Landbouw bijlage Friesch Dagblad

Vrijdag 28 april 2017

“Met het verdwijnen van het suikerquotum wordt het areaal ongeveer 20 procent groter. Dit gaat vooral ten koste van de hoeveelheid graan. Dat levert namelijk niets op.�

Tineke de Vries, akkerbouwwoordvoerster LTO Noord

Landbouw

Pagina 52

L

WWW.OCI-AGRO.NL

’Ik wil alleen het beste.

Ik bemest beter met Nutramon-KAS.‘ Daarom kiest u Nutramon-KAS! Ronde korrel • Perfect strooibeeld • Optimale stikstofbenutting • Hoog rendement ‘Over het bemesten van mijn land hoeft niemand mij iets te vertellen. Ik versta mijn vak en werk alleen met het beste materiaal. Met Nutramon-KAS heb ik standaard de beste stikstofkunstmest. Bemest ook beter met Nutramon-KAS.’

REMOTECTOR 3000NT ONTIJZERINGSINSTALLATIE Laagste kosten per m3 water

passie voor water

Met de Remon-ervaring van meer dan 35 jaar en een innovatief patent onttrekt de REMOTECTOR 3000NT op effectieve wijze hoge concentraties ijzer, mangaan en schadelijke gassen uit het bronwater. Daarbij regelt de REMOTECTOR 3000NT ontijzeringsinstallatie alle routineprecessen intelligent en volledig zelfstandig, energiebesparend en milieuvriendelijk.

●

in één handeling verwijderen van ijzer, mangaan en schadelijke gassen

●

VRIJBLIJVEND MEER INFORMATIE

online monitoring van waterverbruik en vele andere processen

●

0594 64 80 80

bediening via touchscreen of door middel van de remon-app op uw tablet of PC

info@remon.com Remote Control

www.remon.com

Landbouw

Vrijdag 28 april 2017

31

Kippen Het leven weer op de rit krijgen na vogelgriep Het biologische pluimveebedrijf van Pieter en Tjitske Sijbesma uit Tzum werd in 2013 getroffen door vogelgriep, een virus dat sinds eind vorig jaar opnieuw in het land rondwaart. Hun bedrijf moest worden geruimd. ,,Tienduizend kippen zijn gedood door die ene kip. Dat is rigoureus.”

Hendriëlle de Groot

D

e tijd dat hun stallen werden geruimd, ligt nu vier jaar achter ze. Toch denken ze nog geregeld terug aan die gebeurtenis. ,,Het was een stralende dag, de zon scheen en we zaten buiten op een picknickbankje. En toen kwam dat telefoontje”, vertelt Tjitske. Het bedrijf werd verdacht van vogelgriep.

Meerdere keren werden er steekproefsgewijs controles uitgevoerd op de boerderij. Dat ging goed, totdat Pieter ‘de verkeerde kip pakte’. Het dier bleek besmet met het vogelgriepvirus. Dat het ging om een milde H7-variant, mocht niet baten. ,,Op zaterdag kregen we te horen dat we geruimd zouden worden, op maandag was het al zover”, zegt Pieter. ,,Toen begon het hele circus.”

Shovels en vrachtwagens reden het terrein op. Mannen met blauwe pakken en maskers betraden het erf, provisorische toiletten en douches werden neergezet. ,,Heel het erf werd afgezet. Er mocht niemand meer op of af, alleen mensen die moesten werken.” Geroutineerd deden de mannen hun werk. De kippen werden vergast op het erf en in containerauto’s afgevoerd. Pieter en Tjitske bleven betrokken bij hun dieren. De burgemeester kwam persoonlijk langs om steun te betuigen en ook Sharon Dijksma, oud-staatssecretaris van Economische zaken, bracht een bezoek aan de boerderij om de pluimveehouders een hart onder de riem te steken. ,,Later stuurde ze een handgeschreven kerstkaart”, zegt Pieter.

Verklikkerkippen De directe schade is geheel vergoed, de vervolgschade is echter voor de pluimveehouder. Toch had het erger gekund, relativeren ze. ,,Twee weken later zouden de dieren voor de slacht gaan. De nieuwe kippen waren al besteld, dat was ons geluk”, zegt Pieter.

In de tussentijd lag de productie stil.

De hokken moesten tot drie, vier keer toe, grondig worden gereinigd en ontsmet. Ze moesten een ‘heel boekwerk aan regeltjes’ volgen en naleven. Later werden er ‘verklikkerkippen’ neergezet: kippen die worden gecontroleerd op het vogelvirus.

Pas toen dat goed ging, werden in oktober de nieuwe kippen in de stal gezet. ,,Maar toen ze kwamen, was het toch anders. Ik had er helemaal niets mee”, zegt Pieter. ,,Het was heel onwerkelijk allemaal. Ik had zoiets van: ik hoop maar dat het goed gaat.”

Toen de uitslag van de bloedproeven van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit positief was, kwam langzamerhand het vertrouwen terug.

Ook emotioneel gezien hebben de gebeurtenissen erin gehakt. ,,Het besef kwam pas in de dagen erna”, vertelt Tjitske. De schuur was leeg, er klonk geen gezellig gekakel meer. ,,Het is toch heel heftig. Normaal gesproken gaan de kippen levend weg naar de slacht, nu werden ze op het erf vergast. Al die dagen word je geleefd, alles gaat zo supersnel. Pas na twee, drie dagen kwam de klap.” Na alle commotie op de boerderij ontvluchtten ze de situatie, door een aantal dagen op vakantie te gaan.

De boerderij van Pieter en Tjitske Sijbesma telt twaalfduizend kippen.

Het echtpaar heeft het pluimveebedrijf overgenomen van de ouders van Tjitske. Waar ze de eerste jaren broed-eieren leverden aan een vaste leverancier, zijn ze later overgestapt op consumptie-eieren en vervolgens de ‘Freiland eieren’, in de volksmond ook wel vrije-uitloopeieren genoemd. Sinds twaalf jaar dragen hun eieren het label ‘biologisch’. Daar waren forse investeringen voor nodig, want biologische kippen hebben extra scharrelruimte en leefoppervlak.

Zes biologische kippen delen binnen samen één vierkante meter en alle kippen hebben totaal vijf hectare vrije uitloop. ,,Biologisch heeft echt

Vogelgriep

Geen ophok- en afschermplicht meer Op 23 maart 2017 was er voor het laatst een uitbraak van vogelgriep bij een hobbyboer. Het virus wordt verspreid door wilde (water)vogels.

De vogelgriep neemt niet alleen hier af, maar ook in de ons omliggende landen, zoals Frankrijk, Duitsland en België.

Deskundigen zeggen dat het risico op vogelgriepbesmetting dusdanig is afgenomen dat pluimvee weer naar buiten kan.

Maatregelen als de ophokplicht en afschermplicht werden ingesteld op 9 november vorig jaar.

In de periode 9 november 2016 tot en met 19 april 2017 zijn er vijftien bedrijven met 727.500 vogels geruimd. Preventief zijn er bovendien 355.000 kippen gedood. Alleen de hygiënemaatregelen blijven voorlopig van kracht. Bezoekers moeten zich desinfecteren voordat ze het erf of de stal betreden.

Kippenboer Pieter Sijbesma uit Tzum maakte het al eens mee: vogelgriep op zijn bedrijf. Tienduizend kippen moesten worden geruimd en dat hakte erin bij het gezin. Foto: Simon Bleeker

de toekomst”, zegt Tjitske. Die omschakeling heeft goed uitgepakt. En al scharrelden ze niet buiten rond maar zaten ze in een schuur, dan nog had het virus hun bedrijf kunnen treffen, denken ze.

