www.art.com.gr
www.art.com.gr
Μαίρη Σάββα Ρουμπάτη
Το μαξιλάρι της Γνώσης με έργα του Αντώνη Κυριακούλη
Ένα παραμύθι που κλείνει μέσα του μια ιστορία 50 ετών, την ιστορία του σχολείου
Ελληνογερμανική Αγωγή
www.art.com.gr
Πενήντα χρόνια είναι μια ολόκληρη ζωή,
Π
ενήντα χρόνια είναι μια
ολόκληρη ζωή, αναστέναξε η γιαγιά. Ο Νικόλας, που κρατούσε σφιχτά το χέρι της, καθώς περίμεναν το σχολικό, τη ρώτησε τι θέλει να πει με αυτό κι εκείνη χαμογέλασε. Ύστερα, του έδειξε ένα μικρό κτίριο με όμορφη αυλή.
Ε
δώ κάποτε ήταν το σχολειό μου.
Το έλεγαν Λύκειον «Ελληνική Αγωγή», του απάντησε περήφανη. «Μα αυτό μοιάζει με σπίτι!», είπε εκείνος. Η γιαγιά συμφώνησε. Ναι, ήταν μια ζεστή αγκαλιά. Σαν οικογένεια. Σαν σπίτι.
εκινήσαμε εγώ κι άλλα τριανταδύο παιδιά, ένα
πολύ όμορφο ταξίδι από εδώ, από αυτή τη γειτονιά της Κυψέλης. Ένα ταξίδι γεμάτο εμπειρίες. Το κτίριο είχε τότε μόλις τέσσερις αίθουσες για το Δημοτικό και μία μεγάλη για το Νηπιαγωγείο.» «Μόνο τόσες λίγες;» ακούστηκε η Μυρτώ που είχε φτάσει, για να πάρει κι αυτή το σχολικό από το ίδιο σημείο της οδού Στροφάδων. «Καλημέρα σας, κυρία Σοφία. Ξέρετε, στο δικό μας σχολείο έχουμε αίθουσα χορού, κολυμβητήριο, γήπεδα, θέατρο, δεκάδες άλλες αίθουσες για δραστηριότητες, πειράματα, βιβλιοθήκες και ό,τι άλλο μπορείς να φανταστείς!»
www.art.com.gr
Ξ
«
Η
«
ιστορία δε γεννιέται ξαφνικά, Μυρτώ μου. Από
εδώ ξεκίνησαν όλα», απάντησε η γιαγιά του Νικόλα. «Την ιστορία τη χτίζουν οι άνθρωποι με τις πράξεις τους. Κάποιοι λοιπόν ονειρεύτηκαν ένα σχολείο για το μέλλον των παιδιών ή, για να το πω καλύτερα, ένα σχολείο για τα παιδιά του μέλλοντος. Ξεκίνησαν λοιπόν από τούτο το κτιριάκι της Κυψέλης. Απλώθηκαν πολύ γρήγορα, σε τρία χρόνια, σε ένα γειτονικό σπίτι.
άποια στιγμή, τα παιδιά έγιναν τόσα πολλά που κι
αυτός ο χώρος δεν ήταν πια αρκετός». Η κυρία Σοφία άρχισε να θυμάται έναν-έναν τους συμμαθητές της. Θυμήθηκε με συγκίνηση πόσα όνειρα και προσδοκίες έφεραν μαζί τους καμιά πενηνταριά παιδιά που μεταφέρθηκαν λίγα χρόνια αργότερα από την Κυψέλη στα νέα κτίρια του σχολείου που χτίστηκαν στο Χαλάνδρι. «Σ’ εκείνο το χώρο που ήταν τότε εξοχή, ένας μαρουλότοπος, πολύ μακριά από το κέντρο της πόλης, κάναμε ένα ταξίδι μαγικό με τους συμμαθητές μου», είπε στα παιδιά.
www.art.com.gr
Κ
Π
«
οιο ήταν το δρομολόγιό σας, γιαγιά;»
«Το δρομολόγιο που μας οδηγεί, να πιάνουμε τα όνειρά μας», απάντησε.
