Museumkrant by Mediahuis Noord

Een commerciële uitgave van NDC mediagroep

Noordelijke Museumweken

1 t/m 30 april 2019

‘Ik geef 4 de wereld mijn wereld’

Intrigerend expressionisme

Verrassende kijk op Veenkoloniën

‘Alles wat je ziet is echt’

Verscheidenheid aan pronkjuwelen

Italiaanse virtuositeit

6 2

Schatten van het Noorden

Ontdek een

museum

bĳ jou in de buurt Het Noorden is rijk aan musea. De Noordelijke Museumweken, die duren tot en met 30 april, vormen de ideale gelegenheid om de rijkdommen van Friesland, Groningen, Drenthe en Flevoland te bewonderen.

1. Fries Museum - Leeuwarden 2. Drents Museum - Assen 3. Groninger Museum - Groningen 4. Museum Belvédère - Heerenveen Oranjewoud 5. Batavialand - Lelystad 6. Veenkoloniaal Museum - Veendam

Een bezoek aan de verschillende musea is bovendien een goede reden om ook te genieten van de omgeving. Het is bĳvoorbeeld mooi om te leren over zeevaart en watermanagement in Batavialand, maar ook om rond te lopen op dit jongste stuk land van Nederland. Feitelĳk loop je hier ‘onder water’. Het Groninger Museum en het Veenkoloniaal Museum liggen op slechts een half uur van elkaar vandaan, en dus prima te combineren op een dag. Van de bruisende stad naar de landelĳke rust en de uitgestrekte landerĳen. Hetzelfde geldt voor het Fries Museum en Museum Belvédère. Laatstgenoemde grenst aan een meer lommerrĳk gebied. En zo zĳn er nog tal van gevarieerde musea op fraaie plekken die het bezoeken waard zĳn. Dus pak de fiets, trein of auto en ontdek de schatten van het Noorden!

GRONINGEN ■ Groninger Museum Groningen ■ Veenkoloniaal museum Veendam ■ Menkemaborg Uithuizen ■ Museum Klooster Ter Apel Ter Apel ■ Kloostermuseum Aduard Aduard ■ Klompenmuseum Eelde ■ Museum de Buitenplaats Eelde ■ Museum Nienoord Leek ■ FRIESLAND ■ Fries Museum Leeuwarden ■ Belvedère Heerenveen ■ Titus Brandsma museum Bolsward ■ De Kruidhof Buitenpost ■ Museum Bescherming Bevolking Grou ■ Fries Landbouwmuseum Leeuwarden ■ Museum Dr8888 Drachten ■ Keramiekmuseum Princessehof Leeuwarden ■ DRENTHE ■ Drents Museum Assen ■ Nederlands museum Kinderwereld Roden ■ Museum Havezate Mensinge Roden ■ Galerie del Campo Wijster ■ Beeldenpark de Havixhorst De Schiphorst ■ Museum de Proe olonie Frederiksoord ■ FLEVOLAND ■ Batavialand Lelystad ■ Museum Schokland Schokland ■ OVERIJSSEL ■ Museum Staphorst Staphorst ■ NOORD HOLLAND ■ Zuiderzeemuseum Enkhuizen

Pagina 2

Noordelijke Museumweken 1 tot 30 april

Ontdek een

Colofon

TIPS MUSEUM

De Museumkrant is een commerciële uitgave van NDC mediagroep. Productie: NDC studio Coördinatie: Martine van der Linden Vormgeving: Petra Postma, Mieke van de Wetering Teksten: Martine van der Linden, Marike van der Molen Eindredactie: Marike van der Molen, Martine van der Linden

in de buurt!

Topstukken en grootste geschiedenis Friesland, Groningen, Drenthe en Flevoland herbergen een keur aan musea. Musea die rijk zijn aan verhalen, scha en en avonturen. Voor deze museumkrant spraken we onder andere met conceptueel kunstenaar Éric van Hove die in het Fries Museum het ambacht en de kunst bij de mensen probeert te brengen. Bij het Drents Museum zijn binnenkort Italiaanse topstukken uit eind negentiende eeuw te bewonderen. Kunstwerken die tot op heden niet de aandacht kregen die ze verdienen. Het Veenkoloniaal Museum verrast door in te zoomen op een stukje onderbelichte geschiedenis van de Groninger Veenkoloniën. Een minstens zo geanimeerde tijdreis biedt Batavialand, waar de tijd van de Batavia tot leven komt. Alsof dit alles niet genoeg is, toont het Groninger Museum ook nog prachtige ‘pronkjewails’ en kaderloze kunst, en kun je in Museum Belvédère uitgebreid kennismaken met de intrigerende schilderijen van expressionist Jaap Min. Je leest er alles over in deze Museumkrant.

Een werk van Charlotte van Pallandt.

Powervrouwen in beeldhouwkunst Charlotte van Pallandt, Maja van Hall en Eja Siepman van den Berg: drie powervrouwen die zich staande hielden in de beeldhouwkunst - een wereld die werd gedomineerd door mannen. In de tuinen van havezate De Havixhorst is vanaf 20 mei een tentoonstelling met werk van deze vrouwen te zien. Daarnaast is in de beeldentuin de vaste collectie beelden te bewonderen. beeldenparkdehavixhorst.nl

20 mei t/m 17 november

Jubileumtentoonstelling over onderwijs

Poserende schoolkinderen.

Openluchtmuseum Het Hoogeland in het Groningse Warffum is een aanrader voor zĳ die graag terug in de tĳd willen reizen. Het museum toont het leven op het platteland in vervlogen tĳden. Dit jaar viert Het Hoogeland haar zestigjarig jubileum, en dan wel met de tentoonstelling ‘Terug naar school’. Leesplankjes, schoolplaten en leuke wetenswaardigheden ontbreken niet. hethoogeland.com

Vesting Bourtange.

t/m 3 november

Scandinavië Markt op Schokland Museum Schokland houdt zaterdag 11 en zondag 12 mei de Scandinavië Markt. Met zestig stands op het gebied van wonen, design, outdoor, reizen, eten en mode. Daarnaast zĳn er lezingen, workshops en livemuziek. De markt is beide dagen open van 10.00 tot 17.00 uur. Museum Schokland is op zichzelf ook het bezoeken waard. Het vertelt de geschiedenis van het voormalige eiland Schokland. museumschokland.nl

11 en 12 mei

Knallende Slag om Bourtange Bulderende kanonnen, knetterende musketten; eind mei vindt de Slag om Bourtange plaats bĳ Vesting Bourtange. De gereconstrueerde verdedigingswerken vormen het decor van een historisch spektakel: de Tachtigjarige Oorlog. De Spaanse troepen nemen de vesting in, maar de Hollanders laten dit niet over hun kant gaan. Op 26 mei om 10.00 uur is de officiële opening. Deze dag vinden er allerlei activiteiten plaats in de Vesting. bourtange.nl

25 en 26 mei

Ook voor kinderen zĳn er activiteiten tĳdens de markt.

Uitgave april 2019 | Pagina 3

Tot en met 5 januari 2020

‘Ik wil kunst terugbrengen bij de mensen’

Éric Van Hove, D9T (Rachel’s Tribute), 2015. Collectie Fries Museum, Leeuwarden. Verworven met steun van het Mondriaan Fonds, de BankGiro Loterĳ en de Vrienden van het Fries Museum. Foto: Lieven Geuns. Courtesy Éric Van Hove / Copperfield Gallery.

De in Algerije geboren Éric van Hove hee de Belgische nationaliteit en woont in Marokko. Daarvoor werkte hij tien jaar vanuit Azië. Zijn eerste bezoek aan Friesland was eind vorig jaar, toen zijn expositie ‘Fenduq’ werd ingericht in het Fries Museum. Éric Van Hove, Mahjouba I, 2016. Collectie Fries Museum, Leeuwarden. Verworven met steun van het Mondriaan Fonds. Foto: Alessio Mei.