Verspreiding kan al door een vogel die neerstrijkt op het dak van de schuur, maar ook via ongedierte, transportmiddelen of mensen die via schoenen of kleding in contact zijn geweest met het virus. Destijds werd er nog met een beschuldigende vinger gewezen naar pluimveehouders die hun kippen buiten lieten scharrelen, maar inmiddels blijkt dat ook in gesloten stallen vogelgriep voorkomt.

De zogenaamde ‘ophokplicht’, de verplichting voor pluimveehouders om hun kippen op stal te houden, is ingetrokken, heeft staatssecretaris Martijn van Dam van Economische Zaken vorige week woensdag laten weten.

Eens in de drie maanden wordt er gecontroleerd op vogelgriep. ,,Dat is wel spannend”, zegt Pieter. Toen het vogelgriepvirus vier jaar geleden uitbrak, merkten ze niets aan hun kip-

pen. Ze legden evenveel eieren als anders en zagen er goed uit. Ze hadden toen begrip voor de drastische maatregelen die zijn genomen, maar nu plaatsen ze toch vraagtekens bij de gang van zaken. ,,Er was maar één kip waarbij het virus actief was. Bovendien was deze variant niet gevaarlijk voor de mens. Ze hadden ook iedere dag kunnen controleren. Tien-

Normaal gesproken gaan de kippen levend weg naar de slacht, nu werden ze op het erf vergast

duizend kippen zijn gedood door die ene kip, dat is zo rigoureus. De angst regeert.”

Nu komt landelijk gezien de discussie op gang of het toch niet anders kan dan dat massale ruimen, merken ze. Onder pluimveehouders is draagvlak de dieren te enten. Ze denken zelf niet dat de vogelgriep vaker voorkomt, maar wel dat het virus eerder aan het licht komt door frequente controles waarbij het hele bedrijf wordt doorgelicht. Ook wordt er nu anders mee omgegaan dan vroeger, ,,Het taboe is er wat af. Het nieuws heeft een andere lading omdat het vaker voorkomt. Er zijn zelfs bedrijven die het twee keer meemaken. Dan moet je wel sterk in je schoenen staan. Maar gewoon wordt het nooit.”

Vergeten doen ze het ook nooit. ,,Je praat er veel over als gezin, maar we proberen positief te blijven”, zegt Tjitske. ,,Het hakt er dieper in dan je denkt. Maar je moet ermee leren leven”, zegt Pieter. ,,Met angst kom je ook niet ver. Het is niet te voorkomen, je kunt alleen maar hopen dat je het niet krijgt.”

Alpuro Breeding

De specialist in kalveropfok!

Kalvermelk - Krachtvoeders - Probleemoplossende producten - Huisvesting - Benodigdheden voor de kalvero opfok

Problemen met voeding, ventilatie of diarree bij de kalveren?

Bent uop zoek naar een oplossing?

Wij helpen u graag!

Neem contact op met de specialist of kijk op www.alpurobreeding.nl

Voerhekken

Afscheidingshekken HVLS ventilatoren

Ligboxbedekking Mestsystemen

Zijwandventilatie

Ligboxafscheidingen Drinkwatervoorziening

Renovatie of nieuwbouw?

DSD Stalinrichting kenmerkt zich door diervriendelijkheid, arbeidsbesparing en duurzaamheid. Wij doén wat we zeggen en kunnen dankzij onze locaties in Dokkum en Drachten snel en flexibel anticiperen op uw wensen.

Snel, concurrerend, direct, zonder communicatieruis.

Fortuinweg 4 • 9101 PE DOKKUM • T. 0519 228 100 Renoveren of (nieuw)bouwen? info@dsd-stalinrichting.nl • www.dsd-stalinrichting.nl Neem contact op met DSD!

KYMCO QUAD 150 CC EX - BPM (KENTEKEN MOGELIJK) LEVERBAAR IN DIVERSE KLEUREN AFLEVERKLAAR NETTO PRIJS

€ 2.640 AVANT 528 TDL KENNISMAKINGS ACTIE

€ 199,- voor 1 week!

Vraag naar de voorwaarden.

MASSEY FERGUSON 50-22 ZT 22 PK KOHLER V-Twin / 127 CM

€ 3.650,MEI MAAND = BOSMAAIER MAAND

Kent u uw kritieke melkprijs?

Laat het door ons in beeld brengen

Op alle professionele voorraad bosmaaiers

-/- 20% ALLE PRIJZEN ZIJN EXCLUSIEF BTW.

WWW.DKUIPERS.NL ARUMERWEG 95 8748 AC WITMARSUM TEL. 0517 - 533030 MOB. 06 - 52 68 63 88 FOLKERT@DKUIPERS.NL

Accountants met boerenverstand Kijk op www.kromhout.com, bel (0513) 468 468 of mail gorredijk@kromhout.com voor een vrijblijvende afspraak.

Landbouw

Vrijdag 28 april 2017

35

Melk Kriskras door Fryslân, allemaal voor de geitenhouderij Het koeienbedrijf van zijn ouders was al overgenomen door broer Bram. Maar bij Harm van der Veen bleef de uitdaging van een eigen bedrijf bestaan. ,,Als ik geen koeienboer kan worden, dan maar geitenhouder.” Na diverse omzwervingen in Fryslân is hij neergestreken in Makkum.

Simon Talsma

A

ls Harm van der Veen (46) in 1990 van school komt, heeft hij aan het einde van dat jaar al zijn eerste koppel geiten. ,,We hadden eerder ook al een tiental geiten, als hobby op de boerderij van mijn ouders. Daarmee gingen we naar de keuring en de dieren werden ook gemolken. In een voormalige kalvermesterij in Noardburgum ben ik bedrijfsmatig begonnen. De stallen werden gehuurd. Ik kon het bedrijf niet voor een langere periode runnen. De eigenaar wilde de vergunning niet omzetten naar één voor het houden van geiten. Ik ben daar drie jaar gebleven.”

Vervolgens kwam er een locatie in Hilaard in beeld. Hier hield Van der Veen 200 tot 250 dieren. Bij de verhuizing leken de vooruitzichten positief, maar al snel kwam de klad erin.

De fabriek waaraan Van der Veen zijn melk leverde, stelde een fabrieksquotum in. Hij moest dus maatregelen treffen, mede omdat de veestapel

niet vrij was van geitenziektes als CAE en CL. ,,We hebben in 1996 het jongvee apart opgefokt om de ziektes het hoofd te bieden. De stal moest schoon; de laatste geiten werden verkocht en het quotum verleased.”

Harm en zijn vrouw Ankie (43) lieten ook de locatie in Hilaard achter zich. ,,We gingen in maatschap verder met de familie Meekma-Van der Meer in Deinum, met Klaas Sjoerd en Jannie. Tot 2007 hebben we met hen geboerd op een geitenhouderij.”

De familie Van der Veen wilde toch weer zelfstandig verder. ,,In juli 2007 zijn we naar Makkum gekomen. Dit was al een geitenhouderijbedrijf. We zijn eerst in maatschap gegaan met de toenmalige eigenaren en per 1 januari 2009 hebben we het bedrijf overgenomen. We begonnen met ruim negenhonderd melkgeiten en driehonderd stuks jongvee, alles in eigendom, met 2,8 hectare grond.”

