Czy wiesz, że... Alkohol a krwiodawca - s. 20 Kwartalnik bezpłatny LATO nr 2 (14)/2013
swiat
dawcy
14 czerwca - relacja
Temat numeru:
Dieta krwiodawcy
edytorial
Zagraj o życie
Aneta Świątczak
„W wakacje zagraj o życie” to nasze hasło przewodnie na tegoroczne wakacje. Lato to wyjątkowo ciężki okres dla Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Łodzi. Zapasy krwi topnieją z dnia na dzień, a w szpitalach odkładane są planowane zabiegi operacyjne. Dla większości z Was wakacje to czas wypoczynku, wyjazdów i zabawy w gronie przyjaciół i rodziny. Jednak dla pracowników RCKiK oraz szpitali, wakacje to czas, kiedy do codziennych zadań dochodzi obawa, że ilość pobranej krwi jest za mała, aby realizować nawet planowe operacje. W wakacje na drogach zwiększa się liczba wypadków z udziałem kierowców i pieszych. Do nieszczęśliwych wypadków dochodzi również na obozach, koloniach i nad wodą, gdzie najbardziej poszkodowani to dzieci i młodzież.
swiat
Krwiodawco! Poproś swoich znajomych, aby przyszli do Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Łodzi lub do punktów stacjonarnych na terenie województwa łódzkiego i oddali krew.
dawcy Wydawca:
Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Łodzi ul. Franciszkańska 17/25 91-433 Łódź
Kontakt z redakcją:
ul. Franciszkańska 17/25, 91-433 Łódź tel. 42 61 61 407, e-mail: propagowanie@krwiodawstwo.pl
Redaktor naczelny: Aneta Świątczak
Redakcja/autorzy:
Andrzej Chałupka, Artur Dunin, Dominika Kuśmider, Paweł Malinowski, Katarzyna Mikołajczyk, Grzegorz Papiewski, Joanna Szymczak, Aneta Świątczak, Maria Wrzonek
Foto/Grafika:
Aneta Klimek, commons. wikimedia.org ,nextstep.net.pl, dreamstime.com, materiały prasowe, stefbra/Miasto z innej beczki
Korekta:
Emilia Michalak
Realizacja:
NextStep.net.pl
Jesteśmy na portalu facebook: www.facebook.com/Swiat.Dawcy
starter 3 Z czego składa się krew? 4
Najważniejsze fakty dotyczące oddawania krwi
Światowy Dzień Krwiodawcy 2013
5 6
Gdzie w wakacje oddawać krew? Aktualności i ciekawostki
dla dawcy 8 9
Tak leczą w Sieradzu W Skierniewicach „rządzi” młodzież
temat numeru 11 Jemy zdrowo i smacznie 14 Niebezpieczne związki 15 16
Od teorii do praktyki Jak „odżywić” krew?
ludzie 18 Mieszkańcy Poddębic regularnie oddają krew
dla dawcy 19 Pytania z forum i mity nt. krwiodawstwa 20 Alkohol a krwiodawca 21 Punkty pobierania w łódzkiem 22 Rozrywka 23 Harmonogram ekip 24 Plakat do powieszenia swiat
dawcy
3
starter Najważniejsze
fakty
dotyczące oddawania krwi:
Światowy Dzień Krwiodawcy - 2013 W dniu 14 czerwca w godzinach 11.30-17.00 na rynku Manufaktury w Łodzi organizowany był Światowy Dzień Krwiodawcy
Jedna jednostka pobranej krwi może uratować nawet trzy osoby.
Każdego roku krew jest pobierana 107 milionów razy. Krew oddaje jednak tylko 15% społeczeństwa na całym świecie. Połowa z pobranej krwi pochodzi z krajów o wysokim dochodzie (ang. high income countries) – Polska znajduje się wśród nich, wraz z innymi krajami Europy czy Ameryki Południowej. Wielu pacjentów, którzy wymagają przetoczenia krwi w krajach rozwijających się nie ma szans otrzymać jej na czas. Regularnie oddający krew dawcy są najbezpieczniejszym źródłem krwi. W krajach o niskim dochodzie ponad 65% przetoczeń krwi wykonywanych jest dla dzieci poniżej 5 roku życia, zaś w krajach „bogatych” najczęściej z przetoczeń korzystają osoby w wieku powyżej 65 lat (do 76% transfuzji). W krajach o wysokich dochodach transfuzje krwi są najczęściej stosowane do leczenia wspomagającego w kardiochirurgii, chirurgii transplantacyjnej oraz terapii nowotworów. Tylko 41 z 151 państw produkuje preparaty na bazie osocza; w pozostałych 110 preparaty te są importowane. W 168 krajach funkcjonuje około 10000 centrów pobierania krwi.
P
odczas obchodów organizowaliśmy happening, który polegał na utworzeniu ogromnej kropli krwi. Każdy uczestnik ubrany był w czerwoną koszulkę. O godzinie 12.00 fotograf wykonał pamiątkowe zdjęcie.
Kroplę krwi ułożyło ponad 160 osób - w tym dyrekcja Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Łodzi, pracownicy Sekcji Propagowania Honorowego Krwiodawstwa, pracownicy biura poselskiego Artura Dunina (ze Zgierza), uczniowie z Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 7 w Łodzi, Gimnazjum nr 44 w Łodzi oraz mieszkańcy miasta, a także członkowie klubu HDK przy RCKiK w Łodzi, wolontariusze z łódzkiego PCK. - Chcielibyśmy podziękować uczestnikom za ich udział - mówiła po akcji Anteta Świątczak, koordynator Sekcji Propagowania Honorowego Krwiodawstwa - Bez was nie było by kropli krwi. W szczególności chciałabym złożyć podziękowania dla klubu HDK przy RCKIK w Łodzi, biura poselskiego Artura Dunina, PCK Łódź i szkół oraz dla Anny Grajcarek z Manufaktury. Dziękujemy również za medialne nagłośnienie akcji: Radio ESKA, Radio Łódź, Express Ilustrowany. Utworzenie kropli krwi w tym szczególnym dniu było wyrazem podzięki dla wszystkich krwiodawców, którzy bezinteresownie ratują ludzkie życie. Pracownicy RCKiK za rok chcieliby powtórzyć happening - Liczymy, że z roku na rok kropelka będzie coraz większa - dodaje Aneta Świątczak. 14 czerwca na terenie całego województwa łódzkiego odbyły się zbiórki krwi. Tylko tego jednego dnia zgłosiło się ponad 500 osób. Podsumowanie akcji: Manufaktura – zarejestrowanych osób: 76 (oddało: 59) Konstantynów Łódzki – 20 (18) Ozorków 26 (23) PP Bełchatów – 29 (24) PP Sieradz – 33 (26) PP Skierniewice – 38 (35) PP Piotrków Trybunalski – 39 (38) PP Pabianice – 30 (24) PP Kutno – 34 (27) Żychlin – 24 (23) PP Tomaszów – 31 (12) PP Zduńska Wola – 27 (23) PP Radomsko – 24 (24) Kleszczów – 46 (41) PP Wieruszów – 17 (16)
swiat
4
dawcy
starter
Gdzie w wakacje oddać krew? Przedstawiamy wykaz stałych miejsc, w których będzie można oddać krew w okresie letnim. Dodatkowy wykaz na stronie 21, a także na www.krwiodawstwo.pl
ŁÓDŹ
Przez całe wakacje zapraszamy do mobilnych punktów pobierania krwi usytuowanych we wtorki i soboty na terenie łódzkiej Manufaktury (ul. Ogrodowa/ Zachodnia), w środy w obok Galerii Łódzkiej i redakcji Gazety Wyborczej (ul. Sienkiewicza/ Piłsudskiego), w czwartki w pasażu Schillera (ul. Piotrkowska 112). Manufaktura (w godzinach 14.00 -17.00) LIPIEC: 02, 06, 09, 13, 16, 20, 23, 27, 30 SIERPIEŃ: 03, 06, 10, 13, 17, 20, 24, 27, 31 WRZESIEŃ: 03, 07, 10, 14
nr 2(14)/2013
ŁASK
Akcje oddawania krwi odbędą się w Łaskim Domu Kultury (ul. Narutowicza 11) w godzinach 9.00-12.00 w następujących terminach: 10 lipca - ambulans 7 sierpnia - ambulans 11 września - salka nr 15
Pasaż Schillera (w godzinach 14.00-17.00) LIPIEC: 04, 11, 18, 25 SIERPIEŃ: 01, 08, 22, 29 WRZESIEŃ: 05, 12
Dziękujemy wszystkim dawcom szpiku, którzy zarejestrowali się w Regionalnym Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Łodzi. Do tej pory w Łodzi, jako potencjalni kandydaci na dawców szpiku, zarejestrowało się ponad 1000 osób
KOLUSZKI
Akcje oddawania krwi odbędą się: - w Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej Med.-Kol. (ul.Przejazd 7) w godzinach 11.00-13.30 w dniu 29 lipca - w Komendzie Powiatowej Straży Pożarnej (ul. Słowackiego 28) w godzinach 8.0011.30 w dniu 6 września
Galeria Łódzka i Gazeta Wyborcza (w godzinach 14.00-17.00) LIPIEC: 03, 10, 17, 24, 31 SIERPIEŃ: 07, 14, 21, 28
Dawcy szpiku
Przypominamy o zabraniu dowodu osobistego oraz odpowiednim przygotowaniu się do oddania krwi – lekki, słodki posiłek oraz odpowiednia ilość płynów.