«Και πώς πιάνουμε τα όνειρά μας;», ρώτησε ο Νικόλας με ύφος σοβαρό. «Τα όνειρα γίνονται πραγματικότητα, όταν κατακτάμε τη γνώση. Στήνουμε ονειροπαγίδες με δόλωμα τη γνώση. Η γνώση βρίσκεται κρυμμένη παντού, σε κάθε λεπτό του ταξιδιού. Θα την ανακαλύψετε, αν έχετε τα αφτιά τεντωμένα και τα μάτια σας ανοιχτά!», απάντησε η κυρία Σοφία.
α τι είδους ταξίδι είναι αυτό; Ποια είναι η διαδρομή;
Υπάρχουν σταθμοί; Με τι ταχύτητα πάμε; Υπάρχει οδηγός, συνοδηγός; Έχει ενδιαφέρον; Φτάνουν όλοι στον προορισμό τους;». Τα παιδιά βομβάρδιζαν με ερωτήσεις τη γιαγιά, στέλνοντας τη μνήμη της ολοένα και πιο πίσω σε παιδικές κουβέντες για τα μυστήρια της γης, για τους ωκεανούς, τις οροσειρές, τα ηφαίστεια και τα δάση. Το μυαλό της ταξίδεψε στα σχολικά χρόνια, όταν με τις φίλες της έπαιζαν ένα παιχνίδι εξερεύνησης άγνωστων πολιτισμών κι ένα άλλο με δύσκολες ερωτήσεις για τη δημιουργία του κόσμου.
www.art.com.gr
Μ
«
www.art.com.gr
Η
γιαγιά θυμήθηκε τη δασκάλα της, την κυρία
Σάντη, που ήταν πάντοτε μαζί τους, συνταξιδιώτης στις ατέλειωτες διαδρομές τους και ακούραστος φύλακας των ονείρων τους. Πολλές φορές, τη φανταζόταν να προχωρεί πρώτη, μπροστά από την ομάδα, με το φακό της να ρίχνει φως στις σκοτεινές υπόγειες στοές που ήθελαν να εξερευνήσουν, για να βρουν κρυμμένους θησαυρούς.
υμήθηκε κάποιον συμμαθητή της που έλεγε πως η
δασκάλα τους είναι σαν καπετάνιος σε ένα περιπετειώδες δρομολόγιο που κάνουν όλοι μαζί, για να ανακαλύψουν τα μυστήρια του σύμπαντος. Άλλα παιδιά πάλι την έβλεπαν σα νεράιδα που ερχόταν στα όνειρά τους, για να ρίξει μαγική χρυσόσκονη και να εξαφανίσει κάθε κακιά σκέψη, κάθε κακό δράκο που θα μπορούσε να απειλήσει το μέλλον τους.
www.art.com.gr
Θ
«
Τ
ο ταξίδι δεν είναι πάντα εύκολο.
Είναι όμως ενδιαφέρον και έχει σταθμούς πολλούς», είπε η κυρία Σοφία. Το σχολείο μας ονομάστηκε «ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ» και έγιναν, από τότε, αλλαγές μεγάλες.
α σκεφτείς, Νικόλα, ότι εγώ είχα αποφοιτήσει, είχα
σπουδάσει και είχα ήδη γεννήσει τη μαμά σου, πριν καταφέρουν να προσθέσουν και το Λύκειο, που ως τότε δεν υπήρχε!». «Τι λες, γιαγιά; Η μαμά μου ήταν μωρό; Εγώ... δεν υπήρχα δηλαδή... Και θυμάσαι και λεπτομέρειες από τη ζωή σου εκεί;».
www.art.com.gr
Ν
«
«
Τ
όσες πολλές λεπτομέρειες που δε φαντάζεσαι. Κάθε στάση του
ταξιδιού είναι χαραγμένη βαθιά στο μυαλό μου. Θυμάμαι για παράδειγμα που στο Δημοτικό ακόμη, είχα την πρώτη επαφή μου με την Τέχνη, πράγμα σπάνιο για τα παιδιά της ηλικίας μου εκείνη την εποχή. Θυμάμαι να ανεβαίνουμε όλοι οι συμμαθητές τα μαρμαρένια σκαλιά ενός μεγάρου με μεγάλη πόρτα και ψηλά ταβάνια και αργότερα να διασκορπιζόμαστε στις αίθουσες που ήταν άδειες από έπιπλα μα με τοίχους γεμάτους πίνακες. Εκεί ένας κύριος, που μας είχε φανεί πανύψηλος, μας ξενάγησε και μας έλυσε πολλές απορίες.
www.art.com.gr
Θυμάμαι να τον ρωτώ «Τι σημαίνει Τέχνη;» κι εκείνος να μου απαντά «Τέχνη σημαίνει να βάζεις την ψυχή σου σε αυτό που φτιάχνεις».
