φύσης, μια ευρύτερη και ισορροπημένη ιδέα για το περιβάλλον, η συνειδητοποίηση ότι η ζωή είναι μια περίπλοκη συνεχής διεργασία χωρίς όρια. Είναι απαραίτητο να αντιμετωπίσουμε τη διαβίωσή μας μέσα στο περιβάλλον ως μια λεπτή και αναντικατάστατη σχέση μεταξύ διαφορετικών ποικιλομορφιών. Στην Ανθρωπόκαινη εποχή η ανθρωπότητα πρέπει να υπερκεράσει τον εαυτό της, να υπερβεί αυτό που ήταν σε μεγάλο βαθμό η φύση της και ο πολιτισμός της από τη γέννησή της έως την επικράτησή της στη Γη. Να προχωρήσει πέρα από τον κοντόφθαλμο και αμβλύ ανθρωποκεντρισμό που έχει τοποθετήσει τον Homo sapiens στην κορυφή της πυραμίδας των ζώντων οργανισμών και έχει καταστήσει το μη-ανθρώπινο έναν οικονομικό, φαινομενικά ανεξάντλητο πόρο προς εκμετάλλευση.

Πέρα από τον ανθρωπισμό: Η διαδικασία της εξωτερικοποίησης και η Τρίτη Ζωή

Pier Luigi Capucci (https://capucci.org)

ΑΝΘΡΩΠΌΚΑΙΝΌ:

Beyond humanitarianism: The process of externalization and the Third Life

From diversity to life simulation

Pier Luigi Capucci (https://capucci.org) Theorist, professor, writer, founder and President of Noema (https://noemalab.eu)

Gradually, increasingly complex human functions and activities are outsourced to devices and entities outside the human body.

Anthropocene imposes a cognitive leap, a different consideration of humanity and its relationship with the non-human and the environment as a complex dynamic intercourse, towards a further level of awareness and a new pact with the non-human. It is fundamental to evolve a deeper understanding of Nature, a wider and balanced idea of the environment, the awareness that life is a complex continuum without any boundaries. It is essential to deal with the environment and the living within of delicate and irreplaceable relationships among diversities. In the Anthropocene humanity must go beyond itself, beyond what largely has been its nature and culture from its birth to its success on Earth. Beyond a short-sighted and obtuse anthropocentrism that has placed Homo sapiens on top of the pyramid of the living, and has made the non-humanan economic and apparently inexhaustible resource to be exploited.

Ένα σημαντικό σύγχρονο ζήτημα αφορά την επίδραση επιστημονικών κλάδων όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη, η Ρομποτική, η Τεχνητή Ζωή, η Συνθετική Ζωή και οι τεχνολογίες

πληροφοριών, οι οποίοι οδηγούν σε αποτελέσματα που προσομοιώνουν ή μιμούνται το «ζωντανό» δημιουργώντας

ένα είδος «Τρίτης Ζωής» προερχόμενης από τον ανθρώπινο πολιτισμό1 –δείτε εικ. 1–όταν η βιολογική ζωή είναι η «Πρώτη Ζωή» και η «Δεύτερη

1

Pier Luigi Capucci, Η Τρίτη Ζωή, 2009 (ευγενική προσφορά του συγγραφέα)

Pier Luigi Capucci, The Third Life, 2009 (courtesy of the author)

Ζωή» αποτελεί τη συμβολική της διάσταση. Αυτή η εξέλιξη υπερβαίνει την ιδέα των τεχνολογιών ως προεκτάσεων του σώματος και των αισθήσεων, όπως θεωρεί ο Marshall McLuhan2, καθώς αναδύονται ολοένα και πιο περίπλοκες και αυτόνομες ανόργανες, οργανικές και υβριδικές οντότητες, οι οποίες προσομοιώνουν ή μιμούνται τη συμπεριφορά των ζωντανών όντων3

Αυτή η διαδικασία, που οδηγεί στην Τρίτη Ζωή, είναι συνεπής

με την προοδευτική εξαγωγή ή εξωτερικοποίηση των ανθρώπινων λειτουργιών και δραστηριοτήτων έξω από το ανθρώπινο σώμα, και την ανάθεσή τους σε όλο και πιο ισχυρές και εξελιγμένες συσκευές4: στην απαρχή του ανθρώπινου πολιτισμού με τη χρήση απλών εργαλείων, των μερών του σώματος· έπειτα,, με εικόνες και γραφή, μέσω γνώσεων και αναμνήσεων. Στη συνέχεια με περισσότερο ή λιγότερο αυτόματες μηχανές και συσκευές,

δραστηριότητες και εργασία. Πρόσφατα,, με Τεχνητή Νοημοσύνη, Ρομποτική, Τεχνητή Ζωή και αλγόριθμους, σε περιορισμένες συλλογιστικές δεξιότητες και μέσω αυτόνομης δράσης. Εάν αυτή η τάση συνεχιστεί στο μέλλον, ένας αυξανόμενος αριθμός όλο και πιο περίπλοκων ανθρώπινων δραστηριοτήτων θα ανατεθούν σε εξωτερικούς συνεργάτες, εξελισσόμενες προς την Τρίτη Ζωή.

1. Σχετικά με την «Τρίτη Ζωή» (“Third Life”) βλ. “From life to life. The multiplicity of the living”, στο R. Ascott, G. Bast, W. Fiel, M. Jahrmann, R. Schnell (επ.), New Realities: Being Syncretic, Vienna, Springer, 2009, σ. 56–59· “Declinations of the living: Toward the Third Life”, στο Dmitry Bulatov (επ.), Evolution Haute Couture. Art and Science in the Post-Biological Age, Kaliningrad, BB NCCA, 2013, σ. 50–63· “Art as a philosophy of contemporaneity. Poetics of complexity, Third Life, locality and universality”, στο P. L. Capucci, G. Cipolletta (επ.), The New and History. art*science 2017 Conference Proceedings, Ravenna, Noema Media & Publishing, 2018, σ. 49–62.

2. Marshall McLuhan, Understanding Media: Extensions of Man, New York, McGraw-Hill, 1964.

3. P. L. Capucci, “The Human Culture and the Diaspora of Life”, στο F. P. Grunert, M. Craglia, E. Gómez, J. Thielen-del Pozo (επ.), HumaniTies and Artificial Intelligence, Ravenna, Noema, 2022, σ. 47–50, online, https://dsh.re/a6fbff.

4. P. L. Capucci, “Outsourcing Life”, στο Proceedings, 81(1), 57, 2022, https://www.mdpi.com/2504-3900/81/1.

ANTHROPOCENE: Beyond humanitarianism: The process of externalization and the Third Life

An important contemporary issue concerns the impact of disciplines like Artificial Intelligence, Robotics, Artificial Life, Synthetic Life and information technologies, whose outcomes simulate or emulate the living generating a sort of “Third Life” (Fig. 1) that originates from the human culture1 – being the “First Life” the biological life and the “Second Life” the life in the symbolic dimension. This evolution goes beyond

2. Pier Luigi Capucci, Διαδικασία Εξωτερίκευσης, 2009 (ευγενική προσφορά του συγγραφέα) Pier Luigi Capucci, The Externalization Process, 2018 (courtesy of the author)

the idea of technologies as extensions of the body and the senses, as theorized by Marshall McLuhan2 , since increasingly complex and autonomous inorganic, organic and hybrid entities are emerging simulating or emulating the behaviour of the living beings3 This process, which isleading to the Third Life, is consistent with the progressive externalization outside the body of human functions and activi-

ties, delegated to increasingly powerful and sophisticated devices (Fig. 2): in the beginning of human culture, with the use of simple tools, of parts of the body; then, with images and writing, of knowledge and memories; then, with more or less automatic machines and devices, of activities and labour; and recently, with Artificial Intelligence, Robotics, Artificial Life and algorithms, of restricted reasoning skills and

autonomous action. If this trend continues in the future, an increasing number of more and more complex human activities will be outsourced, evolving towards the Third Life.

Pier Luigi Capucci Milano Marittima, 2 November 2022

1. Onthe “Third Life” see ours “From life to life. The multiplicity of the living”, in R. Ascott, G. Bast, W. Fiel, M. Jahrmann, R. Schnell (eds.), New Realities: Being Syncretic, Vienna, Springer, 2009, pp. 56–59; “Declinations of the living: Toward the Third Life”, in Dmitry Bulatov (ed.), Evolution Haute Couture. Art and Science in the Post-Biological Age, Kaliningrad, BB NCCA, 2013, pp. 50–63; “Art as a philosophy of contemporaneity. Poetics of complexity, Third Life, locality and universality”, in P. L. Capucci, G. Cipolletta (eds.), The New and History. art*science 2017 Conference Proceedings, Ravenna, Noema Media & Publishing, 2018, pp. 49–62.

2. Marshall McLuhan, Understanding Media: Extensions of Man, New York, McGraw-Hill, 1964.

3. P. L. Capucci, “The Human Culture and the diaspora of Life”, in F. P. Grunert, M. Craglia, E. Gómez, J. Thielen-del Pozo (eds.), HumaniTies and Artificial Intelligence, Ravenna, Noema, 2022, pp. 47–50, online, https://dsh.re/a6fbff.

4. P. L. Capucci, “Outsourcing Life”, in Proceedings, 81(1), 57, 2022, https://www.mdpi.com/2504-3900/81/1.

Η πορεία από την καταστροφή στη μεταστροφή

Κατερίνα

Σε ένα υπαίθριο εικαστικό εργαστήριο στη λίμνη Πλαστήρα δημιουργήθηκαν εφήμερα έργα από τα υλικά που άφησε

Το project The Art of Anthropocene μελετά έννοιες της περιβαλλοντικής τέχνης, της γης και των κοινοτήτων της. Το έναυσμα δόθηκε από τον μεσογειακό κυκλώνα «Ιανός», ο οποίος τον Σεπτέμβριο του 2020 έπληξε την περιοχή της λίμνης Πλαστήρα, αφήνοντας απτές αποδείξεις της καταστροφής που προκάλεσε. Η Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2021 στην περιοχή το «Σχέδιο ΞΑΝΘΙΠΠΗ», εικαστική δράση της οποίας

υπεύθυνη εκπόνησης, συντονισμού και διοργάνωσης με τίτλο: «Κοινότητες της Γης, Τέχνη την Εποχή της Ανθρωποκαίνου (The Art of Anthropocene)» είναι η Κατερίνα Αθανασίου. Η δράση υλοποιήθηκε μέσω της οργάνωσης ενός κατά βάση υπαίθριου εργαστηρίου σε συνεργασία με τον Δήμο Λίμνης Πλαστήρα, το Τμήμα Δασολογίας, Επιστημών Ξύλου και Σχεδιασμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και το Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ. Στόχος ήταν η

Η Τέχνη στην Εποχή της Ανθρωποκαίνου Κοινωνίες της Γης

Γλυπτική και Αγροτικός-Δημόσιος Χώρος

ΑΝΘΡΩΠΌΚΑΙΝΌ

Art in the Age of the Anthropocene Societies of the Earth Sculpture and Rural-Public Space

The path from destruction to the turnaround

The project The Art of Anthropocene studies concepts of environmental art, of the Earth, and of its communities. The motivation was given by the Mediterranean tornado "Ianos", which in September 2020 hit the Plastira lake area, leaving tangible evidence of the destruction it caused. The School of Fine Arts launched in July 2021 in this area the "XANTHIPPI Project", an ar-

tistic activity entitled "Communities of the Earth, Art in the Age of the Anthropocene (The Art of Anthropocene)", for the elaboration, coordination, and organization of which responsible is Katerina Athanasiou. The action was implemented through the organization of an outdoor workshop in collaboration with the Municipality of Limni Plastira, the Department of Forestry, Wood Sciences

Katerina Athanasiou

Visual artist, Special Educational Staff, Department of Sculpturing of the School of Fine Arts

Βιλελμίνη Ανδριώτη, The Calligraphy of “O”, ξύλο, σπάγκος, 2022

δημιουργική αξιοποίηση των θραυσμάτων του

«Ιανού», παράγοντας έργα τα οποία ενεργούν

ως εκθέματα στην περιοχή, καθόσον η φυσική

διαδικασία το επιτρέπει, υπό τον τίτλο: «Όταν

ένας κορμός ξεριζώθηκε».

Ο όρος Ανθρωπόκαινος σχετίζεται με τη γεω-

λογική περίοδο των μέσων του 20ού αιώνα και

αφορά μια νέα θέαση του

ανθρώπου προς τη

φύση. Αναζητά την απεμπλοκή από την ολοκλη-

ρωτική επέμβασή του ώστε να υπάρξει μια νέα, διαλεκτική σχέση. Στο κέντρο του «Σχεδίου ΞΑΝΘΙΠΠΗ» στέκεται η έννοια της «μεταστροφής». Μια ομάδα φοιτητών Καλών Τεχνών συναντά μια ομάδα φοιτητών Δασολογίας. Οι πρώτοι, για να εργαστούν στην καλλιτεχνική τους ιδέα, αναζητούν έναν τόπο στα λιβάδια ή τα δάση που αποτελεί το κύριο γνωσιακό ερευνητικό αντικείμενο των

δεύτερων. Εν τέλει, βρίσκουν κοινούς διαλόγους και σπέρματα στόχων και, ως μία ομάδα

πλέον, έρχονται να κατοικήσουν στην κατασκή-

νωση της Νεράιδας στη Λίμνη Πλαστήρα. Η

ομάδα αυτή γίνεται αναγνωρίσιμη και αποδεκτή

από την εντόπια κοινωνία. H ακαδημαϊκή έρευ-

να στρέφεται στις εκτάσεις της καλλιτεχνικής

πράξης όσον αφορά το βίωμα. Παρατηρεί το

τι προκαλεί σε άλλες κοινότητες, συναντώντας

συχνά την ανθρωπολογία. Η τέχνη στρέφει το

βλέμμα της στη ζωή, στους ανθρώπους, στη σχέση μεταξύ γλυπτικής - εικαστικής πρακτικής

και του περιβάλλοντος. Τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, εντόπιες κοινωνίες που έχουν διαμορφώσει την κουλτούρα τους ως απόρροια

των εκεί συνθηκών: κάτοικοι, ζώα, πουλιά, έντο-

μα, κάθε ον που ζει σε μια ρουτίνα επιβίωσης.

Η ιδέα της μεταστροφής ως εννοιολογικό και φιλοσοφικό πεδίο βρήκε έδαφος στην έντονη αλλοίωση της μορφολογίας και τις συνθήκες έκτακτης ανάγκης που προέκυψαν. Τα υλικά του δάσους, των ποταμών και των έργων των ανθρώπων έγιναν αχειροποίητοι όγκοι, άχρηστες συνονθυλεύσεις. Η ανθρώπινη επενέργεια, το νοικοκυριό, είχαν χάσει κάθε μορφή τους. Η βλάστηση και η ομορφιά της άγριας πλευράς της

δεν υπήρχαν. Στην πρώτη μας επαφή οι κάτοικοι έδειχναν ηττημένοι – η φύση κυριολεκτικώς τους

ξέβρασε. Οι καλλιτέχνες και οι δασολόγοι με τα υλικά της καταστροφής δημιούργησαν νέες

κατανομές, συντελώντας στη μεταστροφή του συλλογικού ψυχισμού. Η συνάντηση αυτή «μεταστρέφει» την αόριστη γενική έννοια τοπίο σε τόπο. Ο τόπος αποκτά συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, ενσωματώνει συναισθήματα και αλληλεπιδράσεις. Σταδιακά εντάσσονται έννοιες όπως περιβάλλον και τεχνικές συνύπαρξης. Στο τοπίο στέκεσαι στην άκρη του λόφου και το παρατηρείς (τοπιογράφοι). Στον τόπο μπαίνεις, γίνεται αναγνωρίσιμος. Γίνεσαι αναγνωρίσιμος και αλληλεπιδράς (Happening). Στην τοπολογία και σε συναφείς

κλάδους, τοπολογικός χώρος είναι ένα σύνολο από σημεία, όπως και ένα σύνολο από γειτονιές

για κάθε σημείο. Καθένα από αυτά με τη σειρά του ικανοποιεί ένα set από αξιώματα. Η πιο γενική έννοια του χώρου επιτρέπει τον ορισμό εννοιών όπως η συνέχεια, η συνεκτικότητα και η σύγκλιση. Ο τόπος απαιτεί εστίαση, μεταμόρ-

φωση ώστε να εισέλθουμε στη γειτονιά και να

παραμείνουμε κατανοώντας τους όρους της. Ει-

δάλλως δεν στέκεσαι. Δεν μπορεί να επιτευχθεί η «Συνάντηση»...

Ευθύμης Γρόνθος

Με άξονες τις βασικές αρχές της Land Art, της ιαπωνικής φιλοσοφίας wabi-sabi, καθώς και

τη συζήτηση γύρω από την Ανθρωπόκαινο, το έργο “The end of the world” αποτελεί μια προ-

σπάθεια σύνδεσης της Land Art με την ψηφιακή

τέχνη. Στο φυσικό του κομμάτι αποτελείται από

μια εγκατάσταση με πλίνθους στη λίμνη Πλα-

στήρα, διαστάσεων 100m2, ενώ στο ψηφιακό

από ένα βίντεο διάρκειας ενός λεπτού.

Το θέμα του εργαστηρίου «Η κιβωτός του Νώε

ως φάρσα» οδήγησε σε αναζήτηση του τι θα

ήταν μια σύγχρονη κιβωτός, τι θα σώζαμε και

με ποιο σκοπό, ποια θα ήταν η μορφή

ANTHROPOCENE: Art in the Age of the Anthropocene Societies of the Earth Sculpture and Rural-Public Space

In an open-air visual arts workshop at Plastira lake, ephemeral works were created from the materials left behind by the advance of tornado Ianos.

and Design, the University of Thessaly, and the Heinrich Bell Foundation. Its aim was the creative utilization of the fragments of "Ianos" in producing works of art that act as exhibits in the area, as far as the natural process allows, under the title: "When a trunk was uprooted".

The term Anthropocene deals with the geological period of the middle of the 20th century and pertains to a new view of humanity towards nature. It seeks disengagement from humanity’s total intervention to create a new, dialectical relationship.

The main idea of the "XANTHIPPI Project" is the concept of "turnaround". A group of Fine Arts students meets a group of Forestry students.

The former, in order to work on their artistic idea, look for a place in the meadows or forests which is the main cognitive research object of the latter. Eventually, they find common dialogues and seeds of goals and, now as a united group, come to live in the Fairy's camp at Lake Plastira. This group is appreciated and accepted by the local society.

Academic research focuses on the realms of artistic practice in terms of experience. It observes what it causes in other communities, of-

ten encountering anthropology. Art turns its look to life, to people, to the relationship between sculptural - visual practice and the environment. Landscapes of particular natural beauty, local societies that have shaped their culture as a result of the local conditions: inhabitants, animals, birds, insects, every being that lives in a routine of survival.

The idea of turnaround as a conceptual and philosophical field found fertile ground in the intense alteration of morphology and the urgent conditions that emerged. The materials of the forest, of the rivers, and of the human works became disorderly masses, useless conglomerations. The human intervention, the household, had totally lost their form. The vegetation and the beauty of its wildness had disappeared. At our first contact, the inhabitants looked defeated – nature had literally washed them away. Artists and foresters with the materials of the disaster created new distributions, contributing to the turnaround of collective psychism. This meeting "turns around" the vague general concept of “topio” (landscape) into “topos” (place). The place acquires specific characteristics, incorporates emotions and interactions.

Η Τέχνη στην Εποχή της Ανθρωποκαίνου Κοινωνίες της Γης Γλυπτική και Αγροτικός-Δημόσιος Χώρος

φάρσας και την ύπαρξή της σε ένα εικαστικό

έργο. Έννοιες όπως η κιβωτός της γνώσης, βιβλιοθήκες DNA, η κωδικοποίηση QR και

η ευρεία χρήση της, αποτέλεσαν αρχή για τη

δημιουργία του έργου καταλήγοντας σε μια

ψηφιακή κιβωτό γνώσης, η οποία αποτελείται

από μια συλλογή πιθανών καταστροφών του

κόσμου. Μια κιβωτός γνώσης (doomsdayark

ή doomsdayvault) είναι μια συλλογή που δια-

τηρείται με τέτοιο τρόπο, ώστε οι μελλοντικές

γενιές να έχουν πρόσβαση εάν χαθούν όλα τα

άλλα αντίγραφά της.1 Πολλές κιβωτοί γνώσεων

υπάρχουν εδώ και αρκετά χρόνια στον επιστημονικό κόσμο, όπως η τράπεζα DNA, διάφορες Biobanks, η LunarLibrary, SeedBanks και άλλες.

Το έργο υλοποιήθηκε με τη δημιουργία πλίνθων

από χώμα, νερό και ξερά φύλλα, όλα από τον περιβάλλοντα χώρο της λίμνης χωρίς την παρουσία εξωγενών και μη ανακυκλώσιμων υλικών, βασικό χαρακτηριστικό της Landart αλλά και μιας γενικότερης τάσης στην αρχιτεκτονική, την τέχνη, τις επιστήμες. Κατασκευάζεται ένα «διαβρωμένο από τον χρόνο» QRcode, μια αναφορά στα μελλοντικά αρχαιολογικά μας ευρήματα. Δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο συ-

ναντάμε την αποτύπωσή του σε χάρτη, σε μορφή QRcode.2 Στην QR βλέπουμε αναφορές σε σχέδια που θυμίζουν γραμμικά, επαναληπτικά, διακοσμητικά μοτίβα αρχαιολογικών ευρημάτων ή παραδοσιακών κεντημάτων και εργόχειρων. Οι τετράγωνοι πλίνθοι και η αυστηρή τοποθέτηση στον χώρο που επιβάλλει ο σχεδιασμός του QR, δημιουργούν γραμμικούς όγκους

καθώς και ανοιχτές ή κλειστές διαδρομές, μια προσομοίωση λαβυρίνθου, ενός τέτρις ή μίας πίστας mindcraft.

Ελπίδα Χατζηνικολάου

Είναι η τέχνη τόσο ισχυρή για να ευαισθητοποιήσει μια κοινότητα σε τέτοιο βαθμό ώστε αυτή να αλλάξει δραστικά συμπεριφορά απέναντι στο περιβάλλον; Το ενδιαφέρον εδώ εστιάστηκε σε ένα πέρασμα από την ανθρωποκεντρική προς την οικο-κεντρική αντίληψη. Κατά τον Hamilton: Ο μύθος της κιβωτού και ο μεγάλος κατακλυσμός αναφέρεται ως παγκόσμια τιμωρία αφανισμού ανθρώπων και ζώων εξαιτίας της βιβλικής κατάπτωσης του αρχαίου κόσμου.3

Ευθύμης Γρόνθος “The end of the world”

10m x 10m

Land art

installation, QR code scan και video (54΄΄), 2022 Λίμνη Πλαστήρα Efthimis Gronthos

“The end of the world”

10m x 10m

Land art

installation, QR code scan και video (54΄΄), 2022 Plastira Lake

1. Knowledge ark definition, encyclo.co.uk

ANTHROPOCENE: Art in the Age of the Anthropocene Societies of the Earth Sculpture and Rural-Public Space

Concepts such as environment and coexistence techniques are gradually included. In the landscape, you stand on the edge of a hill, and you observe it (landscape painters). In a place, you can enter it, you become recognizable. You become recognizable and interact (Happening). In topology and related disciplines, a topological space is a set of points, as well as a set of neighborhoods for each point. Each of them in turn satisfies a set of axioms. The more general concept of space allows the definition of concepts such as continuity, coherence, and convergence. The place requires a focus, a transformation so that we enter the neighborhood and remain while understanding its terms. Otherwise, you don't stand. The "Meeting" is unachievable...

Efthimis Gronthos

Based on the basic principles of Land Art, the Japanese wabi-sabi philosophy, as well as the discussion around the Anthropocene, the project "The end of the world" is an attempt to connect Land Art with digital art. In its physical part it consists of an installation with bricks in Lake Plastira, measuring 100m2, while in the digital

part it consists of a one-minute video. The subject of the workshop "Noah's ark as a prank" led to a pursuit of what a modern ark would be, what we would save and for what purpose, what its form would be, but also to a discussion around the meaning of prank and its existence in a visual artwork. Concepts such as the ark of knowledge, DNA libraries, QR coding and its widespread use, formed the basis for the creation of the project resulting in a digital ark of knowledge, which consists of a collection of potential disasters of the world. A knowledge ark (doomsdayark or doomsdayvault) is a collection preserved in such a way that future generations can access it, if all other copies of it are lost1

Many Knowledge Arks exist quite many years in the scientific world, such as the DNA bank, various Biobanks, the LunarLibrary, SeedBanks and others.

The work was implemented by creating bricks from soil, water and dry leaves, all from the surroundings of the lake without the presence of extraneous and non-recyclable materials, a key characteristic of Landart, but also of a more general trend in architecture, art, and sciences. A "time-corroded" QRcode is made, a refer-

Katerina Athanasiou General Project

1. Knowledge ark definition, encyclo. co.uk

Τα έργα «Άτιτλο Ι, Άτιτλο ΙΙ, Άτιτλο ΙΙΙ» που

υλοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του workshop

επικεντρώνονται στην προσομοίωση μικρών

προσωρινών φωλιών που αναδύονται από το

χώμα. Δημιουργήθηκε μια σειρά από μικρούς

οικισμούς οι οποίοι συνομιλούν με τα αρχετυ-

πικά γλυπτά ζώων της Ναυσικάς Τζανουλίνου, σταδιακά δημιουργώντας έναν οικισμό μιας αυθόρμητης και αποδημητικής κοινότητας.

Τα έργα είναι τοποθετημένα λίγα μέτρα από τη λίμνη, λειτουργούν σαν προσωρινά καταφύγια, ενώ από απόσταση προσομοιάζουν σε φυσικούς σχηματισμούς. Αποτελούνται από ακανόνιστες οργανικές φόρμες, εφήμερες αποικίες

μυρμηγκιών, χρησιμοποιώντας υλικά παρόμοια με αυτά που κατασκευάζουν τους οικισμούς

τους. Καθώς αυτά τα ζώα τείνουν να εγκαταλείπουν γρήγορα την εστία τους στην πρώτη

ένδειξη κινδύνου4, εκπέμπουν την αίσθηση του προσωρινού.

Τα αντικείμενα που συλλέχθηκαν ήταν ξύλα

που είχε ξεβράσει η λίμνη, ξερά βρύα, μαλακό αργιλώδες χώμα και πέτρες. Λαμβάνοντας υπόψη την παράδοση, υιοθετήθηκε σε πειραματική

μορφή το μείγμα και η τεχνοτροπία του πλίν-

θου5 που σκέπασε τα θεμέλια των γλυπτών-κτι-

σμάτων. H εγκατάσταση με την πάροδο του

χρόνου θα αναδιαμορφωθεί από τις δυνάμεις

της φύσης καθώς η στάθμη του νερού θα ανέ-

βει και τα γλυπτά θα βυθιστούν.

Ναυσικά Τζανουλίνου

Αρχετυπικά γλυπτά ζώων

Η φιλοσοφία της Land Art όπως και η ιδέα του

εφήμερου με προσέλκυσαν στο πρότζεκτ. Με

εισήγαγαν σε ένα δίκτυο σχέσεων και πάτερν

που σχετίζονται με το πεδίο των ζωικών αλληλεπιδράσεων.

Θέλοντας να αναλύσω περισσότερο την ιδέα

αυτή, εστίασα στο εννοιολογικό πλαίσιο του «εφήμερου» στο έργο τέχνης. «Ύπάρχουν πολλές μορφές εφήμερης τέχνης, από τη γλυπτική μέχρι την performance, και ο όρος συνήθως

δίνεται σε κάθε καλλιτεχνική έκφραση που συλ-

λαμβάνεται υπό την έννοια της παροδικότητας στο χρόνο, της μη μονιμότητας ως υλικό και “διατηρητέο έργο τέχνης”» (Εμμανουήλ, 2017).6

Κατά τον Haskell: «Λόγω της φθαρτής και παροδικής φύσης της, η εφήμερη τέχνη (ή η προσωρινή τέχνη) δεν αφήνει ένα έργο σε διάρκεια».7 Ως καλλιτεχνική ομάδα δημιουργήσαμε ένα

2. Ο κωδικός γρήγορης απόκρισης (QR) είναι ένας δισδιάστατος γραμμωτός κώδικας για την κωδικοποίηση πληροφοριών αναγνώσιμων από μηχανή. Οι κωδικοί QR είναι πανταχού παρόντες σε μια ποικιλία τομέων, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής και του μάρκετινγκ. IEEE, “Micrography QRCodes”, ieeexplore.ieee.org, Sep. 1, 2020.

Katerina Athanasiou, General Project

3. Hamilton, Victor P., The Book of Genesis: chapters 1-17, Eerdmans, 1990, σελ. 279, 280-282.

4. Franks N.R., Hooper J., Webb C., Dornhaus A., Tomb Evaders: Househunting Hygiene in Ants, 2005, σελ. 190-192.

ANTHROPOCENE:

Art in the Age of the Anthropocene Societies of the Earth Sculpture and Rural-Public Space

ence to our future archaeological finds. Next to the archaeological site we find its imprint on a map, in the form of a QRcode2. In the QR we see references to designs reminiscent of linear, repetitive, decorative patterns of archaeological finds or traditional needlework and handicrafts. The square bricks and their strict placement in the space as imposed by the design of the QR, create linear volumes as well as open or closed paths, a simulation of a maze, a tetris or a mindcraft track.

Elpida Hatzinikolaou

Is art powerful enough to sensitize a community to such an extent that it drastically changes behavior towards the environment? Here, the interest was focused on a shift from an anthropocentric to an eco-centric perspective. According to Hamilton: The myth of the ark and the great flood refer to the universal punishment of humans and animals by extinction due to the biblical fall of the ancient world3 .

The projects "Untitled I, Untitled II, Untitled III" implemented during the workshop focus on the simulation of small temporary nests emerging

from the soil. A series of small settlements were created which converse with the archetypal animal sculptures of Nausica Tzanoulinou, gradually creating a settlement of a spontaneous and migratory community.

The projects are placed a few meters from the lake, they act as temporary shelters, while from a distance they resemble natural formations. They consist of irregular organic forms, ephemeral ant colonies, using materials like those for building their settlements. As these animals tend to quickly leave their homes at the first sign of danger4, they convey a sense of the temporary. The objects collected were wood washed up by the lake, dry moss, soft clay soil and stones. Taking into account the tradition, the mix and technique of the brick5 was adopted in an experimental form which covered the foundations of the sculpture-buildings. The installation will over time be reshaped by the forces of nature as the water level rises and the sculptures sink.

2. A quick response code (QR) is a two-dimensional barcode for encoding machine-readable information. QR codes are ubiquitous in a variety of fields, including production and marketing. IEEE, “Micrography QRCodes”, ieeexplore.ieee.org, Sep. 1, 2020.

3. Hamilton, Victor P., The Book of Genesis: chapters 1-17, Eerdmans, 1990, pp. 279, 280-282.

4. Franks N.R., Hooper J., Webb C., Dornhaus A., Tomb Evaders: Househunting Hygiene in Ants, 2005,pp. 190-192.

5. A kind of large brick made of raw mud fermented with straw or adobe. New hermeneutical dictionary of the modern Greek language, 2014.

Elpida Chatzinikolaou, Noah’s Ark as a Farce, 07.2022

ΑΝΘΡΩΠΌΚΑΙΝΌ:

Η Τέχνη στην Εποχή της Ανθρωποκαίνου Κοινωνίες της Γης Γλυπτική και Αγροτικός-Δημόσιος Χώρος

Ναυσικά Τζανουλίνου, «Κουκουβάγια», ξύλα, λάσπη, 177x253x320cm, 2022

Nafsika Tzanoulinou, «Owl», wood, mud, 177x253x320cm, 2022

εφήμερο πάρκο γλυπτικής με γήινα υλικά. Η διαδικασία που ακολούθησα προσομοιάζει

της τεχνικής reverse engineering8 , δηλαδή της παραμετροποίησης των χαρακτηριστικών ενός αντικειμένου μέσω της αντιστροφής τους. Αυτό βέβαια δεν είναι κάτι απολύτως εφαρμόσιμο

στην τέχνη. Ύπό αυτή τη λογική μελέτησα την ικανότητα των ζώων να προσαρμόζονται στο περιβάλλον και να χρησιμοποιούν συγκεκριμένες

τεχνικές επιρροής και ελέγχου. Οι ικανότητες

των ζώων να ελέγχουν, να εξαπατούν και να αναδημιουργούν τα πάτερν του περιβάλλοντος

μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρότυπο για τον σχεδιασμό του καλλιτεχνικού έργου, ή και

ευρύτερα όπως το θέτει ο Leonardo da Vinci: «Πηγαίνετε να πάρετε τα μαθήματά σας στη

φύση, εκεί είναι το μέλλον μας.»

Η φύση παράγει σχηματοποιήσεις που μπορούν να λειτουργήσουν σαν μοντέλα για την ανθρώπινη κατασκευή. Η βιο-έμπνευση, η παρατήρηση

και η μεταφορά από τη φύση στην τέχνη, μας παραπέμπει στη λογική της βιομιμητικής. Η Benyus

αναγνωρίζει τρία στάδια βιομίμησης9 και δίνει ως παράδειγμα την αποτύπωση της δομής των φτερών μιας κουκουβάγιας για την κατασκευή ενός υφάσματος. Συγκεκριμένα, στο γλυπτό «Κουκουβάγια» το πλέξιμο των ξύλων, που διαμορφώνει το φτερό, θυμίζει σχηματισμούς, πάτερν διακλάδωσης. Συστήματα που δημιουργούν ένα πλέγμα προστασίας, ένα εφήμερο καταφύγιο. Σε μια δεύτερη ανάγνωση, τα αρχετυπικά γλυπτά ζώων μπορούν να ιδωθούν ως σαμανικά10 εργαλεία. Κατά τον Eliade Mircea:

«Το ζώο - προστάτης επιτρέπει στον σαμάνο να μεταμορφωθεί και είναι ο διπλός εαυτός του, το alter ego του, η ψυχή του υπό μορφή ζώου ή

ακριβέστερα η ψυχή - ζωή».11

Βιλελμίνη Ανδριώτη

Το The Calligraphy of “O”, ως τίτλος, είναι ένα

λογοπαίγνιο ουδετερότητας του νου, όσον αφορά την υπόσταση του μηδενός ως αριθμού, και του κύκλου ως σχήμα. Η λέξη «μηδέν» προήλ-

5. Είδος μεγάλου τούβλου από άψητη λάσπη ζυμωμένη με άχυρα, αλλιώς πλίθα. Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας, 2014.

6. Εμμανουήλ, M., Ιστορία της Τέχνης από το 1945 σε πέντε ενότητες, 2017.

7. Haskell, F., The Ephemeral Museum, New Haven [Conn.]: Yale University Press, 2000.

8. «Η αντίστροφη μηχανική, που μερικές φορές ονομάζεται back engineering, είναι μια διαδικασία κατά την οποία το λογισμικό, οι μηχανές, τα αεροσκάφη, οι αρχιτεκτονικές κατασκευές και άλλα προϊόντα αποδομούνται για την εξαγωγή πληροφοριών σχεδιασμού από αυτά. Συχνά, η αντίστροφη μηχανική περιλαμβάνει την αποδόμηση μεμονωμένων εξαρτημάτων μεγαλύτερων προϊόντων». Hess, B., “What Is Reverse Engineering and How Does It Work?”, astromachineworks.com, September 9, 2019.

ANTHROPOCENE: Art in the Age of the Anthropocene Societies of the Earth Sculpture and Rural-Public Space

Τζανουλίνου Ναυσικά, «Λύκος», ξύλα, λάσπη, 116x146x66cm, 2022.

Nafsika Tzanoulinou, «Wolf», wood, mud, 116x146x66cm, 2022.

Nafsika Tzanoulinou Archetypical Animal Sculptures

The philosophy of Land Art as well as the idea of the ephemeral attracted me to the project. They introduced me to a network of relationships and patterns related to the field of animal interactions.

Wanting to further analyze this idea, I focused on the conceptual framework of the "ephemeral" in the artwork. "There are many forms of ephemeral art, from sculpture to performance, and the term is usually addressed to any artistic expression that is conceived in terms of transience in time, of impermanence as a material or as a "preservable work of art" (Emmanuel, 2017)6. According to Haskell: "Because of its perishable and transitory nature, ephemeral art (or temporary art) does not leave a work to last"7. As an artistic group we created an ephemeral sculpture park with earth materials. The process I followed resembles the reverse

6. Emmanuel, M., History of Art since 1945 in five sections, 2017.

7. Haskell, F., The Ephemeral Museum, New Haven [Conn.]: Yale University Press, 2000.

engineering technique8, i.e. the parameterization of the characteristics of an object through their inversion. Of course, this is not something that is entirely applicable to art. In this sense I studied the ability of animals to adapt to the environment and to use specific techniques of influence and control. The abilities of animals to control, to deceive and to recreate the patterns of the environment can be used as a model for the design of artistic work, or more broadly as Leonardo da Vinci states: “Go take your lessons in nature, that's where our future is".

Nature produces patterns that can serve as models for human construction. Bio-inspiration, observation and transfer from nature to art directs us to the logic of biomimicry. Benyus recognizes three stages of biomimicry9 and gives the example of imitating the structure of the wings of an owl to make a fabric.

In particular, in the "Owl" sculpture, the weaving of the wood, which forms the wing, is reminiscent of branching formations or patterns. Sys-

8. "Reverse engineering, sometimes called back engineering, is a process in which software, machines, aircraft, architectural structures, and other products are deconstructed to extract from them design information. Often, reverse engineering involves deconstructing individual components of larger products". Hess, B., “What Is Reverse Engineering and How Does It Work?”, astromachineworks.com, September 9, 2019.

9.The first stage is the imitation of the physical form. As an example, the imitation of the owl's feather structure is used to produce a fabric that opens anywhere on its surface. The next stage is to mimic the natural process, or how it was made. The third stage is about the imitation of natural ecosystems. The owl's feather is part of the owl, which is part of the forest, which is part of a large ecosystem, which is part of a biosphere. For more details see: Benyus, J., “A Biomimicry Primer”, biomimicry.net

ΑΝΘΡΩΠΌΚΑΙΝΌ:

θε από τη φράση «μηδέ ἕν», δηλαδή ούτε ένα. Η πυθαγό-

ρεια θεωρία ισχυρίζεται πως

η αρμονία είναι μια αριθμητική

διάταξη που εξαρτάται από τον

αριθμό, το μέτρο και την αναλογία.12 Το μηδέν προσεγγίζε-

ται με ποσοτική και προσθετική

σημασία, χρονική ταυτότητα

καθώς και την αίσθηση του

κενού. Ένα κενό που δημιουργείται από τη στεφάνη του

κύκλου και θα μπορούσε να

διαβαστεί ως είσοδος μιας πύλης ή ως μεγεθυντικός φακός.

Το βάθος γίνεται αντιληπτό ως

κόσμος δίχως όρια, μια απτή

οντότητα, έτσι ώστε η σύνθεση

ανοίγει και τείνει να συνεχίζει

χωρίς διακοπή.13 Στην παρούσα εγκατάσταση, το πλαίσιο

του κύκλου ως παράθυρο

τροφοδοτεί τον επισκέπτη με

απεριόριστο φόντο και τον

προσκαλεί να το εξερευνήσει.

έργου ανάλογα με την οπτική γωνία θέασης. Ο ιστός που αναδιπλώνεται και ξεδιπλώνε-

ται στα κυρτά κλαδιά γύρω

από τον κύκλο υφαίνει σκέψεις και επιθυμίες, παραπέμποντας στην ονειροπαγίδα.

Στην ποιητική του χώρου, ο Bachelard γράφει για την «εφήμερη έκφραση ψυχισμού», δηλαδή προτάσσει μια εκ νέου όραση, προκειμένου η φαντασία να είναι ελεύθερη να δημιουργήσει τις δικές της θεάσεις. Ο χωρικός προσανατολισμός του έργου προσδιορίζεται από τον ιστό που πλέκεται στα δέντρα πέριξ του κύκλου. Όπως γράφει ο Bergson, ο αριθμός μπορεί να οριστεί γενικά ως συλλογή των μονάδων, ή, μιλώντας ακριβέστερα, ως η σύνθεση του ενός με τα πολλά 14 Στο συγκεκριμένο έργο η πολλαπλασιαστική διάθεση

Δημιουργείται ένα εικονικό

δωμάτιο από έναν κύκλο πλεγ-

μένο με κλαδιά σε έναν ιστό

αράχνης που συνοδεύεται από

ξύλινες βελόνες ως χορδές.

Η γλυπτική εγκατάσταση στήνεται στα δέντρα σε μια λωρίδα γης με τη λίμνη - πλαίσιο από δύο αντίθετες πλευρές. Η διαπερατότητα του κύκλου

επιτρέπει την είσοδο στον θεατή αλλά και την ερμηνεία του

των δέντρων που βρίσκονται γύρω από το μηδέν του κύκλου κάθετα ριζωμένα στο έδαφος, σχηματίζουν μορφικά τον αριθμό ένα. Ο ιστός βοηθάει τον θεατή να αντιληφθεί αυτή την προσθετική ικανότητα του μηδενός, καθώς διαχέεται και εμπλέκεται στα δέντρα γύρω από το σχήμα του κύκλου.15 «Η κύρια λειτουργία του εγκεφάλου είναι να φιλτράρει νο9. Το πρώτο στάδιο είναι η μίμηση της φυσικής μορφής. Ως παράδειγμα χρησιμοποιεί τη μίμηση της δομής των φτερών της κουκουβάγιας για την κατασκευή ενός υφάσματος που ανοίγει οπουδήποτε στην επιφάνειά του. Το επόμενο στάδιο είναι η μίμηση της φυσικής διαδικασίας, ή του πώς φτιάχτηκε. Το τρίτο στάδιο αφορά τη μίμηση των φυσικών οικοσυστημάτων. Το φτερό της κουκουβάγιας αποτελεί μέρος της κουκουβάγιας, η οποία αποτελεί μέρος του δάσους, που είναι μέρος ενός μεγάλου οικοσυστήματος, που αποτελεί μέρος μιας βιόσφαιρας. Εκτενέστερα βλ.: Benyus, J., “A Biomimicry Primer”, biomimicry.net 10. «O Σαμανισμός σχετίζεται με την προσπάθεια κατανόησης των αρχών του κόσμου, της γης και των ζώων. Πρόκειται για μια υπαρξιακή αναζήτηση του νοήματος της ζωής και του θανάτου και οι σαμάνοι στις αρχαϊκές εποχές υπήρξαν πιθανώς οι πρώτοι που αναζήτησαν το νόημα της ζωής και τον έλεγχο των δυνάμεων που είχαν αντίκτυπο στην καθημερινότητά τους». Bahm, Archie J. Bahm, Archie J. 1964, «Shamanism» στο The World's Living Religions, Penguin Publishing New York, 1964, σελ. 46-47.

11. Mircea, E., Σαμανισμός, Εκδόσεις Ι. Χατζηνικολή, 1978.

12. Πέτρου Α. (επιμ.), «Η αισθητική των αρχαίων Ελλήνων»,

ANTHROPOCENE: Art in the Age of the Anthropocene Societies of the Earth Sculpture and Rural-Public Space

tems that create a net of protection, an ephemeral shelter. In a second reading, the archetypal sculptures of animals can be seen as shamanic10 tools.

According to Eliade Mircea: "The animal-guard allows the shaman to transform and become his double self, his alter ego, his soul in animal form or more precisely the soul-life."11

Vilelmini Andrioti

The Calligraphy of “O”, as a title, is a pun on the neutrality of the mind, regarding the essence of zero as a number, and the circle as a shape. The word “μηδέν” ("zero") came from the phrase "μηδέ ἕν", meaning not even one. Pythagorean theory asserts that harmony is a numerical arrangement that depends on the number, the measure, and the proportion12. Zero is approached with quantitative and additive meaning, temporal identity as well as the sense of emptiness. An emptiness created by the rim of the circle that could be seen as the entrance to a portal or as a magnifying glass. Depth is perceived as a world without limits, a tangible entity, such that the composition opens up and tends to continue without interruption13. In the

present installation, the frame of the circle as a window provides to the visitor an unlimited background and invites them to explore it.

A virtual room is created from a circle woven with branches in a spider web accompanied by wooden needles as strings. The sculptural installation is set up in the trees on a strip of land with the lake framing it from two opposite sides. The permeability of the circle allows the entry to the viewer, but also the interpretation of the work depending on the viewing angle. The web that folds and unfolds on the curved branches around the circle weaves thoughts and desires, evoking the dreamcatcher.

In the poetics of space, Bachelard writes about the "ephemeral expression of psyche", i.e. he proposes a new vision, so that the imagination is free to create its own. The spatial orientation of the work is determined by the web woven into the trees around the circle. According to Bergson, a number can be defined generally as the collection of units, or, more precisely, as the composition of the one with the many14. In this specific work,

10."Shamanism is related to the attempt to understand the principles of the world, the earth and animals. It is an existential pursuit of the meaning of life and death, and the shamans of archaic times were probably the first to quest for the meaning of life, and for the control of the forces that impacted their daily lives". Bahm, Archie J., 1964, pp. 46-47.

11. Mircea, E., Σαμανισμός, Εκδόσεις Ι. Χατζηνικολή, 1978. (Shamanism, I. Chatzinikoli Publications, 1978).

12. Πέτρου Α. (επιμ.), «Η αισθητική των αρχαίων Ελλήνων», Το Βήμα, Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε., Αθήνα, 2015, σ. 157. (Petrou A. (ed.), "The aesthetics of the ancient Greeks", To Vima, Journalistic Organization Lambraki SA, Athens, 2015, p. 157.)

13. Arnheim, Rudolf, Τέχνη και Οπτική Αντίληψη, Η Ψυχολογία της Δημιουργικής Όρασης, Εκδόσεις Θεμέλιο, 2005, σ. 265. (Arnheim, Rudolf, Art and Visual Perception, The Psychology of Creative Vision, Themelio Publications, 2005, p. 265.)

Elpida Chatzinikolaou, Noah’s Ark as a Farce, 07.2022

ητικές εικόνες, επιτρέποντας

στη συνείδηση εκείνες τις εντυπώσεις, τις σκέψεις ή τις ιδέες που έχουν πρακτική βιολογική αξία».16 Κατά τον Bergson, η

εξελικτική διαδικασία πρέπει να θεωρείται ως η έκφραση

μιας διαρκούς ζωτικής δύναμης (élan vital), που αναπτύσσεται συνεχώς. Η εξέλιξη έχει στην καρδιά της αυτή τη ζωτική ώθηση.17

Κωνσταντίνα Λαζαρίδου

Η δημιουργία του έργου μου

αποτέλεσε μέρος μιας ευρύτερης επέμβασης στην κοίτη της λίμνης. Η τοποθεσία που διάλεξα βρισκόταν σε απόσταση λίγων μέτρων από τη λίμνη. Δίχως λεπτομερή προσχεδιασμό, λειτουργώντας σε κατάσταση αυτοματισμού,

της Γης Γλυπτική και Αγροτικός-Δημόσιος

λίγες ώρες μετά την εκκίνηση αυτής της επιτελεστικής διαδικασίας, συνειδητοποίησα ότι περιμετρικά μου είχα χτίσει, σε έναν κύκλο από κοκκινόχωμα, κάτι που με περιέκλειε ως κουκούλι: «Ο χώρος είναι ένα χαρακτηριστικό του ανθρώπινου Είναι, κάτι που συνεπάγεται

πως οτιδήποτε βρίσκεται μέσα

σε αυτόν μπορεί να επηρεαστεί άμεσα»18 Σκεπτόμενη

τον Heidegger όταν εκφέρει τέτοιες ιδέες για τη συνοχή του χώρου, επιχείρησα να εντάξω το ανθρώπινο μέτρο

στην κλίμακα του περιβάλλοντος. Η φύση, εκτός από πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία του γλυπτού, λειτούργησε και ως πεδίο άντλησης υλικών. «Το γλυπτό δεν καταναλώνει την ύλη διότι αυτή είναι ένα από τα πιο ζωτικά στοιχεία της δύ-

ναμής του».19 Το κοκκινόχωμα, που χρησιμοποίησα, συνδέεται άρρηκτα με τον τόπο και την ιστορία του, αφού αποτέλεσε βασικό υλικό σε μία από τις παλαιότερες μεθόδους δόμησης (πλιθί).