„Ambachten hebben mensen altĳd geïnspireerd. Ze vertellen wie we zĳn. Alles wat mensen met hun handen maken, intrigeert.” Éric van Hove (1975) is conceptueel kunstenaar. Het conceptualisme is een kunstvorm waarbĳ het idee, het concept, belangrĳker is dan esthetiek of materiaaltechnische afwegingen. „Er zit voor mĳ geen verschil tussen conceptuele kunst en het ambacht. Het medium is weliswaar geëvolueerd, het ambacht is nog steeds hetzelfde. Ik zie daarin geen grenzen.” Van Hove noemt als voorbeelden steenhouwen en kalligrafie. Eeuwenoude ambachten, die sinds de industrialisatie verworden zĳn tot kunstvormen. De industrialisatie speelt een belangrĳke rol in de manier waarop Éric zich uit als kunstenaar. „De motoren die ik maak staan symbool voor het einde van het ambacht en het begin van de industrialisatie. Met de opkomst van

Pagina 4

Noordelijke Museumweken 1 tot 30 april

motoren verdween het ambacht. In Afrika proberen we nu te leren van de industrialisatie na de Tweede Wereldoorlog in Europa. Wat zou je in het licht van deze tĳd nu anders doen?” Van Hoves idee over ambachten is allesomvattend en beslaat vele decennia. Hĳ houdt het niet alleen bĳ het nu en de toekomst, maar kĳkt ook naar hoe ambachten ooit zĳn verdwenen. „Ik wil mensen aanzetten tot nadenken. Vanuit mĳn rol daarin zeg ik: mensen creëren dingen en dat is het. Dan ben je geen ontwerper, kunstenaar of ambachtsman. Je creëert, daarin bestaan geen verschillende statussen. Moderne kunst, ambachten: het is voor iedereen interessant; deel je beleving met elkaar. Zo probeer ik mĳn steentje bĳ te dragen aan het terugbrengen van kunst en het ambacht naar waar het hoort: bĳ de mensen.”

Samenkomen

Fenduq is de naam van het atelier van Van Hove. Het is een samenvoeging van ‘fenn’, Arabisch voor kunst, en ‘funduq’, een tĳdelĳke handelspost waar rondtrekkende karavanen pauzeerden om te handelen en te netwerken. Van Hove laat in zĳn atelier Fenduq mensen samenkomen om hun talenten en kwaliteiten te versterken, en om ze een betere positie binnen de Marokkaanse maatschappĳ te bieden.

Friese veldhakselaar

Van Hove maakt dat ambachtslieden, kunstenaars en andere betrokkenen samenkomen. Dat doet hĳ in zĳn atelier in Marokko, maar ook in Leeuwarden. Speciaal voor het Fries Museum ontwikkelt de kunstenaar een gloednieuw werk. Friese, Marokkaanse, Zweedse en Indonesische vakmensen werken aan de reproductie van de Claas Jaguar-motor uit een Friese veldhakselaar. De motor wordt gemaakt van Marokkaans houtwerk, Hindelooper schilderwerk, Indonesisch snĳwerk, Zweeds glaswerk en meer. In september komen alle ambachtslieden en kunstenaars naar Leeuwarden om de motor in elkaar te zetten.

Lies van Huet

Eén van de Friese kunstenaars is keramisch kunstenaar Lies van Huet. „Voor Fenduq koos ik voor de ventilator. Een behoorlĳke uitdaging, want de bladen van de ventilator hebben een gebogen vorm. Het eerste prototype mislukte. Ik werkte samen met Éric en de andere kunstenaars en bedacht zo nog vĳf manieren; vier daarvan werkten wél. Samenwerken en samen nadenken maakt dit project heel erg leuk. Ik ben maar één schakeltje. Juist samen maken we iets prachtigs, tĳdens een proces dat voor het publiek super transparant is. We laten in september en oktober ook echt zien hoe het kunstwerk tot stand komt.”

Onder: Nka nako go motseba, collage, houtskool en inkt op canvas, 165cm x 200cm 2019. Neo Matloga. Still door Sĳe Kingma

20 april t/m 18 augustus 2019

‘Ik geef de wereld mijn wereld’ Zijn eerste tekeningen maakte hij in het zand van Mamaila, zijn geboortestad in de Zuid-

Afrikaanse provincie Limpopo. Hij besloot naar de kunstacademie in Johannesburg te gaan en onlangs sloot hij zijn tweejarige werkperiode aan De Ateliers af. Neo Matloga woont en werkt nu in Amsterdam; ook in Mamaila hee hij een atelier. In het Fries Museum is van 20 april tot en met 18 augustus 2019 de tentoonstelling ‘Neo Matloga: neo to love’ te zien. Het is zĳn eerste museale solotentoonstelling en hĳ maakt speciaal daarvoor nieuwe werken. Na een bezoek aan ‘Rembrandt & Saskia: Liefde in de Gouden Eeuw’ raakte hĳ geïnspireerd. „De schilderĳen in die expositie leken gesprekken met elkaar aan te gaan. Dat inspireerde mĳ. Dat gegeven straalt liefde uit en daar zĳn mĳn nieuwere werken op gebaseerd. Ik wilde bĳdragen door door te gaan op het werk dat ik al maakte en op de werken van Rembrandt.”

Wit, grijs en zwart

Matloga omschrĳft zĳn werk als ‘collage paintings’. Hĳ tekent, schildert en maakt daarover heen collages. De werken zĳn vaak wandvullend, gemaakt met grĳze, verdunde inkt. „Ik gebruik wit, grĳs en zwart om verschillende redenen. Deze tinten geven onmetelĳk veel ondertonen, ik kan zo op een dankbare manier lagen in mĳn schilderĳen aanbrengen. Die lagen geven mĳ de mogelĳkheid om heel veel verschillende emoties in één gezicht te leggen; daar houd ik van. Hoe langer je kĳkt, hoe meer je ziet.” Het ontbreken van kleur heeft ook iets politieks, erkent Matloga. „Kleuren zĳn aan de wereld gegeven. Is het daarmee ook normaal dat wĳ in kleur denken? Of niet? Ik geef de wereld mĳn wereld.” Neo stelt zichzelf de hele dag vragen. Hĳ observeert veel en zoekt naar antwoorden in boeken, het theater en door online te kĳken naar Amerikaanse- en Zuid-Afrikaanse soaps („ik heb nog geen goede Nederlandse soap gevonden.”) ‘Wat is normaal’ is een vraag die vaak terugkeert. „Elk thuis is normaal, ongeacht waar het staat. We lĳken altĳd te kĳken door de ogen van óf Amerika of Europa. Alles daarbuiten is ‘exotisch’. Juist die ‘elke dag situaties’, waar dan ook, vind ik interessant. Vooral binnen in een thuis. Zĳ reflecteren liefde, relaties, intimiteit, verleiding, begeerte, gesprekken. Dat laat ik zien, dat is mĳn wereld.”

Neo Matloga is één van de drie genomineerden voor de Volkskrant Beeldende Kunstprĳs, Funda Gül Özcan en Lonneke van der Palen zĳn de andere twee genomineerden. Matloga won al meerdere belangrĳke kunstprĳzen, in 2018 nog ging de Koninklĳke Prĳs voor Vrĳe Schilderkunst naar de jonge kunstenaar. Het werk van de drie kandidaten wordt van 16 maart tot en met 16 juni in Schiedam tentoongesteld. Halverwege de expositie wordt de winnaar bekendgemaakt.

Uitgave april 2019 | Pagina 5

fenduq 2 februari 2019 t/m 5 januari 2020 friesmuseum.nl

Foto: Lieven Geuns partners fries museum

projectpartners

Stichting Het Nieuwe Stads Weeshuis | M.A.O.C. Gravin van Bylandt Stichting | Vrienden van het Fries Museum

Weelde, welvaart en een bruisende zeevaart

Verrassende kijk op Veenkoloniën

Het Veenkoloniaal Museum in Veendam. Foto: Marcel Jurian de Jong

Zeg ‘Veenkoloniën’, en de meeste mensen zien het beeld voor zich van benige arbeiders die lange dagen turf steken en wonen in plaggenhu en. Maar weelde, welvaart en een bruisende zeevaart zijn óók onlosmakelijk verbonden met de vervening in Groningen. Het is dit relatief onbekende verhaal dat het tachtigjarige Veenkoloniaal Museum in Een deel van een sluisstraat. Foto: Marcel Jurian de Jong

Veendam vertelt. Amsterdam en Rotterdam waren belangrĳke en omvangrĳke economische kernen in de negentiende eeuw. Maar Veendam, en omliggende dorpen als Oude en Nieuwe Pekela, streefden de randstad voorbĳ als het ging om het aantal kapiteins. Dat waren er ruim dan zeshonderd; meer dan in Amsterdam en Rotterdam samen. Niet voor niets vestigde Lloyd’s uit Londen in 1856 haar eerste kantoren op het vasteland van Europa in Rotterdam, Amsterdam, én in Veendam. Surveyor H.P. Hazewinkel wist zelfs Meĳers Werft in Papenburg als klant te winnen.

