In het nieuws Trend samenwonen met ouder wordende ouders

in het nieuws De trend is ingezet:

Ouder wordende ouders gaan ‘samenwonen’ met hun kinderen Steeds meer kinderen en ouder wordende ouders gaan bij elkaar wonen, blijkt uit de praktijk van Netwerk Notarissen. Dit is in lijn met het regeringsbeleid waarin ouderen langer thuis moeten blijven wonen. Er zijn verschillen zaken waaraan ouders en kinderen moeten denken als ze kiezen voor een gezamenlijke woonoplossing.

Uit de praktijk Ouders en kinderen komen naar onze notarispraktijken voor advies over het met elkaar samenwonen. Er komen namelijk veel zaken kijken bij het samenwonen van ouders en kinderen. Dat ondervond ook een man die samen met zijn vrouw besloot zijn moeder in zijn huis te laten wonen.

Hij creëerde twee voordeuren in het huis en deed ook een interne verbouwing. Omdat moeder en zoon graag zo zelfstandig mogelijk wonen, vragen ze bij de gemeente een extra huisnummer aan. Ze krijgen bij de gemeente nul op het rekest. Het huis moest van de gemeente eerst bij de notaris worden gesplitst, met alle kosten van dien. Volgens de Netwerknotaris is er juridisch geen reden om het huis te splitsen. De notaris waarschuwde de moeder en zoon dat als zij tot splitsing van het huis overgaan er voor beide adressen ozb, rioolheffing, afvalstoffenheffing en dergelijke in rekening zouden worden gebracht. Op

pagina 2 leest u meer situaties die wij in de praktijk meemaken.

Erfenis regelen Als een van de kinderen bij pa en/ of ma intrekt, wat gebeurt er dan als die ouder overlijdt? Gaat het om een huurhuis, vergeet dan niet om aan de verhuurder te vragen of het kind als medehuurder op het huurcontract kan worden bijgeschreven. Anders moet het kind na overlijden aantonen dat er sprake was van een ‘gemeenschappelijke huishouding’ om in het huis te kunnen blijven wonen. Als het om een koophuis gaat, dan kan via een testament worden geregeld dat het inwonende kind in het huis mag blijven wonen. Anders is dat kind afhankelijk van afspraken die het met de andere erfgenamen kan maken.

dan is het heel handig als er een vertegenwoordiger via de notaris is aangewezen. Dat kan in een levenstestament of een algemene volmacht.

Als er geen vertegenwoordiger is aangewezen, moet in zo’n situatie de rechter worden gevraagd een bewindvoerder te benoemen. Het kost enige tijd voordat dit bij de rechtbank is geregeld. Bovendien mag een zelf aangewezen vertegenwoordiger meer dan een bewindvoerder, afhankelijk van wat u in uw levenstestament of algemene volmacht heeft vastgelegd.

Samenwooncontract

Levenstestament

Voor inwonende ouders en kinderen heeft Netwerk Notarissen een samenwooncontract ontwikkeld. In dit samenwooncontract worden duidelijke afspraken over de kostenverdeling gemaakt tussen de ouders en het kind.

Verder wordt afgesproken op welke juridische basis de inwoning is gestoeld. Dit is van belang als de ouders toch naar het verpleeghuis moeten vertrekken of overlijden.

Als de ouder door een ziekte of plotselinge aandoening eigen financiële en andere zaken niet meer kan regelen,

U leest hier meer over op pagina 3 ››

notariële zaken in het nieuws

in het kort

netwerk notarissen vertelt

Steeds meer kinderen en ouder wordende ouders gaan samenwonen, blijkt uit de praktijk van Netwerk Notarissen. Dit is in lijn met het regeringsbeleid waarin ouderen langer thuis moeten blijven wonen.

Bij het realiseren van de woonoplossing lopen ouders en kinderen bij de gemeente tegen problemen aan. Dat komt omdat gemeenten nog onvoldoende beleid hebben voor inwonende ouders. Dit blijkt uit een enquête van Netwerk Notarissen, die gehouden is onder 50 gemeenten. Naar aanleiding van deze enquête en de berichtgeving daarvoor door verschillende media, zoals De Telegraaf die op 9 april jl. op de voorpagina kopte ‘Gemeenten saboteren mantelzorg’ is een debat in de Tweede Kamer met de verantwoordelijke ministers aangevraagd.