De Van der Veens bleven investeren. In 2010 werd de geitenstal met tien meter verlengd. ,,En we hebben een automatisch voersysteem laten installeren. Tot die tijd moest alles handmatig. Met dit systeem was het

mogelijk om de dieren, afhankelijk van hun behoefte, individueel te voeren. Ook kwamen er zonnepanelen op het dak van de boerderij om in de eigen stroombehoefte te kunnen voorzien en hebben we een jongveeafdeling gebouwd.”

Op de plek waar de ligboxenstal stond, is vorig jaar een nieuwe potstal gebouwd waar het jongvee is gehuisvest. Om de arbeidskosten te beperken is er een stroverdeler in de beide stallen geïnstalleerd. Via een rail, die boven de verschillende afdelingen in beide stallen langs loopt, wordt stro verhakseld. ,,Het bespaart ons werk en doordat het stro heel fijn op de bodem terechtkomt, neemt het ook beter vocht op. We kunnen nu toe met 10 procent minder stro en omdat we op ons bedrijf alle mest laten afvoeren, is de hoeveelheid vaste mest ook ongeveer zoveel procent verminderd. Dat scheelt nogal in de afvoerkosten.”

Het ruwvoer wordt bijna allemaal aangekocht. Het gras van het eigen land wordt voornamelijk gebruikt om hooi voor de geiten en het jongvee van te maken. Vroeg maaien zit er niet in, het land valt onder het natuurbeheer om weidevogels meer kansen te geven.

Dit jaar gaat een deel van de ruim duizend geiten overdag weer naar buiten. Vorig jaar niet, aldus de melkveehouder. ,,Dat was vooral omdat we toen bezig waren met de bouw van de nieuwe stal. Die is nu achter de rug.”

Mede door al die (bouw)drukte in de afgelopen jaren is de productie vorig jaar licht gedaald. De productie per geit kwam uit op gemiddeld 1080 kilo melk (de melkproductie wordt bijgehouden in kilo’s, net als bij koei-

Harm en Ankie van der Veen tussen de geiten op hun bedrijf in Makkum. Foto: Simon Bleeker

en. Uitbetaling vindt plaats op basis van onder meer de gehaltes aan vet en eiwit). ,,Het streven is om uit te komen tussen de 1200 en 1300 kilo. We zitten nu rond het landelijk gemiddelde van ongeveer 1100 kilo, maar er zit meer in.”

Geiten worden langer gemolken dan een jaar, iets wat met koeien niet het geval is. Melkveehouders met koeien laten hun dieren gemiddeld ieder jaar een jong krijgen. Aan het einde van de cyclus staan de dieren dan meestal enkele maanden ‘droog’. ,,In de geitenhouderij is dat anders”, legt de ondernemer uit. ,,We kunnen een groot deel van de dieren jarenlang doormelken, het zogenaamde duurmelken.”

Dat heeft ook nog een bijkomend effect. Er is nauwelijks markt voor bokjes, omdat er weinig vraag is naar vlees. Alleen bij bedrijven die met de dieren fokken is er vraag naar de bokjes. ,,Je hebt met duurmelken dus ook niet te maken met jongvee dat je niet kwijt kunt.”

Van de landelijk ongeveer 350 bedrijven doet ongeveer een tiende deel

Sinds 2009 hebben we al een vijftigtal geiten gehad met een melkproductie boven de tienduizend kilo

mee aan de melkcontrole. ,,Wij doen mee aan de melkcontrole, maar houden ook alle gegevens omtrent de afstamming van de dieren bij. Op basis daarvan kunnen wij fokbokjes aan de collega-geitenhouders verkopen.”

Ondanks dat de veestapel van de familie Van der Veen op dit moment niet op de gewenste productie zit, zijn er verschillende hoogproductieve dieren op het bedrijf. ,,Sinds 2009 hebben we al een vijftigtal geiten gehad die met hun melkproductie boven de tienduizend kilo zijn uitgekomen. Daarvan waren er ongeveer twintig die dat hebben bereikt met een keer aflammeren, dan zijn ze zeven tot acht jaar oud. De snelste haalden die productie in zes jaar.” De gemiddelde leeftijd van de geiten op het bedrijf ligt rond de vier jaar.

Naast de ruim duizend melkgeiten is er 450 stuks jongvee voor de vervanging van de oudere dieren en de verkoop, en zijn er tweehonderd bokjes voor de opfok.

In de sector zijn de perspectieven na een stevige dip eind vorige eeuw weer goed. De melkprijs ligt nu rond de 65 cent per kilo. De coöperaties en verwerkers houden volgens de Makkumer geitenhouder goed de vinger aan de pols bij uitbreidingsplannen van de sector, al is er geen sprake van een quotering. Een te grote groei zou immers weer kunnen zorgen voor een te grote toevloed, lagere prijzen en malaise in de sector waar ook de verwerkers niet bij gebaat zijn. ,,De sector heeft nu weer de mogelijkheid om zich te ontwikkelen”, merkt de geitenhouder op. ,,Dat zie je in de opfok en in de melkstallen, alles gaat een stap vooruit. Eerder zat er in de melkprijs veel fluctuatie, nu wordt er al enkele jaren weer geld verdiend.”

Betrouwbare wortelrassen met duizend-en-ĂŠĂŠn mogelijkheden f Vroeg B-peen:

f Bewaarpeen:

f C/D

Nairobi

Norway en Nerac

Peen: Blanes

Productieve, iets conische, zeer gladde Nantes. Zeer breukvast. Houdt zich opvallend goed in de grond en onder strodek.

Goede breukvastheid.

Zijn sterke loof maakt hem uitermate geschikt voor de biologische teelt.

Hoog productief, licht conisch en glad. Sterk tegen schot en breuk. Past perfect tussen Bangor en Bergen.

f Industrie:

Komarno Zeer sterk, gezond loof. Komarno scoort in vergelijkingsproeven gemiddeld hoog met drogestof, Brix en Caroteen.

38

Landbouw

Vrijdag 28 april 2017

Studiegroepen Weidecoach voor meer koeien in de wei De zuivelbranche heeft met het ministerie afgesproken om de weidegang in Nederland te stimuleren. Om dat voor elkaar te krijgen ondersteunen weidecoaches geïnteresseerde boeren.

Jehannes Fopma uit Mantgum is een van de coaches.

Simon Talsma

N

a een jarenlange daling van de weidegang, bleef het aantal boeren dat de koeien buiten laat lopen de laatste tijd redelijk stabiel. Er lijkt zelfs sprake van een lichte toename van het aantal koeien in de wei, wat vooral komt door druk van het publiek. Voor het imago van de sector, waar de schaalvergroting maar doorgaat, is het een mooi streven.

Ook bij de familie Fopma in Britswerd staan de dieren, net als in voorgaande jaren, weer buiten. De installatie van twee melkrobots heeft daaraan niets veranderd. ,,Veel boeren denken dat weidegang en het melken met een robot niet altijd te combineren is”, legt melkveehouder en weidecoach Jehannes Fopma (33) uit. ,,Maar vaak zijn er wel oplossingen te bedenken.”

Fopma werkt in maatschap op het bedrijf in Britswerd met zijn ouders Pier en Ruerdtsje. Eind dit jaar komt hij met zijn vriendin Annamarie Eldering op het ouderlijk bedrijf te wonen. De maatschap melkt nu ongeveer 125 koeien op een oppervlakte van 75 hectare. In de afgelopen jaren is het aantal koeien, net als bij veel branchegenoten, gegroeid. ,,We moeten dit jaar volgens de reductie-

regeling weer uitkomen op 95 koeien.”