Wandelen door sluisstraat

Veendam was dus een belangrĳk maritiem centrum. Hoe dat is ontstaan en zich heeft ontwikkeld, daar kom je als bezoeker van het Veenkoloniaal Museum alles over te weten.

Pagina 8

Noordelijke Museumweken 1 tot 30 april

Hendrik Hachmer, directeur: ,,Het begon met de turfwinning in dit gebied. Er ontstonden compleet nieuwe dorpen. Veendam ontwikkelde zich aan het begin van de zeventiende eeuw, dus in de Gouden Eeuw. Turf vanuit Veendam werd vervoerd naar de steden. Op de weg terug namen de schepen onder meer bouwmaterialen mee.” Er ontstonden lange linten van boerderĳen met vaak een centrum bĳ een sluis. Houtzagerĳen, scheepswerven, smederĳen, cafés en andere bedrĳfjes volgden. Veendam en omliggende dorpen werden steeds leefbaarder en welvarender. Het Veenkoloniaal museum geeft een indruk van hoe de dorpen er in die vervlogen tĳden uit zagen. Er is een deel van een sluisstraat nagebouwd met kruidenierswinkel Molthoop uit Nieuwe Pekela en een café. Inclusief het originele interieur uit die tĳd.

Aardewerken hondjes uit Staffordshire. Foto: Marcel Jurian de Jong

Groeiende zeevaart

,,Door de turfvaart is ook de zeevaart ontstaan”, weet Hachmer. ,,Schepen brachten ook wel turf naar Bremen en Hamburg. Daar kochten ze producten die ze verkochten in Noorwegen. Van Noorwegen gingen ze naar Riga om ansjovis te verkopen.” Hĳ wĳst op een vitrine met zilveren lepels - een gangbaar geschenk in Riga bĳ het aangaan van zakelĳke overeenkomsten met de schippers uit de Veenkoloniën. ,,We hebben heel veel van dit soort lepels. En ook veel Russische muntstukken die bĳ opgravingen in Veendam boven de grond zĳn gekomen.” Ook werd Russisch porselein naar Nederland verscheept. Het museum toont een deel van haar collectie. De Veenkoloniën zĳn ook onlosmakelĳk verbonden met bekende namen uit de geschiedenis, die allen worden uitgelicht in het museum. Zoals encyclopedist Anthony Winkler Prins. In 1850 ging hĳ als predikant aan de slag in Veendam. Het museum vertelt wat Winkler Prins heeft betekend voor deze plaats, en natuurlĳk komt zĳn levenswerk aan bod: de encyclopedie. ,,Daar heeft hĳ 32 jaar aan gewerkt, hier in Veendam.”

Doodsteek voor industrie

Terwĳl Winkler Prins werkte aan zĳn encyclopedie, zag hĳ hoe de scheepvaart terugliep en de industrie opkwam. Aardappelzetmeel en strokarton waren de nieuwe bronnen van inkomen. Ook deze kant van de geschiedenis komt uitvoerig naar voren in het museum. Ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van Avebe, is er voor het verhaal over de zetmeel een speciale Avebe-zolder ingericht. De officiële opening is in november, maar vanaf medio mei kunnen belangstellenden de zolder al bezoeken. De industrie zorgde voor veel welvaart in Veendam en omgeving. Het enige nadeel van zowel de zetmeel- als de strokartonindustrie was echter dat ze het water sterk vervuilden. ,,In campagnetĳd, van september tot december, stonk het water naar rotte eieren”, vertelt Hachmer. ,,In 1974 kwam er een verbod op de lozing van afvalwater in de kanalen. Zuiveringsinstallaties werden verplicht, maar die waren duur. Dat was de doodsteek voor de industrie in deze regio.”

Briefwisselingen Porselein uit Rusland. Foto: Marcel Jurian de Jong

Hachmer is weliswaar directeur van het museum, maar hĳ vertelt graag over het verleden van Veendam en omgeving. Zo nu en dan geeft hĳ zelfs rondleidingen. ,,Het is mogelĳk om een bezoek aan ons museum te combineren met een kĳkje bĳ de zeemansgraven bĳ de kerk, een overnachting en een bezoek aan Oude Pekela. Dan vind ik het wel leuk om zo’n weekend rondleidingen te geven.” Sowieso houdt hĳ van verhalen. Hĳ is daarom enthousiast over de vele briefwisselingen van zeevaarders en schippersvrouwen die in het depot liggen. ,,Daar gaan we in de toekomst nog meer mee doen, bĳvoorbeeld bĳ onze wisseltentoonstelling over schippersvrouwen die vanaf september te zien is. Ze brengen de verhalen over de Veenkoloniën nog meer tot leven.”

Strokarton was ooit een belangrĳke bron van inkomsten. Foto: Marcel Jurian de Jong

Wisseltentoonstellingen

Het Veenkoloniaal Museum heeft jaarlĳks zes wisseltentoonstellingen. Tot en met 5 mei is nog te zien ‘Ik wou dat ik twee hondjes was’. Over aardewerken hondenstelletjes uit Staffordshire, ooit een geliefd souvenir voor matrozen. Zĳ gaven één van de twee hondjes aan hun vrouw of moeder, en namen zelf de andere hond mee als ze op reis waren. Tot 5 mei zĳn ook nog quilts te zien van QuiltPlus. Verwacht geen oubollige werken; de groep maakt vooral modern en eigentĳds werk.

Meubelstukken uit de werkkamer van Winkler Prins. Foto: Marcel Jurian de Jong

Uitgave april 2019 | Pagina 9

Ontdek een

TIPS MUSEUM in de buurt!

Tinnen verhalen Met veel liefde heeft H.J. van den Hoek Ostende (1929-2016) tinnen figuren verzameld. Na zĳn overlĳden liet hĳ zĳn collectie, bestaande uit duizenden figuren, na aan het Nationaal Tinnen Figuren Museum in Ommen. Tot en met 27 oktober is de schenkingstentoonstelling te zien. Eén deel vertelt het verhaal van Napoleons ‘Grande Armée’. Het andere deel van de tentoonstelling laat de verscheidenheid zien van vaak exotische tinnen figuren uit heel Europa en daarbuiten. tinnenfigurenmuseum.nl

t/m 27 oktober

Jan van Loon, Blauw stoeltje, 2002, Olieverf op doek, 104 x 014 cm, Foto: ArtRevisited, Tolbert

Piet Sebens, Doek en Kom

Sfeervolle landschappen

Inspirerende kommen

Een veelzĳdig kunstenaar is Jan van Loon zonder meer te noemen. Hĳ is actief als aquarellist, etser, beeldhouwer, schilder en tekenaar. Bekend is hĳ om zĳn sfeervolle landschappen. Ook heeft hĳ veel portretten gemaakt. In het Hannemahuis in Harlingen zĳn tot en met 30 juni verschillende landschappen en portretten te zien. Ook kan de bezoeker zich hier vergapen aan Van Loons stillevens, interieurs en figuurstukken. hannemahuis.nl

Museum De Buitenplaats toont tot en met 5 mei stillevens van Piet Sebens. De kunstenaar liet zich vaak inspireren door de kom. Een vorm die veel ruimte inneemt, maar door de bolle buitenkant en holle binnenkant ook iets bĳzonders doet met het licht. Ook andere vormen van gebruikskeramiek fascineren Sebens, in het bĳzonder Aziatische keramiek. Daarom omvat de tentoonstelling ook stukken uit de collectie van Keramiekmuseum Princessehof in Leeuwarden. museumdebuitenplaats.nl

t/m 30 juni

t/m 5 mei

Levendige verhalen Veenhuizen was de afgelopen twee eeuwen een kolonie voor weeskinderen en bedelaars. Daarnaast fungeerde het dorp als rĳkswerkinrichting en als gevangenisdorp. In ‘Het verhaal van Veenhuizen’, te zien in Gevangenismuseum Veenhuizen, maken bezoekers kennis met de belangrĳkste thema’s uit de geschiedenis van het dorp. Zoals de bootreis ernaartoe en het dagelĳkse leven van de weeskinderen. Multimedia maken dat de verhalen tot leven komen. gevangenismuseum.nl