Een voorbeeld uit de praktijk: Man, 60 jaar oud, wil in zijn tuin een huisje bouwen voor zijn moeder die net weduwe is geworden. In de gemeente waar hij woont is een vergunning nodig om te bouwen in de tuin. Hij vraagt de gemeente of er beleid is voor mantelzorgwoningen, maar dat is er niet. Hij moet aan het ‘algemene beleid’ voldoen. Hij gaat aan de slag met de tekeningen van het tuinhuisje. Hij wordt van het kastje naar de muur gestuurd. De hele procedure bij de gemeente heeft zo lang geduurd dat moeder inmiddels in een verzorgingsinstelling is opgenomen omdat het niet meer verantwoord is om haar alleen te laten wonen. De man heeft allerlei kosten van een architect etc. gemaakt en er heel veel tijd ingestoken: zonder resultaat.

Per 1 oktober kan in gemeenten vergunningvrij een mantelzorgwoning in de tuin of op het erf worden gebouwd.

Er moet dan wel al sprake zijn van mantelzorg en het gebouw(tje) zelf moet aan allerlei eisen voldoen.

nota

‘Praktische en financiële knelpunten samenwonen bij mantelzorg’ Het bij elkaar wonen van ouders en kinderen in verband met mantelzorg heeft veel financiële gevolgen. Niet alleen fiscaal maar ook voor de erfenis, volksverzekeringen en de sociale voorzieningen.

Op basis van gevallen uit de praktijk van de bij Netwerk Notarissen aangesloten notariskantoren werd een quick scan gemaakt van de wetten waar ouders en kinderen mee te maken krijgen. En in die wetten staan veel knelpunten, is de conclusie van de nota ‘praktische en financiële knelpunten samenwonen bij mantelzorg’ die door Netwerk Notarissen is opgesteld.

Uit de quick scan blijkt dat het samenwonen per wet verschillende gevolgen heeft.

Er bestaat geen eenduidig ‘partner’begrip voor de verschillende wetten. De keuze voor een woonoplossing (al dan niet in gescheiden woning, al dan niet een gemeenschappelijke huishouding) heeft een grote invloed op het behoud van aanspraken op fiscale faciliteiten, volksverzekeringen en sociale zekerheden. Uit de praktijk blijkt dat het voor mensen moeilijk is zelf het financiële plaatje van de samenwoning te maken.

Netwerk Notarissen roept dan ook de politiek op om te komen met een visie op het bij elkaar wonen van ouders en kinderen. De regels die uit de verschillende wetten gelden, zijn eigenlijk geschreven voor samenwonende levenspartners. De vraag is of deze regels ook moeten gelden voor de groep ouders en kinderen die bij elkaar wonen in verband met (toekomstige) mantelzorg.

U kunt de nota downloaden via www.netwerknotarissen.nl/mantelzorg.

2 • in het nieuws

Uit de enquête die Netwerk Notarissen onder 50 gemeenten heeft gehouden blijkt:

40% van de gemeenten

95% doet niet actief aan

Bij elkaar wonende ouders en kinderen hebben heel wat te regelen

90%

‘Ouders en kinderen die bij elkaar willen gaan wonen doen er goed aan eerst hun financiële situatie in kaart te laten brengen’, zegt Lucienne van der Geld, juridisch directeur van Netwerk Notarissen.

heeft geen beleid voor inwonende ouders die vanwege ouderdom bij hun kinderen inwonen dan wel andersom (kinderen die vanwege de ouderdom van de ouders inwonen)

voorlichting over inwonende ouders

van de gemeenten heeft niet een aparte contactpersoon voor het onderwerp

bij 48% van de gemeenten is het niet mogelijk om een extra huisnummer te krijgen; bij 24% van de gemeenten kan dat alleen onder voorwaarden, bijvoorbeeld als er een splitsing van de woning bij de notaris heeft plaatsgehad

op welke juridische basis de inwoning is gestoeld. De Netwerknotaris brengt ook het financiële plaatje van ouders én kinderen in beeld.

fotografie: KAIROS©MARTINE KOLNER

Onvoldoende beleid voor inwonende ouders

Geleend geld

bij 10% van de gemeen-

ten is er bijzonder beleid als er een vergunning wordt gevraagd om het huis te splitsen als een ouder/kind komt inwonen

bij 36% van de gemeen-

ten is het mogelijk een vergunning te krijgen voor het bouwen van een onderkomen voor de ouder in de tuin of op het erf

studio max live

Problemen bij mantelzorg “Er is niet goed genoeg nagedacht over mantelzorg, zo concluderen de notarissen in Nederland na een onderzoek in vijftig verschillende gemeenten.