Η διάμετρος του κύκλου που δημιούργησα ήταν ίση με το

άνοιγμα των χεριών μου. Το χτίσιμο του γλυπτού συνεχιζόταν όσες μέρες επισκεπτόμουν την τοποθεσία. Την τελευταία μέρα διαπίστωσα ότι το ίδιο το γλυπτό λειτουργούσε ως σωματικό καταφύγιο. «Το τοπίο λειτουργεί σαν καθρέφτης και φακός: μέσα του βλέπουμε το χώρο που καταλαμβάνουμε, και τους εαυτούς μας να τον καταλαμβάνουν».20 Σε αυτό το έργο με απασχόλησε η ανάγκη του ανθρώπου να υπερβεί τη φθοροποιό δύναμη του χρό-

13. Arnheim, Rudolf, Τέχνη και Οπτική Αντίληψη, Ή Ψυχολογία της Δημιουργικής Όρασης, Εκδόσεις Θεμέλιο, 2005, σ. 265.

14. Bergson Henri, Time and Free Will, London, George Allen & Company, Ltd., 1889, σ. 75.

15. Arnheim, Rudolf, ό.π., σ. 339.

16. Bergson Henri, ό.π., σ. 181.

17. Bergson Henri, ό.π., σ. 183.

18. Heidegger M., Ή Τέχνη και ο Χώρος, Αθήνα, Ίνδικτος 2006.

19. Heidegger M., ό.π., σ. 19.

20. Kastner J., Wallis B., Land and Environmental Art, Hong Kong, Phaidon, 1998, σ. 11.

21. Heidegger M., ό.π., σ. 49-50.

νου εκφράζοντάς την μέσω της σταθερότητας. Γνωρίζοντας ότι το έργο θα υποστεί αλλαγές από τη φύση αλλά και επιδιώκοντάς τες, τοποθετώντας το δίπλα στη λίμνη, μπήκα σε μια διαδικασία επεξεργασίας αυτής της σκέψης. Δεδομένου ότι το τέλος είναι γεγονός (στη συγκεκριμένη περίπτωση: η καταστροφή του γλυπτού), δημιούργησα ένα κεραμικό καταφύγιο το οποίο ξεκινάει από τη γη και υπονοεί μια επιστροφή σε αυτή, με το ενδιαφέρον να επικεντρώνεται στην καταγραφή των σταδίων μεταβολής τους: «Όπως ο άνθρωπος και ο περιβάλλον χώρος του πρέπει να συνδιαλέγονται, αλλά και να βρίσκονται σε μια ισορροπία, έτσι και η σχέση μεταξύ γλυπτικής και χώρου δεν είναι σχέση κατοχής ή κυριαρχίας».21

Η Τέχνη στην Εποχή της Ανθρωποκαίνου Κοινωνίες

Χώρος

ANTHROPOCENE: Art in the Age of the Anthropocene Societies of the Earth Sculpture and Rural-Public Space

the multiplying mood of the trees that are around the zero of the circle, vertically rooted in the ground, form the number one. The web helps the viewer to perceive this prosthetic capacity of zero, as it diffuses and entangles the trees around the circle shape15. "The main function of the brain is to filter mental images, allowing into conscience those impressions, thoughts, or ideas that have practical biological value"16 According to Bergson, the evolutionary process must be seen as the expression of a permanent vital force (élan vital), which is constantly developing. Evolution has this vital impulse in its heart17

Konstantina Lazaridou

The creation of my project was part of a wider intervention on the lake bed. The location I chose was a few meters from the lake. Without detailed pre-planning, operating in a state of automation, a few hours after starting this executive process I realized

that around me, in a circle of red dirt, I had built something that enclosed me as a cocoon: "Space is a characteristic of human Being, something which implies that anything within it can be directly affected"18. Thinking of Heidegger, when he expresses such ideas about the coherence of space, I attempted to integrate the human dimension in the scale of the environment. Nature, in addition to being a source of inspiration for the creation of the sculpture, also served as a source of materials. "The sculpture does not consume matter because this is one of the most vital elements of its power"19. The red soil which I used is indissolubly linked to the place and its history, since it was a basic material in one of the oldest building methods (bricks).

The diameter of the circle I created was equal to the span of my hands. The construction of the sculpture went on and on for as many days as I visited the site. On the last day I found that the sculpture itself

functioned as a physical shelter. "The landscape works like a mirror and a lens: we see in it the space we occupy, and ourselves occupying it."20. In this work I was concerned with the human need to overcome the corrupting power of time by expressing it through stability. Knowing that the work will undergo changes from nature, but also seek them, by placing it next to the lake I entered into a procedure of processing this thought. Since the end is a fact (in this particular case: the destruction of the sculpture), I created a ceramic shelter that starts from the earth and implies a return to it, with the interest focused on recording the stages of its changes: "As human and its surrounding space must interact, but also be in balance, in the same way the relationship between sculpturing and space is not a relationship of possession or dominance".20

15.

16.

17.

18. Heidegger M., Η Τέχνη και ο Χώρος, Αθήνα, Ίνδικτος 2006.

19.

20.

21.

14. Bergson Henri, Time and Free Will, London, George Allen & Company, Ltd., 1889, p. 75.

Arnheim, Rudolf, ibid., p. 339.

Bergson Henri, ibid, p. 181.

Bergson Henri, ibid, p. 183.

(Heidegger M., Art and Space, Athens, Indiktos 2006.)

Heidegger M., ibid, p. 19.

Kastner J., Wallis B., Land and Environmental Art, Hong Kong, Phaidon, 1998, p. 11.

Heidegger M., ibid, pp. 49-50.

Joanna Hadjithomas και Khalil Joreige, Unconformities (2017)

«Βραβείο Marcel Duchamp», Κέντρο Πομπιντού, Παρίσι, Παρίσι 2017, με την εξουσιοδότηση της γκαλερί

In Situ - fabienne leclerc © Thomas Lannes

Μάνια Μπενίση Γεωλ. Μηχανικός, MSc Αρχ. Σχολής Ε.Μ.Π., φωτογράφος

Joana Hadjithomas and Khalil Joreige, Unconformities (2017) « Marcel Duchamp Prize », Centre Pompidou, Paris, Paris 2017, with the authorisation of In Situ – fabienne leclerc © Thomas Lannes

Γεωλογικά αρχεία και πρωτότυπα δείγματα από γεωτρήσεις στο υπέδαφος βιομηχανικών περιοχών στην Αθήνα επαναξιολογούνται σε συνδυασμό με κοινωνικοπολιτικές και περιβαλλοντικές πρακτικές προκειμένου να παρασταθεί ένα μοντέλο ανθρωποκαινικών δράσεων και επακόλουθων αποτυπωμάτων, όχι μόνο για γεωλογικούς/γεωπεριβαλλο-

ντικούς, αλλά και για καλλιτεχνικούς σκοπούς.

Τα δεδομένα της υπόγειας διαστρωμάτωσης της πόλης είναι πολύτιμα για τον προβληματισμό, τον σχολιασμό, την επιδίωξη και τη δημιουργία ενός συνόλου κριτηρίων και κινήτρων για δράση σε κρίσιμα κοινωνικά ζητήματα, όπως

η μνήμη και η λήθη, η προβληματική ηθική και ο χώρος, η

Γεωλογικά δείγματα και στρωματογραφικά

αρχεία ως μέσο καλλιτεχνικής αναπαράστασης

του Ανθρωπόκαινου Εξερευνώντας το ανθρώπινο αποτύπωμα

Exploring the human footprint

Benissi

Geologic records and original borehole cores derived from the subsoil of suburban and industrial areas of Athens, Greece, are re-evaluated in combination with sociopolitical and environmental practices in order to visualize a model of Anthropocene actions and subsequent imprints, not only for geological / geoenvironmental but also for artistic purposes.

Underground stratification data is valuable for questioning, commenting, pursuing and generating a set of criteria and motivations for action on critical social issues, such as memory and oblivion, problematic ethics and space, distinction between 'event' and 'practice', the relationship between state and legislative gaps and urban landscape,

Geological samples and stratigraphic archives as a means of artistic representation of the Anthropocene

Mania

Urban Engineering Geologist and Photographer, MSc Arch. School NTUA

Mania Benissi, Iera odos, Eleonas (2003), FRMK magazine, vol.17, Athens, Greece

Μάνια Μπενίση, Ιερά οδός, Ελαιώνας (2003), περιοδικό ΦΡΜΚ, Τόμος 17, Αθήνα, Ελλάδα

ΑΝΘΡΩΠΌΚΑΙΝΌ:

Γεωλογικά δείγματα και στρωματογραφικά αρχεία ως μέσο καλλιτεχνικής αναπαράστασης του Ανθρωπόκαινου

διάκριση μεταξύ «γεγονότος» και «πρακτικής», η σχέση μεταξύ κρατικών και νομοθετικών κενών και αστικού τοπίου, και πολλοί άλλοι συσχετισμοί. Η συνδυασμένη τεκμηρίωση, επιστημονική και καλλιτεχνική, αυτών των δεδομένων, είναι πολύτιμη για την αντίληψη και την κατανόηση του Ανθρωπόκαινου.

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται στη γεω-καλλιτεχνική

έρευνα είναι δείγματα γεωτρήσεων («πυρήνες» ή «καρότα»)

από την πόλη της Αθήνας, που λήφθηκαν με σκοπό τη διερεύ-

νηση και τη δοκιμή του υπε-

δάφους για την κατασκευή υπόγειων έργων υποδομής, όπως το μετρό της Αθήνας. Σε γεωλογικούς όρους, αυτά τα δείγματα εδάφους και πετρωμάτων μπορούν να προσφέρουν πολύτιμα δεδομένα για το παρελθόν. Οι γεωλόγοι και οι αρχαιολόγοι βρίσκουν σε αυτά πληροφορίες για φυσικά φαινόμενα (σεισμικότητα, τεκτονικές μεταβολές, πλημμύρες και διάβρωση), καθώς και για την ανθρώπινη πα-

ρέμβαση: λείψανα αρχαίων οικισμών, αρχαίες υπόγειες κατασκευές και σύγχρονα θεμέλια, υλικά κατεδάφισης και προσπάθειες ενταφιασμού αστικών απορριμμάτων. Βασιζόμενοι στα τεκμήρια αυτά, οι ειδικοί κατασκευάζουν μια χρονο-στρωματογραφική στήλη/διάγραμμα και αρχειοθετούν κάθε δειγματοληπτικό πυρήνα.

Στην περίπτωση στρωματογραφικών κενών, ενός αβέβαιου, κρυφού γεω-ιστορικού παρελθόντος που δεν έχει αφήσει κανένα ίχνος πίσω του, η ερμηνεία «προκύπτει από τα συγκείμενα», ή «ανακύπτουν ερωτήματα». Η συνθετική αξιολόγηση της εξέλιξης του υπεδάφους μιας πόλης και της διασυνδεδεμένης μνήμης που αναδύεται από αυτό παρουσιάζει μείζον καλλιτεχνικό ενδιαφέρον· το παλίμψηστο δράσεων του ανθρωπόκαινου και το αποτύπωμα των φυσικών φαινομένων και των ανθρώπινων παρεμβάσεων στον χρόνο έχει αναδυθεί ως μια νέα ιδέα μοντελοποίησης της εξέλιξης

μιας πόλης μέσα από την τέχνη: ένα έργο μικτών μέσων που ονομάζεται «Ασυμφωνίες» (2017) (“Unconformities”)

των καλλιτεχνών Hadjithomas & Joreige, με την υπογράφουσα ως επιστημονική συνεργάτιδά τους, αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα, για το πώς η τέχνη μπορεί να προσεγγίσει το ανθρωποκαινικό πρότυπο. Το έργο ‘Unconformities’ εκτέθηκε ως μία εικαστική-γλυπτική-κινηματογραφική σύνθεση που αποτελούταν από επανακρυσταλλωμένους διαφανείς κυλίνδρους γεωτρήσεων, ως

and many other associations. The combined documentation, scientific and artistic, of this archive, is valuable for the perception and understanding of Anthropocene. The materials used in the geo-artistic research are borehole cores i.e. products of drilling conducted in Athens city to investigate and test the subsoil due to anticipated underground public works such as the Athens metro. In geological terms, these soil and rock samples can offer valuable data about the past before they are discarded. The geologists and archaeologists find in them information about natural phenomena (seismicity, tectonics, floods and erosion) as well as human intervention: remnants of ancient settlements, ancient underground constructions and contemporary foundations, demolition materials and attempts to bury urban waste. Based on evidence, experts construct a chronostratigraphic column/ chart and file the “record” of

every sample core. In the case of a statigraphic hiatus, i.e. when between layers of subsoil there exist stratigraphic gaps of an uncertain, hidden past that has left no trace behind, the interpretation “is derived from the context or questions arise.” The synthetic assessment of a city’s land development and interconnected memory emerging from its subsoil is major artistic interest: the palimpsest of palimpsest of Anthropocene actions and the imprint of the natural phenomena and human interventions through time has emerged as a new idea of modeling a city’s evolution through art: a mixed-media project called ‘Unconformities’ (2017) by the duo of artists Hadjithomas & Joreige, with the author as their scientific collaborator, is an outstanding example of how art can approach the Anthropocenic paradigm. ‘Unconformities’ was exhibited in a visual environment consisting of sculptures of recrystallized transparent authentic borehole

Joana Hadjithomas & Khalil Joreige, Ασυμφωνίες, 2017 Joana Hadjithomas & Khalil Joreige, Unconformitie, 2017

ANTHROPOCENE: Geological samplesand stratigraphic archives as a means of artistic representation of the Anthropocene

ΑΝΘΡΩΠΌΚΑΙΝΌ:

Γεωλογικά δείγματα και στρωματογραφικά αρχεία ως μέσο καλλιτεχνικής αναπαράστασης του Ανθρωπόκαινου

κατακόρυφες ‘χρονοκάψουλες’ υπεδάφους, λεπτομερείς σχεδιαστικές αναπαραστάσεις των εδαφικών και βραχωδών στρωμάτων και των ανθρωπογενών αποθέσεων απορριμάτων και άλλων υπολειμματικών υλικών της Ανθρωποκαίνου περιόδου και κινηματογραφημένες σκηνές

από την διαδικασία εξόρυξης υπεδαφικών υλικών από το αστικό περιβάλλον.

Η αλληλοεπικάλυψη και η αλληλεπίδραση δράσεων που παρατηρούνται στο «αρχείο του υπεδάφους»

εξερεύνηση του τοπίου μπορεί να θεωρηθεί ως ένδειξη σύγχρονης, απαιτητικής συνολικής ευαισθησίας προς το περιβάλλον διαβίωσης.

λουθήσουμε επειγόντως μια διαδρομή αυτογνωσίας.

σχετίζονται

στην προκείμενη περίπτωση με τον Φουκώ και με την

έννοια του «κατακόρυφου χρονικού αρχείου αναφορικά με οράματα και εξελίξεις του τοπίου». Ο Φουκώ περιγράφει

πιο ξεκάθαρα το αρχείο ως

το γενικό σύστημα μορφοποίησης και μετασχηματισμού

αποφάσεων. Σε αυτή την περίπτωση θα μπορούσαμε να

θεωρήσουμε το περίγραμμα

ενός κατακόρυφου αρχείου

αποφάσεων που αφορούν τα

οράματα και τις μορφοποιή-

σεις του τοπίου. Η εξερεύνηση

του τοπίου μπορεί επομένως

να ερμηνευτεί ως αναφορά

σε κεντρικά πολιτιστικά παραδείγματα της παλαιότερης

δυτικής ιστορίας, ικανά να

φωτίσουν τη φυσιογνωμία των

κοινωνιών τους, τα ήθη τους, τη σχέση τους με τον τόπο, τη φύση και τέλος με τον κόσμο. Είτε έτσι, είτε αλλιώς, αυτή η

Όσον αφορά τη συζήτηση για το Ανθρωπόκαινο, από το 2000, όταν ο όρος Ανθρωπόκαινο εισήχθη εκ νέου στην ερευνητική κοινότητα του Global Change από τους Crutzen και Stoermer, η χρήση του έχει ξεπεράσει τα στενά του πλαίσια: γεωλογία, στρωματογραφία και επιστήμες της Γης. Το Ανθρωπόκαινο έχει μεταναστεύσει σε δημόσιες και πολιτικές συζητήσεις και έχει επίσης καθιερώσει μια παρουσία στις τέχνες, τις ανθρωπιστικές και τις κοινωνικές επιστήμες. Μιλώντας για τη Γαία και εμάς, ο Latour δηλώνει: «Η συμμετρία είναι τέλεια, δεδομένου ότι πάνω στο ερώτημα “από τι αποτελείται Αυτή;” δεν γνωρίζουμε περισσότερα απ’ ό,τι πάνω στο ερώτημα “από τι αποτελούμαστε εμείς;”». Έτσι, με αυτή τη δήλωσή του ο Latour μας προτρέπει να ακο-

Λέξεις-κλειδιά: Αθήνα· Ανθρωπόκαινο· παλίμψηστο· στρωματογραφία· πυρήνες γεωτρήσεων· εικαστικές τέχνες· επιστημονική τέχνη

«Ανθρωπογενείς εναποθέσεις αποβλήτων σε αστική χωματερή» ως γεωλογικός σχηματισμός, πανοραμική αναπαράσταση της περιοχής του Ελαιώνα, φωτογραφικό αρχείο της Μάνιας Μπενίση (2003).

Η συνθετική αξιολόγηση της εξέλιξης του υπεδάφους μιας πόλης και της διασυνδεδεμένης μνήμης που αναδύεται από αυτό παρουσιάζει μείζον καλλιτεχνικό ενδιαφέρον.

Joana Hadjithomas & Khalil Joreige, Unconformitie, 2017

Παραπομπές

Joana

Crutzen

Latour,

Foucault,

/ References

cylinders, detailed drawings of soil and rock stratification and of man-made waste and fill materials, and movie scenes from the drilling procedure and extraction of Anthropocene ground information from the city subsoil. The overlap and interference of actions seen in the subsoil archive, are related in this case to Foucault and to the concept of a ‘vertical time archive concerning visions and developments of landscape’. Foucault more clearly describes the file as the general system of formation and transformation of decisions. In this case we could claim the outline of a vertical archive of decisions concerning the visions and the configurations of the landscape. Landscape exploration can therefore be seen as a reference to central cultural and cultural examples of older western history, capable of illuminating the physiognomy of their societies, their morals, their relationship to place, to nature, and finally to the world. Eitherwise this exploration of the landscape

can be seen as an indication of modern, demanding overall sensitivity to the living environment.

Regarding the Anthropocene discussion, since 2000 when the term Anthropocene was re-introduced by Crutzen and Stoermer in the Global Change research community, its use has exceeded its disciplinary limits: geology, stratigraphy and earth sciences. Anthropocene has immigrated to public and political debates and has also established a presence in the arts, humanities and social sciences. Speaking of Gaia and us Latour states "the symmetry is perfect since we do not know more what She is made of than we know what we are made of", inviting us to an urgent course of self-knowledge.

Keywords: Athens; Anthropocene; palimpsest; stratigraphy; borehole cores; visual arts; scientific art

‘Anthropogenic deposits with municipal landfill waste’ as a geologic formation, panoramic representation of Eleonas field, Mania Benissi photographic archive (2003).

Joana Hadjithomas & Khalil Joreige,

Ασυμφωνίες, 2017

The synthetic assessment of the evolution of the subsoil of a city and the interconnected memory that emerges from it is of major artistic interest.

ANTHROPOCENE: Geological samplesand stratigraphic archives as a means of artistic representation of the Anthropocene

Hadjithomas and Khalil Joreige. Unconformities, 2017, Zig Zag Over Time - horizontal photography, drawing and text

P. & Stoermer E., The “Anthropocene”, IGBP newsletter 41, May 2000.

B. Waiting for Gaia. Composing the common world through arts and politics, A lecture at the French Institute, London, 2011

M. Η Αρχαιολογία της Γνώσης, εκδ. Εξάντας, Αθήνα 1987

μέσω της τέχνης και του φαγητού

Ένας οδικός χάρτης για το εδώδιμο μέλλον μας

Ένα βιβλίο ιδεών μαγειρικής επανεξετάζει τις διατροφικές μας συνήθειες

και παραδόσεις, αμφισβητεί τα διατροφικά ταμπού και προτείνει νέες συνταγές για την επιβίωση της ανθρωπότητας.

Το Ανθρωπόκαινο –η Εποχή του Ανθρώπου– είναι επίσης μια εποχή καταστροφών. Δεν θα τη βρούμε μπροστά μας, ζούμε ήδη αυτή τη νέα εποχή με όλα τα υπαρξιακά της ζητήματα και τις προκλήσεις της. Επηρεάζεται η τέχνη, η αισθητική και η καλλιτεχνική μας αντίληψη. Είναι πράγματι μια περίεργη εποχή. Είναι επίσης μια μεταβατική, επισφαλής και επομένως μεθοριακή χρονικά περίοδος. Δεδομένου του επείγοντος του χαρακτήρα του, είναι επιτακτική η ανάγκη να ωθήσουμε τη σκέψη μας για το Ανθρωπόκαινο πέρα από την απλή εξέλιξη της καταστροφής και τις αποκαλυπτικές φαντασιώσεις για το τέλος της ζωής. Στο Ανθρωπόκαινο χρειάζεται να οπλίσουμε την καλλιτεχνική μας ικανότητα να φανταζόμαστε το ασύλληπτο, το απίθανο, ακόμη και το ανεπιθύμητο. Όλα αυτά είναι επιτακτικά σε μια μεταβατική περίοδο όπου βαδίζουμε σε άγνωστα εδάφη. Η μεθοριακή μετάβαση χρειάζεται μεθοριακή σκέψη. Η καλλιτεχνική σκέψη είναι ο τέλειος συνεργάτης στο έγκλημα, καθώς είναι ατομικιστική και ιδιότυπη σε όλες τις μορφές της ως εναλλακτική πρακτική. Συχνά, αυτές φαίνεται να έρχονται σε αντίθεση ή ακόμη και να συγκρούονται με τη συνήθη αντίληψή μας για τον κόσμο.

Το πλεονέκτημα του να βλέπεις το Ανθρωπόκαινο μέσα από τον φακό της τέχνης είναι ο συχνός συνδυασμός παρατήρησης με πράξεις, με εκπληκτικούς και συχνά απρόβλεπτους τρόπους.

Δεδομένου του ολισθηρού καθήκοντος να μαντέψουμε το μέλλον, η τέχνη είναι η σωστή επιλογή για την προετοιμασία μας για

Εξερευνώντας τo Ανθρωπόκαινo

Zane Cerpina και Stahl Stenslie

ΑΝΘΡΩΠΌΚΑΙΝΌ

Exploring the Anthropocene through art and food

A road map to our edible futures

By Zane Cerpina and Stahl Stenslie

A cookbook of ideas reviews our eating habits and traditions, challenges nutritional taboos, and proposes new recipes for humanity's survival.

The Anthropocene—the Age of Man—is also an age of catastrophes. It is not ahead of us, we are already living this new epoch with all its existential issues and challenges. This impacts our art, aesthetics and artistic understanding. It is indeed a strange time. It is also a transitory, uncertain and therefore liminal time. Given its urgency, there is an imperative need to advance our thinking in and about the Anthropocene beyond mere doom scrolling and apocalyptic end-of life fantasies.

In the Anthropocene we need to weaponize our artistic ability to imagine the inconceivable, the unlikely, even the unwanted. These are imperatives in a transitional period when we are stepping into unknown territories. Liminal transition needs liminal thinking. Artistic thinking is a perfect partner in crime as it is individualistic and idiosyncratic in all its flavors of alternative practices. Frequently, these appear to go against or even contradict our habitual understanding of the world. The advantage of seeing the Anthropocene through the lens of art is the frequent combination of observation with actions in surprising and often unforeseen ways. Given the slippery task of guessing concrete futures, art is the field of choice to prepare

The Anthropocene Cookbook

το απρόβλεπτο. Έτσι, μπορεί κανείς να δει τον στόχο των μεθοριακών ή ακραίων προτάσεων τέχνης ως την προσπάθεια παραγωγής αναγκαίων αναπροσανατολισμών.

Τα τελευταία έξι χρόνια ερευνούμε πώς να αντιμετωπίσου-

με αυτή τη νέα εποχή μέσω της τέχνης και του φαγητού. Η έρευνά μας κατέληξε στο “The Anthropocene Cookbook: Recipes and Opportunities for Future Catastrophes” («Βιβλίο μαγειρικής του Ανθρωπόκαινου: Συνταγές και ευκαιρίες

για μελλοντικές καταστροφές») που εκδόθηκε από τον

εκδοτικό οίκο MIT Press το 2022. Το βιβλίο εκλαμβά-

νει την κατάσταση έκτακτης

ανάγκης του πλανήτη μας

ως ευκαιρία να αδράξουμε

τη στιγμή για να σκεφτούμε

εποικοδομητικές αλλαγές και

νέες ιδέες. Πώς μπορούμε

να επιβιώσουμε σε μια εποχή

συνεχών περιβαλλοντικών κρίσεων; Πώς μπορούμε να ευημερήσουμε; Το Anthropocene

Cookbook απαντά σε αυτά τα

ερωτήματα παρουσιάζοντας μια σειρά ερευνητικών έργων τέχνης και σχεδιασμού που

εξετάζουν πώς η τέχνη, το φαγητό και η δημιουργική σκέψη μπορούν να μας προετοιμά-

Εξερευνώντας τo Ανθρωπόκαινo μέσω της τέχνης και του φαγητού

σουν για μελλοντικές καταστροφές. Αυτό το μαγειρικό βιβλίο ιδεών επανεξετάζει τις διατροφικές μας συνήθειες και παραδόσεις, αμφισβητεί τα διατροφικά ταμπού και προτείνει νέες συνταγές για την επιβίωση της ανθρωπότητας. Αυτά τα περισσότερα από εξήντα ερευνητικά έργα προτείνουν νέους τρόπους σκέψης και παρασκευής φαγητού, προσφέροντας εργαλεία για δημιουργική δράση, και όχι παραδοσιακές συνταγές. Εξετάζουν το πώς μπορεί να τροποποιηθεί το ανθρώπινο σώμα ώστε να αφομοιώνει την κυτταρίνη, αν μπορεί να μετατραπεί το πλαστικό σε τροφή, τι γεύση θα είχε η αιθαλομίχλη, πώς μπορούν να παραχθούν μπαχαρικά και φάρμακα από τα λύματα και αν μπορεί να καλλιεργηθεί κρέας στο εργαστήριο. Διερευνούν προκλητικές προοπτικές: Τι θα γινόταν αν φτιάχναμε τυρί χρησιμοποιώντας ανθρώπινα βακτήρια, αν επιτρέπαμε την ανθρώπινη φωτοσύνθεση μέσω της συμβίωσης με τα φύκια, ή αν επαναφέραμε εξαφανισμένα είδη για να τα φάμε;

Τα έργα αυτά διαφέρουν μεταξύ τους ως προς τις δημιουργικές προσεγγίσεις και τις

ατζέντες τους – πολυεπίπεδα, πολύπλευρα, υβριδικά και διασταυρούμενα επικονιασμένα. Το Anthropocene Cookbook προσφέρει έναν οδηγό επιβίωσης για έναν απατεώνα του μέλλοντος, έναν οδικό χάρτη για το βρώσιμο μέλλον μας.

Οι προτάσεις και τα έργα στο βιβλίο συνορεύουν με έναν

νέο κόσμο και ωθούν τη σκέ-

ψη μας μέσω της τέχνης. Αν

και αυτό το βιβλίο είναι απίθα-

νο να γεμίσει το στομάχι σας

με νόστιμα φαγητά, πολλές

από τις έννοιες που παρουσιάζονται είναι παραγωγικές

με την έννοια ότι λειτουργούν

ως δομικά στοιχεία για νέες

ιδέες και αξίες. Αμφισβητούν

το επιστητό, επηρεάζουν τους

τρόπους που σκεφτόμαστε,

δίνουν ερέθισμα για δημιουργικές εξερευνήσεις και διευρύνουν το πεδίο δράσης μας. Ύπό αυτή την έννοια, είναι επίσης παρεκβατικές, οδηγώντας μας έξω από τη ζώνη άνεσής μας σε άγνωστους τομείς και πιθανές νέες ανακαλύψεις. Έτσι, χρησιμεύουν καλά ως οδικοί χάρτες προς ένα δυστοπικό μέλλον που δεν γνωρίζουμε, αλλά του οποίου το περίγραμμα ήδη προκαλεί την ικανότητά μας να φανταστούμε και να δημιουργήσουμε.

Kuang-Yi Ku, Tiger Penis Project

us for the unpredictable. Thus, one can see the aim of liminal or extreme art proposals as the attempt to produce necessary reorientations.

For the past six years we have been investigating how to tackle this new epoch through art and food. Our research has resulted in The Anthropocene Cookbook: Recipes and Opportunities for Future Catastrophes, published by the MIT Press in 2022. The book takes our planetary state of emergency as an opportunity to seize the moment to imagine constructive change and new ideas. How can we survive in an age of constant environmental crises? How can we thrive? The Anthropocene

Cookbook answers these questions by presenting a series of investigative art and design projects that explore how art, food, and creative thinking can prepare us for future catastrophes. This cookbook of ideas rethinks our eating habits and traditions, challenges our food taboos, and proposes new recipes for humanity's survival. These more than sixty projects propose new ways to think and make food, offering tools for creative action rather than traditional recipes. They imagine modifying the human body to digest cellulose, turning plastic into food, tasting smog, extracting spices and medicines from sewage,

and growing meat in the lab. They investigate provocative possibilities: What if we made cheese using human bacteria, enabled human photosynthesis through symbiosis with algae, and brought back extinct species in order to eat them?

The projects are diverse in their creative approaches and their agendas—multilayered, multifaceted, hybrid, and crosspollinated. The Anthropocene Cookbook offers a survival guide for a future gone rogue, a road map to our edible futures.

The proposals and projects in this book both border on a new world and urge our thinking through art. While this book is unlikely to fill your stomach

through tasty foods, many of the concepts presented are productive in the sense they function as building blocks for new ideas and values. They question our beliefs, influence the ways we think, stimulate creative inquiries, and widen our territory of action. In that sense, they are also transgressive, taking us out of our comfort zone into unknown domains and potential discoveries. So they serve well as roadmaps to a bumpy future we do not know but whose contours already challenge our capacity to both imagine and create.

LIVIN Studio, Fungi Mutarium

ANTHROPOCENE: Exploring the Anthropocene through art and food

Αναστασία Κατσαρέλια Mελετήτρια, Δασολόγος Περιβαλλοντολόγος

Ο

θαυμαστός εθνικός δρυμός

Ελπίδα Περουλάκη Μηχανικός Περιβάλλοντος Ο.ΦΎ.ΠΕ.Κ.Α. Μονάδα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Σαμαριάς & Προστατευόμενων Περιοχών Δυτικής Κρήτης

Αντώνιος Μπαρνιάς Δασολόγος Ο.ΦΎ.ΠΕ.Κ.Α. - Προϊστάμενος Μονάδας Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Σαμαριάς & Προστατευόμενων Περιοχών Δυτικής Κρήτης

Η σημασία των ελαιώνων. Η κατανομή, ο αριθμός, η ηλικία και το μέγεθος των ελαιόδεντρων. Η κατασκευή πανύψηλων αναβαθμίδων στις πλαγιές. Η δυσκολία της καλλιέργειας και της συγκομιδής. Η σημασία τους ως ενδιαίτημα του κρητικού αίγαγρου και άλλων ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας.

Καθώς εισέρχεται κανείς στον

πυρήνα του Εθνικού Πάρκου

Λευκών Ορέων θα εντυπωσια-

στεί από το σπάνιας ομορφιάς

τοπίο με τα επιβλητικά πεύκα

και κυπαρίσσια, τα τρεχούμενα

νερά και τα απόκρημνα βράχια που υψώνονται στις πλαγιές.

Ωστόσο, μέσα σε αυτό το μοναδικό, φυσικό και άγριο, εκ πρώτης όψεως, περιβάλλον συνυπάρχει το ανθρώπινο στοιχείο.

Πριν την ανακήρυξη της περι-

οχής ως Εθνικού Δρυμού το 1962, μέσα στο φαράγγι της

Σαμαριάς υπήρχε καθημερινή

ανθρώπινη παρουσία. Πρό-

κειται για τους κατοίκους του

οικισμού της Σαμαριάς και της Άνω Αγιάς Ρουμέλης οι οποίοι

διαβιούσαν εκεί, και, μεταξύ άλλων δραστηριοτήτων της κα-

θημερινής ζωής, καλλιεργούσαν ελαιόδεντρα. Τα δέντρα αυτά, ακόμη και σήμερα, καλύπτουν σημαντικό μέρος των

πλαγιών του φαραγγιού, κοντά στους εγκαταλελειμμένους οικισμούς, συνυπάρχοντας πλέον με πανύψηλα πεύκα και κυπαρίσσια. Τα πρωτοσυναντάει κανείς κατηφορίζοντας από το Ξυλόσκαλο, στην περιοχή της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου και στη συνέχεια πέριξ και νοτιότερα του οικισμού της Σαμαριάς, όπου υπάρχει ο μεγαλύτερος αριθμός τους. Αναπτύσσονται στα χαμηλά, πλάι στο ποτάμι, αλλά και ψηλότερα στις πλαγιές.

Στην πλειοψηφία τους τα ελαι-

υπόβαθρο. Mapped areas of olive and fruit trees on a satellite background.

Φαράγγι Σαμαριάς Οι Ελαιώνες ως ιστορικό, πολιτιστικό, φυσικό μνημείο

Samaria Gorge: Olive groves as a historical, cultural, natural monument

The wondrous national park

The importance of olive groves. The distribution, number, age and size of olive trees. The construction of bench terraces on the slopes. The difficulty of cultivation and harvesting. Their importance as a habitat for the Cretan ibex and other species of wild fauna and flora.

By entering the core of the White Mountains National Park, the visitor will be impressed by the rare beauty of the landscape with the imposing pines and cypresses, the running waters and the steep rocks that rise on the slopes.

However, within this unique, natural, and, at first glance, wild environment, the human element coexists. Before the declaration of the area as a National Park in 1962, there was a daily human presence in the Samaria

gorge. There lived the residents of the settlements of Samaria and Ano Agia Roumeli who, among other activities of their daily life, cultivated olive trees. These trees, even today, cover a significant part of the slopes of the gorge, near the

Anastasia Katsarelia Researcher, Forest scientist -Environmentalist

Elpida Peroulaki Environmental Engineer, N.E.C.C.A (Natural Environment and Climate Change Agency)Management Unit of Samaria National Park & Western Crete Protected Areas

Antonios Barnias Forest scientist, N.E.C.C.A - Head of the Management Unit of Samaria National Park & Western Crete Protected Areas

Φαράγγι Σαμαριάς

Οι Ελαιώνες ως ιστορικό, πολιτιστικό, φυσικό μνημείο

όδεντρα, σήμερα, αναπτύσσο-

νται κάτω από πυκνή κομοστέγη πεύκων και κυπαρισσιών

με αποτέλεσμα να μη γίνεται

εύκολα αντιληπτή η ευρεία

έκταση που καταλαμβάνουν.

Εκτός από τις ελάχιστες επί-

πεδες εκτάσεις, η πλειοψηφία

των ελαιόδεντρων αναπτύσσε-

ται σε πρανή τα οποία έχουν

διαμορφωθεί με λιθόκτιστες

βαθμίδες. Είναι αξιοσημείωτο

το γεγονός ότι, παρά τις από-

τομες κλίσεις, είχε αξιοποιηθεί κάθε δυνατή διαθέσιμη περιοχή με γαιώδες έδαφος, πέριξ του παλαιού οικισμού, για τη διαμόρφωση βαθμίδων ή θυλάκων μεμονωμένων δέντρων. Εντός του φαραγγιού η ποικιλία ελιάς που απαντάται είναι η τσουνάτη. Αναπτύσσεται σε δένδρο ύψους 6-8 μέτρων. Η ποικιλία αυτή είναι ανθεκτική

στο ψύχος και καλλιεργείται

σε υψόμετρο μέχρι 1.000 μέτρα (GAIApedia, 2017·

ΎΠΑΑΤ, 2020).

Οι ελαιώνες της Σαμαριάς

τράβηξαν το ενδιαφέρον του

γνωστού φυσιολάτρη Πλυμά-

κη Αντώνη, σήμερα επίτιμου

πρoέδρου του Ορειβατικού

Συλλόγου Χανίων, ο οποίος

αναφέρει στο βιβλίο του Μνήμες Σαμαριάς (2010) πως το 1962, έτος απαλλοτρίωσης

της περιοχής, καταμετρήθηκαν

συνολικά 1200 ελαιόδεντρα

στην περιοχή του οικισμού της Σαμαριάς και της Άνω Αγιάς Ρουμέλης.

Οι ελαιώνες, εκτός της αξίας τους για τη λαϊκή ιστορία και

Οι ελαιώνες, εκτός της αξίας τους για τη λαϊκή ιστορία και το παραδοσιακό τοπίο της περιοχής, αποτελούν σημαντικό ενδιαίτημα για διάφορα είδη, συμπεριλαμβανομένου του κρητικού αίγαγρου.

Ελαιόδεντρα σε λιθόκτιστες πεζούλες. Olive trees on stone-built bench terraces.

abandoned settlements, now coexisting with towering pines and cypresses. One first encounters these when descending from Xyloskalo, in the area of the church of Agios Nikolaos, and then again around and further south of the settlement of Samaria, where the largest numbers of them are found. They grow in the lowlands, next to the river, but also higher on the slopes. Today, the majority of the olive

trees grow under the dense canopies of the pines and the cypresses, with the result that the wide area they occupy is not easily perceived. Apart from the few flat areas, most of the olive trees grow on slopes which have been formed to stone-built bench terraces. It is remarkable that, despite the steep slopes, every possible available area of earthy soil around the old settlement had been used to form terraces or

enclaves of individual trees. The variety of olive trees found within the gorge is the Tsunati. The trees grow to heights of up 6-8 meters. This variety is resistant to cold and is cultivated at altitudes of up to 1,000 meters (GAIApedia, 2017, Hellenic Ministry of Rural Development and Food, 2020).

The olive groves of Samaria attracted the interest of the wellknown nature lover Plymakis Antonis, today honorary president of the Mountaineering Association of Chania, who, as he cites in his book Memories of Samaria (2010), in 1962, when the area was expropriated, a total of 1200 olive trees were counted in the area of the settlements of Samaria and Ano Agia Roumeli.

The olive groves, apart from their value for the folk history and the traditional landscape of the area, are an important habitat for various species, including the Cretan ibex.

Samaria Gorge: Olive groves as a historical, cultural, natural monument

Ελαιόδεντρο σε λιθόκτιστο θύλακα. Olive tree in a stone-built enclave.

Φαράγγι Σαμαριάς

Οι Ελαιώνες ως ιστορικό, πολιτιστικό, φυσικό μνημείο

το παραδοσιακό τοπίο της περιοχής, αποτελούν σημαντικό ενδιαίτημα για διάφορα είδη

χλωρίδας και πανίδας, συμπεριλαμβανομένου του κρητικού

αίγαγρου (οι ντόπιοι κάτοικοι

το αποκαλούν αγρίμι).

Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι

η αξία των ελαιώνων της Σαμαριάς έχει αναγνωριστεί και από

το Συμβούλιο της Ευρώπης, καθώς στην πρόσφατη απόφαση ανανέωσης του Ευρωπαϊκού Διπλώματος Προστατευόμενων Περιοχών, ορίζεται

σαφώς ως όρος ανανέωσης, η σχεδίαση και εφαρμογή μέτρων ανάσχεσης της παρατηρούμενης εισβολής των πεύκων στους παλαιούς ελαιώνες που βρίσκονται απέναντι από τον οικισμό της Σαμαριάς (recommendation 3) (Council

of Europe, 2019).

Με στόχο τη βελτίωση της κατάστασης των ελαιώνων και οπωρώνων που βρίσκονται πέριξ του παλιού οικισμού της Σαμαριάς, ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (Ο.ΦΎ ΠΕ.Κ.Α.) υλοποίησε, το διάστημα 2020-2021, τη δράση «Συμβουλευτική υποστήριξη για τη βελτίωση της καταλληλότητας του ενδιαιτήματος ειδών πανίδας στον Εθνικό Δρυμό Σαμαριάς», με χρηματοδότηση του Ε.Π. Ύ.ΜΕ. ΠΕΡ.Α.Α., ΕΣΠΑ 2014-2020 και τη συνεργασία της μελετήτριας Δασολόγου-Περιβαλλοντολόγου Κατσαρέλια Αναστασίας, η οποία ανέλαβε την εκπόνηση του συγκεκριμένου πρότζεκτ.

Ενήλικο (θηλυκό) και ανήλικο άτομο

κρητικού αίγαγρου τρέφονται με πεσμένα φύλλα εντός του οικισμού της Σαμαριάς (Οκτώβριος 2020). Adult (female) and juvenile Cretan ibex feeding on fallen leaves inside the settlement of Samaria (October 2020).

The olive groves, apart from their value for the folk history and the traditional landscape of the area, are an important habitat for various species of flora and fauna, including the Cretan ibex (the residents call them “agrimia” (wild animals)).

Finally, it is worth noting that the value of the olive groves of Samaria has also been recognized by the Council of Europe. In the recent decision concerning the conditions for the renewal of the European Diploma for Protected Areas, one clearly defined condition is the design and implementation of measures to stop the observed invasion of pine trees into the old olive groves opposite to the settlement of

Samaria (recommendation 3) (Council of Europe, 2019). With the aim of improving the condition of the olive groves and orchards located around the old settlement of Samaria, the Natural Enviroment & Climate Change Agency (N.E.C.C.A) implemented in the period 2020-2021 the action "Advisory support for the improvement of the habitat suitability of fauna species in the Samaria National Park", funded by the Business Plan "Transport Infrastructures, Environment and Sustainable Development", ESIF 2014-2020, with the collaboration of the Forest scientist-Environmentalist and researcher Katsarelia Anastasia, who was in charge of this project.

Samaria Gorge: Olive groves as a historical, cultural, natural monument

Φαράγγι Σαμαριάς

Οι Ελαιώνες ως ιστορικό, πολιτιστικό, φυσικό μνημείο

Στο πλαίσιο των καταγραφών

που πραγματοποιήθηκαν, το 2021, επιβεβαιώθηκε ο μεγάλος αριθμός των ελαιοδέντρων, ενώ, επίσης, πραγματοποιήθηκε εκτίμηση της ηλικίας τους. Ο υπολογισμός της ηλικίας γηραιών ελαιοδέντρων γίνεται συνήθως με τη μέθοδο της ραδιοχρονολόγησης, η οποία σε συνδυασμό με την κλασική μέθοδο της μέτρησης

των ετήσιων δακτυλίων δίνει

αρκετά καλά αποτελέσματα (Camarero et al., 2021). Μια

συνήθης μέθοδος, ωστόσο, που χρησιμοποιείται για μια πιο αδρομερή εκτίμηση, αφο-

ρά στη χρήση των στοιχείων της περιμέτρου ή της μέγιστης

ακτίνας του κεντρικού συμπαγούς κορμού, μετά από προσδιορισμό του μέσου ετήσιου ρυθμού ακτινικής ανάπτυξης

του ελαιοδένδρου (Γιαννίρης, 2019· ΣΕΔΗΚ, χ.χ.· Τσαρούχα, 2011 από Μιχελάκης, 2002).

Η πλειοψηφία των δέντρων της περιοχής μελέτης, λόγω του μεγέθους, του σχήματος και άλλων χαρακτηριστικών τους, φανερώνουν ότι έχουν μια πολύ μεγάλη διάρκεια ζωής, η οποία φαίνεται ότι προσμετράται, για πολλά από αυτά, σε αρκετούς αιώνες. Ύπάρχουν

ελαιόδεντρα διαμέτρου 80

εκ., ακόμη και κάποια άτομα με διάμετρο >1 μ. Βάσει της προαναφερόμενης μεθοδολογίας, τα ελαιόδεντρα με διάμετρο 80-110 εκ. εκτιμώνται πως είναι ηλικίας 500-700 ετών.

Όπως αναμενόταν, κατόπιν

σχετικής μεθοδολογίας που

ακολουθήθηκε (διαίρεση

ελαιώνων σε δειγματοληπτικές επιφάνειες (δ.ε.), εξέταση

χαρακτηριστικών μεμονωμένων δέντρων (πυκνότητα

κόμης-φύλλων, συμπτώματα

Ύπεραιωνόβιο ελαιόδεντρο Centuries old olive trees

During the record keeping of 2021 the large number of olive trees was confirmed, and their age was estimated. The calculation of the age of old olive trees is usually done by the radio dating method, which in combination with the classic method of measuring the annual rings provides quite accurate results (Camarero et al., 2021). A common method, however, used for rough estimates, is based on the elements of the perimeter, or on the maximum radius of the central solid trunk, after the determination the average annual rate of radial growth of the olive tree (Gianniris, 2019; Association of olive tree cultivation municipalities of Crete (without date); Tsarouha, 2011 from Michelakis, 2002). Due to their size, shape and other characteristics, most of the trees in the study area to have a very long lifetime, which for many of them seems to span over several centuries. There are olive trees with a diameter of 80 cm, and even some species with a diameter of >1 m. Based on the aforementioned methodology, olive trees with diameters of 80-110 cm are estimated to be 500700 years old.

As expected, according to the applied methodology (partition of olive groves in sampling areas (s.a.) and examination of the individual tree characteristics as: canopy-leaf density; symptoms of nutrient deficiency; damages on the trunks or on the branches; amount of flowering; density estimation of the forest vegetation in each s.a.; soil analyses) and the subsequent evaluation of the field

Ύπεραιωνόβιο ελαιόδεντρο Centuries old olive trees

Samaria Gorge: Olive groves as a historical, cultural, natural monument

Φαράγγι Σαμαριάς

Οι Ελαιώνες ως ιστορικό, πολιτιστικό, φυσικό μνημείο

τροφοπενίας, συμπτώματα

βλαβών στον κορμό ή στα

κλαδιά, ποσότητα ανθοφορίας

κ.λπ.), εκτίμηση πυκνότητας της

δασικής βλάστησης στην κάθε

δ.ε., εδαφολογικές αναλύσεις)

και μετέπειτα αξιολόγησης των

δεδομένων πεδίου, αποδείχθη-

κε ότι η γενική κατάσταση των

δέντρων είναι μη ικανοποιητική.

Πρόβλημα αποτελεί η παρεί-

σφρηση κυρίως πεύκων και

δευτερευόντως κυπαρισσιών

και πουρναριών, εντός των

ελαιώνων. Το γεγονός ότι οι

εκτάσεις, στην εδαφική τους επιφάνεια, είναι σχεδόν 100%

καλυμμένες από πευκοβελό-

νες και παρουσιάζουν τόσο

πυκνή συγκόμωση δασικών

δέντρων, οδηγεί σε συνθήκες

αυξημένης οξύτητας του εδά-

πλαίσιο της προστατευόμενης περιοχής. Οι δράσεις αυτές περιλαμβάνουν καλλιεργητικά μέτρα περιποίησης ελαιοδέντρων, συμπεριλαμβανομένης

της απομάκρυνσης ανταγωνιστικής βλάστησης.

Βιβλιογραφικές πηγές:

• Camarero, J. J., Colangelo, M., Gracia-Balaga, A., OrtegaMartínez, M. A., & Büntgen, U. (2021). Demystifying the age of old olive trees. Dendrochronologia, 65. https://doi. org/10.1016/j.dendro.2020.125802

• Council of Europe (2019). Resolution CM/ResDip(2019)9 on the renewal of the European Diploma for Protected Areas awarded to the Cretan White Mountains National Park, Samaria (Greece) (Adopted by the Committee of Ministers on 21 November 2019 at the 1361st (Budget) meeting of the Ministers' Deputies). Available at: https://search.coe.int/cm/Pages/result_details. aspx?ObjectId=090000168098d07e

• Γιαννίρης, Η. (2019). Μια πρώτη εκτίμηση της ηλικίας αιωνόβιων ελαιοδέντρων στην Ικαρία, σε σύγκριση με άλλες μεσογειακές περιοχές (Λακωνία, Πορτογαλία, Κέρκυρα, Ιταλία, Κρήτη, Κύπρο).

Διαθέσιμο στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.academia.edu/41079477/Μια_πρώτη_εκτίμηση_της_ηλικίας_αιωνόβιων_ελαιοδέντρων_στην_Ικαρία_σε_ σύγκριση_με_άλλες_μεσογειακές_περιοχές_Λακωνία_Πορτογαλία_Κέρκυρα_Ιταλία_Κρήτη_Κύπρο

φους, καθώς και μειωμένης φωτοσυνθετικής

λειτουργίας

των φυτικών ειδών εντός της συστάδας, λόγω της σκίασης, με αποτέλεσμα η αναγέννηση

οποιουδήποτε είδους χλωρίδας, ποώδους, φρυγανώδους, θαμνώδους ή δενδρώδους, να καθίσταται δυσχερής, ενώ τα υφιστάμενα είδη του υπορόφου, όπως τα ελαιόδεντρα, αντιμετωπίζουν δύσκολες

συνθήκες ανάπτυξης. Σε αυτού του είδους τις επιφάνειες, παρατηρείται μικρή αναγέννηση κυπαρισσιών, σχεδόν

μηδαμινή αναγέννηση πεύκων, άλλων θάμνων, φρυγάνων και ποωδών φυτών.

Στο πλαίσιο της εργασίας, τέλος, εξετάστηκαν μέτρα τα

οποία μπορούν να ληφθούν για τη διατήρηση των ελαιώνων, συνυπολογίζοντας το θεσμικό

Στα άμεσα σχέδια του Ο.ΦΎ ΠΕ.Κ.Α. περιλαμβάνεται η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας που πραγματοποιήθηκε για την υλοποίηση ήπιων διαχειριστικών δράσεων, με στόχο την ανάδειξη αλλά και προβολή των εγκαταλελειμμένων ελαιώνων και τη διατήρηση, τόσο ενός σημαντικού τύπου ενδιαιτήματος για την άγρια πανίδα του Εθνικού Δρυμού, όσο και της μνήμης των ανθρώπων που κατοικούσαν στην περιοχή τα παλαιότερα χρόνια και του καθημερινού τους μόχθου για επιβίωση σε αντίξοες συνθήκες, με σεβασμό και σε αρμονία με τη φύση.

Η παρούσα εργασία υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του Ύποέργου 1 της Πράξης Διαχειριστικές Δράσεις Προστατευόμενων Περιοχών, Ειδών και Οικοτόπων στην περιοχή ευθύνης του τέως Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς - Δυτικής Κρήτης και συγχρηματοδοτήθηκε από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εθνικούς πόρους μέσω του Ε.Π. Ύποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη (Ύ.ΜΕ.ΠΕΡ.Α.Α.) (κωδικός έργου: 5033240).

• Κατσαρέλια, Α. (2021) «Συμβουλευτική υποστήριξη για τη βελτίωση της καταλληλότητας του ενδιαιτήματος ειδών πανίδας στον Εθνικό Δρυμό Σαμαριάς» του Υποέργου 1 «Ανάπτυξη και προστασία περιοχών Δικτύου Natura 2000 Δυτικής Κρήτης» της πράξης «Επιχορήγηση του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς για δράσεις διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών, ειδών και οικοτόπων» Φάση Α΄ Καταγραφή υφιστάμενης κατάστασης ελαιώνων και οπωρώνων Φαραγγιού Σαμαριάς, παραδοτέο Ι. Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού ΣαμαριάςΔυτ. Κρήτης. Χρηματοδότηση Ε.Π. Υ.ΜΕ.ΠΕΡ.Α.Α.

