Jaarverslag 2017 by Nederlands Openluchtmuseum

FINANCIEEL VERSLAG 2017 STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM

INHOUD Bestuurs- en activiteitenverslag �� 3 Bericht van de Raad van Toezicht � �� 14 Profiel Leden Raad van Toezicht �� 16 Bericht van de Ondernemingsraad � �� 20 Prestatieverantwoording �� 21 Jaarrekening � �� 22 Balans per 31 december 2017 ....................................................................... 22 Categoriale exploitatierekening 2017 �� 23 Resultaatbestemming ................................................................................... 25 Categoriale en Functionele exploitatierekening 2017 �� 26 Toelichting behorende tot de jaarrekening 2017 �� 29 Specificatie balans per 31 december 2017 �� 34 Specificatie exploitatierekening over 2017 �� 48 Overige gegevens �� 60 Bijlage 1 - KIEN �� 62 Bijlage 2 - CBF � �� 65 Bijlage 3 - Exploitatierekening 2017 �� 66 Bijlage 4 - Toelichting lastenverdeling � �� 68 Bijlage 5 - Samenwerkingspartners �� 69 Bijlage 6 - Controleverklaring accountant � �� 74

Klikbaar menu Navigeer snel door het document door op een menuitem te klikken.

BESTUURS- EN ACTIVITEITENVERSLAG Nederlands Openluchtmuseum 2017

Algemeen De doelstelling van het Openluchtmuseum is geschiedenis dichterbij dan ooit te brengen. Het museum verheldert de wisselwerking tussen de algemene geschiedenis en die van het dagelijks leven, binnen en buiten het museumpark, fysiek en online. De combinatie van geschiedenis, dagelijks leven en landschap geeft het museum zijn eigen en onderscheidend karakter. Het Nederlands Openluchtmuseum speelt een wezenlijke rol in onze samenleving. De collectie is relevant voor de duiding van de diversiteit, de presentatie verbindt generaties. Het museum koppelt heden aan het verleden, biedt de Nederlander inzicht in de dynamiek van het alledaags bestaan en draagt bij aan de ontwikkeling van een stabiele, sociale en creatieve gemeenschap. Wie zich in zijn verleden verdiept, leert zichzelf beter kennen. Dat is de overtuiging van de medewerkers van het museum. Het Openluchtmuseum is een stichting met als basis het Raad van Toezicht model. De directeur is de bestuurder van de stichting. Organisatorisch bestaat het museum uit vier (lijn)sectoren en drie stafafdelingen. De personele bezetting telt 280 medewerkers, in totaal 218 fte betreffend. Daarnaast zijn er 349 vrijwilligers actief in het museum.

280

349 Daarnaast zijn er 349 vrijwilligers actief in het museum.

De personele bezetting telt 280 medewerkers, in totaal 218 fte betreffend.

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

De directeur in 2017 was Dr. Willem Bijleveld. Hij zal per 1-6-2018 worden opgevolgd door Mr. Teus Eenkhoorn. Voor de samenstelling van de Raad van Toezicht en haar belangrijkste activiteiten wordt verwezen naar het bericht van de Raad van Toezicht en het profiel van de leden van de Raad van Toezicht. Het museum onderschrijft de Code Culturele Diversiteit. In het hoofdstuk maatschappelijke waarde is dit op blz. 7 nader toegelicht. Voor de Governance Code Cultuur is dit gedaan op blz. 12 in het hoofdstuk verantwoording. 2017 stond in het teken van de opening van de Canon van Nederland, de nieuwe expositie die een belangrijke uitbreiding van het productaanbod betekent. Na een aanvankelijk matig zomerseizoen kwamen uiteindelijk ruim 535.000 bezoekers naar het Openluchtmuseum. De Canon van Nederland zorgde voor een goed naseizoen. Het zijn voornamelijk Nederlandse bezoekers. Ongeveer 10% van de bezoekers is buitenlander. Het museum blijft overtuigend het best bezochte museum buiten de Randstad. Met 2017 nam de cultuurplanperiode 2017-2020 een aanvang. Het activiteitenplan op grond waarvan de Minister van OCW subsidie verleent kent vier hoofdstukken. Dit zijn ook belangrijke elementen van het beleid van het museum: kwaliteit, educatie en participatie, maatschappelijke waarde en ondernemerschap. De resultaatafspraken met het Ministerie

van OCW zijn voornamelijk kwalitatief van aard. De twee kwantitatieve resultaatafspraken zijn: a)

de integrale publieksbenadering leidt tot een stijging van het aantal bezoekers naar 630.000 in 2020;

het aantal school-gebonden educatieve activiteiten bedraagt 27 in 2020.

Met de invoering van de Erfgoedwet is daar de impliciet kwantitatieve doelstelling bijgekomen met betrekking tot de financiĂŤle vergoedingen. De vergoedingen die op grond van de Erfgoedwet zijn toegekend voor collectiebeheer en huisvesting worden onverkort aan deze gebieden besteed.

Kwaliteit Het museum voert een actief milieubeleid. Ook in 2017 werd de Green Key Gold aan het museum toegekend, wat staat voor zeer zorgvuldig omgaan met natuurlijke hulpbronnen en het minimaliseren van de carbon footprint. Door de aard van het museum is het per definitie een maatschappelijk verantwoorde onderneming. De kern van de onderneming is het behoud van cultureel erfgoed. De medewerkers en vrijwilligers hebben met grote inzet de activiteiten van het museum mogelijk gemaakt. Door prettige samenwerking is een goed

begin gemaakt met integrale publieksbenadering. De bezoeker kan op allerlei manieren zijn komst naar het museum voorbereiden en alvast een keus maken uit de activiteiten. Eenmaal aangekomen werken de afdelingen entree, presentatie, educatie, horeca en retail samen om een maximale bezoekersbeleving te verwezenlijken. De winteropenstelling vereist bij de voorbereidingen en bij de dagelijkse openstelling optimale samenwerking tussen deze afdelingen. Op 22 september 2017 openden we de nieuwe expositie de Canon van Nederland. De media-aandacht was overweldigend, de bezoekersreacties zeer positief. Zowel over de expositie zelf, als over de mogelijkheid om thuis na te genieten. Het is in de expositie mogelijk om allerlei gegevens naar je e-mailadres te sturen. Met de komst van de Canon is het Openluchtmuseum veranderd. Het is niet alleen meer het museum van het dagelijks leven, de bezoeker ervaart de Nederlandse geschiedenis in al haar facetten: van het leven van alledag tot aan grote historische gebeurtenissen. De koppeling tussen het heden en verleden speelt daarbij een belangrijke rol.

van een herkenbaar label voorzien. De Maand van de Geschiedenis in oktober had als thema Geluk. Met bijna 400.000 bezoekers aan de activiteiten, ruim 2500 mediamomenten en vier miljoen online kijkers, lezers en luisteraars heeft de Maand van de Geschiedenis, het thema Geluk breed in Nederland verspreid. Door alle activiteiten die het Openluchtmuseum in Nederland organiseert, is het museum in 2017 zichtbaar veel meer geworden dan het museumpark van 44 ha.

In oktober vond de formele start van het Canonnetwerk plaats. Het is een groeiend, landelijk netwerk van musea, die aspecten van de Canon van Nederland tonen. Het Openluchtmuseum is de spil in dit netwerk. Twaalf verschillende musea besteden aandacht aan de Canon en hebben hun topstukken

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Presentatie

Educatie en participatie

Met de Canon van Nederland als nieuwe expositie bleef het museum bij wijze van experiment geopend in november. Het museumpark was open als ‘wandelpark’, de locaties waren gesloten. Om toch een levendig aanbod te creëren, is voor de weekenden een speciaal programma ontwikkeld over de betekenis van Sint Maarten en Sinterklaas. Hoewel het de best bezochte novembermaand sinds de opening van het museum in 1918 was, vielen de bezoekersaantallen toch tegen. De bezoekers verwachten naast de Canon een volledig geopend museumpark.

35.000 scholieren volgden één van de educatieve programma’s. Het aantal scholieren ligt iets onder het niveau van het vorig jaar, maar ligt boven de gestelde doelen. De reacties op de educatieve programma’s zijn zeer lovend. In de aanloop naar de Canon zijn voor het onderwijs tien informatieve bijeenkomsten verzorgd over onze schoolprogrammering. Na de opening hielden we veel bijeenkomsten voor vakgroepen geschiedenis, cultuurnetwerken en collega musea.

De afdeling Presentatie heeft bedrijfsbrede Canoncolleges georganiseerd. Alle medewerkers namen daaraan deel en maakten zo kennis met de Canon van Nederland, de ontwikkelingsgeschiedenis van de Canon en met de opzet van de expositie in het museum. Binnen het overkoepelende thema ‘overleven in de winter’ zijn voor de openstelling in december en januari nieuwe verhalen ontwikkeld. Al op de parkeerplaats maakte de bezoeker barre winterse omstandigheden mee, de hoofdingang kreeg een winterse uitstraling en zes locaties (Hoogmade, Molukse Barak, Schooltje Lhee, Groene Kruisgebouw, de krotwoning in de Westerstraat en Zandeweer) kregen een nieuwe winterse inhoud. De wetenschappelijke staf leverde hieraan een grote bijdrage.

Naast de educatieve activiteiten voor scholen verzorgde het museum een veelheid aan programma’s voor gezinnen met kinderen, weekenden vakantieactiviteiten voor reguliere bezoekers en rondleidingen voor groepen volwassenen. De rondleiders kregen speciale training, zowel over de inhoud van het museum als over het omgaan met groepen. Op het Kindererf werd een nieuw winterprogramma geïntroduceerd. Het Openluchtmuseum heeft de afgelopen drie jaar van het Ministerie van OCW een overbruggingssubsidie ontvangen van in totaal EUR 300.000 om de website www.entoen.nu op te nemen in het museum. Entoen.nu is de Canonwebsite die speciaal voor het onderwijs is ontwikkeld. De uit 2006 daterende huisstijl werd opgefrist en eigentijds gemaakt. De technische infrastructuur achter entoen.nu werd gelijkgetrokken met de andere websites van het

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

museum. Daarmee is het voor scholen of particulieren mogelijk geworden een eigen canon samen te stellen en met anderen te delen. Alle 50 canonvensters zijn voorzien van een digitale vertelplaat met bijbehorend lesmateriaal. Begin 2015 waren 38 van deze vensterlessen gereed. In de afgelopen drie jaar konden we, dankzij de overbruggingssubsidie, ook de resterende 12 Canonvensters van een vensterles voorzien. Tot slot zijn uit de subsidie deze drie jaar de salariskosten van de projectcoördinator betaald. Als één van de schoolgebonden activiteiten is de novemberprogrammering van Sint Maarten en Sinterklaas ingezet voor de jongste kinderen van het basisonderwijs. In het najaar vonden stakingsdagen van docenten van het basisonderwijs plaats. Het museum bood die dagen aan docenten en leerlingen de gelegenheid nader kennis te maken met de Canon. In samenwerking met een aantal scholen werd voor een nieuw kleuterproject een eerste concept ontwikkeld.

Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland Begin 2017 verhuisden de medewerkers van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland van Culemborg naar de kantoren van het Openluchtmuseum. Daarmee werd beter zichtbaar dat het KIEN een (zelfstandige) afdeling van het museum is en brak het volgende stadium aan van de integratie van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Neder-

land en het museum. Per 1 april trad Leo Adriaanse aan als het nieuwe hoofd van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland. Hij volgde Ineke Strouken op die 32 jaar leiding heeft gegeven aan het Kenniscentrum en rechtsvoorganger Nederlands Centrum voor Volkscultuur. Het Kenniscentrum is sinds 2012 wereldwijd één van de 164 organisaties die bij UNESCO zijn geaccrediteerd als Niet-Gouvernementele Organisatie (NGO) bij het Verdrag ter Bescherming van Immaterieel Cultureel Erfgoed. Het is de enige NGO uit Nederland. In 2017 werd deze accreditatie bij UNESCO geëvalueerd. Op 15 november berichtte UNESCO dat het Kenniscentrum zijn nationale en internationale taken naar behoren heeft vervuld. De accreditatie is weer voor een periode van vijf jaar verlengd. Nadat in 2016 en begin 2017 eerdere versies van een activiteitenplan van het Kenniscentrum voor de periode 2017-2020 twee maal een negatief advies kregen van de Raad voor Cultuur, zijn in het voorjaar van 2017 gesprekken belegd met een groot aantal stakeholders om de gemeenschappelijke visie van het Nederlands Openluchtmuseum en het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland over de omgang met het UNESCO verdrag aan te scherpen en de door de Raad benoemde uitgangspunten nader uit te werken. Eind mei werd een nieuw activiteitenplan 2017-2020 bij het Ministerie van OCW

aangeleverd. Op 17 juli werd dit plan positief beoordeeld door de Raad voor Cultuur. Op 9 augustus gaf het Ministerie aan dit positieve oordeel te onderschrijven. In het nieuwe activiteitenplan werd als missie voor de periode 2017-2020 aangegeven: Verbreding, Verdieping & Verbinding van Immaterieel Erfgoed. De verbreding ligt vooral op het terrein van de Erfgoedzorg. Verdieping ligt vooral op het terrein van Kennisontwikkeling. En verbinding speelt zowel in het samengaan met het Nederlands Openluchtmuseum, als in het netwerk dat het Kenniscentrum komende jaren om zich heen wil opbouwen met andere organisaties uit erfgoed, natuur, onderwijs, toerisme en kunst & design. Binnen het museum werd bijgedragen aan verschillende activiteiten als de Nationale Molendag en de manifestatie Beleef Landleven.

zichtbaar via een Netwerk Immaterieel Erfgoed. Gemeenschappen, groepen en individuen kunnen op een laagdrempelige manier, via de website www.immaterieelerfgoed.nl, hun immaterieel erfgoed hiervoor aanmelden. Pas wanneer deze beoefenaars een erfgoedzorgplan opstellen, gericht op borging / voortzetting van hun immaterieel erfgoed, kunnen zij zich aanmelden voor de Inventaris.

Sinds de regering van het Koninkrijk der Nederlanden (Nederland, inclusief Caribisch Nederland, Aruba, Curaçao en Sint-Maarten) in 2012 het UNESCO Verdrag ondertekende, werkt het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland aan de implementatie van dit Verdrag in Nederland. In 2018 zal een overzicht beschikbaar komen van de inventarissen in het Caribisch gebied.

Op 31 december 2017 waren er 132 tradities, c.q. uitingen van immaterieel erfgoed, bijgeschreven in de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland, een toename van 16 ten opzichte van 2016. De meeste bijschrijvingen zijn gerangschikt binnen de domeinen Sociale Praktijken en Traditionele Ambachten. Deze tradities kunnen rekenen op een aanzienlijk draagvlak en trekken veel publiek. Daarnaast waren er op 31 december 2017 94 uitingen van immaterieel erfgoed onderdeel van het Netwerk Immaterieel Erfgoed Nederland die nog niet in de Inventaris zijn bijgeschreven, een toename van 45 ten opzichte van 2016. In het Netwerk, ínclusief de Inventaris, zijn per 31 december 2017 bij elkaar dus 226 tradities / uitingen van immaterieel erfgoed in Nederland opgenomen. Zie www.immaterieelerfgoed.nl.

Sinds 2017 is de naam ‘Nationale Inventaris van het Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland’ veranderd in ‘Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland’. Daarnaast maakt het KIEN immaterieel erfgoed

Op 7 december 2017 heeft het Intergouvernementeel Comité van UNESCO besloten het Ambacht van Molenaar bij te schrijven op de internationale Representatieve Lijst van het Immaterieel Cultureel

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Erfgoed van de Mensheid. Deze eerste voordracht vanuit het Koninkrijk der Nederlanden werd samengesteld door een werkgroep waarin de molenaarsgilden, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed én het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland zitting hadden. De begeleiding was in handen van het Kenniscentrum. Het belangrijkste adviesorgaan van UNESCO, de Evaluation Body, beoordeelde de voordracht als een “exemplary file”. Het Ambacht van Molenaar is tevens de enige plaatsing in het Register van Inspirerende Voorbeelden van Borging, binnen de Nederlandse netwerkstructuur.

Maatschappelijke waarde Het Openluchtmuseum heeft een breed aanbod dat door het jaar heen varieert. De bezoeker waardeert het museum als geheel met het cijfer 8,4. De waardering van de specifieke geschiktheid voor kinderen was in de winter zelfs extra hoog met een cijfer 8,8. Dat is een mooi gegeven, want het aandeel gezinnen is in de winter groter dan in de zomer. In de winterperiode is de voornaamste bezoekreden iets gezelligs ondernemen met het gezin. De specifieke activiteiten zijn dan belangrijke redenen voor het gezinsbezoek. In de zomerperiode blijven de ambachten een belangrijk onderdeel van het bezoek. In het laatste kwartaal heeft 34% van de ondervraagden de Canon bezocht. Bij de analyse van de samenstelling van de bezoekersgroepen maken we gebruik van het mentality-model van Motivaction. De scherpzinnige ver-

diepingszoekers zijn met een aandeel van 45% in de meerderheid. Met de komst van de Canon is het aandeel van de sensitieve allesproevers gestegen tot 40%. De impulsieve amuseerder maakt 15% van onze bezoekersgroep uit. Het museum heeft een groot draagvlak in de maatschappij. De Vereniging Vrienden telt niet minder dan 12.500 leden. De inrichting van de zaal voor tijdelijke tentoonstellingen in het Canongebouw is door hen financieel mogelijk gemaakt. De Vrienden ondersteunen het museum met woorden en daden: zij vervullen een belangrijke ambassadeursrol en zij steunden ook in 2017 – naast de Canon – het Techniek Toernooi en de presentatie Feest in Nederland op het Kindererf. Met de komst van de Canon van Nederland is de culturele diversiteit van het Openluchtmuseum groter geworden. De Code Culturele Diversiteit hanteert de 4 P´s: programma, publiek, personeel en partners. Het museum had qua programma al de Molukse barak, het Chinese restaurant, een slavernijpresentatie, de Anansi-verhaaltraditie, het Indisch achtererf en het Turkenpension. Met de Canon zijn daar de onderwerpen Slavernij, Indonesië, Max Havelaar, Veelkleurig Nederland en Suriname en de Antillen bijgekomen. In het verzamelbeleid verschuift het accent naar stedelijke gebieden. Ook dit maakt het programma van het museum kleurrijker. Dit trekt een steeds diverser wordend publiek.

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Waar mogelijk komt dit ook tot uiting bij de medewerkers en de partners waar het museum mee werkt.

Ondernemerschap Fondsen en sponsorwerving De nadruk van de werving in 2017 lag op de Canon van Nederland bij fondsen, particulieren en bedrijven. De grote bedragen voor de Canon van Nederland van de fondsen kwamen grotendeels in 2016 al binnen. Van de Janivo Stichting hebben we, als uitzondering op de regel, EUR 25.000 mogen ontvangen met de mogelijkheid dat we nog twee jaar achtereen EUR 20.000 mogen indienen. De Gravin van Bylandt Stichting doneerde EUR 5.000 voor het opzetten van het Canonnetwerk. Het Fonds voor Cultuurparticipatie (FCP) steunt het museum – op grond van de deelregeling Talent en Festivals – vanaf 2017 vier jaar met een jaarlijkse bijdrage van EUR 100.000 voor de Maand van de Geschiedenis. Van de vijf prestatieafspraken met het FCP heeft het museum er in het eerste jaar van de ondersteuning drie volledig kunnen naleven en twee ten dele. Hoewel wel opgenomen in het projectplan, is het om administratief-financiële redenen pas begin 2018 gelukt om deelnemersbijdragen in te voeren. De monitoring en evaluatie zijn conform het ingedien-

de plan uitgevoerd, met daarbij o.a. de inzet van het onafhankelijke onderzoeksbureau Motivaction. Bedrijven waarmee in 2017 nieuwe sponsorcontracten werden gesloten zijn Arcadis, het Kadaster, Freia, Akzo Nobel, Teijin Aramid, CCV Nederland, Salisbury Archeologie, Bosman Watermanagement en Koninklijke Gazelle. DHL Parcel (langjarig sponsor van de Van Gend & Loos loods) verlengde het contract met vijf jaar en werd hoofdsponsor. In 2017 ontving het museum net als voorgaande jaren EUR 500.000 van de BankGiroLoterij (BGL) voor verlevendiging van het museum. Daarnaast is middels geoormerkt werven voor de BGL een bedrag van ruim EUR 200.000 binnen gekomen. Het museum ontving van de Amerikaans-Nederlandse familie Heersink een eenmalige uitzonderlijk hoge schenking. Deze wordt voor een groot deel besteed aan een nieuwe presentatie ‘Wij gaan naar Canada’ in de boerderij Midlum over de emigratiegolf naar Canada in de jaren ’50. Het Nederlands Openluchtmuseum heette vier echtparen welkom binnen het exclusieve gezelschap De 12 Provinciën. De leden steunen het museum met een structurele bijdrage van EUR 3.000 per jaar. In 2017 werd het Donateursprogramma geïntroduceerd en ontving het Nederlands Openluchtmuseum zes structurele donaties, vanaf EUR 250 per jaar.