Z
wracamy się z prośbą o dalsze rejestrowanie się w bazie potencjalnych Dawców Szpiku – rejestracji można dokonać podczas standardowej wizyty w RCKiK przy ul. Franciszkańskiej. Co istotne, nie jest wymagane oddawanie krwi (450 ml) podczas rejestracji – na potrzeby bazy danych od kandydata pobierana jest tylko mała próbka krwi do probówki.
nimum 20 osób chętnych do zapisania się do bazy – prosimy o kontakt z dr. Michałem Zamolskim pod numerem telefonu: (42) 61-61-405.
Więcej informacji na temat oddawania szpiku znajdziesz na www.szpik.info
Istnieje także możliwość zorganizowania akcji rejestracji dawców szpiku poza siedzibą RCKiK w Łodzi - jeśli znajdzie się mi-
5
starter
Dawcom w darze Przypominamy o możliwości skorzystania ze zniżek w schroniskach górskich oraz sklepach oferujących sprzęt turystyczny
J
eśli od twojego oddawania krwi nie minął jeszcze rok, możesz skorzystać ze zniżek od 10% do nawet 30% na noclegi w schroniskach w Beskidach (np. na Krawców Wierchu, pod Wierchomlą, w Lachowicach, na Śnieżnicy, na Hali Krupowej, na Kudłaczach), Bieszczadach (np. pod Honem), w Gorcach, Górach Bystrzyckich, Izerskich, Kamiennych, Opawskich, Stołowych, w Karkonoszach, Pieninach, na podgórzu Rożnowskim oraz w Tatrach (np. w Murowańcu czy na Hali Ornak). Dodatkowo można skorzystać z tańszego noclegu w Białce Tatrzańskiej, Babolinie, Busku Zdrój, Czorsztynie, Dźwirzynie, Gdańsku, Kołobrzegu, Krakowie, Łebie, Mikołajkach, Zakopanem i innych miejscowościach. Dodatkowo oferta zniżek dla krwiodawców obejmuje sklepy „stacjonarne”, inter-
Pełen wykaz punktów, w których można otrzymać zniżki znajduje się na www.dawcomwdarze.pl netowe, a także lokale usługowe (w tym gastronomiczne). Zniżki przyznawane są na podstawie legitymacji Honorowego Dawcy Krwi, pod warunkiem, że od ostatniego pobrania minął nie więcej niż rok. Akcja “Dawcom w darze”
od początku promować miała równocześnie honorowe krwiodawstwo oraz aktywny tryb życia, dlatego wśród punktów akcji przeważają schroniska górskie i inne obiekty noclegowe oraz sklepy turystyczne. Z czasem do akcji zaczęły zgłaszać się firmy o odmiennych profilach, często prowadzone przez samych krwiodawców. Do projektu „Dawcom w darze” może dołączyć każda firma.
Studenci znów przelali krew Zakończyła się wiosenna edycja Wampiriady, czyli studenckiej akcji honorowego oddawania krwi
W
maju 2013 roku krew oddało prawie 1000 osób. Największą mobilizację widać było, podobnie jak w poprzednich latach, na terenie Politechniki Łódzkiej – zwłaszcza podczas akcji w Centrum Językowym PŁ, gdzie zarejestrowano
do oddania krwi 145 osób. Tłumy pojawiły się także na wydziale Biotechnologii i Nauki o Żywności PŁ, Wydziale Zarządzania UŁ, Wydziale Ekonomiczno Socjologicznym UŁ praz w VIII domu studenta. Nie znaczy to jednak, że w pozostałe dni
było mało studentów! Średnio podczas 14 akcji (w tym jednej w Koluszkach w kinie Odeon) oddawało krew prawie 70 osób. To bardzo dobry wynik, który mamy nadzieję zostanie powtórzony jesienią, podczas kolejnej edycji Wampiriady.
swiat
6
dawcy
starter
Nowatorski sposób promocji oddawania krwi Czym różni się przekazanie komuś krwi od podzielenia się baterią w telefonie komórkowym? Brazylijska agencja reklamowa uznała, że niczym
F
irma zajmująca się propagowaniem honorowego oddawania krwi, wraz z producentem akcesoriów do smartfonów stworzyła kabel, który pozwala naładować baterię jednego telefonu, korzystając z zapasów innego telefonu. Przewód podłączony do obu komórek „przenosi” moc z dawcy do biorcy – w podobny sposób, jak to się odbywa podczas oddawania krwi. Dodatkowo na telefon można pobrać informację o najbliższym punkcie krwiodawstwa. Celem kampanii jest uświadomienie ludziom, jak ważne jest regularne oddawanie krwi. Zyski ze sprzedaży urządzenia zostaną w całości przekazane na urządzanie brazylijskich banków krwi.
Twój szpik ich życie Poseł Artur Dunin rozpoczyna kolejną akcję propagującą bezinteresowną pomoc innym. Tym razem mieszkańcy Zgierza i okolic zachęcani byli do oddawania szpiku nr 2(14)/2013
Film opisujący akcję dostępny jest na stronie: www.pinads.pl/260/the-donor-cable-jako-transfuzja-krwi/ .
Z
e względu na małą wiedzę obywateli dotyczącą samej rejestracji, jak również przeszczepów przygotowaliśmy kampanię informacyjną – mówi Piotr Ogrodowczyk, asystent posła Artura Dunina. Będą spoty, plakaty, jak również ulotki, w których będzie wyjaśnione, kto może bądź nie może zostać dawcą. Poseł Dunin do współpracy przy akcji społecznej zaprosił znane osoby ze świata muzyki, sportu czy polityki. Na chwilę obecną swoją obecność w dniu rejestracji, jak również
wsparcie akcji informacyjnej potwierdzili Adam Marszałkowski - perkusista zespołu COMA, oraz poseł Małgorzata Niemczyk. - Poseł Dunin i ja jesteśmy już zarejestrowani w bazie – dodaje Adam Marszałkowski. - Mam nadzieję, że w nasze ślady pójdą inni. Najbliższa akcja rejestracji kandydatów na dawców szpiku odbędzie się 27 lipca 2013 roku w godz. 10.00 – 14.00 w biurze poselskim przy placu Jana Pawła II 19 w Zgierzu.
7
dla dawcy Tak leczą w Sieradzu Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej im. Prymasa Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Sieradzu to placówka o zasięgu regionalnym. W strukturze zakładu funkcjonują 22 specjalistyczne oddziały, 25 poradni specjalistycznych, wyjazdowe ratownictwo medyczne, podstawowa opieka zdrowotna, diagnostyka (obrazowa, laboratoryjna, kardiologiczna, patomorfologiczna). Rocznie w szpitalu hospitalizowanych jest ponad 26 000 pacjentów, przychodzi na świat ponad 1 100 noworodków, realizowanych jest ponad 7 500 zabiegów operacyjnych. Zakład Diagnostyki Obrazowej wykonuje ponad 43 000 badań, a Medyczne Laboratorium Diagnostyczne 570 000 badań
W
ramach prowadzonej działalności medycznej od 2007 roku szpital posiada Certyfikat Jakości wg normy ISO 9001:2008, co wiąże się z następującymi korzyściami dla pacjentów: Profesjonalne świadczenie usług medycznych przez wysoko wykwalifikowany personel medyczny, Ciągłe podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracowników Zakładu, Bezpieczeństwo pacjentów – stały nadzór oraz ewaluacja postępów ( przeglądy techniczne sprzętu). Od 2004 roku SP ZOZ w Sieradzu bierze udział w Rankingu Szpitali (zabiegowych publicznych wielospecjalistycznych i onkologicznych) - Bezpieczny Szpital. Wysoko oceniane obszary „zarządzanie”, „jakość opieki”, „opieka medyczna” świadczą o rzetelności i profesjonalizmie, co zapewnia pacjentom poczucie bezpieczeństwa oraz dostęp do wysokiej jakości świadczeń medycznych. W szpitalu od 2006 roku obowiązuje Procedura Operacyjna ,, Organizacja leczenia krwią w oddziałach”. Szpital zatrudnia lekarza specjalistę transfuzjologa, który przeprowadza szkolenia wewnętrzne dla personelu medycznego. Personel pielęgniarski uczestniczy w szkoleniach RCKiK w Łodzi. We wszystkich oddziałach przetaczana jest krew i preparaty krwiopochodne, największymi odbiorcami składników krwi są następujące oddziały: Nefrologii i Chorób Wewnętrznych, Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej, Chirurgii, Neurochirurgii, Intensywnej Terapii, Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Chorób Wewnętrznych, Ginekologii i Położnictwa, Urologii, Kardiologii. W szpitalu wykonywane są zabiegi w trybie pilnym i planowym, są to zabiegi chirurgiczne, neurochirurgiczne, ortopedyczne, urologiczne, okulistyczne, laryngologiczne, chirurgii szczękowej. Niektóre zabiegi wiążą się z ryzykiem utraty dużej ilości krwi m.in. alloplastyka stawu biodrowego, alloplastyka stawu kolanowego, zespolenia kości, amputacja kończyn, ciecia cesarskie, zabiegi przewodu pokarmowego, wątroby, śledziony, mastektomia, guzy mózgu. Ponadto leczeni są pacjenci z przewlekłymi chorobami nerek, pacjenci z chorobami przewodu pokarmowego, chorobami hematologicznymi, nowotworowymi. O notorycznym braku krwi świadczą prośby o oddawanie krwi kierowane do rodzin pacjentów zakwalifikowanych do zabiegów planowych. Również w formie zalecenia informuje się pacjentów o wskazaniu do oddania w celu przygotowania krwi własnej do autotransfuzji.
