Museumkrant

Een commerciële uitgave van NDC mediagroep

Noordelijke Museumweken

1 t/m 30 april 2019

‘Ik geef 4 de wereld mijn wereld’

16

Intrigerend expressionisme

8

Verrassende kijk op Veenkoloniën

‘Alles wat je ziet is echt’

5

Verscheidenheid aan pronkjuwelen

18

Italiaanse virtuositeit

14

3

1

6 2

4

5

Schatten van het Noorden

Ontdek een

museum

bij jou in de buurt Het Noorden is rijk aan musea. De Noordelijke Museumweken, die duren tot en met 30 april, vormen de ideale gelegenheid om de rijkdommen van Friesland, Groningen, Drenthe en Flevoland te bewonderen.

1. Fries Museum - Leeuwarden 2. Drents Museum - Assen 3. Groninger Museum - Groningen 4. Museum Belvédère - Heerenveen Oranjewoud 5. Batavialand - Lelystad 6. Veenkoloniaal Museum - Veendam

Een bezoek aan de verschillende musea is bovendien een goede reden om ook te genieten van de omgeving. Het is bijvoorbeeld mooi om te leren over zeevaart en watermanagement in Batavialand, maar ook om rond te lopen op dit jongste stuk land van Nederland. Feitelijk loop je hier ‘onder water’. Het Groninger Museum en het Veenkoloniaal Museum liggen op slechts een half uur van elkaar vandaan, en dus prima te combineren op een dag. Van de bruisende stad naar de landelijke rust en de uitgestrekte landerijen. Hetzelfde geldt voor het Fries Museum en Museum Belvédère. Laatstgenoemde grenst aan een meer lommerrijk gebied.

En zo zijn er nog tal van gevarieerde musea op fraaie plekken die het bezoeken waard zijn. Dus pak de fiets, trein of auto en ontdek de schatten van het Noorden!

GRONINGEN ■ Groninger Museum Groningen ■ Veenkoloniaal museum Veendam ■ Menkemaborg Uithuizen ■ Museum Klooster Ter Apel Ter Apel ■ Kloostermuseum Aduard Aduard ■ Klompenmuseum Eelde ■ Museum de Buitenplaats Eelde ■ Museum Nienoord Leek ■ FRIESLAND ■ Fries Museum Leeuwarden ■ Belvedère Heerenveen ■ Titus Brandsma museum Bolsward ■ De Kruidhof Buitenpost ■ Museum Bescherming Bevolking Grou ■ Fries Landbouwmuseum Leeuwarden ■ Museum Dr8888 Drachten ■ Keramiekmuseum Princessehof Leeuwarden ■ DRENTHE ■ Drents Museum Assen ■ Nederlands museum Kinderwereld Roden ■ Museum Havezate Mensinge Roden ■ Galerie del Campo Wijster ■ Beeldenpark de Havixhorst De Schiphorst ■ Museum de Proe olonie Frederiksoord ■ FLEVOLAND ■ Batavialand Lelystad ■ Museum Schokland Schokland ■ OVERIJSSEL ■ Museum Staphorst Staphorst ■ NOORD HOLLAND ■ Zuiderzeemuseum Enkhuizen

Pagina 2

Noordelijke Museumweken 1 tot 30 april

Ontdek een

Colofon

TIPS MUSEUM

De Museumkrant is een commerciële uitgave van NDC mediagroep.

Productie: NDC studio Coördinatie: Martine van der Linden Vormgeving: Petra Postma, Mieke van de Wetering Teksten: Martine van der Linden, Marike van der Molen Eindredactie: Marike van der Molen, Martine van der Linden

in de buurt!

Topstukken en grootste geschiedenis Friesland, Groningen, Drenthe en Flevoland herbergen een keur aan musea. Musea die rijk zijn aan verhalen, scha en en avonturen.

Voor deze museumkrant spraken we onder andere met conceptueel kunstenaar Éric van Hove die in het Fries Museum het ambacht en de kunst bij de mensen probeert te brengen.

Bij het Drents Museum zijn binnenkort Italiaanse topstukken uit eind negentiende eeuw te bewonderen. Kunstwerken die tot op heden niet de aandacht kregen die ze verdienen.

Het Veenkoloniaal Museum verrast door in te zoomen op een stukje onderbelichte geschiedenis van de Groninger Veenkoloniën. Een minstens zo geanimeerde tijdreis biedt Batavialand, waar de tijd van de Batavia tot leven komt.

Alsof dit alles niet genoeg is, toont het Groninger Museum ook nog prachtige ‘pronkjewails’ en kaderloze kunst, en kun je in Museum Belvédère uitgebreid kennismaken met de intrigerende schilderijen van expressionist Jaap Min. Je leest er alles over in deze Museumkrant.

Een werk van Charlotte van Pallandt.

Powervrouwen in beeldhouwkunst Charlotte van Pallandt, Maja van Hall en Eja Siepman van den Berg: drie powervrouwen die zich staande hielden in de beeldhouwkunst - een wereld die werd gedomineerd door mannen. In de tuinen van havezate De Havixhorst is vanaf 20 mei een tentoonstelling met werk van deze vrouwen te zien. Daarnaast is in de beeldentuin de vaste collectie beelden te bewonderen. beeldenparkdehavixhorst.nl

20 mei t/m 17 november

Jubileumtentoonstelling over onderwijs

Poserende schoolkinderen.

Openluchtmuseum Het Hoogeland in het Groningse Warffum is een aanrader voor zij die graag terug in de tijd willen reizen. Het museum toont het leven op het platteland in vervlogen tijden. Dit jaar viert Het Hoogeland haar zestigjarig jubileum, en dan wel met de tentoonstelling ‘Terug naar school’. Leesplankjes, schoolplaten en leuke wetenswaardigheden ontbreken niet. hethoogeland.com

Vesting Bourtange.

t/m 3 november

Scandinavië Markt op Schokland Museum Schokland houdt zaterdag 11 en zondag 12 mei de Scandinavië Markt. Met zestig stands op het gebied van wonen, design, outdoor, reizen, eten en mode. Daarnaast zijn er lezingen, workshops en livemuziek. De markt is beide dagen open van 10.00 tot 17.00 uur. Museum Schokland is op zichzelf ook het bezoeken waard. Het vertelt de geschiedenis van het voormalige eiland Schokland. museumschokland.nl

11 en 12 mei

Knallende Slag om Bourtange Bulderende kanonnen, knetterende musketten; eind mei vindt de Slag om Bourtange plaats bij Vesting Bourtange. De gereconstrueerde verdedigingswerken vormen het decor van een historisch spektakel: de Tachtigjarige Oorlog. De Spaanse troepen nemen de vesting in, maar de Hollanders laten dit niet over hun kant gaan. Op 26 mei om 10.00 uur is de officiële opening. Deze dag vinden er allerlei activiteiten plaats in de Vesting. bourtange.nl

25 en 26 mei

Ook voor kinderen zijn er activiteiten tijdens de markt.

Uitgave april 2019 | Pagina 3

Tot en met 5 januari 2020

‘Ik wil kunst terugbrengen bij de mensen’

Éric Van Hove, D9T (Rachel’s Tribute), 2015. Collectie Fries Museum, Leeuwarden.

Verworven met steun van het Mondriaan Fonds, de BankGiro Loterij en de Vrienden van het Fries Museum. Foto: Lieven Geuns. Courtesy Éric Van Hove / Copperfield Gallery.

De in Algerije geboren Éric van Hove hee de Belgische nationaliteit en woont in Marokko. Daarvoor werkte hij tien jaar vanuit Azië.

Zijn eerste bezoek aan Friesland was eind vorig jaar, toen zijn expositie ‘Fenduq’ werd ingericht in het Fries Museum. Éric Van Hove, Mahjouba I, 2016. Collectie Fries Museum, Leeuwarden.

Verworven met steun van het Mondriaan Fonds. Foto: Alessio Mei.

„Ambachten hebben mensen altijd geïnspireerd. Ze vertellen wie we zijn.