Pier Pander, Bosnimf, 1894, coll. Museum Dr8888 in langdurige bruikleen Stedelĳk Museum Amsterdam.

t/m 3 november

Iconen van het Noorden Museum Dr8888 besteedt dit jaar volop aandacht aan ‘iconen van het Noorden’ tĳdens de drie wisseltentoonstellingen ‘Letterlust, Beeldlust, Wanderlust’. Het Drachtster museum bezit een gevarieerde collectie: van avantgardekunstbewegingen uit het interbellum en naoorlogs expressionisme, tot aan objecten die verwĳzen naar de historie van Smallingerland. Met name De Stĳl en Dada staan tĳdens de tentoonstellingen centraal, aangevuld met objecten die het museum minder vaak toont. ‘Iconen van het Noorden’ is tot en met 3 november te bezoeken. museumdrachten.nl

Noordelijke Museumweken 1 t/m 30 april

nieuwe vaste tentoonstelling

Kunstpaviljoen verrast en prikkelt Een huiselĳke en natuurrĳke omgeving, volop rust en vooral: werken van Nederlandse kunstenaars en vormgevers. Dat is wat museumhuis Kunstpaviljoen in Roden biedt. Het Kunstpaviljoen heeft hedendaagse stĳlkamers waar kunstliefhebbers kunnen ronddwalen en de werken kunnen bewonderen. Een groot deel van de collectie bestaat uit unica of prototypes gemaakt door studenten van onder andere de Design Academy, Rietveld Academie en Artes. Daarnaast valt volop te genieten van het uitzicht, dat op harmonieuze wĳze is geïntegreerd in de stĳlkamers. Kunstpaviljoen heeft als doel te verrassen en te prikkelen. kunstpaviljoen.nl

opstelling vaste collectie t/m 22 december Uitgave april 2019 | Pagina 11

Noordelĳke

MUSEUM-

WEKEN 1 t/m 30 april 2019

Voor bijzondere musea hoef je niet altijd ver te reizen. Ook in het noorden van Nederland is genoeg te zien! Helemaal tijdens de Noordelijke Museumweken. Ontdek de musea in jouw eigen buurt van 1 tot en met 30 april 2019. Tientallen musea ze en graag de deuren

Drents Museum

Bĳ aanschaf van entreetickets via tickets.drentsmuseum.nl met kortingscode Museumweek ontvangt u: TWEEDE TICKET GRATIS Volwassenen betalen € 15,- voor twee tickets i.p.v. € 30,-

voor je open en nemen je mee in de meest bijzondere

Drents Museum Brink 1, 9401 HS Assen 0592 - 377773 | www.drentsmuseum.nl

tentoonstellingen. Geniet van volop lezersvoordeel!

Dit aanbod is geldig van 1 april t/m 5 mei 2019.

Noordelĳke

MUSEUM-

WEKEN

1 april t/m 30 april 2019

Museum De Buitenplaats

Groninger Museum

EEN COMPLETE LUNCH VOOR € 10,Complete lunch in het Museumcafé van Museum De Buitenplaats. Soep, sandwich & koffie, thee, melk of karnemelk voor 10 euro per persoon.

25% KORTING OP DE ENTREEPRIJS Geldig voor 2 personen per bon, niet geldig i.c.m. andere acties, kortingen of de Museumkaart. Voor de tentoonstelling Chihuly geldt een toeslag.

Museum De Buitenplaats Hoofdweg 76, 9761 EK Eelde 050 - 30 95 818 | www.museumdebuitenplaats.nl

Groninger Museum Museumeiland 1, 9711 ME Groningen 050 - 3 666 555 | www.groningermuseum.nl

Bĳ inlevering van deze bon ontvangt u:

Dit aanbod is geldig van 1 t/m 30 april 2019.

Bĳ inlevering van deze bon ontvangt u:

Noordelĳke

MUSEUM-

WEKEN

Noordelĳke

MUSEUM-

Dit aanbod is geldig van 1 april t/m 1 juni 2019.

WEKEN

1 april t/m 30 april 2019

Veenkoloniaal Museum

Fries Museum

EEN GRATIS POSTZEGELVEL Staffordshire hondjes (zolang de voorraad strekt)

€2,50 KORTING OP DE ENTREEPRIJS U dient vooraf een ticket te reserveren via friesmuseum.nl/tickets. Neem deze bon én het ticket mee bĳ een bezoek aan het museum.

Bĳ aanschaf van de catalogus in de museumwinkel ontvangt u:

Veenkoloniaal Museum Museumplein 5, 9641 AD Veendam 0598 - 364 224 | www.veenkoloniaalmuseum.nl Dit aanbod is geldig van 1 t/m 30 april 2019.

Bĳ aanschaf van uw entreeticket via friesmuseum.nl/tickets én inlevering van deze bon ontvangt u:

Noordelĳke

MUSEUM-

WEKEN

1 april t/m 30 april 2019

Fries Museum Wilhelminaplein 92, 8911 BS Leeuwarden 058 - 255 55 00 | www.friesmuseum.nl

Noordelĳke

MUSEUM-

Dit aanbod is geldig zolang de tentoonstelling Neo Matloga loopt (20 april t/m 18 augustus 2019).

Batavialand

Museum Belvédère

25% KORTING OP DE ENTREEPRIJS

10% KORTING OP DE ENTREEPRIJS Tevens ontvangt u een gratis affiche van Ruud van Empel (zolang de voorraad strekt).

Bĳ inlevering van deze bon ontvangt u:

Bĳ aanschaf van entreetickets via vanplan.nl/museumweken ontvangt u:

Batavialand Oostvaardersdĳk 01-13, 8242 PA Lelystad 0320 - 22 59 00 | www.batavialand.nl Dit aanbod is geldig van 01 april t/m 07 juli 2019.

Noordelĳke

MUSEUM-

WEKEN

1 april t/m 30 april 2019

Noordelijke Museumweken 1 t/m 30 april

WEKEN

1 april t/m 30 april 2019

Museum Belvédère Oranje Nassaulaan 12, 8448 MT Heerenveen 0513-644999 | www.museumbelvedere.nl Dit aanbod is geldig van 1 t/m 30 april 2019.

Noordelĳke

MUSEUM-

WEKEN

1 april t/m 30 april 2019

Uitgave april 2019 | Pagina 13

2 juni t/m 3 november 2019

Sprezzatura Italiaanse virtuositeit

Filippo Palizzi, Meisje op een rots in Sorrento (detail), 1871, Collezione Fondazione Internazionale Balzan, Badia Polesine. International Balzan Prize Foundation, Zurich. © Collezione Balzan @ Badia Polesine/Italy

Het Drents Museum hee vier vaste collectie-onderdelen: archeologie, de Drentse geschiedenis, hedendaags figuratieve kunst en kunst uit de periode 1885 – 1935. De tentoonstelling ‘Sprezzatura – Vij ig jaar Italiaanse schilderkunst (1860-1910)’ past in deze laatste categorie. Met de komst van de Italiaanse topstukken naar Assen ging bovendien een persoonlijke droom van curator Willemijn Lindenhovius in vervulling. Fascinatie voor Italië

Lindenhovius studeerde Italiaans en heeft een fascinatie voor het land, haar geschiedenis en kunst. „Ik heb het altĳd al onterecht gevonden dat er zo weinig aandacht is voor de Italiaanse kunst van rond 1900. De taal vormt een grote barrière, veel van de literatuur over kunst uit Italië is in het Italiaans geschreven. Maar ook de bureaucratie helpt niet mee. Of die reputatie nu wel of niet terecht is: je hebt heel veel stempels nodig om een schilderĳ het land uit te krĳgen. Nog steeds.”