• Κατσαρέλια, Α. (2021) «Συμβουλευτική υποστήριξη για τη βελτίωση της καταλληλότητας του ενδιαιτήματος ειδών πανίδας στον Εθνικό Δρυμό Σαμαριάς» του Υποέργου 1 «Ανάπτυξη και προστασία περιοχών Δικτύου Natura 2000 Δυτικής Κρήτης» της πράξης «Επιχορήγηση του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς για δράσεις διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών, ειδών και οικοτόπων» Φάση Β΄ Προτεινόμενα διαχειριστικά μέτρα βελτίωσης ελαιώνων και οπωρώνων Φαραγγιού Σαμαριάς, παραδοτέο ΙΙ. Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς - Δυτ. Κρήτης. Χρηματοδότηση Ε.Π. Υ.ΜΕ.ΠΕΡ.Α.Α.

• Παμπουχίδου, Γ., Μαστοειδής: Η δεύτερη αρχαιότερη ποικιλία ελιάς στον Ελλαδικό χώρο. Διαθέσιμο στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.olivenews.gr/el/episthmh/kalliergeia/ mastoeidis-i-deyteri-archaioteri-poikilia-elias-ston-elladikochoro

• Πλυμάκης, Α. (2010). Μνήμες Σαμαριάς. Το φαράγγι και οι άνθρωποί του στο πέρασμα των αιώνων.

• Σύνδεσμος Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ) (χ.χ.). Προσδιορισμός ηλικίας. Έργο: Ο πολιτισμός της ελιάς από την Κρήτη στην Κύπρο. Πρόγραμμα INTERREG IIIΑ Ελλάδα - Κύπρος 20002006. Διαθέσιμο στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://polelia. sedik.gr/age.html

• Τσαρούχα, Ε. (2011). Ανάλυση και αξιολόγηση του τοπίου αρχαίων ελαιώνων στη Μεσόγειο. Προστασία, διατήρηση και ανάπτυξή τους ως προστατευόμενες περιοχές. Μεταπτυχιακή διατριβή. Διαθέσιμο στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://ikee. lib.auth.gr/record/128426/files/tsaroucha.pdf

• ΥΠΑΑΤ (2020). Προδιαγραφές προϊόντος, Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1151/2012 του Συμβουλίου. Διαθέσιμο στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.minagric.gr/images/stories/docs/ agrotis/POPPGE/2020/prodiagrafes_kriti_070920.pdf

Bibliographic sources:

• Camarero, J. J., Colangelo, M., Gracia-Balaga, A., OrtegaMartínez, M. A., & Büntgen, U. (2021). Demystifying the age of old olive trees. Dendrochronologia, 65. https://doi.org/10.1016/j. dendro.2020.125802

• Council of Europe (2019). Resolution CM/ResDip(2019)9 on the renewal of the European Diploma for Protected Areas awarded to the Cretan White Mountains National Park, Samaria (Greece) (Adopted by the Committee of Ministers on 21 November 2019 at the 1361st (Budget) meeting of the Ministers' Deputies). Available at: https://search.coe. int/cm/Pages/result_details. aspx?ObjectId=090000168098d07e

• Yanniris, H. (2019). A first estimate of the age of centuries-old olive trees in Ikaria, compared to other Mediterranean regions (Lakonia, Portugal, Corfu, Italy, Crete, Cyprus). Available at the email address; https://www.academia.

data, it was shown that the general condition of the trees is unsatisfactory. The major problem is the intrusion mainly of pines, and secondarily of cypresses and hollies, into the olive groves. The fact that the soil surface of these areas is covered by pine needles almost by 100% and it contains dense clusters of forest trees, leads to conditions of increased soil acidity, as well as to reduced photosynthetic function of the plant species within the cluster due to shading. As a result, the regeneration of any kind of flora, be it herbaceous, briny, bushy or woody, becomes difficult, while the existing species of the sublevel, such as the olive trees, face adverse growth conditions. In this type of surfaces there is little regeneration of cypresses, and almost no

regeneration of pines, other shrubs, brambles, and herbaceous plants. Finally, the project examined measures that can be taken to preserve the olive groves, considering the institutional framework of the protected area. These actions include cultivation measures for the care of the olive trees, including the removal of competitive vegetation.

The immediate plans of N.E.C.C.A. include the utilization of the results of this research for the implementation of mild interventions, aiming at highlighting and promoting the abandoned olive groves, nut also preserving, both, an important type of habitat of the wild fauna of the National Forest, as well as the memories of the people who lived earlier

in the area and their daily toil for survival under adverse conditions, with respect to and in harmony with nature.

This work was implemented as part of Sub-project 1 of the Action “Management Actions of Protected Areas, Species and Habitats in the area of responsibility of the former Management Unit of Samaria National Park & Western Crete Protected Areas and it was co-financed by the European Structural and Investment Funds of the European Union and national resources through the Business Plan "Transport Infrastructures, Environment and Sustainable Development", ESIF 2014-2020 (project code; 5033240).

edu/41079477/Μια_πρώτη_εκτίμηση_της_ηλικίας_αιωνόβιων_ελαιοδέντρων_στην_Ικαρία_σε_σύγκριση_με_άλλες_μεσογειακές_περιοχές_Λακωνία_Πορτογαλία_Κέρκυρα_Ιταλία_Κρήτη_Κύπρο

• Katsarelia, A. (2021) "Advisory support for the improvement of the suitability of the habitat of fauna species in the Samaria National Forest", Sub-project 1 "Development and protection of Western Crete Natura 2000 Network areas" of the action "Grant of the Samaria National Forest Management Unit for management actions for protected areas, species and habitats" Phase A “Recording of the current situation of olive groves and orchards of the Samaria Gorge”, deliverable I. Management Unit of Samaria National Park & Western Crete Protected Areas. Funded under the Business Plan "Transport Infrastructures, Environment and Sustainable Development", ESIF 2014-2020.

• Katsarelia, A. (2021) "Advisory

support for the improvement of the suitability of the habitat of fauna species in the Samaria National Forest" of Sub-project 1 "Development and protection of Western Crete Natura 2000 Network areas" of the action "Grant of the Management Unit of Samaria National Park for management actions for protected areas, species and habitats", Phase B “Proposed management measures to improve olive groves and orchards of the Samaria Gorge”, deliverable II. Management Unit of Samaria National Park & Western Crete Protected Areas. Funded under the Business Plan "Transport Infrastructures, Environment and Sustainable Development", ESIF 2014-2020.

• Pambouhidou, G., Mastoideis; The second oldest olive variety in Greece. Available at the email address; https://www.olivenews.gr/ el/episthmh/kalliergeia/mastoeidisi-deyteri-archaioteri-poikilia-eliasston-elladiko-choro

• Plymakis, A. (2010). Memories of

Samaria. The gorge and its people over the centuries.

• Association of olive tree cultivation municipalities of Crete (without date). Age determination. Project title: The olive culture from Crete to Cyprus. INTERREG IIIA program GreeceCyprus 2000-2006. Available at the email address; http://polelia.sedik. gr/age.html

• Tsarouha, E. (2011). Analysis and evaluation of the landscape of ancient olive groves in the Mediterranean. Protecting, preserving, and developing these as protected areas. Master thesis. Available at the email address; http://ikee.lib.auth.gr/ record/128426/files/tsaroucha.pdf

• Ministry of Rural Development and Food (2020). Product specifications, EC Regulation Nr. 1151/2012 of the Council. Available at the email address http://www.minagric. gr/images/stories/docs/agrotis/ POPPGE/ 2020/prodiagrafes_kriti_070920.pdf

Samaria Gorge: Olive groves as a historical, cultural, natural monument

Οι άνθρωποι του παρελθόντος

Παναγιώτης Ιωαννίδης Αρχιτέκτονας, εκπρόσωπος της Tetragon Α.Ε.

Δέκα άνθρωποι του παρελθόντος, από τη Μεσολιθική μέχρι τη Βυζαντινή περίοδο. Δέκα συναρπαστικές ιστορίες. Η περιοδική έκθεση «BioMuse | Από τα θραύσματα των οστών στις ιστορίες των ανθρώπων» αφηγείται μια σειρά από ατομικές βιογραφίες που προέκυψαν μέσα από τη μελέτη των σκελετικών καταλοίπων ανθρώπων που έζησαν στον ελλαδικό χώρο τα τελευταία 11.000 χρόνια.

Η έκθεση υλοποιείται σε συνέχεια του ερευνητικού προγράμματος BioΜuse, μια σύμπραξη φορέων της Ελλάδας και της Γερμανίας, που στόχο είχε την ψηφιοποίηση, την τεκμηρίωση και τη διαφύλαξη πολύτιμων δεδομένων βιολογικής και πολιτισμικής κληρονομιάς.

Εφαρμόζοντας τεχνολογίες όπως οι αναλύσεις αρχαίου DNA και σταθερών ισοτόπων, σε συνδυασμό με την ανθρω-

Περιοδική έκθεση

«BioMuse: Από τα θραύσματα των οστών

στις ιστορίες των ανθρώπων»

Periodical report "BioMuse: From bone fragments to human stories"

People of the past

Ten people of the past, from the Mesolithic to the Byzantine period. Ten fascinating stories. The periodical exhibition "BioMuse | From bone fragments to human stories" narrates a series of individual biographies which resulted from the study of the skeletal remains of people who lived in the Greek territories during the last 11,000 years.

The exhibition is implemented as a continuation of the

BioMuse research project, a partnership of Greek and German institutions, having as objectives the digitalization, the documentation, and the preservation of valuable biological and cultural heritage data. Applying technologies such as ancient DNA and stable isotope analyses, combined with anthropological research, the bones and genomes of approximately 100 individuals were studied. From these, rep-

Panagiotis Ioannidis Architect, representative of Tetragon SA.

Περιοδική έκθεση

«BioMuse: Από τα θραύσματα των οστών στις ιστορίες των ανθρώπων»

πολογική μελέτη, μελετήθηκαν

τα οστά και το γονιδίωμα 100

περίπου ανθρώπων. Από αυτά

επιλέχθηκαν αντιπροσωπευ-

τικές περιπτώσεις και έγινε

ανασύνθεση όλων εκείνων

των πληροφοριών που σκια-

γραφούν την εικόνα και τη βιολογική ιστορία των ανθρώπων

αυτών.

Για πρώτη φορά η βιοϊστορία

μεταφέρεται στο μουσείο με

έναν τόσο εύληπτο τρόπο και

η γενετική κληρονομιά της αρχαίας Ελλάδας παρουσιάζεται

στο κοινό με σύγχρονα φυσικά και ψηφιακά μέσα. H δημιουργία των «ατομικών βιογραφιών» βασίστηκε στην εφαρμογή αναλυτικών και απεικονιστικών τεχνολογιών αιχμής με σκοπό την ανασύσταση της καθημερινής ζωής, της διατροφής και της γενετικής ιστορίας πραγματικών

ανθρώπων της αρχαιότητας

που έζησαν σε διάφορες περιόδους, όπως στη Μεσολιθική (περίπου 9000 π.Χ.) και στη Νεολιθική (περίπου 6000 π.Χ.), αλλά και στην Αρχαϊκή (7ος και 6ος αι. π.Χ.), ακόμα και στην Ύστεροβυζαντινή Εποχή (1300-1400 μ.Χ.).

Ο τροφοσυλλέκτης της Αστυπάλαιας, η φύλακας της μνήμης από τα Παλιάμπελα Ροδίτη Κοζάνης, η μητέρα από τον Άγιο Παντελεήμονα Φλώρινας, ο Λακεδαιμόνιος, η γυναίκα με τρυπανισμό από τα Άβδηρα Ξάνθης, ο ευγενής και η δέσποινα από το Αρχοντικό Πέλλας στα Γιαννιτσά, ο παρατηρητής της ιστορίας από την Τενέα, ο κάτοικος της πόλης από τη Θεσσαλονίκη, ο πολεμιστής από τη θέση Ντόλιανη Ηγουμενίτσας. Αυτοί είναι οι κεντρικοί «ήρωες»

Εφαρμόζοντας

με ανθρωπολογική μελέτη, μελετήθηκαν αντιπροσωπευτικές περιπτώσεις 100 περίπου ανθρώπων και έγινε ανασύνθεση όλων των πληροφοριών που σκιαγραφούν την εικόνα και τη βιολογική ιστορία τους.

νέες τεχνολογίες σε συνδυασμό

Γενική άποψη της έκθεσης General view of the exhibition

Applying new technologies combined with anthropological research, representative cases of about 100 individuals were studied and all information outlining their image and biological history was reconstructed.

resentative cases were selected and all the information that outlines the image and biological history of these individuals was reconstructed.

It is the first time that biohistory is brought to the museum in such a comprehensible way, and the genetic heritage of ancient Greece is presented to the public through modern physical and digital means.

The creation of the "individual biographies" was based on the application of cutting-edge analytical and imaging technologies in order to reconstruct the daily life, the dietary habits and

the genetic history of the people of antiquity who lived in various periods, such as in the Mesolithic (about 9000 BC) and in the Neolithic (around 6000 BC) eras, but also in the Archaic (7th and 6th centuries BC), and even in the Late Byzantine era (1300-1400 AD).

The hunter-gatherer from Astypalaia, the memory keeper from Paliabella, Roditis Kozanis, the mother from Agios Panteleimonas of Florina, the Lacedaemonian, the woman with the trepanned skull from Abdira in Xanthi, the nobleman and the lady from Archontiko

of Pella Mansion in Giannitsa, the history observer from Tenea, the city dweller from Thessaloniki, the warrior from the site of Doliani near Igoumenitsa. These are the central "heroes" of the exhibition for whom, through the study of bones and DNA and with different methodologies, specialized physical, genetic, social, and cultural characteristics are revealed.

How old and how tall were they? What was their body shape and what their body mass index? What diseases might they have suffered from?

Η μητέρα, Άγιος Παντελεήμονας Φλώρινας The mother, Agios Panteleimonas, Florina

Περιοδική έκθεση

«BioMuse: Από τα θραύσματα των οστών στις ιστορίες των ανθρώπων»

της έκθεσης για τους οποίους, μέσα από τη μελέτη των οστών και του DNA και με διαφορετικές μεθοδολογίες, αποκαλύπτονται εξειδικευμένα φυσικά, γενετικά, κοινωνικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά.

Τι ηλικία είχαν και τι ύψος; Ποια ήταν η σωματική τους διάπλαση και ποιος ο δείκτης μάζας σώματος; Από ποιες ασθένειες μπορεί να υπέφεραν; Είχαν υποστεί τραύματα; Τι έτρωγαν; Είχαν δυσανεξίες

και αν ναι σε ποιες τροφές;

Πόσο καιρό θήλασαν; Είχαν υποβληθεί σε επεμβάσεις; Σε

ποια τάξη ανήκαν;

Ο επισκέπτης της έκθεσης

έχει πρόσβαση σε πλήθος

πληροφοριών οι οποίες συμπληρώνουν κάθε φορά τα κομμάτια ενός βιολογικού «παζλ». Συγχρόνως, μέσα από

τη διαδικασία της ανάπλασης

προσώπου –η οποία βασίζεται στην ανατομία του κρανίου και των μαλακών ιστών–, της 3D ψηφιακής αναπαράστασης και της γλυπτικής ανακατασκευής, το κοινό μπορεί να δει τα πρόσωπα των ανθρώπων της αρχαιότητας και να παρατηρήσει χαρακτηριστικά όπως το σχήμα, τη θέση και τις διαστάσεις της μύτης, του στόματος και των ματιών.

Με τη βοήθεια της γενετικής, οι επιστήμονες που συμμετείχαν στο ερευνητικό πρόγραμμα BioΜuse κατάφεραν να αναπαραστήσουν το χρώμα των ματιών, των μαλλιών και του δέρματος. Οι πληροφορίες για την ενδυμασία και την κόμμωση προέρχονται από

κείμενα, γλυπτά και εικόνες της εποχής, και προσθέτουν τα πολιτισμικά στοιχεία στην τελική μορφή.

Γενική άποψη της έκθεσης General view of the exhibition

Were they injured? What did they eat? Did they have any kind of intolerance and if so to which foods? How long did they breastfeed? Had they undergone operations? What class did they belong to? The visitor of the exhibition has access to a wealth of information which for each case complete a biological "puzzle". At the same time, through the process of facial reconstruction –which is based on the anatomy of the skull and of the soft tissues –, by means of 3D digital representation and sculptural reconstruction, the public can see the faces of ancient people and observe features such as the shape, the position, and the dimensions of the nose, of the mouth and of the eyes. With the help of genetics, the scientists participating to the Bi-

oMuse research project managed to reproduce the color of the eyes, of the hair and of the skin. The information about the clothing and the hairstyle comes from texts, sculptures, and images of the time, and adds cultural elements to the final form.

Through the "personal narratives" of these ancient people, the visitor of the exhibition acquires interesting information about the social, political, economic, and cultural background not only of the individuals themselves, but also of the era in which they lived. In first person, each “narrator” reveals details about the place and the way he or she lived, about the family ties, the social class, the traditions, the dangers, and the way he or she died.

Περιοδική έκθεση

«BioMuse: Από τα θραύσματα των οστών στις ιστορίες των ανθρώπων»

Μέσα από τις «προσωπικές

αφηγήσεις» των ανθρώπων

που έζησαν στην αρχαιότητα,

το κοινό της έκθεσης προσλαμβάνει ενδιαφέρουσες

πληροφορίες σχετικά με το

κοινωνικό, πολιτικό, οικονομι-

κό και πολιτισμικό υπόβαθρο

όχι μόνο του ατόμου αλλά και

της εποχής στην οποία έζησε.

Σε πρώτο πρόσωπο, ο αφηγού-

μενος αποκαλύπτει στοιχεία

για τον τόπο και τον τρόπο

που έζησε, για τους οικογενει-

ακούς δεσμούς, την κοινωνική

τάξη, τις παραδόσεις, τους

κινδύνους, τον τρόπο με τον οποίο πέθανε.

Η έκθεση «BioMuse | Από τα θραύσματα των οστών στις

ιστορίες των ανθρώπων» είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας

πολλών επιστημόνων από διαφορετικά ερευνητικά πεδία. Ανθρωπολόγοι, αρχαιολόγοι

και γενετιστές μελέτησαν και ανέλυσαν τα δεδομένα, ενώ μουσειολόγοι, συντηρητές, γραφίστες και αρχιτέκτονες

φρόντισαν για την ανασύνθεση και ανάδειξη των αρχαίων βιογραφιών.

Στην έκθεση παρουσιάζονται

οι ατομικές βιογραφίες σε φυσικό μέγεθος, με τη μορφή αυτόνομων εκθεσιακών επιφανειών, η έρευνα και τα αποτελέσματά της σε ένα ειδικά διαμορφωμένο διαδραστικό

έντυπο βιβλίο που χρησιμοποι-

εί την τεχνολογία της επαυξη-

μένης πραγματικότητας (AR),

καθώς και η πορεία του συνό-

λου του έργου μέσα από ένα

ντοκιμαντέρ μικρού μήκους.

Η έκθεση απευθύνεται τόσο

στο ευρύ κοινό όσο και σε μαθητές και εκπαιδευτικούς της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, και

παρουσιάζει τα αποτελέσματα

της επιστημονικής έρευνας με τρόπο εύληπτο και ευχάριστο, ενισχύοντας την κατανόηση και την ευαισθητοποίηση για την πολιτιστική και τη βιολογική μας κληρονομιά.

Διοργανωτές της έκθεσης είναι η εταιρία Tetragon και το Εργαστήριο Φυσικής Ανθρωπολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Με αφετηρία το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, η έκθεση ξεκίνησε το ταξίδι της σε ολόκληρη την Ελλάδα.

Πρώτη στάση η Κόρινθος, όπου φιλοξενήθηκε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αρχαίας Κορίνθου μέχρι τις 4 Δεκεμβρίου 2022.

Διαδραστικό έντυπο βιβλίο – Η γυναίκα με τρυπανισμό, Άβδηρα Ξάνθης Interactive printed bookWoman with trepanning, Avdira, Xanthi

Διαδραστικό έντυπο βιβλίο Interactive printed book

The exhibition "BioMuse |

From bone fragments to human stories" is the result of the collaboration of many scientists from different research fields. Anthropologists, archaeologists, and geneticists studied and analyzed the data, while museologists, restorers, graphic designers, and architects took care of the reconstruction and the presentation of the ancient biographies. The exhibition presents the individual biographies in life size, in the form of autonomous exhibition surfaces. The research and its results are described in a specially designed interactive printed book which uses augmented reality (AR) technology, while the progress of the entire project is displayed in the form of a short documentary.

The exhibition is aimed at the

public, as well as at students and teachers of the primary and secondary education; it presents the results of this scientific research in an understandable and enjoyable way, enhancing the understanding and the awareness of our cultural and biological heritage. The organizers of the exhibition are the company Tetragon and the Laboratory of Physical Anthropology of the Democritus University of Thrace. The exhibition began its journey throughout Greece at the Archaeological Museum of Thessaloniki. Next stop is Corinth, where it will be hosted at the Archaeological Museum of Ancient Corinth until December 4, 2022.

Διαδραστικό έντυπο βιβλίο – Διατροφή και μετακίνηση Interactive printed bookDiet and shifting

Συνέντευξη της Γενικής Διευθύντριας του Τελλογλείου Ιδρύματος Αλεξάνδρας Γουλάκη-Βουτυρά στη Μαργαρίτα Καταγά

Το Τελλόγλειο Ίδρυμα ιδρύθηκε το 1972 με τη δωρεά της συλλογής έργων τέχνης και ολόκληρης της περιουσίας

του Νέστορα και της Αλίκης Τέλλογλου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Αποτελεί σήμερα ένα από τα σημαντικότερα κέντρα τέχνης και εκπαίδευσης και φέρει το όνομα Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ.

Κι ενώ το Ίδρυμα υπήρχε από το 1972, πήρε «σάρκα και οστά» ως ευαγής πολιτισμικός πυρήνας το 1999 και αποτελεί έκτοτε ένα κέντρο διανόησης

για όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της περιφέρειας και για

το διεθνές φιλότεχνο κοινό της Θεσσαλονίκης.

Το κτίριο παρέδωσε η Αλί-

κη Τέλλογλου στην πόλη

της Θεσσαλονίκης τον Δεκέμβριο του 1999, τριάντα χρόνια μετά τον θάνατο του

συζύγου της, Νέστορα. Αυτό το «έργο ζωής και αγάπης», όπως το χαρακτήρισε η ίδια, αποτελεί έκτοτε έναν διαρκώς εξελισσόμενο οργανισμό ο οποίος χάρη στην αγάπη των ιδρυτών και τη γενναιοδωρία ονομαστών δωρητών ανέπτυξε μια εκπαιδευτική πολιτική βασισμένη στην τέχνη, τον πολιτισμό και τις επιστήμες με κύριους αποδέκτες τα παιδιά, τους σπουδαστές, τους εργαζόμενους, τα άτομα της τρίτης ηλικίας και τις ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έγινε η βάση, το θεμέλιο της συνάντησης

της τέχνης με την επιστήμη και

της κοινωνικής ζωής μιας μεγαλούπολης με γνώμονα τον άνθρωπο και τις ανθρωπιστικές επιστήμες σε όλες τους τις εκφάνσεις.

Τελλόγλειο Ίδρυμα: Ένα «έργο ζωής και αγάπης» στη Μακεδονική γη Πυλώνας πολιτισμού στη Θεσσαλονίκη

Αλεξάνδρα Γουλάκη-Βουτυρά Alexandra Goulaki-Voutyra

Teloglion Foundation: A "project of life and love" in the Macedonian land

A pillar of culture in Thessaloniki

The Teloglion Foundation was founded in 1972 after the donation of the art collection and the entire property of Nestor and Aliki Telloglou to the Aristotle University of Thessaloniki (A.U.T.H.). It is today one of the most important centers of art and education and bears the name Teloglion Foundation of Arts of the A.U.T.H.

While the Foundation existed since 1972, it gained "flesh

and blood" as a charitable cultural nucleus in 1999, being since then an intellectual center for all educational institutions in the region and for the international art-loving community of Thessaloniki.

The building was handed over by Aliki Telloglou to the city of Thessaloniki in December 1999, thirty years after the death of her husband, Nestor. This "project of life and love",

Interview of the General Director of the Teloglion Foundation Alexandra Goulaki - Voutyra, to Margarita Kataga

Τελλόγλειο Ίδρυμα: Ένα «έργο ζωής και αγάπης» στη Μακεδονική γη

Λεωνίδας, Ναπολέων, Μπότσαρης: Η γλώσσα των συμβόλων Leonidas, Napoleon, Botzaris: the language of symbols

Η κυρία Αλεξάνδρα Γουλάκη-Βουτυρά, Γενική Διευθύντρια Τελλογλείου Ιδρύματος, Ομότιμη Καθηγήτρια Σχολής Καλών Τεχνών Α.Π.Θ., παρουσιάζει και παραθέτει την πολύτιμη συμβολή του Ιδρύματος

και του Μουσείου –ειδικά την περίοδο της τελευταίας δε-

καετίας– σε μια αποκλειστική συνέντευξη για το Days of Art.

Πώς γεννήθηκε το Τελλόγλειο Ίδρυμα στην πόλη της Θεσσαλονίκης και ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά που ορίζουν

την ταυτότητά του; Πώς θα περιγράφατε, εν συντομία, το

όραμα των ιδρυτών του, Νέστορα και Αλίκης Τέλλογλου; Επιθυμία του Νέστορα και της Αλίκης Τέλλογλου ήταν να συμβάλουν στην παιδεία του τόπου και στην καλλιέργεια του καθημερινού ανθρώπου. Για τον λόγο αυτό δώρισαν τη δεκαετία του ’70 τη συλλογή τους, καθώς και ολόκληρη την περιουσία τους, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Το Τελλόγλειο Ίδρυμα στο ξεκίνημά του (1999-2000) είχε ορισμένα αδιαμφισβήτητα πλεονεκτήματα: τον ενθουσιασμό και το πάθος της ιδρύτριας, της Αλί-

κης Τέλλογλου, μια μεγάλη, ενδιαφέρουσα συλλογή, ένα εντυπωσιακό, λειτουργικό για τους σκοπούς του κτίριο και τη σχέση με το μεγάλο πανεπιστήμιο, το Αριστοτέλειο.

Στα δέκα χρόνια δράσεων, εκθέσεων, εκδηλώσεων, εκπαιδευτικών προγραμμάτων

και εκδόσεων του Ιδρύματος ποιες στιγμές θα ορίζατε ως καταλυτικές για τη ζωή και την εξέλιξή του;

Μιλάμε για τις δράσεις κατά τη δεκαετία 2013-2022, ουσιαστικά τη δεύτερη δεκαετία της «ζωής» του Τελλογλείου,

Finotti: Fine Notte. Το τέλος της νύχτας Finotti: the night’s end

as she described it, has since been an ever-evolving organization which, thanks to the love of the founders and the generosity of reputable donors, has developed an educational policy based on art, culture and sciences with the main recipients being the children, students, workers, the elderly and week social groups.

Within this context, the Aristotle University of Thessaloniki became the base, the foundation of the meeting of art with science and the social life of a metropolis oriented towards the people and the human

sciences in all their forms.

Mrs. Alexandra Goulaki-Voutyra, General Director of the Teloglion Foundation, Professor Emeritus of the School of Fine Arts of the University of Athens, presents and cites the valuable contribution of the Foundation and the Museum - especially during the last decade - in an exclusive interview to Days of Art.

How was the Teloglion Foundation born in the city of Thessaloniki and what are the main characteristics that define its identity? How would you

briefly describe the vision of its founders, Nestor and Aliki Telloglou?

The desire of Nestor and Aliki Telloglou was to contribute to the education of the place and to the cultivation of the simple people. For this reason, in the 1970s they donated their collection, as well as their entire property, to the Aristotle University of Thessaloniki. At its inception (1999-2000), the Teloglion Foundation had certain indisputable advantages: the enthusiasm and passion of the founder, Aliki Telloglou; a large, interesting collection; an

Teloglion Foundation: A "project of life and love" in the Macedonian land

Γιανούλης Χαλεπάς: Δούναι και Λαβείν Yanoulis Halepas: Debits and Credits

Λεωνίδας, Ναπολέων, Μπότσαρης: Η γλώσσα των συμβόλων Leonidas, Napoleon, Botzaris: the language of symbols

όταν η Αλίκη Τέλλογλου δεν υπήρχε πια (έφυγε το 2008)

Κατά τη δεκαετία

2013-2022, πέρα από την έκθεση των πλούσιων συλλογών

του, το Τελλόγλειο διοργάνωσε επίσης

και άλλες σημαντικές

εκθέσεις, εκπαιδευτικά

προγράμματα και πολλές παράλληλες εκδηλώσεις.

και το Ίδρυμα είχε σταθεροποιήσει μέσα από πολλές δυσκολίες τον χαρακτήρα και την πολιτισμική του κατεύθυνση. Δεν επαναπαύθηκε στην έκθεση των πλούσιων συλλογών του, αλλά διοργάνωνε σημαντικές εκθέσεις - προκλήσεις για την προσέλκυση του κοινού σε μια εντυπωσιακά ανοδική πορεία στις δραστηριότητες και επιλογές του. Εκπαιδευτικά προγράμματα, που καθόριζαν συχνά την επιλογή του θέματος πολλών εκθέσεων, και παράλληλες εκδηλώσεις μουσικής, θεάτρου, λόγου, χορού αλλά και τεχνολογίας, ιατρικής, γεύσης, παιχνιδιού, ευαισθητοποίησης για το περιβάλλον, έφεραν στους χώρους του ένα ευρύτατο φάσμα επισκεπτών.

Με την έναρξη της δεκαετίας 2013-22, παγίωσε –εν μέσω μιας σοβαρής οικονομικής κρίσης στη χώρα– τη δυνατότητα ενός συγκροτημένου προγραμματισμού,

τη συνέχιση και διεύρυνση των συνεργασιών με μεγάλα μουσεία του εξωτερικού, την αξιοποίηση εσωτερικών δυνάμεων, τη στήριξη ευαίσθητων ομάδων, την όλο και πιο αποτελεσματική συνεργασία με την εκπαίδευση. Συνέπεια της αναγνώρισης και εμπιστοσύνης καλλιτεχνών και συλλεκτών προς το Ίδρυμα ήταν η εντυπωσιακή αύξηση των δωρεών, ιδιαίτερα τα τελευταία έξι χρόνια, με αποτέλεσμα

οι συλλογές του να φτάσουν να αριθμούν 12.000 έργα. Μεγάλες εκθέσεις διεθνούς εμβέλειας –συνήθως το φθινόπωρο κάθε χρονιάς– έφεραν το κοινό της πόλης και ιδιαίτερα τους νέους σε επαφή με το πρωτότυπο έργο μεγάλων δημιουργών (Πικάσο, Μιρό, Λοτρέκ, Γκόγια, Μπετόβεν, Ντελακρουά κ.ά.).

Περιγράψτε μας τον ρόλο του Τελλογλείου Ιδρύματος

στο πολιτισμικό γίγνεσθαι της Θεσσαλονίκης. Κατά τη γνώμη σας, υστερεί η πόλη στα

During the decade 20132022, in addition to the exhibition of its rich collections, the Telloglion also organized other important exhibitions, educational programs and many side events.

impressive building, which was very functional for its purpose; and the relationship with the great university, the Aristotle University.

In the ten years of activities, exhibitions, events, educational programs, and publications of the Foundation, which moments would you define as determinant for its life and development?

We are talking about the actions during the decade 20132022, essentially the second decade of Telloglion's "life", when Aliki Telloglou was not around anymore (she passed away in 2008), and the character and cultural direction the Foundation had been stabilized, despite the many difficulties. The administration did not settle on the display of the Foundation’s rich collections, but organized important and challenging exhibitions attracting the public to its activities and options with an impressive steady upward trend.

Educational programs, which often determined the themes of many exhibitions, and parallel events of music, theater, speech, dance but also of technology, medicine, gastronomy, games, and environmental education, brought to its premises visitors with a very wide range of interests.

With the beginning of the decade 2013-22, in the midst of a serious economic crisis in the country, it consolidated a well-organized structure, the continuation and expansion of collaborations with major museums abroad, the utilization of inherent capabilities, the support of diverse groups, the more and more effective collaboration with education. A consequence of the recognition and trust of artists and collectors to the Foundation was the impressive increase in donations, especially in the last six years, as a result of which its collections reached 12,000 works. Large exhibitions of international scope – usually

Ιωάννα-GiovannaJeanne Spiteris/Σπητέρη Giovanna-Jeanne Spiteris

Teloglion Foundation: A "project of life and love" in the Macedonian land

Τελλόγλειο Ίδρυμα: Ένα «έργο ζωής και αγάπης» στη Μακεδονική γη

Κατερίνα Χαλεπά-Κατσάτου:

στα ίχνη του Γιανούλη Katerina Halepa-Katsatou: in the footsteps of Yanoulis

του πολιτισμού και τι θα μπορούσε να αλλάξει; Πιστεύω ότι η πόλη της Θεσσαλονίκης έχει ένα σημαντικό αριθμό μουσείων με πολύ σημαντικές συλλογές, με δυναμική που αναπτύσσεται διαρκώς σε ένα ευρύτατο ιστορικό εύρος, από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας. Το Τελλόγλειο έχει μια ιδιαίτερη σύνδεση με την έρευνα και λόγω της σχέσης του με το Πανεπιστήμιο, που εξαρχής έκανε τη διαφορά, τόσο στην επιλογή των θεμάτων όσο και στην πολυφωνική αντιμετώπιση της έννοιας πολιτισμός. Η «διαφορά» από άλλους χώρους, και όχι απαραίτητα μόνο στην πόλη μας, είναι ότι μετατρέπει συχνά ερευνητικά θέματα, άγνωστες πτυχές τους σε οικεία πρόταση-παρουσίαση στο ευρύτερο κοινό, λοξοδρομώντας από τον συνήθη εκθεσιακό τρόπο προσέγγισης εικαστικών και άλλων επιλογών.

Πώς ορίζεται η ευρωπαϊκή διάσταση του Ιδρύματος καθώς και η διεθνής του υπόσταση μέσα στα δέκα αυτά χρόνια; Θα εστιάσω στην παρουσίαση και επιλογή «ανακαλύψεων» σε έργα ευρωπαϊκών μουσείων ή συλλογών και όχι μόνο, όπου πρωταγωνιστεί η χαρά που δίνει το «εύρημα», το άνοιγμα σε καινούριους δρόμους: π.χ. Delacroix –πώς δημιουργήθηκε η «Σφαγή της Χίου» ή «Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου»–, η απίθανη ιστορία του «Πανοράματος της πολιορκίας του Παρισιού» του Philippoteaux, τα όπλα του Μπότσαρη, η εκστρατεία του Ναπολέοντα στην Ελλάδα η οποία δεν έγινε, οι απεικονίσεις της Θεσσαλονίκης από 70 και πλέον Γάλλους στρατιώτες στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η γλυπτική του Νovello Finotti κ.ά.

και συχνά η σύνδεσή τους με στοιχεία αρχειακού υλικού

του Τελλογλείου ή άλλων πηγών. Έτσι δημιουργήθηκαν

δεσμοί με σημαντικά μουσεία, συλλογές και καλλιτέχνες του εξωτερικού με αμφίδρομες δράσεις – φιλικοί δεσμοί που βασίζονται στην αμοιβαία εμπιστοσύνη και εκτίμηση, στην άψογη συνεργασία.

Θα μπορούσατε να μας δώσετε μια εικόνα της συλλογής και πώς ξεκίνησε και αναπτύχθηκε η σπουδαία βάση δεδομένων της Συλλογής Έργων Τέχνης του Ιδρύματος; Ποιοι έχουν πρόσβαση σε αυτήν και ποιοι τη χρησιμοποιούν κυρίως;

Ο πυρήνας της συλλογής του Τελλογλείου Ιδρύματος είναι δημιούργημα των Τέλλογλου και ιδιαίτερα της Αλίκης. Με έντονο το προσωπικό στοιχείο

των δωρητών στη συγκρότηση

της συλλογής, κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα σύνολο που μπορεί να παίξει τον ρόλο εκπαιδευτικού οδηγού στην ιστορία της νεοελληνικής τέχνης αλλά και στις ιστορικές και κοινωνικές εξελίξεις που

in the autumn of each year –brought the public of the city and especially the young people in contact with the original work of great creators (Picasso, Miró, Lautrec, Goya, Beethoven, Delacroix and many more).

Could you please describe us the role of the Teloglion Foundation in the cultural development of Thessaloniki? In your opinion, is the city falling short in terms of culture and what could change?

I believe that the city of Thessaloniki has a significant number of museums with very important collections, with a constant and dynamic development over a very wide historical scope, from antiquity to the present day. The Teloglion has a special connection with research, inter alia because of its relationship with the University, which from the beginning made the difference in, both, the selection of the topics and

the polyphonic treatment of the concept “culture”. The “difference” from other cultural sites, and not necessarily only in our city, is that it often turns research topics, unknown aspects of them, into familiar proposals-presentations to the wider public, deviating from the usual exhibition way of approaching visual and other options.

How do you define the European dimension of the Foundation as well as its international status within these ten years?

I will focus on the presentation and the selection of "discoveries" in works of European museums or collections and beyond, where the protagonist is the pleasure that offers the "find", the opening of new avenues: e.g. Delacroix - how was created the "Massacre of Chios" or "Greece in the ruins of Messolonghi", the amazing story of "Panorama of the Siege of Paris" of Philip-

poteaux, the weapons of Botsaris, Napoleon's campaign in Greece which never did take place, the depictions of Thessaloniki by more than 70 French soldiers in World War I, the sculptures of Novello Finotti, etc. and their frequent linkage to elements of the archival material from Teloglion or other sources. This is how ties have been created with two-way actions with important museums, collections and artists abroad – friendly ties based on mutual trust and appreciation, on perfect cooperation.

Could you give us an insight into the collection and how the Foundation's great Art Collection database began and grew? Who has access to it and who mainly uses it?

The core of the Teloglion Foundation's collection is a creation of the Telloglou family, and especially of Aliki. With a strong personal element of the donors in the composition of the col-

Teloglion Foundation: A "project of life and love" in the Macedonian land

Τελλόγλειο Ίδρυμα: Ένα «έργο ζωής και αγάπης» στη Μακεδονική γη

Γιανούλης Χαλεπάς: Δούναι και Λαβείν Yanoulis Halepas: Debits and Credits

σημειώθηκαν στην Ελλάδα, και μάλιστα σε μία περίοδο κρίσιμη για τη διαμόρφωση

όχι μόνο του εικαστικού τοπίου αλλά και της ίδιας της κοινωνίας μας. Έργα των Βικάτου, Γουναρόπουλου, Ιακωβίδη, Παρθένη, Μαλέα, Μπουζιάνη, Εγγονόπουλου, Σπυρόπουλου, Γεραλή, Γαλάνη συγκαταλέγονται στους θησαυρούς της συλλογής.

Παράλληλα, η ίδια συλλογή με μικρότερα υποσύνολά της ενσωματώνει στοιχεία που

εκτείνονται πέρα από τη νεοελληνική και την ευρωπαϊκή

τέχνη, στον κόσμο της αρχαιότητας και της Ανατολής:

περσικές μινιατούρες, κινέζικα

κεραμικά, γλυπτά, τυπώματα, δένουν με θραύσματα ελλη-

νιστικής κεραμικής, πιάτα του

Iζνίκ, του Βαλσαμάκη, χειρό-

γραφα, παλιά βιβλία, ακόμη και με μια ασυνήθιστη σειρά

δειγμάτων υφαντικής.

Η βάση δεδομένων είναι ένα

απαραίτητο εργαλείο σήμερα, όταν έχει να διαχειριστεί κα-

νείς ένα μεγάλο υλικό όπως οι συλλογές του Ιδρύματος που σήμερα ξεπερνούν τα 12.000 έργα και αυξάνονται καθημερινά. Η καταγραφή και τεκμηρίωση αυτού του υλικού ήταν πάντα στις πρώτες προτεραιότητες του Ιδρύματος. Σημαντικά ερευνητικά προγράμματα βοήθησαν πολύ σε αυτή την κατεύθυνση. Όμως η τεκμηρίωση στους χώρους μας είναι μια δουλειά χωρίς τέλος, μια διαρκής εξέλιξη, συμπλήρωση και ενημέρωση δεδομένων, σαν ένας «ζωντανός» οργανισμός που απαιτεί πολύ κόπο και δαπάνες σε ένα έργο υποδομής που δεν οδηγεί σε αποτελέσματα «βιτρίνας» και για τον λόγο αυτό οι χρηματοδοτήσεις και τα προγράμματα για τέτοια έργα ήταν πάντοτε περιορισμένα.

Η βάση δεδομένων χρησιμοποιείται κυρίως από ερευνητές, μεταπτυχιακούς φοιτητές, μελετητές από διάφορους τομείς, μουσεία στην Ελλάδα και το εξωτερικό κ.ά.

Χρησιμοποιείται η βάση δεδομένων και στο εκπαιδευτικό σας πρόγραμμα; Πώς εξελίσσεται και ανανεώνεται η βάση δεδομένων Αρχεία Ιστορίας & Τέχνης;

Τα εκπαιδευτικά προγράμματα αλλά και οι διάφορες εκθέσεις, θεματικές ή μη, χρησιμοποιούν στοιχεία των Αρχείων στο Τελλόγλειο, και το γεγονός αυτό δίνει προτεραιότητα στην τεκμηρίωση και επεξεργασία του σχετικού υλικού, αναπτύσσοντας και ανανεώνοντας πληροφορίες και στοιχεία για το έργο ή το τεκμήριο που μελετούμε.

Πού οφείλεται, πιστεύετε, η επιτυχία των πρόσφατων εκθέσεων «Φύση: Κραυγές και ψίθυροι» και «Θησαυροί Φιλελληνικής Ζωγραφικής»; Πώς

εισέπραξε το κοινό την έκθεση «Γιανούλης Χαλεπάς: Δούναι

και λαβείν», σε συμπαραγωγή με το Onassis Culture;

Η έκθεση «Φύση: Κραυγές

και ψίθυροι», εκτός από το

lection, they managed to create a set that can play the role of an educational guide for the history of modern Greek art, but also for the historical and social developments that took place in Greece, and indeed during a critical period for the shaping not only of the artistic landscape but also of our society itself. Works by Vikatos, Gounaropoulos, Iakovides, Parthenis, Malea, Bouziani, Engonopoulos, Spyropoulos, Geralis, Galani are among the gems of the collection. At the same time, the smaller subsets of the collection incorporate elements that extend beyond modern Greek and European art, into the world of antiquity and of the East: Persian miniatures, Chinese ceramics, sculptures, prints, combine with fragments of Hellenistic pottery, Iznik plates, works of Valsamakis, manuscripts, old books, even with an unusual set of hand-woven textile samples.

The database is today an essential tool, where one must manage large amounts of materials, such as the Foundation's collections which currently exceed 12,000 works, growing day by day. Recording and documenting this material has always been one of the Foundation's first priorities. Important research programs have helped a lot in this direction. Nevertheless, documentation in our premises is an process without an end, steadily evolving, a continuous completion and updating of data, like a "living" organization which requires a lot of effort and expenditure in infrastructure projects, which do not lead to "showcase" results; for this reason, funding and programs for such projects have always been sparse. The database is mainly used by researchers, postgraduate students, scholars from various fields, museums in Greece and abroad, and many more.

Is the database also used in your educational program? How is the database of the History & Art Archives developed and updated?

The educational programs as well as the various exhibitions, thematic or not, use elements of the Archives in Teloglion, and this fact gives priority to the documentation and processing of the relevant material, developing and renewing information and elements for the project or the document we are studying.

What do you think is the reason for the success of the recent exhibitions "Nature: Cries and Whispers" and "Treasures of Philhellenic Painting"? How did the public receive the exhibition "Yanoulis Halepas; Give and Take", co-produced with Onassis Culture?

The exhibition "Nature; screams and whispers", in addition to the fact that its theme was extremely current and crit-

Γιανούλης Χαλεπάς: Δούναι και Λαβείν Yanoulis Halepas: Debits and Credits

Teloglion Foundation: A "project of life and love" in the Macedonian land

Τελλόγλειο Ίδρυμα:

Ένα «έργο ζωής και αγάπης» στη Μακεδονική γη

εξαιρετικά «επίκαιρο» και κρίσιμο για τη ζωή μας θέμα, είχε

κάποια νέα στοιχεία που τρά-

βηξαν αμέσως το κοινό: επι-

λογή έργων από τις συλλογές

μας που είναι ξεχωριστά το καθένα και προτείνουν νέα προσέγγιση του θέματος, άσχετα με τον τίτλο τους ή ακόμη και την πρόθεση του καλλιτέχνη, σε σύνδεση με ποιητικά κείμενα ή λογοτεχνικές αναφορές, επομένως ένας ανανεωμένος τρόπος ανάγνωσης εικαστικών έργων. Επιπλέον, η ματιά των νέων δημιουργών που εξέθεταν παράλληλα στον διαγωνισμό Βενετούλια (80 έργα)

έδινε μια πολύ ενδιαφέρουσα

πολυφωνική σύγχρονη οπτική

στο θέμα, έναν διάλογο με

πολλές προεκτάσεις.

Η έκθεση «Γιανούλης Χαλε-

πάς: Δούναι και λαβείν», σε

συμπαραγωγή με το Onassis

Culture μετά τον κορωνοϊό ήταν η ωραιότερη έκπληξη για το Τελλόγλειο και μας δίδαξε πολλά, ιδιαίτερα στο επικοινω-

νιακό κομμάτι. Η ανταπόκριση του κόσμου ήταν συγκινητική, και για μια φορά στους περισσότερους από 18.000 επισκέπτες το μεγαλύτερο μέρος δεν ήταν τα σχολεία ή οι ομάδες, αλλά οι μεμονωμένοι επισκέπτες από διάφορες μάλιστα περιοχές της χώρας. Παρόλο που η έκθεση ήταν αρκετά σύνθετη με θεματικά σύνολα και συνδέσεις σχεδίων - γλυπτών και άλλων στοιχείων της σχετικά «δύσκολης» γλώσσας του Χαλεπά, φάνηκε ότι το κοινό και μάλιστα σε διάφορες ηλικίες και από διαφορετική προέλευση μπορεί να διεισδύσει και να απολαύσει τη νέα αυτή θεώρηση.

Οι συμπαραγωγές παίζουν ιδιαίτερο ρόλο στην οικονομική υπόσταση ενός ιδρύματος.

Πώς στέκεται κατά τη γνώμη

σας ακμαίο ένα ίδρυμα σε μουσειολογικό και οικονομικό επίπεδο; Πόσο σημαντική

είναι πλέον η οποιαδήποτε

εμπορική παράλληλη δραστηριότητά του; Οπωσδήποτε οι συμπαραγωγές δυναμώνουν και προωθούν το αποτέλεσμα, πολλαπλασιάζοντας τα θετικά στοιχεία και προσθέτοντας σιγουριά και δημιουργικό υπόβαθρο στον φορέα, ακόμη και στην οποιαδήποτε εμπορική παράλληλη δραστηριότητά του, π.χ. βιβλία, καταλόγους, προϊόντα, που και αυτά προστίθενται με τη σειρά τους στην προώθηση του πολιτιστικού αγαθού.

Ως προς το εκπαιδευτικό πρόγραμμα των εκθέσεων, ποιοι θα λέγατε ότι είναι οι στόχοι και τα μεγέθη; Συνδέεται άμεσα με το εκδοτικό σας πρόγραμμα όλα αυτά τα χρόνια; Στόχος που θέλουμε να αναπτυχθεί περισσότερο στο μέλλον είναι το άπλωμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας, όχι μόνο σε νέους, αλλά σε διαφορετικές ηλικίες, κοινωνι-

Λεωνίδας, Ναπολέων, Μπότσαρης: Η γλώσσα των συμβόλων Leonidas, Napoleon, Botzaris: the language of symbols

ical to our lives, it also featured new elements that immediately attracted the public: a selection of works from our collections, each one of which was unique and suggested a new approach of the topic, regardless of their title, or even the intention of the artist, combined with poetic texts or literary references, thus presenting a new way of interpreting visual art works. In addition, the view of the young creators who put on display at the same time in the Venetulia competition (80 works) provided a very interesting polyphonic contemporary perspective to the subject, a dialogue with many outgrowths.

The exhibition "Gianoulis Ha-

lepas: Give and take", co-organized with Onassis Culture after the coronavirus outbreak, was the nicest surprise for the Teloglion which taught us a lot, especially in the part of communication. The response was overwhelming, and for the first time the majority among the more than 18,000 visitors were not schools or groups, but individual visitors from different parts of the country. Although the exhibition was quite complex with thematic sets and connections of drawings - sculptures and other elements of the relatively "difficult" language of Halepas, it appeared that the public, even of different ages and of different origins, could adopt and enjoy

this new view.

Co-productions play a special role in the financial status of an institution. In your opinion, how is an institution thriving in museological and financial terms? How important is now any concurrent commercial business? Certainly, co-productions strengthen and promote the outcome, multiplying the positive elements and adding confidence and creative background to the institution, even to any parallel commercial activity, as for example books, catalogues, products, which in turn provide added value to the promotion of the cultural good.

Finotti: Fine Notte. Το τέλος της νύχτας Finotti: the night’s end

Αλίκη και Νέστορας Τέλλογλου Aliki and Nestoras Telloglou

Teloglion Foundation: A "project of life and love" in the Macedonian land

Τελλόγλειο Ίδρυμα: Ένα «έργο ζωής και αγάπης» στη Μακεδονική γη

κές ή ειδικές ομάδες, με σύγχρονες μεθόδους και ευρήματα που να μετατρέπουν τη μάθηση, τη γνώση σε παιχνίδι και ευχάριστη - χρήσιμη διαδικασία, η οποία να ανοίγει το μυαλό και την κατανόηση σε μια ποιοτικότερη και ανθρώπινη συνύπαρξη.