MEDYCZNE LABORATORIUM DIAGNOSTYCZNE Wyniki badań wykonywanych w Medycznym Laboratorium Zakres usług: Diagnostycznym cechują się - pełny zakres badań podstawonowoczesna metodologią wych, i wysoką wiarygodnością, po- - hormony tarczycy i płciowe, twierdzoną zarówno w ogól- - markery nowotworowe, nopolskich programach kon- - testy alergiczne, trolnych prowadzonych przez - monitorowanie leków, Centralny Ośrodek Badań - serologie grup krwi, Jakości w Diagnostyce Labo- - grupy krwi, ratoryjnej jak i w Międzyna- - badania mikrobiologiczne. rodowym Programie Jakości Labquality (Finlandia). Ośrodek dysponuje wysokiej jakości sprzętem medyczno - technicznym. Ze względu na bezpieczeństwo pacjentów i personelu medycznego stosowany jest wyłącznie system zamknięty pobierania materiału biologicznego. ZESPÓŁ PRACOWNI DIAGNOSTYKI KARDIOLOGICZNEJ Zespół Pracowni Diagnostyki Kardiologicznej wykonuje badania diagnostyczne dla pacjentów hospitalizowanych i ambulatoryjnych. W skład Działu wchodzą: Poradnia Kardiologiczna Pracownia Badań Echokardiograficznych Pracownia Badań Prób Wysiłkowych Pracownia Holterowska Pracownia EKG W Pracowniach Działu Diagnostyki Kardiologicznej wykonywane są badania echo serca, próby wysiłkowe, holter oraz ekg. PRACOWNIA BADAŃ ENDOSKOPOWYCH Dział Diagnostyki Endoskopowej wykonuje badania diagnostyczne dla pacjentów hospitalizowanych i ambulatoryjnych W skład Działu Diagnostyki Endoskopowej wchodzą: Pracownia Gastrologiczna i Nefrologiczna, Pracownia Kolonoskopii, Pracownia Endoskopii i Pracownia Gastroskopii. W Pracowniach wykonywane są badania: panedoskopia (gastroskopia), polpektomia, rektoskopia oraz kolonoskopia.
swiat
8
dawcy
dla dawcy ZAKŁAD DIAGNOSTYKI OBRAZOWEJ Wykonuje pełen zakres usług RTG, USG, CT, RM, mammografii. W strukturze ZDO znajdują się: Pracownia Rentgenodiagnostyki Pracownia Tomografii Komputerowej Pracownia Ultrasonografii Pracownia Rezonansu Magnetycznego Pracownia Mammograficzna Badanie Dopplerowskie Naczyń Biopsje cienkoigłowe monitorowane Sieradzkie Centrum Telemedycyny i Diagnostyki Obrazowej, projekt polegający na wdrożeniu rozwiązań telemedycznych w SPZOZ
w Sieradzu wraz z ucyfrowieniem diagnostyki obrazowej. Telemedycyna, umożliwiająca „praktykowanie medycyny na odległość”, zmienia tradycyjny obraz świadczenia opieki zdrowotnej nad pacjentem. Narzędziem gwarantującym poprawę tej sytuacji jest sprawnie działający system telemedyczny, ułatwiający komunikację między ośrodkami o różnym nasyceniu technologiami medycznymi i różnym potencjale specjalistycznym. W przypadku zastosowania systemu telemedycznego miejsce przebywania konsultanta-specjalisty nie ma większego znaczenia - do jego pracy wystarczy, aby miał dostęp do Internetu, sieci informatycznej lub nawet tylko telefonicznej. Dla stanu zdrowia
W Skierniewicach „rządzi” młodzież Przez ponad pięćdziesiąt lat istnienia punktu pobierania w Skierniewicach ani razu liczba dawców nie spadła. Jest to głównie zasługa młodych dawców, którzy coraz chętniej oddają krew w skierniewickim punkcie
M
imo likwidacji dwóch jednostek wojskowych i dużych zakładów pracy, liczba dawców w Skierniewicach nie spada – mówi pielęgniarka Emilia Adamczyk. – Dawców jest dużo, bo wspierają nas szkoły. Dlatego serdecznie podziękowania chcę złożyć na ręce dyrektorów oraz osób współpracujących ze mną w szkołach. Skierniewicki punkt pobierania krwi współpracuje ze szkołami wyższymi i średnimi. Zazwyczaj akcje trwają tam niezbyt długo – ok. 3 godzin. - Jest to związane z odległością od Łodzi, po pobraniu pojemniki z krwią muszą dojechać do siedziby RCKiK tak, aby można było je w przeciągu 6 godzin przebadać – wyjaśnia Emilia Adamczyk. Dlatego mobilny punkt pobierania krwi nr 2(14)/2013
pacjenta duże znaczenie ma m.in. czynnik czasowy, a telemedycyna może wyraźnie skrócić czas oczekiwania chorego na konsultację czy zgromadzenie i wymianę niezbędnych dla pacjenta danych i informacji medycznych. Pozwala to na szybsze postawienie ostatecznej diagnozy i zastosowanie odpowiednich procedur leczniczych adekwatnych do potrzeb pacjenta. Możliwość wykorzystania baz danych o lekach, przesyłania wyników badań, w tym badań obrazowych na odległość (np. rtg, usg), możliwość uzyskania telekonsultacji z ośrodka specjalistycznego to ważne zastosowania telemedycyny, istotnie podnoszące jakość świadczonych usług. Grażyna Kieszniewska
Pani Emilia Adamczyk ze skierniewickiego punktu pobierania krwi
Punkt Pobierania w Skierniewicach współpracuje z: ZS nr 1 - „Budowlanka”, p. Kamińska ZS nr 2 - „Mechanik”, p. Potoczna ZS nr 3 - „Ekonomik”, p. Murgrabia ZS nr 4 - „na Rabce” Liceum, p. Wasiak LO im. Bolesława Prusa, p. Kaczuba Wyższa szkoła im. Batorego Zespół Szkół w Bolimowie Urząd Gminy w Makowie (sala udostępniana przez gimnazjum)
Punkt w Skierniewicach istnieje od 50 lat. Początkowo był to mały punkt pobierania krwi, tylko z jednym stanowiskiem. Następnie, rozrastając się, przez wiele lat mieścił się przy Wojewódzkim Szpitalu. Od prawie trzech lat z siedzibą na największym osiedlu mieszkaniowym Widok. Na przestrzeni ostatnich lat każdego roku liczba dawców się zwiększa. 2001 r. – 1602 os. 2005 r. – 2015 os. 2010 r. – 2611 os. 2012 r. – 3202 os.
odwiedza każdą szkołę cztery razy w roku – zawsze między wrześniem a kwietniem. W każdej szkole jest pracownik (pedagog lub pielęgniarka) odpowiedzialny za
rozpropagowanie akcji w szkole, poinformowanie uczniów, rozdanie legitymacji dawcy, a także odpowiedzenie na ich pytania dotyczące oddawania krwi. – Sama też biorę plakaty i odwiedzam klasy podczas godzin wychowawczych i wyjaśniam uczniom, którzy chcą po raz pierwszy oddać krew, na czym to polega. Dużym wsparciem są także lokalne media – radio RSC i lokalne gazety. - Gdy proszę lokalne media, aby nadały komunikat o niskim stanie danej grupy krwi, zawsze służą mi pomocą. – Zasadniczo jadę na akcję pobierania krwi tam, gdzie mnie chcą. Często są to właśnie szkoły. Mam wtedy kontakt z młodymi ludźmi, którzy przez wiele kolejnych lat mogą pomagać innym – kończy Emilia Adamczyk.