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Vereniging Vrienden van het Nederlands Openluchtmuseum De Vriendenvereniging schonk het Openluchtmuseum in 2017 EUR 18.690, conform gemaakte afspraken. Dat bedrag is gebaseerd op het aantal leden (EUR 1,50 per lid). Daarnaast steunde de Vereniging het project de Canon van Nederland ruimhartig door eenmalig EUR 100.000 te schenken voor het inrichten van de Canonzaal voor wisselende tentoonstellingen. Commerciële ontwikkeling Ultimo 2016 fuseerde de Stichting De Oude Bijenkorf (SDOB) met de Stichting Nederlands Openluchtmuseum. De commerciële activiteiten werden daarmee volledig opgenomen in het museum. In 2017 is veel aandacht besteed aan de kwaliteit van de dienstverlening en de productvernieuwing. Dit heeft geleid tot enkele kleine aanpassingen in de organisatie achter de schermen en het invoeren van een nieuw management informatiesysteem. De gemiddelde horecabesteding is in 2017 met 6% toegenomen tot EUR 6,44. Deze stijging is gelijkelijk toe te schrijven aan de banqueting en de daghoreca. De gemiddelde besteding retail is met 30% gestegen naar EUR 1,14. Dit is het directe gevolg van de uitbreiding van de retail-activiteiten. De omzet door zakelijke groepen is ruim EUR 50.000 boven begroting uitgekomen, terwijl de operationele kosten van deze afdeling EUR 85.000 beneden budget zijn gebleven.

De leiding van de sector heeft de nodige wijzigingen doorgemaakt. Naast een nieuwe sectormanager, zijn tevens voor de afdelingen horeca & retail en sales & events nieuwe leidinggevenden aangetrokken. Met dit geheel nieuwe team is een start gemaakt met een slagvaardige commerciële aanpak. Zo zijn de product-markt combinaties goed in kaart gebracht en zijn nieuwe producten in de markt gezet. De meest zichtbare hierbij is de benadering van de zakelijke markt. Deze doelgroep was het speerpunt van dit jaar. Dit heeft geleid tot een toename van de zakelijke omzet met circa 15% ten opzichte van 2016. De horecafaciliteiten zijn vernieuwd en uitgebreid waardoor de horecabesteding in 2017 met circa 6% is toegenomen. In 2017 is de nieuwe museumwinkel in gebruik genomen in het Canongebouw. Het winkel-concept is verder uitgewerkt. Dit geldt zowel voor het gevoerde assortiment, als de uitstraling. Voor de bakkerijwinkel levert Molen de Hoop de producten, die ook verwerkt worden in de bakkerij en de horeca. Tezamen met het in gebruik nemen van de takkenbosoven biedt dit een mooie beleving voor onze bezoekers. De gemiddelde besteding per bezoeker is in 2017 met ruim 30% gestegen ten opzichte van 2016.

30% 15%

De gemiddelde besteding retail is met 30% gestegen naar EUR 1,14. Dit is het directe gevolg van de uitbreiding van de retail-activiteiten.

De zakelijke doelgroep was het speerpunt van dit jaar. Dit heeft geleid tot een toename van de zakelijke omzet met circa 15% ten opzichte van 2016.

30% De gemiddelde besteding per bezoeker is in 2017 met ruim 30% gestegen ten opzichte van 2016.

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Erfgoedwet Rijkshuisvestingsstelsel 2017 is het eerste jaar dat de bekostigingssystematiek van het nieuwe Rijkshuisvestingsstelsel wordt toegepast. Het nieuwe huurcontract met het Rijksvastgoedbedrijf is ultimo 2017 nog niet getekend, omdat er twee verschillen van inzicht blijven. Over de hoogte van de huursom bestaat nog geen overeenstemming en het museum verwacht een eenmalige vergoeding voor achterstallig onderhoud. Naar verwachting kan het contract in 2018 afgesloten worden.

projecten, zoals afstoten en de voorbereiding van de collectieverhuizing. Het project Voorbereiding Collectieverhuizing, gestart in februari 2016, draagt in hoge mate bij aan de synergie, onder andere omdat de gehele depotcollectie opnieuw wordt gefotografeerd. Grote aantallen van deze foto’s zijn meteen benut, bijvoorbeeld voor het project collectie-online. Via dit project zijn begin december in één keer ruim 24.000 objecten uit de eigen collectie op de nieuw ontwikkelde museumwebsite geplaatst. Ook zijn de foto’s gebruikt bij de realisatie van een boek over de streeksieraden uit onze collectie, dat in 2018 zal verschijnen.

Het meerjarig onderhouds- en investeringsplan is in 2017 in uitvoering gekomen. Er zijn in het verslagjaar geen wijzigingen doorgevoerd in dit meerjarig plan. Het klein onderhoud dat door de afdeling Techniek wordt verzorgd is conform het oorspronkelijke plan uitgevoerd. Er is voor groot onderhoud aan de dienstgebouwen een overlegstructuur opgezet met externe onderhoudspartijen. De onderhoudscontracten die al waren afgesloten zijn geëvalueerd en verlengd met ingang van 1 januari 2018.

Collectievorming Het doel van de collectievorming is om een compacte, betekenisrijke collectie te creëren. Dit doet het museum door zeer selectief te verwerven en actief af te stoten. In 2017 zijn er 347 roerende objecten verworven en 763 afgestoten. De totale omvang van de roerende collectie kwam daarmee op 152.924. objecten. Tevens is één onroerend object verworven, namelijk een P.T.T. tweelingbrievenbus in 1957 ontworpen door Rob Parry en Emile Truijen.

Collecties De collectiestrategie, verwoord in het collectiebeleidsplan Kiezen en Delen, is voortgezet. Het perspectief van de verhuizing naar het nieuwe depot CollectieCentrum Nederland (CCNL) in 2020-2021 versterkt de focus op gerelateerde activiteiten en

Digitalisering Op de museumwebsite is een online omgeving ontwikkeld waarin onze collectie prachtig tot zijn recht komt. Naast objectinformatie worden ook contextgegevens op een aantrekkelijke en toegankelijke manier gepresenteerd. Zo zijn er thema’s

toegevoegd en is er visueel aandacht besteed aan gebruik en de regio van herkomst. Op onze website zijn dit verslagjaar 24.507 objecten geplaatst. Daarnaast plaatst het museum content op de platforms CollectieGelderland en ModeMuze. Via CollectieGelderland wordt geleverd aan de Digitale Collectie Nederland. In 2017 zijn aan CollectieGelderland 9.041 objecten toegevoegd. Dit brengt onze totale presentatie van collectie op dit platform op 24.637. Aan Modemuze zijn 4.242 objecten geleverd. Het totale aantal objecten op dit platform is 6.044. CollectieCentrum Nederland In het CollectieCentrum Nederland in Amersfoort zullen in de toekomst de collecties van het Nederlands Openluchtmuseum, Paleis Het Loo, de Rijksdienst Cultureel Erfgoed en het Rijksmuseum worden bewaard. De ontwerpfase van het gebouw is afgerond en de aanbesteding van de bouw heeft plaatsgevonden. De gunning vindt begin 2018 plaats. Ondertussen is er door de vier partners in deelprojecten gewerkt aan onder andere het programma van eisen van de inrichting van het depotdeel, planning en logistiek van de verhuizing en de vorm en inhoud van de samenwerking in het nieuwe depot.

zaamheden plaats die nodig zijn om de collectie transportklaar te maken, efficiënt en veilig te kunnen verhuizen en in het nieuwe depot verantwoord en compact te kunnen opbergen. De werkzaamheden betreffen onder andere controle van gegevens in de collectiedatabase, controle en schoonmaak van de objecten zelf, barcodering en fotografie. Indien mogelijk worden de objecten alvast verpakt voor transport. In 2017 zijn medewerkers in twee – en in sommige perioden in drie – werkstraten parallel aan het werk geweest. Eind 2017 is 42% van de collectie verhuisklaar, daarbij is 41% van het budget uitgegeven in 49% van de doorlooptijd. De doorlooptijd is beïnvloed doordat er in 2017 op verzoek van de lijnorganisatie tweemaal is gewijzigd in de volgorde van werkstraten. De verwachting is dat de totale geplande doorlooptijd niet overschreden wordt.

Voorbereiding collectieverhuizing De voorbereiding van de collectieverhuizing is georganiseerd in zogenaamde werkstraten. Volgens een strakke volgorde en planning vinden daar de werk-

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Risico’s Het beheer van de huisvesting en van de cultuurgoederen in het kader van de Erfgoedwet brengt risico’s en onzekerheden met zich mee. Brand en storm vormen de belangrijkste risico’s met betrekking tot de gebouwen. Voor beide is een verzekering afgesloten. Zowel voor huisvesting als collectiebeheer ontvangt het museum te weinig financiële middelen. Het museum besteedt structureel meer dan de desbetreffende subsidie toelaat. Deze discrepantie is bij het ministerie van OCW aangekaart, maar kan pas in de volgende cultuurplanperiode 2021-2024 gecorrigeerd worden. Deze risico’s worden ondervangen door een sluitende begroting tot 2020. Hierin is reeds rekening gehouden met deze discrepantie. De financiële risico’s van de financiële instrumenten zijn beperkt. Door de meerjarige subsidierelatie met het ministerie van OCW is er een beperkt liquiditeitsrisico. Door een beperkte omvang van debiteuren en adequaat debiteurenbeheer is het kredietrisico beperkt. Bruiklenen Het museum heeft tot en met 2016 een bruikleenstop gehad en alleen bij hoge uitzondering bruiklenen verstrekt. Met de beschikbare middelen geeft het museum, als het gaat om collectiemobiliteit, de prioriteit aan afstoten. In 2017 is deze lijn voortgezet, waarbij onder andere een langdurig, omvangrijk uitgaand bruikleen is omgezet in een overdracht naar

de bruikleennemer.

Veiligheidsplan Het Openluchtmuseum werkt vanuit het gestelde kader in het Integraal Beveiligingsplan dat in 2010 werd opgesteld door de toenmalige Rijksgebouwendienst in overleg met het management van het Openluchtmuseum. Veiligheid strekt zich uit over een breed spectrum van onderwerpen, namelijk een veilige omgeving voor bezoekers, beheersing van risico’s, een veilige werkomgeving en een goede calamiteiten-organisatie. In 2016 is het Bedrijfsnoodplan geactualiseerd; een jaarlijkse verplichting die nauwgezet werd uitgevoerd. De 65 BHV-ers van het museum hebben de herhalingscursus BHV dan wel een basiscursus met succes gevolgd. Alle BHV-ers worden ‘plus’ BHV opgeleid, zodat zij ook hogedruk brandweerslangen kunnen bedienen. In het verlengde hiervan zijn aanvullende of vervangende BHV-materialen aangeschaft in de vorm van brandweerslangen en toebehoren. 30 EHBO-ers hebben de herhalingscursus dan wel de EHBO-basisopleiding gevolgd.

Samenwerkingspartners Ondersteund door de stichting Actueel Verleden zette het museum het landelijke Canonnetwerk op. We ontwikkelden een gemeenschappelijke huisstijl en rolden het concept van ‘topstukken-presentaties’ uit in de musea. Zo is in de Prinsenhof het kogelgat

– samen met zes andere objecten – herkenbaar als topstuk in het venster Willem van Oranje. Het museum werkt in totaal met 200 partners samen. Deze vormen van samenwerking zijn vermeld in het activiteitenverslag.

Verantwoording De jaarstukken 2017 van de Stichting Het Nederlands Openluchtmuseum, gevestigd te Arnhem, bevatten het Bestuursverslag (met daarin een samenvatting van de activiteiten), de Jaarrekening, de verantwoording over de prestatieafspraken, het Bericht van de Raad van Toezicht en het Bericht van de Ondernemingsraad. Wij volgen in dit jaarverslag het handboek van OCW. Met het CBF zijn afspraken gemaakt over een wijze van verslaglegging die voldoet aan het reglement van het CBF. Daartoe is in een bijlage een afzonderlijk verslag ten behoeve van het CBF opgenomen. Het museum vormt het bestuur van de Stichting Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland. Per 1-1-2017 zijn alle activiteiten, risico’s en activa en passiva van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland aan Het Nederlands Openluchtmuseum overgedragen. Daardoor zijn de cijfers van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland integraal in de jaarrekening van het Nederlands Openluchtmuseum verwerkt. Het Kenniscentrum

Immaterieel Erfgoed Nederland stelt daarom geen aparte jaarrekening samen, wel een apart activiteitenverslag. Tevens is er een verlies en winst overzicht als bijlage toegevoegd ter bepaling van het bestemmingsfonds Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland. Dit deel van de subsidie mag alleen voor die doeleinden worden gebruikt. De directeur is de bestuurder van beide stichtingen. De Raad van Toezicht ziet op beide stichtingen toe. De samenstelling van het bestuur en de Raad van Toezicht is in een aparte bijlage opgenomen. De directeur-bestuurder onderschrijft vanzelfsprekend de principes en ‘best practice’ bepalingen van de Code Cultural Governance, de Code Culturele Diversiteit en de governance bepalingen van het reglement CBF-keur. Deze bepalingen zijn overgenomen in de statuten van de stichting. Per 1-1-2017 heeft er een juridische fusie plaatsgevonden tussen Stichting de Oude Bijenkorf en Het Nederlands Openluchtmuseum. Daarmee zijn alle activiteiten, risico’s en activa en passiva van Stichting de Oude Bijenkorf aan Het Nederlands Openluchtmuseum overgedragen. Daardoor zijn de cijfers van Stichting de Oude Bijenkorf integraal in de jaarrekening van het Nederlands Openluchtmuseum verwerkt.

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Exploitatieresultaat

Financiële positie en continuïteit

Het resultaat over 2017 komt uit op EUR 90.966 negatief na onttrekking en dotatie aan bestemmingsfondsen en –reserves. Door het toepassen van de regels in het handboek van OCW is het exploitatieresultaat in eerste instantie EUR 2.999.109 negatief. Uitgaven voor de Canonexpositie, technische vervangingen en veiligheid komen echter direct ten laste van de betreffende bestemmingsfondsen. Het resultaat van EUR 90.966 negatief is beter dan het vorige jaar, maar werd ongunstig beïnvloed door onverwachte juridische kosten.

In 2016 werd al duidelijk dat er sterk bezuinigd moest worden op salarislasten en exploitatiebudgetten om het toen geprognotiseerde tekort weg te werken. Dit is toen met enig succes gedaan. Er bleef echter een exploitatietekort bestaan. Bij het opstellen van de begroting voor 2018 is gebleken dat het museum zich moet herbezinnen op zijn taken om de begroting sluitend te krijgen. Bij ongewijzigd beleid zou structureel een te groot tekort ontstaan. Naast bezuinigingen op exploitatiebudgetten zal tevens bezuinigd moeten worden op het salarisbudget. Daartoe is een reorganisatieplan opgesteld dat er volledig in voorziet dat inkomsten en uitgaven in 2018 en volgende jaren in evenwicht zijn. Door de aard van de subsidiestromen is er het gehele jaar voldoende liquiditeit. Mede door de hoge afschrijvingen zijn de kasstromen positief.

De inkomsten zijn te verdelen in een verdeling van eigen inkomsten ten opzichte van het aandeel OCW. Het Nederlands Openluchtmuseum heeft 55,6% eigen inkomsten weten te genereren ten opzichte van 44,4% subsidie.

Toerekening en onttrekking Bestemmingsfonds OCW Het museum investeert volop in de nieuwe Canontentoonstelling en in de bijhorende huisvesting en infrastructuur. Deze investeringen en de daarvoor ontvangen subsidiegelden worden verantwoord via de exploitatierekening. Ondanks het negatieve exploitatieresultaat vond geen onttrekking plaats aan het bestemmingsfonds OCW aangezien dit sinds 2015 nihil is.

De oorzaak van de bezuinigingen ligt verder terug in het verleden. Al in 2013 kreeg het museum structureel minder subsidie, een korting van 6%, wat overeenkomt met ruim EUR 600.000. In de jaren die volgden was er slechts gedeeltelijke inflatiecorrectie. Dit holde de begroting geleidelijk uit. In diezelfde tijd kreeg het museum de opdracht om de Canon van Nederland te realiseren en de Maand van de Geschiedenis te blijven organiseren.

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Voor de Canon kwam er aanvullende subsidie, voor de Maand niet. De Canon van Nederland bood nieuwe kansen en er was de mogelijkheid om sommige exploitatiekosten – waaronder die van de Maand van de Geschiedenis – ten laste van het project te brengen. Er werd voor gekozen om op dat moment niet te reorganiseren en geen afscheid van medewerkers te nemen. Alle energie was op de ontwikkeling van de Canon en gerelateerde projecten gericht. Daarbij was de verwachting dat de bezoekersaantallen behoorlijk zouden stijgen na de opening, waardoor de inkomsten zouden toenemen. Het Canonproject is inmiddels afgerond en daarmee is de hoeveelheid werk die dit project met zich meebracht verminderd. Daarmee vervalt de mogelijkheid reguliere exploitatiekosten op het project te boeken. Bovendien dienen, vanaf 2018, de exploitatielasten van de Canon van Nederland in de begroting meegenomen te worden. In reeds eerder genoemd reorganisatieplan wordt rekening gehouden met afvloeiing van 12 fte. De kosten voor deze afvloeiing en andere kosten, opgenomen in een sociaal plan, worden bekostigd vanuit het eigen vermogen. De algemene reserve is – gezien de jaarlijkse uitgaven aan lonen en salarissen – voor versterking vatbaar. De bestemmingsreserves en de bestemmingsfondsen zijn van een goed niveau en

de liquiditeitspositie is voldoende. Het museum heeft voor de bouwkundige aanpassingen van het Canongebouw het benodigde bedrag met ingang van 2016 via de methode van het schatkistbankieren ter beschikking gekregen. Dankzij de garantiestelling van het Ministerie van OCW kon het museum het investeringsbedrag lenen van het Ministerie van Financiën. Vanaf 2018 lossen we dit af door middel van extra te ontvangen subsidie. Met betrekking tot onderzoek en ontwikkeling zijn in 2017 geen activiteiten geweest.

Vooruitblik De komende reorganisatie werpt zijn schaduw vooruit. Hij is in gang gezet en zal naar verwachting in de tweede helft van 2018 afgerond kunnen worden. De personele bezetting zal naar verwachting met 12 fte afnemen.

Het museum staat voor een grote uitdaging en deze wordt met veel energie door alle collega’s aangepakt, waarbij we sterk gesteund worden door onze Raad van Toezicht. Het vernieuwen van de organisatie geeft nieuwe kansen en maakt het museum klaar voor de toekomst. Het museum zal – mede dankzij de Canon van Nederland – nieuwe bezoekers weten te bereiken. Ik heb er alle vertrouwen in dat mijn opvolger Teus Eenkhoorn zich zeer thuis zal voelen in het Openluchtmuseum en het museum op een evenwichtige manier naar een goede toekomst zal leiden. Arnhem, 24 april 2018 Was getekend, Dr. Willem Bijleveld Directeur-bestuurder

De omzet van het museum zal in 2018 vergelijkbaar zijn met 2017. De belangrijke component subsidie is bekend. De salariskosten zullen als gevolg van de reorganisatie afnemen. De kosten van de reorganisatie zullen ten laste komen van het eigen vermogen. Er zijn geen grote investeringen voorzien. Uitsluitend in twee horecalocaties zullen investeringen gedaan worden, deels voor vervanging, deels voor vernieuwing.

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

BERICHT VAN DE RAAD VAN TOEZICHT Samenstelling Statutair kan de Raad uit maximaal negen leden bestaan. Om praktische redenen wordt het aantal van zeven leden aangehouden. In 2017 kwam de zetel van de heer drs. R.J.X Wanders vacant, die ultimo 2017 werd ingevuld door de heer drs. E.M. Robbe.

Wijze van functioneren De Raad heeft in het verslagjaar regelmatig formeel en informeel overleg gevoerd met de directeur-bestuurder. De Raad heeft vier maal vergaderd met de directeur en is daarnaast door de directeur schriftelijk geraadpleegd en geïnformeerd. Tussentijds hielden de voorzitter en de directeur regulier overleg. De Raad kent een vaste Financiële Commissie. Deze bestond tot november 2017 uit de heer R.J.X. Wanders (voorzitter) en mevrouw M.H.H. Van Haaren-Koopman. In november heeft de heer E.M. Robbe het voorzitterschap overgenomen van de heer Wanders. Deze commissie is vier maal bijeen geweest in aanwezigheid van de directeur en controller. De commissie heeft de directeur ondersteund, zowel inhoudelijk als ter voorbereiding van te agenderen financiële onderwerpen. De commissie heeft een actieve rol gespeeld bij het versterken van de financiële afdeling van het museum. Zo waren de commissieleden betrokken bij de selectie van de nieuwe financieel manager. In de tweede helft van het jaar heeft de Commissie Benoeming, Beoordeling en Beloning overleg ge-

voerd ter voorbereiding van de selectie van de nieuwe directeur. Beide commissies functioneren op basis van een eerder vastgesteld reglement. De Raad onderschrijft de principes en ‘best practice’ bepalingen van de Code Cultural Governance en de governance bepalingen van het reglement CBF-keur. Deze bepalingen zijn overgenomen in de statuten van de stichting, het Reglement Raad van Toezicht, het Reglement Financiële Commissie, het Reglement Benoeming, Beoordeling en Beloning, het Directiereglement en in de jaarverslaggeving. De Regeling ‘melden vermoeden van misstanden’ is ook op de leden van de Raad van toepassing. De Raad handelt volgens het in 2016 vastgestelde Reglement Raad van Toezicht en voldoet aan het profiel van de Raad.