In de aanloop naar de afschaffing van de melkquotering per 1 april 2015 heeft de familie in 2014 een nieuwe stal laten bouwen. Een jaar later is er begonnen met het robotmelken.

Fopma is na zijn afstuderen aan de agrarische hogeschool eerst aan de slag gegaan als vertegenwoordiger bij een mengvoerbedrijf. ,,Drie jaar geleden ben ik voor mijzelf begonnen. Ik geef advies aan boeren. Ik ben vervolgens in contact gekomen met de Stichting Weidegang, de organisatie die tot doel heeft het aantal koeien in de wei te verhogen. De stichting zocht een weidecoach die groepen boeren kon begeleiden. Dat was een mooie aanvulling op mijn werk, en ik sta er zelf ook 100 procent achter.”

De jonge ondernemer begeleidde al studiegroepen, en nu dus ook groepen boeren die bekijken of ze de koeien weer dagelijks naar buiten kunnen laten gaan. In die studiegroepen komt een heel groot aantal onderwerpen aan de orde. Dat varieert van: hoe groeit het gras, hoe ontwikkelt het bodemleven zich en wanneer groeit het gras het best. ,,We komen ieder voorjaar bij elkaar - vóór de grote drukte van al het landwerk losbarst - en bespreken in een serie van vijf bijeenkomsten de verschillende aspecten van weidegang.”

Vorig jaar is Fopma ook begonnen met het begeleiden van een groep robotmelkers. Zij vragen volgens hem een iets andere benadering dan de boeren die geen melkrobot hebben. ,,Een boer die geen melkrobot heeft laat de koeien ’s ochtends na het melken in de weide en haalt ze in de middag weer op. De dieren worden twee keer gemolken. Bij een robotmelker gaat dat anders. Die koeien moeten de hele dag bij de robot kunnen komen. Ze worden vaker gemolken dan twee keer per dag.”

Vooral het kuddegedrag van de koeien levert bij robotmelkers een extra uitdaging op. ,,Na ruwweg iedere zes uur weiden moeten de dieren naar de stal om gemolken te worden.

Omdat niet de gehele kudde in één

Boeren met weidegang hebben lagere voerkosten, de koeien halen immers zelf een groot deel van hun voedsel op keer naar binnen gaat, moeten ze leren om in kleinere groepjes de stal op te zoeken. De looproute naar de stal en de wachtruimte moeten hiervoor ook geschikt gemaakt worden. In de meeste gevallen duurt het even voor het vanzelf gaat. Binnen drie tot vier maanden hebben de koeien geleerd om in kleinere groepen naar de stal te gaan, meestal in groepjes van tien.

Dat is ook de ervaring op ons bedrijf.

Buiten de stal is een selectiepoort.

Koeien die bijna weer gemolken kunnen worden, worden toegelaten tot

de stal. De rest gaat de wei in.”

De weidecoach wil met dit voorbeeld uitleggen dat er voor veel praktische zaken of problemen oplossingen zijn te bedenken. ,,Natuurlijk, er zijn bedrijven waar het niet kan, waar de percelen niet naast de stal liggen maar bijvoorbeeld aan de andere kant van een drukke weg. Maar in de meeste gevallen zijn er wel mogelijkheden. Door met elkaar in gesprek te gaan in studiegroepen kunnen we veel hobbels uit de weg halen.”

Ook voor bedrijven die een beperkt areaal bij de stal hebben, zijn er wel degelijk mogelijkheden. ,,Je hebt dan te maken met een intensiever weidesysteem waarbij koeien langer op een bepaald stuk grasland lopen.

Om ervoor te zorgen dat deze koeien toch voldoende gras eten, kun je in de stal tijdens het melken gras bij voeren. Zo is het gebrek aan ruimte rondom de stal te compenseren.”

Fopma ziet in zijn omgeving dat weidegang steeds meer begint te leven in de melkveehouderij. ,,Er is nog geen verplichting, maar het lijkt me goed dat boeren zich bewust worden van het effect dat weidegang heeft op het imago.”

Veel collega-veehouders hebben interesse en melden zich aan. ,,Met hen gaan we in studiegroepen het traject in.” Tijdens die studiegroepen wordt onder meer gesproken over de eerste keer waarop de koeien weer naar buiten gaan. Veel boeren zijn sceptisch daarover. ,,Wat doet een koppel koeien wanneer er een sloot of schrikdraad opdoemt? Een belangrijk onderwerp voor boeren die geen of weinig ervaring met weidegang hebben”, zegt de coach.

Ook hiervoor is een oplossing, aldus Fopma. ,,Een advies zou kunnen zijn om kleinere koppels naar buiten te laten, bijvoorbeeld in groepjes van tien. Of laat eerst het jongvee gaan.

Een andere optie is de dieren eerst in een sleufsilo achter de stal te laten wennen aan de buitenlucht. Je moet het stapsgewijs doen”, doceert Fopma. ,,Mocht een boer liever toch veel dieren tegelijk naar buiten laten gaan, dan zou hij hulp achter de hand moeten houden. Maar meestal gaat het wel goed.”

In februari dit jaar hebben in Fopma’s werkgebied veertig melkveehouders een intakegesprek gehad over het buiten houden van koeien. ,,Van deze geïnteresseerden zijn er acht die in een studiegroep hebben meegedraaid en die de dieren dit jaar naar buiten laten gaan. De rest doet het óf later óf laat de dieren deels buiten lopen of toch helemaal niet.”

Financieel Boeren die willen meedoen aan het traject betalen niets voor de intake. ,,Meedoen aan de studiegroep kost wel geld. Hoe hoog dat bedrag is, hangt af van de zuivelfabriek waarbij de melkveehouder is aangesloten.”

Naast het opzetten van studiegroepen voor weidegang, betaalt zuivelconcern FrieslandCampina al enkele jaren een bonus aan melkveehouders die hun vee buiten hebben lopen. De premie ligt nu op 1,5 cent per kilo. De premie is in het afgelopen jaar flink verhoogd. Of dit boeren over de streep trekt, is niet te zeggen.

Fopma: ,,Of het financieel aantrekkelijk is, hangt van de bedrijfssituatie af. Het hangt onder meer af van de

Jehannes Fopma bij de koeien op het www veestapel op het melkveebedrijf van www

hoeveelheid werk op de boerderij, de mate van mechanisatie en de intensiteit van de bedrijfsopzet.”

Boeren moeten naast de extra opbrengsten rekening houden met extra, soms eenmalige, kosten. Wanneer er geen goed oppervlaktewater beschikbaar is, moeten waterbakken in het weiland worden geplaatst. ,,En het is ook zeer handig om een beton-

Een advies is om kleinere koppels naar buiten te laten, of eerst het jongvee. Je moet het stapsgewijs doen

Landbouw

Vrijdag 28 april 2017

39

www bedrijf in Britswerd. Hij zit met zijn ouders in een maatschap. Dit jaar komt hij op het ouderlijk bedrijf te wonen en verhuizen zijn ouders naar een andere woning. Linksonder in beeld de www de maatschap. Foto’s: Marchje Andringa

pad in het land aan te leggen. Vooral in natte perioden is dat van groot belang. Wanneer er geen sloten zijn, moet er worden geïnvesteerd in afrastering, paaltjes en draad. En dan moet er natuurlijk ook tijd zijn om de dieren twee maal daags uit het weiland te halen.”