Alles wat mensen met hun handen maken, intrigeert.” Éric van Hove (1975) is conceptueel kunstenaar. Het conceptualisme is een kunstvorm waarbij het idee, het concept, belangrijker is dan esthetiek of materiaaltechnische afwegingen. „Er zit voor mij geen verschil tussen conceptuele kunst en het ambacht. Het medium is weliswaar geëvolueerd, het ambacht is nog steeds hetzelfde. Ik zie daarin geen grenzen.”

Van Hove noemt als voorbeelden steenhouwen en kalligrafie. Eeuwenoude ambachten, die sinds de industrialisatie verworden zijn tot kunstvormen.

De industrialisatie speelt een belangrijke rol in de manier waarop Éric zich uit als kunstenaar. „De motoren die ik maak staan symbool voor het einde van het ambacht en het begin van de industrialisatie. Met de opkomst van

Pagina 4

Noordelijke Museumweken 1 tot 30 april

motoren verdween het ambacht. In Afrika proberen we nu te leren van de industrialisatie na de Tweede Wereldoorlog in Europa. Wat zou je in het licht van deze tijd nu anders doen?”

Van Hoves idee over ambachten is allesomvattend en beslaat vele decennia.

Hij houdt het niet alleen bij het nu en de toekomst, maar kijkt ook naar hoe ambachten ooit zijn verdwenen. „Ik wil mensen aanzetten tot nadenken.

Vanuit mijn rol daarin zeg ik: mensen creëren dingen en dat is het. Dan ben je geen ontwerper, kunstenaar of ambachtsman. Je creëert, daarin bestaan geen verschillende statussen. Moderne kunst, ambachten: het is voor iedereen interessant; deel je beleving met elkaar. Zo probeer ik mijn steentje bij te dragen aan het terugbrengen van kunst en het ambacht naar waar het hoort: bij de mensen.”

Samenkomen

Fenduq is de naam van het atelier van Van Hove.

Het is een samenvoeging van ‘fenn’, Arabisch voor kunst, en ‘funduq’, een tijdelijke handelspost waar rondtrekkende karavanen pauzeerden om te handelen en te netwerken. Van Hove laat in zijn atelier Fenduq mensen samenkomen om hun talenten en kwaliteiten te versterken, en om ze een betere positie binnen de Marokkaanse maatschappij te bieden.

Friese veldhakselaar

Van Hove maakt dat ambachtslieden, kunstenaars en andere betrokkenen samenkomen. Dat doet hij in zijn atelier in Marokko, maar ook in Leeuwarden. Speciaal voor het Fries Museum ontwikkelt de kunstenaar een gloednieuw werk. Friese, Marokkaanse, Zweedse en Indonesische vakmensen werken aan de reproductie van de Claas Jaguar-motor uit een Friese veldhakselaar.

De motor wordt gemaakt van Marokkaans houtwerk, Hindelooper schilderwerk, Indonesisch snijwerk, Zweeds glaswerk en meer. In september komen alle ambachtslieden en kunstenaars naar Leeuwarden om de motor in elkaar te zetten.

Lies van Huet

Eén van de Friese kunstenaars is keramisch kunstenaar Lies van Huet. „Voor Fenduq koos ik voor de ventilator.

Een behoorlijke uitdaging, want de bladen van de ventilator hebben een gebogen vorm. Het eerste prototype mislukte. Ik werkte samen met Éric en de andere kunstenaars en bedacht zo nog vijf manieren; vier daarvan werkten wél. Samenwerken en samen nadenken maakt dit project heel erg leuk. Ik ben maar één schakeltje. Juist samen maken we iets prachtigs, tijdens een proces dat voor het publiek super transparant is. We laten in september en oktober ook echt zien hoe het kunstwerk tot stand komt.”

Onder: Nka nako go motseba, collage, houtskool en inkt op canvas, 165cm x 200cm 2019.

Neo Matloga. Still door Sije Kingma

20 april t/m 18 augustus 2019

‘Ik geef de wereld mijn wereld’ Zijn eerste tekeningen maakte hij in het zand van Mamaila, zijn geboortestad in de Zuid-

Afrikaanse provincie Limpopo. Hij besloot naar de kunstacademie in Johannesburg te gaan en onlangs sloot hij zijn tweejarige werkperiode aan De Ateliers af. Neo Matloga woont en werkt nu in Amsterdam; ook in Mamaila hee hij een atelier.

In het Fries Museum is van 20 april tot en met 18 augustus 2019 de tentoonstelling ‘Neo Matloga: neo to love’ te zien. Het is zijn eerste museale solotentoonstelling en hij maakt speciaal daarvoor nieuwe werken. Na een bezoek aan ‘Rembrandt & Saskia: Liefde in de Gouden Eeuw’ raakte hij geïnspireerd. „De schilderijen in die expositie leken gesprekken met elkaar aan te gaan. Dat inspireerde mij. Dat gegeven straalt liefde uit en daar zijn mijn nieuwere werken op gebaseerd. Ik wilde bijdragen door door te gaan op het werk dat ik al maakte en op de werken van Rembrandt.”

Wit, grijs en zwart

Matloga omschrijft zijn werk als ‘collage paintings’. Hij tekent, schildert en maakt daarover heen collages. De werken zijn vaak wandvullend, gemaakt met grijze, verdunde inkt. „Ik gebruik wit, grijs en zwart om verschillende redenen. Deze tinten geven onmetelijk veel ondertonen, ik kan zo op een dankbare manier lagen in mijn schilderijen aanbrengen. Die lagen geven mij de mogelijkheid om heel veel verschillende emoties in één gezicht te leggen; daar houd ik van. Hoe langer je kijkt, hoe meer je ziet.” Het ontbreken van kleur heeft ook iets politieks, erkent Matloga. „Kleuren zijn aan de wereld gegeven. Is het daarmee ook normaal dat wij in kleur denken? Of niet? Ik geef de wereld mijn wereld.”

Neo stelt zichzelf de hele dag vragen. Hij observeert veel en zoekt naar antwoorden in boeken, het theater en door online te kijken naar Amerikaanse- en Zuid-Afrikaanse soaps („ik heb nog geen goede Nederlandse soap gevonden.”) ‘Wat is normaal’ is een vraag die vaak terugkeert. „Elk thuis is normaal, ongeacht waar het staat. We lijken altijd te kijken door de ogen van óf Amerika of Europa. Alles daarbuiten is ‘exotisch’.

Juist die ‘elke dag situaties’, waar dan ook, vind ik interessant. Vooral binnen in een thuis. Zij reflecteren liefde, relaties, intimiteit, verleiding, begeerte, gesprekken. Dat laat ik zien, dat is mijn wereld.”

Neo Matloga is één van de drie genomineerden voor de Volkskrant Beeldende Kunstprijs, Funda Gül Özcan en Lonneke van der Palen zijn de andere twee genomineerden. Matloga won al meerdere belangrijke kunstprijzen, in 2018 nog ging de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst naar de jonge kunstenaar. Het werk van de drie kandidaten wordt van 16 maart tot en met 16 juni in Schiedam tentoongesteld. Halverwege de expositie wordt de winnaar bekendgemaakt.

Uitgave april 2019 | Pagina 5

fenduq 2 februari 2019 t/m 5 januari 2020 friesmuseum.nl

Foto: Lieven Geuns partners fries museum

projectpartners

Stichting Het Nieuwe Stads Weeshuis | M.A.O.C. Gravin van Bylandt Stichting | Vrienden van het Fries Museum

Weelde, welvaart en een bruisende zeevaart

Verrassende kijk op Veenkoloniën

Het Veenkoloniaal Museum in Veendam. Foto: Marcel Jurian de Jong

Zeg ‘Veenkoloniën’, en de meeste mensen zien het beeld voor zich van benige arbeiders die lange dagen turf steken en wonen in plaggenhu en. Maar weelde, welvaart en een bruisende zeevaart zijn óók onlosmakelijk verbonden met de vervening in Groningen. Het is dit relatief onbekende verhaal dat het tachtigjarige Veenkoloniaal Museum in Een deel van een sluisstraat. Foto: Marcel Jurian de Jong

Veendam vertelt.