Werkgeversfunctie De Raad van Toezicht is de werkgever van de directeur-bestuurder. Dit was het gehele jaar de heer Dr. Willem Bijleveld. Medio 2017 heeft Willem Bijleveld aangegeven zijn functie in mei 2018 te willen neerleggen in verband met het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. Een commissie uit de Raad bestaande uit mevrouw J.G. Stam, de heer drs. ir. J. van der Veer en ondergetekende vormden de selectiecommissie. Aan de commissie werden als adviseur toegevoegd de MT-leden mevrouw drs. K. Schweizer en de heer J. Bergevoet en de voorzit-

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

ter van de Ondernemingsraad mevrouw dr. C. van Dorst. Na een voorspoedig verlopen procedure werd de heer Mr. B. Eenkhoorn aangesteld als nieuwe directeur per 1 juni 2018.

achtergronden en noodzaak van een reorganisatie. Aan de hand van de kwartaalrapportages van de directie bleef de Raad op de hoogte van de algemene gang van zaken in het museum.

Voor het overige stond de Raad de directie regelmatig met raad en daad bij in de standpuntbepaling over actuele onderwerpen die op de agenda van het museum stonden. De invoering van de Erfgoedwet aan het begin van het jaar heeft voor het museum financiële consequenties. De Raad constateert dat het vaststellen van de subsidie voor huisvesting adequaat is gebeurd, maar dat voor de collectiesubsidie een andere methodiek gevolgd moet worden. Er is geen rekening gehouden met de omvangrijke onroerende collectie, waardoor de subsidie structureel te laag is vastgesteld.

Toezicht De jaarrekening en jaarstukken 2017 van het museum zijn door de Financiële Commissie in detail besproken en door de voltallige Raad goedgekeurd. De begroting van de stichting voor 2018 is eveneens besproken en goedgekeurd. De Raad heeft extra aandacht gegeven aan het Activiteitenplan 2017-2020 van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland, de afdeling Immaterieel Erfgoed van het museum. De centrale vraag daarbij was hoe het nieuwe activiteitenplan zo vorm te geven dat het een breed draagvlak krijgt in de maatschappij. Na afstemming met het Ministerie van OCW heeft de directie een plan van aanpak opgesteld en dat uitgevoerd. Een en ander heeft geresulteerd in een positief advies van de Raad voor Cultuur. De heer mr. drs. C.O. Bijster was namens de Raad betrokken bij de selectie van de heer L. Adriaanse als opvolger van mevrouw. I. Strouken als hoofd van het Kenniscentrum. Regelmatig zijn met de directeur belangrijke ontwikkelingen besproken. Daartoe behoorden de voortgang van de realisatie van de Canonopdracht en de

is onder de indruk van de grote betrokkenheid van medewerkers, vrijwilligers en vrienden bij het museum. Ook dankt de Raad de partners, fondsen en sponsoren voor hun belangrijke bijdrage.

Arnhem, 21 maart 2018 Raad van Toezicht, Prof. dr. Paul Schnabel, voorzitter

Met de directeur is de Raad van mening dat 2017 een bijzonder jaar is geweest, met als belangrijkste gebeurtenis de opening van de Canon van Nederland. Deze expositie is een wezenlijke toevoeging aan het Openluchtmuseum waardoor het belang van het museum in Nederland nog groter is geworden. De Raad complimenteert directie en management team met het succesvol afronden van dit project op tijd èn binnen het daartoe beschikbare budget. De Raad is verheugd over het aanzienlijke aantal bezoekers, de vele activiteiten en de verdere stappen die zijn genomen in het verbeteren en moderniseren van de museumorganisatie. De Raad

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

PROFIEL LEDEN RAAD VAN TOEZICHT Organisatiestructuur Stichting Het Nederlands Openluchtmuseum (218 fte, 349 vrijwilligers) ontvangt structurele rijkssubsidie, maar is daarnaast sterk op eigen inkomsten en additionele fondsenwerving aangewezen. De commerciële activiteiten, tot eind 2016 ondergebracht in de Stichting de Oude Bijenkorf, zijn per 2017 samengevoegd in Stichting Het Nederlands Openluchtmuseum. Met ingang van 1 januari 2013 is ook de Stichting Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland, voorheen het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed onder de bestuurlijke verantwoordelijkheid van het Openluchtmuseum gebracht. Ook op deze stichting ziet de Raad van Toezicht toe. Het Nederlands Openluchtmuseum kent een directie met een eenhoofdige directeur-bestuurder. De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden zijn vastgelegd in het Bestuursreglement.

Bevoegdheden, verantwoordelijkheden en taken Raad van Toezicht Algemeen: De Raad van Toezicht heeft tot taak toezicht te houden op het beleid van de directie en op de algemene gang van zaken in het Openluchtmuseum. De Raad van Toezicht richt zich bij de vervulling van

zijn taak op het belang van de stichtingen en houdt daarbij rekening met de belangen van betrokkenen. Taken en bevoegdheden van de Raad van Toezicht volgen uit de wet en de statuten van de genoemde stichtingen. Ze zijn nader uitgewerkt in het Reglement Raad van Toezicht. Specifiek: De Raad van Toezicht concentreert zich daarbij in het bijzonder op een drietal kerntaken: 1. statutaire besluitvorming; 2. advisering en coaching van de directeur-bestuurder; 3. werkgeverschap.

Vanuit de Raad van Toezicht zijn twee vaste commissies gevormd: - Financiële Auditcommissie; - Commissie Benoeming, Beoordeling en Beloning.

Samenstelling en functioneren Raad van Toezicht De Raad van Toezicht bestaat uit een door de Raad vast te stellen aantal leden binnen de statutaire kaders (van vijf tot negen leden). In 2017 bestaat de Raad uit 7 leden, waarbij in november 2017, nadat

een lid is afgetreden na de 2 toegestane zittingstermijnen, een nieuw lid is aangetreden. De leden worden door de Raad van Toezicht benoemd. Eén lid wordt benoemd op voordracht van de Ondernemingsraad van het museum. Een ander lid wordt benoemd op voordracht van het bestuur van de Stichting KIEN, het voormalige VIE. De zittingstermijn bedraagt vier jaar, waarna maximaal voor één termijn herbenoemd kan worden. De Raad hanteert een rooster van aftreden en evalueert periodiek. De Raad van Toezicht komt gemiddeld vier maal per jaar bijeen. Van de leden wordt verwacht dat zij jaarlijks ten minste drie van de vier vergaderingen bijwonen. Gemaakte onkosten worden vergoed.

Gewenste samenstelling Raad vanToezicht De Raad van Toezicht streeft naar een gelijke verdeling van mannelijke en vrouwelijke leden (in 2017 respectievelijk vier en drie) en naar een grotere diversiteit op gebieden als culturele afkomst en leeftijd. Verder is het van belang dat een voldoende aantal leden van de Raad (ook) een binding heeft met Gelderland/Oost-Nederland.

landelijke netwerken op het gebied van zijn/ haar expertise; beschikt over affiniteit met het werkterrein van het Nederlands Openluchtmuseum, zijnde de publiek-private sector.

Binnen de Raad van Toezicht dient expertise op de volgende gebieden aanwezig te zijn: - algehele leiding, management, bestuur en juridische zaken; - financiën (bij tenminste twee leden); - personeelszaken en personeelsbeleid (lid bij voorkeur te benoemen op voordracht van de Ondernemingsraad); - Nederlandse geschiedenis en culturele verhoudingen; - cultuur van het dagelijks leven (’volkscultuur’) en immaterieel erfgoed (lid bij voorkeur te benoemen op voordracht van Stichting VIE); - toerisme en recreatie; - marketing en promotie; - nieuwe media en/of publiciteit; - onderwijs (basis- en voortgezet) en jongerencultuur; - duurzaamheid, bij voorkeur met betrekking tot de toepassing in het bedrijfsleven, inrichting van de organisatie en productthematiek.

Aan elk lid wordt als eis gesteld dat hij/zij - beschikt over ervaring in het besturen, dan wel het houden van toezicht; - functioneert of gefunctioneerd heeft in

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Persoonskenmerken: - bestuurlijke ervaring; - conceptueel en strategisch denken; - ondernemende, maar bezonnen instelling; - sterk ontwikkeld normbesef en maatschappelijk verantwoordelijkheidsgevoel; - vanuit betrokkenheid op afstand toezicht houden; - diversiteit zien als een verrijking; - maatschappelijke reflectie; - teamspeler.

SAMENSTELLING DIRECTIE (NEVENFUNCTIES) Naam / Functie

Vanaf

Relevante nevenfuncties

Dr. Willem Bijleveld Directeur-bestuurder

1 mei 2014

• • • • • • • • •

Voorzitter Stichting Helene Kröller-Müller Fonds Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Continuïteit Omniversum Penningmeester Stichting VSB Poëzieprijs Lid Raad van Toezicht Koninklijke Stichting Defensiemusea Lid Raad van Commissarissen RBT-KAN Lid Bestuur Libris Geschiedenisprijs Lid Raad van Advies CASA Lid Raad van Advies Geldersch Landschap en Kasteelen Lid Raad van Advies Forteiland Pampus

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

SAMENSTELLING RAAD VAN TOEZICHT Naam / Rol

Lid sinds / tot

Hoofd- en nevenfuncties

Naam / Rol

Lid sinds / tot

Hoofd- en nevenfuncties

De heer prof. dr. P. Schnabel Voorzitter

Lid sinds: 1 maart 2011

• • • • •

Universiteitshoogleraar Universiteit Utrecht Lid Eerste Kamer D66 Voorzitter bestuur Innovatiefonds Zorgverzekeraars, Zeist Lid Raad van Toezicht ING Nederland, Amsterdam Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Internet Domein Registratie Nederland, Arnhem • Adviseur Instituut GAK, Hilversum • Voorzitter Museum Bredius te Den Haag • Lid Raad van Toezicht Museum Catharijneconvent te Utrecht

Mevr. M.H.H. van Haaren – Koopman Lid Financiële commissie (vanaf 1 juni 2014)

Lid sinds: 1 april 2012

• • • •

Mevrouw J.G. Stam Lid

Lid sinds: 10 april 2013

Lid tot: 1 maart 2019

De heer mr. drs. C.O.Bijster Lid

Lid sinds: 17 december 2012

Penningmeester Koninklijk Concertgebouworkest, Amsterdam Lid bestuur Stichting Ons Erfdeel, Rekkem (B) Lid Bestuur Fondation Constant Voorzitter Commissie Studiebeurzen Prins Bernhard Cultuurfonds

• Voorzitter Nederlands Instituut voor Farmaco Genetisch Onderzoek, Heerenveen • Bestuurder Babel Holding B.V. Utrecht

Lid tot: 1 april 2020

Lid tot: 10 april 2021

Wethouder gemeente Berkelland Voorzitter Stichting Zero Emissie busvervoer Lid Raad van Advies Burgers’ Zoo Voorzitter Stichting behoud en instandhouding Commanderij in Doesburg • Voorzitter Achterhoek Toerisme • Lid Comité Lezersfonds NRC

• • • •

Commissaris/toezichthouder, adviseur en executive coach Secretaris bestuur Stichting Fonds Toevluchtsoord Groningen Lid Raad van Toezicht Installatie Werk Nederland Lid Curatorium van het Center for Executive Coaching bij de Vrije Universiteit Amsterdam • Lid van begeleidingscommissies Politieonderzoek en de Onderzoeksraad voor veiligheid • Lid Commissie Doelmatigheid Hoger Onderwijs • Executive coach, o.a. voor het kandidatenprogramma voor Politieleiders

Lid tot: 17 december 2020

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Naam / Rol

Lid sinds / tot

Hoofd- en nevenfuncties

Naam / Rol

Lid sinds / tot

Hoofd- en nevenfuncties

De heer drs. ir. J. van der Veer Lid Voorzitter Commissie Benoeming, Beoordeling en Beloning

Lid sinds: 1 april 2010

• • • • • • • •

De heer drs. R.J.X. Wanders Voorzitter Financiële Commissie (vanaf 1 juni 2013 tot 1 november 2017) Lid Financiële Commissie (tot 1 juni 2013)

Lid sinds: 1 november 2009

• Voormalig CFO en statutair directeur ANWB B.V. • Vicevoorzitter Stichting Pensioenfonds ANWB • Lid Raad van Toezicht Valkhof Museum Nijmegen

De heer Drs. E.M. Robbe RA Lid Voorzitter Financiële Commissie (vanaf 1 november 2017)

Lid sinds: 5 oktober 2017

Lid tot: 1 april 2018

Voorzitter Raad van Commissarissen ING Voorzitter Raad van Commissarissen Philips Lid Raad van Commissarissen Boskalis Lid Raad van Commissarissen Statoil in Noorwegen Voorzitter Raad van Toezicht Technische Universiteit Delft Voorzitter van het Platform Bèta Techniek Voorzitter HCF (Het Concertgebouw Fonds) Co-Chairman Global Agenda Council The Future of Energy (World Economic Forum)

• Chairman Community of Chairmen of the World Economic Forum • Voorzitter Adviesraad Rotterdam Climate Initiative

Mevrouw drs. A.S.M. Vreeburg Lid

Lid sinds: 1 januari 2017

• Lid directie ANWB/directeur Hulpverlening • Member Board of Directors Intelematics Europe, Londen, UK • Lid Raad van Commissarissen ACTA Assistance in Lyon

Lid tot: 1 november 2017

Lid tot: 5 oktober 2021 (herbenoembaar)

• • • •

CQO en Lid Raad van Bestuur Deloitte Holding B.V. Voorzitter Raad van Toezicht Spoorwegmuseum Lid bestuur Stichting Nationaal Fonds 4 en 5 mei Lid Curatorium Register-controle opleiding van de VU Amsterdam • Lid bestuur Deloitte Impact Foundation/Stichting Fair Chance Foundation

Lid tot: 1 januari 2021 (herbenoembaar)

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

BERICHT VAN DE ONDERNEMINGSRAAD Het OR-jaar 2017 2017 is het eerste zittingsjaar voor de nieuw verkozen ondernemingsraad. 3 oudgedienden en 4 nieuwe leden hebben een goede start gemaakt en vormen al snel een actief team. Het museum is flink in verandering: de opening van de Canon, vernieuwingen bij Commercie, Entree, de Huishoudelijke dienst en de novemberopenstelling. De OR stelt zich tot doel om de stem van de medewerkers mee te laten spreken bij belangrijke beslissingen.

Successen van de OR - - - - - -

Werkafspraken met de directeur gemaakt voor constructiever overleg; Thuiswerkregeling opnieuw bekend gemaakt; Handboek kleding laten herzien; Vingerscan Horeca voorkomen. De OR vindt het gebruik van biometrische gegevens voor tijdsregistratie een te zwaar middel; Vorderingen medewerkershandboek; Door de OR voorgedragen vertrouwenspersoon is benoemd.

Focuspunten waren: - Stijl van leidinggeven; - Een medewerkerstevredenheidsonderzoek; - Verbetering van de communicatie in de organisatie m.b.t. beslissingen over grote veranderingen; - De verhouding vaste en tijdelijke contracten; - Een goede balans vinden tussen zakelijke en menselijke belangen

Advies- en instemmingsverzoeken Instemmingsverzoeken: - Werktijden roosters Entree, Presenteren en Huishoudelijke dienst - Aanpassing organisatiestructuur Commercie; - Medewerkersvolgsysteem Horeca en de vingerafdrukscanner; - Takenpakket Arbo preventiemedewerker; - Huishoudelijke dienst; - Winter RIE, Plan van Aanpak; - Toesturen digitale loonstrook via e-mail.

OR-initiatiefadvies

Nieuwe directeur

- Thuiswerkregeling; - Tijdelijke contracten verlengen met een jaar in plaats van 11 maanden; - Openstellen vacatures in plaats van invulling door plaatsing; - Realiseren van jaarlijkse functionerings- en beoordelingsgesprekken in de hele organisatie.

De huidige museumdirecteur, Willem Bijleveld gaat in 2018 met pensioen. De Raad van Toezicht nodigde een afgevaardigde van de Ondernemingsraad uit om zitting te nemen in de sollicitatiecommissie voor de nieuwe directeur. De voorzitter van de OR heeft 5 kandidaten kunnen bevragen en kunnen ervaren dat de commissie de beste kandidaat tot directeur heeft gekozen.

Overleg met de directie De OR en de directie hebben in 2017 vijf maal formeel overleg gevoerd waarvan twee artikel 24 vergaderingen. Daarnaast vonden drie informele overleggen plaats.

Raadpleging De OR werd bijgestaan door een adviseursraad en een klankbordgroep. We hielden een enquête onder de klankbordgroep en organiseerden een achterbanbijeenkomst waarin medewerkers aandachtspunten konden inbrengen.

Arnhem, 23 februari 2018 De Ondernemingsraad, Carianne van Dorst (voorzitter) Jonna Termorshuizen (secretaris) Petra Hermans (vice-voorzitter) Liesbeth van Arkel Bé Bisschop Ronnie van Silfhout Peggy Vastbinder

Bulletin De OR publiceerde in 2017 drie maal een bulletin dat door de overgrote meerderheid van de museummedewerkers zeer gewaardeerd werd.

Adviesaanvragen: - Activiteitenplan Kien 2017 – 2020

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

PRESTATIEVERANTWOORDING MODEL III - ACTIVITEITEN & BEREIK MUSEA 2017

TENTOONSTELLINGEN 1. Tijdelijke tentoonstellingen

Aantal Tentoonstellingen

Activiteitenplan

Aantal Bezoek

Aantal Tentoonstellingen

Totaal bezoeken (2+3+4+5)

2016

Aantal Bezoek

Aantal Tentoonstellingen

Aantal Bezoek

1 534.989

570.000

531.664

497.540

535.000

490.588

3. Bezoeken po

21.173

21.000

25.511

4. Bezoeken vo

16.276

14.000

15.565

534.989

535.000

531.664

30.869

37.000

36.996

504.120

498.000

494.668

2.039.288

1.605.000

2.158.072

1.201.425

900.000

1.197.608

837.863

705.000

960.464

2. Reguliere bezoeken

5. Bezoeken mbo/ho

Specificatie van bezoeken totaal

6. Gratis bezoeken 7. Betaalde bezoeken

Overige bezoeken

8. Bezoeken website totaal 9. Aantal unieke bezoekers website Aantal activiteiten

Aantal deelnemers

10. Schoolgebonden activiteiten:

37.449

11. waarvan po

21.173

12. waarvan vo

OVERIGE ACTIVITEITEN

13. waarvan mbo/ho 14. Openbare activeiten

15. Totaal overige activiteiten (10+14)

Aantal activiteiten

Aantal deelnemers

Aantal activiteiten

Aantal deelnemers

35.000

41.076

21.000

25.511

16.276

14.00

15.565

16 37.449

35.000

41.076

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

JAARREKENING BALANS PER 31 DECEMBER 2017

2017

2016

2016 (ex. KIEN)

(na voorgestelde resultaatbestemming) ACTIVA MateriĂŤle vaste activa

EUR 13.151.721

Totale vaste activa Voorraden Vorderingen Liquide middelen

EUR

10.585.398 13.151.721

EUR

10.585.398 10.585.398

10.585.398

181.049

188.462

2.655.535

2.664.952

2.642.367

4.171.266

6.208.065

5.874.801

Totale vlottende activa

7.007.850

9.061.479

8.705.630

Totale activa

20.159.571

19.646.877

19.291.028

PASSIVA Algemene reserve Bestemmingsfondsen OCW

2.335.083

2.426.049

2.421.428

757.736

3.665.880

Totale Eigen Vermogen Voorziening jubileum uitkeringen

3.092.819 134.080

Totale Voorzieningen Lening Ministerie van FinanciĂŤn Nog te besteden huisvestingssubsidie OCW

6.091.929 138.688

134.080

6.087.308 138.688

138.688

9.000.000

6.000.000

1.277.107

Totale Langlopende schulden

10.277.107

6.000.000

Schulden aan leveranciers

2.768.726

3.083.872

3.045.714

Kortlopend deel langlopende schuld

1.000.000

10.020

22.252

8.055

Belastingen en premies sociale verzekeringen

361.227

413.432

388.459

Schulden uit hoofde van pensioenen

109.337

68.382

Onderhanden projecten

954.056

2.649.406

2.438.550

Overige schulden

1.166.126

1.129.206

1.066.162

Overlopende passiva

286.073

49.710

Schulden aan gelieerde rechtspersoon

Totale kortlopende schulden Totale passiva

6.655.565

7.416.620

7.065.032

20.159.570

19.646.877

19.291.028

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

CATEGORIALE EXPLOITATIEREKENING 2017 (1/2)

2017

Begroting

2016

2016 (ex. KIEN)

BATEN

EUR

EIGEN INKOMSTEN Publieksinkomsten binnenland:

9.728.167

9.949.000

8.953.841

Kaarverkoop

5.094.890

5.288.400

4.486.881

4.633.277

4.660.600

4.466.960

9.728.167

9.949.000

8.953.841

334.423

200.000

245.230

69.612

59.500

111.194

108.252

404.035

259.500

356.424

353.482

Totaal directe inkomsten

10.132.202

10.208.500

9.310.266

9.307.324

INDIRECTE INKOMSTEN

15.779

50.569

Private middelen - particulieren incl. vriendenverenigingen

411.138

37.500

118.209

Private middelen - bedrijven

290.200

83.000

90.211

Private middelen - private fondsen

221.000

100.000

712.724

Private middelen - goede doelen loterijen

1.641.129

1.720.000

382.539

Totaal bijdragen uit private middelen

2.563.467

1.940.500

1.303.683

Totaal eigen inkomsten

12.711.449

12.149.000

10.664.518

10.661.576

Totaal structureel OCW

11.346.243

10.665.500

12.116.493

11.127.105

OCW: Regeling specifiek cultuurbeleid (publieksactiviteiten)

5.892.999

5.838.000

8.321.342

7.331.954

OCW: Erfgoedwet onderdeel huisvesting

2.450.341

1.852.500

3.795.151

OCW: Erfgoedwet onderdeel collectiebeheer

3.002.903

2.975.000

Totaal structureel Provincie

Totaal structureel Gemeente

Totaal structureel publieke subsidie overig

Totale structurele subsidies

11.346.243

10.655.500

12.116.493

11.127.105

Incidentele publieke subsidies

1.520.007

1.879.855

1.760.116

Totaal subsidies

12.866.250

12.545.355

13.876.609

12.887.221

Totale baten

25.577.699

24.694.355

24.541.127

23.548.797

Overige publieksinkomsten

Publieksinkomsten buitenland Totaal Publieksinkomsten Sponsorinkomsten Overige directe inkomsten Totaal overige directe inkomsten

SUBSIDIES

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

CATEGORIALE EXPLOITATIEREKENING 2017 (2/2)

2017

Begroting

2016

2016 (ex. KIEN)

LASTEN

EUR

Personeelslasten

12.237.764

12.221.530

11.298.785

10.889.091

3.814.978

3.095.000

4.333.388

4.289.794

582.024

691.500

375.433

5.613

26.000

13.167

Overige lasten

11.911.944

11.048.425

10.987.830

10.478.896

Totale lasten

28.552.323

27.082.455

27.008.603

26.046.381

Saldo uit gewone bedrijfsvoering

-2.974.624

-2.388.100

-2.467.476

-2.497.584

Saldo rentebaten/-lasten

-24.486

-23.500

2.542

Bijzondere baten/-lasten

-2.000

Mutaties Aankoopfonds

-2.999.109

-2.413.600

-2.464.933

-2.495.041

Huisvestingslasten Afschrijvingen Aankopen

Exploitatieresultaat

PERSONEEL EN VRIJWILLIGERS

2017

Begroting

2016 (ex. KIEN)

EUR fte

Specificatie personeelslasten Waarvan vast contract

8.534.196

167

9.029.835

146

7.865.776

156

Waarvan tijdelijk contract

2.819.136

2.876.713

3.182.457

Waarvan inhuur

1.721.314

1.150.707

1.509.056

Personeelslasten totaal

13.074.646

Vrijwilligers Vrijwilligers: fte Vrijwilligers: personen

218

13.057.255

201

12.557.289

215

aantal

349

375

346

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

RESULTAATBESTEMMING

2017

Begroting

2016

2016 (ex. KIEN)

BATEN

EUR

Exploitatieresultaat

-2.999.109

-2.413.600

-2.464.933

-2.495.041

Onttrekking/dotatie bestemmingsfonds Veiligheid

119.693

142.335

Onttrekking bestemmingsfonds TV gelden

521.123

200.000

474.263

2.546.912

2.213.600

424.756

Onttrekking bestemmingsfonds Huursubsidie/Huur

963.357

Dotatie bestemmingsfonds TV gelden

-279.584

2.908.143

2.413.600

2.004.711

Dotatie bestemmingsreserve onderhoud terreinen

Dotatie bestemmingsreserve onderhoud museale gebouwen

Subtotaal mutatie bestemmingsreserves

-90.966

-460.222

-490.330

27.886

-90.966

-488.108

-490.330

Totaal resultaatbestemming

2.999.109

2.413.600

2.464.933

2.495.041

Directe opbrengsten

10.132.202

9.310.266

9.307.324

15.779

50.569

4.083.474

3.063.800

2.993.514

14.231.456

12.424.634

12.351.406

11.346.243

12.116.493

11.197.391

11.346.243

12.116.493

11.197.391

25.577.699

24.541.127

23.548.797

Aandeel OCW

44,4%

49,4%

47,5%

Aandeel Museum

55,6%

50,6%

52,5%

125,4%

102,5%

110,3%

MUTATIE BESTEMMINGSFONDSEN

Onttrekking bestemmingsfonds CANON

Dotatie bestemmingsfonds KIEN Subtotaal mutatie bestemmingsfondsen MUTATIE BESTEMMINGSRESERVES

Exploitatieresultaat als basis voor bepalen 'niet bestede OCW subsidie' Dotatie/onttrekking bestemmingsfonds OCW Dotatie/onttrekking Algemene reserve

Indirecte opbrengsten Overige subsidies en bijdragen Subsidie OCW Totaal

Eigen Inkomsten Norm

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

CATEGORIALE EN FUNCTIONELE EXPLOITATIEREKENING 2017 (1/3)

2017

Publieksactivieiten

Collectiebeheer

Algemeen Beheer

BATEN

EUR

Publieksinkomsten binnenland:

9.728.167

Kaartverkoop

5.094.890

4.633.277

9.728.167

334.423

69.612

404.035

Totaal directe inkomsten

10.132.202

INDIRECTE INKOMSTEN

15.779

Private middelen - particulieren incl. vriendenverenigingen

411.138

Private middelen - bedrijven

290.200

Private middelen - private fondsen

221.000

Private middelen - goede doelen loterijen

1.641.129

Totaal bijdragen uit private middelen

2.563.467

Totaal eigen inkomsten

12.711.449

12.695.669

15.779

EIGEN INKOMSTEN

Overige publieksinkomsten

Publieksinkomsten buitenland Totaal Publieksinkomsten Sponsorinkomsten Vergoeding coproducent Overige directe inkomsten Totaal overige directe inkomsten

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

CATEGORIALE EN FUNCTIONELE EXPLOITATIEREKENING 2017 (2/3)

2017

Publieksactivieiten

Collectiebeheer

Algemeen Beheer

EUR

SUBSIDIES Totaal structureel OCW

11.346.243

6.302.888

5.016.966

26.388

OCW: Regeling specifiek cultuurbeleid (publieksactiviteiten)

5.892.999

OCW: Erfgoedwet onderdeel huisvesting

2.450.341

409.889

2.014.063

26.388

OCW: Erfgoedwet onderdeel collectiebeheer

3.002.903

Totaal structureel Provincie

Totaal structureel Gemeente

Totaal structureel publieke subsidie overig

Totale structurele subsidies

11.346.243

6.302.888

5.016.966

26.388

Incidentele publieke subsidies

1.520.007

374.784

1.145.223

Totaal subsidies

12.866.250

6.677.672

6.162.190

26.388

Totale baten

25.577.699

19.373.342

6.162.190

42.167

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

CATEGORIALE EN FUNCTIONELE EXPLOITATIEREKENING 2017 (3/3)

2017

Publieksactivieiten

Collectiebeheer

Algemeen Beheer

LASTEN

EUR

12.237.764

6.559.125

3.827.419

1.851.220

3.814.978

710.325

2.994.907

109.746

582.024

465.619

110.585

5.820

5.613

Overige lasten

11.911.944

7.492.314

1.610.463

2.809.167

Totale lasten

28.552.323

15.227.383

8.548.986

4.775.953

Saldo uit gewone bedrijfsvoering

-2.974.624

4.145.959

-2.386.797

-4.733.786

Saldo rentebaten/-lasten

-24.486

Bijzondere baten/-lasten

Mutaties Aankoopfonds

-2.999.109

4.145.959

-2.386.797

-4.758.272

Personeelslasten Huisvestingslasten Afschrijvingen Aankopen

Exploitatieresultaat

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

TOELICHTING BEHORENDE TOT DE JAARREKENING 2017 Algemeen

Toegepaste standaarden

Deze jaarrekening heeft betrekking op de per 1 januari 1991 verzelfstandigde Stichting Het Nederlands Openluchtmuseum. De stichting heeft ten doel het inrichten, in stand houden en exploiteren van het Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem. De stichting is gevestigd op Hoeferlaan 4 te Arnhem en is ingeschreven in de Kamer van Koophandel onder nummer 41050671.

De jaarrekening is opgesteld overeenkomstig het handboek verantwoording cultuursubsidies musea van het ministerie van OCW 2017-2020.

Ten aanzien van de museale collectie is overeengekomen dat deze juridisch eigendom blijft van het Rijk; de Stichting heeft deze in bruikleen verkregen. Bovendien heeft de Stichting een instandhoudingsverplichting ten aanzien van de museale objecten. De Stichting ontvangt van het Rijk een subsidie voor de museale taken; daarnaast worden inkomsten verworven door entreegelden, parkeergelden en huuropbrengsten, alsmede door de exploitatie van een winkel en overige commerciële activiteiten. De jaarrekening is opgemaakt in Euro.

Verslaggevingsperiode Deze jaarrekening heeft betrekking op het boekjaar 2017, dat is geëindigd op balansdatum 31 december 2017.

Vergelijkende cijfers De cijfers van 2016 en 2017 volgen het handboek OCW 2017-2020. Opstelling voor 2016 is daardoor veranderd. Voornaamste wijziging zit in de wijze waarop de huisvestingskosten worden verantwoord. Door een verandering in de erfgoedwet is het Openluchtmuseum vanaf 1 januari 2017 verantwoordelijk voor zowel gebruikers,- als eigenaarsonderhoud. Tevens zijn de cijfers 2016 aangepast in verband met het samengaan van het Nederlands Openluchtmuseum, Stichting de Oude Bijenkorf en het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland. Deze worden in de 2016 cijfers geconsolideerd weergegeven. Ook de cijfers volgens de begroting zijn aangepast aan de wijziging conform handboek 2017-2020. Hierdoor bestaan er (beperkte) verschillen met de ingediende begroting. Per 1 januari 2017 heeft een juridische fusie plaatsgevonden tussen Stichting het Nederlands Openluchtmuseum en de Stichting de Oude Bijenkorf (SDOB), waarbij het Nederlands Openluchtmuseum de verkrijgende partij en de Stichting de Oude Bijenkorf de verdwijnende partij is. Daarbij zijn per genoemde datum dus alle activiteiten en risico’s overgedragen

aan het Nederlands Openluchtmuseum. Het eigen vermogen van de Stichting de Oude Bijenkorf bedroeg ten tijde van de fusie EUR 71.161 en is ten goede gekomen aan en verwerkt in de algemene reserve van NOM. De vergelijkende cijfers over 2016 van balans en exploitatierekening (resultaat 2016 van de Stichting de Oude Bijenkorf bedroeg EUR 391.231 negatief) zijn ten behoeve van vergelijkingsdoeleinden hierop aangepast. Per 1 januari 2017 is beoogd een juridische fusie plaats te laten vinden tussen Stichting het Nederlands Openluchtmuseum en Stichting Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN), waarbij het Nederlands Openluchtmuseum de verkrijgende partij en KIEN de verdwijnende partij zou zijn. Aangezien KIEN echter als stichting diende te blijven bestaan ter behoud van de NGO-status van Unesco, is een overeenkomst gesloten tussen het Nederlands Openluchtmuseum en KIEN tot economische en juridische overdracht van alle activiteiten, risico’s, rechten en verplichtingen van KIEN aan het Nederlands Openluchtmuseum als ware het een juridische fusie. De directie en Raad van Toezicht van beide stichtingen zijn dezelfde en hebben hiermee ingestemd. Het eigen vermogen van KIEN bedroeg op genoemde datum EUR 4.621 en is – in afstemming met het Ministerie van OCW – ten goede gekomen aan en verwerkt in de algemene reserve van het Nederlands Openluchtmuseum. De resultaten vanaf 2017 worden toegevoegd aan en onttrokken uit een

apart gevormd bestemmingsfonds KIEN (ook afgestemd met OCW). In de balans en categoriale exploitatierekening zijn voor 2016 twee kolommen met vergelijkende cijfers opgenomen. De kolom ‘2016’ betreft de vergelijkende pro forma cijfers over 2016 van balans en exploitatierekening inclusief KIEN (resultaat 2016 van KIEN bedroeg EUR 30.108 en eigen vermogen bedroeg EUR 4.621), alsof de activiteiten reeds in 2016 waren ondergebracht bij het Nederlands Openluchtmuseum. Hierdoor wordt een beter vergelijkingsinzicht verkregen in de daadwerkelijke organisatorische activiteiten van NOM als geheel voor 2017 en 2016. De kolom ‘2016 ex. KIEN’ zijn de vergelijkende cijfers exclusief KIEN zoals deze volgens verslaggevingsvoorschriften hadden moeten worden opgemaakt. Er is afgezien van het uitbrengen van een geconsolideerde jaarrekening 2017 van het Nederlands Openluchtmuseum met KIEN, aangezien KIEN een zogenaamde lege stichting betreft (zie hiervoor). Zowel balans als exploitatierekening 2017 van het Nederlands Openluchtmuseum zouden in een dergelijke opstelling geconsolideerd en enkelvoudig er exact hetzelfde uitzien. Dit heeft geen toegevoegde waarde voor de gebruiker van de jaarrekening. Door het toevoegen van de hierboven genoemde pro forma kolom 2016 wordt toch vergelijkend inzicht geboden in het Nederlands Openluchtmuseum en KIEN samengevoegd.

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling De grondslagen voor de waardering zijn niet gewijzigd ten opzichte van 2017. De grondslagen die worden toegepast voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling zijn gebaseerd op historische kosten. Voor zover niet anders vermeld is, worden activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar de onderneming zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld.

Gebruik van schattingen en oordelen De opstelling van de jaarrekening vereist dat de directie oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van

deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft.

Materiële vaste activa Gebouwen en terreinen Alle museale gebouwen in gebruik bij Stichting Het Nederlands Openluchtmuseum zijn juridisch eigendom van de Staat der Nederlanden en op basis hiervan niet geactiveerd. Alle overige gebouwen worden gehuurd bij het Rijksvastgoedbedrijf, de grond ten behoeve van de parkeervoorzieningen is in erfpacht verkregen van de gemeente Arnhem, de overige terreinen worden gehuurd. De gehuurde gebouwen en terreinen worden als operationele huur in de exploitatierekening verwerkt. In enkele gebouwen heeft de Stichting zelf geïnvesteerd, deze investeringen zijn in de balans opgenomen. De verkrijgingsprijs van deze investeringen worden over de economische levensduur afgeschreven volgens de lineaire methode.

Bedrijfsinstallaties Per 1 januari 2005 heeft het museum het economisch eigendom van de bedrijfsinstallaties om niet verkregen van het ministerie van OCW. In overeenstemming met de gemaakte afspraken tussen de Vereniging van Rijksmusea en het ministerie van OCW zoals uitgewerkt in de beschikking van 16 december 2004, dient er een waarde te worden toegekend aan deze bedrijfsinstallaties. Op basis van de door de Rijksgebouwendienst aangegeven vervangingswaarde en vervangingstermijnen heeft activering in de balans plaatsgevonden en is de economische levensduur van de verschillende installaties bepaald. De afschrijvingen worden berekend als een percentage over deze waarde volgens de lineaire methode op basis van de economische levensduur. Canon In 2013 is gestart met het project Canon; de fysieke en digitale presentatie van de Nederlandse geschiedenis in het NOM. Hiervoor heeft het museum subsidie ontvangen van het ministerie van OCW en is een lening op basis van schatkistbankieren aangegaan bij het ministerie van Financiën van EUR 10 miljoen. Deze lening is voor het verbouwen van het entreegebouw en het fysiek realiseren van de tentoonstelling. Voor die onderdelen die met bouw van het entreegebouw te maken hebben heeft activering plaatsgevonden. Het project is opgeleverd in september 2017. Afschrijving is volgens de lineaire methode op basis van de economische levensduur

vanaf dat moment van start gegaan. Museale gebouwen en overige museale collectie De museale gebouwen en de overige museale collectie, welke ten tijde van de verzelfstandiging aanwezig waren, zijn niet geactiveerd. De museale gebouwen en de museale collectie zijn in bruikleen ontvangen van de Staat der Nederlanden. Kosten van onderhoud worden ten laste van de exploitatie van het museum gebracht. Kosten van aanschaffingen inzake de overige museale collectie worden rechtstreeks ten laste van het resultaat gebracht. Parkeerterrein De inrichting van het parkeerterrein is gewaardeerd op verkrijgingsprijs. De afschrijvingen worden berekend als een percentage over de verkrijgingsprijs volgens de lineaire methode op basis van de economische levensduur. Overige bedrijfsmiddelen Inventaris en inrichting en vervoermiddelen worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs. Afschrijvingen vinden lineair plaats gebaseerd op de geschatte economische levensduur. Bijzondere waardevermindering van materiële vaste activa Voor materiële vaste activa wordt op iedere balansdatum beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat deze activa onderhevig zijn aan bijzondere waarde ver-

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

minderingen. Als dergelijke indicaties aanwezig zijn, wordt de realiseerbare waarde van het actief geschat. De realiseerbare waarde is de hoogste van de bedrijfswaarde en de opbrengstwaarde. Als het niet mogelijk is de realiseerbare waarde te bepalen voor een individueel actief , wordt de realiseerbare waarde bepaald van de kasstroom genererende eenheid waartoe het actief behoort. Wanneer de boekwaarde van een actief of een kasstroom genererende eenheid hoger is dan de realiseerbare waarde, wordt een bijzonder waardeverminderingsverlies verantwoord voor het verschil tussen de boekwaarde en de realiseerbare waarde. Verder wordt op iedere balansdatum beoordeeld of er enige indicatie is dat een in eerdere jaren verantwoord bijzonder waardeverminderingsverlies is verminderd. Als een dergelijke indicatie aanwezig is, wordt de realiseerbare waarde van het betreffende actief of kasstroom genererende eenheid geschat. Terugneming van een eerder verantwoord bijzonder waardeverminderingsverlies vindt alleen plaats als er sprake is van een wijziging van de gehanteerde schattingen bij het bepalen van de realiseerbare waarde sinds de verantwoording van het laatste bijzonder waardeverminderingsverlies. In dat geval wordt de boekwaarde van het actief (of kasstroom genererende eenheid) opgehoogd tot de geschatte realiseerbare waarde, maar niet hoger dan de boek-

waarde die bepaald zou zijn (na afschrijvingen) als in voorgaande jaren geen bijzonder waardeverminderingsverlies voor het actief (of kasstroom genererende eenheid) zou zijn verantwoord.

verwerkt in de exploitatierekening. Na de eerste opname worden financiële instrumenten op de hierna beschreven manier gewaardeerd.

Voorraden Deze worden gewaardeerd tegen de kostprijs onder aftrek van een noodzakelijk geachte voorziening voor incourantheid.

Financiële instrumenten Financiële instrumenten omvatten investeringen in aandelen en obligaties, handels- en overige vorderingen, geldmiddelen, leningen en overige financieringsverplichtingen, afgeleide financiële instrumenten (derivaten), handelsschulden en overige te betalen posten. In de jaarrekening zijn de volgende categorieën financiële instrumenten opgenomen: vorderingen, geldmiddelen, kortlopende schulden en overige financiële verplichtingen. Er is geen sprake van in contracten besloten afgeleide financiële instrumenten en derivaten. Financiële instrumenten worden bij de eerste opname verwerkt tegen reële waarde, waarbij (dis)agio en de direct toerekenbare transactiekosten in de eerste opname worden meegenomen. Indien echter financiële instrumenten bij de vervolgwaardering worden gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de exploitatierekening, worden direct toerekenbare transactiekosten direct

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Vorderingen Overige vorderingen worden na eerste opname gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve rentemethode, verminderd met bijzondere waardeverminderingsverliezen.

Liquide middelen De liquide middelen staan, voor zover niet anders vermeld, ter vrije beschikking van de stichting.

Eigen vermogen Algemeen Per 1-1-2017 heeft er een juridische fusie plaatsgevonden tussen Nederlands Openluchtmuseum en Stichting de Oude Bijenkorf. Tevens is de tot 2017 separaat gevoerde boekhouding van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed samengevoegd met die van het Nederlands Openluchtmuseum. Op grond van een overeenkomst tussen partijen waarbij alle risico’s, activiteiten, activa en passiva naar de stand per 1-1-2017 door het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed en de Stichting de Oude bijenkorf zijn overgedragen aan het Nederland Openluchtmuseum. Het vermogen per 1-1-2017 is als volgt tot stand gekomen: NOM 2016

SDOB 2016

KIEN 2016

NOM 1-1-2017

2.350.267

71.161

4.621

2.426.049

Algemene reserve Dit is het gedeelte van het eigen vermogen waartoe de daartoe bevoegde organen zonder belem-mering door wettelijke of statutaire bepalingen kunnen beschikken voor het doel waarvoor de organisatie is opgericht.