Eenwording

De in totaal 25 bruikleengevers werkten voor de tentoonstelling Sprezzatura in het Drents Museum wél heel makkelĳk mee. „Alle benaderde musea zeiden al in een vroeg stadium ‘ja’ op de gevraagde schilderĳen.” Willemĳn koos als specifieke periode de tĳd vanaf de eenwording van Italië. Een bonte verzameling van staten en koninkrĳkjes werd in 1861 gevormd tot de laars zoals wĳ Italië tegenwoordig kennen. „Men voelde de drang het land geografisch te herstellen. Er kwam een sterke nationale gedachte op, die onder andere zichtbaar werd in nieuw ingestelde nationale tentoonstellingen, waar Italianen de hedendaagse kunst uit het hele land konden zien. In Sprezzatura tonen we werken uit de eerste vĳftig jaar na die eenwording.”

Pagina 14

Virtuositeit

Er zĳn verschillende interpretaties van het woord ‘sprezzatura’. Willemĳn houdt het graag bĳ ‘virtuositeit’. „Alle schilderĳen die we in huis hebben zĳn topstukken,en allemaal tonen ze op hun eigen wĳze virtuositeit.” Willemĳn bracht twee keer een bezoek aan verschillende art galeries en musea in Italië als voorbereiding op Sprezzatura. Allereerst bezocht ze de Galleria d’Arte Moderna di Palazo Pitti (onderdeel van de Gallerie degli Uffizi) in Florence. Het werd een bĳzondere en gezellige dag die ze samen met de directeur van Palazzo Pitti , een van geboorte Siciliaanse dame, doorbracht. „We hadden een klik, lunchten samen. Ik mocht zelfs de portrettengalerĳ bezoeken, dat was heel bĳzonder. Ik werd direct geraakt door het schilderĳ ‘In bed’ van Federico Zandomeneghi uit 1878. ‘Die wil ik sowieso’, dacht ik meteen. En dat is gelukt. Dat schilderĳ spreekt zó aan. Het is met hele snelle, virtuoze streken geschilderd, in zuurstokkleuren. Het is een perfect voorbeeld van de invloed van de Franse impressionisten op Italianen die in Parĳs werkten.” De tentoonstelling Sprezzatura is te bezoeken van 2 juni tot en met 3 november 2019. In de expositie zĳn onder meer werken te zien van Antonio Mancini, Federico Zandomeneghi, Giovanni Segabtini en Giacomo Favretto. Kĳk voor meer informatie en bestellen van online tickets op drentsmuseum.nl.

Noordelijke Museumweken 1 tot 30 april

Antonio Mancini, Dienstmeisje, 1888-1889, Pinacoteca Metropolitana “Corrado Giaquinto”, Bari – Collezione Grieco

Egbert Streuer, 1983, foto Henk Keulemans

Tot en met 30 juni 2019

In dank aanvaard: Ma hijs Röling

Schilderen naar de werkelijkheid Het Drents Museum kreeg recentelĳk een grote collectie werk van kunstenaar Matthĳs Röling (Oostkapelle, 1943) uit de particuliere collecties van Cees Röling en Ad en Willy Adriaansen. Tot en met 30 juni is een deel van deze nieuwe aanwinsten te zien in de tentoonstelling ‘In dank aanvaard: Matthĳs Röling’. In totaal toont het museum honderd werken van Röling in de expositie. Veel werken zĳn nog nooit eerder tentoongesteld.

Tot en met 1 september 2019

Egbert Streuer – Nederlands meest succesvolle wegracecoureur

‘Sport is beleving en emotie’

De tentoonstelling over een van de grootste figuratieve kunstenaars in Nederland is te zien op de afdeling Hedendaags Realisme. Daar wordt ook de documentaire ‘M.R.’ van Marrit Koopmans en Walker Pachler vertoond. In de film blikt Röling vanuit zĳn huis in Ezinge terug op een leven lang schilderen en tekenen.

De tentoonstelling ‘Egbert Streuer – Nederlands meest succesvolle wegracecoureur’ is een ode aan de Drentse snelheidsduivel, die in zijn carrière maar liefst 22 Grand Prix-overwinningen wist te behalen. Ook werd hij drie keer wereldkampioen en schreef hij twee keer de TT op zijn naam. Aan de hand van onder andere trofeeën, motorpakken en motorblokken vertelt het Drents Museum tot en met 1 september 2019 het verhaal van de zijspancoureur. In de expositie waan je je op het geliefde TT-circuit van Streuer. De bezoeker racet als het ware van het ene naar het andere thema. „Zo had ík het nooit kunnen bedenken”, zegt Egbert Streuer daar zelf over. „Het is prachtig en confronterend tegelĳk. Het gaat over mĳ natuurlĳk, dat voelt al een beetje vreemd. Sta ik daar ineens voor een foto van wel vĳf meter hoog. Die is tĳdens een huldiging op de Brink gemaakt. Veel van de mensen die daar op staan, herken ik. Die mensen kunnen nu ook terugzien wat er toen op de Brink gebeurde. Prachtig.”

Speciale Streuer-motorroute

„De mensen van het Drents Museum weten wat de kĳker wil zien. Ik heb gewoon alles aangeleverd wat ik nog heb uit die tĳd. En dat is best veel.” Streuer stippelde wel zelf een speciale motorroute door Drenthe uit, die gratis door het museum wordt aangeboden via de website. „Er zĳn zóveel mooie plekken in Drenthe, ik kon nauwelĳks een keuze maken. Het moest ook een beetje een logische route zĳn natuurlĳk. Ik woon in Grollo en ik vind het zelf zo mooi richting Oud Aalden. Dus die kant ben ik uitgegaan. Overal mag je maximaal 80 kilometer per uur, je bent wel even onderweg op de motor. Vooral als je een terrasje meepakt.”

Matthĳs Röling (1943), Zelfportret, olieverf op paneel, 20 x 12 cm, collectie Drents Museum, schenking Cees Röling

Egbert Streuer zag de opbouw van de tentoonstelling op drie verschillende momenten. „De derde keer dat ik kwam was de hele expositie af. Toen kwam er veel naar boven kan ik je zeggen. Het is echt een beleving geworden. Als je er íets van weet wordt het nog veel leuker, maar dat is met alles. Vooral met sport. Sport is beleving en emotie. Vooral als je dat zelf ooit meegemaakt hebt.” Kĳk voor alle activiteiten rond de tentoonstelling ‘Egbert Streuer – Nederlands meest succesvolle wegracecoureur’ op drentsmuseum.nl.

Drents Museum wint prestigieuze publieksprĳs Het Drents Museum heeft op dinsdag 12 maart in de Amerikaanse stad New York de publieksprĳs van de prestigieuze Global Fine Art Awards gewonnen. Deze prĳzen worden beschouwd ‘als de Oscars binnen de museumwereld’, aldus het Drents Museum. Het museum won de prĳs met de tentoonstelling ‘Iran, Bakermat van de beschaving’.

Directeur Harry Tupan bedankt in een verklaring het trouwe publiek voor het binnenhalen van de prĳs. Het Drents Museum was één van de 93 genomineerden. De tentoonstelling trok 115.000 bezoekers en toonde zo’n tweehonderd unieke vondsten van het nationale museum uit de Iraanse hoofdstad Teheran. Gouden drinkbeker, 500 – 450 v. Chr., Hamedan

Uitgave april 2019 | Pagina 15

„Ik vind het een feest om naar te kijken”

Verscheidenheid aan pronkjuwelen

Pronkjewails, © Groninger Museum/ samenstelling: John Veldkamp/ fotografie: Arjan Verschoor

De succesvolle tentoonstelling CHIHULY in het Groninger Museum loopt bijna ten einde, maar inmiddels zijn er twee nieuwe tentoonstellingen die de bezoeker zullen intrigeren. Gastconservator John Veldkamp toont verrassende combinaties van oud en nieuw design in Pronkjewails, en ‘ruimteverkenner’ Dolf Verlinden onderzoekt waar een kunstwerk ophoudt. Een bezoek aan CHIHULY voelt als een reis door een wonderlĳke wereld vol kleur, glas en licht. De Grand Stairwell Installation, bĳvoorbeeld, imponeert met haar grote, bloemachtige vormen die hangen aan een hoge muur. Na dit werk duik je min of meer onder water bĳ het zien van de Seaform-serie. Deze vormen hebben een geribbeld patroon waardoor ze een schelpachtige structuur hebben, en ook de kleuren doen denken aan de diepzee. Weer een paar zalen verderop voel je de sfeer van het vroegere Amerika, door de Baskets en Cylinders. Dale Chihuly liet zich hiervoor inspireren door IndiaansAmerikaanse manden die hĳ zag op een tentoonstelling.

