Beleidsplan 2021-2024 Nederlands Kamerkoor
interview
Luistertips ...omdat muziek meer spreekt dan taal. Een aanvraag bestaande uit louter muziek, dat gaat helaas niet. Een aanvraag begeleid door muziek gelukkig wel. Daarom zijn wij zo vrij geweest om een kleine luistertip te geven bij elk hoofdstuk. Veel lees- én luisterplezier!
inhoudsopgave
1. Inleiding 2. Verleden en heden 3. Rol in het veld 4. Artistieke visie 4.1 Programmering 4.2 Partners 4.3 Educatie 5. Lokale worteling 6. Bedrijfsvoering en ondernemerschap 6.1 Marketing en Development
“Het geweldig zingende Nederlands Kamerkoor is behalve origineel ook relevant bezig.” NRC (2019)
2
pagina soort
1. Inleiding In zijn Sonnet nr. 66 legt William Shakespeare vier eeuwen geleden op onnavolgbare wijze een verbinding tussen de tijdgeest en zijn eigen zielenroerselen. Hij reflecteert op een wereld waar ‘kracht door corruptie wordt ondermijnd’, en verbaast zich over ‘dwaasheid die zich als dokter vermomt’. En ook in zijn tijd ligt de kunst onder vuur, want zij wordt ‘monddood gemaakt door zij die heersen’. Maar de conclusie van zijn sonnet biedt als uit het niets een blik diep in zijn hart: ‘Ik wil voorgoed ontsnappen aan dit alles, Echter, sterven betekent ook: jou alleen te moeten laten.’ Shakespeare verhoudt zich tot de wereld, en legt tegelijk zijn ziel bloot.
PURPOSE Dit is waar kunst wat het Nederlands Kamerkoor betreft over gaat: kunst biedt overrompelende schoonheid, maar ook confronterende inzichten over onszelf. Kunst biedt begrip over en voor de wereld om ons heen, en legt de gebreken van die wereld feilloos bloot. Kunst verbindt en ontregelt. En als er één kunstvorm is waarin die menselijke maat hoorbaar en zichtbaar wordt, dan is het
Chef-dirigent Peter Dijkstra
koorzang: de individuele stem in samenzang.
Luistertip Jurriaan Andriessen - Sonnet 43 Waarom: muziek op een sonnet van Shakespeare www.nkk.nl/luister1
3
3
4
Het NKK in 1956 o.l.v. Felix de Nobel
2. Verleden en heden
Verleden en heden
Luistertip Francis Poulenc - Liberté, uit Figure Humaine Waarom: componist die voor het NKK schreef www.nkk.nl/luister2
Het Nederlands Kamerkoor (NKK) – trotse bewoner van de stad Utrecht – bestaat 83 jaar en behoort al decennialang tot de wereldtop. Componisten als Poulenc, Goebaidoelina, Van der Aa en MacMillan schreven meesterwerken voor het koor. Een rijke geschiedenis schept verplichtingen. Als je je te weinig spiegelt aan de wereld om je heen of zelfvoldaan raakt, wordt die geschiedenis een loden last. Maar als je innoveert en je verhoudt tot je omgeving, is die rijke historie de verklaring voor het succes van vandaag. Dan wordt je geschiedenis een vliegwiel. Het NKK heeft – hoe kan het ook anders in meer dan 8 decennia? – alles meegemaakt. Van stoffigheid tot hoogglans. Triomfen in de metropolen van de wereld, maar ook vocale middelmaat van over het paard getilde zangers. Hadden we 12 jaar geleden nog omscholings- en pensioenregelingen voor onze zangers, intussen hebben we kennis gemaakt met subsidiekortingen van 75%, inclusief massaal ontslag. In moeilijke tijden is zelfreflectie onontbeerlijk. Het NKK is de eigen waarden gaan herdefiniëren, op zoek naar nieuwe dynamiek. De scherpe keuzes van de afgelopen jaren – voor topkwaliteit, innovatie en educatie – betalen zich nu uit in een hernieuwde positionering aan de top, groeiende publieksaantallen – naar gemiddeld 49.000 bezoekers per jaar – én bijzondere onderscheidingen van de VSCD en de Rotterdamse Operadagen voor onze bijdragen aan de innovatie van de podiumkunsten.
5
3. Rol in het veld “Under the Horizon heeft mijn ogen geopend voor de mogelijkheden die koormuziek biedt binnen de podiumkunsten.
bijgewoond, waren weggeblazen.” publieksreactie 2019
6
Under the Horizon met Huang Yi Studio+
Vrienden van mij die nog nooit een koorconcert hadden
Rol in het veld
Luistertip Sofia Gubaidulina - Ty maya tishyna Waarom: componist die voor het NKK schreef www.nkk.nl/luister3
Nederland heeft een ongekend rijke koorcultuur, met maar liefst 1,7 miljoen liefhebbers die zingen in koorverband, en een aantal excellente (semi) professionele koren.
Het NKK neemt ook verantwoordelijkheid binnen de koorsector. Er is behoefte aan talentontwikkeling die een brug slaat tussen opleiding en werkzaam leven. En aan initiatieven die een brug slaan tussen professionals en amateurs. Het NKK draagt daar krachtig aan bij: met het eigen talentontwikkelingstraject NKK NXT, met samenwerkingen binnen de keten van jeugd-, kinder- en amateurkoren en conservatoria, en met nauwe betrokkenheid bij koepelorganisaties als NAPK, Koornetwerk Nederland en de European Choral Association ter borging van de belangen van de koorsector.
