28 T E C H N I S C H E
INFO
Meer inzicht in Zeer Lage Spanning (ZLS) en de symbolen Al vanaf het eerste gebruik van elektriciteit als bron van energie heeft de mens zich moeten beschermen tegen de gevaren van deze potentieel gevaarlijke energie. Zowel in de installatie als in de gebruikstoestellen wordt alles in het werk gesteld om de gebruiker te vrijwaren tegen elektrische schokken. Op basis van studies van de effecten van stroom op de mens en van de goede kennis van de weerstand van het menselijk lichaam heeft men bij benadering, en rekening houdend met verschillende veiligheidsfactoren, de absolute conventionele grensspanning vastgesteld op 50V bij wisselspanning. Dit is de spanning die een persoon in gewone omstandigheden kan aanraken gedurende een relatief lange tijd (meer dan 5 seconden) zonder gevaar voor een dodelijke afloop ten gevolge van de stroomdoorgang door het menselijk lichaam. Inderdaad, de gemiddelde weerstand van het menselijk lichaam bij 50V is ongeveer 2000 ohm, wat dus een stroom geeft van 50V/2000ohm = 25mA, een waarde die dicht bij de grens ligt van het risico van ademhalingsverlamming. De huidige veiligheidssystemen zijn beter ontwikkeld en zij doen steeds meer en meer beroep op gebruik van de “zeer lage spanning”. Deze zeer lage spanning, die in sommige gevallen een bescherming kan bieden tegen rechtstreekse en onrechtstreekse aanraking, krijgt meer en meer aandacht. Per definitie is een zeer lage spanning een spanning waarvan de waarde lager is dan: • 50 V wisselspanning; • 75 V gelijkspanning met rimpel; • 120 V gelijkspanning zonder rimpel. Deze waarden zijn deze van de conventionele grensspanning die de maximale waarde is van de contactspanning die men onbeperkt mag aanraken en dit bij welbepaalde omstandigheden van uitwendige invloeden. Deze definitie weerspiegelt het veiligheidskarakter dat vervat zit in de notie van zeer lage spanning, maar enkel en alleen indien de omstandigheden van “voeding en uitvoering” zo zijn dat de grenswaarden nooit overtroffen worden, zelfs niet in geval van een fout.
Voeding op ZLS De zeer lage spanning wordt geleverd: 1. hetzij door autonome voedingsbronnen, zoals: • elektrochemische voedingsbronnen (vb. accumulatorbatterijen); ofwel • andere autonome voedingsbronnen waarvan de voeding niet van elektrische aard is;
2. hetzij vanaf een elektrische installatie door middel van toestellen met elektrisch gescheiden wikkelingen, op voorwaarde dat deze toestellen: • scheidingstransformatoren zijn; • inrichtingen zijn die een veiligheidsniveau hebben dat gelijkwaardig is aan dit van scheidingstransformatoren; • zodanig ontworpen zijn dat bij een fout tussen de primaire en de secundaire wikkeling vermeden wordt: - dat hetzij de massa’s van elektrisch materieel op zeer lage spanning onder een niet-veilige contactspanning komen door bij dit materieel de beschermingsmaatregelen tegen onrechtstreekse aanraking toe te passen; - dat hetzij een niet-veilige contactspanning behouden blijft op de massa’s van elektrisch materieel op zeer lage spanning gedurende een tijd die de maximale duur overtreft door deze massa’s te verbinden met de beschermingsgeleider van de primaire stroombaan en door, voor dit materiaal, de beschermingsmaatregelen overeenkomstig laagspanning toe te passen; 3. hetzij door elektronische inrichtingen, waarbij constructieve maatregelen genomen zijn om te voorkomen dat, zelfs in geval van een inwendig defect van deze inrichtingen, de spanning aan de uitgangsklemmen niet hoger kan worden dan de absolute conventionele grensspanning.
Symbolen op transformatoren, elektronische drivers en verlichtingsmaterieel