Αφήσαμε για το τέλος δύο προσωπικές ερωτήσεις: Πώς

και πόσο έχει επιδράσει στην

προσωπική σας πορεία η επαφή σας με τη συλλογή και τις εκλεκτικές γνωσιολογικές της συγγένειες; Και ποιο είναι το έργο τέχνης που θα λέγατε ότι

σας καθόρισε σαν άνθρωπο;

Οπωσδήποτε η επαφή μου με

το έργο και τη ζωή του Γιανού-

λη Χαλεπά έπαιξε καθοριστικό

ρόλο στη ζωή μου από πολύ

νωρίς, όταν ωστόσο είχα ήδη

τη γνώση και τα εργαλεία από

τις σπουδές μου, αλλά και από τη γενικότερη παιδεία, ώστε να προχωρήσω –όχι χωρίς

δυσκολίες– στην εξερεύνηση

ενός θέματος σε βάθος, προς τα πίσω –στις αρχές της νεοελληνικής γλυπτικής, αλλά και μετά, στη σημασία προτύπων και επιδράσεων σε μεταγενέστερους καλλιτέχνες– στον πνευματικό χώρο της τέχνης, σε ερωτήματα για τη σύγχρονη πρόσληψη ενός σημαντικού έργου.

Η νέα έκδοση «10 χρόνια Τελλόγλειο» για τα 10 τελευταία χρόνια (2013-2022) δράσεων του Ιδρύματος παρουσιάστηκε στις 8 Νοεμβρίου 2022 από την κυρία Αλεξάνδρα Γουλάκη-Βουτυρά, Γενική Διευθύντρια Τελλογλείου Ιδρύματος. H πλούσια δίγλωσση έκδοση του καλλιτεχνικού απολογισμού της δεκαετίας καταγράφει τη συνεχή δυναμική παρουσία του Ιδρύματος και την ποικιλόμορφη δραστηριότητα των τελευταίων 10 ετών.

Ιωάννα -GiovannaJeanne Spiteris/Σπητέρη Giovanna-Jeanne Spiteris

As regards the educational program of the exhibitions, what are the goals and metrics that you would point out? Has been this program directly linked to your publishing program over all these years? The goal to which we will focus in the future is the spreading of the educational process, not only towards young people, but towards several ages, social or special groups, with modern methods and research findings that turn learning and knowledge into a game and a pleasant - useful process, which opens the intellect and the understanding to a more qualitative and humane coexistence.

We have left two personal questions for the end; How and to what extent has your contact with the collection and

its eclectic epistemological affinities influenced your personal path? And what is the piece of art that you would say that it has defined you as a person? Certainly, my contact with the work and life of Gianoulis Halepas played a decisive role in my life from a very early age, nevertheless at a time when I already did have acquired the knowledge and the tools from my studies, but also from my general education, to move forward -not without difficulties– in exploring a subject in depth, backwards –to the beginnings of modern Greek sculpture, but also beyond, to the importance of patterns and influences on later artists– to the intellectual space of art, to questions about the contemporary reception of an important work.

The new edition "10 years of Teloglion " for the last 10 years (2013-2022) of the Foundation's activities was presented on November 8, 2022 by Mrs. Alexandra Goulaki-Voutyra, General Director of the Teloglion Foundation. The rich bilingual edition of the artistic review of the decade presents the continuous dynamic presence of the Foundation and the diverse activity of the last 10 years.

Ιωάννα -GiovannaJeanne Spiteris/Σπητέρη Giovanna-Jeanne Spiteris

Teloglion Foundation: A "project of life and love" in the Macedonian land

Αγγελική Ντούρου MRICS

Πιστοποιημένη Εκτιμήτρια Έργων Τέχνης Υπ. Οικονομικών

Κωνσταντίνος Παρθένης (1878 - 1967), «H αποθέωση

της Ομορφιάς» (1940):

υψηλότερη τιμή πώλησης για την

ελληνική αγορά τέχνης και ανάμεσα

στις 5 υψηλότερες σε παγκόσμιο

επίπεδο, 378.120€

Konstantinos Parthenis (1878 - 1967), "The Apotheosis of Beauty" (1940): higher selling price for the Greek art market and among the 5 highest in world level, € 378,120

Οι δημοπρασίες αποτελούν έναν τομέα της αγοράς που

παράγει δίκαιη αγοραία αξία (fair market value) μέσα από ανταγωνιστική πλειοδοσία, επιτρέποντας στον αγοραστή

να καθορίσει την αγοραία

αξία του αντικειμένου ή, όπως

ονομάζεται στην ορολογία

των δημοπρασιών, του λαχνού.

Μια δημοπρασία κατακυρώνει

την πραγματική αξία αγοράς

του αντικειμένου σε μία δεδο-

μένη χρονική στιγμή. Επιπλέον, παρέχει στους συμμετέχοντες τη δυνατότητα να αγοράσουν άμεσα το αντικείμενο ενδιαφέροντός τους, περιορίζοντας μακρές διαπραγματευτικές περιόδους. Και βέβαια, η διαδικασία δημιουργεί ενθουσιασμό και ανυπομονησία καθώς παρακινεί τους ενδιαφερόμενους να αποφασίσουν άμεσα για την αγορά τους.

Δημοπρασίες έργων τέχνης Γιατί να τις επιλέξετε

Art work auctions: Why Choose Them?

Angeliki Ntourou

Auctions are a sector of the market that produces fair market value through competitive bidding, allowing the buyer to determine the market value of the item or, as it is called in auction terminology, the lot. An auction determines the actual purchase value of the item at a given point in time. In addition,

it provide the participants with the ability to decide immediately on their purchase the object of their interest, reducing long negotiation periods. And of course, the process creates excitement and impatience as it motivates those interested to decide immediately on their purchase.

MRICS - Chartered Art & Antiques Surveyor, Ministry of Finance

Οίκος Δημοπρασιών Βέργος.. Δημοπρασία στο Ζάππειο. Vergos Auction House. Auction in Zappeion.

Δημοπρασίες έργων τέχνης

Γιατί να τις επιλέξετε

Οίκος Δημοπρασιών Βέργος.. Δημοπρασία στο Ζάππειο. Vergos Auction House. Auction in Zappeion.

Μοναδικά έργα τέχνης

Οι οίκοι δημοπρασιών αφο-

ρούν κατά κύριο λόγο τη

δευτερογενή αγορά. Σε μια

δημοπρασία μπορείτε να

εντοπίσετε επιλεγμένα έργα

σημαντικών καλλιτεχνών που

δημιούργησαν σε προηγούμενους αιώνες. Οι αξιόλογοι

οίκοι έχουν ικανά στελέχη τα

οποία ερευνούν την καλλιτεχνική και την ιστορική αξία του

έργου, μελετώντας τη βιβλιογραφία, τις εκθέσεις και την

προέλευση αυτού. Επιπλέον, βρίσκονται σε σταθερή επικοινωνία με τα ιδρύματα και τους επίσημους εκπροσώπους των καλλιτεχνών, προκειμένου να βεβαιωθούν για τη γνησιότητα των αντικειμένων. Σπουδαία έργα μουσειακού επιπέδου,

τα οποία συχνά εμφανίζονται στο κοινό για πρώτη φορά, διατίθενται στην αγορά, δίνοντας τη δυνατότητα τόσο σε ιδιώτες συλλέκτες όσο και σε φορείς πολιτισμού να αποκτήσουν ένα κομμάτι ανεκτίμητης καλλιτεχνικής και ιστορικής αξίας.

Από την άλλη πλευρά, στις δημοπρασίες εμφανίζονται επίσης έργα σύγχρονων καλλιτεχνών. Έργα από την πρώιμη περίοδο ενός καλλιτέχνη, ή έργα από περασμένες εκθέσεις, δεν επιστρέφουν συνήθως στην αρχική πηγή πώλησης, δηλαδή το ατελιέ του καλλιτέχνη ή την γκαλερί που τον εκπροσωπεί, αλλά διοχετεύονται εκ νέου στην αγορά μέσω των οίκων δημοπρασιών.

Οι οίκοι εκτιμούν το έργο ανάλογα με τις πρόσφατες πραγματοποιημένες πωλήσεις όμοιων έργων, συνυπολογίζουν το τρέχον αγοραστικό ενδιαφέρον και δημοσιεύουν ένα εύρος εκτίμησης που εκτιμούν ότι θα κατοχυρώσει το έργο κατά την ημερομηνία πώλησης. Η τιμή εκτίμησης ενός οίκου είναι ξεκάθαρη και σημαντικά χαμηλότερη, σε αντίθεση με την υψηλή τιμή πώλησης που θα πρότεινε μία γκαλερί για το ίδιο έργο, καθώς ο στόχος του πρώτου είναι να προσελκύσει το ευρύ αγοραστικό ενδιαφέρον και εν τέλει να κατακυρώσει το έργο στην υψηλότερη δυνατή αξία, ενώ ο στόχος του δεύτερου είναι να διατηρήσει τις τιμές του καλλι-

Unique works of art

Auction houses are primarily concerned with the secondary market. At an auction you can find selected works of important artists that were created in previous centuries. The leading houses have competent staff who investigate the artistic and historical value of the work, studying the bibliography, the exhibitions and its provenance. In addition, they are in constant communication with the institutions and the official representatives of the artists, in order to ensure the authen-

ticity of the objects. Great museum-quality works, often exposed to the public for the first time, are available on the market, giving the opportunity to, both, private collectors and cultural institutions to acquire pieces of priceless artistic and historical value.

On the other hand, the auctions also feature works by contemporary artists. Works from an artist's early period, or works from past exhibitions, do not usually return to the original source of sale, i.e., the artist's studio or the gallery that

represents him, but are re-marketed through auction houses. The houses value the artwork based on recent sales of similar works, factor in current buying interest, and publish an estimate range which they believe that the artwork will secure on the sale date. A house's estimate price is definite and significantly lower than the high sale price a gallery would suggest for the same work, as the house's goal is to attract broad buyer interest and ultimately award the work at the highest possible price, while the goal

Δημοπρασιών Βέργος.. Δημοπρασία στο Ζάππειο. Vergos Auction House. Auction in Zappeion.

Δημοπρασίες έργων τέχνης

Γιατί να τις επιλέξετε

Οι μεγάλοι οίκοι δημοπρασιών παρουσιάζουν με συνέπεια αναλυτικά στοιχεία και τιμές για τα έργα.

τέχνη σε υψηλά επίπεδα έως ότου βρεθεί ο κατάλληλος

αγοραστής. Μάλιστα, κατά τη

διάρκεια δημοπρασιών, συχνά

επιτυγχάνονται τιμές ρεκόρ

για τον εκάστοτε καλλιτέχνη, γεγονός που διαμορφώνει

δυναμικά την αξία του έργου

του και κατ’ επέκταση επηρεά-

ζει θετικά την ευρύτερη αγορά

τέχνης.

Διαφάνεια

Ο χώρος των δημοπρασιών

κατά κανόνα διακρίνεται από

διαφάνεια για τα έργα που

τίθενται προς πώληση. Μάλιστα, πρόκειται για τη βασική

πηγή άντλησης στοιχείων για τους επαγγελματίες που

Οίκος Δημοπρασιών Βέργος.. Δημοπρασία στο Ζάππειο. Vergos Auction House. Auction in Zappeion.

δραστηριοποιούνται στην αγορά τέχνης, καθώς επίσης και για τους συλλέκτες που επιθυμούν να προσφέρουν ή να αποκτήσουν ένα έργο τέχνης. Ο κύριος λόγος είναι η ανάρτηση των τιμών που συνοδεύουν κάθε λαχνό. Παρακολουθώντας τα δεδομένα τιμών που επιτυγχάνονται σε κάθε πώληση για τον εκάστοτε καλλιτέχνη, ο ενδιαφερόμενος είναι σε θέση να γνωρίζει την αγοραία αξία που αρμόζει σε ένα έργο μία δεδομένη στιγμή. Έτσι, ένας αγοραστής γνωρίζει το οικονομικό ποσό που απαιτείται για να αποκτήσει ένα έργο της αρεσκείας του ή, αντίστοιχα, ένας πωλητής

ενημερώνεται για το οικονομικό ποσό που μπορεί να λάβει εφόσον διαθέσει ένα έργο μέσω δημοπρασίας. Κατ’ επέκταση, μέσα από τις δημοπρασίες καταγράφονται οι τάσεις της αγοράς, καθώς λαμβάνουμε γνώση για πραγματικά, δημοσιευμένα δεδομένα, τα οποία ως συγκριτικά στοιχεία αποτελούν συνοδευτικά τεκμήρια της οικονομικής αξίας ενός έργου.

Ενημέρωση κοινού

Ο εκάστοτε οίκος δημοπρασιών δημοσιεύει φωτογραφίες

του έργου με τα επιμέρους χαρακτηριστικά και μία εφικτή τιμή εκτίμησης. Για την ενημέ-

of the gallery is to keep the artist's prices high until a suitable buyer is found. In fact, during auctions, record prices are often achieved for the artists, which dynamically shapes the value of their work therefore, it positively affects the art market in general.

Transparency

The auction sector is usually characterized by transparency for the works put up for sale. Actually, auctions are the main source of information for professionals who deal with the art market, as well as for collectors wishing to offer or to acquire a work of art. The

main reason is the posting of prices that accompany each lot. By tracking the price data achieved in each sale for each artist, the interested party is able to know the appropriate market value for a work at a given time. Thus, a buyer knows the financial amount required to acquire a work of his liking, or, correspondingly, a seller is informed of the financial amount he can achieve, if he decides to sell a work through an auction.

As a result, through the auctions the market trends become obvious, as we gain information of real, published data, which as comparative

data are accompanying evidence of the monetary value of a work.

Public information

Each auction house publishes photos of the artwork with individual features and a possible estimated price. In order to inform the general public, various communication channels such as newsletters, platforms and mass media are used, in sufficient time ahead of the auction. This allows interested parties and art advisors to research the data, the history and the origin of the work, in a reasonable amount of time, to ultimately determine if the work

Art work auctions: Why Choose Them?

The major auction houses consistently present detailed information and prices for the works.

is to their absolute liking. Major auction houses usually hold pre-auction exhibitions, allowing bidders to examine the work closely. During the live visit to the exhibition site one can admire the works, observe whether the individual characteristics of the work of interest correspond to reality, discuss with the house managers about the origin and rarity of the work, and examine in detail the state of conservation. Alternatively, prospective buyers can view the works closely by personal appointment at the houses' offices.

Δημοπρασίες έργων τέχνης

Γιατί να τις επιλέξετε

ρωση του ευρέος κοινού αξιοποιούνται διάφορα κανάλια

επικοινωνίας όπως newsletters, πλατφόρμες και μέσα μαζικής ενημέρωσης, σε ικανό χρονικό διάστημα πριν τη δημοπράτηση. Με αυτόν τον

τρόπο δίνεται η δυνατότητα

στους ενδιαφερόμενους και στους συμβούλους τέχνης να ερευνήσουν τα στοιχεία, την

ιστορία και την προέλευση του

έργου, σε εύλογο χρονικό διάστημα, για να διαπιστώσουν εν τέλει εάν το έργο είναι της απολύτου αρεσκείας τους.

Οι μεγάλοι οίκοι δημοπρασιών συνήθως διοργανώνουν

εκθέσεις πριν τη δημοπράτηση, δίνοντας τη δυνατότητα

στους υποψήφιους να εξετάσουν το έργο από κοντά.

Στη διά ζώσης επίσκεψη στον

χώρο έκθεσης μπορεί κανείς

να θαυμάσει τα έργα, να πα-

ρατηρήσει αν τα στοιχεία του

έργου που τον ενδιαφέρει

αντιστοιχούν στην πραγματι-

κότητα, να συζητήσει με τους

υπεύθυνους του οίκου για την

προέλευση και τη σπανιότητα

του έργου, να εξετάσει λεπτο-

μερώς την κατάσταση διατήρησης. Εναλλακτικά, οι υποψήφιοι αγοραστές μπορούν

να εξετάσουν τα έργα από

κοντά σε κατ’ ιδίαν ραντεβού

στα γραφεία των οίκων.

Ποικιλία

Αναμφίβολα, σε μία δημοπρα-

σία μπορείτε να βρείτε μεγάλη

ποικιλία από έργα τέχνης που

ανήκουν σε διαφορετικές

χρονικές περιόδους και σε

διαφορετικούς καλλιτέχνες.

Περιλαμβάνονται έργα που

προέρχονται από διάφορα

κινήματα της τέχνης και μπορεί να έχουν ύφος κλασικό, μοντέρνο, σύγχρονο, ρεαλιστικό, αφαιρετικό, ανατρεπτικό. Έργα διαφόρων ειδών δημιουργημένα από ποικίλα υλικά και τεχνικές, όπως πίνακες ζωγραφικής, σχέδια, υδατογραφίες, χαρακτικά, φωτογραφίες, πολλαπλά, γλυπτά, κατασκευές. Βεβαίως, οι τιμές ποικίλλουν και μπορούν να κυμαίνονται από τριψήφιους έως εννιαψήφιους αριθμούς.

Πώς θα επιλέξετε τον κατάλληλο οίκο δημοπρασιών; Πρωταρχικό σας μέλημα είναι να επιλέξετε τον οίκο δημοπρασιών που σας εμπνέει σταθερά εμπιστοσύνη, που διακρίνεται από συνέπεια, επαγγελματισμό, εχεμύθεια, που σας παρέχει πληροφορίες με σαφήνεια και ειλικρίνεια. Σημαντικό είναι επίσης να διαθέτει αποτελεσματικό marketing, μεγάλο πελατολόγιο και υψηλό επίπεδο εξυπηρέτησης πελατών. Να επιλέξετε τον οίκο που έχει άρτια καταρτισμένη επιστημονική ομάδα, η οποία κάνει εις βάθος έρευνα και επιλέγει τα πλέον αξιόλογα έργα για να προσφέρει προς δημοπράτηση. Τον οίκο που παρουσιάζει με συνέπεια αναλυτικά στοιχεία* και τιμές** στην ιστοσελίδα και τους καταλόγους του.

* Ως στοιχεία εννοούνται όλα τα επιμέρους χαρακτηριστικά

του κάθε λαχνού, δηλ. ευκρινής φωτογραφία, όνομα και έτος γέννησης δημιουργού, τίτλος και χρονολόγηση έργου, υπογραφή καλλιτέχνη και

το σημείο που εντοπίζεται στο έργο (εφόσον υπάρχει η υπογραφή, χωρίς όμως να είναι απαραίτητη), υλικά και τεχνική, διαστάσεις έργου, εκθέσεις (εφόσον το έργο έχει εκτεθεί), βιβλιογραφία (εφόσον το έργο έχει δημοσιευτεί), προέλευση - ιστορικό ιδιοκτησίας (εφόσον είναι διαθέσιμο). Είναι χρήσιμο να γνωρίζετε πως τα στοιχεία της έκθεσης, της βιβλιογραφίας και της προέλευσης αποτελούν σημαντικά δεδομένα που λειτουργούν ως πρόσθετα τεκμήρια εγγύησης

και αυθεντικότητας του έργου, τα οποία ενδυναμώνουν τη θέση του στην αγορά και αυξάνουν την αξία του.

** Ως τιμές εννοούνται το εύρος εκτίμησης, δηλ. το εύρος

τιμών ανάμεσα στη χαμηλότερη και την υψηλότερη τιμή που εκτιμάται ότι θα κατακυρωθεί

το έργο, η τιμή εκκίνησης, δηλ.

η αρχική τιμή πλειοδοσίας που ανακοινώνεται από τον δημοπράτη τη στιγμή δημοπράτησης του λαχνού, η τιμή κατακύρωσης, δηλ. η τιμή που επιτυγχάνεται από τον τελευταίο πλειοδότη, και η τελική τιμή πώλησης, δηλ. η τιμή που περιλαμβάνει την προμήθεια και τον ΦΠΑ. Τέλος, μην παραβλέπετε να μελετάτε προσεκτικά τους όρους της δημοπρασίας, ιδίως τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των εμπλεκόμενων μερών, τις προμήθειες του εκάστοτε οίκου που συνοδεύουν την πώληση, το δικαίωμα παρακολούθησης καλλιτέχνη και τα πρόσθετα κόστη (ΦΠΑ, έξοδα ασφάλισης, μεταφοράς, αποθήκευσης κ.λπ.).

Συμπεράσματα

Συνοψίζοντας, εφόσον ένας οίκος δημοπρασιών διακρίνεται για τον επαγγελματισμό, τη συνέπεια, την εμπειρία, τη διαρκή εξέλιξη, τότε αξίζει την προσοχή σας.

Στον τομέα των έργων ελληνικής τέχνης, ο οίκος Vergos Auctions παρέχει μέσω της ιστοσελίδας του το πληρέστερο αρχείο πωλήσεων, το οποίο μας μεταφέρει με χρονολογική σειρά τα στοιχεία όλων των δημοπρασιών από το 2014 έως σήμερα. Ουσιαστικά, προσφέρεται στο κοινό μία μοναδική, αναλυτική βάση δεδομένων, η οποία μπορεί να μελετηθεί διεξοδικά μέσα από τη μηχανή εύρεσης του site. Κάνοντας θεματική αναζήτηση με βάση το όνομα του καλλιτέχνη ή τον τίτλο ή το θέμα του έργου, λαμβάνουμε όλα τα αποτελέσματα του οίκου που αφορούν την εκάστοτε αναζήτηση. Αυτή η δυνατότητα καθίσταται πολύτιμο εργαλείο για την έρευνα αγοράς της ελληνικής τέχνης.

Πηγές

‘Breakfast at Sotheby’s: An A-Z of the Art World’, Philip Hook, Penguin Books, London, 2014

‘Art Market Research: A Guide to Methods and Sources’, 2nd ed., Tom McNulty, McFarland & Company Publishers, North Carolina, 2014 ‘Gallery or Auction House? When to Buy from Each’, Doug Woodham, March 20, 2018, Artsy

‘The New Collector’s Guide to Reselling Art’, Anna Louie Sussman, June 8, 2017, Artsy

‘The Advantages of Buying Art at Auction’, Payal Uttam, 18 March 2022, Artsy

Variety

Undoubtedly, at an auction you can find a wide variety of works of art belonging to different time periods and different artists. Works from various art movements are included and their style may be classical, modern, contemporary, realistic, abstract, subversive. Works of various kinds created from a variety of materials and techniques, such as paintings, drawings, watercolors, engravings, photographs, multiples, sculptures, constructions. Of course, prices vary and can range from three to nine digit numbers.

How to choose the right auction house?

Your primary concern is to choose the auction house that consistently inspires you with confidence, that stands out in terms of consistency, professionalism, and confidentiality, that provides you with clear and honest information. It is also important for an auction house to have effective marketing, a large customer base and a high level of customer service. Choose the house that has a well-trained scientific team, which does in-depth research and selects the worthiest works to offer for auction. A house that consistently presents data* and prices** on its website and catalogs.

* “Data” means all the individual characteristics of each lot, i.e. clear photographs, name and year of birth of the creator, title and date of work, the signature of the artist and the

place where it is located on the work (as long as a signature is present, which is not always the case), materials and technique, work dimensions, exhibitions (if the work has been exhibited elsewhere), bibliography (if the work has been published elsewhere), provenance, that is, ownership history (if available). It is useful to know that the details of the exhibition, bibliography and provenance are important data that act as additional evidence of guarantee and authenticity of the work, strengthening its position in the market and increasing its value.

** “Prices” are understood as an estimate range, i.e. the price range between the lowest and the highest price at which the work is estimated to be “hammered down”, the starting price, i.e. the initial bidding price announced by the auctioneer at the time of auctioning the lot, the hammer price, i.e. the price achieved by the last bidder, and the final sale price, i.e. the price including commissions and VAT. Finally, we should not neglect to carefully study the terms of the auction, in particular the rights and obligations of the parties involved, the commissions of each house that accompany the sale, the artists' resale right and the additional costs (VAT, insurance, transportation, storage, etc.).

Conclusions

In summary, as long as an auction house stands out for its professionalism, consisten-

cy, experience and continuous development, then it deserves your attention.

In the field of Greek works of art, the Vergos Auction House provides through its website the most complete sales record, which brings us in chronological order the details of all auctions from 2014 to present. Essentially, the public is offered a unique, detailed database, which can be thoroughly studied through the site's search engine. By doing a thematic search based on the name of the artist or the title or the subject of the work, one can get all the results of the house related to the respective search. This possibility becomes a valuable tool for Greek art market research.

Art work auctions: Why Choose Them?

Takis (1925 - 2019),

Takis (1925 - 2019), work belonging to the series "Siniala': highest selling price in world level, €190,300

Sources ‘Breakfast at Sotheby’s: An A-Z of the Art World’, Philip Hook, Penguin Books, London, 2014

‘Art Market Research: A Guide to Methods and Sources’, 2nd ed., Tom McNulty, McFarland & Company Publishers, North Carolina, 2014

‘Gallery or Auction House? When to Buy from Each’, Doug Woodham, March 20, 2018, Artsy

‘The New Collector’s Guide to Reselling Art’, Anna Louie Sussman, June 8, 2017, Artsy

‘The Advantages of Buying Art at Auction’, Payal Uttam, 18 March 2022, Artsy

Επετειακή μνήμη 1821 και γραμματόσημα

Νέες αναγνώσεις του

ιστορικού χρόνου

Έλλη Δρούλια Ιστορικός, πρ. Διευθύντρια της Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων

Η αναμνηστική σειρά γραμματοσήμων για τα 200 έτη από τον Αγώνα άντλησε την έμπνευσή της από εθνικές

συλλογικές δεσμεύσεις

και παραδείγματα απαράμιλλης μαχητικότητας.

Βρυζάκης Θεόδωρος (Θήβα 1814 ή 1819 - Μόναχο 1878), Δύο πολεμιστές, λάδι σε μουσαμά, 67 x 79 εκ., 1855, (αριθμ. έργου Π.724) (©Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου, Φωτογράφιση Σταύρος Ψηρούκης)

Vryzakis Theodoros (Thebes 1814 or 1819 - Munich 1878), Two Warriors, oil on canvas, 67 x 79 cm, 1855, ( Π. 724) (© National Gallery-Alexandros Soutsos Museum, Photography: Stavros Psyroukis)

Anniversary commemoration 1821 and stamps

New readings of historical time

Elli Droulia Historian, former Director of the Library of the Hellenic Parliament

The commemorative stamp series for the 200th anniversary of the War drew its inspiration from national collective commitments and examples of unparalleled militancy.

Επετειακή μνήμη 1821 και γραμματόσημα

Η σημαία και ο εθνικός

ύμνος, το νόμισμα και τα γραμματόσημα αποτελούν

κρατικά σύμβολα. Αποτε-

λούν την ταυτότητα που

επιλέγει κάθε χώρα για να

συστηθεί στην παγκόσμια

κοινωνία των εθνών και, συγχρόνως, είναι η εικόνα που

έχει διαμορφώσει για την

ίδια της την υπόσταση.

Τα γραμματόσημα είναι ισχυ-

ρά σύμβολα και φέρουν το

μήνυμα της εθνικής κυριαρχίας· την ίδια στιγμή με την εικαστικότητά τους και τις θεματικές επιλογές τους λειτουργούν εκπαιδευτικά, μεταφέρουν πολιτισμό, αξίες και σημαντικές ιστορικές

στιγμές. Τα γραμματόσημα ταξιδεύουν στον κόσμο κάνοντας έναν διάλογο μεταξύ τους. Τις τελευταίες δεκαετίες η σημασία των γραμματοσήμων έχει μεταβληθεί ακολουθώντας τις αλλαγές που έχουν φέρει οι νέες τεχνολογίες, Νέα κανάλια επικοινωνίας έχουν καθιερωθεί φέρνοντας επιπτώσεις στην παραδοσιακή ανταλλαγή ειδήσεων, νέων, πληροφοριών. Η φιλοτελική και συλλεκτική αξία των γραμματοσήμων, η ιστορία τους προσελκύει

το ενδιαφέρον και αποτελεί αντικείμενο ειδικής μελέτης.

Η επέτειος των 200 χρόνων

από την έναρξη του Αγώνα

για εθνική ανεξαρτησία αποτέλεσε σημαντική θεματική για τα Ελληνικά Ταχυδρομεία, τα οποία κυκλοφόρησαν πολλές σειρές εμπνευσμένες και αφιερωμένες στο καταστατικό γεγονός για την ίδρυση του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Κάνοντας μια αναδρομή στις αντίστοιχες παραγωγές γραμματοσήμων με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 150 χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, χωρίς να λησμονούμε καθόλου την τότε επικρατούσα πολιτειακή κατάσταση, παρατηρείται ότι για τη σειρά εκείνη είχε επιλεγεί η απο-

Βρυζάκης Θεόδωρος (Θήβα 1814 ή 1819 - Μόναχο 1878), Το στρατόπεδο του Καραϊσκάκη, λάδι σε μουσαμά, 145 x 178 εκ., 1855 (αριθμ. έργου Π.493) (©Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου, Φωτογράφιση Σταύρος Ψηρούκης)

Vryzakis Theodoros (Thebes 1814 or 1819 - Munich 1878), The Army Camp of Karaiskakis, oil on canvas, 145 x 178 cm, 1855 ( Π. 493) (© National Gallery-Alexandros Soutsos Museum, Photography: Stavros Psyroukis)

The flag and national anthem, currency and stamps are state symbols. They are the identity that each country chooses to be included in the global society of nations and, at the same time, they are the image that it has formed of its own existence.

Stamps are powerful symbols and carry the message of national sovereignty· at the same time, with their imagery and thematic choices, they function educationally, convey culture, values and important historical moments. Stamps travel the world making a dialogue with each other. In recent decades the importance of

stamps has changed following the changes brought by new technologies, new communication channels have been established bringing implications to the traditional exchange of news, news, information. The philatelic and collectible value of stamps, their history attracts interest and is the subject of special study.

The 200th anniversary of the beginning of the War for national independence was an important theme for the Hellenic Post, which released many series inspired and dedicated to the founding event of the modern Greek state.

Taking a look back at the cor-

responding stamp productions on the occasion of the completion of 150 years since the beginning of the Greek Revolution, without forgetting at all the prevailing state situation, it is observed that for that series was chosen the imprint and consequently the emergence of Heroes of the War. Faces had been selected (faces had also been selected for a number of matchboxes, but the use of matches has decreased significantly). Their portrayal was of exceptional art and representative of the artistic currents of the time. The choice of the heroes of ' 21, at the time, was of significant importance as

τύπωση και κατά συνέπεια η ανάδειξη

ηρώων του Αγώνα. Είχαν επιλεγεί πρό-

σωπα (πρόσωπα είχαν επιλεγεί και για

μια σειρά σπιρτόκουτων, όμως η χρήση

σπίρτων έχει ελαττωθεί σημαντικά). Η

απεικόνισή τους ήταν εξαιρετικής τέ-

χνης και αντιπροσωπευτική των καλλιτε-

χνικών ρευμάτων της εποχής. Η επιλογή

των ηρώων του ’21, τότε, είχε βαρύνου-

σα σημασία καθώς τους αποδίδονταν

και άλλα χαρακτηριστικά και ιδιότητες, ενώ σήμερα οι πρωταγωνιστές «[…] δεν διχάζουν όπως συνέβαινε πριν από

μερικές δεκαετίες, […] γιατί έχουν υποχωρήσει δραστικά οι πολιτικές και ιδεολογικές σκοπιμότητες και οι παρεπόμενες στρεβλώσεις», όπως σημειώνει ο ιστορικός Βασίλης Παναγιωτόπουλος (Αρχειοτάξιο, 23 (Δεκέμβριος 2021) 14β). Το Πάνθεον του 1821 δεν αποτελεί πια πεδίο έντονων αντιπαραθέσεων, έχει γίνει σε γενικές γραμμές αποδεκτό, συμπερασματικά υπάρχει θετικό πρόσημο στην αποτίμηση της μελέτης

και θέασης της Ελληνικής Επανάστασης, σύμφωνα με τον ιστορικό που ως παραδείγματα αντιθέσεων φέρνει τον Αλέξανδρο Ύψηλάντη, τον Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, τον Φιλικό Ξάνθο, τον Παπαφλέσσα, την οικογένεια Μαυρομιχάλη και την περίπτωση του Κωλέττη.

Πενήντα χρόνια αργότερα, στον εορτασμό της επετείου των 200 χρόνων, η επιλογή θεμάτων της βασικής επετειακής σειράς μοιάζει να ακολουθεί διαφορετικά κριτήρια. Χωρίς να λείπουν τα «επώνυμα» πρόσωπα, φιλοτεχνημένα από Έλληνες και ξένους αναγνωρισμένους καλλιτέχνες, η αναμνηστική σειρά, που κυκλοφόρησε ανήμερα στις 25

Μαρτίου 2021, άντλησε την έμπνευσή

της από εθνικές συλλογικές δεσμεύ-

σεις και παραδείγματα μαχητικότητας

που έφθασε σε σημεία αυτοθυσίας

και ηρωισμού: «Ελλάδα 1821-2021:

όρκοι και θυσίες για την Ελευθερία».

Τα έργα που έχουν επιλεγεί, επιχρωματισμένες λιθογραφίες και μία ελαιογραφία, συγκαταλέγονται στις συλλογές

του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου.

Απεικονίζονται «Ο όρκος» του Ζακυν-

θινού ζωγράφου Διονύσιου Τσόκου (1814 ή 1820 - 1862) που αναφέρεται

στον όρκο της Φιλικής Εταιρείας, «Ο πατριωτικός όρκος των Ελλήνων» του Alphonse-Marie-Adolphe de Neuville (1835-1885) που παραπέμπει στην πίστη και την ιερότητα της δέσμευσης των Ελλήνων στον αγώνα για ελευθερία, του ίδιου ζωγράφου «Ο ηρωισμός των γυναικών του Σουλίου» οι οποίες με τον «χορό του Ζαλόγγου» αρνήθηκαν την υποταγή προτιμώντας τον θάνατο, και «Ο θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη»

του Γάλλου ζωγράφου και στρατιωτικού Jean Charles Langlois (1789-1870), που σκοτώθηκε στο Καρπενήσι το 1803 και αποτέλεσε παράδειγμα ηρωισμού και αφοσίωσης στην ιδέα της ανεξαρτησίας.

Η ίδια φιλοτελική σειρά πήρε και άλλες μορφές. Τα επιλεγμένα έργα διατέθηκαν σε επίχρυση και επάργυρη μορφή, παρουσιασμένα σε ειδική φροντισμένη κασετίνα, κάδρα και βάρη γραφείου (press papier) από φυσητό γυαλί. Κλείνοντας, η επετειακή χρονιά 2021, στις 16 Δεκεμβρίου, μαζί με την Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου κυκλοφόρησαν πέντε εμβληματικά έργα τέχνης που ανήκουν στις συλλογές της Εθνικής Πινακοθήκης, που άνοιξε μετά από μακρύ διάστημα κατά τη διάρκεια του οποίου παρέμενε κλειστή ώστε να ολοκληρωθεί η αναβάθμιση και κτηριολογική επέκταση. Πρόκειται για ελαιογραφίες του ρομαντικού ζωγράφου της Σχολής του Μονάχου Θεόδωρου Βρυζάκη και του Γεωργίου Μαργαρίτη με θέματα «Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης ορμά έφιππος προς την Ακρόπολη», «Δύο πολεμιστές», «Το στρατόπεδο του Καραϊσκάκη στο Φάληρο» και «Η Ελλάδα ευγνωμονούσα». Κορυφαίοι πίνακες, γνωστοί και αγαπητοί στο ευρύ κοινό. Οι επετειακές δράσεις των Ελληνικών Ταχυδρομείων απευθύνθηκαν και σε μικρότερες ηλικίες και εκτός των συνόρων. Προκήρυξαν διαγωνισμό προσκαλώντας παιδιά ηλικίας από 7 έως 14 ετών από την Ελλάδα, την Κύπρο και μαθητές και μαθήτριες ελληνικών σχολείων του εξωτερικού να συμμετάσχουν σε διαδικτυακό διαγωνισμό ζωγραφικής με θέμα «Η Επανάσταση του 1821», όπου σε ψηφιακή πλατφόρμα

μπορούσαν να κατεβάσουν ένα πρότυπο περίγραμμα γραμματοσήμου μέσα στο οποίο θα έπρεπε να ζωγραφίσουν.

Τέσσερα έργα που διακρίθηκαν έγιναν γραμματόσημα στην αναμνηστική σειρά «Παιδί και Γραμματόσημο: η Ελληνική Επανάσταση μέσα από τα μάτια των παιδιών».

Ειδική σειρά δημιουργήθηκε για να τιμηθεί η συμβολή των Φιλελλήνων. Πέντε γραμματόσημα απεικονίζουν εκπροσώπους της Δύσης που ξεχώρισαν για τα αισθήματά τους και τις δράσεις τους υπέρ του Αγώνα των Ελλήνων για ελευθερία: ο Ρώσος ποιητής Αλεξάντρ Πούσκιν, ο Γάλλος ζωγράφος Ευγένιος Ντελακρουά, ο Άγγλος ποιητής Πέρσι Σέλλεϋ, ο Αμερικανός γιατρός και πολέμιος της δουλείας Σάμιουελ Χάου και ο Γερμανός εικονογράφος και αξιωματικός του στρατού Καρλ Κράτσαϊζεν. Ο λόρδος Βύρων είχε τιμηθεί στην επέτειο των 150 χρόνων και φέτος, για τα 200 χρόνια, επιλέχθηκε ένας ομότεχνος φίλος του Βύρωνα, ο Σέλλεϋ, διευρύνοντας τον κύκλο των Φιλελλήνων άξιων τιμής.

Την ίδια χρονιά, 2021, τα Ελληνικά Ταχυδρομεία δεν κυκλοφόρησαν αποκλειστικά και μόνον επετειακές σειρές, ορισμένες από τις οποίες παρουσιάστηκαν εδώ. Κυκλοφόρησαν και άλλες σειρές, συμμετέχοντας και ανταποκρινόμενα στις τάσεις και τις προκλήσεις του παγκόσμιου γίγνεσθαι.

Επετειακή μνήμη 1821 και γραμματόσημα

other characteristics and qualities were attributed to them, while today the protagonists "[...] do not divide as was the case a few decades ago, [ ... ] because the political and ideological expediencies and the consequent distortions have drastically subsided", as the historian Vassilis Panagiotopoulos notes (Archiotaxio, 23 (December 2021) 14b). The pantheon of 1821 is no longer a field of intense controversy, it has been generally accepted, in conclusion there is a positive sign in the evaluation of the study and viewing of the Greek Revolution, according to the historian who brings as examples of contrasts Alexandros Ypsilantis, the Governor Ioannis Kapodistrias, the Filikos Xanthos, Papaflessas, the Mavromichalis family and the case of Kolettis. Fifty years later, in the celebration of the 200th anniversary, the selection of themes of the basic anniversary series seems to follow different criteria. Without missing the "branded" faces, created by Greek and foreign recognized artists, the commemorative series, released on March 25, 2021, drew its inspiration from national collective commitments and examples of militancy that reached points of self-sacrifice and heroism: "Greece 18212021: vows and sacrifices for freedom". The selected works, colored lithographs and an oil painting, are among the collections of the National Historical Museum. Depicted "The oath" by the Zakynthos painter Dionysios Tsokos (1814 or 1820 - 1862) which refers to the oath of the Filiki Eteria, "The patriotic oath of the Greeks" by Alphonse-Marie-Adolphe de Neuville (1835-1885) which refers to the loyalty and sacredness of the commitment of the Greeks in the war for freedom, the same painter "The heroism of the women of Souli" who with the "Dance of Zalongos" refused submission preferring death, and "The death of Markos Botsaris" by the French painter Langlois (1789-1870), who was killed in Karpenisi in 1803 and was an example of heroism and devotion to the idea of Independence.The same philatelic series took other forms. The selected works were available in gold-plated and silver-plated form, presented in a specially designed casket, frames and

desk weights (press papier) made of blown glass. Closing, the anniversary year 2021, on December 16, together with the National Gallery-Alexandros Soutsos Museum released five emblematic works of art belonging to the collections of the National Gallery, which opened after a long period during which it remained closed to complete the upgrade and building expansion. These are oil paintings by the Romantic painter of the Munich School Theodoros Vryzakis and Georgios Margaritis with themes "Georgios Karaiskakis rushes on horseback to the Acropolis", "Two warriors", "The camp of Karaiskakis in Faliro" and "Greece grateful". Leading paintings, known and loved by the general public. The anniversary activities of the Hellenic Post were addressed to younger ages and beyond the borders. They announced a competition inviting children from 7 to 14 years old from Greece, Cyprus and students of Greek schools abroad to participate in an online painting contest on "The Revolution of 1821", where on a digital platform they could download a template outline of a stamp in which they should paint. Four distinguished works became stamps in the commemorative series "Child and Stamp: the Greek Revolution through the eyes of children".

Θεόδωρος (Θήβα 1814 ή 1819 - Μόναχο 1878), Ή Ελλάς ευγνωμονούσα, λάδι σε μουσαμά, 125 x 157 εκ., 1855 (αριθμ. έργου Π.724) (©Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου, Φωτογράφιση Σταύρος Ψηρούκης) Vryzakis Theodoros (Thebes 1814 or 1819 - Munich 1878), Grateful Hellas, oil on canvas, 125 x 157 cm, 1855 ( Π. 724) (© National Gallery-Alexandros Soutsos Museum, Photography: Stavros Psyroukis)

A special series was created to honor the contribution of the Philhellenes. Five stamps depict representatives of the West who stood out for their feelings and actions in favor of the struggle of the Greeks for freedom: the Russian poet Alexander Pushkin, the French painter Eugene Delacroix, the English poet Percy Shelley, the American doctor and anti-slavery Samuel Howe and the German illustrator and army officer Karl Kratscheisen. Lord Byron had been honored on the 150th anniversary and this year, for the 200th anniversary, a friend of Byron's, Shelley, was chosen as a fellow artist, widening the circle of Philhellenes worthy of honor. In the same year, 2021, Hellenic Post did not release exclusively anniversary series, some of which were presented here. Other series were released, participating and responding to the trends and challenges of the world.

Βρυζάκης

Anniversary commemoration 1821 and stamps

Σχεδιαστική

απεικόνιση του

κτηρίου της OCM (© Γ. Πουλημένος, Α. Χατζηκωνσταντί-

νου και Εκδόσεις Καπόν)

1 Graphic illustration of the OCM building (© G. Poulimenos, A. Hatzikonstantinou and Capon Publications).

The Oriental Carpet building on the quay of Smyrna and its role in the Catastrophe of 1922

Bygone greatness

George Poulimenos researcher and writer

Έως τα μέσα του 19ου αιώνα, η πρώτη εικόνα που αντίκριζε ο ταξιδιώτης που έφτανε στη Σμύρνη από

τη θάλασσα ήταν ένας

κυκεώνας από ετερόκλητες κατασκευές: οι πίσω όψεις των μακρόστενων οικημάτων των Φράγκων εμπόρων, με κάτω αποθήκες

και πάνω κατοικίες –των λεγόμενων βερχανέδων–, καφενεία που εισχωρούσαν στη θάλασσα στηριγμένα

σε πασσάλους, καθώς και κάποιες ιδιωτικές ξύλινες αποβάθρες. Καθώς μέχρι τότε η Σμύρνη δεν είχε λιμάνι, τα εμπορεύματα

διακινούνταν από αυτές

τις ιδιωτικές αποβάθρες

χωρίς κανένα σχεδόν

έλεγχο, με αποτέλεσμα

τη μεγάλη άνθηση του

λαθρεμπορίου. Την εικόνα

αυτή ήρθε να αλλάξει η

νέα προκυμαία μήκους τριάμισι χιλιομέτρων που κατασκευάστηκε μεταξύ 1875-1880, εκτοξεύοντας

τη Σμύρνη στη μοντέρνα εποχή. Πολύ σύντομα η προκυμαία γέμισε από άκρη σ’ άκρη με αριστοκρατικές κατοικίες, θέατρα, λέσχες, καφεζυθοπωλεία και πολυτελή ξενοδοχεία, καθώς και αποθήκες,

Until the middle of the 19th century, the first image seen by the traveler arriving in Smyrna from the sea was a jumble of diverse constructions: the back sides of the long narrow houses of the Frankish merchants, with warehouses beneath and residences above – the so-called ferhanes-, cafes jutting into the sea on stilts, as well as some private wooden docks. Because until then Smyrna did not have a port, goods were traded from these private docks with almost

no control, resulting in the great flourishing of smuggling. This image changed by the new threeand-a-half-kilometer quay that was built between 1875-1880, launching Smyrna into the modern era. Very soon a lot of new buildings were constructed from one end to the other of the quay, as aristocratic residences, theaters, clubs, coffee shops and luxury hotels, as well as warehouses, office buildings, popular hotels, and cafés in its southern part, in the new port.

The British-owned Oriental Carpet Manufacturers was at that time the world’s largest supplier of oriental carpets.

Το κτήριο της Oriental Carpet στην προκυμαία της Σμύρνης

και ο ρόλος του στην Καταστροφή του 1922

Άποψη του λιμανιού της Σμύρνης

προς τα τέλη του 1919. Λίγο δεξιά

από το κέντρο διακρίνεται

το εντυπωσιακό τετραώροφο κτήριο της Oriental Carpet Manufacturers

κτήρια γραφείων, λαϊκά ξενοδοχεία και καφενέδες

στο νότιο τμήμα της, στο νέο λιμάνι.

Oriental Carpet

Manufacturers, ο

κολοσσός των χαλιών

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά κτήρια της προκυμαίας, χτισμένο γύρω στα 1910, ήταν το τετραώροφο, εκλεκτικιστικού ρυθμού

κτήριο της Oriental Carpet Manufacturers (OCM), το

οποίο στέγαζε τα γραφεία

της εταιρείας, καθώς

και έκθεση και αποθήκη

χαλιών. Η OCM ιδρύθηκε

στα τέλη του 1907

μετά από συμφωνία των τεσσάρων μεγαλύτερων

οίκων ταπήτων της Σμύρνης, καθώς και δύο ακόμη οίκων της Κωνσταντινούπολης

και του Λονδίνου, με αποτέλεσμα σύντομα

να εξαλείψει σχεδόν

τον ανταγωνισμό και να μονοπωλήσει την εξαγωγή

χαλιών από τη Σμύρνη. Η εταιρεία λειτουργούσε χιλιάδες αργαλειούς

με δεκάδες χιλιάδες, κυρίως Χριστιανές, εργάτριες σε είκοσι

επτά πόλεις της Μικράς Ασίας, καταφέρνοντας

έως το 1914 να γίνει ο μεγαλύτερος εργοδότης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, μετά τους σιδηροδρόμους.

Παράλληλα ίδρυσε δίκτυο καταστημάτων στην Ευρώπη,

Oriental Carpet Manufacturers, the carpet colossus

One of the waterfront’s most impressive buildings, built around 1910, was the four-story, eclecticstyle Oriental Carpet Manufacturers’ (OCM) building, which housed the company’s offices, as well as a carpet showroom and a warehouse. OCM was founded at the end of 1907 after an agreement

between the four largest carpet houses of Smyrna, and two more houses in Istanbul and London, which soon almost eliminated competition and monopolized the export of carpets from Smyrna. The company operated thousands of looms with tens of thousands of mostly Christian workers in twentyseven cities in Asia Minor, becoming by 1914 the largest employer in the

Ottoman Empire, after the railways. At the same time, it established a network of stores in Europe, Egypt, and the USA, controlling 90% of the exports of the famous "Smyrna" carpets. After the harsh years of World War I, during which the port of Smyrna underwent naval blockade and the British-owned OCM had been forced to produce fabric for the uniforms of the enemy

The Oriental Carpet building on the quay of Smyrna and its role in the Catastrophe of 1922

View of the harbor of Smyrna towards the end of 1919. Just to the right of the center is the impressive four-story building of Oriental Carpet Manufacturers.

κτήριο της Oriental Carpet στην προκυμαία της Σμύρνης

ρόλος του στην Καταστροφή του 1922

Πρόσφυγες έχουν καταφύγει για ασφάλεια σε μαούνα μπροστά από το Βρετανικό Αρχηγείο στο κτήριο της OCM. Τους φροντίζουν Βρετανοί ναύτες.

στην Αίγυπτο και στις ΗΠΑ, ελέγχοντας το 90% των

εξαγωγών των περιβόητων

«Σμυρναϊκών» ταπήτων.

Μετά τα δύσκολα χρόνια

του Α΄ Παγκοσμίου

Πολέμου, όταν το λιμάνι

της Σμύρνης υφίστατο

ναυτικό αποκλεισμό και η

βρετανικών συμφερόντων

OCM είχε υποχρεωθεί

να παράγει ύφασμα για

τις στολές του εχθρικού

οθωμανικού στρατού,

το εμπόριο των χαλιών

άρχισε πάλι να ανακάμπτει.