Extra financiële voordelen zijn er ook, merkt Fopma op. ,,Boeren die

aan weidegang doen, hebben lagere voerkosten. De dieren halen immers een groot deel van hun voedsel van het land. Neveneffect is ook dat de koeienmest op het land terechtkomt en niet in de gierkelder. Dat spaart opslag- en uitrijdkosten uit.”

Of er ook gezondheidsvoordelen zitten aan de overstap naar weidegang, durft de weidecoach niet te zeg-

gen. ,,Ook dat is weer afhankelijk van de bedrijfssituatie. De stallen van tegenwoordig zijn zo veel beter dan die in het verleden. Het hoeft dus niet altijd zo te zijn dat weidegang gezondere koeien oplevert.”

Fosfaat Ondanks de diverse voordelen van weidegang, merkt de jonge onderne-

mer op dat melkveehouders toch wat huiverig zijn om over te stappen. Dat heeft veel te maken met de fosfaatreductieregeling waar de sector dit jaar mee geconfronteerd wordt. ,,Boeren die hun bedrijf na 2 juli 2015 hebben uitgebreid, moeten hun veestapel dit jaar inkrimpen. Als het even kan willen ze met de overgebleven dieren toch net zoveel produceren, om de

melkopbrengsten van het gehele bedrijf op peil te houden. Dat betekent dat ze inzetten op een hogere productie en dat ze minder bereid zijn veranderingen in hun bedrijf door te voeren. Een extra onzekerheid, in dit geval overstappen op weidegang, willen ze dan niet aangaan. ‘Volgend jaar maar zien’, hoor ik ze dan zeggen.”

Weidecoaches hebben een speciale training gehad, onder meer van Wageningen UR Livestock en van Schepers Adviseurs.

Landelijk is er een tiental weidecoaches actief.

De Stichting Weidegang heeft het weidemelklogo in beheer.

Boeren en organisaties die hun melk als weidemelk willen verkopen, zijn gehouden aan belangrijke criteria. Weidemelk is melk afkomstig van bedrijven

waar de koeien van het voorjaar tot in de herfst, ten minste 120 dagen per jaar, minimaal zes uren per dag in de wei lopen.

Producten waarop het weidemelklogo wordt afgebeeld, zijn gemaakt van melk die apart is opgehaald en verwerkt tot bijvoorbeeld vla, yoghurt en kaas.

De Stichting Weidegang borgt het productieproces, het transport en de verwerking van weidemelk.

Criteria

Stichting Weidegang ziet toe op productie Zuivelcoöperatie FrieslandCampina heeft in het afgelopen jaar ongeveer duizend boeren benaderd met de vraag de koeien niet meer dag en nacht op stal te houden maar in de zomerperiode ook buiten te weiden. Een groot deel van de boeren reageerde positief, aldus weidecoach Jehannes Fopma. ,,Een aantal melkveehouders blijft bedreigingen zien. Soms is het ook praktisch niet mogelijk. Het

kan zijn dat de bedrijfssituatie het niet toestaat, bijvoorbeeld omdat er geen of weinig land naast de stal ligt. Mocht er een nationale weidegangplicht komen, dan zouden deze bedrijven - om het probleem op te lossen eventueel mee moeten kunnen doen aan een nationale ruilverkaveling.”

Boeren die willen meedoen aan een omschakeling naar weidegang, kunnen de hulp inroepen

van een weidecoach. Deze organiseert met de Stichting Weidegang adviesgesprekken, lezingen en studiebijeenkomsten.

De stichting wordt mede gefinancierd door de koepelorganisatie van de zuivelbranche. In het bestuur zitten vertegenwoordigers van onder meer FrieslandCampina, LTO Nederland, de Nederlandse Melkveehouders Vakbond (NMV) en de Rabobank.

Wy wolle jo graach it goeie (administrative) paad wize

DEMO-DAGEN TE BAKKEVEEN

Vrijdag 23 juni en zaterdag 24 juni 2017 Mjumsterwei 37 Bakkeveen Bedrijfsdagen met gezellige markt inclusief speelkussen

www.veenstra-bakkeveen.nl Mandewyk 1-A, 9243 JW Bakkeveen tel. (0516) 541741

www.vdbosmechanisatie.nl Dukdalf 7, Drachten, Tel. 0512-513662

Voor u geselecteerd

Tekenaar Laurens Bontes maakte tekeningen bij het verhaal van Jan de Haan. Lútsen Kooistra schreef een nawoord.

Ja,

Wi Wismastate 9 Postbus 52 Pos bus 5 8900 AB Leeuwarden 89

T (0888) 18 18 18 F (0888) 18 18 00 E info@deelstrajansen.nl www.deelstrajansen.nl

OP DE WEISSENSEE

Tijdelijk voor

e 10,00 inclusief verzendkosten

96 pagina’s Paperback ISBN 978 90 5615 415 8

ik plaats een bestelling en machtig het Friesch Dagblad eenmalig het totaalbedrag van mijn bestelling van mijn rekening af te schrijven.

Naam:

Art.nr + titel

Straat:

3040 Niet geknecht

Huisnr.:

jaarrekeningen • fiscale adviezen • loonadministratie • belastingaangiften • bedrijfseconomische adviezen • bedrijfsoverdrachten samenwerkingsvormen • subsidies

9 T/M 13 JANUARI 2018

In 1946 verscheen de brochure: ‘Niet geknecht’, over het besluit van het Friesch Dagblad in 1941 om niet te buigen voor de eisen van de bezetter. Auteur is Jan de Haan, destijds waarnemend hoofdredacteur. Hij beschrijft de ontwikkelingen die uiteindelijk leidden tot het staken van de uitgave van het Friesch Dagblad.

Nu opnieuw uitgegeven!

Deskundig, betrouwbaar en betrokken

Aantal x € 10,00

SCHAATS MEE VOOR 95% GENEZING

Bedrag =

Postcode:

Plaats:

Tijdelijk geen verzendkosten

E-mail: Telefoonnr.:

Datum:

Totaal:

=

IBAN rekeningnr.: Naam rekeninghouder:

Handtekening:

Stuur deze bon in een gefrankeerde envelop naar: Friesch Dagblad, t.a.v. Lezersservice, Postbus 412, 8901 BE Leeuwarden.

Simpel en snel bestellen kan ook via www.fd-extra.nl

KIES JOUW AFSTAND EN SCHRIJF JE IN 50 100 150 200 KM KM KM KM WWW.SCHAATSVOORKIKA.NL

www.farmers4all.nl info@farmers4all.nl 0523 68 13 57

Kostprijsverlaging, uw wens, onze uitdaging!

Probeer nu een 3 maand GRATIS proefabonnement!

Minimelker

Melkemmer RVS 30 ltr, melkstel 160cc, doorzichtige melkslang, vacuümregelateur, kunststof banden

Gas en elektra Hoog € 0,04467* Laag € 0,03078* Gas € 0,21936*

Uiterst scherp!

Nu voor € 499,95 Betonplaten, keerwanden, klinkers, sleufsilo’s, erfverharding etc. info@farmers4all.nl

Oormerken Groot/Klein, Groot/Groot, Groot/Blanco, geno BVD ampullen nu vanaf € 0,90 per set!

www.oormerkenbestellen.nl

Diesel Bij afname van 4000 liter prijs per liter:

€ 0,8990*

Verzekering voor ASBEST en HAGELSCHADE? Bij ons is het WEL mogelijk! vraag vrijblijvend een offerte aan

Vidbag Dé bigbaglosser om gecontroleerd te ledigen

info@farmers4all.nl

€ 99,95

Ledlampen vanaf € 16,00

* Prijzen zijn dagprijzen van 25-04-2017, excl. btw en gelden alleen voor leden van Farmers4all.