9
temat numeru
Jemy zdrowo i smacznie
swiat
10
dawcy
ludzie temat numeru Organizm zdrowego dawcy potrzebuje odpowiednio zbilansowanej diety dostarczającej energii i składników odżywczych, która pozwoli mu zachować dobrą formę i wpłynie pozytywnie na jakość oddawanej krwi. Istotna jest również równowaga pomiędzy energią dostarczoną w pożywieniu a energią spalaną na co dzień. Jeśli dbasz o siebie i regularnie się odżywiasz, a mimo to wyniki badań nie pozwalają ci na zostanie krwiodawcą, przyjrzyj się dokładnie temu, co i jak łączysz podczas spożywania posiłków
RekomendowanE dziennE porcjE w zależności od grupy produktów
nr 2(14)/2013
11
temat numeru
C
o zrobić, jeśli kolejny raz po wizycie w RCKiK okazuje się, że nasza krew nie spełnia przyjętych norm? Możliwe, że w naszej diecie brakuje żelaza. Warto zaznaczyć, że nasz organizm nie wytwarza sam tego pierwiastka, dlatego sami musimy dbać o dostarczanie go w odpowiednich dawkach wraz ze spożywanymi posiłkami.
Żelazo występuje w pożywieniu jako żelazo hemowe oraz niehemowe. Pierwsze z nich, znajdujące się m.in. w czerwonym mięsie i podrobach, jest dość dobrze przyswajane. Przyswajamy również żelazo z drobiu i ryb, jednak nie znajduje się w nich go aż tak dużo. Żelazo niehemowe znajduje się w zielonych warzywach liściastych, brokułach, fasoli, orzechach czy pestkach dyni i morelach oraz w produktach pełnoziarnistych. Wchłaniamy go znacznie mniej. Produkty te są jednak cenne, gdyż zawierają również wit. C, zwiększającą przyswajanie żelaza w jelitach nawet trzykrotnie. Dlatego pamiętaj, by obok mięsa podawać również np. surówkę, a do kanapki z wędliną dodawać zielone warzywa. Do posiłku pij sok z czarnej porzeczki lub z pomarańczy, które są bogate w wit. C. Naukowcy nie zalecają zaś picia do posiłku kawy i herbaty, gdyż znacznie utrudniają one przyswajanie żelaza. Jego wchłanianie mogą też osłabić leki, jak niektóre antybiotyki i tabletki na zgagę oraz magnez.
Fe - czyli symbol żelaza
Kobieta Kobietom często brakuje w organizmie żelaza. O dostarczeniu tego pierwiastka organizmowi pamiętać powinnaś podczas miesiączki, zwłaszcza jeśli jest ona obfita i długa. Można więc stwierdzić, że żelaza kobietom nigdy dość. Do jego przyswojenia potrzebne są witaminy i mikroelementy, aby procesy krwiotwórcze przebiegały prawidłowo. Niezbędne są witaminy: B12, B6, C, E, kwas foliowy oraz miedź i cynk (znajdują się m.in. w pomidorach, papryce, pietruszce czy jajach). Bez nich żelazo nie może być odpowiednio wykorzystane przez organizm. Okazuje się jednak, że niekiedy zwiększenie ilości tych produktów w diecie nie wystarcza, by wyniki analizy krwi się poprawiły. Należy wtedy poradzić się lekarza i zacząć przyjmować żelazo w tabletkach. Latem czyhają na nas liczne pokusy, których każda kobieta będąca dawcą powinna unikać. Jeśli dodatkowo dbasz o swoją figurę, sięgnij po sezonowe owoce i warzywa, zrezygnuj z kolorowych napojów, w których skład wchodzą sztuczne barwniki, a wybierz koktajle i soki ze świeżych owoców i warzyw, wodę mineralną z cytryną i miętą.
swiat
12
dawcy
temat numeru Mężczyzna Jeśli zostałeś odesłany od okienka z informacją, że badania krwi nie pozwalają, byś został dawcą, przejrzyj swoje codzienne menu. Wystarczy, że jednego dnia skrupulatnie zanotujesz, z czego składają się twoje posiłki. Zastanów się, czy są one racjonalnie zbilansowane, czyli urozmaicone. Jeśli planujesz wizytę w centrum krwiodawstwa, już kilka dni wcześniej zrezygnuj z imprezy z alkoholem czy grilla na działce, gdyż wypity alkohol i zjedzone tłuste kiełbasy i mięso zdyskwalifikują cię jako dawcę. Może zamiast grilla zaproponuj rodzinie czy znajomym inny sposób spędzania wspólnego czasu. Może to być wypad na rowery czy kajaki, podczas którego zjecie zdrowy posiłek w gospodarstwie agroturystycznym czy restauracji ze zdrową, przygotowywaną na miejscu żywnością. Jeśli trudno zrezygnować ci ze wspólnego biesiadowania z bliskimi i znajomymi, zamiast tłustych potraw ugotujcie makaron, z którego bardzo szybko można przygotować pożywne danie główne, podajcie do tego pieczony na grillu drób lub ryby i sałatkę warzywną. Podczas oglądania meczu nie podjadaj czipsów, a spróbuj przekonać się do bakalii i owoców. wyniki badań Co zrobić, jeśli nasze badania są poniżej przyjętej normy? Wtedy nie może być oczywiście mowy o oddawaniu krwi, należy jednak udać się do lekarza pierwszego kontaktu, gdyż wyniki takie świadczyć mogą o niedokrwistości. Zgodnie z normami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) niedokrwistość występuje, gdy wartość hemoglobiny spada poniżej 12 g/dl u kobiet, 11g/dl u kobiet w ciąży, 13 g/dl u mężczyzn. Norma to 11,5 – 16 g/dl dla kobiet i 12,5 – 18 g/dl dla mężczyzn. Prawidłowy poziom erytrocytów to 4,2 – 5,4 mln mm/sześc. dla kobiet oraz 4,7 – 6,1 mln mm/sześc. dla mężczyzn. Warto dla porównania wiedzieć, że na anemię choruje jedna na pięć kobiet i jeden na stu mężczyzn. Jeśli badania wykazały, że hemoglobiny (czerwonego barwnika krwi) masz dużo poniżej normy, a do tego małą ilość czerwonych krwinek, czyli erytrocytów, najczęściej świadczyć to może o anemii. Jeśli jednak wyniki badań są tylko nieznacznie niższe od przyjętych norm, ich poprawie pomóc może zmiana nawyków żywieniowych. nr 2(14)/2013
ŻELAZO
- gdzie znaleźć (na 100 g): wątroba wieprzowa – 18,7 mg wątróbka cielęca – 10,6 mg fasola – 6,9 mg kasza gryczana - 6 mg czekolada mleczna – 4 mg orzechy laskowe – 3,4 mg szpinak – 100 g twaróg półtłusty – 1,5 mg mleko – 0,2 g w 3,5 proc. Pamiętaj jednak, że żelazo wchłania się procentowo, tak więc z ryb będzie to 11 proc., z wątroby 12 proc., ze szpinaku 1 proc., z kukurydzy 3 proc., z sałaty 4 proc., a z pszenicy już 5 proc.
Letnie pokusy, które „psują“ krew Nie chodzi o to, by się umartwiać i odmawiać sobie letnich przyjemości kulinarnych, ale by to, co jemy, miało wpływ na jakość naszej krwi, a także nasze ogólne zdrowie, samopoczucie, figurę\sylwetkę
Z
amiast czipsów czy niezdrowych przekąsek, schrup młodą kalarepkę czy marchewkę, zjedz jabłko. Sezonowe owoce i warzywa są skarbnicą witamin, błonnika, minerałów i kwasów organicznych. Ze świeżych produktów warto przygotowywać sałatki, surówki i soki. Dla lepszego smaku można zestawiać te słodkie w smaku z tymi kwaśnymi czy mało soczyste z soczystymi.
13
temat numeru
Niebezpieczne związki To co dobrze smakuje, nie zawsze jest dobrym połączeniem dla naszego organizmu
Czerwone mięso i wino: jeśli zbyt często do mięsa podajesz wino, doprowadzić to może do anemii. Wchłanianie żelaza, w które bogate jest czerwone mięso, zostaje w przewodzie pokarmowym ograniczone przez garbniki zawarte w winie. Wino warto więc zastąpić np. sokiem pomarańczowym, który stanowi źródło wit. C i ułatwia wchłanianie żelaza. Przyswojenie wit. C ułatwią też podane do mięsa warzywa: ziemniaki czy papryka.
Pomidor z ogórkiem: gdy spożywamy świeże ogórki i pomidory, w tym połączeniu tracą one swoje wartości odżywcze. Dotyczy to również innych warzyw. Ogórek i warzywa dyniowate, czyli kabaczek, cukinia, patison, utleniają witaminę C, ponieważ zawierają enzym askorbinowy. Łyżeczka soku z ogórka potrafi zniszczyć całą wit. C w np. 3 litrach soku pomidorowego. Nie łączmy więc tych warzyw ze świeżymi pomidorami, papryką czy natką pietruszki. Zamiast świeżego ogórka, można do warzyw bogatych w wit. C podawać ogórki kiszone, gdyż podczas kiszenia enzym askorbinowy ulega zniszczeniu.