Μάλιστα η εταιρεία

επεκτάθηκε στην Περσία, ελέγχοντας το ένα τρίτο

της παραγωγής περσικών

χαλιών, αλλά και στην

Ινδία, με αποτέλεσμα να

καταστεί ο μεγαλύτερος

προμηθευτής ανατολίτικων

χαλιών στον κόσμο. Σ’

αυτή την περίοδο μετά τον

πόλεμο τοποθετείται και η

προσθήκη του τελευταίου

ορόφου στο κτήριο της

προκυμαίας, με τη μορφή

μιας στέγης-σοφίτας τύπου

Μανσάρ που ήρθε να

προστεθεί στη μνημειακή μαρμάρινη είσοδο και

την πληθώρα των άλλων

πλούσιων διακοσμητικών

στοιχείων της πρόσοψης. (φωτ. 2)

Οι μέρες της Καταστροφής της Σμύρνης

Τις τελευταίες μέρες του Αυγούστου και τις πρώτες

του Σεπτεμβρίου 1922, ο κόλπος της Σμύρνης ήταν γεμάτος με ξένα πολεμικά πλοία, που κατέπλεαν για να προστατέψουν τους υπηκόους των κρατών τους και τις περιουσίες τους κατά τη διάρκεια της αποχώρησης του νικημένου ελληνικού στρατού και της αναμενόμενης επανόδου των Τούρκων στην πόλη. Ανάμεσά τους ήταν και πολλά βρετανικά: τα

θωρηκτά Iron Duke και King George V, το καταδρομικό Cardiff, τουλάχιστον πέντε αντιτορπιλικά, καθώς και κάποια βοηθητικά πλοία, μεταξύ των οποίων το νοσοκομειακό Maine. Για να προστατευθούν όμως τα πολλά κτήρια και ιδρύματα βρετανικού ενδιαφέροντος, όπως για παράδειγμα το Προξενείο και το Βρετανικό Ταχυδρομείο στον Φραγκομαχαλά, ο αγγλικανικός ναός του Αγίου Ιωάννου και το Βρετανικό Ναυτικό Νοσοκομείο στην Πούντα, η έδρα της British Trade Corporation και διάφορα

άλλα, ήταν απαραίτητη η ύπαρξη μιας βάσης στην ίδια την πόλη. Για τον σκοπό αυτό επιτάχθηκε το κτήριο της OCM για να χρησιμεύσει ως Βρετανικό Αρχηγείο στην ξηρά. Εκεί εγκαταστάθηκε τμήμα Βρετανών πεζοναυτών, και από εκεί οργανώνονταν οι περιπολίες των ναυτικών αγημάτων και η φρούρηση των κτηρίων βρετανικού ενδιαφέροντος κατά την περίοδο της εναλλαγής εξουσίας στη Σμύρνη.

Δύο από τους Βρετανούς πεζοναύτες που ήταν στρατωνισμένοι στο κτήριο κλήθηκαν να καταθέσουν ενόρκως σε μία δίκη που έγινε στο Λονδίνο το 1924. Αντικείμενο της δίκης ήταν να καθοριστεί ποιες ασφαλιστικές εταιρείες θα ήταν υπεύθυνες για να αποζημιώσουν απώλειες εμπορευμάτων λόγω της φωτιάς της Σμύρνης. Για το διάστημα έως την αποχώρηση των Ελλήνων, οι μάρτυρες δεν παρατήρησαν κάτι το ιδιαίτερο γύρω απ’ το κτήριο της OCM. Αντίθετα, μετά την έλευση των Τούρκων οι δύο πεζοναύτες υπήρξαν αυτόπτες σε διάφορα

Ottoman army, the carpet trade began to recover again. In fact, the company expanded into Persia, controlling one third of the production of Persian carpets, as well as into India, thus becoming the largest supplier of oriental carpets in the world. During this post-war period also the top floor of the quay building has been added in the form of a Mansard type attic-roof, complementing to the monumental marble entrance and the plethora of other rich decorative elements of the facade.

(pic. 2)

The days of the Catastrophe of Smyrna

During the last days of

August and the first days of September, 1922, the bay of Smyrna was full of foreign warships, sailing to protect the citizens of their states and their property during the departure of the defeated Greek army and the expected return of the Turks in the city. Among them were several British ones: the battleships Iron Duke and King George V, the cruiser Cardiff, at least five destroyers, as well as some auxiliary ships, among which the hospital ship Maine. However, to protect the many buildings and institutions of British interest, such as for example the Consulate and the British Post Office in Frank Street,

the Anglican Church of St. John and the British Naval Hospital in Punta, the headquarters of the British Trade Corporation and various others, the existence of a base in the city itself was necessary. For this purpose, the OCM building was requisitioned to serve as British HQ ashore. During the period of the change of power in Smyrna, a division of British marines was installed there, and from there the patrols of the naval military departments and the guarding of the buildings of British interest were organized.

Two of the British marines stationed in the building were called to testify under oath at a trial held in London in 1924. The subject of the trial was to determine which insurance companies were responsible for indemnifying merchandise losses due to the Smyrna fire. Until the withdrawal of the Greeks, the witnesses did not notice any special events around the OCM building. On the contrary, after the arrival of the Turks, the two marines witnessed

The Oriental Carpet building on the quay of Smyrna and its role in the Catastrophe of 1922 3 Refugees have sought safety in barges in front of the British Headquarters in the OCM building. British sailors take care of them.

Το κτήριο της Oriental Carpet στην προκυμαία της Σμύρνης

και ο ρόλος του στην Καταστροφή του 1922

έκνομα περιστατικά, όπως

λεηλασίες, ληστείες και φόνους.

Ήδη το απόγευμα της

9ης Σεπτεμβρίου 1922, ημέρα της ανακατάληψης

της Σμύρνης από τους

Τούρκους, ο αρχιλοχίας

Fripp είδε Τούρκους

στρατιώτες, καθώς

και πολίτες με κόκκινα

περιβραχιόνια, να

σκαλίζουν τους μπόγους

που είχαν παρατήσει οι πρόσφυγες μπροστά

στο αρχηγείο τους. H

λεηλασία των αποσκευών

των προσφύγων από άτομα με κόκκινα περιβραχιόνια

συνεχίστηκε και την

επομένη (10 Σεπτεμβρίου), όπως κατέθεσε ο υπολοχαγός Heaton Lumley.

Το ίδιο πρωί, σύμφωνα και πάλι με τον αρχιλοχία Fripp, καμιά εκατοστή Τούρκοι στρατιώτες, μαζί με πολίτες, παραβίαζαν καταστήματα

και σπίτια στο λεγόμενο

Αραπιάν Τσαρσί, τον κάθετο στην προκυμαία εμπορικό δρόμο στο πλάι του κτηρίου

της OCM, και πετούσαν έξω μπόγους. Μαζί τους είχαν και κάρα για να φορτώνουν τα λάφυρα και, όταν τα γέμιζαν, περνούσαν μ’ αυτά μπροστά από το αρχηγείο. Το θράσος τους μάλιστα ήταν τέτοιο, που σε μία περίπτωση πέταξαν κουτιά με τσιγάρα στους Βρετανούς ναυτοφρουρούς, προφανώς κλεμμένα. Αργότερα, ο ίδιος μάρτυρας είδε έξω απ’ το αρχηγείο τέσσερις-πέντε

Τούρκους στρατιώτες να σταματούν κάποιον Αρμένιο που κουβαλούσε ένα μάτσο ομπρέλες. Οι Τούρκοι του

πήραν όλες τις ομπρέλες

και τις μοίρασαν μεταξύ τους, αφήνοντάς του μόνο μια μαγκούρα. Εκείνος την

πέταξε κάτω εκνευρισμένος

κι άρχισε να την τσαλαπατά

και να τη φτύνει βρίζοντας.

Χειρότερη μοίρα είχαν

τρεις άλλοι Αρμένιοι

την ίδια μέρα. Κατά τον

Heaton Lumley, ένας από

Μετά τη φωτιά, ανάμεσα στα καμένα

κτήρια της προκυμαίας, εκείνο της Oriental Carpet Manufacturers έχει

καταρρεύσει εντελώς.

Μόνο η πρόσοψη του ισογείου

στέκει ακόμα όρθια.

various illegal incidents, such as looting, robberies and murders.

Already on the evening of September 9, 1922, the day of the recapture of Smyrna by the Turks, Sergeant Major Fripp saw Turkish soldiers, as well as civilians with red armbands, looting the bundles left by the refugees in front of their headquarters. The looting of the refugees’ luggage by people wearing red

armbands continued during the next day (September 10), as Lt. Heaton Lumley testified.

That same morning, again according to Sergeant Major Fripp, about one hundred Turkish soldiers, along with civilians, were breaking into shops and houses on the socalled Arapian Tsarsi, the shopping street perpendicularly to the quay next to the OCM building and were throwing out bundles. They also had brought wagons with them to load the loots and, when their wagons were full, they carried them in front of the headquarters. In fact, their audacity was such, that in one case they threw boxes of cigarettes, apparently stolen, to the British naval guards. Later, the same witness saw outside the headquarters four or five Turkish soldiers stopping an Armenian carrying a bunch of umbrellas. The Turks took all his umbrellas

and divided them among themselves, leaving him only a walking stick. He threw it down enraged and started kicking it and spitting at it, cursing loudly. Three other Armenians had a worse fate on the same day. According to Heaton Lumley, one of them was shot and killed as he tried to escape from his pursuers by climbing on a roof. Another one was shot in the back by a Turkish soldier around eight o’clock in the morning, when he was opening his shop at the quay. The third one was shot at about noon by unknown people and fell dead a few meters to the right of the British Headquarters, while he was chatting in broken English with the British guards. Sergeant Major Fripp was an eyewitness of the last two murders. During the next two days obviously the Christians of Smyrna realized the danger and avoided

The Oriental Carpet building on the quay of Smyrna and its role in the Catastrophe of 1922

After the fire, among the burnt buildings on the waterfront, the Oriental Carpet Manufacturers building has completely collapsed. Only the facade of the ground floor is still standing

Το κτήριο της Oriental Carpet στην προκυμαία της Σμύρνης

και ο ρόλος του στην Καταστροφή του 1922

αυτούς πυροβολήθηκε

και σκοτώθηκε καθώς

προσπαθούσε να ξεφύγει

από τους διώκτες του

σκαρφαλώνοντας σε μια

στέγη. Έναν ακόμα τον

πυροβόλησε πισώπλατα

κάποιος Τούρκος

στρατιώτης γύρω στις οκτώ

το πρωί, την ώρα που άνοιγε

το κατάστημά του στην

προκυμαία. Τον τρίτο τον

πυροβόλησαν άγνωστοι κι

έπεσε νεκρός λίγο δεξιά

από το Βρετανικό Αρχηγείο

γύρω στο μεσημέρι, καθώς

συνομιλούσε με σπαστά

αγγλικά με τους Βρετανούς

φρουρούς. Ο αρχιλοχίας

Fripp ήταν αυτόπτης στις

δύο τελευταίες δολοφονίες. Τις επόμενες δύο

μέρες φαίνεται ότι οι

Χριστιανοί της Σμύρνης συνειδητοποίησαν τον κίνδυνο και απέφευγαν να κυκλοφορούν μόνοι

στους δρόμους, ούτε καν μπροστά από το Βρετανικό Αρχηγείο, όπου υποτίθεται

ότι δεν θα κινδύνευαν

λόγω της παρουσίας των

ξένων ναυτών. Φοβούμενοι

όμως για τη ζωή τους και την τιμή τους, πολλοί από αυτούς κατέφευγαν σε μαούνες, άλλες κοντά κι άλλες μακρύτερα απ’ την προκυμαία. Μία απ’ αυτές ήταν δεμένη ακριβώς μπροστά από το Βρετανικό Αρχηγείο, πολύ κοντά στην ακτή, τη δε τροφοδοσία της με νερό και τρόφιμα είχαν αναλάβει οι Βρετανοί. (φωτ. 3) Αυτό ήταν δυνατό όμως μόνο ως τη 12η Σεπτεμβρίου, καθώς όσοι επέβαιναν στη μαούνα είτε αναγκάστηκαν να την εγκαταλείψουν είτε απομακρύνθηκαν από την προκυμαία, αφού την επομένη (13 Σεπτεμβρίου)

ξέσπασε η Μεγάλη Φωτιά της Σμύρνης.

Το απόγευμα της δεύτερης μέρας της φωτιάς (14 Σεπτεμβρίου), η κατεύθυνση

του ανέμου άλλαξε. Ως

τότε φυσούσε προς βορρά, προωθώντας τη φωτιά προς

τις χριστιανικές συνοικίες

και κατακαίγοντάς τις.

Εκείνες τις ώρες όμως

άρχισε να φυσά αντίθετα, προς τον νότο. Απειλήθηκε

έτσι και το κτήριο της

Oriental Carpet, που ως

τότε είχε μείνει άθικτο.

Παρά την προσπάθεια

των Βρετανών ναυτών που

είχαν ανέβει στη στέγη

του αρχηγείου τους και

το κατάβρεχαν με νερό

για να το σώσουν, τελικά

το βράδυ άρπαξε κι αυτό

φωτιά, αποτεφρώθηκε και κατέρρευσε. (φωτ. 4)

Μαζί με το μεγαλοπρεπές

κτήριο κάηκαν χαλιά αξίας

ενός εκατομμυρίου λιρών, ο δε καπνός και η μυρωδιά

του καμένου μαλλιού

απλώθηκαν σ’ ολόκληρη

την περιοχή. Από το κτίσμα

απέμεινε μόνο η πρόσοψη του πετρόχτιστου ισογείου και η μνημειακή μαρμάρινη είσοδος, για να θυμίζουν την αλλοτινή του δόξα.

Πηγές

Γ. Πουλημένος και Α. Χατζηκωνσταντίνου, Ή προκυμαία της Σμύρνης, Εκδόσεις Καπόν 2018 (βραβείο Ακαδημίας Αθηνών 2019).

Γ. Πουλημένος, αδημοσίευτη (προς το παρόν) μελέτη σχετικά με τη Φωτιά της Σμύρνης.

walking alone in the streets, not even in front of the British Headquarters, where they were supposed to be out of danger because of the presence of the foreign sailors. However, fearing for their lives and their honor, many of them took refuge in barges, some nearby and others further from the quay. One of them was moored right in front of the British Headquarters, very close to the shore, and its supply of water and food had been taken over by the British. (pic. 3) However, this was only possible until September

12, as those who were on board the barge, were either forced to abandon it or were removed from the waterfront, as the Great Fire of Smyrna broke out the next day (September 13).

On the afternoon of the second day of the fire (September 14), the wind direction changed. Until then it was blowing to the north, pushing the fire towards the Christian quarters, and burning them. At that time, however, the wind began to blow to the opposite direction, towards the south. The Oriental

Carpet building, which until then had remained intact, was also threatened. Despite the efforts of the British sailors who had climbed onto the roof of their headquarters and drenched it with water to save it, it finally caught fire in the evening, it burned down completely and collapsed. (pic. 4)

Along with the magnificent building, carpets worth a million pounds were burnt, while the smoke and the smell of burnt wool spread throughout the area. Only the facade of the stonebuilt ground floor and

the monumental marble entrance of the building remained, to remind us of its former glory.

Sources

G. Poulimenos and A. Hatzikonstantinou, The quay of Smyrna, Kapon Publications 2018 (Athens Academy Award 2019).

G. Poulimenos, unpublished (for now) study on the Fire of Smyrna.

D. Loverdos Museum

Bassilis and Marina Theocharakis Foundation for the Fine Arts and Music

Epigraphic Museum

The Smyrnaean Union

"Apollo" Municipal Theater

Central Public Library of Serres

The “Great Club” of Kavala

Ecclesiastical Museum of the Holy Metropolis of Maroneia and Komotini

Το νέο Μουσείο Δ. Λοβέρδου

στο κέντρο της Αθήνας

Ιστορία και προσωπικό όραμα

Πρωτ. Περίανδρος Ι. Επιτροπάκης Αρχαιολόγος με Βαθμό Α΄ στο ΥΠ.ΠΟ.Α.

Προϊστάμενος Τμήματος Εκθέσεων, Επικοινωνίας & Εκπαίδευσης στο Βυζαντινό & Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών

Η άλλοτε τραπεζαρία του νεοκλασικού Μεγάρου, που σήμερα στεγάζει την εκθεσιακή ενότητα 06: «Ο Διονύσιος Λοβέρδος και η Συλλογή του». The former dining room of the neoclassical mansion, which today houses the museum section 06: “Dionysios Loverdos and his Collection”.

Ο Δ. Λοβέρδος δημιούργησε μια μοναδική συλλογή μεταβυζαντινών εικόνων και

έργων τέχνης και το πρώτο στο είδος του ιδιωτικό μουσείο για τη στέγασή της.

Το νέο «Μουσείο Δ. Λοβέρδου» αποτελεί παράρτημα του Βυζαντινού & Χριστιανικού Μουσείου και στεγάζεται στο Μέγαρο Τσίλλερ-Λοβέρδου, στην οδό Μαυρομιχάλη 6 του άλλοτε «Προαστίου», που αργότερα μετονομάστηκε σε «Νεάπολη». Ο αρχικός νεοκλασικός πυρήνας του κτηριακού συγκροτήματος υπήρξε η διώροφη

κατοικία του διαπρεπούς αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλλερ (1837-1923), η οποία σχεδιάστηκε και οικοδομήθηκε μεταξύ των ετών 1882 και 1885 στον τύπο του απέριττου Αθηναϊκού νεοκλασικισμού. Οι αρχιτεκτο-

νικές επεμβάσεις (1900-1905) του ίδιου του Τσίλλερ προκειμένου το μεγαλύτερο

μέρος της οικίας να μετατραπεί σε πανσιόν

δεν κατάφεραν να τη διασώσουν από τον αναγκαστικό πλειστηριασμό της.

Tο 1911, το κτήριο περιήλθε στην Ελληνική Εταιρεία Γενικών Ασφαλειών «Η Εθνική»

απ’ όπου, το επόμενο έτος, πέρασε στα

The new D. Loverdos Museum in the center of Athens

History and personal vision

Proto - presbyter Periandros I. Epitropakis

Grade A Archaeologist at the Hellenic Ministry of Culture and Sports. Head of the Department of Exhibitions, Communication & Education at the Byzantine & Christian Museum of Athens

D. Loverdos created a unique collection of post-Byzantine icons and works of art and the first of its kind private museum to house it.

The new “D. Loverdos Museum” is an annexe of the Byzantine & Christian Museum and it is housed in the Ziller-Loverdos Mansion, at 6 Mavromichalis Street in the former “Suburb” area, which was later renamed to “Neapolis”. The original neoclassical core of the building complex was the two-story residence of the eminent architect Ernest Ziller (1837-1923), which was designed and built

between the years 1882 and 1885 in Athenian neoclassicist style. Ziller’s architectural interventions (1900-1905) to convert the biggest part of the house into a pension failed to rescue it from a forced Bank auction.

Ιn 1911, the building was transferred to the Hellenic General Insurance Company “Ethniki” from where, the following year, it was passed to the hands of art lover Dionysios P. Loverdos from Lixouri, of Kefalonia island, founder and general manager of the Ionian & Laiki Bank. Between the years 1912-1925, and in order for the house to meet the needs of

Το Μέγαρο Τσίλλερ-Λοβέρδου στο κέντρο της Αθήνας, όπου στεγάζεται το νέο Μουσείο Λοβέρδου - Παράρτημα του Βυζαντινού & Χριστιανικού Μουσείου. The Ziller – Loverdos Mansion, the new Loverdos Museum – Annex of the Byzantine and Christian Museum.

• Το νέο Μουσείο Δ. Λοβέρδου στο κέντρο της Αθήνας • Το «Πομπηιανό σαλόνι» της άλλοτε οικίας Ερνέστου Τσίλλερ, που σήμερα αποτελεί την αίθουσα εκδηλώσεων του νέου μουσείου. “The Pompeian Room”, the Reception Hall of the new Museum.

χέρια του φιλότεχνου Ληξουριώτη Διονυσίου Π. Λοβέρδου, ιδρυτή-διοικητή της Ιωνικής & Λαϊκής Τράπεζας. Μεταξύ των ετών 1912-1925 και προκειμένου η οικία να ανταποκριθεί στις ανάγκες της οικογένειας του μεγαλοαστού πάτρωνα-συλλέκτη, δέχτηκε εκτεταμένες καθ’ ύψος και κατ’ έκταση προσθήκες καθώς και εσωτερικές επεμβάσεις στο ύφος της εποχής. Ο συντονισμός του Δ. Λοβέρδου με τον διεθνή πρωτοποριακό κοσμοπολιτισμό και το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του για το Βυζάντιο, τον οδήγησαν στη δημιουργία μιας μοναδικής συλλογής μεταβυζαντινών εικόνων και έργων τέχνης και στη σύλληψη και υλοποίηση του πρώτου στο είδος του ιδιωτικού μουσείου για τη στέγασή της. Στο φιλόδοξο αυτό εγχείρημα που ξεκίνησε το 1923

και ολοκληρώθηκε το 1930, καθοριστικής

σημασίας ήταν οι συνεργασίες αρχιτεκτό-

νων όπως οι Αναστάσιος Ορλάνδος και

Αριστοτέλης Ζάχος, της λαογράφου Αγγελικής Χατζημιχάλη, καλλιτεχνών όπως οι Δημήτριος Πελεκάσης, Φώτης Κόντογλου

και Πολυχρόνης Ρενιέρης, του χειροτέχνη

Πρίαμου Νικολαΐδη και του φωτογράφου

Πέτρου Πουλίδη. Μετά τον θάνατο του Δ.

Λοβέρδου στο Μόναχο το 1934, το μου-

σείο άρχισε σταδιακά να παρακμάζει για

να δωρηθεί τελικά ως κτήριο, το 1979, στο

Ελληνικό Δημόσιο με σκοπό την επανέκθε-

ση της Συλλογής. Μεταξύ 1979 και 1981, όταν στο κτήριο στεγαζόταν το βεστιάριο

Το «κόκκινο δωμάτιο», άλλοτε γραφείο-σχεδιαστήριο του αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλλερ, όπου στεγάζονται σήμερα οι μουσειακές ενότητες 07: «Η ζωγραφική στα Επτάνησα» και 08: «Οι άγιοι της Επτανήσου». The "red room", once the office and design studio of the architect Ernesto Ziller, which today houses the museum section 07: “Painting in the Ionian Islands”, and 08: “Patron Saints of the Ionian Islands”.

της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, μια πυρκαγιά του προξένησε εκτεταμένες βλάβες. Η

αποκατάστασή του έγινε μεταξύ 2007 και 2019, από το Γ΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης διά της Διευθύνσεως Προστασίας & Αναστήλωσης Νεότερων & Σύγχρονων

Μνημείων και της Διευθύνσεως Συντήρησης Αρχαίων και Νεότερων Μνημείων του Ύπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού. Το 2020 το κτήριο παραδόθηκε στο Βυζαντινό & Χριστιανικό Μουσείο και το επόμενο

έτος ολοκληρώθηκαν οι εργασίες επανέκθεσης της Συλλογής Λοβέρδου και άνοιξε πάλι για το κοινό. Σήμερα, τα εκθέματα του Μουσείου χωρίζονται στις ακόλουθες ενότητες:

• Το Ελληνικό δωμάτιο

• Τα χειρόγραφα βιβλία της Συλλογής Λοβέρδου

• Μικροτεχνία - άμφια – κεραμική

• Αίθουσα «Θεοτόκων» - Εικονογραφικοί

τύποι της Θεοτόκου

• Κρητική Σχολή

• Ο Διονύσιος Π. Λοβέρδος και η Συλλογή του

• Η ζωγραφική στα Επτάνησα

• Οι Άγιοι της Επτανήσου

• Ο Νατουραλισμός της Επτανησιακής

Σχολής

• Παραγγελιοδότες και Αφιερωτές

• Ξυλόγλυπτα

• Φορητές εικόνες και Δυτικοευρωπαϊκά

χαρακτικά.

the family of the wealthy art keeper and collector, it received extensive additions in terms of height and space, as well as interior interventions in the style of that time. The conformity of D. Loverdos to the international avant-garde cosmopolitanism and his special interest in Byzantium, led him to the creation of a unique collection of post-Byzantine images and works of art and to the conception and implementation of the first of its kind private museum to house it. In this ambitious project which began in 1923 and was completed in 1930, of decisive importance have been the collaborations with architects such as Anastasios Orlandos and Aristotelis Zachos, with the folklorist Aggeliki Hatzimihali, with artists such as Dimitrios Pelekasis, Fotis Kontoglou and Polychronis Renieris, with the craftsman Priamos Nikolaidis and with the photographer Petros Poulidis. After the death of D. Loverdos in Munich in 1934, the museum gradually began to decline until 1979, when the building was finally ceded to the Greek State with the purpose of re-exhibiting the Collection. Between 1979 and 1981, when the building housed the vestry of the National Opera, a fire caused extensive damage to it. Its restoration was carried out between 2007 and 2019, financed by the 3rd Community Support Framework through the Directorate of Protection & Restoration of Modern and Contemporary Monuments and the Diractorate of Conservation of Ancient and Modrn Monument the Hellenic Ministry of Culture and Sports. In 2020, the building was handed over to the Byzantine & Christian Museum, and in the following year the re-exhibition of the Loverdos Collection was completed and reopened to the public. Today, the Museum’s exhibits are divided into

the following sections:

• The Greek room

• The manuscript books Loverdos Collection

• Minor Arts - Vestments - Pottery

• “Theotokos” Room - Iconographic types of the Theotokos

• Cretan School

• Dionysios P. Loverdos and his Collection

• Painting in the Ionian Islands

• Patron Saints of the Ionian islands

• Naturalism in the Heptanese School of painting

• Clients and dedicators

• Woodcarvings

• Portable icons and Western European engravings.

Μουσείο Δ. Λοβέρδου Μαυρομιχάλη 6

10679 Αθήνα ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚ Η ΕΝ ΟΤΗΤΑ

ΚΕΝΤΡΙΚΟΎ ΤΟΜ Ε Α ΑΘΗΝΏΝ

D. Loverdos Museum

6 Mavromichali str.

10679 Athens

REGION OF ATTICA

REGIONAL UNIT OF CENTRAL ATHENS

loverdosmuseum-bma.gr

loverdosmuseum@culture.gr

Στο άλλοτε νεότερο σαλόνι της οικίας Λοβέρδου, πάνω από την αναπαράσταση της

παλαιοχριστιανικής βασιλικής, στεγάζεται

σήμερα η μουσειακή ενότητα 08: «Ο Νατουραλισμός της Επτανησιακής Σχολής».

The once newest ballroom of the Loverdos house, above the representation of the early Christian basilica, today houses the museum section 08: “Naturalism in the Heptanese School of painting”.

• The new D. Loverdos Museum in the center of Athens •

• Μουσεία προορισμοί •

Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Βασίλη & Μαρίνας Θεοχαράκη

Σύγχρονο και πολυδιάστατο

Φώτης Παπαθανασίου Γενικός Διευθυντής Ιδρύματος Β. & Μ. Θεοχαράκη

Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Βασίλη & Μαρίνας Θεοχαράκη B & M Theocharakis Foundation for the Fine Arts and Music

Οι δραστηριότητες του Ιδρύματος περιλαμβάνουν πλούσιο πρόγραμμα καλλιτεχνικών εκδηλώσεων και πάνω από 60 εκπαιδευτικά προγράμματα.

δημιουργία του Ιδρύματος Εικα-

στικών Τεχνών και Μουσικής

Βασίλη & Μαρίνας Θεοχαράκη ήταν μια σημαντική εξέλιξη στην πολιτιστική ζωή της Αθήνας. Στεγάζεται

ακριβώς απέναντι από τη Βουλή, στην

καρδιά του πολιτιστικού, πολιτικού

και εμπορικού κέντρου της Αθήνας.

Το Ίδρυμα διαθέτει σχεδόν 500 τ.μ.

εκθεσιακών χώρων και ένα αμφιθέα-

τρο χωρητικότητας 175 θέσεων. Το καφέ-εστιατόριο και το Artshop με μοναδικά έργα αποκλειστικών καλλιτεχνών είναι δημοφιλή σε μικρούς και μεγάλους. Το Ίδρυμα Βασίλη & Μαρίνας Θεοχαράκη παρουσιάζει ένα πλούσιο πρόγραμμα

εκδηλώσεων που περιλαμβάνει εικαστικές εκθέσεις (θεματικές ή αναδρομικές), συναυλίες κλασικής μουσικής και τζαζ, σεμινάρια, εργαστήρια και διαλέξεις. Βασική διάσταση του προγράμματος αυτού είναι ο διάλογος ανάμεσα στις τέχνες

ή ανάμεσα στις τέχνες και τον λόγο. Σε αυτό το πλαίσιο, παρουσιάζει μουσικοθεατρικά αναλόγια, αφιερώματα στην

Ίδρυμα

Bassilis and Marina Theocharakis Foundation for the Fine Arts and Music

Modern and multi-dimensional

The Foundation's activities include a rich program of artistic events and over 60 educational programs.

The creation of the Vassilis & Marina Theocharakis Foundation for the Fine Arts and Music was an important development in the cultural life of Athens. It is housed directly across from the Hellenic Parliament, in the heart of the cultural, political, and commercial center of Athens. The Foundation has almost 500 sq.m. of exhibition spaces and an auditorium with a capacity of 175

seats. The cafe-restaurant and the Artshop with unique works of exclusive artists are popular to both the young and the old. The Vassilis & Marina Theocharakis Foundation presents a rich program of events that includes visual exhibitions (thematic or retrospective), classical music and jazz concerts, seminars, workshops, and lectures. A key dimension of this program is the dialogue between the arts, or between the arts and speech. In this context, it presents musical theater performances, tributes to poetry and music, and it participates

Fotis Papathanasiou General Director of the Vassilis & Marina Theocharakis Foundation

Αμφιθέατρο Auditorium

• Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Βασίλη & Μαρίνας Θεοχαράκη •

Έκθεση: Η γυναίκα στην Επανάσταση του 1821 - Ελληνίδα που παίζει λαγούτο, 1847 Charlemagne-Oscar Guet (1801-1871), Λάδι σε μουσαμά, 120 x 94 εκ., Συλλογή Μιχάλη και Δήμητρας Βαρκαράκη

Exhibition: The woman in the Revolution of 1821 - Greek woman playing the lute, 1847, Charlemagne- Oscar Guet, Oil on canvas, 120 X 94 cm., Michalis and Dimitras Varkarakis Collection.

Οι ιδρυτές Βασίλης και Μαρίνα Θεοχαράκη The founders Bassilis and Marina Theocharakis

ποίηση και τη μουσική και μετέχει σε διεθνή πρωτοποριακά προγράμματα όπως

το MERITA για τα κουαρτέτα εγχόρδων στην Ευρώπη.

Το Ίδρυμα έχει αναπτύξει διεθνείς συνεργασίες με το Μουσείο Καλών Τεχνών

της Βοστώνης, το Μουσείο Πικάσσο του

Μύνστερ, το Μουσείο Μοντέρνας Τέ-

χνης του Σαιντ-Ετιέν, το Μουσείο Μανέζ της Αγίας Πετρούπολης, το Μουσείο Καλών Τεχνών της Βιέννης, την Εθνική Βιβλιοθήκη της Κοπεγχάγης, την Ακαδημία Καλών Τεχνών του Πεκίνου, την Εθνική Πινακοθήκη του Βουκουρεστίου, αλλά

και την Ακαδημία της Σκάλας του Μιλάνου στον μουσικό τομέα.

Οι δραστηριότητες του Ιδρύματος ολοκληρώνονται με περισσότερα από 60 εκπαιδευτικά προγράμματα, με έμφαση

κυρίως σε μικρότερες ηλικίες, αλλά και για ενήλικες πάνω στη σύγχρονη τέχνη, μουσική και φιλοσοφία. Λαμβάνουν χώρα πρωτότυπα προγράμματα, όπως

η συμμετοχική Όπερα για μικρούς και μεγάλους, εργαστήρια εικαστικών κατασκευών, βιωματικές ξεναγήσεις και βέβαια ειδικά σχολικά προγράμματα.

Εκθεσιακός χώρος Exhibition hall

to international pioneering programs such as MERITA for string quartets in Europe. The Foundation has developed international collaborations with the Museum of Fine Arts in Boston, the Picasso Museum in Münster, the Museum of Modern Art in SaintEtienne, the Manez Museum in St. Petersburg, the Museum of Fine Arts in Vienna, the National Library in Copenhagen, the Academy of Fine Arts in Beijing, the National Gallery of Bucharest, but also with the Academy of Milan's Scala in the sector of music. The activities of the Foundation are complemented by more than 60 educational programs, with an emphasis mainly on younger ages, but for adults as well, on contemporary art, music, and philosophy. Innovative programs are held, such as the participatory Opera for young and old, visual artwork workshops, experiential tours and, of course, special school programs.

Εκθεσιακός χώρος Exhibition hall

Έκθεση: Κώστας Τσόκλης. Ζωγραφική. Όρια

και Υπερβάσεις, Θαλασσογραφία, ακρυλικό

σε καμβά, 220 × 160 εκ., 2020

Exhibition: Kostas Tsoklis. Painting. Limits and Transcendences, Seascape, acrylics on canvas, 220 × 160 cm., 2020

Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών

και Μουσικής Βασίλη

και Μαρίνας Θεοχαράκη

Βασ. Σοφίας 9 & Μέρλιν 1

10671, Αθήνα

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

ΚΕΝΤΡΙΚΟΎ ΤΟΜΕΑ ΑΘΗΝ Ώ Ν

B & M Theocharakis Foundation for the Fine Arts & Music

Vas. Sofias 9 & Merlin 1

10671 Athens

REGION OF ATTICA

REGIONAL UNIT OF CENTRAL ATHENS

www.thf.gr

info@thf.gr

• Bassilis and Marina Theocharakis Foundation for the Fine Arts and Music •

Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού

Επιγραφικό Μουσείο

Δημόσια κείμενα σε άφθαρτα υλικά

Επιγραφικό Μουσείο Epigraphic Museum

όλους τους τομείς της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής από τα τέλη του 8ου αι. π.Χ.

Τ

ο Επιγραφικό Μουσείο διαφυλάσσει

και εκθέτει χιλιάδες επιγραφές, τα γραπτά κείμενα που οι ίδιοι οι αρχαίοι αποφάσισαν να χαράξουν σε σκληρό υλικό (πέτρα, πηλό και μέταλλο). Τα είδη των αρ-

χαίων επιγραφών παρέχουν πληροφορίες

για όλους τους τομείς της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής της αρχαιότητας: την πολιτική

και την κοινωνική οργάνωση, την οικονομία, το δίκαιο, τη λατρεία, την καθημερινή ζωή

των αρχαίων κ.ά. Αποτελούν έτσι τις άμεσες

πηγές της ιστορίας, που άλλοτε συμπληρώνουν τα κείμενα των αρχαίων συγγραφέων και άλλοτε διασώζουν άγνωστες πληροφορίες. Η πλειονότητα των επιγραφών του Μουσείου προέρχεται από την αρχαία Αθήνα, όπου η αναγραφή σε άφθαρτα υλικά και

η δημοσιοποίηση πολλών σημαντικών αποφάσεων της πόλης συνδέεται με τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Μι-

κρότερος αριθμός επιγραφών προέρχεται

από άλλα μέρη της Ελλάδας και τη Μικρά Ασία. Στις συλλογές του Μουσείου περιλαμβάνονται επίσης επιγραφές του Ελλαδικού χώρου γραμμένες στη λατινική γλώσσα και

Ministry of Culture and Sports Epigraphic Museum

Public texts on imperishable materials

Ancient inscriptions provide information on all areas of public and private life from the late 8th century B.C.

The Epigraphic Museum preserves and exhibits thousands of inscriptions, written texts that the ancients decided to inscribe on a hard bearer (stone, clay and metal). The types of ancient inscriptions provide information on all areas of public and private life in antiquity: politics and social organization, economy, law, cult, daily life etc. They are thus primary sources of history, sometimes supplementing the texts of ancient

authors and sometimes preserving unknown information.

The majority of the Museum's inscriptions come from ancient Athens, where the writing on imperishable materials and the publication of many important decisions of the city relate to the functioning of democracy. A smaller number of inscriptions comes from other parts of Greece and Asia Minor. The Museum's collections also include inscriptions from the Greek area written in Latin and a small number in other languages (Phoenician, Hebrew, Ottoman). They cover the period from the end of the 8th century

Athanasios Themos – Director of the Epigraphic Museum

Elena Zavvou – Head of the Department of Research & Documentation of Inscriptions

Επιγραφικό Μουσείο. Αίθουσα 11. Epigraphic Museum. Ηall 11.

Επιγραφικό Μουσείο. Αίθουσα 9 Epigraphic Museum. Hall 9

Επιγραφικό Μουσείο. Αίθουσα 11 Epigraphic Museum. Hall 11

μικρός αριθμός σε άλλες γλώσσες (Φοινικική, Εβραϊκή, Οθωμανική). Καλύπτουν χρο-

νολογικά την περίοδο από τα τέλη του 8ου

αι. π.Χ. έως και τα νεώτερα χρόνια.

Στο Επιγραφικό Μουσείο ο επισκέπτης θα

πληροφορηθεί για τις προαλφαβητικές γραφές που χρησιμοποιούνταν στην Ελλάδα

κατά τη 2η χιλιετία π.Χ., για την προέλευση

του ελληνικού αλφαβήτου τον 8ο αι. π.Χ.

και για τους τρόπους γραφής των αρχαίων Ελλήνων. Θα γνωρίσει τα διάφορα τοπικά

ελληνικά αλφάβητα των αρχαϊκών χρόνων (750-480 π.Χ.), καθώς και τα παλαιότερα κείμενα που ήταν γραμμένα σε ελληνικό

αλφάβητο.

Στην έκθεση του Επιγραφικού Μουσείου περιλαμβάνονται σημαντικά δημόσια κείμενα της αρχαίας Αθήνας, όπως ψηφίσματα (αποφάσεις διά ψηφοφορίας) της βουλής και του δήμου των Αθηναίων για διάφορα πολιτικά, οικονομικά θέματα και θέματα

λατρείας, καθώς και συνθήκες συμμαχίας

και κατάλογοι αναθημάτων (προσφορών)

στα ιερά της πόλης. Μέσα από αυτά ο επι-

σκέπτης μπορεί να πληροφορηθεί για τους

νόμους της αρχαίας Αθήνας, τη διαχείριση

της περιουσίας των ιερών, τις εορτές και τις

θυσίες που τελούνταν για θεούς και ήρωες, την απονομή τιμών σε Αθηναίους και ξένους

πολίτες, τον θεσμό της χορηγίας για την κάλυψη της δαπάνης προετοιμασίας του χορού των θεατρικών παραστάσεων. Θα δει πολλές επιγραφές που αναφέρονται σε σημαντικά ιστορικά γεγονότα, όπως το επωνομαζόμενο ψήφισμα του Θεμιστοκλέους, στο οποίο ο Αθηναίος στρατηγός εισηγείται σημαντικά μέτρα για την αντιμετώπιση της περσικής εισβολής πριν από τη ναυμαχία

της Σαλαμίνας, το μνημείο που στήθηκε πάνω στον τάφο των Κορινθίων που έπεσαν στην ίδια ναυμαχία και τις εντυπωσιακές μνημειώδεις στήλες-καταλόγους της Α΄ Αθηναϊκής Συμμαχίας. Σε αυτές καταγραφόταν το ένα εξηκοστό των χρημάτων που προσφερόταν στη θεά Αθηνά κάθε χρόνο από το σύνολο των χρημάτων (τον φόρο), τα οποία οι πόλεις-μέλη της Συμμαχίας έδιναν για τις ανάγκες της. Στο Επιγραφικό Μουσείο διοργανώνονται

θεματικές περιοδικές εκθέσεις αρχαίων επιγραφών και εκθέσεις σύγχρονης τέχνης με θέματα εμπνευσμένα από τις αρχαίες επιγραφές ή άλλα ιστορικά θέματα. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Μουσείου απευθύνονται σε μαθητές της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.

B.C. until more recent years. In the Epigraphic Museum, visitors will learn about the pre-alphabetic scripts that were used in Greece during the 2nd millennium B.C., about the origin of the Greek alphabet in the 8th century B.C., and about the ways of writing of the ancient Greeks. Visitors will get to know the various local Greek alphabets of the archaic period (750-480 B.C.), as well as the oldest texts that were written in the Greek alphabet. The exhibition of the Epigraphic Museum includes important public texts of ancient Athens, such as resolutions (decisions by voting) of the council and of the people of the Athenians on various political, economic and religious matters, as well as treaties of alliance and catalogues of votive offerings (“anathimata”, dedications to a God) to the city's sanctuaries. Through these visitors can learn about the laws of ancient Athens, the management of the property of sanctuaries, the festivals and sacrifices that were held for gods and heroes, the awarding of honors to Athenians and foreign citizens and the institution of choregia (=sponsorship) to cover the costs of the theatrical performances. Visitors will also see many inscriptions referring to important historical events, such as the so-called decree of Themistokles, in which the Athenian general proposes important measures to deal with the Persian invasion before the naval battle of Salamis, the monument erected over the tomb of the Corinthians who fell in the same naval battle, and the impressive monumental catalogues of the 1st Athenian League. On these monuments, one sixtieth of the total sum (the “allied tribute”) was recorded which the mem-

ber-cities of the League dedicated every year to goddess Athena, the patron goddess of the city of Athens.

The Epigraphic Museum organizes periodical thematic exhibitions of ancient inscriptions and contemporary art exhibitions, the themes of which are inspired by ancient inscriptions or other historical subject matters. The educational programs of the Museum address to students of the Primary and Secondary Education.

Η ΕΝ ΟΤΗΤΑ

ΚΕΝΤΡΙΚΟΎ ΤΟΜ Ε Α ΑΘΗΝΏΝ

Epigraphic Museum

1 Tositsa str.

10682 Athens

REGION OF ATTICA

REGIONAL UNIT OF CENTRAL ATHENS

www. epigraphicmuseum.gr

ema@culture.gr

Επιγραφικό Μουσείο. Εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Epigraphic Museum. Educational program.

Εκδήλωση στο Επιγραφικό Μουσείο Event at the Epigraphic Museum

• Μουσεία προορισμοί •

Ένωση Σμυρναίων

Το μεγαλείο και τα πάθη των Ελλήνων της Ανατολής

Γιώργος Αρχοντάκης Φιλόλογος-Ιστορικός

Πρόεδρος Ενώσεως Σμυρναίων

Ευγενία (Βγένα) Βαρθολομαίου

Ιστορικός

Γεν. Γραμματέας Ενώσεως Σμυρναίων

Πανόραμα Σμύρνης. Αρχείο Ενώσεως Σμυρναίων.

Η Ενωση Σμυρναίων διαθέτει πλούσιο φωτογραφικό αρχείο, έγγραφα και μοναδικά κειμήλια από τους Έλληνες της Σμύρνης και της ευρύτερης περιοχής.

«Ένωσις Σμυρναίων», η οποία έχει

την έδρα της στην Αθήνα αλλά τα

μέλη της διαμένουν και σε άλλες περιφέρειες της χώρας, ιδρύθηκε το 1936.

Τα 35 ιδρυτικά μέλη της, διακεκριμένες προσωπικότητες της Σμυρναϊκής κοινωνίας, έθεσαν ως σκοπό του νεοϊδρυθέντος Σωματείου τη διάσωση, τη διατήρηση και την ανάδειξη της πολιτισμικής κληρονομιάς των Ελληνικών Πατρίδων της Μικράς Ασίας κα-

θώς και την έρευνα, τη μελέτη και την προβολή όλων των εκφάνσεων του Ελληνικού Μικρασιατικού Πολιτισμού. Για την υλοποίηση των στόχων αυτών η Ένωση Σμυρναίων:

1) εκδίδει το επιστημονικό περιοδικό σύγγραμμα «Μικρασιατικά Χρονικά», όπου δημοσιεύονται ανέκδοτες επιστημονικές

μελέτες ιστορικού, λαογραφικού και γλωσσολογικού ενδιαφέροντος,

2) εκδίδει κατά διαστήματα το περιοδικό

«Μικρασιατική Ηχώ», που αποτελεί το δημοσιογραφικό όργανο του Σωματείου,

3) έχει εκδώσει έργα διακεκριμένων, Μικρασιατών κυρίως, πνευματικών ανθρώ-

The Smyrnaean Union

The greatness and sufferings of the Greeks of the East

George Archontakis Philologist-Historian President of the Smyrnaean Union

Eugenia Viena Vartholomew Historian General Secretary of the Smyrnaean Union

The "Smyrnaean Union", which has its headquarters in Athens, although many members live also in other regions of the country, was founded in 1936. Its 35 founding members, distinguished personalities of the Smyrnaean society, did set as purposes of the newly founded Association the rescue, preservation, and promotion of the cultural heritage of the Greek Homelands of Asia Minor as well as the research, study and promotion of all manifestations of the

Hellenic Asia Minor Culture. For the implementation of these goals, the Smyrnaean Union:

1) publishes the scientific magazine

"Μικρασιατικά Χρονικά (Minor Asiatic Chronicles), where unpublished scientific studies of historical, folklore and linguistic interest are published,

2) periodically publishes the magazine

“Μικρασιατική Ηχώ” (Echo of Asia Minor), which is the journalistic organ of the Association,

3) publishes works of distinguished, spiritual people, originating mainly from Asia Minor, which highlight important aspects of Asia Mi-

The Smyrnaean Union has a rich photographic archive, documents and unique relics from the Greeks of Smyrna and the wider region.

Panorama of Smyrna. Smyrnean Union Archive.

Περιοδική έκδοση Μουσείο και Βιβλιοθήκη της Ευαγγελικής Σχολής. Βιβλιοθήκη Ενώσεως Σμυρναίων. Magazine Museum and Library of the Evangeliki School. Smyrnean Union Library

πων, που αναδεικνύουν σημαντικές πτυχές του μικρασιατικού Ελληνισμού, 4) διαθέτει Βιβλιοθήκη, η οποία περιλαμβάνει:

α. περίπου 4000 βιβλία, μεταξύ των οποίων 1000 και πλέον βιβλία και περιοδικά του 19ου και των αρχών του 20ού αι., τα οποία εκδόθηκαν κυρίως στη Σμύρνη,

β. φύλλα ελληνικών εφημερίδων που εκδίδονταν στη Σμύρνη, γ. επιστημονικές εκδόσεις φορέων που ασχολούνται με τη μελέτη του Ελληνισμού της καθ’ ημάς Ανατολής.

5) οργανώνει και συμμετέχει σε επιστημονικά συνέδρια, εκθέσεις, διαλέξεις και άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Η Ενωση διαθέτει πλουσιότατο φωτογραφικό αρχείο, έγγραφα και μοναδικά κειμήλια, τα οποία αποκαλύπτουν τις δραστηριότητες, τα επιτεύγματα αλλά και την αγωνία

των Ελλήνων της Σμύρνης και της ευρύτερης

περιοχής της κατά τους πέντε τουλάχιστον αιώνες της νεότερης ιστορίας.

Η Ενωση συμμετέχει στη Μεγάλη Έκθεση

για τα 100 χρόνια μνήμης της Μικρασια-

τικής Καταστροφής, που οργανώνουν το

Μουσείο Μπενάκη και το Κέντρο Μικρα-

σιατικών Σπουδών στο Μέγαρο Μπενάκη

της οδού Πειραιώς στην Αθήνα.

Για τις μέχρι σήμερα δραστηριότητές της η

Έγγραφο με σφραγίδες σμυρναϊκών σωματείων. Άφιξη του Βασιλιά Κωνσταντίνου

στη Σμύρνη, Μάιος 1921. Αρχείο Ενώσεως

Σμυρναίων. Document with stamps of Smyrna Unions. Arrival of King Constantine in Smyrna, May 1921. Smyrnean Union Archive.

Ένωση Σμυρναίων έχει τιμηθεί από:

1) Την Α.Θ.Π. τον Οικουμενικό Πατριάρχη

Αθηναγόρα διά Πατριαρχικού Πιττακίου της 22ας Σεπτεμβρίου 1952,

2) την Ακαδημία Αθηνών με Βραβείο (30 Δεκεμβρίου 1953) «διά το υπ’ αυτής εκδιδόμενον επιστημονικόν σύγγραμμα Μικρασιατικά Χρονικά, ων εξεδόθησαν ήδη πέντε τόμοι (1938-1952)»,

3) την «Εταιρείαν προς ενίσχυσιν των Ελληνικών Σπουδών» με το «Βραβείο Ζάππα» (1956),

4) την Ακαδημία Αθηνών με Αργυρό Μετάλλιο (30 Δεκεμβρίου 1996) «για τη σπουδαιότατη δράση της, με την οποία επέτυχε να συντηρεί, με άκρα ευλάβεια, κειμήλια του πολιτισμού της Σμύρνης».

Τα Γραφεία της Ενώσεως Σμυρναίων βρίσκονται στην Αθήνα, σε διαμέρισμα επί της οδού Σκουφά 71α (δωρεά του Σμυρναίου καθηγητή Μιχαήλ Αναστασιάδη), όπου φυλάσσεται και το ιστορικό-φωτογραφικό αρχείο. Σε ιδιόκτητο διαμέρισμα παραπλεύρως της πλατείας Καρύτση στεγάζεται η Βιβλιοθήκη και γίνονται οι περισσότερες από τις εκδηλώσεις-διαλέξεις.

nor Hellenism,

4) maintains a Library, which includes:

a. about 4000 books, including more than 1000 books and magazines from the 19th and early 20th centuries, which were published mainly in Smyrna,

b. Greek newspapers published in Smyrna,

c. scientific publications of institutions dealing with the study of Hellenism in the East.

5) organizes and participates to scientific conferences, exhibitions, lectures, and other cultural events.

The Union has a very rich photographic archive, documents, and unique relics, which reveal the activities and achievements, but also the concerns of the Greeks of Smyrna and its wider region during at least five centuries of modern history.

The Union participates to the Great Exhibition for the 100th anniversary of the Asia Minor Catastrophe, organized by the Benaki Museum and the Center for Asia Minor Studies at the Benaki Mansion in Piraeus St. in Athens. For its activities to date, the Smyrnaean Union has been honored by:

1) His Holy Holiness the Ecumenical Patriarch Athenagoras through the Patriarchal epistle of September 22, 1952,

2) the Academy of Athens with an Award (December 30, 1953) "for the scientific book Chronicles of Minor Asia published by the Smyrnaean Union, of which five volumes have already been published (1938-1952)".

3) the "Society for the Promotion of Greek Studies" with the "Zappa Award" (1956),

4) the Academy of Athens with a Silver Medal (December 30, 1996) "for its most important action, with which it succeeded in preserving, with extreme reverence, relics of the culture of Smyrna".