Amsterdam en Rotterdam waren belangrijke en omvangrijke economische kernen in de negentiende eeuw. Maar Veendam, en omliggende dorpen als Oude en Nieuwe Pekela, streefden de randstad voorbij als het ging om het aantal kapiteins. Dat waren er ruim dan zeshonderd; meer dan in Amsterdam en Rotterdam samen. Niet voor niets vestigde Lloyd’s uit Londen in 1856 haar eerste kantoren op het vasteland van Europa in Rotterdam, Amsterdam, én in Veendam. Surveyor H.P. Hazewinkel wist zelfs Meijers Werft in Papenburg als klant te winnen.

Wandelen door sluisstraat

Veendam was dus een belangrijk maritiem centrum. Hoe dat is ontstaan en zich heeft ontwikkeld, daar kom je als bezoeker van het Veenkoloniaal Museum alles over te weten.

Pagina 8

Noordelijke Museumweken 1 tot 30 april

Hendrik Hachmer, directeur: ,,Het begon met de turfwinning in dit gebied. Er ontstonden compleet nieuwe dorpen. Veendam ontwikkelde zich aan het begin van de zeventiende eeuw, dus in de Gouden Eeuw. Turf vanuit Veendam werd vervoerd naar de steden. Op de weg terug namen de schepen onder meer bouwmaterialen mee.”

Er ontstonden lange linten van boerderijen met vaak een centrum bij een sluis.

Houtzagerijen, scheepswerven, smederijen, cafés en andere bedrijfjes volgden. Veendam en omliggende dorpen werden steeds leefbaarder en welvarender. Het Veenkoloniaal museum geeft een indruk van hoe de dorpen er in die vervlogen tijden uit zagen. Er is een deel van een sluisstraat nagebouwd met kruidenierswinkel Molthoop uit Nieuwe Pekela en een café. Inclusief het originele interieur uit die tijd.

Aardewerken hondjes uit Staffordshire.

Foto: Marcel Jurian de Jong

Groeiende zeevaart

,,Door de turfvaart is ook de zeevaart ontstaan”, weet Hachmer. ,,Schepen brachten ook wel turf naar Bremen en Hamburg. Daar kochten ze producten die ze verkochten in Noorwegen. Van Noorwegen gingen ze naar Riga om ansjovis te verkopen.” Hij wijst op een vitrine met zilveren lepels - een gangbaar geschenk in Riga bij het aangaan van zakelijke overeenkomsten met de schippers uit de Veenkoloniën. ,,We hebben heel veel van dit soort lepels. En ook veel Russische muntstukken die bij opgravingen in Veendam boven de grond zijn gekomen.” Ook werd Russisch porselein naar Nederland verscheept. Het museum toont een deel van haar collectie.

De Veenkoloniën zijn ook onlosmakelijk verbonden met bekende namen uit de geschiedenis, die allen worden uitgelicht in het museum. Zoals encyclopedist Anthony Winkler Prins. In 1850 ging hij als predikant aan de slag in Veendam. Het museum vertelt wat Winkler Prins heeft betekend voor deze plaats, en natuurlijk komt zijn levenswerk aan bod: de encyclopedie. ,,Daar heeft hij 32 jaar aan gewerkt, hier in Veendam.”

Doodsteek voor industrie

Terwijl Winkler Prins werkte aan zijn encyclopedie, zag hij hoe de scheepvaart terugliep en de industrie opkwam. Aardappelzetmeel en strokarton waren de nieuwe bronnen van inkomen. Ook deze kant van de geschiedenis komt uitvoerig naar voren in het museum.

Ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van Avebe, is er voor het verhaal over de zetmeel een speciale Avebe-zolder ingericht.

De officiële opening is in november, maar vanaf medio mei kunnen belangstellenden de zolder al bezoeken.

De industrie zorgde voor veel welvaart in Veendam en omgeving.

Het enige nadeel van zowel de zetmeel- als de strokartonindustrie was echter dat ze het water sterk vervuilden. ,,In campagnetijd, van september tot december, stonk het water naar rotte eieren”, vertelt Hachmer. ,,In 1974 kwam er een verbod op de lozing van afvalwater in de kanalen. Zuiveringsinstallaties werden verplicht, maar die waren duur. Dat was de doodsteek voor de industrie in deze regio.”

Briefwisselingen Porselein uit Rusland. Foto: Marcel Jurian de Jong

Hachmer is weliswaar directeur van het museum, maar hij vertelt graag over het verleden van Veendam en omgeving. Zo nu en dan geeft hij zelfs rondleidingen. ,,Het is mogelijk om een bezoek aan ons museum te combineren met een kijkje bij de zeemansgraven bij de kerk, een overnachting en een bezoek aan Oude Pekela. Dan vind ik het wel leuk om zo’n weekend rondleidingen te geven.”

Sowieso houdt hij van verhalen. Hij is daarom enthousiast over de vele briefwisselingen van zeevaarders en schippersvrouwen die in het depot liggen. ,,Daar gaan we in de toekomst nog meer mee doen, bijvoorbeeld bij onze wisseltentoonstelling over schippersvrouwen die vanaf september te zien is. Ze brengen de verhalen over de Veenkoloniën nog meer tot leven.”

Strokarton was ooit een belangrijke bron van inkomsten. Foto: Marcel Jurian de Jong

Wisseltentoonstellingen

Het Veenkoloniaal Museum heeft jaarlijks zes wisseltentoonstellingen. Tot en met 5 mei is nog te zien ‘Ik wou dat ik twee hondjes was’. Over aardewerken hondenstelletjes uit Staffordshire, ooit een geliefd souvenir voor matrozen. Zij gaven één van de twee hondjes aan hun vrouw of moeder, en namen zelf de andere hond mee als ze op reis waren. Tot 5 mei zijn ook nog quilts te zien van QuiltPlus. Verwacht geen oubollige werken; de groep maakt vooral modern en eigentijds werk.

Meubelstukken uit de werkkamer van Winkler Prins. Foto: Marcel Jurian de Jong

Uitgave april 2019 | Pagina 9

Ontdek een

TIPS MUSEUM in de buurt!

Tinnen verhalen Met veel liefde heeft H.J. van den Hoek Ostende (1929-2016) tinnen figuren verzameld. Na zijn overlijden liet hij zijn collectie, bestaande uit duizenden figuren, na aan het Nationaal Tinnen Figuren Museum in Ommen.

Tot en met 27 oktober is de schenkingstentoonstelling te zien. Eén deel vertelt het verhaal van Napoleons ‘Grande Armée’. Het andere deel van de tentoonstelling laat de verscheidenheid zien van vaak exotische tinnen figuren uit heel Europa en daarbuiten. tinnenfigurenmuseum.nl

t/m 27 oktober

Jan van Loon, Blauw stoeltje, 2002, Olieverf op doek, 104 x 014 cm, Foto: ArtRevisited, Tolbert

Piet Sebens, Doek en Kom

Sfeervolle landschappen

Inspirerende kommen

Een veelzijdig kunstenaar is Jan van Loon zonder meer te noemen.

Hij is actief als aquarellist, etser, beeldhouwer, schilder en tekenaar.

Bekend is hij om zijn sfeervolle landschappen. Ook heeft hij veel portretten gemaakt. In het Hannemahuis in Harlingen zijn tot en met 30 juni verschillende landschappen en portretten te zien. Ook kan de bezoeker zich hier vergapen aan Van Loons stillevens, interieurs en figuurstukken. hannemahuis.nl

Museum De Buitenplaats toont tot en met 5 mei stillevens van Piet Sebens. De kunstenaar liet zich vaak inspireren door de kom. Een vorm die veel ruimte inneemt, maar door de bolle buitenkant en holle binnenkant ook iets bijzonders doet met het licht.

Ook andere vormen van gebruikskeramiek fascineren Sebens, in het bijzonder Aziatische keramiek. Daarom omvat de tentoonstelling ook stukken uit de collectie van Keramiekmuseum Princessehof in Leeuwarden. museumdebuitenplaats.nl

t/m 30 juni

t/m 5 mei

Levendige verhalen Veenhuizen was de afgelopen twee eeuwen een kolonie voor weeskinderen en bedelaars. Daarnaast fungeerde het dorp als rijkswerkinrichting en als gevangenisdorp. In ‘Het verhaal van Veenhuizen’, te zien in Gevangenismuseum Veenhuizen, maken bezoekers kennis met de belangrijkste thema’s uit de geschiedenis van het dorp. Zoals de bootreis ernaartoe en het dagelijkse leven van de weeskinderen. Multimedia maken dat de verhalen tot leven komen. gevangenismuseum.nl

Pier Pander, Bosnimf, 1894, coll.