Szpinak: nieco starsze pokolenie krwiodawców pamięta zapewne, że za czasów ich dzieciństwa to szpinak uchodził za bogate źródło żelaza. Po latach okazało się, że jest on prawie bezużyteczną papką, gdyż ma zaledwie 3 mg na 100 g. Skąd ta pomyłka? Podobno gdy w 1890 r. prowadzono badania nad tym warzywem, asystentka naukowca pomyliła się w raporcie,
wpisując informację, że 100 g szpinaku zawiera 30 mg żelaza, zamiast 3 mg. Jest to jedna z najsłynniejszych literówek w historii medycyny, która spowodowała, że szpinak zyskał sławę nadzwyczaj zdrowego warzywa. Dodajmy, że chociaż zawiera on spore ilości szczawianów, które utrudniają wchłanianie żelaza, zawiera jednak znaczne ilości kwasu foliowego, który również uczestniczy w tworzeniu czerwonych krwinek.
swiat
14
dawcy
temat numeru
Od teorii do praktyki Teorię żywienia większość z nas zna. Wiemy, że trzeba jeść 5 posiłków dziennie, pić minimum 2 litry wody, ale nie zawsze nam to wychodzi. Podpowiadamy, jak w prosty sposób można trzymać się wytycznych zdrowego jedzenia
P
rzede wszystkim należy zawsze jeść rano śniadanie. Pomijanie tego posiłku powoduje gwałtowne spadki poziomu glukozy we krwi, co potęguje uczucie silnego głodu już godzinę czy dwie po wyjściu z domu. Często nie możemy już wtedy pozwolić sobie na spokojne spożycie pełnowartościowego posiłku, w związku z tym w pośpiechu sięgamy po małowartościowe jedzenie, jak np. słodka bułka, batoniki, fast food itd. Warto zabrać ze sobą na drugie śniadanie pożywną kanapkę. Jej wykonanie nie zajmie nam wiele czasu, a przynajmniej nie stracimy go więcej niż np. w barze podczas oczekiwania na fast food. Wystarczy kupić pełnoziarniste pieczywo, posmarować je masłem i dołożyć dobrej jakości wędlinę lub np. pieczoną pierś kurczaka albo twarożek. Do tego dodać warzywa: sałatę, pomidora czy rzodkiewki i gotowe. Warto zaopatrzyć się w plastikowy pojemnik z przegródkami lub kilka mniejszych pojemników, by kanapka nie zgniotła się w naszej torbie czy plecaku. W przegródki można dołożyć dodatkowe warzywa do pochrupania: rzodkiewki czy pomidorki koktajlowe lub pokrojoną w słupki marchewkę, kawałki ogórka czy papryki. Taka samodzielnie przygotowana kanapka pozwoli nam zaoszczędzić również pieniądze, gdyż jest tańsza od gotowej zakupionej po drodze do szkoły czy pracy czy też zapiekanki z pobliskiego baru. Do tego posiłku warto wypić herbatę lub kawę, czy kupić sok jednodniowy. I pożywne pierwsze/drugie śniadanie gotowe. nr 2(14)/2013
Czego dawca powinien unikać: fast foodów, ponieważ są smażone na ogół na głębokim tłuszczu, co jest po prostu niezdrowe, gdyż zawiera on nieobojętne dla zdrowia związki aromatyczne produktów z syntetycznymi barwnikami, które nie wnoszą żadnych korzyści dla organizmu, za to mogą uczulić, powodować alergię skóry i tuczą konserwantów znajdujących się głównie w zupkach w proszku, sosach w proszku czy gotowych daniach alkoholu, gdyż wypicie alkoholu kilka czy kilkanaście godzin przed oddaniem krwi powoduje złe samopoczucie po oddaniu krwi, ponieważ w znacznym stopniu rozszerza on naczynia krwionośne, co powoduje, że krew pozostaje w obwodowych naczyniach krwionośnych i mózg pozostaje niedotleniony. Jeśli chodzi o mit mówiący o tym, że czerwone wino dobrze wpływa na krew, to nie potwierdziły tego żadne badania. papierosów, gdyż wypalenie papierosa tuż przed oddaniem krwi często powoduje złe samopoczucie po jej oddaniu. Jest to efekt działania nikotyny, która wywołuje dodatkowe niedotlenienie.
Co można i należy zjeść przed oddaniem krwi: Tuż przed oddaniem krwi nie należy spożywać tłustych pokarmów. Najlepiej będzie, gdy zjesz bułkę z dżemem i wypijesz dobrze osłodzoną herbatę. Jeśli wolisz kawę, również ją posłodź. Wypicie jej ma jeszcze jedną zaletę: mózg pobudzony kofeiną i glukozą tak łatwo nie zemdleje.
15
temat numeru
Jak „odżywić” krew? O tym, jak powinna wyglądać dieta krwiodawcy i na co krwiodawca powinien zwracać szczególną uwagę podczas komponowania posiłków, rozmawiamy z panią Anną Schroeder, dietetyczką i właścicielką bistro Zbożowa (Łódź, ul. Roosevelta 7)
swiat dawcy: Co może być przyczyną tego, że wyniki krwi są niezadowalające i dyskwalifikują nas jako dawców krwi? Występują trzy przyczyny niezadowalających wyników krwi: zła dieta, słabe wchłanianie żelaza i znaczna utrata żelaza wraz z krwią (w tym przypadku szczególną na to uwagę powinny zwrócić obficie miesiączkujące kobiety). Żelazo dostarczamy z kwasem foliowym i chlorofilem. Istotne jest to, że oprócz żelaza i wit. C istnieją także inne ważne witaminy, jak np. B6 czy B12, które również mają pośredni wpływ na jakość naszej krwi. - W których produktach znajduje się najwięcej żelaza i jakie popełniamy błędy żywieniowe pozbawiające naszych posiłków tego pierwiastka? Jeśli chodzi o zawartość żelaza w diecie, to najczęściej kojarzy się ono z mięsem. A nie jest tak do końca, ponieważ wiele z niemięsnych produktów posiada go również w całkiem sporej ilości, dodatkowo dostarczając organizmowi innych istotnych składników odżywczych. Niestety nie ma produktu, z którego wchłanianie żelaza było by najlepsze. Moim zdaniem najcenniejszą grupą są zielone produkty roślinne. Jeśli zjemy mięso, nie oznacza to jeszcze, że dostarczymy organizmowi odpowiednią ilość tego pierwiastka. Żelazo zostanie wchłonięte tylko w połączeniu z wit. C, zjedzoną np. z dużą ilością surówki. O tym zawsze trzeba pamiętać. Witamina ta jest jednak najmniej trwałą witaminą i powinniśmy mieć świadomość, w jakim
tempie zmniejsza się jej zawartość w jedzeniu. Na przykład w lekko podgotowanych czy przygotowanych na parze warzywach jest jej mniej nawet o 50 proc.! Pilnować powinniśmy zasady, by warzywa, które jemy, nie były np. rozgotowaną marchewką z groszkiem, tylko faktycznie surówką. Wtedy połączenie produktów z witaminą C i produktów z żelazem ma sens. Drugim złym nawykiem jest popijanie posiłków kawą lub herbatą. Podam tu przypadek kobiety, która miała bardzo złe wyniki krwi. Choć przebadano ją kilkukrotnie, nie uzyskano odpowiedzi, jaka jest tego przyczyna. Okazało się, że piła ona dziennie ok. 15 mocnych herbat, również do posiłków. Nie ma się więc co dziwić, że żelazo w jej organizmie się nie przyswajało. Częściej jako winowajczynię wymieniamy kawę, a nie każdy z nas kojarzy, że również herbata działa podobnie. Gdy ktoś dba o wyniki badań, nigdy nie powinien popijać posiłków ani kawą, ani herbatą. Jakie produkty należałoby włączyć do diety zdrowego dawcy? Podkreślę raz jeszcze znaczenie zielonych produktów roślinnych. Po pierwsze dlatego, że zawierają one kwas foliowy, który również jest bardzo ważny dla wszystkich procesów krwiotwórczych. Po drugie, wszystkie mają spore ilości wit. C oraz chlorofil - znajduje się on zwłaszcza w ciemnozielonych częściach warzyw. Mamy więc w jednym wszystkie potrzebne elementy wpływające na poprawę wyników krwi. Trzeba oczywiście mieć świadomość, które z warzyw są w te elementy najbogatsze, gdyż np. zielony ogórek nie ma ich tyle, co natka pietruszki czy warzywa kapustne, brokuły, jarmuż czy sałata rzymska - to ta o najciemniej zielonych liściach. Należało by więc jak najwięcej wprowadzać ich do naszej diety. Najlepiej więc połączyć je z produktem zawierającym żelazo. Jeśli spożywamy mięso lub rośliny strączkowe, dodajmy do tego spore ilości zielonych surowych warzyw. Jeśli ktoś nie lubi warzyw, spróbować może np. koktajli. A jeśli dodamy do nich natkę pietruszki, zawierającej mnóstwo witaminy C i kwasu foliowego, zwiększymy przyswajanie żelaza z posiłku. Natkę warto dodać do każdej potrawy.
swiat
16
dawcy
temat numeru
- Co zwłaszcza ma wpływ na wchłanianie się żelaza? Ogromne znaczenie przy wchłanianiu żelaza ma stan naszych jelit. Wchłanianie może być zaburzone, jeśli cierpimy na alergię pokarmową lub gdy jelita są po prostu zanieczyszczone, bo na przykład brakuje nam błonnika, który w połączeniu z wodą jest niezbędny do prawidłowego działania przemiany materii. Kosmki jelitowe porównać można do dziurek w sitku. Jeśli są czymś pozatykane, wchłanianie nie będzie przebiegać poprawnie. Jeśli weźmiemy za przykład dietę wegetariańską, to zaletą jej jest to, że osoby niejedzące mięsa dostarczają swojemu organizmowi dużo błonnika i tym samym zwiększają szansę na lepsze wchłanianie wartości odżywczych i żelaza.