The Offices of the Smyrnaean Union are in

Athens, in an apartment at Skoufa St. No 71a (donated by Professor Michael Anastassiadis of Smyrna), where the historical-photographic archive is also kept. The Library is housed in a privately owned apartment next to Karytsi Square and most of the events-lectures take place there.

Δίσκος μουσικής από τη Σμύρνη. Συλλογή Ενώσεως Σμυρναίων. Music disc from Smyrna. Smyrna Union Collection.

Ένωση Σμυρναίων

Σκουφά 71Α & Μασσαλίας

106 80, Αθήνα ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

ΚΕΝΤΡΙΚΟΎ ΤΟΜΕΑ ΑΘΗΝ Ώ Ν

Smyrnaean Union

71 A Skoufa & Massalias str.

10680 Athens

REGION OF ATTICA

REGIONAL UNIT OF CENTRAL ATHENS

www.enosismyrneon.gr, info@enosismyrnaion.gr

Ιερός Πολύκαρπος. Θρησκευτικό περιοδι-

κό της Μητρόπολης Σμύρνης. Εκδιδόταν από τον εθνοῑερομάρτυρα Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομο. Βιβλιοθήκη Ενώσεως Σμυρναίων.

Ieros Polykarpos. Religious magazine of Metropolis of Smyrna. It was published by the martyr Metropolitan of Smyrna

Δημοτικό Θέατρο «Απόλλων»

Μια «ιταλική σκηνή» στην Πάτρα

Δημοτικό Θέατρο «Απόλλων» "Apollo" Municipal Theater

Στο νεοαναγεννησιακό κτίριο του

Ernst Ziller παρουσιάζονται κλασικά

και σύγχρονα έργα Ελλήνων και ξένων θεατρικών συγγραφέων.

Το Παρίσι αποκτά την όπερά του το

1860

Η Βαρκελώνη το 1862

Η Βιέννη και η Δρέσδη το 1869

Η Πάτρα το 1871

Το Παλέρμο το 1875

ο Δημοτικό Θέατρο «Απόλλων», έργο του Γερμανού αρχιτέκτονα Ernst Ziller, θεμελιώθηκε στις 11

Φεβρουαρίου 1871. Τα σχέδια του κτιρίου φυλάσσονται στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Πατρών. Ο Ziller, με επιρροές από τα ρεύματα του νεοκλασικισμού και του εκλεκτικισμού, σχεδιάζει ένα κτίριο νεοαναγεννησιακής τεχνοτροπίας, του οποίου η τελική σύνθεση χαρακτηρίζεται από απόλυτη αρμονία. Τα θέματα των διακοσμητικών στοιχείων, που διανθίζουν την πρόσοψη και το εσωτερικό του κτιρίου, είναι δανεισμένα από την αρχαιότητα.

Με αυτές τις επιρροές ο Ernst Ziller σχεδιάζει δίνοντας έμφαση στην πρόσοψη, με τις επάλληλες τοξοστοιχίες,

"Apollo" Municipal Theater

An "Italian scene" in Patras

In Ernst Ziller's neo-renaissance building, classical and contemporary stage plays by Greek and foreign playwrights are performed.

Paris acquires its opera house in 1860

Barcelona in 1862

Vienna and Dresden in 1869

Patras in 1871

Palermo in 1875

The "Apollo" Municipal Theater, work of the German architect Ernst Ziller, was founded on February 11, 1871.

The blueprints of the building are kept

in the Municipal Library of Patras. Ziller, influenced by the currents of neoclassicism and eclecticism, designed a building in neo-renaissance style, whose final composition is characterized by absolute harmony. The themes of the ornamental elements, which decorate the facade and the interior of the building, are borrowed from antiquity.

With these influences, Ernst Ziller designed the building with emphasis on the facade, with the overlapping arches, which attach to the building the special characteristics of his architectural style. For the painting of the balcony, he has

Δημοτικό Θέατρο «Απόλλων» "Apollo" Municipal Theater

• Δημοτικό Θέατρο «Απόλλων» •

Δημοτικό Θέατρο «Απόλλων» "Apollo" Municipal Theater

οι οποίες προσδίδουν στο κτίριο τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της αρχιτεκτονικής του γραφής. Για την επιζωγράφιση του εξώστη, επέλεξε θέματα μυθολογικού περιεχομένου. Το εσωτερικό του διαμορφώθηκε σύμφωνα με την αρχιτεκτονική διαβάθμιση

των θέσεων της ιταλικής σκηνής, με πλατεία, θεωρεία και εξώστη. Το έργο χρηματοδοτήθηκε από την αστική κοινωνία της Πάτρας, ενώ ο Δήμος συμμετείχε με ποσοστό 33,61%.

Το συνολικό κόστος κατασκευής ήταν

148.542 δραχμές. Η επιτροπή ανεγέρσεως αποτελείτο από τους: Θεόδωρο Αμβούργερ (πρόεδρο), Εδουάρδο Χάνκοκ, Θεμιστοκλή Γερούση, Δημήτριο Πατρινό, Κ. Λάππα και Α. Χρυσάνθη. Ανάμεσα στους 100 και πλέον χρηματοδότες ξεχωρίζουν ο δήμαρχος Πατρέων Γεώργιος Ρούφος, ο Γουσταύος Κλάους, ο Αμβούργερ, ο Λάγγουρας, οι αδερφοί Τριάντη, ο Παναγιώτης Γούναρης, ο Επαμεινώνδας Μάξιμος.

Η πρώτη παράσταση στο θέατρο «Απόλλων» δόθηκε στις 10 Οκτωβρίου 1872 με το μελόδραμα Un ballo in maschera (Χορός των μεταμφιεσμένων) του Βέρντι. Η υποδοχή του έργου

στην Πάτρα υπήρξε ενθουσιώδης λόγω

της οικονομικής ευρωστίας και της ευρωπαϊκής παιδείας των αστών της πόλης.

Με αφορμή τη συμπλήρωση 150 χρόνων από την πρώτη εκείνη παράσταση, το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Πάτρας σε συμπαραγωγή με την Εθνική Λυρική Σκηνή γιόρτασε τη σημαντική

αυτή επέτειο, με την παράσταση 150 χρόνια Απόλλων - Gala όπερας με την Εθνική Λυρική Σκηνή. Στο επετειακό

αυτό Gala παρουσιάστηκαν άριες και ντουέτα από διάσημες όπερες του ρεπερτορίου και τραγούδια. Επιγραμματικά, από το 1988, το θέατρο «Απόλλων» είναι η κεντρική σκηνή του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας, όπου παρουσιάζονται κλασικά και σύγχρονα έργα Ελλήνων και ξένων θεατρικών συγγραφέων.

Ώς δεύτερη, πειραματική σκηνή του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας λειτουργεί ο Εκπαιδευτικός Χώρος Μπάρρυ. Το 2016, με πρωτοβουλία του τότε καλλιτεχνικού

διευθυντή Κώστα Καζάκου, δημιουργήθηκε μία επιπλέον κινητή σκηνή, το Άρμα Θέσπιδος, το οποίο παρουσιάζει

σημαντικά έργα της παγκόσμιας δραματουργίας σε ιδρύματα, σε σχολεία και σε περιοχές που δεν διαθέτουν θεατρικές σκηνές.

chosen themes from the mythology. Its interior was shaped according to the architectural graduation of the seats of the Italian stage, with a square, galleries and a balcony. The project was financed by the society of Patras, while the Municipality participated with a percentage of 33.61%. The total construction cost amounted to 148,542 drachmas. The erection committee consisted of: Theodoros Ambourger (chairman), Eduardo Hancock, Themistocles Gerousis, Dimitrios Patrinos, K. Lappas and A. Chrysanthis. The mayor of Patreon Georgios Roufos, Gustavos Klaus, Ambourger, Langouras, the Trianti brothers, Panagiotis Gounaris, and Epaminondas Maximos stand out amongst the more than 100 financiers.

The first performance at the "Apollo" theater was given on October 10, 1872, with Verdi's melodrama Un ballo in maschera (Dance of the Masqueraders). The reception of this first stage play in Patras was enthusiastic due to the economic strength and the European education of the city's citizens.

On the occasion of the completion of 150 years since that first performance, the Municipal Regional Theater of Patras celebrated this important anniversary with the performance 150 years of Apollo - Opera Gala with the Greek National Opera, in a co-production with the Greek National Opera. At this anniversary Gala, arias, and duets from famous operas of the repertoire and songs were played. In short, since 1988, the "Apollo" theater has been the main stage for the Municipal Regional Theater of Patras (MU.RE.THE. of Patras), where classic and contem-

porary stage plays by Greek and foreign playwrights are performed. The Barry Educational Center is serving as a second, experimental stage for the MU.RE.THE. In 2016, under the initiative of the former artistic director Kostas Kazakos, an additional mobile stage, called Thespis’ Chariot, was created, which hosts important performances of international dramaturgy held in institutions, schools, and areas with lack of theatrical stages.

“Apollo” Municipal Theatre Square of King George A31 26221, Patra

REGION OF WESTERN GREECE REGIONAL UNIT OF ACHAIA

www.dipethepatras.gr/el/apollon/ theat-pat@otenet.gr

Δημοτικό Θέατρο «Απόλλων» "Apollo" Municipal Theater

• Μουσεία προορισμοί •

Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σερρών

Κυψέλη γνώσης και πολιτισμού

Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σερρών Central Public Library of Serres

Η συλλογή της Βιβλιοθήκης Σερρών αριθμεί πάνω από 100.000 τόμους

έντυπου και οπτικοακουστικού υλικού και εμπλουτίζεται συνεχώς.

Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη

Σερρών ιδρύθηκε το 1952 και

είναι από τις πρώτες δημόσιες βιβλιοθήκες στην Ελλάδα. Η αρχική συλλογή δημιουργήθηκε από δωρεές διαφόρων φορέων, όπως του Ύπουργείου Παιδείας, της Εθνικής Βιβλιοθήκης, του Γαλλικού Προξενείου, του Ύπουργείου Εξωτερικών, καθώς και μεμονωμένων δωρητών.

Αρχικά, η Βιβλιοθήκη φιλοξενήθηκε

σε ιδιωτικά κτίρια της πόλης. Σήμερα, ως Ν.Π.Δ.Δ., στεγάζεται σε ιδιόκτητο

κτίριο στο κέντρο των Σερρών. Σε πέντε ορόφους, με συνολική επιφάνεια

3.200 τ.μ., περιλαμβάνονται: αναγνωστήρια, βιβλιοστάσια ενηλίκων, τμήμα δανεισμού, τμήμα περιοδικών και εφημερίδων, Δημόσιο Κέντρο Πληροφόρησης, Παιδική Βιβλιοθήκη, εκθεσιακοί χώροι, αμφιθέατρο χωρητικότητας 250 θέσεων για εκδηλώσεις και προβολές ταινιών. Η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σερρών είναι μία από τις μεγαλύτερες

Central Public Library of Serres

Hive of knowledge and culture

The collection of the Library of Serres numbers over 100,000 volumes of printed and audio-visual material and is constantly being enriched.

The Central Public Library of Serres was founded in 1952 and it is one of the first public libraries in Greece. The initial collection was created by donations from various bodies, such as the Ministry of Education, the National Library, the French Consulate, the Ministry of Foreign Affairs, as well as from individual donors.

Initially, the Library was housed in private

buildings in the city. Today, as a Legal entity under public law, it is housed in a privately owned building in the center of Serres. On five floors, with a total area of 3,200 sq.m., it includes: reading rooms, the rooms with the library’s collections, a lending department, a magazine and newspaper department, the Public Information Center, a Children's Library, exhibition spaces, 250-seat auditorium for events and film screenings.

The Central Public Library of Serres is one of the largest libraries in the country, offering its services to more than 200,000 people living in the area of Serres. Its rich

Δανειστικό Τμήμα Ενηλίκων Lending Department

της χώρας, προσφέροντας τις υπηρεσίες της σε έναν πληθυσμό άνω των 200.000 κατοίκων. Η πλούσια συλλογή

της αριθμεί πάνω από 100.000 τόμους

έντυπου και οπτικοακουστικού υλικού, το οποίο εμπλουτίζεται συνεχώς. Μέ-

ρος της συλλογής έχει ψηφιοποιηθεί

και είναι διαθέσιμη στο ψηφιακό αποθετήριο.

Στον τρίτο όροφο φιλοξενούνται μόνι-

μα: α) το μουσικό αρχείο του Γιώργου Αγγειοπλάστη, με σπάνιο φωτογραφι-

κό και έντυπο υλικό από τη μουσική

ιστορία της πόλης, και β) το αρχείο της Yvonne Hunt, με υλικό από τη λαογραφική παράδοση του νομού Σερρών.

Για την καλύτερη εξυπηρέτηση των χρηστών, η Βιβλιοθήκη διαθέτει ψηφιακές και ηλεκτρονικές υπηρεσίες.

Στη νέα ιστοσελίδα είναι διαθέσιμος ο ηλεκτρονικός κατάλογος αναζήτησης βιβλίων OPAC, για εικονική περιήγηση ανά θέμα.

Η Βιβλιοθήκη, στο πλαίσιο του έργου «Ψηφιοποίηση Ύλικού Δημόσιων Βιβλιοθηκών», το οποίο υλοποίησε το Ύπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, ψηφιοποίησε ένα μεγάλο μέρος από το σπάνιο υλικό της, το οποίο είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα. Ύλοποιήθηκε πρόσφατα η ψηφιοποίηση του αρχείου των τοπικών εφημερίδων και το υλικό είναι διαθέσιμο στο ψηφιακό αποθετήριο.

«Το σεντούκι των e-στοριών»: συλλογή ψηφιακών αφηγήσεων από τους κατοί-

κους της περιοχής, με σκοπό τη διάσω-

ση της άγραφης τοπικής πολιτιστικής

Εκθεσιακός χώρος 4ου ορόφου Exhibition space (4th floor)

Αναγνωστήριο Reading room

Αμφιθέατρο Γιώργος Καφαντζής Giorgos Kafantzis’ Amphitheater

κληρονομιάς.

Ύπηρεσία παροχής αντιγράφων επιστημονικών άρθρων του HEAL-Link (Σύλλογος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών).

Η Βιβλιοθήκη έχει επίσης παρουσία

στα κοινωνικά δίκτυα Facebook και Twitter, καθώς και στο YouTube.

Στους χώρους της Βιβλιοθήκης πραγματοποιείται σειρά εκπαιδευτικών προγραμμάτων: Προγράμματα φιλαναγνωσίας, με τη συμμετοχή των σχολικών μονάδων καθώς και ενεργή συμμετοχή

στο Δίκτυο Ελληνικών Βιβλιοθηκών και στην καλοκαιρινή εκστρατεία ανάγνωσης και δημιουργικότητας της Εθνικής

Βιβλιοθήκης της Ελλάδος.

Επιπλέον έχει αναπτύξει εκδοτική δραστηριότητα που επικεντρώνεται σε βιβλία τοπικού περιεχομένου και ενδιαφέροντος.

Στις υπηρεσίες της Δημόσιας Βιβλιοθήκες Σερρών περιλαμβάνονται: Διαδανεισμός: Ύπηρεσία διαδανεισμού

έντυπου υλικού με άλλες βιβλιοθήκες. Δημόσιο Κέντρο Πληροφόρησης - WiFi: Ειδικά διαμορφωμένος χώρος στον δεύτερο όροφο, με δέκα ηλεκτρονικούς υπολογιστές, εκτυπωτή, σκάνερ και δωρεάν χρήση του διαδικτύου. Ύπηρεσίες προς τα Άτομα με Αναπηρίες (ΑμεΑ): Ειδικά εξοπλισμένος χώρος, στον δεύτερο όροφο. Κινητή Μονάδα: Μία σύγχρονη κινητή βιβλιοθήκη, που πραγματοποιεί επισκέψεις σε σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.

collection numbers over 100,000 titles of printed and audio-visual material, which is constantly being enriched. Part of the collection has been digitized and is available in the digital repository.

The third floor houses the following: a) the music archive of Giorgos Aggeioplastis, with rare photographic and printed material from the musical history of the city, and b) the archive of Yvonne Hunt, with material from the folklore tradition of the prefecture of Serres.

For the convenience of the visitors the Library provides several digital and electronic services:

• The online book search catalog OPAC is available on the new website, for virtual browsing by subject.

• The Library, as part of the project "Digitization of Public Library Material", which was implemented by the Ministry of National Education and Religious Affairs, digitized a large part of its rare material, which is available on the website.

• The digitization of the archives of local newspapers has recently been implemented and the material is available in the digital repository.

• "The chest of e-stories"; a collection of digital narratives from the inhabitants of the area, with the aim of saving the unwritten local cultural heritage.

• HEAL-Link (Association of Hellenic Academic Libraries), a service for providing copies of scientific articles.

•The library also has a presence on the social networks Facebook, Twitter, and YouTube.

A series of educational programs are held

on the premises of the library: Programs for promoting book reading, with the participation of school units as well as active participation to the Network of Greek Libraries and in the summer reading and creativity campaign of the National Library of Greece. In addition, it has developed a publishing activity that focuses on books of local content and interest. The services of the Central Public Library of Serres include:

Interlibrary loan: Interloan service of printed material with other libraries.

Public Information Center – WiFi: Specially designed space on the second floor, with ten computers, printer, scanner, and free internet use.

Services for People with Disabilities (PWD): Specially equipped area on the second floor.

Mobile Unit: A modern mobile library, which conducts visits in Primary and Secondary schools.

Central

www.serrelib.gr/

Παιδική βιβλιοθήκη Children's library

• Μουσεία προορισμοί •

Μεγάλη Λέσχη Καβάλας

Το κομψοτέχνημα της πόλης

Κωνσταντίνος Π. Παπακοσμάς πρώην Αντιπεριφερειάρχης Πολιτισμού

(Ο

Κωνσταντίνος Π. Παπακοσμάς καταγράφει τη νεότερη ιστορία της πόλης)

Μετά από 112 χρόνια, το εντυπωσιακό κτίριο της Λέσχης άνοιξε ξανά τις πύλες του για το κοινό.

Η«Μεγάλη Λέσχη» (στην οδό Κύπρου 12, στην Καβάλα) χτίστηκε

το 1909 από το σωματείο της Φιλοπτώχου Αδελφότητας Κυριών Καβάλας (Φ.Α.Κ.Κ.), για να στεγάσει τη Λέσχη της Ελληνικής Κοινότητας Καβάλας. Εγκαινιάστηκε στις 22 Μαΐου 1910.

Επειδή πίσω της είναι το κτίριο του «Παρθεναγωγείου» (το σημερινό 10ο Δημοτικό Σχολείο Καβάλας), η Λέσχη χτίστηκε

έτσι ώστε στο ύψος να μην καλύπτει τη

θέα του Παρθεναγωγείου από τον Νότο. Η 22α Μαΐου 1910 ήταν μια μεγάλη

ημέρα για την Καβάλα: το νεόδμητο εντυπωσιακό κτίριο της Φιλοπτώχου Αδελφότητας Κυριών, η «Μεγάλη Λέσχη», άνοιγε τις πύλες της δίπλα στο Μέγαρο Τόκου, δίπλα στην εντυπωσιακή κατοικία του καπνέμπορου Χέρτζοκ, ατενίζοντας το γαλάζιο του Αιγαίου. Την ίδια μέρα, παρά το άσχημο κλίμα της εποχής λόγω των εντάσεων του Ελληνικού Βασιλείου με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, πραγματοποιείται και ο μεγάλος ευεργετικός

Μεγάλη Λέσχη Καβάλας The Great Club of Kavala

The Great Club of Kavala

The elegant piece of art of the city

Konstantinos P.

Deputy

After 112 years, the impressive Club building has reopened its doors to the public.

The “Great Club” (at 12 Kyprou Street in Kavala) was built in 1909 by the association of the Ladies’ Sorority Philanthropy of Kavala, to house the Club of the Hellenic Community of Kavala. Because behind it there is the building of the “Girls’ School” (it housed until recently the 10th Primary School of Kavala), the Club was built such that its height did not cover the view to the Girls’

School from the South. The 22nd of May 1910 was a big day for Kavala; the impressive newly built house of the Ladies’ Sorority Philanthropy, the “Great Club”, opened its doors next to the Tokos’ mansion and the impressive residence of the tobacco merchant Herzog, gazing at the blue waters of the Aegean. On that same day, despite the awkward atmosphere of that time due to the tensions between the Greek Kingdom and the Ottoman Empire, the great charitable reception of the Sorority Philanthropy was held. The earnings were intended

Papakosmas former

Governor of Culture (Konstantinos P. Papakosmas chronicles the recent history of the city of Kavala)

Λέσχη Καβάλας The Great Club of Kavala

• Μεγάλη Λέσχη Καβάλας •

Μεγάλη Λέσχη Καβάλας The Great Club of Kavala

Αναγγελία του ετήσιου χορού της Μεγάλης Λέσχης στο τύπο Announcement of the annual dance of The Great Club to the press

Μεγάλη Λέσχη Καβάλας The Great Club of Kavala

χορός της Φιλοπτώχου. Τα έσοδα προορίζονταν για τη λειτουργία του Νοσοκομείου «Ευαγγελισμός».

Έχουν περάσει 112 χρόνια από τότε και

το εντυπωσιακό κτίριο άνοιξε ξανά τις πύλες του για τους πολίτες της Καβάλας και όχι μόνο. Από αρχιτεκτονικής απόψεως η

Μεγάλη Λέσχη αποτελεί ένα από τα εξαίρετα δείγματα αυστριακού μπαρόκ στην

Ευρώπη και μοναδικό στην Ελλάδα. Έχει χρώματα σε μελί και αυτοκρατορικό κόκκινο και σύμφωνα με την άποψη των ειδικών παραπέμπει σε αντίγραφο μέρους του Μεγάρου Μουσικής της Βιέννης.

Στη νεοκλασική μορφή του κτιρίου παρατηρούνται αρκετά στοιχεία της αρχαιοελληνικής παράδοσης (ψευδοκίονες, κιονόκρανα, διαζώματα κ.ά.). Το ισόγειο στέγαζε κάποια χρόνια την Τράπεζα Αθηνών. Το 1919 η Ιονική Τράπεζα το ανακαινίζει και εγκαθίσταται εκεί. Από το 1944 ως το 1956 χρησιμοποιείται και ως Στρατιωτική Λέσχη. Στη συνέχεια, λειτουργεί ως Λέσχη Συγκέντρωσης Πολιτών και φιλοξενεί τις μεγάλες εκδηλώσεις της πόλης. Στη μεγάλη αίθουσα γινόντουσαν οι σημαντικότερες μουσικές παραστάσεις

της πόλης, ρεσιτάλ πιάνου, προσκλήσεις

για τσάι και ποικίλες φιλανθρωπικές εκδηλώσεις. Από το 1983 μέχρι το 2003

το κτίριο φιλοξένησε τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Καβάλας.

Πριν δέκα χρόνια ξεκίνησε μια νέα πορεία για τον χώρο, με πρωτεργάτη τον

Δήμο Καβάλας και με το διαρκές ενδιαφέρον της Φιλοπτώχου Αδελφότητας

Κυριών, που είναι ο ιδιοκτήτης του κτιρίου και παραχώρησε τη Μεγάλη Λέσχη

στον Δήμο Καβάλας για 25 έτη. Συντάχθηκαν μελέτες και υποβλήθηκαν στην Περιφέρεια ώστε να ενταχθεί το έργο ανάπλασης στο χρηματοδοτικό εργαλείο

του ΕΣΠΑ. Η υλοποίηση του έργου προσέφερε στην τοπική κοινωνία ένα κτήριο - κόσμημα για πολλαπλές χρήσεις, με έμφαση ουσιαστικά στον Πολιτισμό.

Ύποσημείωση Οι σύγχρονες φωτογραφίες είναι της Ελένης Κοκκίνου. Οι φωτογραφίες αρχείου προέρχονται από το αρχείο του Κ. Παπακοσμά και το Αρχείο της πόλης της Καβάλας.

for the operation of the “Evangelismos” Hospital.112 years have passed since then and the impressive building reopened its gates for the citizens of Kavala, and not only for them. From an architectural point of view, the Great Club is an excellent example of Austrian Baroque in Europe and it is unique in Greece. It is painted in the colors of honey and imperial red, and according to the opinion of experts it resembles a part of the Opera House of Vienna.The neoclassical form of the building exhibits several elements of ancient Greek architecture (pseudo-columns, column capitals, tiers, etc.). For some years, the ground floor housed the Bank of Athens. In 1919 the Ionian Bank renovated it and took up residence there. From 1944 to 1956 it was also used as a Military Club. Afterwards, it functioned as a civic gathering club and hosted the city’s major events. In the great hall there were held the most important musical performances of the city, piano recitals, tea evenings and various charity events. From 1983 to 2003 the building housed the Municipal Library of Kavala.

Before ten years the reconstruction of the building began, with the Municipality of Kavala being the pioneer and under the constant support of the Ladies’ Sorority Philanthropy, which owns the Great Club and has ceded the building to the Municipality of Kavala for 25 years. Studies were drawn up and submitted to the Re-

gion in order to include the reconstruction in the financial programme of ESIF. The implementation of the project has offered the local community a jewel building for multiple uses, with essential emphasis attached to Culture.

Note

The contemporary photos are of Eleni Kokkinou. The archive photos come from the archive of K. Papakosmas and the archive of the city of Kavala.

«Μεγάλη Λέσχη» Καβάλας Κύπρου

Μεγάλη Λέσχη Καβάλας

The Great Club of Kavala

• Μουσεία προορισμοί •

Μουσείο Ιεράς Μητροπόλεως Μαρωνείας

Μεταβυζαντινοί θησαυροί

Γεώργιος Χρ. Τσιγάρας

Καθηγητής Ιστορίας της Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Τέχνης, Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας (Δ.Π.Θ.)

Στη συλλογή του Μουσείου φυλάσσονται φορητές εικόνες, λειτουργικά σκεύη και λειτουργικά βιβλία, που χρονολογούνται από τον 16ο μέχρι και τις αρχές του 20ού αιώνα.

ο Εκκλησιαστικό Μουσείο της

Ιεράς Μητροπόλεως Μαρωνείας

και Κομοτηνής βρίσκεται δίπλα

στο κέντρο του οικισμού της βυζαντι-

νής

περιόδου και στεγάζεται σε ένα

εμβληματικό και ιστορικό κτήριο που

ανοικοδομήθηκε τον 14ο αιώνα, τα

πρώτα χρόνια της κατάκτησης της πε-

ριοχής από τους Οθωμανούς. Πρόκει-

ται για ένα στέρεο πέτρινο κτίσμα σε σχήμα αντεστραμμένου Τ, που αποτελείται από δύο θολωτές αίθουσες, έχοντας στη μέση ανοικτό, επίσης θολωτό, χώρο. Οι αίθουσες έχουν μικρές εισόδους και μικρά παράθυρα. Έχει δε υποστηριχθεί ότι το κτήριο αυτό κτίστηκε ενσωματώνοντας την τοιχοποιία του χριστιανικού ναού της Αγίας Σοφίας, μετοχίου της αγιορείτικης μονής Σίμωνος Πέτρας. Το οικοδόμημα είναι σε πολύ καλή κατάσταση, αφού αναστηλώθηκε το διάστημα 1992-1999, ενώ και σήμερα αναστηλώνεται με ευθύνη και συνερ-

Εκκλησιαστικό

Άποψη του κεντρικού ανοικτού θολωτού χώρου. View of the central open vaulted space.

Ecclesiastical Museum of the Holy Metropolis of Maroneia and Komotini

Post-Byzantine treasures

Georgios Ch. Tsigaras Professor of History of Byzantine and Post-Byzantine Art, Department of History and Ethnology (D.U.Th.)

Portable icons, liturgical utensils and liturgical books dating from the 16th to the beginning of the 20th century are kept in the Museum's collection.

The Ecclesiastical Museum of the Holy Metropolis of Maroneia and Komotini is located next to the center of the settlement of the Byzantine period and is housed in an emblematic and historical building that was rebuilt in the 14th century, the first years of the conquest of the area by the Ottomans. It is a solid stone building in the shape of an inverted T, consisting of two vaulted

rooms, with an open, also vaulted, space in the middle. The rooms have small entrances and small windows. It has been argued that this building was built incorporating the masonry of the Christian church of Agia Sophia, a share of the Simonos Petra agioritic(??) monastery. The building is in very good condition, having been restored between 19921999, while it is still being restored today with the responsibility and cooperation of the Diocese of Maroneia and Komotini and the Archaeological Service. At the same time, in the study that has been submitted and is being carried out with

Άποψη του μνημείου και του αύλειου χώρου από τα βορειοδυτικά. View of the monument and the courtyard from the northwest.

• Εκκλησιαστικό Μουσείο Ιεράς Μητροπόλεως Μαρωνείας και Κομοτηνής •

Μερική άποψη του εσωτερικού

της Αίθουσας Β΄ του Εκκλησιαστικού Μουσείου Κομοτηνής.

Partial view of the interior of the Hall II of the Ecclesiastical Museum of Komotini.

Μερική άποψη του εσωτερικού

της Αίθουσας Β΄ κτηρίου του Εκκλησιαστικού Μουσείου Κομοτηνής. Partial view of the interior of the Hall II of the Ecclesiastical Museum of Komotini.

Μερική άποψη του εσωτερικού

της Αίθουσας Β΄ του Εκκλησιαστικού Μουσείου Κομοτηνής.

Partial view of the interior of the Hall II of the Ecclesiastical Museum of Komotini.

γασία της Μητροπόλεως Μαρωνείας και Κομοτηνής και της Αρχαιολογικής Ύπηρεσίας. Ταυτόχρονα, στη μελέτη που έχει υποβληθεί και εκτελείται με τη χρηματοδότηση προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει προβλεφθεί, εκτός από τη συντήρηση των εκθεμάτων, και συστηματική μουσειολογική μελέτη στην οποία προβλέπεται η εγκατάσταση σύγχρονου συστήματος κλιματισμού των αιθουσών και τελειοποιημένων μεθόδων ασφαλείας και φύλαξης του χώρου, τόσο του κτηρίου όσο και των εκθεμάτων.

Στη συλλογή του Μουσείου φυλάσσονται 150 φορητές εικόνες, λειτουργικά σκεύη και λειτουργικά βιβλία, που χρονολογούνται από τον 16ο μέχρι και τις αρχές του 20ού αιώνα, τα οποία συγκεντρώθηκαν στα χρόνια του Μητροπολίτη Μαρωνείας και Κομοτηνής Τιμοθέου Ματθαιάκη (1954-1974). Τα εκθέματα συγκροτούν ένα πανόραμα των τάσεων και των καλλιτεχνικών ρευμάτων τής μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 αποκαλούμενης μεταβυζαντινής τέχνης. Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον των εκθεμάτων εντοπίζεται στο γεγονός πρώτον ότι είναι έργα ντόπιων θρακιώτικων καλλιτεχνικών εργαστηρίων και δεύτερον ότι στην πλειονότητά

Μερική άποψη του μνημείου και του αύλειου χώρου. Partial view of the monument and the courtyard.

τους αποτελούν προσφυγικά κειμήλια, τα οποία μετέφεραν μετά το 1922 οι Έλληνες πρόσφυγες στη νέα τους πατρίδα, προερχόμενοι από τη Μικρά Ασία, τον Πόντο, την Ανατολική Θράκη (σημερινή Τουρκία) και τη Βόρεια Θράκη (σημερινή Βουλγαρία).

Στο Εκκλησιαστικό Μουσείο της Κομοτηνής διασώζονται και εκτίθενται έργα τέχνης καλλιτεχνικών εργαστηρίων άγνωστων στη μέχρι σήμερα επιστημονική έρευνα και για τον λόγο αυτό

η σημασία του είναι προφανής για την ιστορία της μεταβυζαντινής τέχνης.

Η λειτουργία του Εκκλησιαστικού Μουσείου συμβάλλει στη γνώση της τοπικής ιστορίας ενώ ταυτόχρονα αυτό αποτελεί τόπο όπου διασώζεται και διαμορφώνεται το πολιτιστικό πρόσωπο

της περιοχής. Επίσης, το Μουσείο αυτό είναι μοναδικό στην περιοχή, γιατί η λειτουργία του έχει και εκπαιδευτική

σημασία, αφού στους χώρους και στα εκθέματά του εκπαιδεύονται οι φοιτητές του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου

Θράκης, πραγματοποιώντας πρακτικές ασκήσεις στο μάθημα της ιστορίας της βυζαντινής και μεταβυζαντινής τέχνης

που διδάσκεται στο Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του Πανεπιστημίου.

the funding of a program of the European Union, in addition to the maintenance of the exhibits, a systematic museological study has been planned in which the installation of a modern air conditioning system for the rooms and perfected methods of security and guarding of the area is foreseen, of both the building and the exhibits.

The Museum's collection houses 150 portable icons, liturgical utensils and liturgical books, dating from the 16th to the beginning of the 20th century, which were collected during the years of the Metropolitan of Maroneia and Komotini, Timotheus Matthaiakis (1954-1974). The exhibits constitute a panorama of the trends and artistic currents of so-called post-Byzantine art after the fall of Constantinople in 1453. The special interest of the exhibits is found in the fact, firstly, that they are works of local Thracian artistic workshops and secondly, that the majority of them are refugee heirlooms, which after 1922 the Greek refugees brought to their new homeland, coming from Asia Minor, Pontus, Eastern Thrace (modern Turkey) and Northern Thrace (modern Bulgaria).

In the Ecclesiastical Museum of Komotini, works of art from artistic workshops unknown to scientific research are preserved and exhibited, and for this reason its importance is obvious for the history of post-Byzantine art.

The operation of the Ecclesiastical Mu-

seum contributes to the knowledge of local history while at the same time it is a place where the cultural face of the region is preserved and shaped. Also, this Museum is unique in the region, because its operation also has educational significance, since in its spaces and exhibits the students of the Democritus University of Thrace are trained, carrying out practical exercises in the course of the history of Byzantine and post-Byzantine art, which is taught in the Department of History and Ethnology of the University.

Εκκλησιαστικό Μουσείο

Ιεράς Μητροπόλεως

Μαρωνείας και Κομοτηνής

Ξενοφώντος 8

Κομοτηνή 69100

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚ Η ΕΝ ΟΤΗΤΑ ΡΟΔ Ο ΠΗΣ

Ecclesiastical Museum of the Holy Bishopry of Maroneia and Komotini

8, Xenofontos str.

Komotini 69100

REGION OF EASTERN MACEDONIA AND THRACE

REGIONAL UNIT OF RODOPI

odysseus.culture.gr

Μερική άποψη του εσωτερικού της Αίθουσας Α΄ του Εκκλησιαστικού Μουσείου Κομοτηνής. Partial view of the interior of the Hall I of the Ecclesiastical Museum of Komotini.

Ημέρες Τέχνης

Τάσος Μισούρας Sissi’s Art Room sissi@sissisartroom.gr

Κωστής Βελώνης 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης Info@2023eleusis.eu

Στεφανία Τσουπάκη Days of Art in Greece info@daysart.gr

Ειρήνη Παγώνη Days of Art in Greece info@daysart.gr

Πηνελόπη Δάλλη Penelope Dallis Gallerie penelope.dallis@gmail.com

Francesco Moretti Days of Art in Greece info@daysart.gr

Βασίλειος Παπαγεωργίου Days of Art in Greece info@daysart.gr

Σπύρος Κουρσάρης Days of Art in Greece info@daysart.gr

Δέσποινα Μαρία Λογίδου Days of Art in Greece info@daysart.gr

Κωνσταντίνος Τσιτσίγκος Days of Art in Greece info@daysart.gr

Μαρίτσα Τραυλού Maritsa Travlos • Ceramics & Sculpture info@maritsatravlos.com

Νικόλας Κυριάκου Days of Art in Greece info@daysart.gr

Χρήστος Γαρουφαλής Δημοτική Πινακοθήκη Αγρινίου pinakothiki@agrinio.gr

Ρούλη Μπούα Days of Art in Greece info@daysart.gr

Αντώνης Αντωνίου Days of Art in Greece info@daysart.gr

Γιάννης Καμίνης Days of Art in Greece info@daysart.gr

Βασίλης Ντίνας (nasDi) Ορθόδοξος Ακαδημία Κρήτης oac@oac.gr

Μαρία Ζησοπούλου – MAZi Braggart Gallery info@braggart.gr

Τάσος Μαντζαβίνος Μουσείο Λοβέρδου loverdosmuseum@culture.gr

Μιχάλης Μανουσάκης Αίθουσα Τέχνης Έκφραση info@ekfrasi-art.gr

Days of Art

Tasos Misouras

Sissi’s Art Room sissi@sissisartroom.gr

Kostis Velonis 2023 Eleusis European Capital of Culture Info@2023eleusis.eu

Stefania Tsoupaki Days of Art in Greece info@daysart.gr

Eirini Pagoni Days of Art in Greece info@daysart.gr

Penelope Dallis Penelope Dallis Gallerie penelope.dallis@gmail.com

Francesco Moretti

Days of Art in Greece info@daysart.gr

Vasileios Papageorgiou

Days of Art in Greece info@daysart.gr

Spyros Koursaris

Days of Art in Greece info@daysart.gr

Despoina Maria Logidou

Days of Art in Greece info@daysart.gr

Konstantinos Tsitsigos

Days of Art in Greece info@daysart.gr

Maritsa Travlos

Maritsa Travlos - Ceramics & Sculpture info@maritsatravlos.com

Nikolas Kyriakou

Days of Art in Greece info@daysart.gr

Christos Garoufalis Municipal Gallery of Agrinio pinakothiki@agrinio.gr

Rouli Boua

Days of Art in Greece info@daysart.gr

Antonis Antoniou Days of Art in Greece info@daysart.gr

Yiannis Kaminis Days of Art in Greece info@daysart.gr

Vasilis Dinas (nasDi) Orthodox Academy of Crete oac@oac.gr

Μαρία Ζησοπούλου – MAZi Braggart Gallery info@braggart.gr

Tasos Mantzavinos Loverdos Museum loverdosmuseum@culture.gr

Michalis Manousakis Art Space Ekfrasi info@ekfrasi-art.gr

The texts of the critics were provided to Days of Art in Greece by the institutions that proposed the artists.

Άτιτλο ακρυλικά σε καμβά, 102 x 266 εκ. Untitled acrylic on canvas, 102 x 266 cm.

Τάσος Μισούρας Ζωγράφος

Οι οικείες, συνήθως γυναικείες μορφές με τα μεγάλα πρόσωπα εμφανίζονται μέσα από ένα χαοτικό σύμπαν. Αυτό το χάος είναι άλλοτε ένα ζωγραφικό χάος, κοντά αλλά και μακριά τόσο από την αφαίρεση όσο και από την αναπαράσταση, και άλλοτε ένα αρχιτεκτονικό χάος σαν οι μορφές να βγαίνουν από ένα ισοπεδωμένο τοπίο, μια μεταπυρηνική καταστροφή, ένα πολικό κρύο. Ο Μισούρας είναι μια εξαιρετικά ιδιόμορφη καλλιτεχνική περίπτωση, γεμάτη με Ετεροτοπίες και ίσως Ετεροχρονίες. Στη ζωγραφική του κυριαρχεί ο ανθρωποκεντρισμός, σε τέτοιο βαθμό που σπάνια τον συναντάμε σε καλλιτέχνες της γενιάς του.

Θανάσης Μουτσόπουλος

Ο Θανάσης Μουτσόπουλος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης και της Θεωρίας του Πολιτισμού και Αρχιτέκτων Μηχανικός. Έχει επιμεληθεί εικαστικές εκδόσεις και έχει οργανώσει αρχιτεκτονικές και εικαστικές εκθέσεις.

Tasos Misouras Painter

The intimate, usually female figures with the large faces appear through a chaotic universe. This chaos is sometimes a painterly chaos, close but also far from, both, abstraction and depiction, and sometimes an architectural chaos as if the figures emerge from a leveled landscape, a post-nuclear disaster, a polar cold. Misouras is an extremely peculiar example of an artist, full of Heterotopias and perhaps Heterochronies. His painting is dominated by anthropocentrism, to such an extent that we rarely find it in artists of his generation.

Thanasis Moutsopoulos

Thanasis Moutsopoulos is Assistant Professor of Art History and Theory of Culture, as well as an Architectural Engineer. He is editor of art publications and organizer of architectural and art exhibitions.

Οι μηροί της Δήμητρας (Μυστήριο 22, Στάχυα πέφτουν

σε τσιμεντένια δάπεδα) Μικτά υλικά, 2.5 x 8.2 x 11μ., 2022, (@Panos Kokkinias, 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης)

Thigh of Demeter (Mystery 22, Cobs falling on concrete floors) Mixed media, 2.5 x 8.2 x 11m, 2022 (@Panos Kokkinias, 2023, Eleusis European Capital of Culture)

Kostis Velonis

Visual artist

Η μνημειακή γλυπτική εγκατάσταση του Κωστή Βελώνη «Μυστήριο 22, Στάχυα πέφτουν σε τσιμεντένια δάπεδα» διαθέτει στοιχεία που χαρακτηρίζουν το ευρύτερο, πολυσχιδές έργο του καλλιτέχνη, όπως τη συνύπαρξη του οργανικού με το ανόργανο και η φιλοσοφική ενατένιση του βίου μέσα από τους πολιτισμικούς

κώδικες της γεωμετρίας και του μοντερνισμού. Η πολυεπίπεδη κα-

τασκευή από έμβια ύλη παίρνει τη μορφή ενός ερωτικού θηλυκού «βωμού», ενός αρχέτυπου οικοδομήματος με οικολογικές προεκτάσεις. Ένας κόσμος ονείρων, ένας υπαρξιακός εναγκαλισμός μύθων και φυσικών φαινομένων φέρνει τη γη στον ουρανό.

Μαργαρίτα Καταγά

Η Μαργαρίτα Καταγά είναι Ιστορικός Τέχνης.

Kostis Veloni's monumental sculptural installation Mystery 22, Cobs falling on concrete floors features elements that characterize the artist's broader, multifaceted work such as the coexistence of the organic with the inorganic and the philosophical contemplation of life through the cultural codes of geometry and modernism. The multi-level construction made of living matter takes the form of an erotic feminine "altar", of an archetypal building with ecological extensions. A world of dreams, an existential embrace of myth and natural phenomena brings earth to heaven.

Margarita Kataga

Margarita Kataga is an Art Historian

Οι φωτογραφίες της Στεφανίας Τσουπάκη δημιουργούν την αίσθηση της εξερεύνησης, της πάλης και της αναζήτησης μιας αλήθειας. Συνήθως εκφράζονται με τρόπο αλληγορικό. Μέσα απ' την ευαίσθητη παρατήρησή της σημειώνει καταστάσεις, χειρονομίες, στιγμιότυπα που προκαλούν την απορία στο θεατή, ο οποίος τελικά οδηγείται σε βαθύτερες σκέψεις και αποκωδικοποιήσεις. Τα φωτογραφικά θέματα και τα είδη φωτογραφίας με τα οποία επιλέγει να εκφραστεί είναι πολυποίκιλα χωρίς να δίνει έμφαση σε κάποιο συγκεκριμένο. Οι επιλογές της βασίζονται στο «τι είναι αυτό που με συν-κινεί;» και πώς αυτή η συν-κίνηση θα εκφραστεί ουσιαστικά και αποτελεσματικά.

Αλέξανδρος Βούτσας

Ο Αλέξανδρος Βούτσας διδάσκει φωτογραφία στην Α.Σ.Κ.Τ. Αθηνών, επιμελείται φωτογραφικές εκθέσεις και είναι επικεφαλής της ομάδας τέχνης Meta-frastes. Έχει πραγματοποιήσει τρεις ατομικές εκθέσεις κι έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές.

Stefania Tsoupaki Photographer

Stefania Tsoupaki's photographs create the feeling of exploration, struggle, and the search for a truth. They are usually expressed in an allegorical way. Through her sensitive observations she captures situations, gestures and moments that cause the viewers to wonder, but ultimately leading them to deeper thoughts and decoding. The photographic subjects and the types of photography with which she chooses to express herself are diverse, without emphasizing a particular one. Her choices are based on the question "what is it that co-motivates me?" and how this co-motivation will be effectively and efficiently expressed.

Alexandros Voutsas

Alexandros Voutsas teaches photography at the School of Fine Arts of Athens; he curates photography exhibitions, and he is the head of the “Meta-frastes” Art group.

He has held three individual and has participated to many group exhibitions.

Στεφανία Τσουπάκη Φωτογράφος

Χωρίς τίτλο Untitled

Η Ειρήνη Παγώνη εμπνέεται από την ιστορία και τον πολιτισμό της πατρίδας της, όπου γεφυρώνει την Αρχαιότητα με τις παραδόσεις της Πρωτοπορίας. Χέρια επινοητικά-επιδέξια. Τηρεί σχολαστικά τα εφευρήματα τής Τεχνολογικής επιστήμης, ταυτόχρονα με την αποκωδικοποίηση αρχέγονων εικόνων. Μία εργασία απόλυτα προσωπική, με εικαστικά επεξεργασμένες μεταλλικές-αλουμινίου ύλες, με βαθειές, απόμακρες ανταύγειες, καθαρών μονοχρωματικών γεωμετρικών φορμών. Το αλουμίνιο, το κύριο μέσον της, είναι η ουσία του φωτός, ως αντίθεση με το σκοτάδι. Είναι η μεταφορά της εποχής μας, ενάντια στην εποχή του χαλκού. Το αποτέλεσμα θυμίζει pixels και fractals. Μαζί είναι μια ενιαία εικόνα, όπως και εμείς, οι άνθρωποι δημιουργούμε μια εικόνα της Ζωής, όπου «Έν το Πάν».

Julia Sysalova

Η Julia Sysalova είναι επιμελήτρια τέχνης, μέλος της AICA, αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Μεσογειακής Κουλτούρας.

Eirini Pagoni Visual Artist

Eirini Pagoni is inspired by the history and the culture of her homeland, where she bridges Antiquity with the traditions of Avant-garde. Hands which are ingenious and skilful. She complies strictly with the inventions of the Technological sciences, and at the same time with the decodification of primordial images. This is a work of an absolutely personal nature, which uses visually elaborated metal-aluminium materials, profound tinges of clear monochrome geometrical forms. Aluminum, being her main medium, is the essence of light, as a contrast to darkness. It is also the fragile metal, the metaphor of our time, against the ancient copper epoch. The result reminds of pixels and fractals.United, they create an image, just like us, people, we create Life, where “One is All”.

Julia Sysalova

Julia Sysalova is Art Curator, AICA Member, Vice President of the Mediterranean Culture

Ειρήνη Παγώνη Εικαστικός

Τα πρόσφατα έργα της Πηνελόπης Δάλλη συνδυάζουν την συνθετική ικανότητα με στοιχεία ελεύθερης έκφρασης που υπερβαίνουν τους όποιους τυπικούς κανόνες. Ο αυστηρός καθορισμός των ορθογώνιων σχημάτων, οι καθετότητες που κατανέμουν τον χώρο, αλλά και οι χειρονομιακές φόρμες, διαμορφώνουν ένα ισορροπημένο και αρμονικό παιχνίδι που γεννά την ποιητική της εικόνα. Με δυνατό χρώμα που σπάει σε τονικότητες και αποχρώσεις, αποδίδει στη σύνθεσή της ρυθμό και μουσικότητα! Αταξία και τάξη εναλλάσσονται αξιοποιώντας κάθε πιθανό ή τυχαίο εύρημα. Το τελικό συνολικό αποτέλεσμα στην απλότητά του κρύβει τη δύναμη της ιδέας και της άρτιας αποτύπωσής της.

Βασίλης Βαφειάδης

Ο Βασίλης Βαφειάδης είναι εικαστικός υπεύθυνος του Εικαστικού Χώρου «Αρμός» Σερρών, πρώην Διευθυντής Πολιτισμού Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Σερρών, πρώην Διευθυντής Δημοτικής και Νομαρχιακής Επιχείρησης Πολιτισμού Σερρών.

Tractatus Logico ακρυλικά σε καμβά, 104 x142 εκ., 2020

Tractatus Logico acrylics on canvas, 104 x142 cm., 2020

Penelope Dallis Visual Artist

Penelope Dallis' recent works combine the compositional ability with the elements of free expression that go beyond any formal rules. The strict definition of the rectangular shapes, the verticals that divide the space, but also the gestural forms, synthesize a balanced and harmonious play that gives birth to her poetic image. With a strong color that breaks into tones and shades, and gives to her compositions rhythm and musicality! Chaos and order are alternated by making good use of every possible or random find. The final overall result in its simplicity hides the power of the idea and its perfect depiction.

Vassilis Vafiadis

Vassilis Vafiadis is the artistic director of the Art Space "ARMOS" in Serres, former Director of Culture of the Prefecture of Serres, former Director of the Municipal and Prefecture Culture Enterprise of Serres.

Πηνελόπη Δάλλη Εικαστικός

Cigno

43 x19 x 45, ξύλο, 2018, (επηρεασμένο από κινέζικο παζλ tangram)

Cigno 43χ19χ45, wood, 2018, (influenced by Chinese puzzle tangram)

Francesco Moretti

O Francesco Moretti έχει ένα μεγάλο εύρος καλλιτεχνικής

δουλειάς, χαρακτική, ζωγραφική, τέχνη στον δημόσιο χώρο και

γλυπτά, που επηρεάζεται από διαφορετικά πολιτισμικά στοιχεία.

Άλλοτε με χαρακτήρα παιγνιώδη ενώ άλλες φορές με οξυδέρκεια

σχολιάζει βαθιά κοινωνικά, οικονομικά και επίκαιρα θέματα. Η

θεματολογία του αντλείται από θέματα πολιτικά, την καθημερινή ζωή και το περιβάλλον. Τα ανθρωπομορφικά στοιχεία στα ζώα είναι μια σειρά έργων που σχολιάζει τον άνθρωπο, τις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά του μέσα στη δαιδαλώδη σύνθετη εξέλιξη του κοινωνικού και αστικού ιστού στη διαρκή πάλη για επιβίωση, εξουσία και διεκδίκηση με διάφορα μέσα.