Museum Dr8888 in langdurige bruikleen Stedelijk Museum Amsterdam.

t/m 3 november

Iconen van het Noorden Museum Dr8888 besteedt dit jaar volop aandacht aan ‘iconen van het Noorden’ tijdens de drie wisseltentoonstellingen ‘Letterlust, Beeldlust, Wanderlust’. Het Drachtster museum bezit een gevarieerde collectie: van avantgardekunstbewegingen uit het interbellum en naoorlogs expressionisme, tot aan objecten die verwijzen naar de historie van Smallingerland.

Met name De Stijl en Dada staan tijdens de tentoonstellingen centraal, aangevuld met objecten die het museum minder vaak toont. ‘Iconen van het Noorden’ is tot en met 3 november te bezoeken. museumdrachten.nl

Noordelijke Museumweken 1 t/m 30 april

nieuwe vaste tentoonstelling

Kunstpaviljoen verrast en prikkelt Een huiselijke en natuurrijke omgeving, volop rust en vooral: werken van Nederlandse kunstenaars en vormgevers.

Dat is wat museumhuis Kunstpaviljoen in Roden biedt.

Het Kunstpaviljoen heeft hedendaagse stijlkamers waar kunstliefhebbers kunnen ronddwalen en de werken kunnen bewonderen. Een groot deel van de collectie bestaat uit unica of prototypes gemaakt door studenten van onder andere de Design Academy, Rietveld Academie en Artes.

Daarnaast valt volop te genieten van het uitzicht, dat op harmonieuze wijze is geïntegreerd in de stijlkamers.

Kunstpaviljoen heeft als doel te verrassen en te prikkelen. kunstpaviljoen.nl

opstelling vaste collectie t/m 22 december Uitgave april 2019 | Pagina 11

Noordelijke

MUSEUM-

WEKEN 1 t/m 30 april 2019

Voor bijzondere musea hoef je niet altijd ver te reizen.

Ook in het noorden van Nederland is genoeg te zien!

Helemaal tijdens de Noordelijke Museumweken.

Ontdek de musea in jouw eigen buurt van 1 tot en met 30 april 2019. Tientallen musea ze en graag de deuren

Drents Museum

Bij aanschaf van entreetickets via tickets.drentsmuseum.nl met kortingscode Museumweek ontvangt u: TWEEDE TICKET GRATIS Volwassenen betalen € 15,- voor twee tickets i.p.v. € 30,-

voor je open en nemen je mee in de meest bijzondere

Drents Museum Brink 1, 9401 HS Assen 0592 - 377773 | www.drentsmuseum.nl

tentoonstellingen. Geniet van volop lezersvoordeel!

Dit aanbod is geldig van 1 april t/m 5 mei 2019.

Noordelijke

MUSEUM-

WEKEN

1 april t/m 30 april 2019

Museum De Buitenplaats

Groninger Museum

EEN COMPLETE LUNCH VOOR € 10,Complete lunch in het Museumcafé van Museum De Buitenplaats.

Soep, sandwich & koffie, thee, melk of karnemelk voor 10 euro per persoon.

25% KORTING OP DE ENTREEPRIJS Geldig voor 2 personen per bon, niet geldig i.c.m. andere acties, kortingen of de Museumkaart. Voor de tentoonstelling Chihuly geldt een toeslag.

Museum De Buitenplaats Hoofdweg 76, 9761 EK Eelde 050 - 30 95 818 | www.museumdebuitenplaats.nl

Groninger Museum Museumeiland 1, 9711 ME Groningen 050 - 3 666 555 | www.groningermuseum.nl

Bij inlevering van deze bon ontvangt u:

Dit aanbod is geldig van 1 t/m 30 april 2019.

Bij inlevering van deze bon ontvangt u:

Noordelijke

MUSEUM-

WEKEN

Noordelijke

MUSEUM-

Dit aanbod is geldig van 1 april t/m 1 juni 2019.

WEKEN

1 april t/m 30 april 2019

1 april t/m 30 april 2019

Veenkoloniaal Museum

Fries Museum

EEN GRATIS POSTZEGELVEL Staffordshire hondjes (zolang de voorraad strekt)

€2,50 KORTING OP DE ENTREEPRIJS U dient vooraf een ticket te reserveren via friesmuseum.nl/tickets.

Neem deze bon én het ticket mee bij een bezoek aan het museum.

Bij aanschaf van de catalogus in de museumwinkel ontvangt u:

Veenkoloniaal Museum Museumplein 5, 9641 AD Veendam 0598 - 364 224 | www.veenkoloniaalmuseum.nl Dit aanbod is geldig van 1 t/m 30 april 2019.

Bij aanschaf van uw entreeticket via friesmuseum.nl/tickets én inlevering van deze bon ontvangt u:

Noordelijke

MUSEUM-

WEKEN

1 april t/m 30 april 2019

Fries Museum Wilhelminaplein 92, 8911 BS Leeuwarden 058 - 255 55 00 | www.friesmuseum.nl

Noordelijke

MUSEUM-

Dit aanbod is geldig zolang de tentoonstelling Neo Matloga loopt (20 april t/m 18 augustus 2019).

Batavialand

Museum Belvédère

25% KORTING OP DE ENTREEPRIJS

10% KORTING OP DE ENTREEPRIJS Tevens ontvangt u een gratis affiche van Ruud van Empel (zolang de voorraad strekt).

Bij inlevering van deze bon ontvangt u:

Bij aanschaf van entreetickets via vanplan.nl/museumweken ontvangt u:

Batavialand Oostvaardersdijk 01-13, 8242 PA Lelystad 0320 - 22 59 00 | www.batavialand.nl Dit aanbod is geldig van 01 april t/m 07 juli 2019.

Noordelijke

MUSEUM-

WEKEN

1 april t/m 30 april 2019

Noordelijke Museumweken 1 t/m 30 april

WEKEN

1 april t/m 30 april 2019

Museum Belvédère Oranje Nassaulaan 12, 8448 MT Heerenveen 0513-644999 | www.museumbelvedere.nl Dit aanbod is geldig van 1 t/m 30 april 2019.

Noordelijke

MUSEUM-

WEKEN

1 april t/m 30 april 2019

Uitgave april 2019 | Pagina 13

2 juni t/m 3 november 2019

Sprezzatura Italiaanse virtuositeit

Filippo Palizzi, Meisje op een rots in Sorrento (detail), 1871, Collezione Fondazione Internazionale Balzan, Badia Polesine. International Balzan Prize Foundation, Zurich. © Collezione Balzan @ Badia Polesine/Italy

Het Drents Museum hee vier vaste collectie-onderdelen: archeologie, de Drentse geschiedenis, hedendaags figuratieve kunst en kunst uit de periode 1885 – 1935. De tentoonstelling ‘Sprezzatura – Vij ig jaar Italiaanse schilderkunst (1860-1910)’ past in deze laatste categorie. Met de komst van de Italiaanse topstukken naar Assen ging bovendien een persoonlijke droom van curator Willemijn Lindenhovius in vervulling.

Fascinatie voor Italië

Lindenhovius studeerde Italiaans en heeft een fascinatie voor het land, haar geschiedenis en kunst. „Ik heb het altijd al onterecht gevonden dat er zo weinig aandacht is voor de Italiaanse kunst van rond 1900. De taal vormt een grote barrière, veel van de literatuur over kunst uit Italië is in het Italiaans geschreven. Maar ook de bureaucratie helpt niet mee. Of die reputatie nu wel of niet terecht is: je hebt heel veel stempels nodig om een schilderij het land uit te krijgen.

Nog steeds.”

Eenwording

De in totaal 25 bruikleengevers werkten voor de tentoonstelling Sprezzatura in het Drents Museum wél heel makkelijk mee. „Alle benaderde musea zeiden al in een vroeg stadium ‘ja’ op de gevraagde schilderijen.” Willemijn koos als specifieke periode de tijd vanaf de eenwording van Italië.