MISSIE Als trots onderdeel van die koorcultuur wil het NKK met korenstad Utrecht als thuisbasis projecten ontwikkelen die zijn als
…voor het koor Als kunstinstelling stelt het NKK zich tot doel door te groeien van topkoor naar topkunstinstelling. We willen zowel volwaardige artistieke bijdragen leveren aan de koorsector als aan de kunstsector als geheel, en daarmee tegelijkertijd de positie van koormuziek als belangwekkend en innovatief genre verstevigen. Daarin spelen o.a. onze Voorpaginaprojecten een prominente rol.
de berg Olympus: ze bieden nationaal en internationaal adembenemende vergezichten aan een breed en divers publiek en bevlogen amateurs, én dagen jong talent uit zelf de top te beklimmen.
Tot slot: we hebben de afgelopen jaren geïnvesteerd in topkwaliteit, innovatie en educatie, met scherpe programmering, aanstelling van een chef-dirigent van internationale statuur, versterking van het zangersteam, een talentontwikkelingsprogramma en een amateurtraject. We willen die initiatieven verdiepen, met als doel: nog meer impact. Waar het onszelf als zangers betreft: nóg beter worden. Waar het onze talenten betreft: nóg beter opleiden. Waar het amateurkoren betreft: ze nóg beter leren kennen, betrekken en betrokkenheid tonen. Wij willen niet méér doen, maar wat we doen nóg beter doen. Voor een breed en divers publiek. Dit is waar wij in geloven, dit zijn onze ambities.
Dit vertaalt zich in concrete ambities. …voor de koormuziek Het NKK neemt verantwoordelijkheid voor het genre koormuziek, en de ontwikkeling van dat genre. Een eeuwenoud genre met opvallend groeipotentieel, in artistieke en maatschappelijke zin. Het NKK maakt zich daarom sterk voor innovatie van het genre op topniveau, in samenwerking met partners uit artistieke, wetenschappelijke en maatschappelijke hoek, in cutting edge programma’s die de actualiteit in perspectief plaatsen. En het investeert met opdrachten aan (jonge) componisten met een niet-Westerse achtergrond actief in een canon die aansluit op een diverse en inclusieve samenleving. Zie Projecten: Cities.
7
4. Artistieke visie Koninklijk Concertgebouworkest is voor de orkestmuziek: een toonaangevend topensemble.” De Volkskrant (2017)
8
Gesualdo met De Warme Winkel
“Het Nederlands Kamerkoor is voor de koormuziek wat het
Artistieke visie
VISIE
Bouwstenen De artistieke bouwstenen van het NKK vormen het fundament voor onze ambities. Het zijn die elementen die deel uitmaken van ons artistieke DNA: kwaliteit is de conditio sine qua non die het koor zijn bestaansrecht geeft. Die kwaliteit bewaken we dagelijks, en ontwikkelen we door. En net als in de afgelopen 83 jaar stelt het NKK zich als opdracht 1000 jaar koormuziek te bestrijken als muzikale bron voor de samenstelling van onze programma’s. Maar we hebben de afgelopen jaren ook nieuwe bouwstenen toegevoegd, herkenbaar voor en gewaardeerd door ons publiek: innovatie van het genre, en the art of story-telling. Urgente verhalen die inspelen op actuele thema’s. Verhalen die ontregelen en verbinden.
Het NKK wil met deze bouwstenen verder transformeren van topkoor naar topkunstinstelling: een dynamisch platform waar – met koormuziek als aanjager – verschillende disciplines en domeinen op topniveau samenkomen en het genre koormuziek van nieuwe horizonten voorzien. Ons talentontwikkelingstraject NKK NXT zal daar een steeds promi-
Die innovatie en urgentie kennen binnen onze programmering 2021-2024 vele verschijningsvormen, los van bezetting, herkomst of stijlperiode, maar altijd met de koormuziek als centrale aanjager: we herscheppen rituelen: in Cities schijnen eeuwenoude lamentaties én opdrachtwerken aan jonge creatieven uit de Europese diaspora een nieuw licht op de stad anno nu; we werken samen met andere genres en domeinen: we brengen wetenschapper Robbert Dijkgraaf, schrijver Pia de Jong en het beeldend kunstenaarscollectief Studio Drift samen voor de ontwikkeling van een installatie/concert over mens en kosmos; we dagen uit: de jonge theatermaker Naomi Velissariou maakt met ons de epiloog van haar trilogie Permanent Destruction; we begeven ons in de actualiteit: we stappen in het debat over transgender in de voorstelling #uncut.