Kinderen die hun hulpbehoevende ouders in huis nemen, stuiten op bureaucratische obstakels bij gemeenten. Ze weten niet meer wat ze moeten doen en vragen de notaris om hulp.

Lucienne van der Geld van het Netwerk Notarissen schuift bij ons aan.”

Kijk het fragment terug via www.netwerknotarissen.nl/mantelzorg

Advies van Mr. Lucienne van der Geld, juridisch directeur van Netwerk Notarissen en docent aan de Radboud Universiteit Nijmegen Het gaan samenwonen van ouders en kinderen kan allerlei financiële gevolgen hebben. Door je ouders in huis te nemen kun je bijvoorbeeld zo maar minder hypotheekrenteaftrek krijgen.

Of de ouder krijgt een lagere AOW en minder zorgtoeslag. Een beslissing om samen een kangaroowoning te kopen om te gaan samenwonen of te gaan huren in het huis van de kinderen dan wel de ouders heeft verstrekkende financiële gevolgen. In het samenwooncontract dat Netwerk Notarissen heeft ontwikkeld worden duidelijke afspraken gemaakt over de kostenverdeling tussen de ouders en het kind. Verder wordt afgesproken

Ouders en kinderen die bij elkaar willen gaan wonen in verband met (toekomstige) mantelzorg komen in een wirwar van regels terecht.

Ik illustreer dat met een voorbeeld uit de praktijk van een van onze bij Netwerk Notarissen aangesloten kantoren: Na het overlijden van vader woont moeder in een te groot huis dat al een tijdje te koop staat.

De net gescheiden dochter trekt met haar zoontje bij moeder in om voor haar te zorgen. Als het huis eindelijk wordt verkocht koopt de dochter met geleend geld van moeder (uit de verkoopopbrengst van het huis) een

‘Voor bij elkaar wonende ouders en kinderen ontwikkelden wij een samenwooncontract’ huis voor hen samen, dichter bij het werk van de dochter. De dochter heeft geen hypotheekrenteaftrek voor de lening van haar moeder omdat ze samenwonen. De toeslagen worden lager en de kinderopvangtoeslag die

de dochter krijgt kan worden gekort.

Als de nieuwe wet ‘Werk en bijstand’ die nu bij de Eerste Kamer ligt ingaat, wordt moeder ook nog gekort op haar AOW.

Woonoplossing Voorafgaand advies is dus echt nodig.

De Netwerknotaris kan uw woonoplossing financieel en fiscaal voor u bekijken. Het is ook belangrijk om te kijken naar de familieverhoudingen, als er nog andere kinderen zijn. In verband met de toekomstige erfenis van de ouder is het belangrijk de afspraken die de samenwonende ouder en kind maken, vast te leggen in een samenwooncontract. Dan kan later bij de erfenis geen onenigheid tussen de kinderen ontstaan, bijvoorbeeld over de kosten die de ouder meebetaalde aan het huis en/of het huishouden. Een ander belangrijk punt in het samenwooncontract is de juridische grond waarop de een bij de ander inwoont. Als bijvoorbeeld het kind inwoont bij de ouder, dan zou het kind zonder goede afspraken in het samenwooncontract op straat kunnen komen na het overlijden van de ouder. Als de ouder overlijdt, en daarmee vaak ook de samenbindende kracht van het gezin wegvalt, kunnen broers en zussen anders tegenover elkaar komen te staan en eisen dat het kind dat zonder contract in het huis van de ouder woont, het huis verlaat.

in het nieuws • 3

Uit onderzoek naar mantelzorg:

1.500.000 mantelzorgers

leeftijd 50 - 65 jaar

Vrouwen geven vaker mantelzorg dan mannen. 1 op de 7 mantelzorgers voelt zich tamelijk zwaar tot zwaar belast. Mantelzorgers geven gemiddeld 23 uur per week mantelzorg.