Εύα Κέκου

Η Δρ Εύα Κέκου είναι ιστορικός της Τέχνης και ανεξάρτητη επιμελήτρια εκθέσεων.

Francesco Moretti Visual Artist

The work of Francesco Moretti spans a wide range of art forms; engraving, painting, art in public space, and sculpturing, influenced by diverse cultural elements. Sometimes with a playful character, while other times with perceptiveness, he comments on deep social, economic, and topical issues. He draws his subjects from the spheres of politics, of everyday’s life, and of the environment. Anthropomorphic elements in animals are a series of works that comment on humans, their qualities, and characteristics within the complex composite evolution of the social and urban fabric in the constant struggle for survival, power and assertion through various means.

Eva Kekou

Dr. Eva Kekou is an art historian and independent exhibition curator

Πόλεμος

ξύλο σανίδα και κομμάτια

ξύλου, καύση, Ύ: 40 x Π: 60 x Β: 8 εκ., 2016

War wood plank and wood pieces, burning, H: 40 χ W: 60 χ D: 8 cm, 2016

Βασίλειος Παπαγεωργίου Ζωγράφος

Πανανθρώπινη και ζωτική φαντάζει η εικαστική οπτική του «βλέμματος» του ζωγράφου Βασίλειου Παπαγεωργίου.

Στις εννοιολογικές συνθέσεις του καλλιτέχνη, ανάγλυφες μορφές, κρατήρες, αγγεία, ξύλινες κούκλες, σκιές αντικειμένων καθώς και έμβια όντα μοιάζουν να συναντώνται σε έναν «άχρονο» κόσμο. Στον κόσμο του υποκειμενισμού και της φαντασίας του θεατή.

Το λευκό χαρτί, τα αντικείμενα, ο πηλός, τα σκοινιά, τα βουλοκέρια, το μελάνι, η άμμος φαντάζουν ότι αμφισβητούν εκ πρώτης - μέσω της ιδιότυπης συνύπαρξής τους- τις παραδοσιακές αξίες της απεικόνισης. Όμως η μινιμαλιστική λιτότητα των συσχετισμών εντείνει τελικά τη δύναμη της σύνθεσης και της ζωγραφικής χειρονομίας.

Καταγά Η Μαργαρίτα Καταγά είναι Ιστορικός Τέχνης.

Vasileios Papageorgiou Painter

The visual perspective of the "gaze" of the painter Vasileios Papageorgiou appears to be universal and vital.

In the artist's conceptual compositions, relief forms, pottery vessels, vases, wooden dolls, shadows of objects as well as living beings seem to meet in a 'timeless' world, in the world of subjectivity and the observer's imagination.

The white paper, the objects, the clay, the ropes, the sealing waxes, the ink, the sand, all these artifacts at first glance seemthrough their idiosyncratic coexistence - to dispute the traditional values of visual art. But the minimalistic austerity of associations ultimately intensifies the power of composition and painterly gesture.

Margarita Kataga

Margarita Kataga is an Art Historian

Θάλασσα ζωγραφική σε μουσαμά, 65 x 65 εκ., 2015

Sea painting on canvas, 65 χ 65 cm., 2015

Spyros Koursaris

Painter

Ο Σπύρος Κουρσάρης επικεντρώνεται ουσιαστικά στους τρόπους δόμησης και σύνθεσης της κάθε εικόνας του, καθώς ο στοχασμός του είναι σε κάθε περίπτωση αφαιρετικός. Οι μορφές του λειτουργούν στο εικαστικό πεδίο, διαλεκτικά και αντιστικτικά. Παράλληλα, τα μορφικά του στοιχεία επιφορτίζονται μέσα από τη σύνθεση να μεταφέρουν εντάσεις και υφέσεις, πυκνότητες κι αραιώσεις, που αφορούν το χώρο και τη δυναμική του, όπως επίσης τις ιδιαιτερότητες του φωτός, τις σημασίες των μεγεθών, αλλά και των αποστάσεων, χωρίς να διασπούν την μορφολογία και την κάθε ιδιαίτερη ατμόσφαιρα.

Αθηνά Σχινά

Η Αθηνά Σχινά είναι Ιστορικός Τέχνης και Θεωρίας του Πολιτισμού.

Spyros Koursaris basically focuses on the ways of structuring and composing each of his images, as his thought is in every case substractive. The forms that he creates act in the visual field, dialectically and anti-punctually. At the same time, his formal elements are charged through the composition to convey intensities and relaxations, densities and dilutions, concerning the space and its dynamics, as well as the peculiarities of light, the meanings of sizes, but also of distances, without breaking up the morphology and each particular atmosphere.

Athena Schina

Athena Schina is an Art and Cultural Theory Historian

Σπύρος Κουρσάρης Ζωγράφος

Η Δέσποινα Μαρία Λογίδου αναπτύσσει την εικαστική εργασία της επιχειρώντας να αποτυπώσει την πρωτόλεια, πυρηνική δομή της ενσαρκωμένης υλικής διάστασης του ανθρώπου που αποζητά να συναντήσει το υπερβατικό της άυλο, ως άλλον εαυτό της ίδιας πηγής που έχει προέλευσή της το θεϊκό, το ύψιστο και ανυπέρβλητο. Με βατήρα της το πέταγμα στους άτακτους μηχανισμούς του υποσυνειδήτου, με τόλμη, ελευθερία και αυθεντικότητα, αξιοποιώντας ως εκφραστικό μέσο τις αρετές του αφηρημένου εξπρεσιονισμού δημιουργεί συνθέσεις αποτελούμενες από μορφικά στοιχεία - σημεία, άλλοτε αφαιρετικά, κι άλλοτε ρεαλιστικά και αναγνωρίσιμα, τα οποία ερμηνεύονται, είτε μεμονωμένα, είτε συνδυαστικά, καθώς ο ρόλος τους έχει συμβολικό χαρακτήρα και πραγματεύονται έννοιες όπως: το «εγώ», το «εμείς», το «εσώτερο», «το καθολικό» και «πανανθρώπινο».

Νικολένα Καλαϊτζάκη Η Νικολένα Καλαϊτζάκη είναι Ιστορικός της Τέχνης, Επιμελήτρια Εκθέσεων, Δημοσιογράφος και Μέλος της AICA Ελλάδος.

Ονειρικό ακρυλικά σε καμβά, 60 x 90 εκ., 2017

Dreamy acrylic on canvas, 60 x 90 cm., 2017

Despoina Maria Logidou

Visual artist

Despoina Maria Logidou develops her visual work by attempting to capture the juvenilia, nuclear structure of the embodied material dimension of man who seeks to meet her transcendent immateriality, as an alternate self of the same source whose origin is the divine, the supreme, the insuperable. With starting point the flight into the disordered mechanisms of the subconscious, with boldness, freedom and authenticity, utilizing as an expressional means the virtues of abstract expressionism, she creates compositions consisting of form elements - marks, sometimes abstract, sometimes realistic and recognizable, which are interpreted, either individually, or combinatorially, as their role is symbolic and they deal with concepts such as: "Me", "we", "the innermost", "the universal" and "the all-human".

Nikolena Kalaitzaki

Nikolena Kalaitzaki is an Art Historian, Exhibition Curator, Journalist and Member of AICA Greece.

Δέσποινα Μαρία Λογίδου Εικαστικός

The Journey VII μελάνι σε πάπυρο, 80 x 60 εκ.

Journey VII ink on papyrus χ cm.

Konstantinos Tsitsigos Painter

Οι ανθρώπινες σχέσεις, η σχέση με τον εαυτό, η αέναη εσωτερική

πάλη, είναι θέματα που απασχολούν στην τέχνη του τον Κωνσταντίνο Τσιτσίγκο. Με σπουδές στην βυζαντινή ζωγραφική και την διαχείριση κειμηλίων, το έργο του διαπνέεται από εσωτερικότητα ενώ διαφαίνεται και η επαφή με το πνευματικό στοιχείο μετουσιωμένο σε μοντέρνα γραφή. Άλλοτε πιο αφαιρετικός και άλλοτε με την μορφή να δηλώνεται ως σκιά με μαύρο μελάνι σαν αποτύπωμα ψυχής, ο καλλιτέχνης βρίσκει πάντα ευρηματικούς τρόπους παρουσίασης των υπαρξιακών αναζητήσεων.

Βένια Παστάκα

H Βένια Παστάκα είναι Ιστορικός Τέχνης.

Human relationships, the relationship with oneself, the eternal internal struggle; these are the subjects that occupy Konstantinos Tsitsigos in his art. With studies in Byzantine painting and in the handling of relics, his work is inspired by esotericism, while also evident is the contact with the spiritual element being transfigured into modern writing. Sometimes rather abstract, and sometimes with the form being expressed as a shadow with black ink as an imprint of the soul, the artist always finds inventive ways of illustrating existential quests.

Venia Pastaka

Venia Pastaka is an Art Historian

Κωνσταντίνος Τσιτσίγκος

Ζωγράφος

Οι συνθέσεις της Μαρίτσας Τραυλού χαρακτηρίζονται από δυναμισμό, ισορροπία και μελωδικούς ρυθμούς. Οι χρωματικές της αρμονίες, συχνά ομόηχες, κυριαρχούνται από ψυχρούς γαλαζοπράσινους θαλασσινούς τόνους, που εμψυχώνονται από αιφνίδια, σπάνια και πολύτιμα θερμά. Οι πίνακές της δίνουν την εντύπωση ζωγραφικών έργων και μόνο από κοντά αποκαλύπτουν την υλική

τους υπόσταση από πορσελάνη. Αφηρημένοι και υπαινικτικά

παραστατικοί, διατηρούν τον ευχάριστο διακοσμητικό χαρακτήρα

που διακρίνει ολόκληρο το δημιουργικό έργο της Μαρίτσας

Τραυλού, έργο προορισμένο να φαιδρύνει με την ευλογία της τέχνης και του καλού γούστου, την καθημερινότητά μας.

Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα

Η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα υπήρξε ιστορικός τέχνης, αρχαιολόγος, Ομότιμη Καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης και Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης-Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτσου έως το 2022 που απεβίωσε.

Βάτραχος χρωματισμένη μάζα πορσελάνης, 30 x 20 εκ., 2022

Frog colored porcelain mass, 30 χ 20 cm., 2022

Maritsa Travlos

Potterist - Sculptress

Maritsa Travlos compositions are characterized by dynamism, balance and harmonious rhythms. Its chromatic harmonies, often homophonic, are dominated by cool blue-green maritime tones, enlivened by sudden, rare and precious warm colours. Her paintings give the impression of artworks and reveal only under close view their material nature of porcelain. Abstract and suggestively expressive, they maintain the pleasant decorative character that distinguishes the entire creative work of Maritsa Travlou, a work destined to lighten our everyday life with the blessing of art and good taste.

Marina Lambraki-Plaka

Marina Lambraki-Plaka was an art historian, archaeologist, Emeritus Professor of Art History and Director of the National Gallery-Museum of Alexandros Soutsou until 2022 when she passed away.

Γεύμα στη χλόη ακρυλικό σε καμβά, 90 x 130 εκ., 2019

Meal on the grass acrylic on canvas, 90 χ 130 cm., 2019

Nicholas Kyriakou Painter

Ο Νικόλας Κυριάκου πάντα ξεκινάει από κάποιο οπτικό ερέθισμα, μια εικόνα πραγματική ή «εσωτερική», ή ένα θέμα. Οι διαδοχικές επιζωγραφίσεις μεταμορφώνουν, αλλοιώνουν, τις αρχικές συνθέσεις, έτσι ώστε σχεδόν τίποτα δεν θυμίζει το αρχικό ερέθισμα. Παρόλα αυτά η ιδέα του αντικειμένου, που υποβόσκει, αφήνει το ανεξίτηλο ίχνος της στο έργο…

Λίνα Τσίκουτα

Η Λίνα Τσίκουτα είναι Ιστορικός Τέχνης και επιμελήτρια της Εθνικής Πινακοθήκης.

Nikolas Kyriakou always starts from some visual stimulus, a real or "internal" image, or a subject. Successive overpaintings transform, alter, the original compositions so that almost nothing resembles the original stimulus. Nevertheless, the underlying idea of the object leaves its indelible mark on the work...

Lina Tsikouta

Lina Tsikouta is an Art Historian and curator of the National Gallery

Κυριάκου

Αυτό που χαρακτηρίζει την τέχνη του Γαρουφαλή είναι η «πνευματικότητα» που διαποτίζει την παράσταση. Είναι σαφής η προτίμηση του ζωγράφου για τις μεμονωμένες μορφές οι οποίες, καθώς εισάγονται σε περιβάλλον γυμνό και ουδέτερο, προσλαμβάνουν μνημειακό χαρακτήρα. Εικόνες και ταπεινά αντικείμενα απεικονίζονται ως «σήματα» του παρωχημένου καθημερινού βίου της ελληνικής υπαίθρου. Αυστηρή τέχνη, και άπειρα τρυφερή, δημιουργείται με φειδώ χρωμάτων και ευρύτατη κλίμακα τονικών διαβαθμίσεων αναδεικνύοντας προπάντων το ήθος και το πνεύμα της εποχής. Η κινητικότητα, σε πλήρη αντίθεση με την ακινησία του θέματος, είναι που προσδίδει πνοή στο έργο.

Μανόλης Βλάχος

O Μανόλης Βλάχος είναι

Μπρίκι & φλιτζάνι καφέ λάδι σε ξύλο, 25 x 55 εκ

Coffee pot and cup oil on wood, 25 χ 55 cm

Christos Garoufalis Painter

What characterizes the art of Garoufalis is the "spirituality" that pervades his performance. The painter's preference is clear for the individual forms which -as they are introduced into a bare and neutral environment- acquire a monumental character. Images and humble objects are depicted as "signs" of the obsolete everyday’s life of the Greek countryside. Strict art, and infinitely affectionate, is created with few colors and a wide range of tonal gradations, highlighting above all the ethics and spirit of the time. It is the mobility, in complete contrast to the immobility of the theme, that gives life to it.

Manolis Vlachos

Manolis Vlachos is a Professor of Art History at the University of Athens

Χρήστος Γαρουφαλής Ζωγράφος

Ευτυχία

ακρυλικά σε καμβά, 80 x 100 εκ., 2018

Happines acrylics on canvas, 80 χ 100 cm., 2018

Η Ρούλη Μπούα μας δροσίζει μέσα από τις μοναδικές, σε χρώμα, σε ρυθμό και κυρίως σε ψυχικό έρμα, συνθέσεις της που ταξινομούνται από τους ειδικούς σαν Ναΐφ αλλά που στην ουσία, και ειδικότερα στην περίπτωση της Μπούα, αποκαλύπτονται

πάνω απ’ όλα ιδιαίτερα διεγερτικές και χαρισματικές, όχι μονάχα για την όραση αλλά και για τον ψυχικό μας κόσμο...

Συνθέσεις που αποτελούν ιδιόμορφα ντοκουμέντα για την ιδιοσυγκρασία και κυρίως την ατμόσφαιρα που αναδύουν οι δημιουργίες της σημαντικής αλλά και πολύ ενδιαφέρουσας αυτής ζωγράφου…

Ντόρα Ηλιοπούλου-Ρογκάν

Η Ντόρα Ηλιοπούλου-Ρογκάν είναι Δρ. Ιστορικός της τέχνηςΤεχνοκριτικός. Officier des Arts et Lettres.

Rouli Boua Painter

Rouli Bois revitalizes us through her compositions that are unique in terms of colors, rhythm and - above all - mental ballast, being classified by experts as Naïve art, which however essentially -especially in the case of Boua- prove to be above all else particularly stimulating and charismatic, not only for our eyes but also for our inner world...

Her compositions that are the peculiar documents about the temperament and especially the atmosphere that emerges from the work of this important and very interesting painter...

Dora

Dora Iliopoulou-Rogan is a Dr. Art historian and critic Officier des Arts et Lettres

Iliopoulou-Rogan

Ρούλη Μπούα Ζωγράφος

Η performance έχει καθοριστικό ρόλο στην εικαστική του παραγωγή. Το σώμα ως έννοια, ως αξία, ως σύμβολο και η εξερεύνηση των ορίων του αποτελεί μια από τις κύριες αναζητήσεις του. Στις τελευταίες του δημιουργίες τον ενδιαφέρουν ιδιαίτερα οι ιδιότητες και οι μεταλλάξεις των υλικών που χρησιμοποιεί, κυρίως του γύψου. Ο γύψος γίνεται το δομικό στοιχείο της εικαστικής του γλώσσας. Στην

γλυπτική επιφάνειά του τυπώνει τις «ζωγραφικές» του συνθέσεις.

Στις θραυσματικές συνθέσεις του, μέσα από την διαλεκτική σχέση του τώρα και της ιστορίας (κυριαρχούν οι έντονες αναφορές στην

ιστορία της τέχνης) ο εικαστικός θίγει καίρια ερωτήματα σχετικά με την έννοια της ταυτότητας, της μνήμης, της ύπαρξης/ανυπαρξίας, τη θέση του ατόμου στην κοινωνία.

Νίκη Παπασπύρου Η Νίκη Παπασπύρου είναι ιστορικός τέχνης. Επιμελείται και οργανώνει εκθέσεις σύγχρονης ελληνικής

Mάθημα ανατομίας εκτύπωση σε γύψο, 2022

Anatomy lesson print on plaster, 2022

Antonis Antoniou Sculptor

Performance plays a decisive role in his visual creations. The body as a concept, as a value, as a symbol and the exploration of its limits constitutes one of his main pursuits. In his latest creations he is particularly interested in the properties and mutations of the materials he uses, mainly plaster. Plaster becomes the structural element of his visual language. On its sculptural surface he prints his "painting" compositions. In his fragmentary compositions, through the dialectical relationship between the present and history (references to the history of art are dominating), the artist raises key questions about the concepts of identity, memory, existence/non-existence and of the position of the individual in society .

Niki Papaspyrou

Niki Papaspirou is an art historian. She curates and organizes exhibitions of Contemporary Greek art. She is member of AICA and the Association of Greek Art Historians

Αντώνης Αντωνίου Γλύπτης

Embracing spirit ακρυλικό σε καμβά, 70 x 70 εκ.

Embracing spirit acrylic on canvas, 70 x 70 cm.

Ο Γιάννης Καμίνης είναι διεθνής εικαστικός, από τους πρωτοπόρους της μετα-μεταμοντέρνας ελληνικής τέχνης. Αν κι εντάσσεται στο ευρύτερο ρεύμα της αφηρημένης τέχνης, η προσπάθειά του προς οπτικοποίηση ενός οικουμενικού όλου δεν εμμένει σε αμιγώς γεωμετρικές εκφάνσεις με «δευτερεύουσα» σημειωτική υπόσταση. Η τέχνη του Καμίνη αποτελεί αφενός μια μετεξέλιξη του μετα-μοντέρνου, και αφετέρου, οι γραμμές συχνά δίνουν τη θέση τους σε μορφές-σύμβολα, τα οποία δεν επιλέγονται από τη δαιδαλώδη ινδοευρωπαϊκή παράδοση για λόγους ανάκλησης

της συλλογικής ελληνικής μνήμης, αλλά για λόγους άσκησης αυτογνωσίας, πνευματικής υπέρβασης, με άξονα από το «εγώ» στο «εμείς».

Γεώργιος Ορφανίδης

O Γεώργιος Ορφανίδης είναι Ιστορικός Τέχνης, Επιμελητής Εκθέσεων, Creative Director και συγγραφέας.

Yiannis Kaminis Painter

Yiannis Kaminis is an international artist, one of the pioneers of post-postmodern Greek art. Although he is part of the wider current of abstract art, his attempt to visualize an ecumenical whole does not remain to purely geometric expressions with –many times – ‘secondary’ semiotic status. Τhe art of Kaminis, on the one hand, is an evolution of the post-modern, as his thinking tends towards the creation of trans-cultural values & codes of communication, and on the other hand, the lines often give their place in forms-symbols, which are not chosen from the labyrinthine Indo-European tradition for reasons of recalling the collective Greek memory, but for reasons of self-awareness, spiritual transcendence, with an axis from ‘I’ to ‘us’.

Georgios Orfanidis

Georgios Orfanidis is an Art Historian & Curator, Creative Director, and writer.

Γιάννης Καμίνης Ζωγράφος

Ο Βασίλης Ντίνας (nasDi) προτιμά τη φωτογραφία μακράς έκθεσης (long exposure) και δημιουργεί μία εικόνα –με καρδιακούς χρωματισμούς– στοχεύοντας στην επίδραση του χρόνου που περνά (ή που έρχεται). Η ένταξη της κίνησης (κυρίως μέσω του αόρατου φωτός)

είναι ο κύριος παράγοντας που προσθέτει στοχασμό και ενδιαφέρον στις εικόνες. Ο καλλιτέχνης, με το ταλέντο του και την υπομονή του, την ικανότητα για σύνθεση και την ερωτική σχέση με τον φωτισμό, καταφέρνει να «αιχμαλωτίσει το φως παγώνοντας τον χρόνο» αλλά και τη δική μας αγωνία για να γίνει το χρώμα οδηγός μας!

Κωνσταντίνος Ζορμπάς

Ο Κωνσταντίνος Ζορμπάς είναι Κοινωνιολόγος-Συγγραφέας. Έχει σπουδάσει στη Γαλλία, την Αμερική και τη Γερμανία. Ασχολείται με κάθε μορφή Τέχνης.

Ελάτη Τρικάλων 2022

Elati of Trikala 2022

Vasilis Dinas (nasDi) Photographer

Vassilis Dinas (nasDi) prefers long exposure photography and creates images with heart colors aiming at the effect of time that is passing (or coming) . The inclusion of movement (mainly through invisible light) is the main feature that adds contemplation and interest to the images. The artist, with his talent and patience, with his ability to compose, and with his romantic relationship with lighting manages to "capture the light by freezing the time" but also our own anxiety, such that color becomes our guide!

Konstantinos Zorbas

Konstantinos Zorbas is a sociologist and writer. He has studied in France, in the Americas and in Germany. He deals with every form of Art.

Βασίλης Ντίνας (nasDi) Φωτογράφος

Κόκκινα φύλλα 50 x 70 εκ., 2021

Red Leaves 50 x 70 cm, 2021

Maria Zisopoulou – MAZi Visual Artist

Μέσα από την καλειδοσκοπική τεχνική επιζητεί να διακρίνει τις ποικίλες πτυχές του καθρέφτη, την μοναδική προοπτική και το πραγματικό - μεταφορικό του βάθος, τα σχήματα και τις μορφές που αναδύονται μέσα από τις συμμετρικές φόρμες που

δημιουργούν τα πολλαπλά κάτοπτρα… Ο καθρέφτης συνιστά μια αυτούσια τεχνητή πραγματικότητα, μιμείται και αποτυπώνει

αντίγραφα του κόσμου, η καλειδοσκοπική οπτική –το διπλό καθρέπτισμα– δίνει τη δυνατότητα για μια εσωτερική και βαθύτερη παρατήρηση , δημιουργώντας ένα πνευματικό ταξίδι πέρα από τις τρεις διαστάσεις.

Ανδρονίκη Δασκάλου

Η Ανδρονίκη Δασκάλου είναι ιδιοκτήτρια της Γκαλερί Σύγχρονης Τέχνης BRAGGART.

Through the Kaleidoscopic technique I seek to distinguish the various aspects of the mirror, the unique perspective and the realmetaphoric depth, the shapes that emerge through the symmetrical forms created by the multiple reflectors... The mirror constitutes an entirely artificial reality, it imitates and captures copies of the world the kaleidoscopic optics - the double mirror gives the possibility for an inner and deeper observation, creating a spiritual journey beyond the three dimensions.

Androniki Daskalou

Androniki Daskalou is owner of the BRAGGART Contemporary Art Gallery

Μαρία Ζησοπούλου – MAZi Εικαστικός

Στο καλλιτεχνικό σύμπαν του Μαντζαβίνου, όπου η Αρχαιότητα συμπλέκεται αδιάσπαστα με το Βυζάντιο και την Ελληνική

Λαϊκή παράδοση, ένας ορθόδοξος κληρικός με όνομα αρχαίου Σοφού, ταξιδεύει εν ώρα θαλασσοταραχής πάνω σε κατάστρωμα

περιστερόμορφου Βυζαντινού σκάφους. Στηρίζει την πλάτη του στο κατάρτι (όπως ο Οδυσσέας στον τόπο των Σειρήνων) και κρατιέται από τα σχοινιά τετράγωνου πανιού ενός πλεούμενου υπό Ελληνική σημαία. Στο άνω και κάτω περιθώριο του σχεδίου εντοπίζεται ο τόπος συντέλεσης του θαύματος! Μια κεφαλή Διός ή «Παλαιού των Ημερών» κι ένα χέρι που ξεπροβάλλει από τον ουρανό, προστάζουν ένα αιγαιοπελαγίτικο δελφίνι να οδηγήσει το σκάφος σε υπήνεμο λιμάνι… Πρωτ. Περίανδρος Ι. Επιτροπάκης Ο Αιδ. Πρωτ. Περίανδρος Ι. Επιτροπάκης είναι Αρχαιολόγος (MSc) με Βαθμό Α΄ στο ΎΠ.ΠΟ.Α., Προϊστάμενος του Τμήματος Εκθέσεων, Επικοινωνίας & Εκπαίδευσης του Βυζαντινού & Χριστιανικού Μουσείου των Αθηνών.

Η φλογερή καρδιά του παπά. Ο πατήρ Περίανδρος στην θαλασσοταραχή.

μαύρο μαρκαδοράκι σε φύλλο

ψευδότιτλου καταλόγου της έκθεσης, 24 χ 21 εκ., 2022 (ιδιωτική συλλογή)

The fiery heart of the priest. Father Periandros in the stormy sea black marker pen on the first page of the exhibition catalogue, 24 X 21 cm., 2022, (private collection)

Tassos Mantzavinos Painter

In the artistic universe of Mantzavinos, where Antiquity is inseparably intertwined with Byzantium and Greek Folk tradition, an orthodox priest with the name of an ancient Sage, travels during rough seas on the deck of a dove-shaped Byzantine boat. He rests his back on the mast (like Ulysses in the land of the Sirens) and is held by the ropes of a square sail of a vessel sailing under the Greek flag. In the upper and lower margins of the drawing, are the places where the miracle took place. A head of Zeus or God as "Ancient of Days" and a hand emerging from the sky command an Aegean dolphin to guide the boat to a leeward port...

Proto-presbyter Periandros I. Epitropakis

The MRev. Proto-presbyter Periandros I. Epitropakis is Archaeologist (MSc), Grade A, at the Hellenic Minisytry of Culture & Sports and Head of the Department of Exhibitions, Communication & Education of the Byzantine & Christian Museum of Athens.

Τάσος Μαντζαβίνος Ζωγράφος

1920-1930 Stiffe Γερμανική

εταιρία παιχνιδιών Λούτρινα ζωάκια για φιλόζωα

παιδιά, για όλα τα παιδιά. Ο ύπνος τους συντροφεύονταν με τους

μικρούς υπάκουους φίλους τους,

για όνειρα των ονείρων, ευοίωνα!

Έτσι ξεκινάει η ζωή, με αθωότητα, τρυφεράδα και αγκαλιές με χάδια χνουδάτα.

1920-1930 Stiffe

German toy company Stuffed animals for animal loving children, for all children. Their sleep was accompanied bytheir little obedient friends, for dreams of dreams, auspicious! This is how life beginswith innocence, tenderness and hugs with fluffy caresses.

Μιχάλης Μανουσάκης

Εικαστικός

Ο Μιχάλης Μανουσάκης είναι ένας από τους σύγχρονους έλληνες εικαστικούς οι οποίοι (ως άνθρωποι) διατηρούν έναν έντονα «παιδικό» χαρακτήρα. Επιπλέον, έχει και μια άλλη πλευρά της προσωπικότητάς του: αυτή του συλλέκτη. Μάλιστα ενός από τους πιο σημαντικούς συλλέκτες παιχνιδιών στην Ελλάδα. Aυτή η δραστηριότητα είναι σχετικά συνήθης στους κύκλους των εικαστικών αυτής της χώρας. Η διαφορά όμως της περίπτωσης του Μανουσάκη, είναι ότι μόνο στη δική του δουλειά θα δούμε να περνάει το παιγνιώδες στοιχείο, μια νοσταλγία για τη χαμένη (ειδυλλιακή) παιδικότητα και –περιστασιακά– η ίδια η παρουσία των παιχνιδιών πάνω στο τελάρο. Είναι αλήθεια: για τον Μανουσάκη, η σχέση του με το παιχνίδι είναι αλληλένδετη, τόσο με το έργο του όσο και με την καθημερινότητά του.

Αθανάσιος Μουτσόπουλος

Ο Αθανάσιος Μουτσόπουλος είναι αναπληρωτής καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης & Θεωρίας του Πολιτισμού.

Michalis Manousakis

Visual Artist

Michalis Manousakis is one of the modern Greek visual artists who maintain (as persons) a strongly "childlike" character. In addition, his personalityhas another characteristic:that of a collector. In fact, he is one of the most important toy collectors in Greece. This activity is relatively common in the visual arts circles of this country. The difference in the case of Manousakis, however, is that only in his own work which exhibits this playfulness, a nostalgia for the lost (idyllic) childhood and - occasionally - the very presence of the toys on the canvas. It's true: for Manousakis, his relationship with toys is interconnectedwith, both,his work and his everyday life.

Athanasios Moutsopoulos

Athanasios Moutsopoulos is an associate professor of History of Art & Theory of Culture

ΙΣΤΟΡΙΑ

David G. Marwell

Μένγκελε: Το αληθινό πρόσωπο του «Άγγελου του Θανάτου»

Μετάφραση: Θεοδώρα Δαρβίρη

Εκδ. Gutenberg, 2022

σ. 491, 24x17 εκ.

Ο Ντέιβιντ Μάργουελ (David G. Marwell), ως επικεφαλής ερευνητής του Ύπουργείου Δικαιοσύνης

των ΗΠΑ, συνέβαλλε όσο λίγοι στη δίωξη των ναζί εγκληματιών στην Αμερική. Βασιζόμενος σε νέα άγνωστα στοιχεία που ήρθαν στο φως κατά τη διάρκεια της έρευνάς του, παρουσιάζει αναλυτικά την

πορεία, τις λαμπρές σπουδές, τα φρικτά πειράματα και γενικότερα τη δράση του Γιόζεφ Μένγκελε, του «άγγελου του θανάτου». Διηγείται το χρονικό για τον εντοπισμό του που κατέληξε, το 1985, σε ένα νεκροταφείο στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας. Με τρόπο που θυμίζει αστυνομικό θρίλερ περιγρά-

φει επίσης τη σχολαστική ιατροδικαστική έρευνα που παρήγαγε τα συντριπτικά εκείνα στοιχεία ότι ο νεκρός ήταν πράγματι ο Μένγκελε. Η σκοτεινή ιστορία

David G. Marwell

Mengele: Unmasking the Angel of Death

Translation: Theodora Darviri Pub. Gutenberg, 2022

491, 24x17 cm.

David Marwell as chief investigator of the U.S. Department of justice, contributed as little to the prosecution of Nazi criminals in America. Based on new unknowns that came to light during his research, he presents in detail, the course, the brilliant studies, the horrible experiments and generally the action of Josef Mengele, the "Angel of death". He narrates the chronicle of his whereabouts that ended up, in 1985, in a cemetery in São Paulo, Brazil. In a manner reminiscent of a police thriller he also describes the meticulous forensic investigation that produced overwhelming evidence that the dead man was indeed Mengele. The dark story of the most notorious war criminal of all time written by the man who discovered him dead, 40 years after the end of World War II.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Μάρθα Καρπόζηλου

Τα ελληνικά περιοδικά του 19ου αιώνα

Τόμοι Α & Β

Γενική επιμέλεια: Έλλη Δρούλια

Έκδοση της Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων, 2021.

τ. Α’: σ. 220, 19x30 εκ., τ. Β’: σ. 408, 19x30 εκ.

Τα «Ελληνικά περιοδικά του 19ου αιώνα», έργο ζωής της Μάρθας Καρπόζηλου, εντάσσονται στη σειρά «Μέθοδοι κι εργαλεία» των εκ-

δόσεων της Βιβλιοθήκης της Βουλής. Άλλωστε, η Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων διαθέτει τη σημαντικότερη Συλλογή Ημερησίου

και Περιοδικού Τύπου, για την οποία μερίμνησε από τη στιγμή της ίδρυσής της το 1844. Ο Α’ τόμος είναι μια υποδειγματική ειδολογική μέθοδος προσέγγισης και ο Β’ Τόμος ένα εργαλείο που αγγίζει τα όρια του εξαντλητικού εφόσον παρουσιάζει τα ελληνικά περιοδικά (589 τίτλους) με αλφαβητική τάξη. Με τον διττό αυτό χαρακτήρα, μπορούμε να μιλήσουμε ασφαλώς για μια εντυπωσιακή συγκομιδή

μεγάλου εύρους, για ένα έργο υποδομής που καταγράφει συνολικά την παραγωγή των ελληνικών περιοδικών του 19ου αιώνα. Εκτός από εργαλείο έρευνας, είναι ταυτόχρονα ένα έργο αναφοράς, συμβολή στη μελέτη της ελληνικής κοινωνίας του 19ου αιώνα και μια ανανεωμένη ερευνητική πρόταση όσον αφορά την εμβέλεια, τη διαδρομή και τις ιδιαίτερες πτυχές του περιοδικού Τύπου στην Ελλάδα.

HISTORY

Martha Karpozilou

The Greek magazines of the 19th century

Volumes A & B

General editing: Elli Droulia

Publications of the Library of the Hellenic Parliament, 2021.

v. A’: P. 220, 19x30 cm., v. B’: P. 408, 19x30 cm.

The "Greek magazines of the 19th century", a life work of Martha Karpozilou, are included in the series "Methods and tools" of the Publications of the Library of Parliament. Besides, the library of the Hellenic Parliament has the most important collection of daily and Periodical Press, which it has taken care of since its foundation in 1844. The first volume is an exemplary genre method of approach and the second volume a tool that reaches the limits of the exhaustive since it presents the Greek journals (589 titles) in alphabetical order. With this dual character, we can certainly speak of an impressive harvest of great breadth, of an infrastructure project that records the production of Greek magazines of the 19th century in total. Apart from being a research tool, it is also a reference work, a contribution to the study of Greek society in the 19th century and a renewed research proposal regarding the scope, route and special aspects of the Magazine Press in Greece.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Νίκανδρος Νούκιος ο Κερκυραίος

Ταξίδι στην Εσπερία

Εκδόσεις Άγρα, 2021

σ. 524, 14x21 εκ.

Είναι συνηθισμένo να διαβάζουμε κείμενα δυτικών περιηγητών που φτάνουν στην Ανατολή,

παρατηρούν τους κατοίκους, τις συνήθειές τους, τις πόλεις και τον πολιτισμό τους, το

περιβάλλον και τα μνημεία και γράφουν για αυτά. Ο Νίκανδρος όμως ακολουθεί αντίστροφη

πορεία. Γεννήθηκε στην Κέρκυρα στις αρχές του 16ου αιώνα όπου έγινε μάρτυρας της λεηλασίας της

από Τούρκους το 1537 και κατέφυγε στη Βενετία όπου εργάστηκε ως αντιγραφέας. Από εκεί και ως

μέλος διπλωματικής αποστολής είχε την ευκαιρία να ταξιδέψει στην Ευρώπη, στην «Εσπερία» και στα

τρία βιβλία του Ταξιδιού στην Εσπερία να γράψει για τους ηγεμόνες, τους ανθρώπους και τα

πολιτικά πράγματα. Πρόκειται για μια σπάνια αποτύπωση των ευρωπαϊκών χωρών της εποχής της Αναγέννησης μέσα από τη ματιά ενός «Ανατολίτη». «Ενός Έλληνα, ενός λογίου, ενός πρόσφυγα».

HISTORY

Nikandros Noukios (from Corfu)

Journey to Esperia

AGRA Publications, 2021

p. 524, 14x21 cm.

It is ordinary to read texts of Western travellers who reach the East, observe the inhabitants, their habits, the cities and their culture, the environment and monuments and write about them. Nicander, however, follows a reverse course. He was born in Corfu in the early 16th century where he witnessed the sack of the Turks in 1537 and fled to Venice where he worked as a copyist-transciber. From there and as a member of a diplomatic mission he had the opportunity to travel to Europe, to the “Hesperia” and therefore to write about the rulers, people and political things, he saw, in his three books Journey to Hesperia.This is a rare record of the European countries of the Renaissance era through the eyes of an “Oriental”. Of “A Greek, a scholar, a refugee”.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Ντιμίτρι Ομπολένσκι

Η Βυζαντινή Κοινοπολιτεία – Η Ανατολική Ευρώπη 500-1453

Μετάφραση: Βαρβάρα Σπυροπούλου

Εκδόσεις ΜΙΕΤ, 2022.

σ. 616, 24x17 εκ.

Καταξιωμένο, κλασικό ως προς την ποιότητα, πρωτότυπο ως προς την οπτική του έργο για την ιστορία του βυζαντινού

κράτους και την ώσμωσή του με τα έθνη του Βορρά. Ο Ντιμίτρι Ομπολένσκι (1918–2001) —από τους διαπρεπέστερους μελετητές της ανατολικοευρωπαϊκής μεσαιωνικής ιστορίας— αναδεικνύει στο αφηγηματικό επίπεδο τις πολιτικές, διπλωματικές, οικονομικές, εκκλησιαστικές και πολιτισμικές σχέσεις του Βυζαντίου με τους λαούς της Ανατολικής Ευρώπης, υπό το πρίσμα της εξωτερικής πολιτικής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας αλλά και από την οπτική των λαών της Ανατολικής Ευρώπης που βρέθηκαν στην τροχιά της. Σε ένα δεύτερο επίπεδο δείχνει τον τρόπο που οι χώρες του Βορρά υιοθέτησαν πολλά χαρακτηριστικά του βυζαντινού πολιτισμού, με αποτέλεσμα να είναι σε θέση να συμμετέχουν και εντέλει να συμβάλλουν σε μια κοινή πολιτισμική παράδοση. Για τον Ομπολένσκι, η βυζαντινή κληρονομιά των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης ήταν η βάση σχηματισμού μιας ενιαίας διεθνούς κοινοπολιτείας.

HISTORY

Dmitry Obolensky

The Byzantine Commonwealth – Eastern Europe 500-1453

Translation: Varvara Spyropoulou

MIET Publications, 2022.

p. 616, 24x17 cm.

Arenowned work on the history of the Byzantine state and its osmosis with the nations of the North, which is classical in terms of quality, and original as to its perspective. Dimitri Obolensky (1918–2001)—one of the most eminent scholars of Eastern European medieval history—highlights at a narrative level the political, diplomatic, economic, ecclesiastical, and cultural relations of Byzantium with the people of Eastern Europe, in the light of the foreign policy of the Byzantine Empire, but also from the perspective of the people of Eastern Europe who found themselves in its orbit. On a second level, it shows the way in which the countries of the North adopted many features of Byzantine culture, as a result of which they were able to participate and ultimately contribute to a common cultural tradition. For Obolensky, the Byzantine heritage of the countries of Eastern Europe was the basis for the formation of a single international commonwealth.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Συλλογικός τόμος 21 Ιστορίες για το ’21

Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία, 2021.

σ. 102, 17x24 εκ.

Η επετειακή έκδοση που προετοιμάστηκε από την Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία, υπό την αιγίδα και χο-

ρηγία της Επιτροπής «Ελλάδα 21», περιλαμβάνει 21 ευσύνοπτες ιστορίες του Αγώνα της Ελληνικής

Ανεξαρτησίας οι οποίες συνοδεύονται από το αντίστοιχο αρχειακό τεκμήριο. Ο στόχος της έκδοσης είναι η καταγραφή επεισοδίων, σπαραγμάτων και αποσπασματικών εικόνων της καθημερινής ζωής της επαναστατικής συγκυρίας που συχνά παραλείπονται στη «Μεγάλη» Αφήγηση. Τα ευσύνοπτα και εκπληκτικά αφηγήματα, όπως προκύπτουν από την αξιοποίηση των αρχειακών τεκμηρίων, εκπληρώνουν έναν διπλό ρόλο. Αφενός συμπληρώνουν τη μεγάλη εικόνα και αφετέρου λειτουργούν ως αυτοτελές, εύληπτο, ψυχοφελές και χρήσιμο ανάγνωσμα προς τέρψη του αναγνώστη και συμπλήρωμα της

Ιστορίας της Επανάστασης.

HISTORY

Collective Volume

21 Stories for ’21

Hellenic Archival Society, 2021.

p. 102, 17x24 cm.

The anniversary edition prepared by the Hellenic Archival Society, under the auspices and sponsorship of the “Greece 21” Committee, includes 21 succinct stories of the Struggle for Greek Independence which are accompanied by the corresponding archival evidence. The aim of the publication is to record episodes, heartbreakingevents and fragmentary images of the daily life of the revolutionary conjuncture that are often left out in the “Great” Narrative. The succinct and stunning narrations, as they emerge from the use of archival evidence, fulfill a dual role. On the one hand, they complete the big picture, on the other hand, being an independent, comprehensible, psychologically benignant, and usefulreading,they function in favor of the pleasure of the reader and supplement the History of the Revolution.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Ηλ. Νικολακόπουλος, Σωτ. Ριζάς, Κατ. Δέδε, Λ. Λούβη κ.ά. (επιμ.)

Iστορικό λεξικό ελληνικών κοινοβουλευτικών κομμάτων, 1844-1967

Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων & Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών/Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, 2022

σ. 422, 27x21 εκ.

Αποτέλεσμα γόνιμης συνεργασίας του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων και του Εθνικού Ιδρύματος

Ερευνών (διά του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών) και τεκμηριωμένης ιστορικής έρευνας 48 πανεπιστημιακών

και ερευνητών, ο σημαντικός αυτός τόμος εμπεριέχει τον χάρτη και τη βιογραφία του ελληνικού κοινοβουλευτισμού. Στο Iστορικό λεξικό ελληνικών κοινοβουλευτικών κομμάτων, 1844-1967 παρατίθεται σε μορφή λημματογράφησης ο πλήρης θεσμικός αντικατοπτρισμός των εθνικών μας επιλογών μέσα από τα εκπροσωπηθέντα σχήματα στο Κοινοβούλιο τα οποία εξέφρασαν τους πολιτικούς προσανατολισμούς του εκλογικού σώματος στη μακρά περίοδο 123 χρόνων. Το έργο είναι μια στέρεη βάση αναφοράς αλλά και αφετηρία θεωρητικών και συγκριτικών προσεγγίσεων για την πληρέστερη κατανόηση και ερμηνεία της πολιτικής ζωής

στην Ελλάδα από τις απαρχές του κοινοβουλευτισμού έως την Απριλιανή δικτατορία του ’67.

HISTORY

Il. Nikolakopoulos, Sot. Rizas, Kat. Dede, L. Louviet al. (ed.)

Historical dictionary of Greek parliamentary parties, 1844-1967

Hellenic Parliament Foundation & Historical Research Institute/National Research Foundation, 2022

p. 422, 27x21 cm.

A result of a fruitful collaboration between the Hellenic Parliament Foundation and the National Research Foundation (through the Institute of Historical Research), and of the documented historical research by 48 academics and researchers, this important work contains the map and biography of Greek parliamentarianism. In the Historical dictionary of Greek parliamentary parties, 1844-1967, the whole institutional image of our national choices through the schemes represented in the Parliament that expressed the political orientations of the electorate during the long period of 123 years is listed in the form of a lexicon. The work is a solid reference base as well as a starting point for theoretical and comparative approaches for a more complete understanding and interpretation of the political life in Greece, from the beginnings of parliamentarianism to the dictatorship in April of 1967.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Νάντια Γεωργακοπούλου

Επιστροφή στη νέα Αθήνα – Κτίρια, πρόσωπα και διαδρομές από τον 19ο

αιώνα

Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2021.

σ. 368, 24x17 εκ.

Η ιδιαίτερη αφήγηση του μετασχηματισμού της Αθήνας, από μικρό χωριό του 18ου και των αρχών του 19ου αιώνα σε πρωτεύουσα του νεοελληνικού κράτους και κέντρο του οικουμενικού ελληνισμού, έχει αρετές που κάνουν απολαυστική και επωφελή την ανάγνωση. Άλλοτε εστιάζει στην αρχιτεκτο-

νική, την ιστορία κι άλλοτε στα λόγια των ίδιων των πρωταγωνιστών. Με αφορμή τα εμβληματικά

δημόσια και ιδιωτικά κτίρια του 19ου αιώνα, η Γεωργακοπούλου «επιστρέφει» στην ιστορία της πόλης μέσα από πολλές μικροϊστορίες των εξίσου εμβληματικών ανθρώπων της που τα εμπνεύστηκαν, τα χρηματοδότησαν, τα κατοίκησαν. Δεν λείπει κανείς: αρχιτέκτονες, ποιητές, βασιλιάδες, πολιτικοί, εθνικοί ευεργέτες, αρχαιολόγοι, φιλέλληνες, φεμινίστριες ακόμη και οι αφανείς τάξεις. Παρακολουθώντας την ιστορία γέννησης, εξέλιξης και μεταμορφώσεων των Αθηνών, με τη ματιά της Νάντιας Γεωργακοπούλου, καταλήγουμε να παρακολουθούμε την ιστορία της χώρας – όμως, «μιας Ελλάδας που κατέληξε να είναι η Ελλάς των Αθηνών».

HISTORY

Nadia Georgakopoulou

Back to new Athens – Buildings, faces and routes from the 19th century Alexandria Publications, 2021. p. 368, 24x17 cm.

The special narration of the transformation of Athens, from a small village of the 18th and early 19th centuries to the capital of the modern Greek state and to the center of universal Hellenism, has virtues that make reading enjoyable and beneficent. It focuses on architecture, history and sometimes on the words of the protagonists themselves. Occasionedby the emblematic public and private buildings of the 19th century, Georgakopoulou “revives” the history of the city through many small stories of equally emblematic Athenians who inspired them, financed them, inhabited them. No one is missing: architects, poets, kings, politicians, national benefactors, archaeologists, philhellenes, feminists and even the unseen classes. Following the history of the birth, the evolution and the transformations of Athens through the eyes of Nadia Georgakopoulou, we end up observing the history of the country - however, “of a Greek State that ended up being the State of Athens”.

ΙΣΤΟΡΙΑ

David Imhoof

Αυτή είναι λοιπόν η Ευρώπη μας: Μια ιστορία από τον Διαφωτισμό

ως σήμερα

Μετάφραση: Πέτρος Γεωργίου

Εκδ. Πατάκη, 2022.

σ. 520, 15x24 εκ.

Ο καθηγητής ιστορίας David Imhoof, με προχωρημένο χιούμορ και αρκετή ειρωνεία, δείχνει πώς οι μεγάλες ιδέες

του παρελθόντος (λ.χ. η Αναγέννηση ή ο Διαφωτισμός) είναι υποθέσεις του παρόντος. Ύποστηρίζει κάτι που δεν

είναι προφανές στην απλή ανάγνωση της ιστορίας: «οι ιδέες του Διαφωτισμού είχαν δύο πρόσωπα. Χρησιμοποιήθηκαν με σκοπό τη χειραφέτηση αλλά και την υποταγή». Διαμόρφωσαν, και διαμορφώνουν ακόμη, τον τρόπο που ζούμε, τις αντιλήψεις των περισσότερων ανθρώπων στον πλανήτη σήμερα• άνοιξαν δρόμους και δημιούργησαν ευκαιρίες, αυτοδιάθεση, πρόοδο και βελτίωση των συνθηκών ζωής για πολλούς. Όμως, οι ίδιες ιδέες προκάλεσαν πολέμους, γενοκτονίες, την αποικιοκρατία και ένα μεγάλο μέρος της παγκόσμιας περιβαλλοντικής κρίσης. Πλούσιο περιεχόμενο, ιδιαίτερο στιλ γραφής και αρκετά ισορροπημένη τοποθέτηση για να περάσει απαρατήρητη.

HISTORY

David Imhoof

So this is our Europe: A history from the Enlightenment to present day

Translation: Petros Georgiou Patakis Publications, 2022.

p. 520, 15x24 cm.

History professor David Imhoof, with sophisticated humor and plenty of irony, shows how the great ideas of the past (e.g. the Renaissance or the Enlightenment) matter to the present. He argues something that is not obvious from a simple history reading: “the ideas of the Enlightenment had two faces. They were used for the purpose of emancipation but also subjugation.& quot; They have shaped, and still shape, the way we live, the perceptions of most people on the planet today; they have opened paths and created opportunities, self-determination, advancement, and improved living quality for many. But the same ideas have caused wars, genocides, colonialism, and a large part of the global environmental crisis. Rich content, distinctive writing style and sufficiently balanced positioning that cannot pass through unnoticed.

ΜΕΛΕΤΗ

Robin Leichenko & Karen O’ Brien

Κλίμα και κοινωνία

– Μετασχηματίζοντας το μέλλον

Μετάφραση: Θανάσης Α. Βασιλείου

Επιμέλεια: Νίκος Δεμερτζής

Εκδόσεις Παπαζήση, 2022.

σ. 491, 24x17 εκ.

Μια

βιβλίο των δύο περι-

βαλλοντιστών κοινωνικών επιστημόνων αποσαφηνίζει το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής, διερευνά τις κοινωνικές αιτίες, τις συνέπειες και παραθέτει στο δημόσιο διάλογο τις στρατηγικές για την αντιμετώπισή του. Προφανώς δεν μιλάμε για ένα «φυσικό φαινόμενο» που επιδέχεται μόνο τεχνολογικές λύσεις. Μιλάμε για ένα ολοπαγές κοινωνικό και οικονομικό φαινόμενο που οφείλεται στην Ανθρωπόκαινο Εποχή, γύρω από

το οποίο κινείται η κοινωνία και η πολιτική οικονομία των ορυκτών καυσίμων. Επιπλέον, μαζί με τις αρρυθμίες της παγκοσμιοποίησης, η κλιματική

κρίση επιτείνει τις υπάρχουσες κοινωνικές ανισότητες και δημιουργεί νέες. Προπάντων, όμως, πιέζει για ολιστικές λύσεις, αλλαγή στάσεων, για

αλλαγές στον καταναλωτικό τρόπο ζωής, στα μοντέλα ανάπτυξης. Πιέζει επίσης για καλλιέργεια ενσυναίσθησης, για άνοδο της αλληλεγγύης και της υπευθυνότητας απέναντι στο περιβάλλον. Άλλωστε, η Γη είναι το μόνο σπίτι που έχουμε, όπως υπογραμμίζουν οι συγγραφείς.