Levering door heel Nederland m.u.v. de Waddeneilanden. Zet- en drukfouten voorbehouden.

42

Landbouw

Vrijdag 28 april 2017

Een impre landbouw in de streken. Met de klok m de pootaardappelen zi akkerbouwgebied bij Oud van melkveehouderij en ak ten van de provincie bij Terna landschap van de Friese Wo Rottevalle; grasland in het z de Greidhoeke, bij Easterlitten het noordwesten van de provi noordoosten behelst voornam bieten, graan en uien. I vorig jaar 600 van de lande werkzaam met ruim 20.0 504.000 hectare. In de melk jaar volgens het CBS ruim de landelijk ruim 26.600 bijna 185.000 85.000 hectare aan graslan

Foto’s: Marce

Vrijdag 28 april 2017

essie van de vier Friese windmee vanaf linksboven: itten in de grond in het debildtzijl; de combinatie kkerbouw in het noordoosaard; koeien in het coulissenouden tussen Eastermar en zuidwesten van de provincie, ns. De akkerbouw die vooral in incie voorkomt en deels in het melijk pootaardappelen, suikerIn deze provincie waren elijk 18.000 akkerbouwers 000 hectare van landelijk kveehouderij waren er vorig m 3300 Friese boeren van 0. Zij hadden gezamenlijk e van 975.000 hectare nd in gebruik.

el van Kammen

Landbouw

43

ADVERTORIAL

Rijbewijs? B, BE of T.

Samen komen we er wel!

De eerste levensfase van een kalf is heel belangrijk. Alleen kalveren die hun eerste levensmaanden gezond doorkomen en goed groeien, kunnen goede melkkoeien worden. Om veehouders daarbij te ondersteunen werken wij als rundvee dierenartsen al jaren samen met onze veehouders.

Wij zijn dé aangewezen rijschool voor je rijbewijs T. Opstap examen-plaatsen; o.a. Drachten en Voor al jeen rijbewijzen: www.rijschool-argus.nl Leeuwarden.

Ook jouw auto- rijbewijs scoor je bij ARGUS.

Het zijn vaak de boerinnen die betrokken zijn bij de kalveropfok. Zij blinken hierin uit door hun precisie en geduld.

Om juist deze specifieke groep te ondersteunen bij de kalveropfok zijn we een studiegroep begonnen binnen

L

onze praktijk. Het is een gevarieerde groep met niet alleen ervaren dames die de kneepjes van het vak kennen maar ook jonge meiden die met veel enthousiasme net om de hoek komen kijken. Met deze groep boerinnen willen wij de komende jaren de verzorging en huisvesting van de kalfjes op het boerenbedrijf extra onder de loep nemen. Zij nemen een kijkje achter de schermen bij elkaar om zo kennis op te doen en elkaar te stimuleren om de kalveren een optimale start te geven.

Want gezonde kalveren geven veel werkplezier!

Drachten Nipkowlaan 17 0512 - 30 14 44 Burgum Tussendijken 41 0511 - 46 40 60 info a7noorddierenartsen.nl www.a7noorddierenartsen.nl

Voor info; Piet Dillema 0653 533807 info@rijschool-argus.nl

De spagaat in de agrarische sector

Pietersma en Spoelstra omgevingsadviseurs

Advisering en ondersteuning van bedrijven bij aanvragen van: -

Milieu- / omgevingsvergunningen Bouw- / omgevingsvergunningen Bestemmingsplanwijzigingen Ruimtelijke onderbouwingen Wet natuurbescherming-vergunningen Waterwet-vergunningen Juridische procedures Brandpreventie Akoestisch onderzoek Bodemonderzoek Fijnstofonderzoek Geuronderzoek etc...

Ruimte zoeken .... en vinden www.psrom.nl De Sânnen 28, 9689HK Drogeham Postbus, 9689ZH Drogeham T 0512-369900, F 0512-369901, E-mail: info@psrom.nl

Pietersma & Spoelstra Omgevingsadviseurs op het gebied van Ruimtelijke Ordening en Milieu ervaren de sterk toenemende regeldruk bij hun agrarische klanten en de soms onmogelijke opgave om zowel aan die regels te voldoen, als de boer te bedienen in zijn wens zijn bedrijf duurzaam te ontwikkelen. Om nog maar niet te spreken over de investeringen die de boer moet plegen om simpel het agrarische bedrijf draaiende te houden overeenkomstig deze toenemende regels. Bij de regels moet worden gedacht aan de Wet Natuurbescherming, de Fosfaatregelgeving, de Milieuwetgeving en de opkomende volksgezondheidsregels, de Provinciale verordeningen, de gemeentelijke bestemmingsplannen etc. Al deze regels dragen bij aan de (bijna algemene) gedachtegang dat agrarische bedrijven eigenlijk niet-gewenste bedrijven zijn.

moeten bedrijven hun productie uitbreiden. Tegelijkertijd staan de milieueisen (en maatschappelijke eisen) op gespannen voet met de wens om uit te breiden (spagaat 1).

Afgelopen week viel in het nieuws te beluisteren dat de Provincie Gelderland een probleem op zich af ziet komen: door de voortgaande schaalvergroting (en overheidsregels) komen vele agrarische bedrijfspanden leeg te staan en verpauperen. Deze verpaupering (ook van het landelijk gebied) moet een halt worden toegeroepen en er is zelfs een prijsvraag uitgeroepen om hiervoor ideeën binnen te krijgen. In deze nieuwsberichten werd echter de reden waarom deze ontwikkeling gaande is niet belicht.

Ondanks alle inspanningen en investeringen vanwege milieueisen blijken negatieve volksgezondheidsaspecten tenslotte hardnekkig kleven aan de agrarische sector. In de studie “Veehouderij en gezondheid omwonenden” (RIVM 2016) zijn verbanden gevonden tussen het wonen in de buurt van veehouderijen enerzijds en negatieve, maar ook positieve gezondheidseffecten op omwonenden anderzijds. Een direct verband tussen het wonen in de buurt van veehouderijen en louter negatieve gezondheidseffecten is er dus niet (spagaat 3).

Bij Pietersma en Spoelstra zijn ze daarom op zoek gegaan of de Provincie Gelderland ook oog heeft gehad voor de redenen voor deze verpaupering en of een ingrijpen in de oorzaken van die verpaupering het proces ook tot staan kan brengen. In die zoektocht stuitte men op een stuk van de Provinciale Raad voor Omgevingsbeleid Gelderland.

Daarin wordt geconstateerd dat de Nederlandse landbouwsector voor een belangrijk deel produceert voor de wereld- en Europese markt. Om concurrerend te blijven kiezen de meeste bedrijven voor kostprijsverlaging als bedrijfsstrategie en moeten dus schaalvoordelen worden benut.

Daarnaast wordt geconstateerd dat de landbouwsector te maken heeft met strenge milieueisen, bijvoorbeeld ten aanzien van stikstof-, ammoniak- en fosfaatemissies. Om investeringen in innovatie op dit terrein rendabel te maken

Vervolgens wordt gesteld dat schaalvergroting er niet alleen aan bijgedragen heeft dat de productie in de landbouwsector per eenheid product goedkoper, maar ook milieuvriendelijker is geworden. Tegelijkertijd komen er vanuit Europa kritische signalen over de uitvoering van de Europese Nitraatrichtlijn. De nieuwe fosfaatwetgeving is aanstaande. Niet alleen de grote veestapel (noodzakelijke schaalvergroting), maar ook de huidige met het oog op dierwelzijn ontworpen huisvestingssystemen, waardoor de emissies zijn toegenomen, spelen daar een rol in (spagaat 2).