«
Κ
αι γιατί, γιαγιά, λένε ότι η τέχνη σε πάει μπροστά;»,
ρώτησε ο Νικόλας. «Γιατί η τέχνη δε θα σε αφήσει να μείνεις ποτέ πίσω. Θα σε βγάλει από το σκοτάδι, θα σε σπρώξει σε ένα μέρος με φως. Θυμάμαι ότι πιο μεγάλη εντύπωση μου έκανε ένας πίνακας του Ελ Γκρέκο που είδα εκεί για πρώτη φορά. Εκείνος ο πανύψηλος κύριος έλεγε ότι ήταν ένας πολύ σημαντικός ζωγράφος που έζησε πριν από αιώνες και έγινε γνωστός στον κόσμο όλο, παρόλο που ξεκίνησε από ένα μικρό χωριό της Κρήτης». «Από ένα μικρό χωριό; Πώς είναι δυνατόν;» «Γιατί όχι; Δεν υπάρχουν ούτε σύνορα ούτε χρόνος στην τέχνη, μικρέ μου», είπε η γιαγιά Σοφία.
Η
ζωγραφική ίσως είναι σαν
παιχνίδι, μα δεν μπορεί, γιαγιά, να θυμάσαι τόσες πολλές λεπτομέρειες από τη σχολική ζωή σου!», είπε εκείνος. «Θυμάμαι τα πάντα... από το πώς έμαθα το αλφάβητο, μέχρι το πώς περιπλανήθηκα αργότερα στα μονοπάτια της Λογοτεχνίας...».
www.art.com.gr
«
«
Λ
ογοτεχνία διαβάζει η μαμά μου!», είπε η Μυρτώ
με ενθουσιασμό. «Τότε λοιπόν μπορεί να σου μιλήσει για την τέχνη του Λόγου. Εγώ την ανακάλυψα στις μεγαλύτερες τάξεις. Τότε, παίζοντας με τις λέξεις, τις είδα να φεύγουν, να επιστρέφουν, να σφυρίζουν και να τραγουδούν. Η δασκάλα μάς έλεγε ότι, εάν οι λέξεις δε βρουν το κατάλληλο περιβάλλον, δε θα γυρίσουν σε μας. Θα ξεφύγουν στην πρώτη ευκαιρία, θα το σκάσουν και θα πετάξουν μακριά. Γι’ αυτό τις δουλεύουμε στην τάξη,
www.art.com.gr
τις απλώνουμε στο χαρτί τη μια δίπλα στην άλλη, ύστερα τις ακούμε προσεκτικά να μιλούν μεταξύ τους κι έτσι τις βοηθάμε να γεννήσουν κι άλλες και να μας κάνουν πιο πλούσιους». Η Μυρτώ αναρωτήθηκε τι γίνεται, όταν οι λέξεις τρυπώνουν κάπου κρυφά και δεν εμφανίζονται, όταν τις χρειάζεσαι. Η γιαγιά βρήκε την ευκαιρία να τους πει για ένα παιχνίδι που έπαιζαν στην τάξη της, όταν ήταν μαθήτρια: στόχος ήταν να βρουν όσες περισσότερες λέξεις μπορούσαν για ένα συγκεκριμένο αντικείμενο.
«
Α
ς πάρουμε για παράδειγμα τη λέξη Καράβι»,
είπε η γιαγιά. Πολλά παιδιά αράδιαζαν σχετικές λέξεις: «Πλοίο»,
«Βαπόρι»,
«Σκούνα»,
«Τρεχαντήρι»,
«Σκάφος», «Βάρκα», «Πλεούμενο», «Ιστιοφόρο». Ύστερα, έβαζαν δίπλα σε αυτά τα ονόματα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του καθενός. Αλλού έβαλαν τη λέξη «Πανιά», αλλού τη λέξη «Κατάρτι», αλλού τις λέξεις «Πλώρη», «Κουπιά», αλλού «Δίχτυα», «Ψαράς», «Κατάστρωμα», «Πειρατής», «Ναύτης», «Καπετάνιος».