- -

Bestemming van het exploitatiesaldo over het boekjaar 2017 Conform het handboek van het ministerie van OCW dient het exploitatiesaldo naar rato van het aandeel OCW-subsidie ten opzichte van de totale baten aan het bestemmingsfonds OCW te worden toegevoegd of afgetrokken. Het overige deel wordt gedoteerd aan de Algemene Reserve. In het boekjaar 2017 was het exploitatiesaldo EUR 90.966 negatief.

Indien (een deel van) de uitgaven die noodzakelijk zijn om een voorziening af te wikkelen waarschijnlijk geheel of gedeeltelijk door een derde worden vergoed bij afwikkeling van de voorziening, wordt de vergoeding als afzonderlijk actief gepresenteerd. Voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen en verliezen af te wikkelen.

Bestemmingsfonds OCW OCW-subsidie die nog niet is besteed aan de doeleinden waarvoor de subsidie is verstrekt dient opgenomen te worden in een bestemmingsfonds OCW.

Voorziening jubileumuitkeringen De voorziening voor jubileumuitkeringen wordt gevormd voor de in de cao opgenomen rechten op toekomstige jubileumuitkeringen. De voorziening betreft de contante waarde van de in de toekomst uit te keren jubileumuitkeringen. De berekening is gebaseerd op gedane toezeggingen, blijfkans en leeftijd.

Voorzieningen Algemeen Een voorziening wordt in de balans opgenomen wanneer er sprake is van: -

Een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting die het gevolg is van een

gebeurtenis in het verleden; en Waarvan een betrouwbare schatting kan worden gemaakt; en Het waarschijnlijk is dat voor afwikkeling van die verplichting een uitstroom van middelen nodig is.

Langlopende schulden, kortlopende schulden en overige financiële verplichtingen

financiële verplichtingen worden na eerste opname gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve rentemethode. De aflossingsverplichtingen voor het komend jaar van de langlopende schulden worden opgenomen onder kortlopende schulden. Langlopende Schulden Onder de langlopende schulden worden schulden opgenomen met een resterende looptijd van meer dan één jaar. De op korte termijn (binnen één jaar) verschuldigde aflossingen worden opgenomen onder de kortlopende schulden. Kortlopende Schulden De kortlopende schulden hebben een verwachte looptijd van maximaal één jaar, tenzij anders is vermeld in de toelichting. Onderhanden projecten Ontvangen projectsubsidies worden verantwoord onder onderhanden projecten. Naar rato van de voortgang en de gemaakte kosten voor het project worden de ontvangen (niet-structurele) subsidies als baten aan de exploitatierekening toegerekend. Ook voor zover er sprake is van geoormerkte bijdragen en subsidies van derden in relatie tot specifieke projecten wordt deze methode gehanteerd.

Langlopende en kortlopende schulden en overige

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Exploitatierekening Baten en lasten Algemeen De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop deze betrekking hebben. Publieksinkomsten Publieksinkomsten bestaan vooral uit entreegelden, museumkaartbezoek, retail, horeca en parkeergelden. Deze inkomsten worden opgenomen in de baten wanneer de belangrijke risico’s aan de koper zijn overgedragen en de inning van de verschuldigde vergoeding waarschijnlijk is (veelal directe betaling). Deze inkomsten worden verantwoord tegen de reële waarde van de ontvangen of te ontvangen vergoeding en worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben. Sponsorinkomsten Deze inkomsten worden opgenomen in de baten tegen de reële waarde van de ontvangen of te ontvangen vergoeding en worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben. Overige inkomsten (direct) Deze inkomsten bestaan vooral uit verkoop van de museumkaart en groepsproducten. Deze inkomsten worden opgenomen in de baten wanneer de belangrijke risico’s aan de koper zijn overgedragen en de inning van de verschuldigde vergoeding waar-

schijnlijk is (veelal directe betaling). Deze inkomsten worden verantwoord tegen de reële waarde van de ontvangen of te ontvangen vergoeding en worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben. Indirecte inkomsten De indirecte inkomsten bestaan uit de huurinkomsten van een klein gebouw op het park aan een externe exploitant. Overheidssubsidies / overige subsidies en bijdragen Overheidssubsidies worden aanvankelijk in de balans opgenomen als vooruit ontvangen baten zodra er redelijke zekerheid bestaat dat zij zullen worden ontvangen en dat voldaan wordt aan de daaraan verbonden voorwaarden. Subsidies ter compensatie van gemaakte kosten worden systematisch als opbrengsten in de winst-en-verliesrekening opgenomen in dezelfde periode als die waarin de kosten worden gemaakt. Subsidies ter compensatie voor de kosten van een actief worden als langlopende schuld opgenomen in de balans en systematisch in de winst-en-verliesrekening opgenomen gedurende de gebruiksduur van het actief. Pensioenen Uitgangspunt is dat de in de verslagperiode te verwerken pensioenlast gelijk is aan de over die periode aan het pensioenfonds verschuldigde pensioenpremies. Voor zover de verschuldigde premies op

balansdatum nog niet zijn voldaan, wordt hiervoor een verplichting opgenomen. Als de op balansdatum reeds betaalde premies de verschuldigde premies overtreffen, wordt een overlopende actiefpost opgenomen voor zover sprake zal zijn van terugbetaling door het fonds of van verrekening met in de toekomst verschuldigde premies.

Wet normering topfunctionarissen Voor de uitvoering van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen in de (semi)publieke sector (WNT) heeft de instelling zich gehouden aan de Beleidsregel toepassing WNT en deze als normenkader bij het opmaken van deze jaarrekening gehanteerd.

Verder wordt op balansdatum een voorziening opgenomen voor bestaande additionele verplichtingen ten opzichte van het fonds en de werknemers, indien het waarschijnlijk is dat voor de afwikkeling van die verplichtingen een uitstroom van middelen zal plaatsvinden en de omvang van de verplichtingen betrouwbaar kan worden geschat. Het al dan niet bestaan van additionele verplichtingen wordt beoordeeld aan de hand van de uitvoeringsovereenkomst met het fonds, de pensioenovereenkomst met de werknemers en andere (expliciete of impliciete) toezeggingen aan de werknemers. De voorziening wordt gewaardeerd tegen de beste schatting van de contante waarde van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen op balansdatum af te wikkelen. Voor een op balansdatum bestaand overschot bij het pensioenfonds wordt een vordering opgenomen als de onderneming de beschikkingsmacht heeft over dit overschot, het waarschijnlijk is dat het overschot naar de onderneming zal toevloeien en de vordering betrouwbaar kan worden vastgesteld.

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

SPECIFICATIE BALANS PER 31 DECEMBER 2017 Materiële vaste activa

Gebouwen en terreinen

Inventaris en inrichting

Vervoer middelen

Activa in uitvoering

Totaal

Het verloop is als volgt: Aanschafwaarde per 1-1-2017

5.429.747

9.084.816

423.510

7.423.042

22.361.115

Investeringen 2017

1.295.857

2.608.719

141.975

4.046.551

44.920-

759.042-

803.962-

2.618.336

4.045.664

6.664.000-

9.343.940

15.694.279

423.510

141.975

25.603.704

3.076.317

8.415.797

283.603

11.775.717

266.777

422.210

32.199

721.186

44.920-

Cumulatieve afschrijvingen t/m 2017

3.343.094

8.793.087

315.802

12.451.983

Boekwaarde 31-12-2017

6.000.846

6.901.192

107.708

141.975

13.151.721

Desinvestering 2017 Overboeking 2017 Aanschafwaarde per 31-12-2017 Cumulatieve afschrijvingen t/m 2016 Afschrijvingen 2017 Desinvestering afschrijving 2017

Op de materiële vaste activa zijn de volgende afschrijvingspercentages van toepassing: Gebouwen 3-33% Inventaris en inrichting 10-33% Vervoermiddelen 10-20%

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Voorraden

2017

2016

EUR

Belastingen

2017

2016

EUR

Voorraden Retail

59.071

58.294

Te vorderen BTW

771.617

1.189.658

Voorraden Horeca

60.084

87.086

Totaal Belastingen

771.617

1.189.658

Waardepapieren

35.814

37.503

Museumgidsen

26.080

5.579

181.049

188.462

Totaal Voorraden

Overige vorderingen

De voorziening voor incourantheid bedraagt EUR nihil (2016: EUR nihil).

VORDERINGEN

2017

2016

EUR

Te ontvangen inzake Museumkaart bezoek

736.695

599.602

Te ontvangen BGL (geoormerkt werven en entree VIP kaarten)

145.452

Te ontvangen Rijksmuseum

136.684

Totale vorderingen

2017

2016

Te ontvangen CANON-netwerk

79.076

De vorderingen bestaan uit:

EUR

Te ontvangen CANON

66.000

Te ontvangen Reed Business Landleven

39.980

16.000

132.570

122.368

Debiteuren

353.717

408.767

Belastingen

771.617

1.189.658

Te ontvangen Erfgoedmanifestatie

Overige vorderingen

1.352.457

899.095

Overige vorderingen

Overlopende activa

177.744

167.432

Te ontvangen V-fonds inzake Maand van de Geschiedenis

67.750

Totaal vorderingen

2.655.535

2.664.952

Te ontvangen Prov. Gelderland inzake Verhaal van Gelderland

100.000

Te ontvangen Prov. Overijssel

9.375

Totaal Overige Vorderingen

1.352.457

899.095

Een nadere uitsplitsing van de vorderingen is hieronder opgenomen. Alle vorderingen hebben een looptijd korter dan een jaar.

Debiteuren De debiteuren zijn verantwoord onder aftrek van een voorziening wegens oninbaarheid voor EUR 1.880. (2016: EUR 5.929).

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017 STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Overlopende activa

2017

2016

EUR

EIGEN VERMOGEN

Vooruitbetaalde kosten onderhoudscontracten

80.943

75.424

Overige vooruitbetaalde kosten

68.021

92.007

Vooruitbetaalde verzekeringskosten

28.780

177.744

167.431

Totaal Overlopende actica

Algemene Reserve Stand per 1 januari

Stand per 31 december

Schatkistbankieren Rekening courant ING Bank Kas Kruisposten Totaal Liquide middelen

2016

EUR

2.426.049

2.914.157

-90.966

-488.108

2.335.083

2.426.049

Overboeking van bestemmingsreserve Resultaatbestemming

LIQUIDE MIDDELEN

2017

De algemene reserve is gewijzigd door onttrekking vanuit het exploitatieresultaat van EUR 90.966 negatief. 2017

2016

EUR

3.644.178

5.552.471

326.311

458.851

71.693

69.482

129.084

127.261

4.171.266

6.208.065

Het gemiddelde rentepercentage ontvangen op de spaarrekeningen in 2017 bedroeg 0,0% (2016: 0,1%). De liquide middelen staan ter vrije beschikking van de stichting.

Bestemmingsfondsen In het handboek musea 2017-2020 is bepaald dat het bestemmingsfonds OCW blijft bestaan. Het museum heeft besloten om de bestemmingsfondsen te handhaven betreffende niet bestede gelden uit het verleden die zijn verstrekt door OCW. Dit betreft de bestemmingsfondsen Technische Vervangingsgelden, Kien, Veiligheid en Canon. Deze zijn allen opgenomen in het bestemmingsfonds OCW, maar zullen elk afzonderlijk zichtbaar blijven. Kosten gemaakt in het kader van Technische Vervangingsgelden, Kien, Veiligheid en de Canon zullen volledig onttrokken worden uit het desbetreffende bestemmingsfonds.

Bestemmingsfonds OCW

2017

2016

EUR

Technische Vervangingsvelden

315.268

836.391

Kien

279.584

Veiligheid

162.884

282.577

2.546.912

757.736

3.665.880

Canon Bestemmingsfonds OCW

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017 STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Het bestemmingsfonds OCW is in 2017 opgebouwd uit een viertal onderdelen: 1.

Bestemmingsfonds Technische Vervangingsgelden: Naast het reeds bestaande Bestemmingsfonds Technische Vervangingsgelden van voor 2015 heeft het ministerie OCW in 2015 een bijdrage beschikbaar gesteld voor het verbeteren van de brandveiligheid in het museum, met een totale bijdrage van EUR 925.000. In 2017 is EUR 521.123 besteed aan uit dit fonds.

Bestemmingsfonds Technische Vervangingsgelden Stand per 1 januari

Stand per 1 januari

EUR

Resultaatbestemming:

1.310.654

Toegekende bedragen

836.391 -

Bestedingen

-521.123

-474.263

Per saldo ten laste/gunste TV gelden

-521.123

-474.263

Stand per 31 december

315.268

836.391

2017

2016

EUR

EUR -

Resultaatbestemming: Toegekende bedragen

2017

2016

EUR

282.577

424.912

Bestedingen

-119.693

-142.335

Per saldo ten laste/gunste veiligheid

-119.693

-142.335

Stand per 31 december

162.884

282.577

Bestemmingsfonds KIEN: Van de in 2017 toegekende subsidie van totaal EUR 818.032 is EUR 538.448 besteed. Van de resterende gelden wordt een bestemmingsfonds gecreĂŤerd.

Stand per 1 januari

Bestemmingsfonds Veiligheid

2016

Toegekende bedragen

Bestemmingsfonds KIEN

Bestemmingsfonds Veiligheid: de uitvoering van het veiligheidsplan is in 2011 afgerond. Het resterende saldo is gereserveerd voor klein onderhoud en nieuwe veiligheidstoepassingen in de toekomst. In 2017 is EUR 119.693 uitgegeven.

2017

Resultaatbestemming:

Canon: vanaf 2013 heeft het ministerie van OCW subsidie ter beschikking gesteld om de fysieke en digitale presentatie van de geschiedenis van Nederland te realiseren. In het bestemmingsfonds zit het niet bestede geld. In 2017 is hier per saldo EUR 2.546.912 aan onttrokken. Hiermee is het project afgerond en is het bestemmingsfonds volledig uitgeput. 2017

2016

Bestemmingsfonds Canon

EUR

Stand per 1 januari

2.546.912

2.971.664

2.079.900

Resultaatbestemming: 818.032

Toegekende bedragen

-538.448

Bestedingen

-2.546.912

-2.504.652

Per saldo ten laste/gunste KIEN

279.584

Per saldo ten laste/gunste

-2.546.912

-424.752

Stand per 31 december

279.584

Stand per 31 december

2.546.912

Bestedingen

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017 STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

VOORZIENINGEN Voorziening jubileumuitkeringen Stand per 1 januari 2017

2017

2016

EUR

138.688

147.000

Bij: Toevoegingen

8.480

6.732

Af: Onttrekkingen

-13.088

-15.044

134.080

138.688

Stand per 31 december 2017

De voorziening is berekend rekening houdend met deelnamekansen, toekomstige uitkeringen en reeds verstreken diensttijd. De verplichting is contant gemaakt tegen 3%.

LANGLOPENDE SCHULDEN Lening Ministerie van FinanciÃ«n Nog te besteden huisvestingssubsidie OCW

2017

2016

EUR

9.000.000

6.000.000

1.277.107

10.277.107

6.000.000

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017 STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Bepaling stand:

SCHULDEN PER ONDERDEEL

Nog te besteden huisvestingssubsidie OCW (bedragen x € 1.000)

Lening Ministerie van Financiën

Het verloop van de post "nog te besteden huisvestingssubsidie OCW" is als volgt: 2017

2016

EUR

Stand per 1 januari

6.000.000

Bij: Toevoeging

4.000.000

6.000.000

Af: gepresenteerd door kortlopende schulden

-1.000.000

Stand per 31 december

9.000.000

6.000.000

Aflossing

Nog te besteden huisvestingssubsidie OCW Stand per 1 januari Bij: Toevoeging Aflossing Stand per 31 december

2017

2016

EUR

EUR -

1.277.107

Stand 1 januari 2017

€ -

Subsidie OCW huisvesting (brief d.d. 7-9-2017, kenmerk 1222692)

€ 3.727.448

Onttrekking wegens investeringen (onder Investeringssubsidie OCW)

€ -

Onttrekkingen (eigenaarslasten)

Rente, aflossingen en opgeslagen RVB

€ -887.082

Huren niet RVB panden

€ -19.444

Loonkosten eigen organisatie beheer en behoud

€ -228.044

Verzekeringen

€ -35.414

Afschrijvingen op investeringen eigenaarszaken

€ -139.162

Kosten dagelijks onderhoud

€ -530.797

Kosten groot onderhoud

€ -183.005

Overige huisvestingskosten (eigenaarszaken: advieskosten, inspecties e.d.)

€ -29.549

Totaal onttrekkingen

€ -2.052.498

Toevoegingen (baten):

- Vrijval investeringssubsidie OCW (bekostigd uit huisvestingssubsidie OCW)

€ -

- Overige baten

€ -

Totaal toevoegingen

€ -

Saldo huisvestingssubsidie (subsidie OCW-ontrekkingen+toevoegingen)

€ 1.674.950

Besteed aan publieksactiviteiten of andere activiteiten

€ -397.844

Saldo eindbalans 31 december 2017

€ 1.277.107

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017 STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Begin 2016 is met het ministerie van FinanciĂŤn een leningsovereenkomst gesloten waarbij het museum op basis van schatkistbankieren een lening van 10 miljoen kan verkrijgen. Het ministerie van OCW staat garant voor deze lening. In 2016 is EUR 6.000.000 uitbetaald en in 2017 is daar aanvullend EUR 4.000.000 aan toegevoegd. Voor de lening wordt een rente percentage van 0.35% door OCW in rekening gebracht. Aflossing zal vanaf 2018 plaatsvinden, lineaire in 10 jaarlijkse termijnen. Binnen de huisvesting worden in de nieuwe erfgoedwet alle lasten met betrekking tot het uitvoeren van onderhoud, voor zowel eigenaars- als huurdersonderhoud, door de huurder gedragen. Hiervoor zijn door OCW middelen ter beschikking gesteld. Wanneer deze middelen niet volledig worden besteed moeten deze restanten volgens het handboek OCW 2017-2020 worden verantwoord onder de langlopende schulden. Deze post nog te besteden huisvestingssubsidie OCW valt vrij via de exploitatierekening, gelijklopend met de afschrijvingstermijn van de investering en wordt opgenomen onder de baten. Het saldo ultimo 2017 is geheel langlopend van aard.

KORTLOPENDE SCHULDEN EN OVERLOPENDE PASSIVA Kortlopende Schulden

2017

2016

EUR

Schulden aan leveranciers

2.768.726

3.083.872

Kortlopend deel langlopende schuld

1.000.000

10.020

134.082

Belastingen en premies sociale verzekeringen

361.227

413.432

Schulden uit hoofde van pensioenen

109.337

68.382

Vooruitontvangen t.b.v. projecten

954.056

2.649.406

Overige schulden

1.166.126

1.129.206

Overlopende passiva

286.073

49.710

6.655.565

7.528.090

Gelieerde rechtspersoon

Totaal Kortlopende Schulden

Schulden aan gelieerde rechtspersonen

2017

2016

EUR

RC Vereniging vrienden NOM

10.021

22.252

Totaal schuld aan gelieerde rechtspersonen

10.021

22.252

Over de Rekening Courant (RC) positie van de gelieerde rechtspersonen wordt geen rente berekend. De looptijd is korter dan een jaar.

Belastingen en premies sociale verzekeringen

2017

2016

EUR

Belastingen en premies sociale verzekeringen

361.227

413.432

Totaal Belastingen en premies sociale verzekeringen

361.227

413.432

De looptijd van de kortlopende schulden zijn korter dan 1 jaar met uitzondering van de Onderhanden projecten.

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017 STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Vooruit ontvangen bedragen t.b.v. projecten

BankGiro Loterij

2017

2016

EUR

Stand per 1 januari 2017

1.511.429

1.393.968

Toegekende bedragen

527.044

500.000

Bestedingen

-1.668.129

-382.539

64.929

Per saldo

-1.141.085

117.461

58.999

Stand per 31 december 2017

370.344

1.511.429

Vooruitontvangen Provincie Overijssel (KIEN)

46.745

47.500

Vooruitontvangen Canon: Jaknikker

17.500

20.000

9.894

43.356

Vooruitontvangen Collectie Centrum Nederland logistieke voorbereiding verhuizing

293.806

Vooruitontvangen ING; Helden aan de Bal

100.000

Vooruitontvangen Project Entoen.nu

65.137

Vooruitontvangen Canon

45.000

Vooruitontvangen Canon: Netwerk

41.475

Vooruitontvangen Professionalisering erfgoedmanifestatie

38.879

Vooruitontvangen Feest

22.912

Vooruitontvangen Vereniging Vrienden

16.292

Vooruitontvangen Heslinga Publicaties

11.950

954.056

2.649.406

2017

2016

EUR

Vooruitontvangen BankGiroLoterij

370.344

1.511.429

Vooruitontvangen Midlum "Wij gaan naar Canada"

166.479

Vooruitontvangen OCW Carabisch Gebied (KIEN)

120.000

Vooruitontvangen Westerstraat

99.742

147.742

Vooruitontvangen Collectie Centrum Nederland

64.353

Vooruitontvangen RVB herstel lekkage

Vooruitontvangen OCW Nationale inventaris (KIEN)

Totaal vooruitontvangen t.b.v. Projecten

Als vaste beneficiënt heeft het museum ook in 2017 EUR 500.000 ontvangen. Voornaamste bestedingen in 2017 betreffen de verlevendiging van het museum, de Canon vensters in het museumpark, de Canonzaal “Land in de Wereld”.