nentere rol in gaan spelen. Artistieke leiding Met Peter Dijkstra als chef-dirigent heeft het NKK een koorbouwer van formaat, waarmee het zich verder kan ontwikkelen en de (inter)nationale reputatie versterken. Met de recente contractverlenging t/m 2025 is de continuïteit bovendien geborgd. Artistiek en algemeen directeur Tido Visser richt zich op conceptontwikke-ling en presentatie. Samen voorzien zij de projecten van muzikale kwaliteit, inhoud en urgentie. Dijkstra dirigeert tenminste 25 concerten per seizoen en bereidt het koor voor op projecten met andere dirigenten. Het koor kiest in de periode 2021-2024 bij voorkeur voor vrouwelijke gastdirigenten. Zangers We streven ernaar te werken binnen een ‘topsportklimaat’. Dat betekent dat we investeren in de ontwikkeling van een kerngroep met solistische kwaliteiten, met voldoende repetitietijd, individuele zang- en taalcoaching en groepsrepetities. De geïntensiveerde (inter)nationale scouting en talentontwikkeling borgen een toekomst waarin het NKK uit zangers van topniveau kan blijven putten. Het NKK groeit van 14 naar 16 ‘kernleden’. Kernlidmaatschap houdt in dat de zanger zich lid mag noemen van het NKK en altijd als eerste voor projecten wordt uitgenodigd. De kernleden voldoen aan de hoge kwaliteitseisen van het NKK en worden gezien als specialisten.
9
interview
4.1 Programmering De programmering van het NKK genereert wereldwijd aandacht. Telkens verkennen we het genre koormuziek op het hoogste niveau, in de context van het hier en nu.
Seizoensopbouw Het NKK brengt maximale variatie aan om het koorrepertoire in al zijn facetten te belichten, met jaarlijks terugkerende componenten. Dat leidt tot de volgende seizoensopbouw:
Het project 150 Psalms, waarin 150 psalmen klonken van 150 componisten, presenteerde de psalmen als actuele spiegel van de maatschappij én als monument voor koormuziek. Het megaproject werd omarmd door het Festival Oude Muziek Utrecht, Lincoln Center New York, Klarafestival Brussel, en staat in maart 2020 in het Adelaide Arts Festival. Met onze voorstelling Vergeten, een muzikale reis door het hoofd van iemand met dementie, presenteerden we een fluïde mix tussen koormuziek en theater, op teksten van Spinvis en met spel van Arjan Ederveen. We creëerden een contextprogramma met een stevige voetafdruk: waar we optraden organiseerden we workshops en inleidingen met Maartje de Lint, die een methode heeft ontwikkeld om d.m.v. zang het brein van mensen met dementie te reactiveren. Het Erasmus MC verbindt daar op ons initiatief nu onderzoek aan. De voorstelling – inclusief workshops – gaat in 2021 touren in de Verenigde Staten.
a.
b.
c. d. e.
f. Motief Wij kiezen de komende seizoenen niet voor thema’s maar voor motieven, in een cyclus van innerlijke groei g. voor ons én ons publiek. Een motief is urgenter dan een thema. Persoonlijker bovendien: het geeft de innerlijke drijfveer weer. Want centraal in de programmering staat – vrij naar Shakespeare’s sonnet – het meest h. i. persoonlijke en hoe dat persoonlijke zich verhoudt tot de wereld waarin wij leven. Het leidt tot confronterende bespiegelingen, maar ook tot gelukzalige betovering en troostrijke verstilling. In het seizoen 2021/2022 is het motief ‘waarheid’. Zie Projecten. Het seizoen erna beschouwen we het fenomeen ‘woede’, alom aanwezig in onze maatschappij. We bestrijden elkaar om het ultieme gelijk, en raken uiteindelijk onszelf kwijt. Hoe zorgen we voor dialoog met elkaar, maar vooral ook met onszelf? De seizoenen daarna laten we nu nog open. In de wetenschap dat wij tijden hebben gekend waarin wij als kunstenaars insliepen, willen wij onze programmering urgent en vitaal houden.
10
a cappella innovatief (2 projecten): 10 eeuwen koormuziek, in bezettingen van 8-32 zangers; innovatief en/of maatschappelijk relevant; a cappella in excellentie (1 project): concerten in kleine kernbezetting tonen de excellentie van de zangers van het NKK, zowel solistisch als in samenzang; a cappella monumentaal (1 project): bekende én nieuwe meesterwerken uit de koormuziek; NKK ontmoet… (1 project): het koor versus solist levert spannende ontmoetingen op; oratoria: onze kersttraditie van Bachs Weihnachts-Oratorium bouwen we uit, i.s.m. vaste partners Concertgebouw Amsterdam, TivoliVredenburg, Pieterskerk Leiden en Grote Kerk Lochem, en internationale topensembles; met het Residentie Orkest brengen we jaarlijks de Matthäus-Passion in de Pieterskerk Leiden; ander begeleid repertoire (2 projecten): samenwerking met ensembles en orkesten van (inter) nationale faam, met werken vanaf de romantiek; reprises (1 project) met het succes van projecten als Vergeten creëren we ruimte voor internationale reprises; Voorpaginaprojecten (1 project): zie kader. geluidsdrager-projecten: wij streven ernaar elk jaar één opname uit te brengen;
Aus Licht
Programmering
Voorpaginaprojecten Met onze Voorpaginaprojecten – die vaak een prominente plek hebben binnen Utrecht – willen we niet alleen onszelf in de schijnwerpers zetten, maar de hele koorwereld. Voor de sector dragen we zo bij aan: - spraakmakende koorproducties; - een eerste kennismaking met koormuziek voor een breed publiek; - nieuw elan voor koormuziek als dynamische en veelzijdige kunstvorm; - inspiratie voor koren om de grenzen van de vorm te verkennen.