Een bonte verzameling van staten en koninkrijkjes werd in 1861 gevormd tot de laars zoals wij Italië tegenwoordig kennen. „Men voelde de drang het land geografisch te herstellen. Er kwam een sterke nationale gedachte op, die onder andere zichtbaar werd in nieuw ingestelde nationale tentoonstellingen, waar Italianen de hedendaagse kunst uit het hele land konden zien. In Sprezzatura tonen we werken uit de eerste vijftig jaar na die eenwording.”

Pagina 14

Virtuositeit

Er zijn verschillende interpretaties van het woord ‘sprezzatura’. Willemijn houdt het graag bij ‘virtuositeit’. „Alle schilderijen die we in huis hebben zijn topstukken,en allemaal tonen ze op hun eigen wijze virtuositeit.”

Willemijn bracht twee keer een bezoek aan verschillende art galeries en musea in Italië als voorbereiding op Sprezzatura.

Allereerst bezocht ze de Galleria d’Arte Moderna di Palazo Pitti (onderdeel van de Gallerie degli Uffizi) in Florence. Het werd een bijzondere en gezellige dag die ze samen met de directeur van Palazzo Pitti , een van geboorte Siciliaanse dame, doorbracht. „We hadden een klik, lunchten samen.

Ik mocht zelfs de portrettengalerij bezoeken, dat was heel bijzonder. Ik werd direct geraakt door het schilderij ‘In bed’ van Federico Zandomeneghi uit 1878. ‘Die wil ik sowieso’, dacht ik meteen. En dat is gelukt. Dat schilderij spreekt zó aan. Het is met hele snelle, virtuoze streken geschilderd, in zuurstokkleuren. Het is een perfect voorbeeld van de invloed van de Franse impressionisten op Italianen die in Parijs werkten.”

De tentoonstelling Sprezzatura is te bezoeken van 2 juni tot en met 3 november 2019. In de expositie zijn onder meer werken te zien van Antonio Mancini, Federico Zandomeneghi, Giovanni Segabtini en Giacomo Favretto.

Kijk voor meer informatie en bestellen van online tickets op drentsmuseum.nl.

Noordelijke Museumweken 1 tot 30 april

Antonio Mancini, Dienstmeisje, 1888-1889, Pinacoteca Metropolitana “Corrado Giaquinto”, Bari – Collezione Grieco

Egbert Streuer, 1983, foto Henk Keulemans

Tot en met 30 juni 2019

In dank aanvaard: Ma hijs Röling

Schilderen naar de werkelijkheid Het Drents Museum kreeg recentelijk een grote collectie werk van kunstenaar Matthijs Röling (Oostkapelle, 1943) uit de particuliere collecties van Cees Röling en Ad en Willy Adriaansen. Tot en met 30 juni is een deel van deze nieuwe aanwinsten te zien in de tentoonstelling ‘In dank aanvaard: Matthijs Röling’. In totaal toont het museum honderd werken van Röling in de expositie. Veel werken zijn nog nooit eerder tentoongesteld.

Tot en met 1 september 2019

Egbert Streuer – Nederlands meest succesvolle wegracecoureur

‘Sport is beleving en emotie’

De tentoonstelling over een van de grootste figuratieve kunstenaars in Nederland is te zien op de afdeling Hedendaags Realisme. Daar wordt ook de documentaire ‘M.R.’ van Marrit Koopmans en Walker Pachler vertoond. In de film blikt Röling vanuit zijn huis in Ezinge terug op een leven lang schilderen en tekenen.

De tentoonstelling ‘Egbert Streuer – Nederlands meest succesvolle wegracecoureur’ is een ode aan de Drentse snelheidsduivel, die in zijn carrière maar liefst 22 Grand Prix-overwinningen wist te behalen. Ook werd hij drie keer wereldkampioen en schreef hij twee keer de TT op zijn naam. Aan de hand van onder andere trofeeën, motorpakken en motorblokken vertelt het Drents Museum tot en met 1 september 2019 het verhaal van de zijspancoureur.

In de expositie waan je je op het geliefde TT-circuit van Streuer. De bezoeker racet als het ware van het ene naar het andere thema. „Zo had ík het nooit kunnen bedenken”, zegt Egbert Streuer daar zelf over. „Het is prachtig en confronterend tegelijk. Het gaat over mij natuurlijk, dat voelt al een beetje vreemd. Sta ik daar ineens voor een foto van wel vijf meter hoog. Die is tijdens een huldiging op de Brink gemaakt. Veel van de mensen die daar op staan, herken ik.

Die mensen kunnen nu ook terugzien wat er toen op de Brink gebeurde. Prachtig.”

Speciale Streuer-motorroute

„De mensen van het Drents Museum weten wat de kijker wil zien. Ik heb gewoon alles aangeleverd wat ik nog heb uit die tijd. En dat is best veel.” Streuer stippelde wel zelf een speciale motorroute door Drenthe uit, die gratis door het museum wordt aangeboden via de website. „Er zijn zóveel mooie plekken in Drenthe, ik kon nauwelijks een keuze maken.

Het moest ook een beetje een logische route zijn natuurlijk. Ik woon in Grollo en ik vind het zelf zo mooi richting Oud Aalden. Dus die kant ben ik uitgegaan. Overal mag je maximaal 80 kilometer per uur, je bent wel even onderweg op de motor. Vooral als je een terrasje meepakt.”

Matthijs Röling (1943), Zelfportret, olieverf op paneel, 20 x 12 cm, collectie Drents Museum, schenking Cees Röling

Egbert Streuer zag de opbouw van de tentoonstelling op drie verschillende momenten. „De derde keer dat ik kwam was de hele expositie af. Toen kwam er veel naar boven kan ik je zeggen. Het is echt een beleving geworden. Als je er íets van weet wordt het nog veel leuker, maar dat is met alles. Vooral met sport. Sport is beleving en emotie. Vooral als je dat zelf ooit meegemaakt hebt.”

Kijk voor alle activiteiten rond de tentoonstelling ‘Egbert Streuer – Nederlands meest succesvolle wegracecoureur’ op drentsmuseum.nl.

Drents Museum wint prestigieuze publieksprijs Het Drents Museum heeft op dinsdag 12 maart in de Amerikaanse stad New York de publieksprijs van de prestigieuze Global Fine Art Awards gewonnen. Deze prijzen worden beschouwd ‘als de Oscars binnen de museumwereld’, aldus het Drents Museum.

Het museum won de prijs met de tentoonstelling ‘Iran, Bakermat van de beschaving’.

Directeur Harry Tupan bedankt in een verklaring het trouwe publiek voor het binnenhalen van de prijs.

Het Drents Museum was één van de 93 genomineerden. De tentoonstelling trok 115.000 bezoekers en toonde zo’n tweehonderd unieke vondsten van het nationale museum uit de Iraanse hoofdstad Teheran.

Gouden drinkbeker, 500 – 450 v. Chr., Hamedan

Uitgave april 2019 | Pagina 15

„Ik vind het een feest om naar te kijken”

Verscheidenheid aan pronkjuwelen

Pronkjewails, © Groninger Museum/ samenstelling: John Veldkamp/ fotografie: Arjan Verschoor

De succesvolle tentoonstelling CHIHULY in het Groninger Museum loopt bijna ten einde, maar inmiddels zijn er twee nieuwe tentoonstellingen die de bezoeker zullen intrigeren. Gastconservator John Veldkamp toont verrassende combinaties van oud en nieuw design in Pronkjewails, en ‘ruimteverkenner’ Dolf Verlinden onderzoekt waar een kunstwerk ophoudt.

Een bezoek aan CHIHULY voelt als een reis door een wonderlijke wereld vol kleur, glas en licht. De Grand Stairwell Installation, bijvoorbeeld, imponeert met haar grote, bloemachtige vormen die hangen aan een hoge muur. Na dit werk duik je min of meer onder water bij het zien van de Seaform-serie. Deze vormen hebben een geribbeld patroon waardoor ze een schelpachtige structuur hebben, en ook de kleuren doen denken aan de diepzee. Weer een paar zalen verderop voel je de sfeer van het vroegere Amerika, door de Baskets en Cylinders.