ετά σε καθένα από αυτά κόλλησαν κι άλλες λέξεις,
όπως «Λιμάνι», «Πέλαγος», «Αγκίστρι», «Λιμενοφύλακας», «Αμπάρι», «Αποβάθρα». Ύστερα έφτασαν στη λέξη «Θάλασσα» και δίπλα της έβαλαν τις λέξεις «Ψάρι», «Κολύμπι», «Κοράλλια», «Βυθός», «Γοργόνα», «Αλμύρα», «Πλούτος», «Ζωή»! Στο τέλος... οι λέξεις τους έρχονταν στο μυαλό η μιά μετά την άλλη με τέτοια ταχύτητα, που δεν τους έφτανε πια το χαρτί για να τις γράψουν.
www.art.com.gr
Μ
Ο
Νικόλας και η Μυρτώ το βρήκαν
πολύ διασκεδαστικό. Άρχισαν κι αυτοί να πετάνε λέξεις, που ως δια μαγείας έδεναν η μία με την άλλη λες και ήταν αδέλφια αγαπημένα. «Το πείραμα πέτυχε!», φώναξε η γιαγιά Σοφία και τα παιδιά την κοίταξαν με απορία. «Ακούστε», τους λέει, «όταν η γνώση μεταδίδεται μέσα σε χώρο ζεστό και φιλικό, στρώνεται για τα καλά, στρογγυλοκάθεται δηλαδή σ’ ένα μαξιλάρι που έχουμε μέσα μας. Μαξιλάρι αφράτο και μαλακό, έτοιμο, για να έρθει να φωλιάσει εκεί κι άλλη κι άλλη γνώση...».
ραία η ιστορία με το μαξιλάρι. Στο δικό μου
μαξιλάρι θα βάλω να ξαπλώσουν οι πρώτες λέξεις που έμαθα ήδη στα γερμανικά. Έτσι θα έρθουν γρήγορα κι άλλες να στρογγυλοκαθίσουν δίπλα τους», είπε ο Νικόλας που είχε ήδη ξεκινήσει να ξεφυλλίζει το πρώτο του γερμανικό βιβλίο.
www.art.com.gr
Ω
«
«
Τ
ο δικό μου μαξιλάρι είναι αρκετά μεγάλο και αφράτο.
Έχουν ξαπλώσει εκεί, για να ξεκουραστούν λέξεις στα ελληνικά, στα γερμανικά, στα αγγλικά, γνώσεις γεωγραφίας και λεπτομέρειες της ιστορίας απίστευτες! Κάθε βράδυ που πλαγιάζω, για να κοιμηθώ, στριφογυρνάνε στο μυαλό μου και παίζουν κυνηγητό μεταξύ τους», είπε η Μυρτώ αφήνοντας το μικρό Νικόλα με απορίες...
ηλαδή τί εννοείς; Οι γνώσεις και οι πληροφορίες
παίζουν κυνηγητό; Και κάνουν θόρυβο; Και δε σε αφήνουν να κοιμηθείς;» τη ρώτησε με αγωνία. «Τις κυνηγώ κι εγώ, παίζω λίγο μαζί τους και ύστερα κοιμάμαι ήσυχη, στο μαξιλάρι της γνώσης. Κοιμάμαι κάθε βράδυ και καλύτερα, φιλαράκο!» τον διαβεβαίωσε η Μυρτώ.
www.art.com.gr
Δ
«
1
7
4 8
5
0
6
5
2 2
www.art.com.gr
«
Α!
τώρα εξηγούνται όλα!», φώναξε ο μικρός.