Artiesten We werken de komende jaren met topensembles en -orkesten: Koninklijk Concertgebouworkest, Rotterdams Philharmonisch Orkest, Amsterdam Sinfonietta, ZO! Gospel Choir, Asko|Schönberg, Slagwerk Den Haag, Holland Baroque en internationaal met o.a. Freiburger Barockorchester, Les Talens Lyriques, Akademie für Alte Musik Berlin en B’Rock. Dirigenten van faam komen langs, zoals Kent Nagano, Grete Pedersen en Martina Batic. We werken met vrijdenkers als ORBI, Bl!ndman, Ensemble Resonanz en het Franse Le Balcon, en met solisten als Nicolas Altstaedt en Diamanda Dramm. De dialoog met andere kunstvormen wordt zichtbaar i.s.m. het Van Gogh Museum, Belvedere Museum Wenen, dansgezelschap Nanine Linning, beeldend kunstenaars van Studio Drift en het audiovisuele collectief fuse* (Italië), de Iraanse DJ Shiva Feshareki, slam poet Lisette Ma Neza en curator Rabiaâ Benlahbib van Creative Court, theatermakers Naomi Velissariou (Theater Utrecht) en Schweigman&co (Utrecht).
Daarnaast bieden de Voorpaginaprojecten ons: - publieksverbreding dankzij de samenwerking met andere (kunst)disciplines; - (inter)nationaal aanzien en netwerk; - kansen op meerjarige financiering uit sponsoring en donaties. Financiering van deze projecten vindt hoofdzakelijk plaats door private fondsen.
INA-
G VOORPA T C E PROJ
11
Programmering VOORJAAR 2021
GINAVOORPA T PROJEC
#uncut De keiharde én poëtische voorstelling #uncut vertelt het verhaal van Vivian, transvrouw. Ze kijkt terug op een transitie die niet alleen moedig was, maar haar ook voor problemen stelt. Wat te doen met haar verleden? Wie was ze toen, wie is ze nu? ‹Je bent nu toch wel blij?›, hoort ze maar al te vaak. Maar is ze dat ook? In een collage van flashbacks, afgezet tegen het hier en nu, dendert Vivian door de emotionele achtbaan van het voor en na van haar beslissing, die geen beslissing was. Renske Vrolijk componeert de muziek voor deze muziektheatervoorstelling met sterk autobiografische elementen. I.s.m. het ronkende ORBI en het Vlaamse saxofoonkwartet BL!NDMAN [sax]. Première: Rotterdamse Operadagen. TRANSGENDER – MERGING ART – WERELDPREMIÈRE
Contextprogrammering Bij het NKK evolueert randprogrammering tot contextprogrammering. Deze verrijkt de inhoud en plaatst deze in perspectief. In de zalen, maar ook daarbuiten, ontstaat met partners uit maatschappelijke, wetenschappelijke en artistieke hoek debat, dialoog en samenwerking die uit het motief voortkomen. We werken bijvoorbeeld samen met spelontwikkelaar Active Cues, Erasmus MC, Universiteit Utrecht (onder voorbehoud), en debatcentrum De Balie. Eén persoon fungeert gedurende het seizoen als luis in de pels van het NKK, als ‘shaker in residence’. Wij willen als eerste denker/maker Malique Mohamud uitnodigen om via blogs, vlogs en andere media ons het vuur na aan de schenen te leggen over alles wat wij doen.
Opdrachtcomposities
Daarom kiezen we voor: opdrachten aan bekende componisten én jong talent. De eerste categorie draagt bij aan de internationale profilering van het koor, de – in hoofdzaak Nederlandse – talenten inspireren we voor koor te schrijven en bieden we de kans zich te presenteren aan een groter publiek; verbreding van de canon met opdrachten aan internationale componisten met een niet-Westerse achtergrond; zie project Cities; verhoudingsgewijs veel opdrachten van minimaal 30 minuten. We voorzien opdrachten aan componisten uit China, VAE, Libanon, VS en Nederland, waaronder Huang Ruo, Renske Vrolijk, Mohammed Fairouz, Zad Moultaka, Joost Kleppe, David Lang, Lera Auerbach, Caroline Shaw, en jonge Nederlandse talenten.
Hoewel Nederland een rijke koorcultuur kent, staat de sector voor uitdagingen: - gevestigde componisten die voor koor schrijven zijn dun gezaaid; - componisten met een bi-culturele achtergrond zijn in Nederland vrijwel onvindbaar; - grote, monumentale werken zijn schaars in de koorliteratuur.