Dale Chihuly liet zich hiervoor inspireren door IndiaansAmerikaanse manden die hij zag op een tentoonstelling.

Bijzondere combinaties

Een van de grootste pronkstukken is Mille Fiori, oftewel ‘duizend bloemen’. Een bont ‘paradijs’ dat bestaat uit grote kronkelende, ronde en bladachtige vormen; een installatie waar je zomaar niet uitgekeken bent. Al vele duizenden mensen hebben de tentoonstelling bezocht. Zij die de glazen kunstwerken van Chihuly in het Groninger Museum willen zien, hebben nog tot 5 mei de tijd.

Frans Haks, toenmalig directeur van het Groninger Museum, liep geregeld langs John’s winkel. Hij vond het interessant wat Veldkamp deed. Veldkamp inspireerde Haks, en gaf hem geregeld suggesties voor museumaankopen. Toen Alberto Alessi en Alessandro Mendini voor een tentoonstelling in het Boijmans in Nederland waren, overtuigde Veldkamp

Pagina 18

Dat bezoek is dan te combineren met nog twee andere tentoonstellingen: Pronkjewails en Dolf Verlinden.

‘Pronkjewails’ is Gronings voor pronkjuwelen. In dit geval zijn dat designstukken van vroeger en nu die door gastconservator John Veldkamp uit Groningen zijn samengebracht. John was een pionier op het gebied van design. Eind jaren zeventig, toen nog weinigen belangstelling hadden voor design, was hij al aan het verzamelen. In Nederland was hij een van de eersten die Alessi-artikelen in zijn Groninger winkel John John’s had.

Noordelijke Museumweken 1 tot 30 april

Saturn Red Basket Set with Dark Mineral Red Lip Wraps, Dale Chihuly

hen om naar zijn winkel te komen. Daar werden de contacten tussen het Groninger Museum en Mendini gelegd. Dit resulteerde mede in het huidige gebouw van het Groninger Museum, dat door Mendini is ontworpen.

Feest om te zien

Veldkamp is dus van betekenis voor het Groninger Museum. Los daarvan heeft hij oog voor bijzondere combinaties. Alle reden om hem nu een podium te geven. Met Pronkjewails toont Veldkamp stillevens, samengesteld uit allerlei objecten uit zowel het depot, als uit Veldkamp eigen collectie. „Op basis van vorm, kleur en vertelkracht heeft hij objecten bij elkaar gezocht”, vertelt Marieke van Loenhout van het Groninger Museum. Als voorbeeld noemt ze een bekende foto van Erwin Olaf die ook op deze tentoonstelling te zien is: Marie-Antoinette d. 1793 uit de serie ‘Royal Blood’. „Daar heeft John onder andere melk en bloed-porselein bij gezocht, wat verwijst naar de kleurstelling van dit porselein. En één figuur houdt een zwaard vast.”

Het resultaat van alle samenstellingen is een kleurrijk geheel dat veel mensen zal aanspreken, zo verwacht Van Loenhout. „Ik vind het in ieder geval een feest om naar te kijken.” Overigens heeft Veldkamp daags na het overlijden van Mendini in februari een speciale Mendini-compositie gemaakt in het Groninger Museum. Deze is ook te zien tijdens de tentoonstelling.

Beeldverhalen

Een heel andere wereld stap je binnen bij het bezoeken van de tentoonstelling van Dolf Verlinden. Een wereld van kleuren, lijnen, vlakken en abstracte elementen. Geometrisch, maar niet strak of scherp. Poëtisch, zoals Verlinden het zelf zegt. Het zijn werken, veelal schilderijen, waarmee de kunstenaar de ruimte verkent. „Voor mij houdt een schilderij niet op bij zijn kader. De gedachte dat het daar begínt is aanlokkelijker”, zegt hij hierover.

Dat is terug te zien in de getoonde werken. Sommige van die werken bestaan uit kleinere schilderijen. Ook zijn er schilderijen waar de lijst ‘doorbroken’ is en de schildering buiten het kader verder gaat.

Daarnaast zijn alle werken weliswaar autonoom, maar gaan ze ook een relatie aan met elkaar en de ruimte waarin ze hangen. Verlinden: „Ze verleiden je om van het ene werk naar het andere te kijken. Zo ontstaat er een samenhang, en vertellen ze een beeldverhaal.”

© Groninger Museum/ samenstelling: John Veldkamp/ fotografie: Arjan Verschoor

Architectuur, Dolf Verlinden

Zuiverheid

De ‘ruimteverkenning’ waar Verlinden gefascineerd door is, heeft een ontwikkeling in zijn stijl meegebracht. Was zijn werk voor 2012 vooral figuratief, de laatste jaren ontstaan er nonfiguratieve werken op zijn schildersdoek. „Het zijn heel zelfstandige beelden, niet verwijzend naar iets. Ik streef zuiverheid na, iets wat schoonheid ook heeft . Dingen die er niet toe doen, hoeven ook niet op het doek.”

Ook in de kunstvormen verlegt hij de grenzen. „Ik schilder vooral, maar ben gaandeweg andere materialen gaan gebruiken. Dat is ook goed te zien in de tentoonstelling.

Ik heb schilderen nooit als een beklemming gevoeld, maar het ontdekken van andere materialen is wel een soort bevrijding. Ik vind het spannend wat er de komende jaren gaat gebeuren in mijn werk.

Ik ga de ruimte in.“

CHIHULY – Te zien tot en met 4 mei 2019.

Dolf Verlinden – Te zien tot en met 1 september 2019.

Pronkjewails – Te zien tot en met 22 maart 2020.

In gesprek met Mondriaan, Dolf Verlinden

Uitgave april 2019 | Pagina 19

Ontdek een

TIPS MUSEUM

Doe het zelf Kip, Eveline van Elk

in de buurt!

Krachtige foto’s in Synagoge De beste Nederlandse nieuwsfoto’s van 2018 zijn binnenkort te zien in de Synagoge Groningen. De zeventigste editie van de Zilveren Camera laat ruim tweehonderd nieuwsfoto’s zien van in totaal 55 fotografen. Veel gebeurtenissen die nog vers in het geheugen liggen, zijn te zien op deze tentoonstelling.

Zoals het ongeluk met de stint, de branden in Griekenland en de Elfstedenzwemtocht van Maarten van der Weijden. zilverencamera.nonfictionphoto.nl

Land van Geometrie Mensen die Museum Nagele bezoeken, kunnen op ‘reis door het land van Geometrie’. Ria Groenhof toont in haar solo-expositie een combinatie van beelden, schilderijen en design.

Ruimte en helderheid zijn de hoofdingrediënten in haar geometrisch abstracte werken, de abstractie van een puur geometrisch lijnenspel.

Nagele komt terug in haar werk. Dit dorp werd in de jaren vijftig vormgegeven door de architectencollectieven De Acht en De Opbouw, en is ontstaan uit geometrische vormen, licht, lucht en ruimte. museumnagele.nl

10 mei t/m 2 juni

t/m 26 mei

Auto over weg met eendenfamilie, Martin Sijbesma

Schoonheid der Dingen Kunstschilder Martin Sijbesma houdt van antieke voorwerpen en oldtimers. Dat is te zien tijdens de tentoonstelling ‘De Schoonheid der Dingen’ in Museum Sloten. De kunstenaar richt zich op het mooie van dingen, op harmonie en verstilling. Sijbesma is van oorsprong huisschilder. Hij heeft zich op eigen kracht het kunstschilderen eigen gemaakt. De realistische schilderkunst uit de zeventiende en achttiende eeuw is wat hem boeit. museumsloten.nl

Never End (uitsnede), Ria Groenhof

t/m 31 oktober

Van kunst tot cash ‘Meisje met de parel’ is misschien wel het bekendste werk van Johannes Vermeer. Ze staat centraal tijdens de tentoonstelling ‘Van kunst tot cash’ in Museum Valse Kunst in Vledder. De tentoonstelling geeft een overzicht van hoe dit icoon van de Nederlandse schilderkunst wordt geëerd. Amateurschilders hebben bijvoorbeeld talloze kopieën gemaakt van het ‘Meisje met de parel’. Maar het werk heeft ook geleid tot parodieën, zoals gemaakt door Banksy. En de commercie kan ook prima uit de voeten met dit wereldberoemde werk; er zijn zelfs sokken van. museums-vledder.nl

Feestelijke tentoonstelling Dubbel feest voor Geert Schreuder. De kunstschilder zit dit jaar vijftig jaar in het vak en viert daarnaast zijn zeventigste verjaardag. Museum De Oude Wolden in Bellingwolde heeft daarom een feestelijke overzichtstentoonstelling ingericht. ‘Geen gemaar’ toont schilderijen, maar ook foto’s en illustraties van de kunstenaar. Schreuder schildert Groninger landschappen en stillevens. Ook de maatschappij en de mens in al zijn facetten legt hij graag vast op het schildersdoek. museumdeoudewolden.nl

t/m 31 augustus

15 april t/m 22 september Nazomermiddag, Geert Schreuder

Een werk van Aukje Weijer.