OCW Midlum "Wij gaan naar Canada"

2017

2016

EUR

Project Midlum "Wij gaan naar Canada" Stand per 1 januari

Toegekende bedragen

320.000

Bestedingen

-153.521

Per saldo

166.479

Stand per 31 december 2017

166.479

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017 STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

OCW Caribisch gebied (KIEN) Stand per 1 januari 2017

2017

2016

EUR

Collectie Centrum Nederland

120.000

30.000

Stand per 1 januari 2017

Toegekende bedragen

90.000

Toegekende bedragen

Bestedingen

Per saldo

90.000

120.000

Stand per 31 december 2017

In 2015 heeft het ministerie van OCW extra middelen ter beschikking gesteld voor werkzaamheden ter ondersteuning van het inventariseren en borgen van immaterieel erfgoed in Caribisch Nederland (Bonaire, Sint Eustatius, Saba) en de Caribische landen (Curaçao, Aruba en Sint Maarten). In totaal is er EUR 120.000 ter beschikking gesteld. Met goedkeuring van het ministerie van OCW worden de activiteiten uitgevoerd in 2018.

Westerstraat Stand per 1 januari 2017 Toegekende bedragen

2016

EUR

147.742

EUR

EUR 65.779

50.000

Bestedingen

-576

-50.850

Per saldo

-576

-850

64.353

64.929

Stand per 31 december 2017

Vanuit het project CollectieCentrum Nederland - een samenwerkingsverband tussen Rijksmuseum, Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en het Nederlands Openluchtmuseum om te komen tot een nieuw duurzaam depot in 2020 - is geld ter ondersteuning van de activiteiten van EUR 50.000 beschikbaar gesteld door het ministerie van OCW. In 2017 is EUR 576 besteed.

Stand per 1 januari 2017

2017

2016

EUR

58.999

75.731

Toegekende bedragen

Bestedingen

-16.732

58.999

202.953

Bestedingen

-48.000

-55.211

Per saldo

-48.000

-55.211

Stand per 31 december 2017

99.742

147.742

Stand per 31 december 2017

2016

64.929

RVB herstel lekkage 2017

2017

In 2012 is door het museum het project Westerstraat afgerond. Aan de rand van het entreeplein zijn enkele gesloopte panden uit de Westerstraat in Amsterdam opgebouwd en ingericht. Hierin zijn gevestigd een postkantoor uit de jaren ‘50, een Jordaans café en een Turkenpension. Het project is gefinancierd door bijdragen van SNS Reaalfonds, ING, BGL en een bijdrage uit het OCW fonds 2005-2012. Het restant zal voor de jaarlijkse exploitatie van het gebouw worden gebruikt. In 2017 is EUR 48.000 besteed aan de exploitatie van het gebouw.

In 2015 is door de RVB in verband met lekkage aan daken geld ter beschikking gesteld om een en ander te repareren. In 2017 is hier niet aan uitgegeven.

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017 STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Provincie Overijssel (KIEN) Stand per 1 januari 2017

2017

2016

EUR

Nationale Inventaris (KIEN)

47.500

70.286

Stand per 1 januari 2017

47.500

Toegekende bedragen

Bestedingen

-755

-70.286

Per saldo

-755 46.745

Toegekende bedragen

Stand per 31 december 2017

Stand per 1 januari 2017

2016

EUR

43.356

49.871

300.000

Bestedingen

-33.462

-306.515

-22.786

Per saldo

-33.462

-6.515

47.500

Stand per 31 december 2017

9.894

43.356

In 2016 is er door de Provincie Overijssel een nieuwe subsidie toegekend voor het project ‘Overijsselse traditie op de Nationale Inventarisatie Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland’ dat was gestart in 2014. De totale subsidie bedraagt EUR 105.500 waarvan een voorschot van EUR 47.500 in 2016 is uitgekeerd. Het project wordt uitgevoerd in 2017 en 2018. In 2017 is EUR 755 besteed aan project Overijssel.

Canon Jaknikker

2017

In 2015 heeft het ministerie van OCW een bedrag van EUR 600.000 toegekend voor de activiteiten rondom de Nationale Inventaris Immaterieel Erfgoed in Nederland. In 2017 is daar EUR 33.462 aan uitgegeven. Het restant van de projectsubsidie (EUR 9.894) zal worden besteed in 2018.

2017

2016

CollectieCentrum Nederland verhuisproject

EUR

Collectie Centrum Nederland Logistieke voorbereiding verhuizing

2017

2016

EUR

Stand per 1 januari 2017

293.806

1.123.594

Toegekende bedragen

600.000

-1.030.490

-829.788

20.000

22.500

Bestedingen

-2.500

Bestedingen

Per saldo

-2.500

Per saldo

-430.490

829.788

Stand per 31 december 2017

17.500

20.000

Stand per 31 december 2017

-136.684

293.806

Toegekende bedragen

In samenwerking met de NAM heeft het museum in de vorm van de Jaknikker één van de eerste vensters van de Canon op het terrein gerealiseerd. Voor de instandhouding van dit project is in boekjaar 2015 EUR 25.000 door het NAM geschonken. Dit heeft een looptijd van 10 jaar. Jaarlijks wordt hier EUR 2.500 aan onttrokken.

Het museum gaat in 2020 in samenwerking met het Rijksmuseum, de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en Paleis het Loo een nieuw duurzaam depot, genaamd Collectie Centrum Nederland, realiseren. Ter voorbereiding op de verhuizing naar dit nieuwe depot is het museum een verhuisproject gestart. Het saldo ultimo 2017 is gepresenteerd onder de overige vorderingen.

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017 STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

ING: Helden aan de Bal Stand per 1 januari 2017

2017

2016

EUR

Canon

100.000

Bestedingen

-100.000

Per saldo

-100.000 -

Toegekende bedragen

Stand per 31 december 2017

Entoen.nu 2015-2017 Stand per 1 januari 2017

EUR

45.000

Bestedingen

-45.000

100.000

Per saldo

-45.000

45.000

100.000

Stand per 31 december 2017

45.000

2017

2016

EUR

Toegekende bedragen

In 2016 heeft het museum met Rijkswaterstaat een subsidie overeenkomst gesloten om binnen de Canon tentoonstelling extra aandacht te geven aan watermanagement. Dit is in 2017 volledig daaraan besteed.

Canonnetwerk

2017

2016

EUR

Stand per 1 januari 2017

41.475

100.000

Toegekende bedragen

50.000

75.000

-165.137

-79.977

Bestedingen

-170.551

-33.525

-65.137

20.023

Per saldo

-120.551

41.475

65.137

Stand per 31 december 2017

-79.076

41.475

45.114

Toegekende bedragen

100.000

Bestedingen Stand per 31 december 2017

EUR

65.137

Per saldo

2016

45.000

Helden aan de Bal is een tentoonstelling welke in 2017 wordt geopend. Hiervoor heeft de ING in 2016 EUR 100.000 ter beschikking gesteld die in 2017 is besteed.

Stand per 1 januari 2017

2017

Het ministerie van OCW heeft voor de periode van 2015 t/m 2017 een bijdrage van EUR 100.000 per jaar ter beschikking gesteld om de taken van de stichting en toen.nu te continueren. In 2017 is EUR 165.137 besteed.

In het kader van de opdracht tot het fysiek en digitaal presenteren van de geschiedenis van Nederland heeft het museum een programma ontwikkeld met verschillende historische musea in Nederland; het Canon netwerk. Het saldo ultimo 2017 is gepresenteerd onder de overige vorderingen.

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017 STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Professionalisering erfgoed manifestatie Stand per 1 januari 2017

2017

2016

EUR

Vereniging Vrienden

38.879

64.936

Stand per 1 januari 2017

64.000

Toegekende bedragen

Bestedingen

-38.879

-90.057

Per saldo

-38.879 -

Toegekende bedragen

Stand per 31 december 2017

Stand per 1 januari 2017

EUR

52.979

Bestedingen

-16.292

-36.686

-26.057

Per saldo

-16.292

16.292

38.879

Stand per 31 december 2017

16.292

2017

2016

EUR

Het restant van het in 2016 ter beschikking gestelde bedrag door de vereniging vrienden is in 2017 benut bij het organiseren van een nieuwe editie van het Techniek Toernooi.

Heslinga Publicaties

2016

EUR

EUR 15.175

Bestedingen

-11.950

-3.225

22.912

Per saldo

-11.950

-3.225

22.912

Stand per 31 december 2017

11.950

69.450

Bestedingen

-22.912

-46.538

Per saldo

-22.912 -

Feest is een educatief programma waarin de verschillende rituelen rondom feesten in Nederland worden verteld. Feest is ontwikkeld in samenwerking met het Catharijne convent. In 2016 is er door een particulier geld geschonken voor de exploitatie van programma. Het restant van deze schenking is in 2017 besteed.

Stand per 1 januari 2017

2017

11.950

Stand per 31 december 2017

EUR

22.912

Toegekende bedragen

2016

16.292

Het fonds voor cultuurparticipatie heeft aan het museum een subsidie toegekend van EUR 160.000 voor het project Maand van de geschiedenis- Onderzoek naar de professionalisering van 3 pilots als inspiratie voor andere deelnemers. In 2017 is het restant van EUR 38.879 volledig besteed.

Feest

2017

Toegekende bedragen

Gelden bestaan uit donaties en legaten bestemd voor publicaties door het NOM. In 2016 is gestart met het ontwikkelen van het Canon boek wat in 2017 is afgerond.

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017 STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Overige schulden

2017

2016

EUR

Te betalen vakantiegeld

417.126

385.298

Te betalen vakantiedagen

298.140

245.900

Te betalen lonen

65.969

206.675

Te betalen energie

52.390

42.676

Te betalen accountant

54.130

43.500

Te betalen projecten

96.387

Te betalen overdrachtsbelasting

57.780

Te betalen afkoopsom

90.000

Diverse te betalen kosten

34.204

205.157

1.166.126

1.129.206

Stand per 31 december 2017

Overlopende passiva

2017

2016

EUR

Vooruitontvangen bedragen

286.073

49.710

Totaal Overlopende passiva

286.073

49.710

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017 STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Toelichting financiële risico’s van financiële instrumenten De financiële risico’s van de financiële instrumenten zijn beperkt. Door de meerjarige subsidierelatie met het ministerie van OCW is er een beperkt liquiditeitsrisico. Door een beperkte omvang van debiteuren en adequaat debiteurenbeheer is het kredietrisico beperkt.

Pensioenen Pensioenregeling De pensioenregeling van de Stichting is ondergebracht bij het PFZW. Er is geen aanvullende verplichting verwerkt omdat op grond van de overeenkomst met PFZW er geen contractuele of feitelijke verplichting bestaat om bij te dragen in een eventueel tekort. Voor een nadere toelichting op de verwerking van de pensioenen in de jaarrekening wordt verwezen naar de waarderingsgrondslagen op pagina 38.

Niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen Subsidie ministerie van OCW Het ministerie van OCW heeft aan het Nederlands Openluchtmuseum voor de periode 2017-2020 een

meerjarige instellingssubsidie toegekend. Vanaf de beleidsperiode 2017-2020 krijgt het museum vanuit twee onderdelen subsidie. Vanuit de BIS is er per jaar een bedrag van EUR 5.781.645 beschikbaar voor het museum, waarvan EUR 802.574 voor de stichting KIEN. Cumulatief is dit EUR 23.126.580 , waarvan EUR 3.210.296 voor de stichting KIEN. Daarnaast wordt er een bedrag vanuit BIS beschikbaar gesteld ten aanzien van loonbijstelling en prijsbijstelling voor een totaalbedrag van EUR 445.416 over de periode 20172020. Vanuit de erfgoedwet ontvangt het museum in 2018 voor huursubsidie en collectiekosten in totaal EUR 6.730.351. Deze subsidie moet ieder jaar opnieuw worden aangevraagd. Tot slot krijgt het museum de laatste tranche van de projectsubsidie voor entoen.nu, in 2017 een bedrag van EUR 100.000. BankGiro Loterij (BGL) Door de BankGiro Loterij zijn gelden toegekend aan Stichting Het Nederlands Openluchtmuseum ter verlevendiging van het museum. Op basis van de huidige toekenning is voor het jaar 2018 wederom een bijdrage ad EUR 500.000 te verwachten.

musea zijn verantwoordelijk geworden voor onderhoud en uitbreiding van alle panden die het juridisch eigendom blijven van het Rijksvastgoedbedrijf. Er worden nieuwe huurcontracten met een looptijd van 15 jaar aangegaan. Deze zijn echter op 31-12-2017 nog niet getekend. De huurverplichting voor de huidige gehuurde panden voor de periode 2018-2021 bedraagt EUR 2.605.454. Verplichting voor Vennootschapsbelasting De Stichting is met terugwerkende kracht tot 1 januari 2013 mogelijk belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting. In 2017 heeft het Nederlands Openluchtmuseum samen met haar belastingadviseur overleg gevoerd en een brief naar de belastingdienst verstuurd met haar standpunt dat de belastingplicht bestreden wordt. Hierop is formeel nog geen antwoord gekomen. Verwachting is, dat dit in het 2de kwartaal van 2018 komt.

Verplichtingen Huurcontracten De Stichting heeft verplichtingen uit hoofde van huurcontracten en erfpachtcanons met derden. In 2017 is het Rijkshuisvestingsstelsel veranderd; de

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

SPECIFICATIE EXPLOITATIEREKENING OVER 2017 BATEN Directe opbrengsten PUBLIEKSINKOMSTEN

2017

Begroting

2016

EUR

Publieksinkomsten binnenland Kaartverkoop Entreegelden

3.099.885

3.452.400

2.797.062

Museumkaartbezoek

1.995.005

1.836.000

1.689.819

5.094.890

5.288.400

4.486.881

536.034

545.100

521.023

4.067.928

4.065.500

3.896.014

29.315

50.000

49.923

4.633.277

4.660.600

4.466.960

535.989

Overige publieksinkomsten Parkeergelden

Retail en Horeca

Overig

Totaal Publieksinkomsten

9.728.167

9.949.000

8.953.841

142.000

6.000

42.333

Sponsorinkomsten

27.617

65.000

2.812

Geoormerkt werven

164.806

129.000

200.085

334.423

200.000

245.230

207.324

Het aantal bezoekers in 2017 was 535.989 (2016: 531.664).

OVERIGE DIRECTE INKOMSTEN Sponserinkomsten Sponsering bedrijvenkring

Museumkaart verkoop

35.305

30.000

29.690

Omzet groepsproducten

22.255

20.000

79.427

Omzet personeel

10.515

1.537

9.500

2.077

69.612

59.500

111.194

404.035

259.500

356.424

10.132.202

10.208.500

9.310.266

Totaal Overige directe inkomsten Totaal directe opbrengsten

museumkaart is in 2017 gestegen ten opzichte van 2016, en komt uit op 207.324 bezoekers (2016: 191.737).

Overige directe inkomsten

Deelnemers

Het aantal bezoeken met een

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Indirecte opbrengsten

2017

Begroting

2016

EUR

Ontvangen huur

12.501

40.329

Overige opbrengsten

3.278

10.240

15.779

50.569

15.779

50.569

Totaal Publieksinkomsten

Private middelen (1/2)

2017

Begroting

2016

EUR

Waarvan particulieren incl. vrienden vereniging Vereniging Vrienden

92.822

59.186

Schenkingen en legaten

18.285

9.259

Onttrekking publicatie Heslinga

11.950

3.225

100.000

11.648

153.521

22.912

37.500

46.538

411.138

37.500

118.209

Onttrekking Westerstraat (ING)

48.000

55.211

Van Gend en Loos (DHL)

22.500

32.500

Canon

117.200

100.000

2.500

290.200

83.000

90.211

Canon Bosmanmolen We gaan naar Canada Onttrekking Feest weet wat je viert Waarvan bedrijven

Onttrekking Voetbalhelden (ING) Onttrekking Canon: Ja knikker (NAM)

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Private middelen (2/2)

2017

Begroting

2016

EUR

Waarvan private fondsen Onttrekking maand van de geschiedenis (vfonds)

100.000

231.724

Mondriaanfonds

27.000

Canon

94.000

481.000

221.000

100.000

712.724

1.641.129

1.720.000

382.539

1.641.129

1.720.000

382.539

2.563.467

1.940.500

1.303.683

Waarvan goede doelenloterijen Onttrekking BankGiro Loterij

Totaal bijdragen uit private middelen

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Subsidie Ministerie van OCW SUBSIDIE OCW STRUCTUREEL

2017

Begroting

2016

EUR

Subsidie OCW: BIS Algemeen

Basis BIS (2017-2020; brief 20-9-2016; kenmerk 1057628)

Loon/prijs bijstelling 2017 (brief 7-9-2017; kenmerk 1222692)

4.979.071

5.028.000

7.732.736

95.896

5.074.967

5.028.000

7.732.736

802.574

810.000

588.606

15.458

818.032

810.000

588.606

5.892.999

5.838.000

8.321.342

3.665.141

3.701.000

3.795.151

62.307

-1.277.107

-1.848.500

2.450.341

1.852.500

3.795.151

2.946.160

2.975.000

56.743

3.002.903

2.975.000

5.453.244

4.827.500

3.795.151

11.346.243

10.665.500

12.116.493

Subsidie OCW: BIS Immaterieel Erfgoed

Immaterieel erfgoed (2017-2020; brief 20-9-2016; kenmerk 1057628)

Loon/prijs bijstelling 2017 (brief 7-9-2017; kenmerk 1222692)

Subtotaal Subsidie OCW: BIS Subsidie OCW: Erfgoedwet huisvesting

Subsidie huisvesting (2017-2020; brief 20-9-2016; kenmerk 1057628)

Loon/prijs bijstelling 2017 (brief 7-9-2017; kenmerk 1222692)

Naar Egalisatie OCW vanwege investeringen eigenaarszaken

Reservering niet bestede huisvestingsmiddelen

Subsidie OCW: Erfgoedwet Collectiebheer

Collectiebeheer (2017-2020; brief 20-9-2016; kenmerk 1057628)

Loon/prijs bijstelling 2017 (brief 7-9-2017; kenmerk 1222692)

Totaal structurele subsidies OCW

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Per beleidsperiode 2017-2020 is de nieuwe erfgoedwet in werking getreden. Hierin is een separate huisvestingssubsidie toegevoegd die dient te worden aangewend voor instandhouding van de gebouwen en andere huisvestingskosten, zoals huur gebouwen RVB en verzekeringen. De instandhouding bestaat zowel uit dagelijks onderhoud, groot onderhoud als vervangingsinvesteringen voor delen van de gebouwen en de daarbij behorende installaties. In het meerjarig onderhoud- en investeringsplan (hierna: MOIP) wordt het toekomstige meerjarig groot onderhoud en de vervangingsinvesteringen in de loop van de tijd gepland. Dotatie aan de voorziening groot onderhoud vindt plaats op basis van het geplande groot onderhoud, zoals aangegeven in het MOIP. Hierdoor worden de kosten gelijkmatig verdeeld over de jaren terwijl de uitgaven in verschillende jaren plaatsvinden. Uitgaven voor groot onderhoud worden ten laste van de voorziening groot

Overige subsidies/bijdragen

Collectie Centrum Nederland logistieke voorber. verhuizing

onderhoud gebracht in het jaar dat het onderhoud plaatsvindt. De vervangingsinvesteringen maken onderdeel uit van het MOIP, echter worden op de balans onder de materiĂŤle vaste activa verantwoord en jaarlijks wordt hierop afgeschreven. Dat deel van de huisvestingssubsidie dat wordt aangewend voor investeringen wordt niet verantwoord in de exploitatierekening. Dit wordt verantwoord als investering op in de balans. Door het ministerie van OCW is voor de periode 2017-2020 geen zelfstandige subsidie beschikking afgegeven voor de activiteiten van KIEN. De Stichting Het Nederlands Openluchtmuseum ontving een subsidiebeschikking waarin de activiteiten voor het KIEN zijn opgenomen. Middels een overeenkomst met het Openluchtmuseum worden de gelden ten behoeve van het KIEN uitsluitend aangewend voor het werk van het KIEN binnen het Openluchtmuseum.

2017

Begroting

2016

EUR

1.114.647

1.471.000

829.788

120.551

33.525

100.000

Onttrekking Entoen.nu

65.136

79.977

Onttrekking professionalisering Erfgoedmanifestatie

54.880

90.057

OCW Nationale Inventaris

33.462

43.355

306.515

Provincie Overijssel, voucher Overijsselse tradities

755

105.500

70.286

Collectie Centrum Nederland

576

40.000

50.850

Onttrekking verhaal van Gelderland (provincie Gelderland)

175.137

OCW Caribisch Gebied

120.000

OCW UNESCO

23.981

1.520.007

1.879.855

1.760.116

Onttrekking Canon: netwerk Entoen.nu 2015-2017 (2017-2020; brief 20-9-2016; kenmerk 1057628)

Totaal Incidentele publieke subsidies

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

LASTEN Personeelslasten

2017

Begroting

2016

EUR

8.881.670

9.203.618

8.727.992

291.872

272.588

281.110

-836.882

-835.725

-1.333.020

850.110

876.408

804.799

1.404.479

1.651.126

1.382.069

1.721.314

1.150.707

1.509.056

-74.799

-97.192

-73.221

12.237.764

12.221.530

11.298.785

De personeelslasten zijn als volgt te specificeren: Lonen en salarissen Reiskosten woon/werk AF: doorbelaste salariskosten Pensioenlasten Sociale lasten Inhuur personeel AF: subsidies Totaal Personeelslasten

De pensioenlasten bestaan uit de met het pensioenfonds overeengekomen premie.