A czy ma znaczenie, gdy jeden produkt zastąpimy innym? W diecie zaleca się skupienie na poszczególnych składnikach, z których każdy powinien być wartościowy. Jeśli np. zamienimy pieczywo białe na ciemne, chociaż bilans energetyczny będzie podobny, to dostarczymy sobie dodatkowo wartości odżywczych. Podobnie jest z ryżem: nie kupujmy białego, lecz ciemny. Porównać to można do prawidłowej diety kobiety w pierwszym trymestrze ciąży, która nie powinna zwiększyć ilości jedzenia, ale jedynie zadbać o ich prawidłową wartość odżywczą. Znaczenie ma oczywiście każdy element naszego menu. Zamiast posmarować biały chleb gotowym twarożkiem z pudełeczka, który zawiera dodatkowo mnóstwo niepotrzebnego tłuszczu, przygotujmy twarożek na bazie twarogu półtłustego, który można zmiksować np. z awokado i natką pietruszki albo rybą i natką. Podany na razowym pieczywie dostarczy organizmowi dobrej jakości składników i tłuszczu. Każdą surówkę warto posypać natką pietruszki, a do picia przygotowywać soki ze świeżo wyciśniętych warzyw, zmiksować z nimi np. ogórka ze szczypiorkiem, pietruszkę, selera naciowego, przygotowywać koktajle typu smoothie, które stanowią niezwykle odżywczy napój.
Odległą przyczyną złych wyników krwi może być nietolerancja pokarmowa, dlatego warto w tym przypadku zrobić na nią test, kiedy wykluczyliśmy pozostałe potencjalne tego przyczyny. Starajmy się nie zapominać o tych kilku zasadach i nauczmy się komponować składniki do jadłospisu. Oczywiście krwiodawca może spróbować zastosować jedną z kilku diet na poprawę krwi, jednak przy prawidłowym doborze składników posiłków nie musi mieć on aż takiej motywacji, chyba że pragnie jednocześnie np. zrzucić zbędne kilogramy. - Na co zatem koniecznie trzeba zwracać uwagę? Pamiętajmy, że obiad jest najważniejszym posiłkiem dnia, to głównie z nim dostarczamy organizmowi żelaza i dobrze, by na talerzu znalazły się ryby, rośliny strączkowe, dużo surowych warzym podanych w postaci surówek. Pamiętajmy, by obiadu nie popijać herbatą ani kawą, które uniemożliwią wchłanianie się żelaza. Polecam, żeby do soków czy przygotowywanych potraw dodawać sproszkowane źdźbła jęczmienia, tak jak robimy to w naszej kawiarni. Każdy może zastosować je w swojej codziennej diecie, ponieważ sproszkowany jęczmień, nazywany też chlorofilem, jest ogólnie dostępny w internecie lub sklepach ze zdrową żywnością. Cztery łyżeczki (5 g) to odpowiednik 100 g najbardziej wartościowych zielonych warzyw, jak np. brokół czy jarmuż. Dodatkową jego zaletą jest brak smaku, przez co dodawać go można do wszystkiego, co jemy, czy to do owsianki, czy soku. Ładnie barwi potrawy na zielony kolor, co urozmaicić może np. potrawy przygotowywane dzieciom (np. kotleciki). Nie jestem zwolenniczką suplementów diety, ale w tym przypadku mamy do czynienia z suplementem zupełnie naturalnym.
nr 2(14)/2013
Sproszkowany jęczmień: dostępny w sklepach ze zdrową żywnością lub do zamówienia przez internet, dostarcza organizmowi niezbędny zestaw witamin, białek, składników mineralnych i enzymów. Dodawać go można do każdej z potraw, jak również do przygotowanego zielonego koktajlu lub po prostu wypijać jako napój składający się z proszka jęczmiennego z wodą. Jest on niezwykle zdrowy i przeznaczony dla osób w każdym wieku. Można spożywać go w czasie ciąży i karmienia, podawać niemowlętom, małym dzieciom i młodzieży. Źdźbła jęczmienia to bogate źródło chlorofilu, witamin i protein, a związki te występują w korzystnych proporcjach. Chlorofil przypomina z budowy cząsteczkę hemoglobiny, która nadaje czerwone zabarwienie krwi, a ten zawarty w sproszkowanym jęczmieniu wykazuje działanie przeciwzapalne i bakteriobójcze. Poza tym jęczmień wspomaga leczyć niedokrwistości.
17
ludzie
Mieszkańcy Poddębic regularnie oddają krew W Poddębicach od kilku lat regularnie odbywają się publiczne zbiórki krwi pod hasłem: „Oddając krew, ratujesz ludzkie życie... Oby jutro tobie nie była potrzebna...”
O
d czasu gdy młodzi ludzie włączyli się społecznie w akcję informacyjną poprzedzającą zbiórkę krwi w Poddębicach, wielu nowych dawców przychodzi ją oddać. Dzięki pomocy Przemysława Jaszczaka - społecznego współorganizatora zbiórek, przed każdą zbiórką przeprowadzana jest akcja informacyjna. W urzędach oraz szkołach rozwieszane są plakaty; informacje o każdej zbiórce przekazują księża podczas niedzielnych mszy świętych. Jednocześnie zapowiedzi akcji trafiają na lokalne portale internetowe, z których korzysta wielu krwiodawców. Średnio podczas każdej zbiórki, udaje się pozyskać około 20 litrów tego cennego leku, choć były takie momenty, gdzie na akcję przychodziło ponad 60 osób. - Zbliża się okres wakacyjny, zawsze w tym czasie krew jest potrzeba, dlatego już teraz, aby zachęcić mieszkańców Poddębic do włączenia się w zbiórkę, przygotowujemy specjalne bonusy. Są wśród nich bezpłatne bilety wstępu na baseny termalne w Poddębicach, materiały promocyjne Urzędu Miejskiego i Starostwa – mówi Przemysław Jaszczak. – Cieszy nas, gdy wielu młodych ludzi oddaje krew, bo to godna podziwu postawa. Ważne jest to, aby tak jak na zachodzie Europy już młodym ludziom wpajano, jak potrzebna jest krew i ile ona może przynieść dobrego. Joanna Szymczak
Społeczny organizator Rozmowa z Przemysławem Jaszczkiem, mieszkańcem Poddębic, który pomaga organizować zbiórki krwi na terenie swojego miasta
swiat dawcy: Jak zaczęła się pana przygoda z propagowaniem krwiodawstwa? Promowaniem honorowego krwiodawstwa na terenie Gminy Poddębice zajmuję się bodajże od 2007 roku, a zaczęło się to od zdarzenia, w którym osoba z mojej najbliższej rodziny potrzebowała krwi. Nie jestem członkiem żadnego klubu, ponieważ takowy w Poddębicach już nie istnieje. Po prostu, lubię działać i pomagać ludziom, dlatego też nawiązałem współpracę z RCKiK w Łodzi i włączyłem się społecznie w organizowanie zbiórek. Akcja przez te kilka lat ewoluuje, zmieniamy miejsca, gdzie oddawana jest krew. Początkowo był to Poddębicki Dom Kultury, następnie sala gimnastyczna Stadionu Miejskiego, a od ubiegłego roku siedziba Poddębickiego Centrum Zdrowia.