«Είδα προχθές στο όνειρό μου δύο ανθρωπάκια στο ύψος μου. Μου είπαν ότι είναι αριθμοί. Το ένα ήταν το 8 και το άλλο ήταν το 2. Μου πρότειναν να παίξουμε... Εγώ, βέβαια, αναρωτήθηκα σαν τι παιχνίδι θα μπορούσαν να παίξουν οι αριθμοί με ένα παιδί σαν κι εμένα, αλλά τελικά με έπεισαν. Αυτοί κυνηγούσαν ο ένας τον άλλο. Όταν πλησίαζαν κοντά, γίνονταν ένας αριθμός, ο αριθμός 10. Όταν χώριζαν στη μέση, γίνονταν δύο αριθμοί σαν δίδυμοι, δύο πεντάρια. Κι όταν τράβηξα από το ένα πεντάρι μία μονάδα, την πρόσθεσα στο άλλο που μεταμορφώθηκε σε 6... Πού να σας τα λέω! Το πρωί στο σχολείο ήμουν ξεφτέρι στην προσθαφαίρεση...», είπε ο Νικόλας με ικανοποίηση.
«'
Ε
τσι στρώνεται για τα καλά η γνώση στο μαξιλάρι
του καθενός μας. Λίγο-λίγο, κάθε μέρα, κάθε λεπτό. Έτσι πιάνουμε τα όνειρα!», είπε η γιαγιά Σοφία. Ύστερα ο Νικόλας ρώτησε με περιέργεια «Θυμάσαι κι άλλους σταθμούς από το ταξίδι σου, γιαγιά;»
Α
«
μέτρητους σταθμούς. Τα καλοκαίρια μας τα
περνούσαμε σε μια όμορφη κατασκήνωση του σχολείου μας κοντά στη θάλασσα, σε μια γαλάζια παραλία της Αττικής. Πόσο ανέμελα και ξένοιαστα περνούσα εκεί με τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές μου!»
γιαγιά θυμήθηκε ότι η μητέρα της αναζητούσε μια
δασκάλα μουσικής, για να τη διδάξει πιάνο στο σπίτι. «Νικόλα, είσαι πολύ τυχερός που σήμερα έχεις τη δυνατότητα να παίζεις με τις νότες και τα πεντάγραμμα και να μαγεύεσαι από ήχους και μελωδίες μέσα στο σχολείο σου».
www.art.com.gr
Η
«
Κ
αι η μαμά σου στο σχολείο έμαθε πιάνο και
γερμανικά, όταν το σχολείο ήταν στο Χαλάνδρι». Η κυρία Σοφία εξήγησε ότι τα αγόρια τότε έπαιζαν τα απογεύματα κλοτσοσκούφι στο δρόμο, μα τώρα ο Νικόλας έχει τη δυνατότητα να παίζει σε οργανωμένα γήπεδα και να κάνει μαθήματα κολύμβησης όλο το χειμώνα. «Το σχολειό μας μεγάλωσε ακόμη πιο πολύ και τώρα που έχει πλέον μεταφερθεί στις νέες εγκαταστάσεις στην Παλλήνη, εκεί που θα σας πάει το σχολικό, τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Το σχολείο μεταμορφώθηκε. Τώρα πια έχει τη λογική της ολοκληρωμένης φροντίδας για τα παιδιά», είπε η γιαγιά, αλλά τα παιδιά δεν κατάλαβαν ακριβώς τι ήθελε να τους πει.
www.art.com.gr
www.art.com.gr
«
Η
μαμά σου μεγάλωσε σε ένα φυσικό περιβάλλον.
Να σκεφτείς ότι στο σχολείο στο Χαλάνδρι υπήρχε μια μικρή φάρμα με ζώα: χήνες, κουνελάκια, πάπιες. Κάθε μέρα, μια διαφορετική ομάδα παιδιών αναλάμβανε να τα ταΐζει και να τα φροντίζει. Έμαθαν τα παιδιά να αγαπούν τη φύση και ό,τι υπάρχει σε αυτήν.