Huisvestingslasten (1/2)

2017

Begroting

2016

EUR

Eigenaarsdeel Huur gebouwen

887.082

781.000

3.136.434

19.445

228.044

210.000

35.414

25.000

139.162

141.000

Dagelijks onderhoud huisvesting

530.797

624.000

Groot onderhoud

183.005

29.549

71.500

397.844

2.450.342

1.852.500

3.136.434

Huren niet RVB panden Loonkosten eigen organisatie beheer en behoud Verzekeringen Afschrijving op investeringen

Overige huisvestingskosten Besteed aan publieksactiviteiten of andere activiteiten Totaal eigenaarsdeel

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Huisvestingslasten (2/2)

2017

Begroting

2016

EUR

Gebruikersdeel Servicekosten

42.036

72.400

6.313

Erfpacht

120.780

65.000

10.437

Dagelijks onderhoud huisvesting

766.475

622.500

810.243

Energie

415.751

450.000

368.999

19.595

32.600

961

Totaal gebruikersdeel

1.364.636

1.242.500

1.196.954

Totaal huisvestingslasten

3.814.978

3.095.000

4.333.388

Overige huisvestingskosten

Dit betreffen kosten voor instandhouding van de gebouwen en andere huisvestingskosten, zoals huur gebouwen RVB en verzekeringen. De instandhouding bestaat zowel uit dagelijks onderhoud, groot onderhoud als vervangingsinvesteringen voor delen van de gebouwen en de daarbij behorende installaties.

Overige lasten

2017

Begroting

2016

EUR

De overige lasten zijn als volgt te specificeren: Personeelskosten (anders dan salarislasten) Exploitatiekosten Verkoopkosten Kantoor- & Administratiekosten Overige kosten Projectkosten Totaal Overige lasten

455.752

557.420

393.383

2.765.740

2.865.805

2.786.367

488.291

631.100

367.905

1.118.235

985.500

1.577.878

126.976

139.000

152.005

6.956.951

5.869.600

5.710.292

11.911.944

11.048.425

10.987.830

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Personeelskosten (anders dan salarislasten)

2017

Begroting

2016

EUR

Reis-, verblijfkosten

63.262

92.000

49.807

Opleidingen

130.781

186.520

92.474

Arbo diensten

67.445

65.000

65.161

194.264

213.900

185.941

Totaal gebruikersdeel

455.752

557.420

393.383

Exploitatiekosten

2017

Begroting

2016

EUR

Overige personeelskosten

Onderhoud exploitatie

771.182

764.100

573.425

Dierenverzorging

37.612

43.000

41.607

Collectiebeheer

80.096

75.000

49.801

Evenementen

273.587

402.000

516.945

Overige kosten

459.452

380.755

499.196

Retail en Horeca

1.143.811

1.200.950

1.105.393

2.765.740

2.865.805

2.786.367

Verkoopkosten

2017

Begroting

2016

EUR

Algemene kosten

28.147

93.010

87.312

Relatiebeheer

48.672

19.250

53.869

Marketingkosten

411.472

518.840

226.724

488.291

631.100

367.905

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Kantoor & administratiekosten

2017

Begroting

2016

EUR

Administratiekosten

349.037

298.500

463.832

Automatisering

427.756

350.000

379.777

21.464

27.000

23.088

181.862

140.000

539.888

Kantoorkosten

14.655

15.000

24.004

Verzekeringen

123.461

155.000

147.288

1.118.235

985.500

1.577.878

Bankkosten Extern advies

Overige kosten

2017

Begroting

2016

EUR

Representatie-, afdelingskosten

30.336

52.000

41.755

Jaarlijkse bijdrage derden

10.689

80.000

110.250

Onvoorzien

85.951

7.000

126.976

139.000

152.005

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Projectgebonden lasten en overige lasten

2017

Begroting

2016

EUR

Publiek OCW - TV gelden

521.123

100.000

19.308

Brandveiligheid

119.693

100.000

454.955

142.335

108.902

90.057

235.741

1.144.647

1.511.000

984.357

576

50.850

4.201.495

3.603.600

3.069.120

Canon netwerk

170.551

33.525

Entoen.nu

141.427

100.000

32.445

6.408.414

5.414.600

5.112.693

324.737

420.000

246.508

11.938

3.225

Westerstraat

7.211

Maand van de Geschiedenis

284.287

46.693

9.830

153.521

11.648

35.000

46.538

548.537

455.000

597.599

6.956.951

5.869.600

5.710.292

OCW - Veiligheid Professionalisering erfgoedmanifestatie Verhaal van Gelderland Collectie Centrum Nederland logistieke voorber. Verhuizing Collectie Centrum Nederland Canon

Privaat BankGiro Loterij Heslinga Publicaties

Vereniging Vrienden (TT/Smokkelspel) Venezia We gaan naar Canada (Midlum) Bosmanmolen Feest weet wat je viert

Totaal Projectkosten

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

BEZOLDIGING BESTUURDERS EN TOEZICHTHOUDERS

Bezoldiging topfunctionarissen

bedragen x 1 €

W. Bijleveld

WNT-verantwoording 2017

Functiegegevens

Directeur-Bestuurder Stichting NOM

Per 1 januari 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) ingegaan. Deze verantwoording is opgesteld op basis van de volgende op Stichting het Nederlands Openluchtmuseum, Nationaal Museum voor Nederlandse Volkskunde van toepassing zijnde regelgeving: het algemene WNT-maximum.

Aanvang en einde functievervulling in 2017

01/01 - 31/12

Deeltijdfactor in fte

1,0

Gewezen topfunctionaris?

nee

(Fictieve) dienstbetrekking?

nee

Het bezoldigingsmaximum in 2017 voor Stichting het Nederlands Openluchtmuseum, Nationaal Museum voor Nederlandse Volkskunde is EUR 181.000. Dit geldt naar rato van de duur en/of omvang van het dienstverband.

Beloning plus belastbare onkostenvergoedingen

€ 156.848

Beloningen betaalbaar op termijn

€ 13.306

Subtotaal

€ 170.154

Individueel toepasselijke bezoldigingsmaximum

€ 181.000

1. Overige rapportageverplichtingen op grond van de WNT Naast de hiernaast vermelde topfunctionarissen zijn er geen overige functionarissen met dienstbetrekking die in 2017 een bezoldiging boven het individuele WNT-maximum hebben ontvangen. Er zijn in 2017 geen ontslaguitkeringen betaald aan overige functionarissen die op grond van de WNT dienen te worden vermeld, of die in eerdere jaren op grond van de WOPT of de WNT vermeld zijn of hadden moeten worden.

-/- Onverschuldigd betaald bedrag

n.v.t.

Totale bezoldiging

€ 170.154

Reden waarom de overschrijding al dan niet is toegestaan

n.v.t

Bezoldiging

Gegevens 2016 Aanvang en einde functievervulling

01/01 - 31/12

Deeltijdfactor 2016 in fte

1,0

Beloning plus belastbare onkostenvergoedingen

€ 170.696

Beloningen betaalbaar op termijn

n.v.t.

Totale bezoldiging 2016

€ 170.696

De bezoldiging van de toezichthouders bedraagt conform de statuten nihil.

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

TOELICHTING OP DE VERDEELSLEUTELS ZOALS GEHANTEERD IN DE FUNCTIONELE EXPLOITATIEREKENING In de jaarrekening is een deel van de baten en lasten direct toe te rekenen aan de functies. Voor zover baten en lasten niet direct toerekenbaar zijn, worden deze verdeeld aan de hand van verdeelsleutels. Vanaf de jaarrekening van 2005 is voor het eerst gebruik gemaakt van het model verdeling categoriale exploitatierekening over de functionele indeling. Hierbij zijn door het museum verdeelsleutels gebruikt om goed te kunnen toerekenen. Er is gebleken dat zowel door het ministerie als de voormalige rijksmusea verenigd in de VRM de wens bestond om de verdeelsleutels meer op elkaar af te stemmen. Dit heeft er toe geleid dat er voor een aantal categorieĂŤn verdeelsleutels zijn ontwikkeld waarbij de musea zelf mogen kiezen welke sleutel men gebruikt per categorie.

Het museum gebruikt voor 2017 de volgende verdeelsleutels: 1. Salariskosten a. op basis van normering van 2017 en de verhouding tussen de functies 2. Huisvesting a. op basis van gebruikte m2 in 2017 3. Directe opbrengsten a. direct toewijzen aan de functie 4. Subsidie OCW exploitatie a. eerst het algemeen beheer verdelen, vervolgens de resultaten per functie bepalen en de verhouding tussen de functies gebruiken als verdeling van de subsidie 5. Subsidie OCW huren a. conform huisvesting 6. Algemeen beheer a. op basis van verhouding kosten en opbrengsten van de functies

Arnhem, 24 april 2018 Was getekend, Dr. Willem Bijleveld Directeur-bestuurder

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

OVERIGE GEGEVENS Statutaire regeling betreffende de bestemming van het saldo van baten en lasten In artikel 2 lid b van de statuten is opgenomen dat de stichting geen winst beoogd. Er is geen artikel opgenomen betreffende een bestemming van een saldo van baten en lasten anders dan aan het Eigen Vermogen. Controleverklaring De controle verklaring van de onafhankelijke accountant is opgenomen op de volgende paginaâ&#x20AC;&#x2122;s.

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

BIJLAGEN STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

BIJLAGE 1 - KIEN (1/3) BATEN Eigen inkomsten PUBLIEKSINKOMSTEN

2017

Begroting

2016

EUR

Publieksinkomsten binnenland

Kaartverkoop

Publieksinkomsten buitenland

Totaal Publieksinkomsten

Sponsorinkomsten

Overige directe inkomsten

1.537

9.500

2.942

Totaal overige directe inkomsten

1.537

9.500

2.942

Totaal Directe inkomsten

1.537

9.500

2.942

INDIRECTE INKOMSTEN

460

Private middelen - particulieren incl. vriendenverenigingen

Private middelen - bedrijven

Private middelen - private fondsen

Private middelen - goede doelen loterijen

Totaal bijdragen uit private middelen

1.997

9.500

2.942

Overige publieksinkomsten

Totaal eigen inkomsten

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

BIJLAGE 1 - KIEN (2/3) BATEN Subsidies

2017

Begroting

2016

EUR

Totaal structureel OCW

818.032

973.355

989.388

OCW: Regeling specifiek cultuurbeleid (publieksactiviteiten)

818.032

973.355

989.388

OCW: Erfgoedwet onderdeel huisvesting

OCW: Erfgoedwet onderdeel collectiebeheer

Totaal structureel Provincie

Totaal structureel Gemeente

34.217

105.500

Totaal structurele subsidies

852.249

1.078.855

989.388

Incidentele publieke subsidies

Totaal subsidies

852.249

1.078.855

989.388

Totale baten

854.246

1.088.355

992.330

Totaal structureel publieke subsidie overig

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

BIJLAGE 1 - KIEN (3/3) LASTEN Eigen inkomsten

Personeelslasten

2017

Begroting

2016

EUR

431.767

718.000

409.694

21.597

25.000

43.594

Afschrijvingen

Aankopen

Overige lasten

121.297

324.355

508.934

Totale lasten

574.662

1.067.355

962.222

Saldo uit gewone bedrijfsvoering

279.584

21.000

30.108

Saldo rentebaten/-lasten

Bijzondere baten/-lasten

Mutaties Aankoopfonds

279.584

21.000

30.108

Huisvestingslasten

Exploitatieresultaat

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

BIJLAGE 2 - CBF Algemeen Het Openluchtmuseum heeft sinds 2006 het CBF keurmerk voor kansspelbegunstigden. In het kader van dit keurmerk stelt het CBF eisen aan de verslaglegging. Het museum moet in eerste instantie voldoen aan de richtlijnen voor de verslaglegging volgens het handboek van het ministerie van OCW. Daarom is met het CBF afgesproken dat daar waar – volgens de richtlijnen van het CBF – zaken ontbreken dan wel anders gepresenteerd moeten worden, dit door het museum in een bijlage bij de jaarrekening wordt gepresenteerd. In de volgende pagina’s is kort uiteengezet welke fondsenwervende activiteiten er in 2017 hebben plaatsgevonden en zijn de modellen uit de richtlijn 650 fondsenwervende instellingen herziene versie 2016 gebruikt.

Fondsenwervende activiteiten Het museum heeft 2,7 fte beschikbaar voor fondsenwervende- en sponsoractiviteiten. Daarnaast worden door de directeur werkzaamheden verricht voor de acquisitie van fondsen en sponsoren. De nadruk van de werving in 2017 lag op de Canon van Nederland bij fondsen, particulieren en bedrijven. De grote bedragen voor de Canon van Nederland van de fondsen kwamen grotendeels in 2016 al binnen. Van de Janivo Stichting hebben we, als uitzondering op de regel, EUR 25.000 mogen ontvangen met de mogelijkheid dat we nog twee jaar

achtereen EUR 20.000 mogen indienen. De Gravin van Bylandt Stichting doneerde EUR 5.000 voor het opzetten van het Canonnetwerk. Het Fonds voor Cultuurparticipatie steunt het museum vanaf 2017 vier jaar met een jaarlijkse bijdrage van EUR 100.000 voor de Maand van de Geschiedenis. Bedrijven waarmee in 2017 nieuwe sponsorcontracten werden gesloten zijn Arcadis, het Kadaster, Freia, Akzo Nobel, Teijin Aramid, CCV Nederland, Salisbury Archeologie, Bosman Watermanagement en Koninklijke Gazelle. DHL Parcel (langjarig sponsor van de Van Gend & Loos loods) verlengde het contract met vijf jaar en werd hoofdsponsor. In 2017 ontving het museum net als voorgaande jaren EUR 500.000 van de BankGiroLoterij voor verlevendiging van het museum. Daarnaast is middels geoormerkt werven voor de BGL een bedrag van ruim EUR 200.000 binnen gekomen.

een structurele bijdrage van EUR 3.000 per jaar. In 2017 werd het Donateursprogramma geïntroduceerd en ontving het het Nederlands Openluchtmuseum zes structurele donaties, vanaf EUR 250 per jaar. Vereniging Vrienden van het Nederlands Openluchtmuseum De Vriendenvereniging schonk het Openluchtmuseum in 2017 EUR 18.690, conform gemaakte afspraken. Dat bedrag is gebaseerd op het aantal leden (EUR 1,50 per lid). Daarnaast steunde de Vereniging het project de Canon van Nederland ruimhartig door eenmalig EUR 100.000 te schenken voor het inrichten van de Canonzaal voor wisselende tentoonstellingen

Het museum ontving van de Amerikaans-Nederlandse familie Heersink een eenmalige uitzonderlijk hoge schenking. Deze wordt voor een groot deel besteed aan een nieuwe presentatie ‘Wij gaan naar Canada’ in de boerderij Midlum over de emigratiegolf naar Canada in de jaren ’50. Het Nederlands Openluchtmuseum heette vier echtparen welkom binnen het exclusieve gezelschap De 12 Provinciën. De leden steunen het museum met

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

BIJLAGE 3 - EXPLOITATIEREKENING 2017 (1/2) 2017

BATEN Baten van particulieren

EUR

Begroting 2017

EUR

2016

EUR

318.316

37.500

59.023

Baten van bedrijven

624.623

283.000

335.441

Baten van loterijorganisaties

1.641.129

1.720.000

382.539

11.545.596

11.034.355

12.872.389

92.822

59.186

1.541.656

1.611.000

1.716.945

Baten van subsidies van overheden Baten van verbonden organisaties Baten van andere organisaties zonder winststreven Som der geworven baten

15.764.142

14.685.855

15.425.523

9.728.167

9.949.000

8.953.841

85.391

59.500

161.763

25.577.700

24.694.355

24.541.127

Baten als tegenprestatie voor levering van Producten en/of diensten Overige baten Som der baten LASTEN Besteed aan doelstellingen: Publieksfunctie

15.227.383

11.351.288

13.662.223

Collectiefunctie

8.548.987

7.774.098

5.639.111

Wetenschappelijke functie

23.776.370

19.125.386

19.301.334

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

BIJLAGE 3 - EXPLOITATIEREKENING 2017 (2/2) 2017

EUR Kosten eigen fondsenwerving Kosten beheer en administratie Som der lasten

Begroting 2017

EUR

2016

EUR

155.971

131.472

133.428

4.619.982

7.825.598

7.573.840

28.552.323

27.082.455

27.008.602

24.486-

25.500-

2.542

2.999.109-

2.413.600-

2.464.933-

90.966

460.222

2.908.143

2.413.600

2.004.711

Saldo voor financiële baten en lasten Saldo financiële baten en lasten Saldo van baten en lasten Bestemming saldo van baten en lasten: Toevoeging/onttrekking aan: Overige reserve Bestemmingsreserve Bestemmingsfonds

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

BIJLAGE 4 - TOELICHTING LASTENVERDELING

Functie

Publieke functie Personeelskosten

Werving baten

Collectie functie

Wetenschappelijke functie

Beheer administratie

Totaal 2017

Begroting 2017

Totaal 2016

Eigen fondsenwerving

6.559.125

3.827.419

155.971

1.695.249

12.237.764

12.221.530

11.298.785

Afschrijvingen

465.619

110.585

5.820

582.024

691.500

375.433

Huisvestingslasten

710.325

2.994.907

109.746

3.814.978

3.095.000

4.333.388

5.613

26.000

13.167

7.492.314

1.610.463

2.809.167

11.911.944

11.048.425

10.987.830

Totaal

15.227.383

8.548.987

155.971

4.619.982

28.552.323

27.082.455

27.008.603

Volgens CBF 2016

12.575.234

5.639.111

133.428

7.573.840

25.921.613

Correctie inkoopwaarde van de omzet stichting SDOB

1.132.891

Niet te traceren verschillen

45.902-

-45.902

13.662.223

5.639.111

133.428

7.573.840

27.008.602

Aankopen Overige lasten

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

BIJLAGE 5 - SAMENWERKINGSPARTNERS Samenwerken is belangrijk. Het vergroot de mogelijkheden van het museum en het geeft nieuwe impulsen. Het Openluchtmuseum heeft in de loop der jaren veel samenwerkingsverbanden ontwikkeld tot langdurige partnerschappen.

1. ArtEZ hogeschool voor de kunsten Met Artez worden projecten uitgevoerd om producten te ontwikkelen en te produceren die als onderdeel van de eigenproductlijn in het museum verkocht kunnen worden. 2. Atletiekvereniging Ciko ’66 Jaarlijks organiseert Ciko’66 de hardloopwedstrijd ‘Rondje van Nederland’ op het museumterrein. 3. Biologische leveranciers De Horeca werkt met zijn leveranciers als partners samen, waarbij de gezamenlijke inspanning is gericht op optimale biologische kwaliteit en smaak. Met de Arnhemse koffiepartner Peeze is bereikt dat de koffie die in het Openluchtmuseum geschonken wordt niet alleen biologisch en fairtrade is, maar ook 100% klimaatneutraal wordt aangevoerd. Er wordt samengewerkt met een aantal biologische leveranciers, waaronder de biologische fokkerijen Ecofields en Livar.

4. Burgers’ Zoo Met de directe buurman Burgers’ Zoo wordt op meer terreinen samengewerkt. Als goede buren wordt er gezamenlijk overlegd en waar nodig en mogelijk ook gezamenlijk opgetreden, over ontwikkelingen in het gebied rond de beide parken. Aan meerdaagse recreanten wordt een combinatieticket aangeboden. De Meldkamer van het Openluchtmuseum houdt ´s nachts toezicht op het kunstwerk dat de ingang van Burgers’Zoo siert. 5. Crafts Council Nederland Met deze organisatie is overlegd gevoerd over het opbouwen van een craft infrastructuur. Het museum zal een platform bieden waarin educatie over ambachten een plaats krijgt. 6. Gelders Restauratie Centrum (GRC) Het Openluchtmuseum was een van de grondleggers van het GRC, waarin vele partijen samenwerken; o.a. de Provincie Gelderland, cultuurhistorische organisaties, het middelbaar beroepsonderwijs, het (bouw)bedrijfsleven en opdrachtgevers van onderhouds- en restauratiewerken. Het GRC biedt hoogwaardige kennis, praktijkgerichte cursussen en erkende vakopleidingen voor mensen en bedrijven in de restauratiebranche.