Bijzondere combinaties

Een van de grootste pronkstukken is Mille Fiori, oftewel ‘duizend bloemen’. Een bont ‘paradĳs’ dat bestaat uit grote kronkelende, ronde en bladachtige vormen; een installatie waar je zomaar niet uitgekeken bent. Al vele duizenden mensen hebben de tentoonstelling bezocht. Zĳ die de glazen kunstwerken van Chihuly in het Groninger Museum willen zien, hebben nog tot 5 mei de tĳd.

Frans Haks, toenmalig directeur van het Groninger Museum, liep geregeld langs John’s winkel. Hij vond het interessant wat Veldkamp deed. Veldkamp inspireerde Haks, en gaf hem geregeld suggesties voor museumaankopen. Toen Alberto Alessi en Alessandro Mendini voor een tentoonstelling in het Boijmans in Nederland waren, overtuigde Veldkamp

Pagina 18

Dat bezoek is dan te combineren met nog twee andere tentoonstellingen: Pronkjewails en Dolf Verlinden. ‘Pronkjewails’ is Gronings voor pronkjuwelen. In dit geval zijn dat designstukken van vroeger en nu die door gastconservator John Veldkamp uit Groningen zijn samengebracht. John was een pionier op het gebied van design. Eind jaren zeventig, toen nog weinigen belangstelling hadden voor design, was hij al aan het verzamelen. In Nederland was hij een van de eersten die Alessi-artikelen in zijn Groninger winkel John John’s had.

Noordelijke Museumweken 1 tot 30 april

Saturn Red Basket Set with Dark Mineral Red Lip Wraps, Dale Chihuly

hen om naar zijn winkel te komen. Daar werden de contacten tussen het Groninger Museum en Mendini gelegd. Dit resulteerde mede in het huidige gebouw van het Groninger Museum, dat door Mendini is ontworpen.

Feest om te zien

Veldkamp is dus van betekenis voor het Groninger Museum. Los daarvan heeft hĳ oog voor bĳzondere combinaties. Alle reden om hem nu een podium te geven. Met Pronkjewails toont Veldkamp stillevens, samengesteld uit allerlei objecten uit zowel het depot, als uit Veldkamp eigen collectie. „Op basis van vorm, kleur en vertelkracht heeft hĳ objecten bĳ elkaar gezocht”, vertelt Marieke van Loenhout van het Groninger Museum. Als voorbeeld noemt ze een bekende foto van Erwin Olaf die ook op deze tentoonstelling te zien is: Marie-Antoinette d. 1793 uit de serie ‘Royal Blood’. „Daar heeft John onder andere melk en bloed-porselein bĳ gezocht, wat verwĳst naar de kleurstelling van dit porselein. En één figuur houdt een zwaard vast.” Het resultaat van alle samenstellingen is een kleurrĳk geheel dat veel mensen zal aanspreken, zo verwacht Van Loenhout. „Ik vind het in ieder geval een feest om naar te kĳken.” Overigens heeft Veldkamp daags na het overlĳden van Mendini in februari een speciale Mendini-compositie gemaakt in het Groninger Museum. Deze is ook te zien tĳdens de tentoonstelling.

Beeldverhalen

Een heel andere wereld stap je binnen bĳ het bezoeken van de tentoonstelling van Dolf Verlinden. Een wereld van kleuren, lĳnen, vlakken en abstracte elementen. Geometrisch, maar niet strak of scherp. Poëtisch, zoals Verlinden het zelf zegt. Het zĳn werken, veelal schilderĳen, waarmee de kunstenaar de ruimte verkent. „Voor mĳ houdt een schilderĳ niet op bĳ zĳn kader. De gedachte dat het daar begínt is aanlokkelĳker”, zegt hĳ hierover. Dat is terug te zien in de getoonde werken. Sommige van die werken bestaan uit kleinere schilderĳen. Ook zĳn er schilderĳen waar de lĳst ‘doorbroken’ is en de schildering buiten het kader verder gaat. Daarnaast zĳn alle werken weliswaar autonoom, maar gaan ze ook een relatie aan met elkaar en de ruimte waarin ze hangen. Verlinden: „Ze verleiden je om van het ene werk naar het andere te kĳken. Zo ontstaat er een samenhang, en vertellen ze een beeldverhaal.”

Architectuur, Dolf Verlinden

Zuiverheid

De ‘ruimteverkenning’ waar Verlinden gefascineerd door is, heeft een ontwikkeling in zĳn stĳl meegebracht. Was zĳn werk voor 2012 vooral figuratief, de laatste jaren ontstaan er nonfiguratieve werken op zĳn schildersdoek. „Het zĳn heel zelfstandige beelden, niet verwĳzend naar iets. Ik streef zuiverheid na, iets wat schoonheid ook heeft . Dingen die er niet toe doen, hoeven ook niet op het doek.” Ook in de kunstvormen verlegt hĳ de grenzen. „Ik schilder vooral, maar ben gaandeweg andere materialen gaan gebruiken. Dat is ook goed te zien in de tentoonstelling. Ik heb schilderen nooit als een beklemming gevoeld, maar het ontdekken van andere materialen is wel een soort bevrĳding. Ik vind het spannend wat er de komende jaren gaat gebeuren in mĳn werk. Ik ga de ruimte in.“

CHIHULY – Te zien tot en met 4 mei 2019. Dolf Verlinden – Te zien tot en met 1 september 2019. Pronkjewails – Te zien tot en met 22 maart 2020.

In gesprek met Mondriaan, Dolf Verlinden

Uitgave april 2019 | Pagina 19

Ontdek een

TIPS MUSEUM

Doe het zelf Kip, Eveline van Elk

in de buurt!

Krachtige foto’s in Synagoge De beste Nederlandse nieuwsfoto’s van 2018 zĳn binnenkort te zien in de Synagoge Groningen. De zeventigste editie van de Zilveren Camera laat ruim tweehonderd nieuwsfoto’s zien van in totaal 55 fotografen. Veel gebeurtenissen die nog vers in het geheugen liggen, zĳn te zien op deze tentoonstelling. Zoals het ongeluk met de stint, de branden in Griekenland en de Elfstedenzwemtocht van Maarten van der Weĳden. zilverencamera.nonfictionphoto.nl

Land van Geometrie Mensen die Museum Nagele bezoeken, kunnen op ‘reis door het land van Geometrie’. Ria Groenhof toont in haar solo-expositie een combinatie van beelden, schilderĳen en design. Ruimte en helderheid zĳn de hoofdingrediënten in haar geometrisch abstracte werken, de abstractie van een puur geometrisch lĳnenspel. Nagele komt terug in haar werk. Dit dorp werd in de jaren vĳftig vormgegeven door de architectencollectieven De Acht en De Opbouw, en is ontstaan uit geometrische vormen, licht, lucht en ruimte. museumnagele.nl

10 mei t/m 2 juni

t/m 26 mei

Auto over weg met eendenfamilie, Martin Sĳbesma

Schoonheid der Dingen Kunstschilder Martin Sĳbesma houdt van antieke voorwerpen en oldtimers. Dat is te zien tĳdens de tentoonstelling ‘De Schoonheid der Dingen’ in Museum Sloten. De kunstenaar richt zich op het mooie van dingen, op harmonie en verstilling. Sĳbesma is van oorsprong huisschilder. Hĳ heeft zich op eigen kracht het kunstschilderen eigen gemaakt. De realistische schilderkunst uit de zeventiende en achttiende eeuw is wat hem boeit. museumsloten.nl

Never End (uitsnede), Ria Groenhof

t/m 31 oktober

Van kunst tot cash ‘Meisje met de parel’ is misschien wel het bekendste werk van Johannes Vermeer. Ze staat centraal tĳdens de tentoonstelling ‘Van kunst tot cash’ in Museum Valse Kunst in Vledder. De tentoonstelling geeft een overzicht van hoe dit icoon van de Nederlandse schilderkunst wordt geëerd. Amateurschilders hebben bĳvoorbeeld talloze kopieën gemaakt van het ‘Meisje met de parel’. Maar het werk heeft ook geleid tot parodieën, zoals gemaakt door Banksy. En de commercie kan ook prima uit de voeten met dit wereldberoemde werk; er zĳn zelfs sokken van. museums-vledder.nl

Feestelijke tentoonstelling Dubbel feest voor Geert Schreuder. De kunstschilder zit dit jaar vĳftig jaar in het vak en viert daarnaast zĳn zeventigste verjaardag. Museum De Oude Wolden in Bellingwolde heeft daarom een feestelĳke overzichtstentoonstelling ingericht. ‘Geen gemaar’ toont schilderĳen, maar ook foto’s en illustraties van de kunstenaar. Schreuder schildert Groninger landschappen en stillevens. Ook de maatschappĳ en de mens in al zĳn facetten legt hĳ graag vast op het schildersdoek. museumdeoudewolden.nl

t/m 31 augustus

15 april t/m 22 september Nazomermiddag, Geert Schreuder

Een werk van Aukje Weĳer.