12
interview
4.2 Partners Aantal concerten wereldwijd (2017 t/m 2020)
4 Argentinië
2
Australië
4
België
8
Chili
1
Colombia
1
Duitsland
6
Verenigd Koninkrijk
2
Hongarije
2
Mexico
1
Nieuw-Zeeland
2
Taiwan
2
Tsjechië
1
Verenigde Staten
4
2 1
2
1
8
6 2
1
1
4
2 2 13
Partners Luistertip ZO! Gospel choir - The whole world in His hands Waarom: onze partner www.nkk.nl/luister7
“Altijd indrukwekkend, soms ontroerend en één keer verpletterend dichtbij (de productie Vergeten).” publieksreactie 2019
Als instelling met een landelijke en internationale opdracht hebben we natuurlijk ook partners in de rest van Nederland en elders in de wereld: Zalen en impresariaten Het NKK heeft partnerships met een gespreid netwerk van Nederlandse concert- en theaterzalen met vaste series van 4-8 concerten (TivoliVredenburg, Muziekgebouw aan ’t IJ, Zuiderstrandtheater, Wilminktheater, De Harmonie), een aantal plekken waar wij tenminste 2 maal per jaar te horen zijn (Parkstad Limburg Theaters, Musis, Oosterpoort, Concertgebouw), alsmede warme banden met festivals als Holland Festival, Gaudeamus, Wonderfeel en November Music. Wij versterken onze internationale positie door samenwerking met Harrison Parrott (VK), een van de invloedrijkste impresariaten ter wereld. Deel uit te kunnen maken van hun netwerk van artiesten, zalen en festivals is van onschatbare waarde voor de internationale positie van het NKK. Er staan engagementen gepland in Europa, China en de VS. ZO! Gospel Choir Wij verwelkomen het vermaarde ZO! Gospel Choir als strategisch partner. Naast zakelijke en artistieke kennisuitwisseling stellen we ons gezamenlijk tot doel: een groter en diverser deel van de amateurkorengemeenschap in Nederland te bereiken, o.a. via gezamenlijke Zingdagen; de koorcanon te verbreden d.m.v. het gezamenlijk uitzetten van compositieopdrachten; twee gezamenlijke concertprogramma’s te presenteren, waaronder het bij voorbaat spraakmakende Cities; het palet aan kwaliteiten te verbreden van nieuwe generaties zangers door onze talenten regelmatig samen te brengen.
Rotterdamse Operadagen Met de Rotterdamse Operadagen ontwikkelen we een intensieve samenwerking. We brengen de première van #uncut en coproduceren met Muziektheater Transparant uit Vlaanderen een nieuw werk van de Chinese componist Huang Ruo. Ook presenteert RO twee producties van NKK NXT. Onze talenten putten bij de keuze van regisseurs, ontwerpers, etc. uit het netwerk van RO. Internationale Koorbiënnale Haarlem Het NKK was in 2001 mede-oprichter en levert een substantiële inhoudelijke bijdrage aan dit tweejaarlijkse festival. Op dit moment zijn wij in gesprek over geschikte producties. Amsterdam Sinfonietta Met Amsterdam Sinfonietta coproduceren wij deze periode maar liefst 3 spraakmakende projecten: Kosmos, Petite Messe Solenelle en Fauré Requiem. De Balie Met De Balie geven we vorm aan een aantal projecten en contextprogrammering die de actualiteit in perspectief plaatsen. 10
VTN Zie Educatie.
12
Aantal concerten in Nederland (2017 t/m 2020) Amsterdam Friesland Gelderland Groningen Limburg Noord-Brabant Noord-Holland overig Overijssel Utrecht Zeeland Zuid-Holland
74 12 25 10 9 18 15 21 41 4 42
15
21
74 42
41
25
18
9
14
I want to be like you van NKK NXT
4.3 Educatie
15
Educatie
Luistertip Nationaal Vrouwen Jeugdkoor - Hemlig Stod Jag Waarom: samenwerkingspartner voor educatie www.nkk.nl/luister8
Het NKK heeft toonaangevende initiatieven ontwikkeld op het gebied van educatie, participatie en talentontwikkeling. Wij geloven dat educatie en talentontwikkeling onontbeerlijk zijn voor borging van koorzang op het hoogste niveau. En met participatie willen wij bijdragen aan een kosmopolitische, pluriforme en verbonden samenleving. Wat betekent dat in de praktijk? Participatie Het traject Zingen doe je samen! is ongekend succesvol: bij meer dan 40% van onze concerten presenteren amateurkoren zich in ons voorprogramma, i.c.m. een workshop van onze zangers. Maar ons project Public Domain, waarin we afgelopen zomer met 1000 koorzangers wilden optrekken, bracht niet het gehoopte succes. Die ervaringen nemen we mee in onze plannen voor de komende jaren: met ZIMIHC en ZO! Gospel Choir organiseren we genre- en cultuuroverstijgende Zingdagen; meerjarige samenwerking met het Nederlands Studenten Kamerkoor, de Utrechtse Studenten Cantorij en Kamerkoor JIP. Deze koren treden samen op met het NKK; samen met The Turnclub (Amsterdam), Kamerkoor JIP (Utrecht) en Culture Unlimited (Den Haag) ontwikkelen we een vocaal laboratorium, waarin een diverse groep dirigenten en componisten onderzoekt hoe de koorsector een actieve bijdrage kan leveren aan maatschappelijke en culturele vraagstukken; met ZIMIHC werken we aan het profiel van Utrecht als korenstad. Zie Partners.