Als consequenties van het bovenstaande concludeert de Provincie Gelderland dat initiatieven van agrariërs gericht op een specifieke marktvraag moeten worden gestimuleerd en dat innovatieve duurzame concepten van agrarische ondernemers moeten worden ondersteund.

Het wordt nu dan ook hoog tijd dat de agrarische sector, na behandeld te zijn als het zwarte schaap, nu eindelijk eens wordt gewaardeerd met een nationaal positief en stimulerend beleid, waarbij niet alle (investerings)lasten op de schouders van de kleine groep boeren wordt gelegd, maar dat de maatschappij daarin gaat bijdragen (opheffing spagaat). Schaalvergroting wordt dan mogelijk minder urgent, waarmee de verpaupering van het platteland een halt kan worden toegeroepen.

Van Balen Boekhoudburo maakt het verschil

UW CONTACT Frank Eugelink // Sales Netherlands

HART & VERSTAND.

Mobil: +31(0)6 270 430 53 E-Mail: frank.eugelink@goeweil.com

ONTWIKKELING UIT EVARING.

G-1F125 G5040 KOMBI // Een goede boekhouder kost u geen geld, maar levert u geld op! Dat is de filosofie van “Van Balen Boekhoudburo BV” te Jellum. Een full-service boekhoudkantoor, met een grote ervaring op het gebied van bedrijfsadministratie en belastingwetgeving.

Van Balen Boekhoudburo BV maakt het verschil omdat wij garant staan voor: • Korte lijnen; • Persoonlijke- en klantvriendelijke benadering; • Steeds dezelfde contactpersoon; • Kort telefonisch advies behoort tot onze service en kost daarom niets.

• Rapportbespreking behoort tot de standaard werkzaamheden en wordt niet extra in rekening gebracht.

Kortom uw belang = ons belang!

Onze diensten

PERS-WIKKELCOMBINATIE

• Jaarcijfers • Loonadministratie • Belastingaangifte • Fiscale- en juridische adviezen • Mestboekhouding • Ondernemersplan • Bedrijfsoverdrachten • Studiegroepen • Cursussen

G5020 //

WIKKELMACHINE

RBS //

RONDEBALEN-SNIJDER

Van Balen Boekhoudburo BV Hegedyk 16 9026 BB Jellum Tel. +31(0)58 251 9296 info@vanbalenboekhoudburo.nl

www.vanbalenboekhoudburo.nl

www.goeweil.com

dat levert onder de streep meer op!

Efficiënte mestbewerking: evidente schakel in voltooiing kringlooplandbouw!

AgriMestMix® is een natuurlijk mineralenmengsel dat drijfmest homogener maakt en effectief is tegen geur- en ammoniakemmisies.

Maar belangrijker nog is dat mest bewerkt met AMM® efficiënter werkt. Door het biochemische proces dat AMM® op gang brengt, wordt de groei van bacteriën die organische stikstof omzetten in ammoniumstikstof gestimuleerd.

Deze stikstof komt voor het gewas eerder en gelijkmatiger vrij, werkt effectiever en zorgt voor een beter benutbaar eiwit.

Niet alleen kostenbesparing, tevens natuurlijk herstel en duurzame verbetering van de oorspronkelijke bodem.

Scan de QR code en lees er alles over op www.rinagro.nl

AgriMestMix® is een product van:

Rinagro Smart Farming

Piaam, Tel. 0515-232724 | www.rinagro.nl

DE RUBBER SPECIALIST VOOR RUNDVEE & JONGVEE

Altijd op zoek naar schonere brandstoffen, met betere prestaties

KOEMATRASSEN

JONGVEE MATRASSEN

MELKSTALRUBBER

ECORASTER

WATERBEDDEN

LOOPPADRUBBER

KUILPLAATRUBBER

SLIJTSTRIPS

Veenema Olie, Chemie en Energie Als 100% familiebedrijf weten we wat er bij komt kijken om de zaak draaiende te houden. Als leverancier van Texaco brandstoffen, smeermiddelen, chemie en gassen doen we daarom net dat beetje meer. En als exploitanten bevoorrader van Texaco Tankstations lopen we daarom net dat stapje harder.

Non-stop Veenema T (0515) 42 01 51 |

veenemaolie.nl

Tel. 00-31-224 - 571 468 | info@bosrubber.nl | www.bosrubber.nl

Kabula is 31 en moeder van 4 kinderen.

Ze woont in een van de armste gebieden van Tanzania en leeft al jaren onder de armoedegrens.

Iedere dag is het weer spannend: is er vandaag genoeg te eten? Blijven de kinderen gezond? Kunnen ze naar school?

Samen met haar man werkt ze keihard op het kleine stukje grond dat ze bezitten. Maar het harde zwoegen levert niet genoeg op. Er is geen geld om te investeren in dieren, betere zaden of kunstmest. Vaak gaan ze met honger naar bed.

De oplossing voor Kabula’s gezin ligt zó dichtbij. Een paar kippen! Kippen kunnen het leven van een gezin in Tanzania ongelooflijk veranderen.

VOOR € 25,-

GEEFT U

Voor 25 euro geeft u 8 kippen en een haan (inclusief training).

Geef via bankrekening NL60 INGB 0000 004663 o.v.v. Moederdag U kunt ook online doneren: www.heifer.nl/moederdag

8 KIPPEN + 1 HAAN =

dagelijks verse eieren + kippenvlees + een inkomen + vruchtbare mest.

+ praktijkgerichte trainingen

• Asbestsanering • Dakbedekking • Zonnepanelen Drachten T 0512 - 54 44 45

Bedum T 050 - 301 35 13

Zwolle

Beilen

T 038 - 205 00 00

T 0593 - 72 11 00

www.manenmach.nl

www.ferucom.nl | 058 257 2390 | Stienzer Hegedyk 29 | Stiens

Landbouw

Vrijdag 28 april 2017

47

Jakomien Schouten bij de nieuwe stal van CRV in Wirdum. Foto: Marchje Andringa

Nieuwe stallen Genetische vooruitgang met Europese topkoeien Driehonderd topkoeien verhuizen binnenkort van Terwispel naar Wirdum.

Rundveeverbeteringsorganisatie CRV bouwt daar nieuwe stallen, waar meer mogelijkheden zijn om de veestapels van de melkveehouders naar een nog hoger niveau te tillen.

Hinne Bokma

S

inds eind jaren negentig neemt in Nederland de aandacht voor gezondheid en duurzaamheid binnen de melkveehouderij toe. Bij het fokken van koeien draait het niet om maximalisatie van de productie, maar om het fokken van een goed producerende koe, die gezond oud kan worden. Een oudere koe heeft als voordeel dat ze efficiënter melk produceert en dat is dus positief zowel voor de koe als voor de veehouder.

Rundveeverbeteringsorganisatie CRV doet er alles aan om de kwaliteit van de veestapel naar een hoger niveau te brengen. Een belangrijke taak is daarbij weggelegd voor het Delta Nucleus kernfokbedrijf. Daar brengt CRV een selectie van de beste vrouwelijke runderen van Europa bij elkaar. Deze dieren worden ingezet als stiermoeders voor de nieuwe generaties topstieren.