Gevarieerde expositie In de KunstKamer Marum is een gevarieerde expositie te bezoeken. Iris Groenewold toont er haar schilderĳen, net als Aukje Weĳer die ook ruimtelĳk werk maakt. Iris schildert realistisch, Aukje heeft de voorkeur voor meer abstracte werken. Tot slot is er ook werk van textielkunstenaar Trĳntje Bakker. De zee is haar grootste inspiratiebron. facebook.com/kunstkamermarum

t/m 10 mei

Een valse Vermeer.

Noordelijke Museumweken 1 t/m 30 april

Uitgave april 2019 | Pagina 21

Groninger Forum Storyworld 3, beeld: NorthernLight

Plezier voorop in inspirerend Groninger Forum „Wij zien het als onze missie om mensen te inspireren”

Vroeger was de bibliotheek dé plek waar mensen hun kennis konden verrĳken. De bibliothecaris wist altĳd wel te vertellen wat je het beste kon lezen om up to date te raken. Tegenwoordig consumeren mensen dagelĳks de wereld aan informatie via onder andere social media, interactieve games, films en tentoonstellingen. Alle vernieuwingen dienen zich via deze kanalen in zo’n hoog tempo aan, dat het mensen kan overweldigen. Hans Poll, directeur marketing en programma: „Wĳ zien het als onze missie om mensen te inspireren en de toekomst te omarmen.”

AI MORE THAN HUMAN, Lawrence Lek 2065 (Preview). Courtesy the artist and Sadie Coles HQ, London

Verwacht geen cultuurpaleis met een hoge drempel. Het Groninger Forum wil met het toekomstige gebouw op vermakelijke wijze inspireren, en ontmoetingen tot stand brengen tussen mensen van alle lee ijden en achtergronden.

Het Groninger Forum trekt daarom met haar toekomstige gebouw de jas aan van de 21ste eeuwse curator. In dit gebouw, dat eind dit jaar de deuren opent, laat het Forum zien wat de relevante ontwikkelingen van nu zĳn, en wat hier in de toekomst uit kan groeien. Drie pĳlers staan daarbĳ centraal: actualiteit en samenleving, kennis en technologie en populaire cultuur. Poll: „Qua populaire cultuur kun je denken aan de film en literatuur, twee functies die in dit gebouw komen. Maar ook aan strips, games en animatie die je terugziet in Storyworld, het museum dat voortvloeit uit het Stripmuseum.”

human’ en komt tot stand in samenwerking met het Londense Barbican Centre. Het vertelt over het ontstaan, de opkomst en de toekomst van kunstmatige intelligentie. „A.I. lĳkt nog ver weg, maar is overal aanwezig. Wĳ laten de stand van zaken zien aan de hand van de meest actuele onderzoeks- en kunstprojecten. De tentoonstelling zet je aan tot nadenken. Wat betekent het om mens te zĳn? Wat is bewustzĳn? En hoe kunnen mens en machine samenwerken? Waar houdt de mens op, en waar begint de computer.”

‘Ondergewaardeerde kunstvorm’

Dwarsverbanden

De pĳler ‘kennis en technologie’ zoomt in op de technologische ontwikkelingen van nu, die bepalend zĳn voor de toekomst. De eerste tentoonstelling in het Groninger Forum heet ‘A.I.: More than

Poll spreekt over het nieuwe Groninger Forum met enthousiasme, en verheugt zich al op de opening. „We hebben wel een doel, dus de ondertoon is serieus, maar plezier staat voorop. Ik hoop dat het gebouw echt van de stad wordt, waar mensen graag willen zĳn. En we hopen mensen te inspireren. Als onze bezoekers geïnspireerd weggaan, kunnen ze iets betekenen voor de toekomst.”

Storyworld brengt stripverhalen, animatie en games samen op twee verdiepingen. De drie disciplines liggen volgens Poll in elkaars verlengde. „Ze vergen allemaal artisticiteit en vakmanschap. Door ze te laten zien in een museale omgeving, verwachten we dat mensen er op een andere manier naar gaan kĳken.” Daarnaast komt het vertellen van verhalen aan bod in Storyworld. Hoe bouw je een goed verhaal op, met sterke karakters en in een mooie omgeving, en hoe geef je een verhaal mooi vorm? „Ik zou het fijn vinden als kinderen na het bezoeken van Storyworld naar buiten komen en denken: dat kan ik ook, laat ik het eens proberen.”

Noordelijke Museumweken 1 t/m 30 april

Talkshows, lezingen, stadsgesprekken of debat, maar ook documentaires vallen onder ‘actualiteit en samenleving’. Ook daar is in het nieuwe Groninger Forum ruimte voor. Juist de veelzĳdigheid van dit gebouw is waar Poll zo enthousiast over is. „Het maakt het mogelĳk om dwarsverbanden te leggen binnen één gebouw. Bĳ de tentoonstelling over A.I. kunnen we bĳvoorbeeld lezingen houden. Of een passende film vertonen in de filmzalen.”

Uitgave april 2019 | Pagina 23

Intrigerend expressionisme Er ging voor Jaap Min (1914-1987) geen dag voorbij zonder dat hij werkte aan een landschap, portret of stilleven. De West-Friese expressionist hee dan ook een omvangrijk oeuvre gecreëerd. Museum Belvédère brengt deze kunstenaar uitgebreid voor het voetlicht.

Uitkĳkend over de polder, duinen en de zee nabĳ, heeft Jaap Min onder andere tal van Hollandse landschappen geschilderd in zĳn ‘werkhok’ in Bergen. Schilderĳen die opvallen door de ‘zware tonen en grove toetsen’, en de melancholie die hĳ erin legde. De aardse en donkere kleuren zeggen volgens Doeke Sĳens weinig over het karakter van de kunstenaar. „In essentie was hĳ een prettige, aangename en plezierige man. Hĳ leefde voor het schilderen, maar bracht veel tĳd door met vrouw en kinderen.”

Duinen en zee, Jaap Min

Pagina 24

Noordelijke Museumweken 1 tot 30 april

Jaap Min (1914-1987)

Roodkerk, Jaap Min

„We willen mensen betrokken maken”

Kunst van hoog niveau is niet alleen in een museum te bewonderen. Ook galerieën hebben parels in huis. Alle reden om ze een podium te geven vindt Han Steenbruggen, directeur van museum Belvédère in Heerenveen. Dat gebeurt van 26 tot en met 29 september, tijdens de derde editie van kunstbeurs Art Noord.

Jong talent

Sĳens kan het weten. Hĳ werkt mee aan de tentoonstelling over Jaap Min, en heeft een boek geschreven over de kunstenaar. Hiervoor heeft hĳ menig dagje in Bergen en omgeving vertoefd, om te spreken met familie en een beeld te krĳgen van Mins levensloop. „Hĳ is geboren in een groot, katholiek gezin. Al in zĳn pubertĳd wist hĳ dat hĳ kunstschilder wilde worden. Veel van zĳn broers waren ook creatief. Zĳn ouders hadden daar wel sympathie voor.” Dat nam niet weg dat hĳ wel geld moest verdienen, en dus ging hĳ aan de slag bĳ een huisschilder. Zĳn talent schemerde zelfs bĳ dat werk door, en zĳn baas had er oog voor. Hĳ bracht Min in contact met Matthieu Wiegman. Wiegman vormde samen met enkele andere kunstenaars de belangrĳke kern van de Bergense School. Hĳ hielp Min zĳn talent verder te ontwikkelen, en hielp hem aan betaalde opdrachten. „Die bleef hĳ ook later nog doen voor de inkomsten, maar zĳn vrĳe werk was echt zĳn ‘levensvervulling’.”