Liczba osób, które oddały krew podczas akcji w Poddębicach: 105
2008
207
221
228
200
2009
2010
2011
2012
Co podpowiedziałby pan osobom, które chciałyby pójść w pana ślady w swoich miejscowościach? Na pewno warto nawiązać kontakt ze szkołami ponadgimnazjalnymi - to z tych kręgów wywodzi się najwięcej krwiodawców, przynajmniej w Poddębicach. Zaangażowałem również Ochotnicze Straże Pożarne, wielu strażaków przychodzi oddać krew. Ważne są również dobre relacje z Kościołem, to właśnie księża podczas nabożeństw informują wiernych o terminach odbywających się zbiórek. Nie można zapominać także o samorządach gminnych i powiatowych, to na ich stronach internetowych zamieszczamy również informacje, dodatkowo otrzymujemy materiały promocyjne, które są wręczane krwiodawcom. W jaki sposób pan działa? Na początku każdego roku ustalamy wspólnie z RCKiK harmonogram, według którego odbywają się akcje krwiodawcze. Zawsze przed akcją rozwieszamy plakaty informujące na terenie miasta i gminy, zamieszczamy również informacje w portalach społecznościowych oraz w lokalnym portalu internetowym. Daje to wymierne efekty, ponieważ krwiodawców nie ubywa - jest wręcz odwrotnie - na miejsce młodzieży, która kończy szkoły średnie i wyjeżdża na studia, pojawiają się nowe osoby. Jest również wielu doświadczonych dawców krwi, którzy dzielą się nią od lat.
swiat
18
dawcy
dla dawcy
Pytania
z forum
Na pytania odpowiadają lekarze z RCKiK w Łodzi Pytania można zadawać na stronie www.krwiodawstwo.pl Z jakiego powodu ludzie najczęściej nie mogą oddać krwi? Najczęstszą przyczyną jest niska hemoglobina. U kobiet wartość graniczna to 12,5 miligrama na decylitr, u mężczyzn 13,5. Poza tym oddanie krwi uniemożliwiają przeziębienie czy objawy infekcji – także takiej sprzed kilku dni. Ile jest krwi w organizmie człowieka? To zależy od masy i powierzchni ciała. Przeciętnie jest to 4,5 - 5 litrów u człowieka, który waży 70 kilogramów. Dlatego też osoby ważące mniej niż 50 kg nie są dopuszczane do oddawania krwi – ubytek 450 ml mógłby być dla nich zbyt dużym obciążeniem. Jak możemy pomóc lekarzowi? Powiedzmy, że coś nam się stanie, gdzie możemy zapisać, jaką mamy grupę krwi? To musi być wiadomość wiarygodna, bo ryzyko podania niewłaściwej grupy krwi zawsze istnieje i powikłania mogą być śmiertelne. Żaden breloczek, żadne naklejki. To nie jest dokument, który uprawnia lekarza, który przeprowadza transfuzję, do zamówienia odpowiedniej grupy krwi. Dowodem posiadania określonej grupy krwi jest specjalna karta grupy krwi, wiarygodny wynik grupy krwi. Kartę taką można nabyć w RCKiK. W zakładce „jak zostać krwiodawcą” jest informacja że kobiety mogą oddać krew 4 razy w roku, a przerwa pomiędzy nimi nie może być krótsza niż 2 miesiące. Czyli po 2 miesiącach mogę oddać krew? Kobieta może zgłosić się do oddania krwi co dwa miesiące. Np. w styczniu, marcu, maju i lipcu – ale wtedy na następne oddanie będzie musiała poczekać do kolejnego roku. Czy ciśnienie 170/95 pozwala oddać krew? Tak, pozwala. Do pełnej, 3-miesięcznej przerwy brakuje mi tygodnia. Czy mogę oddać jutro krew? Może się Pani zgłosić do oddania krwi. 2 tygodnie temu oparzyłam się olejem i to dość mocno. Nie brałam żadnych leków, czy mogę oddać krew, czy muszę odczekać? Proszę zgłosić się do oddania po wyleczeniu oparzeń. nr 2(14)/2013
Rozprawiamy się z mitami na temat oddawania krwi
Oddawanie krwi nie jest bezpieczne MIT. Oddawanie krwi jest procesem bezpiecznym, na wszystkich etapach oddawania krwi używa się wyłącznie sprzętu jednorazowego użytku (igły, pojemniki na krew, rękawiczki itp.), w związku z czym nie grozi Ci zakażenie wirusami przenoszonymi tą drogą. Przed pobieraniem krwi nie wolno nic jeść MIT. Przed pobraniem krwi organizm potrzebuje dawki energii w postaci lekkostrawnego (najlepiej słodkiego) posiłku. Krew można oddawać zawsze MIT. Istnieją pewne ograniczenia, np. wiekowe (można to robić w wieku od 18 do 65 lat), bądź przeciwwskazania zdrowotne. Krew osób o popularnej grupie nie jest potrzebna MIT. Potrzebna jest krew każdej grupy, ponieważ wypadkom nie ulegają tylko osoby, których grupa krwi jest rzadka. Oddawanie krwi wiąże się z bólem MIT. Sami krwiodawcy zapewniają, że to w ogóle nie boli. Moment wkłucia igły można porównać do ukąszenia komara, z tą różnicą, że tutaj nic nie swędzi. Oddawanie krwi powoduje znaczące zmiany naszej wagi MIT. Po oddaniu krwi ani nie schudniemy, ani nie przytyjemy. Oddawanie krwi uzależnia i z biegiem czasu organizm zaczyna produkować za dużo krwi MIT. Organizm człowieka uzupełnia ubytek pobranej krwi w ciągu doby i nie prowadzi „nadprodukcji”.
Oddajemy tyle krwi, ile chcemy MIT. Jednorazowo możemy oddać 450 ml krwi. Podczas pobierania krwi chwilowe spadki ciśnienia łatwiej zatykają żyły MIT. Oddawanie krwi nie powoduje żadnych schorzeń naczyń krwionośnych ani innych chorób. Biorca krwi dziedziczy cechy charakteru dawcy MIT. Nie ma naukowych dowodów na takie stwierdzenie. Zabiorą mi za dużo krwi MIT. Podczas jednego oddania zostanie pobrane 450 ml krwi. To jest ilość bezpieczna dla Ciebie i twojego organizmu. Proces uzupełniania oddanej krwi rozpocznie się jeszcze zanim zdążysz wyjść z punktu oddawania krwi, a zakończy się za około tydzień. Nie muszę oddawać krwi, ktoś inny oddaje tyle krwi, ile potrzeba MIT. Około 60% społeczeństwa może oddawać krew. Niestety regularnie robi to tylko 5%. Moja grupa krwi jest popularna Tym lepiej! Jeśli masz popularną grupę krwi (0 Rh+ albo A Rh+) to jest ona także popularna wśród osób chorujących i ulegających wypadkom. Dlatego w bankach krwi potrzeba jest każdej grupy. Także twojej. Biorę leki, nie mogę oddawać krwi To zależy, jakie leki przyjmujesz. Porozmawiasz z lekarzem i zapytaj, czy przyjmowane przez Ciebie leki nie dyskwalifikują Cię jako dawcę.
19
dla dawcy czy wiesz, że...
Alkohol a krwiodawca Podczas wakacji część osób nie wyobraża sobie sobotniego popołudnia na działce bez chłodnego piwa. Przedstawiamy kilka informacji dotyczących alkoholu, przydatnych nie tylko tuż przed oddawaniem krwi
S
amodzielnie określić poziom alkoholu we własnej krwi jest niezwykle trudno – jest to tym trudniejsze, im więcej alkoholu wypiliśmy. Bardzo przybliżona metoda samookreślenia momentu, w którym można np. zasiąść za kierownicą, opiera się na liczeniu „porcji standardowych”, czyli ilości napojów alkoholowych, które zawierają 10 g czystego alkoholu: 250 ml piwa 5% to 10 g alkoholu etylowego, 100 ml wina 12% to 10 g alkoholu etylowego, 30 ml wódki 40% to 10 g alkoholu etylowego.
godzinach. Tyle teoria, w praktyce spożywanie pokarmów przed, w trakcie, lub po piciu alkoholu opóźnia wchłanianie - szczytowe stężenie alkoholu u osoby pijącej na czczo pojawia się po 0,5-1 godzinie, u pijącej „na pełny żołądek” – po 1,5-3 godzinach. Dlatego tak ważne jest dokładne przemyślenie sposobu powrotu z działki czy pubu.