Talentontwikkeling In het talentontwikkelingstraject NKK NXT krijgt een groep jonge zangers een heuse baan. 6 maanden gaan zij als werknemer van het NKK op zoek naar een antwoord op de vraag: hoe ziet een koorconcert er over 50 jaar uit? NKK NXT stimuleert hun ontwikkeling als ensemblezangers, makers en ondernemers. NKK NXT heeft zich in korte tijd bewezen als brug van opleiding naar werkzaam leven. Tegelijkertijd heeft de sinds 2018 lopende Master Ensemblezang van het Koninklijk Conservatorium, waaraan het NKK als partner is verbonden, nog opstartproblemen. Wij willen daarom beide initiatieven elkaar laten versterken en doorontwikkelen tot volwaardig artistiek onderdeel van het platform voor de vernieuwing van het koorgenre. Wij gaan: NKK NXT integreren in het curriculum van de Master Ensemblezang. Dit vergroot de aantrekkingskracht op de opleiding; de werving van studenten internationaliseren d.m.v. een omvangrijk marketingplan. NKK NXT aanvullen met jong talent uit andere kunstdisciplines, zoals regisseurs of choreografen; talenten na NKK NXT laten instromen bij professionele projecten van duurzame partners: Rosa Ensemble (Utrecht), Opera2day & Residentieorkest (Den Haag), Intro In Situ (Maastricht), Boogaerdt & VanderSchoot (Rotterdam) en Silbersee (Utrecht/Amsterdam); Rotterdamse Operadagen en ontwikkelinstelling Standplaats Utrecht producties van NKK NXT laten presenteren; zangers van het NKK en NKK NXT samen op het podium brengen, zoals met Naomi Velissariou.
16
Educatie interview
Educatie Met de Nationale Kinder- en Jeugdkoren (VTN) gaan we een samenwerking aan op drie niveaus: uitvoering, leerlijn en onderwijs, met als doel van elkaar te leren en elkaar te inspireren: VTN begeleidt jonge zangers die een prominente rol gaan spelen in de projecten Cities en #uncut; toptalenten krijgen kansen bij het NKK en/of NKK NXT; zangers van het NKK worden betrokken bij de opleiding van VTN, en leren hoe te werken met jonge zangers.
20
17
NKK NXT lichting 2018
Educatie
18
5. Lokale worteling
19
Lokale worteling
Luistertip Johan Wagenaar - Hymnus de ascensione Waarom: Wagenaar komt uit Utrecht www.nkk.nl/luister6
Het NKK omarmt met overgave lokale worteling, en ziet de wereld als zijn speelveld. Waar kan dat beter dan in en vanuit Utrecht, dé korenstad van Nederland? Een stad met internationale ambities en een hart voor amateurkunst. Vestiging in Utrecht (sinds 2015) heeft meerwaarde voor koor en stad vanuit een gedeelde visie. Doelstellingen komen overeen, reputaties versterken elkaar: de gemeente draagt de titel van korenstad met trots. Zij zet zich in voor een stad, waar naast (internationale) topkwaliteit ruim aandacht is voor innovatie, amateurkunst en talentontwikkeling. Een verbinding op inhoud, waarbij de ambities elkaar versterken. Met lokale partners als ZIMIHC dringen we door tot de haarvaten van de stad met projecten in de wijken, terwijl we met Gaudeamus, Festival Oude Muziek en TivoliVredenburg vorm geven aan internationaal gezichtsbepalende koorprojecten. NKK NXT krijgt de komende jaren een steeds sterkere Utrechtse signatuur. Zie Educatie. I.s.m. ZIMIHC en Koornetwerk Nederland is een kooragenda opgesteld, waarin de ambities voor koormuziek in de stad voor de komende 10 jaar zijn beschreven.
20
21
Uitreiking Rotterdamse Operadagen Award
6. Bedrijfsvoering en ondernemerschap
Bedrijfsvoering en ondernemerschap
Luistertip Spinvis - Parel Waarom: samenwerking met museum Mauritshuis www.nkk.nl/luister10
Opereren in de (inter)nationale top betekent dat we voorbeeldstellend moeten zijn, in artistieke zin én arbeidsvoorwaardelijke zin. Tegelijk moeten we als innovators ondernemend zijn en risico’s durven nemen. Dat vertaalt zich in een verantwoorde én ondernemende bedrijfsvoering. Hoe gaan we te werk? Het NKK werkt hard aan verantwoord ondernemerschap op het gebied van: financiën en beheersing: het NKK stelt zich tot doel te komen tot fair pay, verder investeren in het aantrekken van private gelden en het verhogen van de financiële weerbaarheid. Zie Toelichting op de begroting. De boekhouding is, net als productie, bibliotheek, fondsenwerving, marketing en dataopslag, volledig geautomatiseerd. Het draagt bij aan verbeterd risicomanagement, inclusief risicomatrices en liquiditeitsplanning. Een auditcommissie adviseert de Raad van Toezicht bij haar toezichthoudende rol in financiële zaken en -verslaglegging. personeel: er staat een back office met een mix van jong talent en ervaren senioren. We hebben de afgelopen jaren ingespeeld op het groeiende belang van marketing, fondsenwerving en educatie. Dat kost geld, maar daar staan inkomsten tegenover uit fondsenwerving en kaartverkoop. Het leidt bovendien tot verlichting van de werkdruk, waarmee we verdere invulling geven aan fair practice. We geven als erkend leerbedrijf stagiaires van MBO t/m WO een kans. De zangers worden vertegenwoordigd door een koorcommissie, die opdrachtgever/-nemerzaken voorbereidt t.b.v. de algemene Kernledenvergadering. We installeren dit jaar een Raad van Adviseurs. Een groep experts die geconsulteerd kan worden door directie en RvT: van programmering tot inclusie, van financiën tot marketing. Daarin hebben in ieder geval zitting: Marijcke Voorsluijs (technisch producent), Peggy Olislaegers (dramaturg), Rabiaâ Benlahbib (curator) en Ronald Klekamp (zangpedagoog);