Een evenement voor galerieën waar ze hun pronkstukken kunnen tonen bestond tot een paar jaar geleden nog niet in het Noorden. Jammer, vond Steenbruggen. En dus is Art Noord in het leven geroepen. Tĳdens dit vierdaags evenement verandert heel Belvédère in een beursvloer. Twintig galerieën tonen er hun pronkstukken van kunstenaars uit het Noorden. Daarnaast is er een randprogramma, wat voor dit jaar nog moet worden uitgedacht. „Vorig jaar gaven Oscar van Gelderen en Manuela Klerkx een spoedcursus kunst kopen. En in het café werden de galeriehouders geïnterviewd. Dit jaar willen we het randprogramma nog meer optuigen; ik wil wel stappen vooruit zetten.” De vorige twee edities trokken 2.500 bezoekers. De verkoop verliep prima, de sfeer was goed. „Mensen uit Friesland, maar ook uit de rest van het land komen hiernaartoe”, vertelt Steenbruggen. „Liefhebbers vinden er kunst van niveau. We zĳn een onafhankelĳk podium, en kiezen de galerieën puur op inhoud. Wĳ willen de mensen op deze manier laten zien wat het Noorden te bieden heeft aan hoogwaardige kunst.”

Verloren jaren

In 1938 werd hĳ toegelaten tot de Rĳksacademie in Amsterdam, waar docent Heinrich Campendonk hem liet kennismaken met de monumentale kunst. Een andere belangrĳke invloed op zĳn werk had Mins reis naar Italië in 1939. „Een enorme cultuurschok was dat voor hem”, weet Sĳens. „De fresco’s met hun primitieve gezichten en vrolĳke kleuren maakten grote indruk op Min.” In 1944 kreeg Min zĳn diploma van de Rĳksacademie. Nog steeds was het noodzaak om te blĳven werken, maar na de oorlog waren er genoeg kerken die met fresco’s en gebrandschilderd glas moesten worden verfraaid. In 1955 kreeg hĳ een functie als docent aangeboden aan de Jan van Eyck Academie in Maastricht. Hĳ nam de baan aan, vooral vanwege het vaste salaris, maar wat volgden waren ‘zes verloren jaren’. De bureaucratie op de academie stond hem niet aan, en het lesgeven kostte hem meer energie dan het opbracht. Al vond hĳ het contact met de studenten aangenaam, Min vreesde ook dat hun veelal abstracte werk invloed zou hebben op zĳn eigen stĳl.

Steeds vrijer

‘Professor Min’ zwaaide daarom af, keerde terug naar zĳn geliefde Bergen. Hĳ verkoos de vrĳheid die hĳ had als kunstenaar. En die vrĳheid is hoe langer hoe meer terug te zien in zĳn werk, stelt Sĳens. „Hĳ is altĳd door blĳven groeien.” De beste werken die Min maakte in de laatste dertig jaar van zĳn leven, zĳn door Belvédère geselecteerd voor de tentoonstelling. Religieus werk en stillevens, maar vooral landschappen en portretten. Sĳens: „Zĳn werken zĳn heel boeiend. De portretten hebben vaak iets demonisch. Ze doen je afvragen: ‘wat zou hier gebeurd zĳn?’ Zĳn landschappen hebben de prachtigste kleuren. Je ziet ook dat Min zich steeds heeft afgevraagd wat hĳ nog kon weglaten. Je moet goed kĳken, echt je best doen als je voor zĳn schilderĳen staat. Het zĳn heel intrigerende, expressionistische werken.” De tentoonstelling is te zien van 31 mei t/m 22 september 2019.

Houd je hond vast, Jaap Min

Uitgave april 2019 | Pagina 25

Het schaalmodel van de 7 Provinciën is bĳna af.

‘Alles wat je ziet, is echt’ Batavialand brengt verhalen tot leven. Over vroegere ontdekkingsreizen op zee en verre handel. Maar ook over de eeuwenoude strijd tegen het water, wat Nederland expert hee gemaakt op het gebied van dijken bouwen, inpoldering en watermanagement.

Van boven naar onder: De Flevowand. Foto: Pluim Fotografie De Batavia. Foto: Ruud Ploeg Fotografie Kinderen kunnen in de smederĳ zelf spĳkers maken.

Op de scheepswerf van Batavialand slaan mannen lange planken tegen het ‘geraamte’ van een waterschip. Met planken die in de houtzagerĳ zĳn gezaagd en op speciale wĳze precies krom genoeg zĳn gemaakt om goed te passen. Ondertussen is de smid hard aan het werk om nagels te slaan. Ook in de touw- en zeilmakerĳ is volop bedrĳvigheid. Het oog komt hier niets tekort; alles gebeurt hier zoals dat in de zeventiende eeuw ook ging. Voor Jan Vriezen, directeur van Batavialand, verveelt het nooit. „Alles wat je hier ziet, is écht.”

Tentoonstelling ‘Kleinscheeps’

De werf vormt een sfeervolle ‘inleiding’ op het schip de Batavia, misschien wel het grootste paradepaard van dit museum. Maar in het atelier krĳgt een ander pronkstuk steeds meer vorm. Dagelĳks werken vrĳwilligers hier aan een schaalmodel van de 7 Provinciën. Naar verwachting is dit model eind dit jaar klaar. Toch is de 7 Provinciën nu al een parel om te zien. Daarom krĳgt het een plek in de tentoonstelling Kleinscheeps, dat vanaf 18 mei te zien is. Modellen van verschillende schepen die voeren op onder andere de Zuiderzee zĳn dan in volle glorie te bewonderen.

Beleven en doen

Batavialand zet sterk in op beleven. Er is leerzaam vermaak voor het hele gezin, zoals het slaan van spĳkers in de smederĳ. Of het ‘varen’ over de Zuiderzee op een Kogge. „Waar kinderen zich tĳden kunnen vermaken, is in het Watertheater. Hier kunnen ze zelf dĳken en polders aanleggen.” Ook kunnen ze op zoek naar verborgen schatten op de nagemaakte archeologische vindplaats. Een ‘duik onder water’ nemen kan via de gezonken onderzeeër van de Watermensen. Een relatief nieuwe aanwinst van Batavialand is De Flevowand. Dit zestig meter lange borduurwerk toont de geschiedenis van Flevoland; van de IJstĳd tot de Marker Wadden. Vriezen: „Veertig dames hebben hier veertien jaar aan gewerkt. De initiatiefneemster heeft zich laten inspireren door het middeleeuwse tapĳt van Bayeux. De Flevowand is veel vrolĳker en gevarieerder qua onderwerpen.” Leuk detail: prinses Beatrix heeft in 2018 de laatste steek gezet. Die steek is gemarkeerd met een gouden naaldje.

Onderhoud Batavia

Het is slechts een bescheiden greep van wat er in Batavialand te zien en te doen is. Daarnaast bereidt het museum zich voor op een belangrĳk project: groot onderhoud aan de Batavia. „Het is een dame op leeftĳd”, zegt Vriezen. „Ze ligt al bĳna 25 jaar in het water. Voor het groot onderhoud is veel geld nodig. We zĳn daarom een campagne begonnen, iedereen kan een steentje bĳdragen. Zo kunnen we nog jaren genieten van dit prachtige schip.”

Noordelijke Museumweken 1 t/m 30 april

Evenementen in Batavialand 20 april: Waterfeest. Een gezellige dag waarbĳ jong en oud leert hoe belangrĳk water is, en waarom. 29 juli: Bataviadag. Batavialand is deze dag omgetoverd tot een levendige havenplaats uit de zeventiende eeuw, waar het bruist van de activiteiten. 31 augustus: Piratendag. Er lopen piraten rond in Batavialand, en kinderen mogen verkleed als piraat het museum bezoeken.

Uitgave mei april 2019 | Pagina 27