Mantelzorgcompliment Als iemand mantelzorg krijgt en er wordt aan voorwaarden voldaan dan mag de verzorgde een mantelzorgcompliment voor de mantelzorger aanvragen.

De verzorgde mag voor één mantelzorger het compliment aanvragen; de SVB betaalt het mantelzorgcompliment van maximaal 200 euro uit. Er ligt een wet in het parlement waarmee wordt geregeld dat het mantelzorgcompliment per 1 januari 2015 verdwijnt.

Checklist Waar moet je allemaal aan denken als je met je ouder/ kind gaat samenwonen voor (toekomstige) mantelzorg?

Hieronder een aantal van de aandachtspunten.

In welk huis gaan jullie wonen? Wie moet er eigenaar van het huis zijn/blijven?

Denk ook aan de gevolgen van overlijden. Als de eigenaar van het huis overlijdt mag de achterblijver (niet eigenaar) dan nog in het huis blijven wonen?

Dat kan in het samenwooncontract worden geregeld en/of in het testament van de ouder.

23 uur per week

de onderzoekers eerder

Wordt er een aparte wooneenheid bij het huis gebouwd? Er is dan een vergunning nodig van de gemeente. Daarnaast speelt de vraag wie eigenaar wordt van het bijgebouw. Als het op de grond van het kind wordt gebouwd, ook al betaalt de ouder de kosten, wordt het bijgebouw in principe van het kind.

Ouderen hebben vaker beperkingen en chronische ziekten, en zullen daarvoor vaker zorg nodig hebben.

Moet er in het huis van het kind een verbouwing plaatsvinden zodat moeder en/of vader er kan komen wonen? In 2014 kan maximaal 100.000 euro belastingvrij aan een ander worden geschonken voor de eigen woning. Dit geld kan belastingvrij worden besteed aan die verbouwing.

De komende jaren zal de

mantelzorg volgens toenemen dan afnemen.

Van de 65- tot 75-jarigen heeft 20 procent een of meer beperkingen in bewegen, horen of zien.

Bij 75- tot 85-jarigen is dit 38 procent.

65 - 75 jr.

20%

75 - 85 jr.

Gaan de ouder en het kind samen de kosten delen? Het is verstandig om dit vast te leggen in een contract zodat er later bij het verdelen van de erfenis van de overleden ouder geen onenigheid over komt. Verder is het belangrijk om vast te leggen of het kind een vergoeding krijgt voor de zorg die hij/ zij de ouder verleent. Het kan zijn dat de zorg die het kind als mantelzorger verleent onder het persoonsgebonden budget (pgb) valt zodat het kind een vergoeding uit dit budget krijgt. Hiervoor moet dan wel een zorgovereenkomst tussen ouder en kind worden gesloten.

Heeft het krijgen van één adres en/of het delen van de kosten gevolgen voor het pensioen, de AOW, de sociale verzekeringen en de sociale voorzieningen?

38%

behoefte aan mantelzorg

Is het bij elkaar gaan wonen van de ouder en het kind met de andere kinderen besproken? Wat is het effect op de familieverhoudingen?

Heeft de ouder een levenstestament gemaakt? Met een levenstestament kun je iemand aanwijzen die beslissingen voor je neemt als je dat zelf niet meer kunt. Als je geen levenstestament hebt gemaakt en je zelf geen beslissingen meer kunt nemen, moet de rechter worden ingeschakeld voor het aanwijzen van een bewindvoerder.

Onderzoeksgegevens van onder meer het CBS De informatie in deze uitgave is met grote zorgvuldigheid tot stand gekomen. De informatie is algemeen van karakter en niet van toepassing op individuele situaties en personen. Aan de tekst in deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. Voor een persoonlijk advies kunt u contact met ons opnemen. Dit is uitgave 2014/04 van Netwerk Notarissen. Overnemen van tekst vinden wij plezierig mits dit met bronvermelding ‘Netwerk Notarissen’ gebeurt. Ontwerp: blik grafisch ontwerp, Utrecht