Om nog efficiënter te kunnen opereren, maken wij met de Nederlandse Bachvereniging (Utrecht) en Amsterdam Sinfonietta een gezamenlijke efficiencyslag. Wij werken de komende jaren samen op de volgende gebieden: HR: beleid aangaande (om)scholing, loopbaanbegeleiding, gezonde werkomgeving en gedragscodes; financiële bedrijfsvoering: software-implementatie, nieuwe wet- en regelgeving en verzekeringen; marketing: coproducties, artiesten en personeel, contractsjablonen, publieksonderzoek. We onderzoeken de mogelijkheid ook andere ensembles te betrekken en deze samenwerking juridisch te borgen in een coöperatie-vorm, mogelijk met een eigen, kleine back office. Netwerken en belangenverenigingen Het NKK is nauw betrokken bij de totstandkoming van sectoraal beleid aangaande fair practice: Tido Visser maakt zich – als voorzitter van de sector Muziek en bestuurslid van de NAPK – hard voor fair practice, is mede-initiatiefnemer van een CAO Muziekensembles, en nam deel aan een finale dialoogsessie voor de Code Diversiteit en Inclusie. Zakelijk leider Janneke Godschalk houdt zich als vertegenwoordiger van collega-ensembles bezig met invulling en uitwerking van de CAO. Zij zal ook een rol spelen in de onderhandelingen met de bonden. Daarnaast is zij bestuurslid van het Utrechts Muziekoverleg en in die hoedanigheid lid van de werkgroep ‘Muziek voor Iedereen’. Deze werkgroep houdt zich bezig met de transitie naar een diverse en inclusieve muzieksector in Utrecht. Het NKK is lid van Koornetwerk Nederland, NAPK, Utrechts Muziekoverleg, Kunsten’92, International Society for the Performing Arts, European Choral Association, TENSO-netwerk.
22
6.1 Marketing en Development FACTS&FIGURES t.o.v. 2015 49.000 bezoekers per jaar (gemiddelde 2016-2019) gemiddeld aantal bezoekers per concert: +23% (628 bezoekers) gebruikers website: +198% (94.000) fans op Facebook: +75% (9.400) 23
Marketing en Development
Luistertip J.S. Bach - Koraal ‘Ich will hier bei dir stehen’ uit Matthäus-Passion Waarom: Bach is hét marketingmirakel van de klassieke muziek www.nkk.nl/luister11
Marketing De organisatie NKK ademt koormuziek op het hoogste niveau in een boodschap van inhoud en verbinding. Op die adem gaan wij het gesprek aan met publiek, donateurs en partners. Telkens zoeken we naar het persoonlijke contact, zowel met ons publiek in de zaal als met donateurs of andere stakeholders. Verbinding met elkaar en met onze programma’s staat voorop. Imago en merkidentiteit krijgen vorm vanuit diezelfde visie.
Partners Ter versteviging van onze internationale positionering en merkbekendheid investeren we in HR videoregistraties voor wereldwijde distributie met mediapartner Stingray. Onze belangrijkste partner voor audioregistraties is het internationaal gerenommeerde Outhere. Onder hun label Alpha brengt het NKK ten minste één belangwekkende opname per jaar uit via fysieke dragers en online kanalen, waarmee het klinkende resultaat van de samenwerking van een chef-dirigent en koor in topvorm vastleggen. We werken met NAPK en VSCD sectorbreed aan oplossingen om – binnen de kaders van privacy wetgeving – informatie-uitwisseling met concertzalen te verbeteren.
Het seizoensmotief speelt daarin een prominente rol. In seizoen 2021-2022 is ‘waarheid’ het motief waarmee wij onze campagnes laden. Dat gebeurt op verrassende manieren, waarbij het motief zelf altijd leidend is en het gesprek met ons publiek een wezenlijk bestanddeel vormt. Middelen Het nieuwe online CRM-systeem (ontwikkeld in 2016) vormt de ruggengraat van ons marketingapparaat. Met dit systeem kunnen we nu nog beter bezoekers en doelgroepen in kaart brengen, en de conversie van onze offline en online campagnes optimaliseren. De uitstekende samenwerking met concertzalen in onze vaste speelsteden vormt daarop een onmisbare aanvulling.
Publiek en publieksbereik We bereiken nieuwe bezoekers én verstevigen de relatie met bestaande bezoekers op basis van inhoud. Het NKK prijst zichzelf gelukkig met een trouwe achterban. Uit recent publieksonderzoek (2000 respondenten) blijkt dat het merendeel zich laat leiden door de uitvoeringskwaliteit en enthousiast is over de vooruitstrevende visie van het NKK.
Al onze kanalen hebben tot doel vanuit de inhoud context te bieden over wie wij zijn en waar wij voor staan. Ons halfjaarlijkse magazine (tevens seizoensbrochure) en de website zijn onze belangrijkste eigen kanalen. Daar hebben we ruimte om context te bieden in woord en beeld, waarbij we ingaan op programma’s, maar ook op ons talentontwikkelingsprogramma. We zoomen in op onze zangers, partners en op amateurkoren in Nederland. Ons bereik op sociale media groeit nog steeds. Waar Facebook gericht is op nieuws en aankomende projecten, wordt Instagram in de nabije toekomst veeleer een plek die een blik achter de schermen biedt.