τις μεγαλύτερες τάξεις ανακάλυψαν ότι οι
άνθρωποι μπορούν να χρησιμοποιούν τη φύση και τα δώρα της. Κάθε χρόνο, το μάθημα γινόταν με τρόπο διαφορετικό. Άλλαζαν τα πράγματα, η τεχνολογία, οι δάσκαλοι, οι μαθητές...».
www.art.com.gr
Σ
«
Γ
ιαγιά, εμείς σε μια εκδρομή είδαμε κάτι λευκές
κομψές προπέλες. Ήταν σαν τεράστιοι ανεμόμυλοι σπαρμένοι σε μια βουνοπλαγιά. Δεν ήταν σαν τους ανεμόμυλους που βλέπουμε στα νησιά. Αργότερα μας είπαν ότι αυτό ήταν ένα αιολικό πάρκο», είπε ο Νικόλας και αμέσως πετάχτηκε η Μυρτώ με ύφος πολύξερο: «Ξέρετε, κυρία Σοφία, ο Αίολος, ο θεός των ανέμων, που κάποτε εμπόδισε το ταξίδι του Οδυσσέα προς την Ιθάκη, είναι αυτός που τώρα με την παρέμβαση του σημερινού ανθρώπου δίνει τη λύση για την παραγωγή ενέργειας.
www.art.com.gr
Α
πό τους αρχαίους καιρούς οι άνθρωποι
προσπαθούσαν να δαμάσουν τη δύναμη της φύσης», είπε με περηφάνια η Μυρτώ που δεν έκρυβε το ενδιαφέρον της για τα φυσικά φαινόμενα. Ύστερα μίλησε στο Νικόλα και τη γιαγιά του για την επιθυμία της να συμμετάσχει την επόμενη χρονιά στην επίσκεψη που διοργανώνει το σχολείο σε ένα Διεθνές Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών στο εξωτερικό. «Θα μιλήσουμε με επιστήμονες και θα κάνουμε πειράματα που δεν τα φαντάζεστε», είπε με ενθουσιασμό το κορίτσι.
«
Β
λέπετε, λοιπόν, πώς άλλαξαν τα πράγματα τα τελευταία
πενήντα χρόνια; Ξεκινήσαμε μόλις τριαντατρείς συμμαθητές από εκείνο το σπιτάκι στην Κυψέλη κι εσείς τώρα κοντεύετε να φτάσετε στο φεγγάρι!», είπε με θαυμασμό η γιαγιά Σοφία. «Γιαγιά, αύριο το βράδυ θα πάμε με τη μαμά στο σχολείο. Το ξέρεις;» ρώτησε με αγωνία ο μικρός. «Το βράδυ;» «Ναι. Δεν έχεις προσέξει το κτίριο με τον τρούλο; Εκεί θα μπούμε, θα κοιτάξουμε ψηλά και θα ταξιδέψουμε σαν αστροναύτες ανάμεσα στη Σελήνη, τον Κρόνο, την Αφροδίτη, τον Άρη, τη μικρή και τη Μεγάλη Άρκτο.
www.art.com.gr
Θα δούμε γαλαξίες, μπορεί να συναντήσουμε κομήτες κι ίσως μπούμε και σε διαστημικό λεωφορείο!», είπε ενθουσιασμένος.
Ξ
αφνικά, ένας απότομος ήχος ακούστηκε:
«Mπιιιπ!». Η περιπλάνηση στ’ αστέρια αναγκαστικά διακόπηκε. Ήταν η κόρνα του οδηγού. Το σχολικό είχε φτάσει, για να πάρει τα παιδιά από την Κυψέλη, να τα πάει στην Παλλήνη.
www.art.com.gr
Ο Νικόλας και η Μυρτώ έδωσαν από ένα φιλί στη γιαγιά Σοφία κι εκείνη ονειροπολώντας επανέλαβε ψιθυριστά: «Πενήντα χρόνια είναι μια ολόκληρη ζωή...».
Μαίρη Σάββα Ρουμπάτη
Το παραμύθι «Το μαξιλάρι της γνώσης» σελιδοποιήθηκε στο ατελιέ του Νηρέα, τυπώθηκε στο τυπογραφείο του Πρωτόπαπα σε 3.500 αντίτυπα τον Απρίλιο του 2011. H Μαίρη Σάββα Ρουμπάτη το έγραψε, ο Αντώνης Κυριακούλης το εικονογράφησε, ο Βασίλης Κατούφας και η Κατερίνα Κουτσοπούλου το επιμελήθηκαν καλλιτεχνικά.
www.art.com.gr
www.art.com.gr