STUDY

Robin Leichenko & Karen O’ Brien

Climate and society - Transforming the future

Translation: Thanasis A. Vassiliou

Editing: Nikos Demertzis

Papazisis Publications, 2022.

p. 491, 24x17 cm.

A successful attempt to transfer the hypothesis of climate change from the positive to the Social Sciences. The book of the two environmental social scientists clarifies the phenomenon of climate change, explores the social causes, the consequences and presents in the public debate the strategies for dealing with it. Obviously we are not talking about a "natural phenomenon" that is amenable only to technological solutions. We are talking about a whole social and economic phenomenon due to the Anthropocene Epoch, around which the society and the political economy of fossil fuels are moving. In addition, along with the arrhythmias of globalization, the climate crisis is exacerbating existing social inequalities and creating new ones. Above all, however, it is pushing for holistic solutions, changing attitudes, for changes in consumer lifestyles, in growth models. It also pushes for the cultivation of empathy, for the rise of solidarity and responsibility towards the environment. After all, the Earth is the only home we have, as the authors emphasize.

ΜΕΛΕΤΗ

Δημήτρης Γ. Κατσαφάνας

17x24 εκ.

Η «Σχολή των Αθηνών», το έργο του Σάντι Ραφαήλ από την περίοδο της ιταλικής και ευρωπαϊκής Αναγέννησης, δείχνει έναν ανοιχτό κόσμο, έναν πολιτισμό που τολμάει να θέτει ερωτήσεις και να δίνει απαντήσεις στα θεμελιακά προβλήματα της ζωής — και αυτό σε μια μεταβατική εποχή, εποχή πνευματικής αναταραχής και κρίσης, όπως η δική μας. Το κείμενο δεν γράφτηκε, μόνον, για να εξοικειώσει τον αναγνώστη με τη διαφωνία του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη για την γνώση των πρώτων αρχών, αλλά για να δείξει τις διακυμάνσεις των επιρροών της φιλοσοφικής σκέψης στα πράγματα της Ευρώπης — από τον πίνακα του Ραφαήλ στο Βατικανό, στην ταπισερί της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης, και από εκεί, με το αντίγραφο που δώρισε η Γαλλία στο ελληνικό Κοινοβούλιο που γιόρταζε τα 200 χρόνια ύπαρξης του νεότερου κράτους. Το τρίπτυχο «επιστήμη-φιλοσοφία-τέχνη» είναι τόσο ελληνικό και τόσο ευρωπαϊκό που σήμερα, τόσο στη συνείδηση των πολιτισμένων λαών όσο και στα πράγματα της Ευρώπης, υπερβαίνει την αναγεννησιακή του μήτρα.

STUDY

Dimitris G. Katsafanas

Philosophy through painting

Raphael's School of Athens and the Platonism of Plethon in Italy

Parousia Publications. 2022.

p. 80, 17x24 cm.

The "School of Athens", the work of Santi Raphael from the period of the Italian and European Renaissance, shows an open world, a civilization that dares to ask questions and give answers to the fundamental problems of life —and this in a transitional age, an era of spiritual turmoil and crisis, like ours. The text was written not only to acquaint the reader with the disagreement between Plato and Aristotle on the knowledge of the first principles, but to show the variations in the influences of philosophical thought on things in Europe —from Raphael's painting to the Vatican, to the tapestry of the French National Assembly, and from there, to the copy donated by France to the Greek Parliament that celebrated the 200 years of existence of the newest state. The triptych "science-philosophy-art" is so Greek and so European that today, both in the consciousness of civilized peoples and in the things of Europe, it transcends its renaissance womb.

ΜΕΛΕΤΗ

Κατερίνα Π. Μπρέγιαννη

Από το 1821 στο 1922 – Αναπαραστάσεις της Επανάστασης στον Μεσοπόλεμο

Εκδόσεις Αλφειός, 2022.

σ. 232, 17x24 εκ.

Το βιβλίο της Κατερίνας Π. Μπρέγιαννη —διευθύντριας Ερευνών του Κέντρου Ερεύνης Ιστορίας του Νεώτερου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών— είναι καρπός μιας πολύπλευρης ανάγνωσης της μνήμης της Επανάστασης του ’21 κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου, αλλά και προσπάθεια ενσωμάτωσης ποικίλων μεθοδολογικών εργαλείων στην ιστορική έρευνα. Οι αναπαραστάσεις και οι συμβολισμοί του ’21 κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου, μαζί με τις πολιτειακές αλλαγές και τους στόχους αναδιοργάνωσης της Ελλάδας, από τη μία νομιμοποίησαν τη διαδικασία του κοινωνικού και οικονομικού εκσυγχρονισμού, ενώ από την άλλη έβαλαν τη χώρα στις πολεμικές περιπέτειες της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Η έρευνα της Μπρέγιαννη, καθώς επικεντρώνεται στις διεθνείς θεσμικές και δημοσιονομικές διαστάσεις της Μεγάλης Ύφεσης και την επενέργειά τους στη διαμόρφωση εθνικών οικονομικών πολιτικών του Μεσοπολέμου, συνιστά ταυτόχρονα μια ενδιαφέρουσα σπουδή στην

STUDY

Katerina P. Bregianni

From 1821 to 1922 – Representations of the Interwar Revolution

Alpheios Publications, 2022.

p. 232, 17x24 cm.

The Book of Katerina P. Bregianni - Director of Research of the Research Center for the History of Modern Hellenism of the Academy of Athens— is the fruit of a multifaceted reading of the memory of the revolution of ’21 during the Interwar period, as well as an effort to integrate a variety of methodological tools in historical research. The representations and symbolisms of ' 21 during the interwar period, along with the state changes and the goals of reorganization of Greece, on the one hand legitimized the process of social and economic modernization, while on the other hand they placed the country in the war Adventures of the Asia Minor campaign. Bregianni's research, as it focuses on the international institutional and fiscal dimensions of the Great Depression and their influence on the formulation of national economic policies of the interwar period, is at the same time an interesting study on the ambiguity of both past and present national myths.

ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Γιάγκος Ανδρεάδης

Τσουνάμι

Εκδόσεις Τόπος, 2015.

σ. 312, 14x21 εκ.

Το «Τσουνάμι» του Γιάγκου Ανδρεάδη είναι ένα θερμό αφήγημα για τις τελευταίες δεκαετίες στην Ελ-

λάδα. Ο τίτλος είναι προσχηματικός για έναν συγγραφέα με μνήμη αλλά και το ταλέντο του μυθά, ο οποίος σχεδόν αυτοβιογραφείται. Μπορεί βέβαια, ορισμένα στοιχεία της αφήγησης να εκκινούν από πραγματικά γεγονότα, όπως λ.χ. το γιγάντιο Τσουνάμι που έπληξε τη Νοτιανατολική Ασία τα Χριστούγεννα του 2004 αφανίζοντας μυριάδες ζωές, ή και από άλλα που ξυπνούν από ελληνικές παιδικές αναμνήσεις. Όλα, όμως, δένουν με γεγονότα που μπορεί να μάς καθορίζουν χτυπώντας άλλοτε τα άτομα και άλλοτε κάτι μεγαλύτερο – τασυλλογικά υποκείμενα δημιουργώντας συντέλειες, που όμως μέχρι στιγμής δεν υπόσχονται τη λύτρωση. Στο βιβλίο, η καταγραφή των γεγονότων, οι διάλογοι, οι επιστολές, το κινηματογραφικό σενάριο και η ποίηση ενώνονται σε μια αναπάντεχη σύνθεση με ενιαίο μοτίβο: Τον πόθο για την έλευση μιας καθαρτήριας συντέλειας μέσα από ένα Τσουνάμι.

PROSE

Yagos Andreadis

Tsunami

Topos Publications, 2015.

p. 312, 14x21 cm.

"Tsunami" by Yagos Andreadis is a warm narrative about the last decades in Greece. The title is ostensible for a writer with memory, but also with the talent of a storyteller,being almost autobiographical. Of course, some elements of the narration may originate from real events, such as the giant Tsunami which hit Southeast Asia in Christmas 2004 wiping out countless lives, or from others whichemerge from Greek childhood memories. Everything, however, is tied to events that may define us, sometimes affecting individuals and sometimes something bigger—collective subjects creating dooms, which so far do not promise redemption. In the book, the recording of the events, the dialogues, the letters, the film script, and the poetry unite in an unexpected composition with a single motif: The desire for the arrival of a redeeming doom through a Tsunami.

ΠΟΙΗΣΗ

Walter Puchner

Αναπάντεχο

Επιμέλεια: Παυλίνα Παμπούδη

Εκδόσεις ΟΤΑΝ, 2021.

σ. 152, 21x14 εκ.

Δεν είναι η πρώτη ποιητική συλλογή του Walter Puchner. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις συλλογές «Ολοκάρπωση», «Τελευταίες ειδήσεις», «Αστροδρόμια», «Η ηλικία της πλάνης», «Ο κηπουρός της ερήμου», «Το χώμα των λέξεων» κ.ά. Εδώ, μιλάμε για μία ακόμη, ώριμη και στιβαρή ποιητική γραφή πολλών επιπέδων που έχει στο επίκεντρό της τη σπουδή του αναπάντεχου. Το αναπάντεχο για τον ποιητή είναι ένας

μεγάλος στοχαστικός χώρος — εκεί όπου «Η τυχαιότητα είναι αδελφή της ανάγκης / το απρόβλεπτο το αντίθετο του αναπόφευκτου / της ζωής η συνθήκη ρυθμίζει του παιχνιδιού τους κανόνες / και οι

παίχτες συμμορφώνονται θέλουν δεν θέλουν…». Αυτή η ποιητική συλλογή του Πούχνερ θα μπορούσε

να διαβαστεί και σαν στοχαστική αυτοβιογραφία. Συνοψίζει την πολλαπλότητα των μύχιων, προσωπικών μυθολογιών και στοχαστικών διαδρομών του. Ο ποιητής ακολουθεί τους μαιάνδρους των εποχών ως δάσκαλος κι ερευνητής του πολιτισμού, της κληρονομιάς και της γραμματολογίας, ως ανιχνευτής των ελληνικών γραμμάτων. Μένει στα πρωταρχικά ζητήματα της τέχνης, του λαϊκού και λόγιου, του έρωτα, της ζωής και του θανάτου, της περιπλάνησης και της βιωματικής συμμετοχής· τα εμπλουτίζει όλα αυτά, τα διευρύνει και τα κάνει γνώριμα στον αναγνώστη.

POETRY

Walter Puchner

Unexpected

Editing By Pavlina Pampoudi Publications OTAN, 2021. p. 152, 21x14 cm.

It is not Walter Puchner's first poetry collection. Indicatively we mention the collections "Holocarposis", "Latest news", "Astrodromia", "The age of error", "the gardener of the desert", "The soil of words" etc. Here, we are talking about another, mature and robust poetic writing of many levels that has at its center the study of the unexpected. The unexpected for the poet is a large contemplative space — where " randomness is the sister of necessity / the unforeseen the opposite of inevitability / life the condition regulates the rules of the game / and the players conform they want they don't want...". This collection of Puchner's poetry could also be read as a thoughtful autobiography. He summarizes the multiplicity of his intimate, personal mythologies and contemplative paths. The poet follows the meanders of the times as a teacher and researcher of Culture, Heritage and literature, as a scout of Greek letters. It stays on the primary issues of art, the popular and the scholar, love, life and death, wandering and experiential participation; it enriches all these, expands them and makes them familiar to the reader.

ΔΟΚΙΜΙΟ

Δημήτρης Δημηρούλης

Η ανάγνωση του Ροΐδη – Ο συγγραφέας ως εξαίρεση

Εκδ. Gutenberg, 2022.

σ. 324, 14x21 εκ.

Ο Εμμανουήλ Ροΐδης (1836-1904) έκανε αίτημα ζωής την απόκλιση από την πεπατημένη, την άρνηση του βολικού συμβιβασμού, τη συντήρηση της αντιπαλότητας στις σχέσεις του με τις πολιτικές και πολιτισμικές εξουσίες της εποχής του. Η γραφή του συμπορεύτηκε με την πολιτική, την ηθική και την κριτική στάση του έναντι της ελληνικής κοινωνίας. Ο βίος

και το έργο του βεβαιώνουν για τη διαρκή άσκηση της παρέκκλισης και μαρτυρούν για την απείθαρχη συμπεριφορά

της σκέψης του στα πνευματικά ζητήματα. Εδώ, ο Δημήτρης Δημηρούλης παρακολουθεί τον Ροΐδη και, ακριβώς, μέσα από το παράδειγμά του, αξιοποιεί τα πιο ανθεκτικά στοιχεία της γραφής του, κυρίως αυτά που παραμένουν ενεργά έως σήμερα, υποστηρίζοντας ότι ο κριτικός λόγος που δεν φοβάται τη εξουσία έχει μια ιδιαίτερη αξία — πολύ περισσότερο στις μέρες μας.

ESSAY

Dimitris Dimiroulis

The reading of Roidis – The author as an exception

Gutenberg Publications, 2022.

p. 324, 14x21 cm.

Emmanuel Roidis (1836-1904) did designate as a main scope of his life breaking the mould, refusing conventional compromise, maintaining the rivalry in his relations with the political and cultural authorities of his time. His writing accompanied his policy, his ethics, and his critical attitude towards the Greek society. His life and his work confirm his steady deviation from the mainstream and testify the disobedience of his thought in spiritual matters. In this book, Dimitris Dimiroulis follows Roidis and, through his paradigm, he exploits the most durable elements of his writing, mainly those that remain active to this day, arguing that critical discourse which does not fear power has an extraordinary value — particularly nowadays.

ΔΟΚΙΜΙΟ

Jacques Rancière

Το πεπρωμένο των εικόνων

Μετάφραση-επίμετρο: Θωμάς Συμεωνίδης

Εκδόσεις Στερέωμα, 2020.

σ. 216, 21x16 εκ.

«Ο τίτλος μου θα μπορούσε να δημιουργήσει την προσδοκία μιας νέας οδύσσειας της εικόνας… Ωστόσο, η πρόθεσή μου είναι τελείως διαφορετική» εξηγεί ο Ζακ Ρανσιέρ – ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους

της γαλλικής φιλοσοφίας σήμερα.

Τα πέντε κείμενα που συγκεντρώνονται εδώ θέτουν ερωτήματα για τη φύση της εικόνας και την εργασία της

τέχνης. Από το πρώτο κείμενο, που δίνει και τον τίτλο του βιβλίου, ο Ρανσιέρ μάς ταξιδεύει στις ιστορίες του Κι-

νηματογράφου του Γκοντάρ που λειτουργούν ως βάση διερώτησης της σχέσης ανάμεσα στη δύναμη των λέξεων

και αυτήν του ορατού, εξετάζει την ιστορία και την παραγωγή του σύγχρονου αισθητικού λόγου, πραγματεύεται τις γραφιστικές τέχνες, την ποίηση, τον χορό και τον βιομηχανικό σχεδιασμό, για να καταλήξει στο μη-αναπαραστάσιμο, δηλαδή, σε ένα ερώτημα που έχει απασχολήσει πολλούς, κυρίως τους ίδιους τους δημιουργούς των εικόνων και των ποικίλων μορφών της τέχνης.

ESSAY

Jacques Rancière

The Future of the Image (Le destin des images)

Translation-addendum: Thomas Simeonidis Stereoma Publications, 2020.

p. 216, 21x16 cm.

"My title could create the expectation of a new odyssey of the image... However, my intention is completely different" explains Jacques Rancière—one of today’smost important representatives of French philosophy. The five texts brought together here raise questions about the nature of the image and the work of art. From the first text, which also provides the title of the book, Rancière takes us on a journey through the stories of Godard's Cinema that act as a basis for questioning the relationship between the power of words and that of the visible, he examines the history and production of modern aesthetic discourse, he deals with graphic arts, poetry, dance and industrial design, to end up at the non-representable, that is, at a question that has concerned many, especially the very creators of images and various forms of art.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Γιάννης Παντελίδης

Ουδέτερη ζώνη

Έκδοση του University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2022.

σ. 120, 22x22 εκ.

Στο θεματικό δίγλωσσο λεύκωμα, ο φακός του Γιάννη Παντελίδη καταγράφει μια ζώνη αόρατη που

υπονοεί το μέσα και ορίζει το έξω των ελληνικών φυλακών. Το βλέμμα των μέσα δεν φτάνει «εκεί έξω» και το βλέμμα των έξω δεν περνάει «εκεί μέσα». Οι φωτογραφίες —μια γροθιά στο στομάχι— δείχνουν μια σιωπηλή ουδέτερη και γκρίζα ζώνη που επαναλαμβάνει το μοτίβο της σε όλα τα γνωστά

σωφρονιστικά τοπωνύμια: Κορυδαλλός, Τίρυνθα, Γιεντί Κουλέ, Βόλος, Κασσάνδρα, Κόρινθος, Τρίκαλα, Νιγρίτα κ.α. Η φυλακή περιχαρακώνεται από ένα σκληρό σύνορο. Το «μέσα» και το «έξω». Ένας ψηλός τοίχος, ένας φράχτης, σκοπιές, συρματοπλέγματα, διαχωρίζουν αυστηρά το μέσα και το έξω. Γυμνή γη, κάγκελα, καλώδια, λαμαρίνες, παγωμένο χώμα, λάσπη και τσιμέντο. Άγονη γη, απουσία κίνησης και ζωής. Απουσία του ήλιου. Η συνορεύουσα ζώνη είναι νεκρή, ανοίκεια και άγνωστη και δεν υπόσχεται τίποτα και σε κανέναν.

PHOTOGRAPHY

Yannis Pantelidis

Neutral zone

Published by University Studio Press, Thessaloniki, 2022. p. 120, 22x22 cm.

In this thematic bilingual album, the lens of Yiannis Pantelidis capture an invisible zone that implies the inside and defines the outside of Greek prisons. The gaze of thοse inside does not reach "out there”, and the gaze of those outside does not arrive "in there". The photos—a punch in the stomach—show a silent neutral and gray zone that repeats its pattern in all the well-known penitentiary toponyms: Korydallos, Tiryntha, Yendi Koule, Volos, Kassandra, Corinth, Trikala, Nigrita, etc. The prison is surrounded by a hard border. The "inside" and the "outside". A high wall, a fence, watchtowers, barbed wires, strictly separate the “inside” from the “outside”. Bare soil, railings, cables, sheet metal, frozen ground, mud, and cement. Barren land, absence of movement and life. Absence of the sun. The neutral zone is dead, barren, and unknown, promising nothing and to no one.

ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Αιμιλία Ζίφα, Ζήσης Μαμούρης, Κατερίνα Μούτου

Βιολογία

Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας, Βόλος.

σ. 1054, 27x22 εκ.

Το βιβλίο είναι μια εισαγωγή στον κόσμο της βιολογίας με πλούσια εικονογράφηση που βοηθάει στην κατανόηση των κειμένων. Οι συγγραφείς, θέτοντας ερωτήματα, αναζητώντας πρωτότυπες επιστημονικές μελέτες, συγκεντρώνοντας και διασταυρώνοντας δεδομένα, προσπάθησαν να συγκεντρώσουν τη μεγαλύτερη δυνατή ποσότητα πληροφοριών, υποθέσεων και θεωριών, που προέκυψαν από την κοπιώδη αναζήτηση αναρίθμητων επιστημόνων, να τη φιλτράρουν και να την καταγράψουν. Η σύνθεση του βιβλίου, τα τεκταινόμενα στο χώρο των βιοεπιστημών και η καταγραφή τους πάντα είναι μια πρόκληση, στο βαθμό που η γνώση της βιολογίας, αφού θεμελιώθηκε στέρεα, δομήθηκε και αναπτύχθηκε σταθερά για εκατοντάδες χρόνια, σήμερα είναι ο ταχύτερα, και με πρωτοφανείς ρυθμούς, εξελισσόμενος κλάδος των Επιστημών, διαδραματίζοντας, έστω και αν δεν το συνειδητοποιούμε, κυρίαρχο ρόλο στη ζωή μας.

SCIENCE

Emilia Zifa, Zisis Mamouris, Katerina Moutou Biology

University Publications of Thessaly, Volos. p. 1054, 27x22 cm.

The book is an introduction to the world of biology with rich illustrations that help the understanding of the texts. The authors, by posing questions, by looking for original scientific studies, by acquiring and cross-referencing data, tried to compile, to filter and to record the largest possible amount of information, of hypotheses and of theories arisen from the laborious research of countless scientists. The composition of the book, the happenings in the field of biosciences and their documentation has always been a challenge, to the extent that the knowledge of biology, after having been solidly founded, structured and developed steadily over hundreds of years, today is the fastest -at unprecedented rates- evolving branch of Science, which plays a dominant role in our lives, even if we do not realize it.

Εκδόσεις Όταν, 2021.

σ. 222, 21x14 εκ.

και μύησης στο μπρεχτικό θεατρικό σύμπαν, στη μεθοδολογία ενός από τους σημαντικότερους και ρηξικέλευθους θεατράνθρωπους του 20ού αιώνα, αλλά και συμβολή στην ερμηνεία ενός πολυεπίπεδου και σύνθετου φαινομένου για το θέατρο, του «φαινομένου

Μπρεχτ». Κατά συνέπεια, εδώ η μεθοδολογία της αποστασιοποίησης ως πρωτοποριακή θεώρηση

για την αισθητική/καλλιτεχνική αξία και την παιδευτική αποστολή της τέχνης του θεάτρου γίνεται

ένα φέρον όχημα φρέσκιας ματιάς για την καλύτερη κατανόηση του δραματουργικού έργου και της

φιλοσοφίας του οραματιστή ποιητή, σκηνοθέτη αλλά και θεωρητικού του θεάτρου. Ούτως ή άλλως, μιλάμε για ένα έργο που παραμένει ζωντανό, επίκαιρο και αναστοχαστικό — αναγκαίο εφόδιο για την αντιμετώπιση προκλήσεων της ζωής, μάθησης και σκέψης για τον 21ο αιώνα.

THEATER

Ioanna Mendrinou

Bertolt Brecht: The Poetics of Distancing

Publications “Otan”, 2021.

p. 222, 21x14 cm.

Introductory critical study of reading and introduction to the Brechtian theatrical universe, to the methodology of one of the most important and ground-breaking theater people of the 20th century, but also a contribution to the interpretation of a multi-layered and complex phenomenon for the theater, the "Brecht phenomenon". Consequently, here the methodology of distancing as a pioneering consideration for the aesthetic/artistic value and the educational mission of the art of theater becomes a carrier of a fresh glance for a better understanding of the dramaturgical work and the philosophy of the visionary poet, director, and theoretician of theater. Either way, we are talking about a work that remains alive, relevant, and reflective — a necessary resource for meeting the challenges of living, learning, and thinking for the 21st century.

ΘΕΑΤΡΟ

Χέλμουτ Φλάσχαρ

αρχαιότητα επί σκηνής – Το αρχαίο ελληνικό δράμα στο θέατρο

πρώιμη νεωτερικότητα έως τις μέρες μας

Μετάφραση: Ιωάννα Μεϊτάνη

Επιμέλεια: Γιώργος Διαμάντης

Εκδόσεις ΜΙΕΤ, 2022.

σ. 488, 17x24 εκ.

Ο Hellmut Flashar είναι μία από τις μεγαλύτερες μορφές της κλασικής φιλολογίας των καιρών μας και το βιβλίο του απευθύνε-

ται στον κόσμο του θεάτρου, στους θεατρολόγους αλλά και τους φιλόλογους που δεν γίνεται να τους είναι αδιάφορο το πώς

παρουσιάζονται στο θέατρο τα κείμενα που αποτελούν το αντικείμενο της επαγγελματικής τους μέριμνας. Η αρχαία ελληνική τραγωδία έθεσε στην εποχή της με τον τρόπο της τα φλέγοντα ζητήματα σχετικά με τον άνθρωπο στους κόλπους της κοινωνίας.

Περιέγραψε συγκρουσιακές καταστάσεις, έδειξε πώς αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι τη βία, την τελετουργία και τη λατρεία· παρουσίασε την πτώση σπουδαίων προσώπων και τους φόβους των ανθρώπων. Όλες οι συγκρούσεις που πραγματεύεται η αρχαία

ελληνική τραγωδία παραμένουν άλυτες και αποτελούν ζητήματα και της δικής μας εποχής, τα οποία, στο πλαίσιο μιας δημοκρατικής κοινωνίας με διεθνή εξάπλωση (παρ’ όλα τα πισωγυρίσματα), συζητούνται ανοιχτά, γιατί είναι επίκαιρα. Η αρχαία τραγωδία λειτουργεί εν προκειμένω σαν ένα μεγάλο αντηχείο, και το θέατρο, αφομοιώνοντάς την, κάνει το παρελθόν μέρος του παρόντος.

THEATER

Helmut Flashar

Antiquity on stage– Ancient Greek drama in the theater from early modern times to the present day

Translation: IoannaMeitani

Edited by: Giorgos Diamantis

MIET Publications, 2022.

HellmutFlashar is one of the greatest personalities of classical philology of our time, and his book addresses the world of theater, dramaturgy teachers and philologists who cannot ignore how the texts that constitute the subject of their professional effort are presented in the theater. The ancient Greek tragedy raised in its time in its own way the burning questions about man within the society. It described conflict situations, it showed how people deal with violence, ritual, and worship; it showed the fall of great personalities and the fears of the people. All the conflicts dealt with by the ancient Greek tragedy remain unresolved and account for issues of modern times as well, which, in the context of a democratic society with international scope (despite all the setbacks), are discussed openly, because they are relevant. Ancient tragedy functions in this case as a great resonator, and the theater, by assimilating it, makes the past a part of the present.

ΤΕΧΝΗ

Ασπασία Παπαδοπεράκη

Η Αιγαιοπελαγίτικη Λαϊκή

Ανάτυπο ομιλίας, Αθήνα 2022.

σ. 22, 21x27 εκ.

Ανάτυπο της ομιλίας της Ασπασίας Παπαδοπεράκη η οποία εκφωνήθηκε τον Δεκέμβριο του 2021 με

αφορμή το βραβείο «Νίκος Καζαντζάκης» που απένειμε στην εξέχουσα γλύπτρια και ερευνήτρια της τέχνης ο Δήμος Ηρακλείου. Η Ασπασία Παπαδοπεράκη με το στοχαστικό και έμπειρο μάτι της και τη γνώση του τεχνίτη του χώρου, του φωτός, της γεωμετρίας και της δημιουργικότητας στις γραμμές του Αιγαίου, προσεγγίζει τις καταβολές, τα στοιχεία και την εξέλιξη της λαϊκής αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής, που έχει «τους αιώνες με το μέρος της» στον βαθμό που «σήμερα προσελκύει το παγκόσμιο ενδιαφέρον με τις βιωμένες πανάρχαιες αλήθειες της». Η ομιλία της, βεβαίως, ήταν αφιερωμένη «στον ακαδημαϊκό, καθηγητή και επί χρόνια διευθυντή του Μουσείου Μπενάκη, Άγγελο Δεληβορριά και στον άξιο λαϊκό τεχνίτη της Άνδρου Δημήτρη Λουκρέζη».

ART

Aspasia Papadoperakis

The Aegean Folk Architecture

Offprint of speech, Athens 2022.

p. 22, 21x27 cm.

Offprint of the speech of the prominent sculptor and art researcher Aspasia Papadoperaki which was delivered in December 2021 on the occasion of the “Nikos Kazantzakis” prize, awarded to her by the Municipality of Heraklion. Aspasia Papadoperaki, with her thoughtful and experienced eye and the artisan’s knowledge of space, light, geometry, and creativity on the lines of the Aegean, approaches the origins, the elements, and the evolution of popular Aegean architecture, for which “time over the centuries is a friend” to the extent that “today it attracts worldwide interest with its experiential old agedtruths”. Her speech, of course, was dedicated “to the academician, professor and long-time director of the Benaki Museum Angelos Delivorrias, and to the worthy craftsman of Andros Dimitris Loucrezis”.

ΤΕΧΝΗ

Εγώ ο Καραγκιόζης

«1922-2022. Ταξιδεύοντας έναν αιώνα με το τραίνο»

Κείμενα-Επιμέλεια έκθεσης: Γιάγκος Ανδρεάδης

Ίδρυμα Βασίλης Παπαντωνίου, 2022.

σ. 272, 21x14 εκ.

O πολυτελής δίγλωσσος τόμος εκδόθηκε το καλοκαίρι του 2022 στο πλαίσιο της έκθεσης έργων

δώδεκα μαστόρων του Καραγκιόζη της συλλογής του Ιδρύματος Βασίλης Παπαντωνίου (ΙΒΠ). Ο

υπότιτλος, «Ταξιδεύοντας έναν αιώνα με το τραίνο», παραπέμπει στα βαγόνια του τραίνου στον χώρο

«Σταθμός» του Ναυπλίου, όπου παίχτηκαν παράλληλα τρεις αντίστοιχες παραστάσεις Καραγκιόζη.

Πρόκειται για έναν πλήρη, καλογραμμένο θεωρητικό και πρακτικό οδηγό του θεάτρου σκιών, με

τους ήρωες του Καραγκιόζη και τους δημιουργούς τους (από τον Ασπιώτη, Κόκκορη, Κούζαρο έως

τον Ευγένιο Σπαθάρη και τον Χαρίδημο), που κατάφεραν να μετουσιώσουν γέλιο,, ψυχαγωγία και

τέχνη σε κάτι υψηλότερο, στέρεο και συστατικό της ελληνικότητας. Προφανώς, το Ίδρυμα Βασίλης

Παπαντωνίου (ΙΒΠ) συνεχίζει την έρευνα, καταγραφή, μελέτη, διάσωση και διάδοση του νεότερου ελληνικού και παγκόσμιου πολιτισμού.

ART

I, Karagiozis

“1922-2022. Traveling one century by train”

Texts, curator of the exhibition: Yiagos Andreadis

Vassilis Papantoniou Foundation, 2022.

p. 272, 21x14 cm.

The luxurious bilingual volume was published in summer 2022 in the context of the exhibition of the works of twelve craftsmen of Karagiozis from the collection of the Vassilis Papantoniou Foundation (VPF). The subtitle “Travelling one century by train” refers to the train wagons in the “Station” area of Nafplio, where three corresponding Karagiozis performances took place simultaneously. This is a complete, well-written theoretical and practical guide to shadow theater, with the heroes of Karagiozis and their creators (from Aspiotis, Kokkoris, Kouzaros to EvgeniosSpatharis and Charidimos) who managed to transform laughter, entertainment and art into something higher, solid constituent of Hellenism. Obviously, the VPF is carrying on the research, the recording, the study, the rescue and the dissemination of the latest Greek and world culture.

ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΣΎΝΕΔΡΙΟΎ

Αλ. Κατσιγιάννης, Δημ.Πολυχρονάκης και Κων/νος Χρυσόγελος (επιμ.)

«Προς μάθησιν εντελεστέραν»

Ο Χριστόφορος Φιλητάς (1787-1867) και η συγκρότηση της Ιστορίας της Νεοελληνικής Γραμματείας τον 18ο

και 19ο αιώνα

Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων, 2022.

σ. 442, 29x21 εκ.

Ο Χριστόφορος Φιλητάς ανήκει στη γενιά των λογίων της προεπαναστατικής περιόδου που λειτούργησαν ως δυ-

ναμικοί διαμεσολαβητές της γνώσης των ευρωπαϊκών πραγμάτων στον ελλαδικό χώρο, αλλά και, αντίστροφα, της εξιστόρησης της ελληνικής πνευματικής ζωής από την Άλωση έως και το 1821 προς τους κύκλους της Ευρώπης. Προς ανάδειξη του σημαντικού λόγιου, η Βιβλιοθήκη της Βουλής και το Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου

Κρήτης συνδιοργάνωσαν επιστημονικό συνέδριο το 2019 με θέμα «Λογιοσύνη και Συγκρότηση της Ιστορίας της Νεοελληνικής Γραμματείας: 18ος-19ος αιώνας» όπου παρουσιάστηκαν οι Ειδικές Συλλογές της Βιβλιοθήκης

της Βουλής των Ελλήνων στις οποίες απόκεινται 16 χειρόγραφα τετράδια του Ηπειρώτη λόγιου και διδασκάλου Χριστόφορου Φιλητά, από το Γραμμένο Ιωαννίνων, τα οποία καλύπτουν τα χρόνια της ενεργού δράσης του ως διδασκάλου, από το 1818 έως και τον θάνατό του το 1867.

CONFERENCE PROCEEDINGS

Al. Katsigiannis, Dim. Polychronakis and Kon/nos Chrysogelos (ed.)

“To learn better”

Christoforos Philitas (1787-1867) and the formation of the History of the Modern Greek Literature in the 18th and 19th centuries

Library of the Hellenic Parliament, 2022.

p. 442, 29x21 cm.

Christoforos Filitas belongs to the generation of scholars of the pre-revolutionary period who functioned as dynamic mediators of the knowledge of the European mattersin the Greek territory, but also, inversely, of the history of Greek intellectual life from the Fall of Constantinople in 1453until 1821 to the circles of Europe. To highlight the life of the important scholar, the Library of the Parliament and the Department of Philology of the University of Crete coorganized a scientific conference in 2019 on the subject of “Scholarship and the formation of the History of Modern Greek Literature: 18th-19th century”. In this conference, the Special Collections of the Library of the Parliament of the Hellenes were presented, which comprise 16 handwritten notebooks of the Epirotic scholar and teacher Christoforos Filitas from Grammeno of Ioannina, covering the years of his activity as a teacher, from 1818 until his death in 1867.

ΘΡΗΣΚΕΎΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΎΘΜΙΣΗ

Λούθηρος

Περί της ελευθερίας του χριστιανού

Μετάφραση: Μιχάλης Παπανικολάου

Επίμετρο: Σταύρος Ζουμπουλάκης

Εκδόσεις Άρτος Ζωής, 2022.

σ. 88, 21x12 εκ.

Καμία σχεδόν σοβαρή προσέγγιση και κατανόηση της σημερινής παγκόσμιας χριστιανικής πραγματικότητας δεν είναι δυνατή αγνοώντας τον προτεσταντισμό. Και ο Άρτος Ζωής παραδίδει στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, σε μια καλαίσθητη και καλοεπιμελημένη έκδοση, ένα από τα κυριότερα έργα του Μαρτίνου Λούθηρου. Το «Περί της ελευθερίας του χριστιανού» τυπώθηκε το 1520 και γνώρισε αμέσως τεράστια επιτυχία. Ανεξάρτητα από το ότι ήταν το πρώτο ουσιαστικά κείμενο της γερμανικής γλώσσας, το έργο αποτελεί στην κυριολεξία την επιτομή της μεταρρυθμιστικής θεολογίας εν τη γενέσει της, ή καλύτερα, την επιτομή του χριστιανικού βίου, όπως τον εννόησε ο προτεσταντισμός. Πρό-

κειται για ένα κείμενο-σταθμό που η Ευρώπη το συζητάει συνέχεια, επί πέντε αιώνες. Ο συγγραφέας του ποτέ του δεν μπόρεσε να φανταστεί τις θεολογικές αλλά και κοινωνικοπολιτικές του συνέπειες.

RELIGIOUS REFORM

Luther

On the Freedom of a Christian

Translation: Michalis Papanikolaou

Addendum: Stavros Zoumboulakis

ArtosZois Publications, 2022. p. 88, 21x12 cm.

Almost every serious approach and every understanding of today's world Christian reality is impossible without consideration of Protestantism. ArtosZois Publications deliver to the Greek readership, in a tasteful and well-edited book, one of the main works of Martin Luther. "On the Freedom of a Christian" was printed in 1520 and immediately became a huge success. Although it was essentially the first text in the German language, the work is literally the epitome of reforming theology in its aborning, or rather, the epitome of the Christian life as Protestantism understood it. It is a landmark text that Europe has been discussing continuously for the last five centuries. Its author could never imagine its theological and socio-political consequences.

ΘΡΗΣΚΕΎΤΙΚΟΣ ΤΟΎΡΙΣΜΟΣ

Μ. Ανδριανάκης και Κ. Γιαπιτσόγλου

Εκκλησίας της Κρήτης - Μ.Κ.Ο. Φιλοξενία, Ηράκλειο 2012.

σ. 102, 17x24 εκ.

Στις σελίδες του τόμου αποτυπώνεται εναργώς, με εκατοντάδες φωτογραφίες και με τα κείμενα των αρχαιολόγων Μ. Ανδριανάκη και Κ. Γιαπιτσόγλου, το σύνολο των χριστιανικών μνημείων της Μεγαλονήσου. Πρόκειται για έργο που οδηγεί και ενημερώνει τον αναγνώστη, αλλά και τον επισκέπτη του νησιού, στην πλοήγησή του ανά τον λεγόμενο θεματικό και, πιο συγκεκριμένα, εδώ, θρησκευτικό τουρισμό, κάτι που τα τελευταία χρόνια βρίσκεται στα άμεσα ενδιαφέροντα της Εκκλησίας της Κρήτης.Τ

ο «Ιστορικό Διάγραμμα» της Κρητικής Εκκλησιαστικής Ιστορίας, των επί μέρους Μητροπόλεων, και η πλήρης καταγραφή των ιδιαίτερων μνημείων της καθεμιάς, ολοκληρώνουν τον τόμο που πλαισιώνεται με «Γλωσσάριο» εκκλησιαστικών-θεολογικών και αρχαιολογικών όρων, «Βιβλιογραφία» και «Ευρετήριο».

RELIGIOUS ΤOURISM

M. Andrianakis and K. Giapitsoglou

Christian Monuments of Crete

Edition of the Synodal Committee on Religious Tourism of the Church of Crete - N.G.O. Filoxenia, Heraklion 2012.

p. 102, 17x24 cm.

In the pages of the volume all the Christian monuments of the great island of Crete are illustratively presentedwith hundreds of photographs and with texts of the archaeologists M. Andrianakis and K. Giapitsoglou. It is a work that guides and informs the readers, as well as the visitors of the island, attheir navigation through the so-called thematic, and more specificallyherereligious tourism, which in recent years has been among the immediate interests of the Church of Crete. The “Historical Chart” of Cretan Ecclesiastical History, of the individual ecclesiastical regionsand the full record of the monumentsin each one of them, conclude the volume which is supplemented by a “Glossary” of ecclesiastical-theological and archaeological terms, a “Bibliography” and an “Index”.

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΚΘΕΣΗΣ

Ο Φώτης Κόντογλου και η επιρροή του στους νεότερους

Μουσείο του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, 2022.

σ. 392, 29x24 εκ.

Ο πολυτελής δίγλωσσος τόμος αποτυπώνει επιτυχώς το αφιέρωμα στον χαρισματικό ζωγράφο και

λογοτέχνη Φώτη Κόντογλου (1895-1965) και το παράλληλο επετειακό αφιέρωμα για τα εκατό

χρόνια της Μικρασιατικής Καταστροφής. Από το Αϊβαλί της Μικράς Ασίας, ο Κόντογλου υπήρξε υπόδειγμα ήθους και εμβληματική μορφή της γενιάς του. Ως εκφραστής της επιστροφής στα θέσμια της λαϊκής παράδοσης, άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του με τις εικονογραφικές ιστορήσεις και το έργο του. Με την πολυσχιδή παρουσία του στις εικαστικές τέχνες και τα γράμματα του20ού αιώνα, επηρέασε μια πληθώρα διαφορετικών καλλιτεχνών, από τους πρώτους μαθητές (Τσαρούχη, Εγγονόπουλο μέχρι Μόραλη, Διαμαντόπουλο κ.ά.)μέχρι τους πολύ νεότερους εν ζωή καλλιτέχνες που εισέπνευσαν

στην καλλιτεχνική και πνευματική αύρα του έργου του, το οποίο έμμεσα ή άμεσα επηρέασε

EXHIBITION CATALOGUE

FotisKontoglou and his influence on the younger generation Museum of the Vassilis &ElizasGoulandris Foundation, 2022. p. 392, 29x24 cm.

The luxurious bilingual volume successfully features a tribute to the charismatic painter and writer Fotis Kontoglou (1895-1965), and at the same time to the 100th anniversary of the Asia Minor Catastrophe. Descending from Ayvali in Asia Minor, Kontoglou was a paradigmfor ethics and an emblematic figure for his generation. As an expresser of the return to the cultural norms of popular tradition, with his pictorial stories and his workhe left an indelible imprint. With his diverse presence in the visual arts and letters of the 20th century, he influenced a multitude of different artists, from the first students (Tsarouhis, Engonopoulos to Moralis, Diamantopoulos and many more) to the much younger living artists who were inspired by the artistic and spiritual aura of his work, which either directly or indirectly influenced their own work, as demonstrated by the documentation of the exhibition and the volume.

ΕΠΕΤΕΙΑΚΟ ΛΕΎΚΩΜΑ

Εβίτα Αράπογλου (επιμ.)

Μικρά Ασία: Λάμψη, Καταστροφή, Ξεριζωμός, Δημιουργία

Μουσείο Μπενάκη και Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, 2022

σ. 372, 29x14 εκ.

Η πολυτελής έκδοση αποτελεί τον συνοδευτικό κατάλογο της ομότιτλης έκθεσης, η οποία συνδιοργανώθηκε από το Μουσείο Μπενάκη και το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών και φιλοξενήθηκε στο κτίριο Πειραιώς 138, το φθινόπωρο του 2022. Η έκθεση ήταν από τα σημαντικότερα πολιτιστικά γεγονότα μνήμης για τη Μικρά Ασία. Η πλούσια εικονογράφηση και τα κατατοπιστικά συνοδευτικά κείμενα παρουσιάζουν το πανόραμα της συγκλονιστικής ιστορίας και των ποικίλων εκφάνσεων της

ζωής και της πολιτιστικής δημιουργίας του Μικρασιατικού ελληνισμού, τις δραματικές εξελίξεις των ετών 1919-1922 που οδήγησαν στην Καταστροφή και τον ξεριζωμό, αλλά και τις πολύχρονες διαδικασίες ένταξης του προσφυγικού κόσμου στην Ελλάδα και τη μεγάλη του συνεισφορά στην πολύπλευρη ανανέωση της ελληνικής κοινωνίας.

HISTORY

Evita Arapoglou (ed.)

Asia Minor: Shine, Destruction, Uprooting, Creation

Benaki Museum and Center for Asia Minor Studies, 2022 p. 372, 29x14 cm.

The luxurious edition is the accompanying catalog of the exhibition with the same title, which was co-organized by the Benaki Museum and the Center for Asia Minor Studiesin fall 2022 in the building at Piraeus St. 138. The exhibition was one of the most important cultural commemorative events for Asia Minor. The rich illustration and the informative accompanying texts present a panorama of the shocking history and the various manifestations of the life and cultural creation of Asia Minor’s Hellenism, the dramatic developments from 1919 to 1922 which led to the Catastrophe and the uprooting, but also the long-lasting integration process of the refugees in Greece and their great contribution to the multifaceted renewal of Greek society.

ΕΠΕΤΕΙΑΚΟ ΛΕΎΚΩΜΑ

Αλεξάνδρα Γουλάκη-Βουτυρά (επιμ.)

Δέκα χρόνια Τελλόγλειο (2013-2022)

Έκδοση του Τελλογλείου Ιδρύματος Τεχνών ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη, 2022.

σ. 224, 25x31 εκ.

Το Τελλόγλειο, όπως ιδρύθηκε το 1972 από το ζεύγος Νέστορα και Αλίκης Τέλλογλου, θέλησε να

δώσει στη Θεσσαλονίκη έναν οργανισμό με μέλημα την εκπαίδευση και την έρευνα, τη διάσωση και

τη μελέτη της πολιτιστικής κληρονομιάς. Προς αυτό τον σκοπό, δώρισαν στο ίδρυμα την περιουσία

τους και την πλούσια σε εύρος συλλογή τους (κυρίως έργων τέχνης) και συνέπραξαν με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, ώστε να δημιουργηθεί το Τελλόγλειο και να ανοίξει στο κοινό το 1999. Το επετειακό δίγλωσσο λεύκωμα «Δέκα χρόνια Τελλόγλειο (2013-2022)» (με θέμα τη συμβολή και των χορηγιών του Ιδρύματος Α.Γ. Λεβέντης) δίνει το δημιουργικό στίγμα του ιδιαίτερου αυτού οργανισμού, καταγράφει τις δράσεις της τελευταίας δεκαετίας, ενώ αποτελεί ένα βιβλίο που προκαλεί σκέψεις για τον ρόλο του πολιτισμού σήμερα αλλά και αύριο.

ALBUM

Alexandra Goulaki-Voutiras (ed.)

Ten years of Telloglion (2013-2022)

Edition of the Telloglion Foundation of Arts, Aristotle University of Thessaloniki, Thessaloniki, 2022. p. 224, 25x31 cm.

The original purpose of Telloglion, founded in 1972 by Nestor and AlikiTelloglou, was to provide Thessaloniki with an organization focused on education and research, on the rescue and study of cultural heritage. With this purpose they donated their property and their rich collection (mainly works of art) to the foundation and collaborated with the Aristotle University to create the Telloglion Foundation, which opened its doors to the public in 1999. The anniversary bilingual album "Ten Years of Telloglion (2013 – 2022)" (having as subject also the contribution and sponsorships of the A.G. Leventis Foundation), draws a picture of the creative profile of this special organization and presents the activities of the last decade, while being a book that provokes thoughts about the role of culture at present, but also for the future.

συλλεκτικό λεύκωμα που εξέδωσε ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Αιθουσών Τέχνης περιέχει

σχεδόν στο σύνολό του το αρχειακό υλικό που έχει διασωθεί από την πρώτη ArtAthina το 1993 έως σήμερα. Πρόκειται για ένα πολύτιμο εργαλείο για τους ερευνητές καθώς και μοναδικός οδηγός για όσους παρακολουθούν τη συνεπή πορεία του θεσμού, αλλά και για όσους θέλουν να τον γνωρίσουν. Στην πορεία της ArtAthina που συμπληρώνει φέτος 25 διοργανώσεις, τεκμηριώνονται για κάθε διοργάνωση τα πρωτότυπα υλικά (κατάλογοι, αφίσες, ενημερωτικά φυλλάδια, δελτία Τύπου, φωτογραφικό υλικό κ.ά.) και, σε παραρτήματα, τα σημαντικά γεγονότα της ελληνικής και διεθνούς επικαιρότητας, ώστε να γίνεται κατανοητό το πλαίσιο μέσα στο οποίο πραγματοποιούνταν ανά έτος. Την επιμέλεια του λευκώματος

υπογράφει ο δημοσιογράφος και επί σειρά ετών συνεργάτης της ArtAthina στον τομέα της Επικοινωνίας, Γιάννης Ασδραχάς και τον σχεδιασμό οι επίσης σταθεροί συνεργάτες της διοργάνωσης τα τελευταία χρόνια, G DesignStudio.

ALBUM

ArtAthina 1993-2022

Published by the Panhellenic Association of Art Galleries (PAAG), 2022.

p. 360, 34x24 cm.

The anniversary collector's album published by the Panhellenic Association of Art Galleries contains almost all the archival material that has been saved from the first ArtAthina in 1993 until today. It is a valuable tool for researchers, as well as a unique guide for those who follow the consistent route of the institution, but also for those who want to get to know it. The album provides a review of the history of ArtAthina, which achieved this year the milestone of 25 events, presenting the original materials (catalogues, posters, information brochures, press releases, photographic material, etc.) used for each event and, in appendices, the important events of Greek and international current affairs, to provide a better documentation of the context in which each event has been held. The edition of the album is signed by the journalist Yiannis Asdrachas, who has been for many years ArtAthina's partner in the field of Communication, while the design carried out G DesignStudio, also consistent partners of the organization in recent years.

www.days-art.gr

www.days-art.gr

Κόστος ετήσιας συνδρομής για ιδιώτες (2 τεύχη): 50 ευρώ Κόστος ετήσιας συνδρομής για δημόσιο, εταιρίες, φορείς: 70 ευρώ Κόστος ετήσιας συνδρομής για Ευρώπη: 90 ευρώ. Κόστος ετήσιας συνδρομής εκτός Ευρώπης: 90 ευρώ

www.days-art.gr

www.days-art.gr www.days-art.gr

Cost of annual subscription for individuals (2 issues): 50 euro

Cost of annual subscription for public sector, enterprises, companies (2 issues): 70 euro

Foreign annual subscription (Europe ): 90 euro. Foreign annual subscription : 90 euro

Socrates & Plato & Aristotle & You.

From concept to completion we strive to become your partners.

Συνεργάτες σας, από

την αρχική ιδέα έως

και την υλοποίηση.

ΛΙΓΝΟΣ

Με 80 χρόνια εμπειρία, προσφέρουμε oλοκληρωμένες υπηρεσίες κατασκευής στο πεδίο των εκθεσιακών και μουσειακών χώρων.

Προσθήκες · Εκθέσεις · Ειδικές κατασκευές

Μικροκλίμα · Φωτισμός · Στηρίξεις αρχαίων

LIGNOS

Counting 80 years of experience, we offer complete services on display systems for exhibition and museum spaces.

7 Agiou Nikolaou st.

Alimos 174 55 · Greece

T + 30 210 9889542

Display cases · Exhibitions

· Costom made constructions

info@e-lignos.com

· Microclimate

· Lighting

· Ancient artifacts support systems

www.e-lignos.com