De bezoekers die recent voor het eerst een concert bezochten zijn jonger en cultureel breder georiënteerd dan onze traditionele doelgroep. Daar ligt een belangrijk groeipotentieel. Juist hen te verleiden tot herhalingsbezoek is een uitdaging voor een kleine organisatie, maar recente successen tonen aan dat wij hiertoe in staat zijn: de keuze voor een breed palet aan projectpartners uit andere kunstdisciplines en de contextprogrammering (bijvoorbeeld over dementie) zijn hierbij effectief gebleken. Dankzij onze samenwerking met Vocaal Talent Nederland verwachten we ook een groei van bezoek in de leeftijdscategorie 12-25.
24
Marketing interview en Development
HOE DENKT HET PUBLIEK OVER HET NKK? Voor 96% van het publiek staat het NKK voor topkwaliteit 40% noemt het NKK maatschappelijk relevant 40% van ons publiek bezoekt onze concerten al langer dan 10 jaar 37% noemt ons onmisbaar 15% bezocht de afgelopen twee jaar voor het eerst een NKK-concert Bron: publieksonderzoek 2019 i.s.m. Amsterdam Sinfonietta en Asko|Schönberg – Terra Nova
Onze participatie- en talentontwikkelingsprogramma’s Zingen doe je samen! en NKK NXT hebben hun succes bewezen in het bereiken van relevante doelgroepen met veel potentie. Deze lijn zetten we door.
Uitreiking De Ovatie (VSCD)
Doelstellingen De komende periode stellen we ons tot doel om: na een lichte daling omdat we iets minder concerten geven, een publieksstijging te realiseren van 3,5% per jaar, waardoor we vanaf 2024 met minder concerten meer toeschouwers trekken dan nu; een divers publiek te bereiken vanuit inhoud en partnerships; zie De Codes. ons verhaal online nog vaker vanuit inhoud te communiceren, via podcasts, vlogs en een verbeterde website, en deze kanalen optimaal te benutten om in te spelen op jonger publiek; meer cross-mediaal te werken om de informatievoorziening te personaliseren; te werken met meer maatschappelijke partners die inhoudelijk een bijdrage leveren aan de programmering, en een nieuw publiek meebrengen.
28
25
Marketing en Development
Development Onze Vrienden kunnen rekenen op een persoonlijke band met het NKK. Vriendschap met impact. Samen geven we diepere invulling aan een specifieke verbondenheid. Vanuit dezelfde visie richten wij ons op partnerships met bedrijven op basis van inhoud. Partnerships met impact. Met het aantrekken van een fulltime relatiemanager die leiding geeft aan een klein team, is sinds drie jaar een strategie van fondsenwerving met aandacht en verdieping ontwikkeld. Particulieren We bouwen aan een duurzame relatie met onze mecenassen. We organiseren evenementen van Leeuwarden tot Enschede voor donateurs, abonnementhouders en potentiele nieuwe gevers. Persoonlijke ontmoetingen die hen dichterbij het NKK brengen. Dat resulteerde in de eerste legaten (5) en een gestage groei van het aantal donateurs. Particuliere donaties zijn t.o.v. 2016 met 20% gestegen. Een succesvol bestanddeel daarvan is De Nobelkring. Deze groep gevers die per jaar € 1.000 of meer schenken is met meer dan 25 leden intussen een belangrijk bestanddeel.
Sponsoring Het NKK zet in op gelijkwaardige partnerships, waarin inhoud en financiering elkaar vinden. Wij vertrouwen op onze expertise en de financiële waarde ervan. Zo helpen we spelontwikkelaar in de zorg Active Cues in de muzikale productontwikkeling en verkoop van hun Tovertafel (zie www.activecues.nl). We willen dit soort partnerships uitbreiden. Daarin spelen onze maatschappelijk betrokken programma’s een belangrijke rol, omdat daar kansen liggen om op inhoud samen te werken. We verwachten een kleine stijging. Zie Toelichting op de begroting. Private fondsen Private financiering is essentieel voor de totstandkoming van onze Voorpaginaprojecten en ons talentontwikkelingstraject. Naast ondersteuning van culturele fondsen, krijgen we steeds vaker ondersteuning van fondsen met maatschappelijke doelen. Bovendien groeit de interesse vanuit grote, gesloten (familie) fondsen dankzij de impact die onze projecten genereren. Beide routes zijn belangrijk om de aanvraagdruk op de reguliere culturele fondsen te dempen. We verwachten dat inkomsten op dit gebied gelijk blijven. Zie Toelichting op de begroting.
Een volgende stap is het NKK-Steunfonds, dat zeer recent werd opgericht. Het moet – gestut door een toegewijd bestuur van netwerkers – nog meer wervingskracht genereren, met meerjarige schenkingsovereenkomsten. We beogen een stevige, maar in het licht van de trend realistische groei. Zie Toelichting op de begroting.
26
interview
Nederlands Kamerkoor Doelenstraat 46, 3512 XJ Utrecht t +31 (0)30-230 30 20 info@nkk.nl www.nkk.nl
30
27
Kernleden Nederlands Kamerkoor Sopranen
Alten
Tenoren
Bassen
Heleen Koele Annet Lans Mónica Monteiro
Elsbeth Gerritsen Marleene Goldstein Dorien Lievers Eline Welle
Stefan Berghammer William Knight João Moreira Alberto ter Doest
Kees Jan de Koning Gilad Nezer Jasper Schweppe
31
interview pagina soort
32