WANDELEN
TEKST EN FOTO’S FOKKO BOSKER
32
W
Ondergedompeld in De Onlanden Wandelen en fietsen In de zeven afleveringen van S&S SIMMER19 gaan we elke week wandelen én fietsen in Noord-Nederland. Deze week: wandelen in De Onlanden en fietsen door de Waadhoeke. Volgende week: wandelen op Schiermonnikoog en fietsen rondom Pieterburen.
ater speelt een hoofdrol in dit verhaal. Groningen ligt op een uitloper van de Hondsrug die tot voorbij de Grote Markt reikt. De Drentse zandrug vormt een eiland in een enorm laagveenmoeras dat in de loop van eeuwen is ontgonnen. Heel productief zijn de natte veengebieden tussen Groningen, Peize en Eelde-Paterswolde nooit geweest. Het was ‘onland’. Ook na de inpoldering beleefden boeren weinig lol aan dit natte land. In 1998 liepen delen door zware regenval in een mum van tijd onder water. Woonwijken in het zuiden van de stad werden bedreigd, het Groninger Museum liep bijna vol en ook voor het Martini Ziekenhuis dreigde een ramp. Beleidsmakers, politici, hydrologen en natuurorganisaties staken de hoofden bij elkaar. Waarom niet van de nood een deugd maken en minder productieve, laaggelegen landbouwgrond – die met veel kunst- en vliegwerk in stand werd gehouden – hun natuurfunctie teruggeven? De Peizer- en Eeldermaden maken inmiddels deel uit van dit omvangrijke noodbergingsgebied dat rond de 7000 hectare beslaat, bijna zo groot als park de Hoge Veluwe. De Onlanden is een paradepaardje dat bewijst hoe snel natuur verloren terrein kan terugwinnen. Het Drentse natuurgebied vormt de zwemband van Groningen; het zorgt ervoor dat de stad ook in tijden van meer nattigheid het hoofd boven water houdt. De speel- en ontdekboerderij De Onlanderij is een mooie uitvalsbasis voor de verkenningstocht. Hoge wandelschoenen en lange broek zijn aanbevolen, het kan knap zompig zijn in het veen en soms voert het pad door hoog gras of riet. Het merendeel van de route is onverhard. OMGELEGDE EELDERDIEP Vanaf De Onlanderij ga ik in noordelijke richting naar Bruilweering over een zandpad langs het Omgeleide Eelderdiep waarin waterlelies, gele plomp en kikkerbeet bloeien. Links strekken de Onlanden zich uit. Het riet wuift als een golvende zee in de wind. Het ritselt en vanaf de plassen klinken geluiden van watervogels. Een geheimzinnige wereld. Een vlonder leidt door het groen en over het water naar een kijkscherm om dieren te observeren. Na Bruilweering, een laan met eiken die ik in westelijke richting neem, sla ik rechtsaf op de drukke Groningerweg en vrijwel direct linksaf de Langmadijk/Hamersweg in. Zo sluip ik de bewoonde wereld uit en sta in een mum van tijd in de nieuwe wildernis. Met bloemrijke bermen als feestelijke garnering, waterplassen, kampjes weiland waarin runderen grazen en rietvelden die worden doorsneden met sloten. De hoeveel-
Het moeras van De Onlanden was twintig jaar geleden nog boerenland. Nu ruist er riet en hoor je het karakteristieke geluid van de roerdomp. Otters spelen in de waterplassen en ook voor de bever is het een prachtig gebied.
33
De Onlanden Groningen A7
Hoogkerk
Friesland Drenthe
Peizermade
Groningen
Hoogemaden
Kijkscherm Onlanderij
A28
Start
De Maden
De Peizer- en Eeldermaden
Roderwolde N372
Eelderwolde GRO NINGE N
Uitkijktoren DRE NTHE
Peize
Paterswolde
Route
Eelde © DvhN/LC 270719 | Bron: Maps4News
heid tinten groen is verbazingwekkend. De zon prikt door de laaghangende bewolking, het wolkendek breekt in stukken en de lucht toont stukken blauw. De Onlanden is als het ware een prairie van riet- en zeggemoerassen, struweel en toefjes bos. Een ideale wijkplaats voor honderden soorten broed- en trekvogels. De natuurbeheersmatige inspanningen lonen. De variatie aan beken, bosjes, rietvelden, de nabijheid van het Leekstermeer, en de creatie van een moeras aan weerszijden van het Peizerdiep en het Eelderdiep geven zeldzame dieren een welkom steuntje in de rug, zoals porseleinhoen, waterspitsmuis en groene glazenmaker. ELZENBROEKBOS De Onlandse Dijk voert tussen manshoog riet door. Een fazant vliegt met schorre kreten weg. In de verte, aan de rand van een plas, staat een witte reiger geduldig te hengelen naar een visje. Libelles in alle soorten en maten dansen. Het pad kruist een kade (die het water in het moeras moet houden), die neem ik. In het elzenbroekbos Groot Waal heeft een buizerd een horst ingericht, de roofvogel patrouilleert boven de bomen, al snel in gezelschap van een levensgezel. Waarschijnlijk zit er een jong in het nest. Het pad over de kruin van de
Route Op routeplanner route Eelderwolde, Borchsingel invoeren en dan nummer 43. De ontdek-, speel- en horecaboerderij De Onlanderij is geopend van woensdag tot en met zondag tussen 10 en 17 uur. De route is plusminus 18 kilometer.
dijk komt uit op het fietspad naar Roderwolde (rechtsaf), ik ga links en steek het Peizerdiep andermaal over. Ik loop over de Stenhorstdijk naar de Groningerweg. Die steek ik over en vervolg de kade door de natuur. Voor een waterplas buigt het pad af naar rechts waarna ik een stukje het fietspad volg. In het bosje schuilen veel reeën, de kans is vrij groot hier een hinde of bok te spotten tussen de houtwallen. De moerasspirea bloeit uitbundig helderwit in de slootkanten. In de verte rijst de uitkijktoren van Natuurmonumenten hoog uit boven de velden. Daar wil ik heen. Over de kade langs de Wolddijk loop ik naar de Drentse Dijk. De kunstzinnig uit hout opgetrokken toren is te bereiken over een wandelpad naar een bosje. Hier schuilden vroeger de monniken die reisden tussen de kloosters in Vries en Aduard. Het uitzicht over De Onlanden en op de skyline van Groningen is magnifiek. Uit het westen naderen dreigende regenluchten, maar tot aan De Onlanderij hou ik het droog.
EEN PRAIRIE VAN RIET- EN ZEGGEMOERASSEN, STRUWEEL EN TOEFJES BOS