7. Gemeente Arnhem Van de gemeente Arnhem wordt, op basis van afspraken, een afzonderlijke subsidie ontvangen om een drietal medewerkers, met afstand tot de arbeidsmarkt een geschikte arbeidsplaats te bieden binnen de Afdeling Terreinen en Dierverzorging. 8. Hivos In het kader van zijn campagne Kinderarbeid wordt er in twee projecten samengewerkt met Hivos (Humanistische Organisatie voor ontwikkelingssamenwerking). Hivos draagt financieel en inhoudelijk bij aan de realisatie en exploitatie van een educatie presentatie over kinderarbeid op de zolder van Freia. 9. Hogeschool Arnhem Nijmegen In samenwerking met de Hogeschool worden leerlingen stageplekken geboden in het museum en de horeca. 10. Hogeschool Van Hall Larensteijn Stagiaires van de hogeschool voeren deelprojecten uit in het kader van de ontwikkeling van het Masterplan 2016-2025 van het museum uit. 11. Hotel Haarhuis Arnhem In Hotel Haarhuis is een themakamer Openluchtmuseum ingericht met daaraan gekoppelde arrangementen voor de individuele en de zakelijke markt.

12. Hogeschool voor de Kunsten Utrecht In samenwerking met de HKU en de VPRO zijn programma’s ontwikkeld die game and play technieken gebruiken om de bezoekerservaring te verlevendigen. 13. Kenniscentra Calibris (Bunnik) Aequor (Ede) en Fundeon (Harderwijk) Het Openluchtmuseum is een leerbedrijf voor de VMBO/MBO opleidingen in bouwvakken. 14. Kenniscentrum Ecabo Amersfoort De sector Facilitaire Zaken is via Kenniscentrum Ecabo Amersfoort een erkend leer- en stagebedrijf voor de Sector particuliere veiligheid. 15. Kröller-Müller Museum Kröller-Müller, Paleis Het Loo en het Openluchtmuseum hebben een gezamenlijke inkoopovereenkomst voor energie, die een gunstiger prijs oplevert. 16. Kunstwerkplaats Magenta De samenwerking is gericht op drie gezamenlijke doelstellingen. Het verlevendigen van de Ambachtsbuurt in het museum met een functionerende weverij, het bieden van werkplekken in de weverij met een zinvolle dagbesteding voor de deelnemers (mensen met een geringe beperking) en het produceren van geweven artikelen ter verkoop in de museumwinkel.

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

17. Mariëndaal Speciaal Onderwijs Arnhem Gezamenlijk worden educatieve producten voor het speciaal (basis)-onderwijs ontwikkeld en getest. 18. Musea Arnhem Vijf Arnhemse musea (Airborne Museum Hartenstein, Museum Arnhem, Museum Bronbeek, Nederlands Openluchtmuseum en Nederlands Watermuseum) werken samen in twee educatieve trajecten: de Jeugduniversiteit (colleges voor kinderen) en het Museummenu (educatieve projecten speciaal voor het basisonderwijs). De Gemeente ziet de kracht van deze samenwerking en faciliteert de scholen met mensen en middelen om de musea te bezoeken.

tratie- en ontsluitingsdata van de collecties in de nationale portal DiMCoN (Digitale Museale Collectie Nederland) en daarmee ter beschikking gesteld voor Europeana. 22. Nederlandse Vereniging van Klompenmakers Met deze vereniging is tijdens de winteropening 2016-2017 gedurende zes weken dagelijks, op museaal verantwoorde wijze, het ambacht klompenmarkten gepresenteerd door klompenmakers uit heel Nederland.

19. Museum Arnhem Het verzelfstandigde Museum Arnhem neemt diverse P&O-werkzaamheden (salarisadministratie, personeelsadministratie en P&O advisering) af van het NOM.

23. Paleis Het Loo Kröller-Müller, Paleis Het Loo en het Openluchtmuseum hebben een gezamenlijke inkoopovereenkomst voor energie, waardoor een gunstiger prijs kon worden bedongen. Ook is Paleis Het Loo een van de vier partners in het te realiseren gezamenlijke depot, Collectie Centrum Nederland (CC NL).

20. Nationaal Archief Met het Nationaal Archief wordt overlegd over samenwerking in het kader van het realiseren van de Canon van Nederland.

24. Reed Business Media Met Reed Business wordt jaarlijks in het najaar de ‘Beleef Landleven’ georganiseerd en in de winterperiode ‘Beleef Landleven Winter’.

21. Nationale Portal DiMCoN Het Openluchtmuseum neemt, met enkele andere rijkscollectie beherende instellingen, deel aan deze pilot, die wordt getrokken door de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. Doel is de opname van alle regis-

25. RBT/KAN Het Regionaal Bureau Toerisme Knooppunt Arnhem–Nijmegen is partner bij het project het Verhaal van Gelderland.

26. ROC A12 Met het ROC wordt samengewerkt in het aanbieden van stageplekken in het museum en in de horeca. 27. ROC RijnIJssel Op basis van een samenwerkingsovereenkomst wordt gewerkt aan het realiseren van doelstellingen om het aantal jongere bezoekers te verhogen en passende leersituaties en stage- en ervaringswerkplekken te bieden. 28. Rijksmuseum Amsterdam Op een aantal terreinen wordt intensief samengewerkt met het Rijksmuseum Amsterdam. Met als andere partners de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en Paleis Het Loo wordt een gemeenschappelijk duurzaam depot gerealiseerd onder de naam Collectie Centrum Nederland (CC NL). Daarnaast is het Rijksmuseum hoofdpartner in de Maand en Nacht van de Geschiedenis, en partner in het Canonnetwerk. Bij de realisering van de fysieke canonpresentatie in het Openluchtmuseum biedt het Rijksmuseum actief een inhoudelijke inbreng. Het Rijksmuseum stelt genereus objecten ter beschikking.

30. Schreuderhuizen Arnhem Het museum biedt in samenwerking met de Schreuderhuizen werkplekken aan gehandicapten in de groenvoorziening. 31. Siza Met deze stichting, die o.a. Het Dorp in Arnhem exploiteert, is een intentieverklaring afgesloten om de oudste woningen over te brengen naar het museum. 32. Sligro Met de Sligro is een samenwerking aangegaan als totaalleverancier voor de horeca. Naast een verantwoorde keuze van producten is er aandacht voor efficiënt leveren en kennisoverdracht. 33. Staatsbosbeheer / Park Lingezegen Als het Openluchtmuseum bomen moet kappen voor nieuwe presentaties of andere publieksvoorzieningen dient het museum daar als boscompensatie nieuwe bomen voor aan te planten. Dat werd in 2014 gerealiseerd door het aanplanten van de eerste boom van een bos op het terrein van Park Lingezegen. Dit bos van 2,2 ha is dit jaar inmiddels volledig aangeplant.

29. Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) Met de RCE wordt, gezamenlijk met het Rijksmuseum Amsterdam en Paleis Het Loo, gewerkt aan een gemeenschappelijk duurzaam depot onder de naam Collectie Centrum Nederland (CC NL).

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

34. Stichting Actueel Verleden De stichting Actueel Verleden ondersteunde het museum tot eind 2017 bij het opzetten van het landelijke netwerk van ‘Canonmusea’, musea die één of meerdere canonvensters met hun collectie en presentatie in beeld kunnen brengen. 35. Stichting entoen.nu De stichting entoen.nu ontwikkelde de Canon van de Nederlandse Geschiedenis en zorgde voor educatief materiaal bij alle canonvensters. De website entoen.nu wordt door scholen zeer algemeen gebruikt. Het museum heeft het beheer van de website overgenomen. 36. Stichting Arnhems Midzomer Avond Festival (AMZAF) In samenwerking met AMZAF wordt jaarlijks rond de langste dag van het jaar een festival georganiseerd waar jong talent de gelegenheid wordt geboden zich te presenteren. 37. Stichting Eko-keurmerk Met de Stichting Eko-keurmerk wordt, als grootste gecertificeerde horeca-instelling, samengewerkt in het vergroten van bekendheid van het keurmerk. 38. Stichting Erfgoed Gelderland Op basis van overeenkomst worden data geleverd aan de portal ‘Collectie Gelderland’. Vanuit deze portal kunnen data veilig geoogst worden door DiM-

CoN. Verder treedt Erfgoed Gelderland op als partner bij het project het Verhaal van Gelderland. 39. Stichting Kalebas Gezamenlijk project waarmee in het museum een verhalenboom is ingericht waaronder door – daartoe gezamenlijk opgeleide vrijwilligers – Anansiverhalen worden verteld. 40. Stichting Museum Plus Bus De Museum Plus Bus is een samenwerkingsproject van twaalf Nederlandse musea en rijdt voor groepen senioren die niet meer in staat zijn zelfstandig een museum te bezoeken vanwege hun lichamelijke en/ of geestelijke conditie. Middels een dag arrangement naar één van de deelnemende musea bezorgt de Museum Plus Bus groepen senioren een cultureel dagje uit, kosteloos dankzij de financiële steun van de BankGiro Loterij. 41. Stichting Techniekpromotie In samenwerking met Techniekpromotie wordt jaarlijks de finale van het Techniek Toernooi georganiseerd. Het museum draagt inhoudelijk bij aan de technische opdrachten voor de leerlingen. 42. Vereniging Natuurmonumenten Met de Vereniging Natuurmonumenten is een meerjarige alliantie gesloten waarbinnen op vijftal samenwerkingsprojecten worden uitgevoerd. Deze richten zich op het verzamelen en delen van au-

thentieke verhalen, gezamenlijke evenementen als Oogstweekend en een winterpresentatie over wolven, een gezamenlijk marketing- en communicatieplan, het gezamenlijk ontwikkelen van een label voor verantwoorde producten en onderlinge kennisuitwisseling. 43. Volkshuisvesting Arnhem Met de woningcorporatie Volkshuisvesting Arnhem is samengewerkt in het realiseren van zogenaamde museumwoningen, waarbij het museum kennis heeft ingebracht over de geschiedenis en een verantwoorde datering van een aantal woningen. In 2016 werd een vierde woning geopend.

46. Zorgcentrum Gelderland Het museum biedt in samenwerking met het Zorgcentrum Gelderland werkplekken aan gehandicapten in de groenvoorziening. 47. Zuiderzeemuseum Op directieniveau werd met het Zuiderzeemuseum overleg gevoerd over het afstemmen van het publieksbeleid en over mogelijke samenwerking op het gebied van ambachten.

44. Ziekenhuis Rijnstate Met het Ziekenhuis Rijnstate wordt als goede buren gezamenlijk overlegd en waar mogelijk ook gezamenlijk opgetreden m.b.t. ontwikkelingen in het gebied rond beide instellingen. Medewerkers van Rijnstate maken gebruik van de parkeervoorzieningen van het museum. 45. Zorgboerderij De Ooijsebrug In samenwerking met de leverancier voor aardappels, groente en fruit worden werkzaamheden uitgevoerd door medewerkers van de zorgboerderij.

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Het Openluchtmuseum is hoofdorganisator van de Maand van de Geschiedenis, het grootste historische evenement en netwerk van Nederland. Partners daarbij zijn: 1. Rijksmuseum (organisator Nacht van de Geschiedenis) 2. Museumvereniging 3. Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid 4. Erfgoed Brabant 5. Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland 6. Landschap Erfgoed Utrecht 7. Erfgoedhuis Zuid-Holland 8. Erfgoedpartners Groningen 9. Museumfederatie Fryslan 10. Batavialand 11. Erfgoed Gelderland 12. Branchevereniging Archiefinstellingen Nederland (BRAIN) 13. Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) 14. Kennisinstituut Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN) 15. Entoen.nu 16. Jonge Historici 17. Vereniging van Vrijwilligers in de Archeologie (AWN) 18. Stichting Archeologie en Publiek (SAP) 19. Nationale Archeologiedagen 20. Stichting Romeinse Limes Nederland

21. Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem Nijmegen 22. Toerisme Flevoland 23. VVV Midden Limburg 24. Vlaams-Nederlands Huis deBuren 25. DutchCulture 26. Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 27. Stichting Musea en Herinneringscentra 40-45 28. Eerste Wereldoorlog.nu 29. Historisch Nieuwsblad 30. VPRO/NTR 31. Metro 32. de Correspondent 33. Historiek.net 34. 024 Geschiedenis 35. Stuk van het Jaar 36. Grote Archeologie Prijs 37. Dag van de Rotterdamse Geschiedenis 38. Dag van de Arnhemse Geschiedenis

Het Nederlands Openluchtmuseum is initiatiefnemer en hoofdorganisator van het Canonnetwerk, samenwerkende musea en andere erfgoedinstellingen die o.a. door middel van topstukken vensters uit de Canon van Nederland vertegenwoordigen en zichtbaar maken. In 2017 hebben 12 musea zich aan het Canonnetwerk verbonden als partner: 1. Allard Pierson Museum 2. Amsterdam Museum 3. Het Scheepvaartmuseum 4. Hunebedcentrum 5. Museum Catharijneconvent 6. Museum Prinsenhof Delft 7. Nationaal Militair Museum 8. Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid 9. Nederlands Openluchtmuseum 10. Rijksmuseum 11. Rijksmuseum van Oudheden 12. Tropenmuseum

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Het Nederlands Openluchtmuseum wordt ondersteund door een groot aantal financiĂŤle partners:

Hoofdpartners Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap BankGiro Loterij Vrienden van het Nederlands Openluchtmuseum DHL Parcel Benelux Projectpartners Rijkswaterstaat ING Kadaster Arcadis Nederland Adoptiepartners Nationale-Nederlanden Sweco Nederland Coers & Roest De Kempenaer Advocaten Van Dalen AkzoNobel NAM Freia CCV Nederland Salisbury Archeologie Bosman Watermanagement Teijin Aramid Koninklijke Gazelle

Fondsen VSBfonds Mondriaan Fonds K.F. Hein Fonds Prins Bernhard Cultuurfonds Fonds voor Cultuurparticipatie Stichting ZabawasJanivo Stichting K.F. Hein Fonds Gravin van Bylandt Stichting Gulle gevers Familie Heersink Familie Ebus Mulders En onze anonieme schenkers De leden van De 12 ProvinciĂŤn

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

BIJLAGE 6 - CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT

VERKLARING OVER DE IN HET FINANCIEEL VERSLAG OPGENOMEN JAARREKENING 2017 Ons oordeel Wij hebben de in dit financieel verslag op pagina’s 25 tot en met 69 opgenomen jaarrekening 2017 van Stichting het Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem gecontroleerd. Ons oordeel inzake de getrouwheid Naar ons oordeel geeft de in dit financieel verslag opgenomen jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Stichting het Nederlands Openluchtmuseum op 31 december 2017 en van het resultaat over 2017 in overeenstemming met het Handboek verantwoording cultuursubsidies Instellingen subsidieperiode 2017-2020. Ons oordeel met beperking inzake de rechtmatigheid Naar ons oordeel zijn de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties over 2017 uitgezonderd de mogelijke effecten van de aangelegenheid beschreven in de paragraaf ‘De basis voor ons oordeel met beperking inzake de rechtmatigheid’ in alle van materieel belang zijnde aspecten rechtmatig tot stand gekomen in overeenstemming met de in de relevante weten regelgeving opgenomen bepalingen, zoals opgenomen in de subsidiebeschikking en het Handboek verantwoording cultuursubsidies Instellingen subsidieperiode 2017-2020.

De jaarrekening bestaat uit: 1. 2. 3. 4.

de balans per 31 december 2017; de categoriale exploitatierekening over 2017; de categoriale en functionele exploitatierekening over 2017; de toelichting behorende tot de jaarrekening met een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen.

De basis voor ons oordeel De basis voor ons oordeel met beperking inzake de rechtmatigheid Voor het aangaan van vier verplichtingen zijn niet de Europese aanbestedingsregels gevolgd terwijl dat wel had gemoeten. De totale omvang van de lasten in 2017 samenhangend met deze contracten bedraagt € 625.000. De basis voor ons oordeel Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens het Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse controlestandaarden vallen en het Accountantsprotocol cultuursubsidies instellingen 2017-2020. Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de sectie 'Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening'.

Wij zijn onafhankelijk van Stichting het Nederlands Openluchtmuseum zoals vereist in de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA). Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Verklaring over de in het financieel verslag opgenomen andere informatie Naast de jaarrekening en onze controleverklaring daarbij, omvat het financieel verslag andere informatie, die bestaat uit: - - - - - - -

het bestuurs- en activiteitenverslag; het bericht van de Raad van Toezicht; het profiel leden van de Raad van Toezicht; het bericht van de ondernemingsraad; de prestatieverantwoording; de overige gegevens; de bijlagen samenwerkingspartners, CBF en KIEN.

Op grond van onderstaande werkzaamheden zijn wij van mening dat de andere informatie: - -

met de jaarrekening verenigbaar is en geen materiële afwijkingen bevat; alle informatie bevat die op grond van Titel 9 Boek 2 BW en het Handboek verantwoording cultuursubsidies Instellingen subsidieperiode 2017-2020 is vereist.

Wij hebben de andere informatie gelezen en hebben op basis van onze kennis en ons begrip, verkregen vanuit de controle of anderszins, overwogen of de andere informatie materiële afwijkingen bevat. Met onze werkzaamheden hebben wij voldaan aan de vereisten in Titel 9 Boek 2 BW en de Nederlandse Standaard 720. Deze werkzaamheden hebben niet dezelfde diepgang als onze controlewerkzaamheden bij de jaarrekening. Het bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van de andere informatie, zoals hierboven genoemd, in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW en het Handboek verantwoording cultuursubsidies Instellingen subsidieperiode 2017-2020.

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

Beschrijving van verantwoordelijkheden voor de jaarrekening Verantwoordelijkheden van het bestuur en de raad van toezicht voor de jaarrekening Het bestuur is verantwoordelijk voor het opmaken en getrouw weergeven van de jaarrekening in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW en het Handboek verantwoording cultuursubsidies Instellingen subsidieperiode 20172020. Het bestuur is ook verantwoordelijk voor het rechtmatig tot stand komen van de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties, in overeenstemming met de in de relevante weten regelgeving opgenomen bepalingen, zoals opgenomen in de subsidiebeschikking en het Handboek verantwoording cultuursubsidies Instellingen subsidieperiode 2017-2020. In dit kader is het bestuur tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing die het bestuur noodzakelijk acht om het opstellen van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude. Bij het opmaken van de jaarrekening moet het bestuur afwegen of de instelling in staat is haar werkzaamheden in continuïteit voort te zetten. Op grond van genoemde verslaggevingsstelsels moet het bestuur de jaarrekening opmaken op basis van de continuïteitsveronderstelling, tenzij het bestuur het voornemen heeft om de instelling te liquideren of de activiteiten te beëindigen of als beëindiging het enige realistische alternatief is.

Het bestuur moet gebeurtenissen en omstandigheden waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de instelling haar activiteiten in continuïteit kan voortzetten, toelichten in de jaarrekening. De raad van toezicht is verantwoordelijk voor het uitoefenen van toezicht op het proces van financiële verslaggeving van de stichting. Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening Onze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht dat wij daarmee voldoende en geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel. Onze controle is uitgevoerd met een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid waardoor het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet alle materiële fouten en fraude ontdekken. Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fraude of fouten en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de economische beslissingen die gebruikers op basis van deze jaarrekening nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze controlewerkzaamheden en de evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel.

Wij hebben deze accountantscontrole professioneel kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant professionele oordeelsvorming toegepast in overeenstemming met de Nederlandse controlestandaarden, het Accountantsprotocol cultuursubsidies instellingen 2017-2020, ethische voorschriften en de onafhankelijkheidseisen. Onze controle bestond onder andere uit: - -

het identificeren en inschatten van de risico’s dat de jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fouten of fraude, dan wel het niet rechtmatig tot stand komen van baten en lasten alsmede de balansmutaties, het in reactie op deze risico’s bepalen en uitvoeren van controlewerkzaamheden en het verkrijgen van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing; het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel controlewerkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden. Deze werkzaamheden hebben niet als doel om een

- -

oordeel uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van de stichting; het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving, de gebruikte financiële rechtmatigheidscriteria en het evalueren van de redelijkheid van schattingen door het bestuur en de toelichtingen die daarover in de jaarrekening staan; het vaststellen dat de door het bestuur gehanteerde continuïteitsveronderstelling aanvaardbaar is. Tevens het op basis van de verkregen controle-informatie vaststellen of er gebeurtenissen en omstandigheden zijn waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de onderneming haar bedrijfsactiviteiten in continuïteit kan voortzetten. Als wij concluderen dat er een onzekerheid van materieel belang bestaat, zijn wij verplicht om aandacht in onze controleverklaring te vestigen op de relevante gerelateerde toelichtingen in de jaarrekening. Als de toelichtingen inadequaat zijn, moeten wij onze verklaring aanpassen. Onze conclusies zijn gebaseerd op de controle-informatie die verkregen is tot de datum van onze controleverklaring. Toekomstige gebeurtenissen of omstandigheden kunnen er echter toe leiden dat een instelling haar continuïteit niet langer kan handhaven;

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017

- -

het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de jaarrekening en de daarin opgenomen toelichtingen; en het evalueren of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de onderliggende transacties en gebeurtenissen en of de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties in alle van materieel belang zijnde aspecten rechtmatig tot stand zijn gekomen.

Wij communiceren met de raad van toezicht onder andere over de geplande reikwijdte en timing van de controle en over de significante bevindingen die uit onze controle naar voren zijn gekomen, waaronder eventuele significante tekortkomingen in de interne beheersing.

Nijmegen, 24 april 2018 Baker Tilly Berk N.V.

Was getekend, drs. W.V.C.C. van Herpen RA

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM - FINANCIEEL VERSLAG 2017