Gevarieerde expositie In de KunstKamer Marum is een gevarieerde expositie te bezoeken. Iris Groenewold toont er haar schilderijen, net als Aukje Weijer die ook ruimtelijk werk maakt. Iris schildert realistisch, Aukje heeft de voorkeur voor meer abstracte werken. Tot slot is er ook werk van textielkunstenaar Trijntje Bakker. De zee is haar grootste inspiratiebron. facebook.com/kunstkamermarum

t/m 10 mei

Een valse Vermeer.

Noordelijke Museumweken 1 t/m 30 april

Uitgave april 2019 | Pagina 21

Groninger Forum vierde verdieping, toegang expo en Forumshop. © NL Architects + DMDJS, beeld CIIID

Groninger Forum Storyworld 3, beeld: NorthernLight

Plezier voorop in inspirerend Groninger Forum „Wij zien het als onze missie om mensen te inspireren”

Vroeger was de bibliotheek dé plek waar mensen hun kennis konden verrijken. De bibliothecaris wist altijd wel te vertellen wat je het beste kon lezen om up to date te raken. Tegenwoordig consumeren mensen dagelijks de wereld aan informatie via onder andere social media, interactieve games, films en tentoonstellingen. Alle vernieuwingen dienen zich via deze kanalen in zo’n hoog tempo aan, dat het mensen kan overweldigen. Hans Poll, directeur marketing en programma: „Wij zien het als onze missie om mensen te inspireren en de toekomst te omarmen.”

AI MORE THAN HUMAN, Lawrence Lek 2065 (Preview).

Courtesy the artist and Sadie Coles HQ, London

Verwacht geen cultuurpaleis met een hoge drempel.

Het Groninger Forum wil met het toekomstige gebouw op vermakelijke wijze inspireren, en ontmoetingen tot stand brengen tussen mensen van alle lee ijden en achtergronden.

Het Groninger Forum trekt daarom met haar toekomstige gebouw de jas aan van de 21ste eeuwse curator. In dit gebouw, dat eind dit jaar de deuren opent, laat het Forum zien wat de relevante ontwikkelingen van nu zijn, en wat hier in de toekomst uit kan groeien. Drie pijlers staan daarbij centraal: actualiteit en samenleving, kennis en technologie en populaire cultuur.

Poll: „Qua populaire cultuur kun je denken aan de film en literatuur, twee functies die in dit gebouw komen. Maar ook aan strips, games en animatie die je terugziet in Storyworld, het museum dat voortvloeit uit het Stripmuseum.”

human’ en komt tot stand in samenwerking met het Londense Barbican Centre. Het vertelt over het ontstaan, de opkomst en de toekomst van kunstmatige intelligentie. „A.I. lijkt nog ver weg, maar is overal aanwezig. Wij laten de stand van zaken zien aan de hand van de meest actuele onderzoeks- en kunstprojecten.

De tentoonstelling zet je aan tot nadenken. Wat betekent het om mens te zijn? Wat is bewustzijn? En hoe kunnen mens en machine samenwerken? Waar houdt de mens op, en waar begint de computer.”

‘Ondergewaardeerde kunstvorm’

Dwarsverbanden

De pijler ‘kennis en technologie’ zoomt in op de technologische ontwikkelingen van nu, die bepalend zijn voor de toekomst. De eerste tentoonstelling in het Groninger Forum heet ‘A.I.: More than

Poll spreekt over het nieuwe Groninger Forum met enthousiasme, en verheugt zich al op de opening. „We hebben wel een doel, dus de ondertoon is serieus, maar plezier staat voorop. Ik hoop dat het gebouw echt van de stad wordt, waar mensen graag willen zijn. En we hopen mensen te inspireren. Als onze bezoekers geïnspireerd weggaan, kunnen ze iets betekenen voor de toekomst.”

Storyworld brengt stripverhalen, animatie en games samen op twee verdiepingen. De drie disciplines liggen volgens Poll in elkaars verlengde. „Ze vergen allemaal artisticiteit en vakmanschap. Door ze te laten zien in een museale omgeving, verwachten we dat mensen er op een andere manier naar gaan kijken.” Daarnaast komt het vertellen van verhalen aan bod in Storyworld. Hoe bouw je een goed verhaal op, met sterke karakters en in een mooie omgeving, en hoe geef je een verhaal mooi vorm? „Ik zou het fijn vinden als kinderen na het bezoeken van Storyworld naar buiten komen en denken: dat kan ik ook, laat ik het eens proberen.”

Noordelijke Museumweken 1 t/m 30 april

Talkshows, lezingen, stadsgesprekken of debat, maar ook documentaires vallen onder ‘actualiteit en samenleving’. Ook daar is in het nieuwe Groninger Forum ruimte voor. Juist de veelzijdigheid van dit gebouw is waar Poll zo enthousiast over is. „Het maakt het mogelijk om dwarsverbanden te leggen binnen één gebouw. Bij de tentoonstelling over A.I. kunnen we bijvoorbeeld lezingen houden. Of een passende film vertonen in de filmzalen.”

Uitgave april 2019 | Pagina 23

Intrigerend expressionisme Er ging voor Jaap Min (1914-1987) geen dag voorbij zonder dat hij werkte aan een landschap, portret of stilleven.

De West-Friese expressionist hee dan ook een omvangrijk oeuvre gecreëerd.

Museum Belvédère brengt deze kunstenaar uitgebreid voor het voetlicht.

Uitkijkend over de polder, duinen en de zee nabij, heeft Jaap Min onder andere tal van Hollandse landschappen geschilderd in zijn ‘werkhok’ in Bergen. Schilderijen die opvallen door de ‘zware tonen en grove toetsen’, en de melancholie die hij erin legde.

De aardse en donkere kleuren zeggen volgens Doeke Sijens weinig over het karakter van de kunstenaar. „In essentie was hij een prettige, aangename en plezierige man. Hij leefde voor het schilderen, maar bracht veel tijd door met vrouw en kinderen.”

Duinen en zee, Jaap Min

Pagina 24

Noordelijke Museumweken 1 tot 30 april

Jaap Min (1914-1987)

Roodkerk, Jaap Min

„We willen mensen betrokken maken”

Kunst van hoog niveau is niet alleen in een museum te bewonderen.

Ook galerieën hebben parels in huis. Alle reden om ze een podium te geven vindt Han Steenbruggen, directeur van museum Belvédère in Heerenveen. Dat gebeurt van 26 tot en met 29 september, tijdens de derde editie van kunstbeurs Art Noord.

Jong talent

Sijens kan het weten. Hij werkt mee aan de tentoonstelling over Jaap Min, en heeft een boek geschreven over de kunstenaar. Hiervoor heeft hij menig dagje in Bergen en omgeving vertoefd, om te spreken met familie en een beeld te krijgen van Mins levensloop. „Hij is geboren in een groot, katholiek gezin. Al in zijn pubertijd wist hij dat hij kunstschilder wilde worden. Veel van zijn broers waren ook creatief. Zijn ouders hadden daar wel sympathie voor.”