Przypominamy:
Krwiodawco ! daj odpocząć wątrobie W przypadku krwiodawców nie wystarw Polsce prawo o ruchu czy jednak poczekać na zerowe stężenie drogowym zabrania kierowania alkoholu w krwi! Wątroba po pracy nad pojazdem (w tym także rowerem, rozbiciem alkoholu musi „odpocząć”. Szybkość rozkładu alkoholu skuterem czy motorowerem), W dużym uproszeniu wskaźnikiem „zmęU mężczyzn wynosi 10-12 g/h, zaś u koprowadzenia kolumny pieszych, czenia” wątroby jest wysoki AlAT – czyli biet 8-10 g/h. Przyjmując wartość średjazdy wierzchem osobie w stanie enzym znajdujący się w wątrobie. Dlatenią, czyli 10 g, można założyć, że w ciągu nietrzeźwości, w stanie po go krwiodawcom zaleca się powstrzymajednej godziny wątroba spala jedną porcję spożyciu alkoholu lub środka nie od picia alkoholu przez 2-3 dni przed standardową – czyli teoretycznie, półlitrowy działającego podobnie do planowaną wizytą w punkcie pobrań. kufel piwa zostanie strawiony po około dwóch alkoholu.
swiat
20
dawcy
dla dawcy
Stałe punkty pobierania w łódzkiem Aktualne godziny rejestracji dostępne są na stronie internetowej www. krwiodawstwo.pl oraz pod numerem telefonu wybranego punktu pobrań
Punkt Pobierania
Adres
Bełchatów
Przychodnia „BCM”, ul. Edwardów 3a, tel.: 44 633 18 40
Kutno
Szpital Miejski, ul. Kościuszki 52, tel.: 24 254 85 29
Łódź
ul. Franciszkańska 17/25, RCKiK, tel.: 42 61 61 400
Pabianice
ul. Jana Pawła 68, Szp. Miejski, tel.: 42-214-94-01
Piotrków Trybunalski
ul. Słowackiego 74 tel.: 44 647 30 30
Radomsko
ul. Jagiellońska 36, Szpital, tel.: 44 685 47 57, 669-007-066
Sieradz
ul. Armii Krajowej 7, Szp. Woj., tel.: 43 822 25 79
Skierniewice
ul. Nowobielańska 61, O. Widok tel.: 46 832 53 72
Tomaszów Mazowiecki
ul. Jana Pawła 35, Szp. Rejonowy, tel.: 44 724 08 07
Wieluń
ul. Sieradzka 56, SPZOZ Przych., tel.: 665 856 500
Zduńska Wola
ul. Krolewska 29, SPZOZ, tel.: 43 824 41 23
nr 2(14)/2013
21
dla dawcy Rozrywka
z nagrodami!
Jeśli chcesz wziąć udział w losowaniu nagród - rozwiąż krzyżówkę oraz sudoku, podaj dane kontaktowe do siebie i zostaw tę stronę w Punkcie Pobierania
Sudoku:
C
elem gry jest uzupełnienie pustych pól planszy cyframi od 1 do 9 (po jednej cyfrze w każdym polu) przy zachowaniu następujących reguł:
Każda cyfra może się pojawić tylko raz w każdym wierszu. Każda cyfra może się pojawić tylko raz w każdej kolumnie. Każda cyfra może się pojawić tylko raz w każdym obszarze (3 x 3)
Zgłoszenie do udziału w konkursie
Imię:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nazwisko: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tel. kontaktowy:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
swiat
dawcy
dla dawcy Planowany harmonogram ekip na trzeci kwartał 2013 r. Pełen wykaz ekip wraz z adresami oraz godzinami znajduje się na stronie: www.krwiodawstwo.pl -> akcje wyjazdowe. Polecamy bieżące sprawdzanie wykazu, aby upewnić się, gdzie w najbliższym czasie będzie można oddać krew. Chęć zorganizowania akcji pobierania krwi należy zgłaszać do Sekcji Organizacji Honorowego Krwiodawstwa, tel.: 42 6161416, 42 6161407, e-mail: propagowanie@krwiodawstwo.pl
Lipiec Baby Biała Brzeziny Dmosin Domaniewic e Drzewica Głowno Gorzkowice Goszczanów Grabia Kiernozia Koluszki Kurów Kutno Kwiatkowice Łask Łask Łęczyca Łowicz Łódź Łódź Łódź Łódź Łódź Łódź Naramice Niewiadów Opoczno Pabianice Pabianice Pajęczno Paradyz Radomsko Rawa Mazowiecka Rozprza Siemkowice Sieradz Sieradz Sieradz Sieradz Sulejów Sulmierzyce Świnice Warckie Tomaszów Maz Wieluń Wieruszów Wierzbica Zgierz Żarnów
Szkoła Podstawowa Szkoła Podstawowa PCK Dom Parafialny Gminny Ośrodek Kultury ZSP Plac przy Kościele OSP Urząd Gminy OSP OSP Niepubliczny ZOZ Klub HDK przy OSP Królewska Festyn Łaski Dom Kultury Święto Róży Urząd Miejski Przychodnia Albea Hpc Sp.Zo.o Fujitsu Services Gazeta Wyborcza Manufaktura Nordea Operation Center Pasaż Schillera Klub HDK przy OSP Ośrodek Zdrowia Szpital Philips Urząd Miasta pod urzędem miasta Gminny Ośrodek Zdrowia Targowica Starostwo Powiatowe OSP Urząd Gminy OSP Starostwo Powiatowe Państwowa Straż Pożarna Plac Wojewódzki Ośrodek Służby Więziennej Urząd Gminy OSP Dom Handlowy-Niedzwiedz Zakłady WIELTON KS PROSNA OSP Biuro Poselskie Niepubliczny ZOZ
Sierpień Aleksandrów Łódzki Andrzejów Bełchatów Burzenin nr 2(14)/2013
Przychodnia OSP Dni Energetyka Urząd Gminy
Chasno Gminna Biblioteka Publiczna Dąbrowa OSP Dąbrowice Urząd Gminy Działoszyn Klub HDK Cementownia WARTA S.A. Dzierżązna Gminny Ośrodek Kultury Gomulin OSP Kleszczów SOL PARK- klub HDK Konopnica Urząd Gminy Krośniewice Urząd Gminy Kutno Królewska Lipce Reymontowskie OSP Łask Łaski Dom Kultury Łęczyca Urząd Miejski Łowicz Przychodnia Łódź Bank Citi Handlowy Łódź INFOSYS Łódź Manufaktura Łódź MPK Łódź Pasaż Schillera Łyszkowice OSP Maków Gimnazjum św. Wojciecha Moszczenica Stadion Sportowy Opoczno Szpital Ozorków OSP Pabianice Urząd Miasta Pajęczno Parafia Narodzenia Pańskiego Przygłów Parafia Rogowiec Kopalnia Sieradz Medana Stryków OSP Tomaszów Mazowiecki Parafia św. Jadwigi Królowej Polski Tomaszów Mazowiecki Policja Tomaszów Mazowiecki Sklep Hoza Uniejów Rynek Miasta Wieruszów KS PROSNA Zduńska Wola Powiatowe Dni ku czci Patrona M.M.Kolbe Zduńska Wola Wystawa Rolnicza Żychlin Dom Kultury
Wrzesień Baby Szkoła Podstawowa Bełchatów Dni Energetyka Bełchatów PGE Parafia Błaszki LO im. Wojska Polskiego Brzeziny PCK Brzeznio Salka Katechetyczna Buczek Gminny Ośrodek Kultury Czerniewice OSP Domaniewice Gminny Ośrodek Kultury Głowno Przychodnia Fundacji Swoboda Kleszczów Szkoła sportowa-SOLPAR Koluszki Komenda Powiatowa PSP
Konstantynów Łódzki Klub HDK Kutno Królewska Leźnica Wielka Jednostka Wojskowa Lututów Parafia p/w św. Piotra i Pawła Łask Łaski Dom Kultury Łęczyca Urząd Miejski Łowicz Przychodnia Łowicz Przychodnia Łódź Bałucki Ośrodek Kultury LUTNIA Łódź Manufaktura Łódź Pasaż Schillera Łódź Rada Osiedla Julianów – Marysin – Rogi Łódź Stawy Stefańskiego Męcka Wola Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Opoczno Szpital Pabianice ZS Nr 1 Pabianice ZS Nr 3 Pabianice ZS Nr 2 Piątek Urząd Gminy Piotrków Trybunalski Bricomarche Poddębice Poddebickie Centrum Zdrowia Przedbórz Dom Kultury Radomsko Targowica Rawa Mazowiecka Rejonowa Przychodnia Specjalistyczna Rawa Mazowiecka Cen.Ed.Ust.i Zaw. Ręczno Parafia Rzgów Urząd Miasta Sieradz II LO Sieradz Państwowa Straż Pożarna Sieradz ZSP Nr 1 Skierniewice ZSZ Nr 3 Skierniewice ZSZ Nr 1 Sławno Gminny Ośrodek Kultury Tomaszów Mazowiecki I LO Tomaszów Mazowiecki II LO Tomaszów Mazowiecki OSiR Tuszyn Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Wieluń I LO im. Kościuszki Wieluń Państwowa Straż Pożarna Wieluń ZSZ nr 1 Wieluń ZSZ nr 2 im. Długosza Wieluń ZSZ nr 3 im. Kopernika Wieruszów KS PROSNA Wieruszów ZSZ nr 1 im. Staszica Wola Krzysztoporska Dom Kultury Zduńska Wola Technikum Elektroniczne Zduńska Wola ZSZ Nr 1 Zduńska Wola ZSZ Nr 1 Zduńska Wola ZUS Zelów SP ZOZ Zgierz Parking obok McDonalda Zygry Parafia rzymsko-katolicka p.w. św. Rocha
23
24