Dat nam niet weg dat hij wel geld moest verdienen, en dus ging hij aan de slag bij een huisschilder. Zijn talent schemerde zelfs bij dat werk door, en zijn baas had er oog voor. Hij bracht Min in contact met Matthieu Wiegman.

Wiegman vormde samen met enkele andere kunstenaars de belangrijke kern van de Bergense School. Hij hielp Min zijn talent verder te ontwikkelen, en hielp hem aan betaalde opdrachten. „Die bleef hij ook later nog doen voor de inkomsten, maar zijn vrije werk was echt zijn ‘levensvervulling’.”

Een evenement voor galerieën waar ze hun pronkstukken kunnen tonen bestond tot een paar jaar geleden nog niet in het Noorden. Jammer, vond Steenbruggen. En dus is Art Noord in het leven geroepen. Tijdens dit vierdaags evenement verandert heel Belvédère in een beursvloer. Twintig galerieën tonen er hun pronkstukken van kunstenaars uit het Noorden. Daarnaast is er een randprogramma, wat voor dit jaar nog moet worden uitgedacht. „Vorig jaar gaven Oscar van Gelderen en Manuela Klerkx een spoedcursus kunst kopen. En in het café werden de galeriehouders geïnterviewd.

Dit jaar willen we het randprogramma nog meer optuigen; ik wil wel stappen vooruit zetten.”

De vorige twee edities trokken 2.500 bezoekers. De verkoop verliep prima, de sfeer was goed. „Mensen uit Friesland, maar ook uit de rest van het land komen hiernaartoe”, vertelt Steenbruggen. „Liefhebbers vinden er kunst van niveau. We zijn een onafhankelijk podium, en kiezen de galerieën puur op inhoud. Wij willen de mensen op deze manier laten zien wat het Noorden te bieden heeft aan hoogwaardige kunst.”

Verloren jaren

In 1938 werd hij toegelaten tot de Rijksacademie in Amsterdam, waar docent Heinrich Campendonk hem liet kennismaken met de monumentale kunst. Een andere belangrijke invloed op zijn werk had Mins reis naar Italië in 1939. „Een enorme cultuurschok was dat voor hem”, weet Sijens. „De fresco’s met hun primitieve gezichten en vrolijke kleuren maakten grote indruk op Min.” In 1944 kreeg Min zijn diploma van de Rijksacademie. Nog steeds was het noodzaak om te blijven werken, maar na de oorlog waren er genoeg kerken die met fresco’s en gebrandschilderd glas moesten worden verfraaid. In 1955 kreeg hij een functie als docent aangeboden aan de Jan van Eyck Academie in Maastricht. Hij nam de baan aan, vooral vanwege het vaste salaris, maar wat volgden waren ‘zes verloren jaren’. De bureaucratie op de academie stond hem niet aan, en het lesgeven kostte hem meer energie dan het opbracht. Al vond hij het contact met de studenten aangenaam, Min vreesde ook dat hun veelal abstracte werk invloed zou hebben op zijn eigen stijl.

Steeds vrijer

‘Professor Min’ zwaaide daarom af, keerde terug naar zijn geliefde Bergen. Hij verkoos de vrijheid die hij had als kunstenaar. En die vrijheid is hoe langer hoe meer terug te zien in zijn werk, stelt Sijens. „Hij is altijd door blijven groeien.” De beste werken die Min maakte in de laatste dertig jaar van zijn leven, zijn door Belvédère geselecteerd voor de tentoonstelling. Religieus werk en stillevens, maar vooral landschappen en portretten.

Sijens: „Zijn werken zijn heel boeiend. De portretten hebben vaak iets demonisch. Ze doen je afvragen: ‘wat zou hier gebeurd zijn?’ Zijn landschappen hebben de prachtigste kleuren. Je ziet ook dat Min zich steeds heeft afgevraagd wat hij nog kon weglaten. Je moet goed kijken, echt je best doen als je voor zijn schilderijen staat. Het zijn heel intrigerende, expressionistische werken.”

De tentoonstelling is te zien van 31 mei t/m 22 september 2019.

Houd je hond vast, Jaap Min

Uitgave april 2019 | Pagina 25

Het schaalmodel van de 7 Provinciën is bijna af.

‘Alles wat je ziet, is echt’ Batavialand brengt verhalen tot leven. Over vroegere ontdekkingsreizen op zee en verre handel. Maar ook over de eeuwenoude strijd tegen het water, wat Nederland expert hee gemaakt op het gebied van dijken bouwen, inpoldering en watermanagement.

Van boven naar onder: De Flevowand. Foto: Pluim Fotografie De Batavia. Foto: Ruud Ploeg Fotografie Kinderen kunnen in de smederij zelf spijkers maken.

Op de scheepswerf van Batavialand slaan mannen lange planken tegen het ‘geraamte’ van een waterschip. Met planken die in de houtzagerij zijn gezaagd en op speciale wijze precies krom genoeg zijn gemaakt om goed te passen. Ondertussen is de smid hard aan het werk om nagels te slaan. Ook in de touw- en zeilmakerij is volop bedrijvigheid. Het oog komt hier niets tekort; alles gebeurt hier zoals dat in de zeventiende eeuw ook ging. Voor Jan Vriezen, directeur van Batavialand, verveelt het nooit. „Alles wat je hier ziet, is écht.”

Tentoonstelling ‘Kleinscheeps’

De werf vormt een sfeervolle ‘inleiding’ op het schip de Batavia, misschien wel het grootste paradepaard van dit museum. Maar in het atelier krijgt een ander pronkstuk steeds meer vorm. Dagelijks werken vrijwilligers hier aan een schaalmodel van de 7 Provinciën. Naar verwachting is dit model eind dit jaar klaar. Toch is de 7 Provinciën nu al een parel om te zien. Daarom krijgt het een plek in de tentoonstelling Kleinscheeps, dat vanaf 18 mei te zien is. Modellen van verschillende schepen die voeren op onder andere de Zuiderzee zijn dan in volle glorie te bewonderen.

Beleven en doen

Batavialand zet sterk in op beleven. Er is leerzaam vermaak voor het hele gezin, zoals het slaan van spijkers in de smederij. Of het ‘varen’ over de Zuiderzee op een Kogge. „Waar kinderen zich tijden kunnen vermaken, is in het Watertheater. Hier kunnen ze zelf dijken en polders aanleggen.”

Ook kunnen ze op zoek naar verborgen schatten op de nagemaakte archeologische vindplaats. Een ‘duik onder water’ nemen kan via de gezonken onderzeeër van de Watermensen.

Een relatief nieuwe aanwinst van Batavialand is De Flevowand. Dit zestig meter lange borduurwerk toont de geschiedenis van Flevoland; van de IJstijd tot de Marker Wadden. Vriezen: „Veertig dames hebben hier veertien jaar aan gewerkt. De initiatiefneemster heeft zich laten inspireren door het middeleeuwse tapijt van Bayeux. De Flevowand is veel vrolijker en gevarieerder qua onderwerpen.” Leuk detail: prinses Beatrix heeft in 2018 de laatste steek gezet. Die steek is gemarkeerd met een gouden naaldje.

Onderhoud Batavia

Het is slechts een bescheiden greep van wat er in Batavialand te zien en te doen is. Daarnaast bereidt het museum zich voor op een belangrijk project: groot onderhoud aan de Batavia. „Het is een dame op leeftijd”, zegt Vriezen. „Ze ligt al bijna 25 jaar in het water. Voor het groot onderhoud is veel geld nodig. We zijn daarom een campagne begonnen, iedereen kan een steentje bijdragen. Zo kunnen we nog jaren genieten van dit prachtige schip.”

Noordelijke Museumweken 1 t/m 30 april

Evenementen in Batavialand 20 april: Waterfeest.

Een gezellige dag waarbij jong en oud leert hoe belangrijk water is, en waarom.

29 juli: Bataviadag.

Batavialand is deze dag omgetoverd tot een levendige havenplaats uit de zeventiende eeuw, waar het bruist van de activiteiten.

31 augustus: Piratendag.

Er lopen piraten rond in Batavialand, en kinderen mogen verkleed als piraat het museum bezoeken.

Uitgave mei april 2019 | Pagina 27