Holsteinfokprogramma De topkoeien van CRV, de stiermoeders, staan nu nog in Terwispel op stal. Eind mei of begin juni gaan de driehonderd dieren op transport met als eindbestemming Wirdum. De komende weken wordt daar de laatste hand gelegd aan de bouw van het Dai-

ry Breeding Center (DBC). Een nieuw bedrijf met diervriendelijke, ruime en efficiënt ingerichte stallen met een modern laboratorium. ,,De veehouder wil genetische vooruitgang”, zegt Jakomien Schouten-Noordman, hoofd van de afdeling embryoproductie en de stierlocaties bij CRV. Op het bedrijf wordt de basis van het Europese Holsteinfokprogramma van CRV ondergebracht.

In Wirdum wordt de embryoproductie geconcentreerd. Embryotransplantatie wordt in de veehouderijsector toegepast om in korte tijd interessant genetisch materiaal te fokken. Koeien met een goede aanleg voor belangrijke kenmerken als gezondheid, duurzaamheid, vruchtbaarheid, productie en exterieur worden geïnsemineerd met sperma van topstieren in de hoop dat dit de beste vaars of stier oplevert. De embryoproductie zorgt ervoor dat deze topkoeien meerdere afstammelingen krijgen. De beste stierkalfjes kunnen fokstier worden, de beste vaarskalfjes kunnen de stiermoeders van de toekomst worden.

Dairy Breeding Center wordt een van de grootste en modernste fokbedrijven in Europa. De oude melkveestal aan de Bredyk is gesloopt, het karakteristieke voorhuis van de oude boerderij is blijven staan. Op het terrein heeft CRV ongeveer 17.500 vierkante meter aan bebouwing en ver-

harding nodig. De organisatie krijgt de beschikking over ongeveer zestig hectare grasland.

Dierenwelzijn Op het nieuwe bedrijf in Wirdum heeft CRV extra aandacht voor het dierenwelzijn. De dieren moeten zich er thuis voelen. Een uitgebalanceerd rantsoen met voer van topkwaliteit vormt het recept voor gezonde koeien. Om de verspreiding van besmettelijke ziektes tegen te gaan zijn de stallen niet vrij toegankelijk en om die reden komen de koeien van CRV ook niet buiten. ,,Dat betekent dat we op stal een zo goed mogelijke leefomgeving voor de dieren willen creëren”, aldus Schouten. Voor een goede embryoproductie is een goede gezondheid van de dieren noodzakelijk.

In de nieuwe stallen is ruimte voor driehonderd dieren. De helft is jonger dan een jaar. Het zijn de beste vaarskalveren. De andere helft is ouder dan een jaar. Zijn de koeien ongeveer twee jaar oud dan verlaten ze het bedrijf. Ze zijn dan drachtig en worden overgeplaatst naar een van de negen testbedrijven in Nederland en Vlaanderen. Zowel binnenkomen-

In fokprogramma’s is het gebruik van embryo’s niet meer weg te denken

de als uitgaande dieren komen in quarantaineruimtes. Er zijn twee ruimtes waar de dieren worden behandeld, waar het winnen van de embryo’s en eicellen plaatsvindt.

Het winnen van embryo’s heeft in de afgelopen jaren een hoge vlucht genomen. Het is nog niet zo lang geleden dat er op jaarbasis in het fokkerijbedrijf van CRV zo’n drieduizend embryo’s werden gewonnen, nu zijn dat er al tienduizend en door toepassing van nog betere technieken en onderzoeksmethoden is de verwachting dat binnen afzienbare tijd met het zelfde aantal koeien jaarlijks ongeveer twintigduizend embryo’s kunnen worden gewonnen. Dat geeft CRV de mogelijkheid om nog beter te selecteren en de veestapels van de boeren nog naar een hoger niveau te brengen.

In de fokkerij wordt volgens Schouten de rol van laboratoriumtechnieken steeds belangrijker. Veel winst valt er te behalen door toepassing van opu-ivp, de afkorting staat voor ovum pick-up en in-vitroproductie. Eicellen (ova, meervoud van ovum) die continu groeien op de eierstokken van koeien worden opgezogen en in een schaaltje (in vitro) gerijpt, bevrucht en opgekweekt tot embryo’s. Bij ivp, te vergelijken met ivf bij mensen, is het mogelijk om gedurende een langere periode twee keer per week eicellen te oogsten.

Een van de voordelen is dat ivp sneller gaat dan het spoelen van embryo’s. ,,Deze techniek heeft de toekomst”, aldus Schouten. Ze geeft aan dat in fokprogramma’s het gebruik van embryo’s niet meer is weg te denken.

Merkeronderzoek Schouten verwacht ook veel van het merkeronderzoek, waarbij met behulp van een haarmonster wordt bepaald of het kalf voldoende aanleg heeft om door te stromen naar het Dairy Breeding Center in Wirdum, of

dat het stiertje geschikt is voor opname in een ki-station. Bij het merkeronderzoek wordt bij pasgeboren kalfjes een haarmonster afgenomen en kan aan de hand van DNA worden vastgesteld hoe de dieren zich in de toekomst ontwikkelen. ,,Het is belangrijk om op jonge leeftijd al te weten welke aanleg de dieren hebben om uit te groeien tot duurzame en productieve koeien. Je hebt de beste stiermoeders dan al in beeld voordat ze zelf nakomelingen hebben”, aldus Schouten.

De merkertechniek brengt de fokkerij in een stroomversnelling.

De nieuwe ontwikkelingen in de fokkerij kunnen in de veehouderijsector op een breed draagvlak rekenen. De acceptatie is groot. Volgens Schouten is het niet ondenkbaar dat de buitenwacht er wel wat vreemd tegenaan kijkt. ,,We hebben niet met machines te maken, maar met dieren. Wij moeten ethisch verantwoord handelen, daar zij we ons bewust van”, zo geeft ze aan.

Daarom is in hun werk transparantie erg belangrijk. ,,Om die reden vertellen we over wat we doen en zorgen er voor dat er op de locatie gelegenheid is om excursies te ontvangen. Achter glas kunnen bezoekers iets meekrijgen van het werk wat we hier doen. We willen aangeven dat de dieren niet in hun welzijn worden aangetast.” Een open dag, waarbij iedereen vrij op het bedrijf kan rondlopen, zit er echter niet in. ,,Zo’n open dag brengt te veel risico’s voor de gezondheid van de dieren met zich mee.”

Met de komst van het kernfokbedrijf van CRV naar Wirdum wordt de positie van Leeuwarden als landbouwstad verder versterkt. Naast hoogwaardige werkgelegenheid biedt CRV mogelijkheden tot samenwerking op het gebied van onderwijs en onderzoek. ,,Zo wordt Leeuwarden het kloppend hart van de melkveehouderij”, aldus Schouten.

Uw DAK is ons VAK

De vakman voor nieuwbouw, vernieuwen en onderhoud van

RIETEN DAKEN

Tevens • isoleren van daken • vernieuwen van dakpannen • leggen van asbestvrije golfplaten Door onze 80-jarige ervaring kunnen wij u over DAKCONSTRUCTIE, ISOLATIE en BRANDBEVEILIGING van advies dienen.

Bel vrijblijvend voor advies en offertes:

P. T. Roosma Franeker, Tel. 0517-392268 P. Roosma Makkum, Tel. 0515-233021 S. Roosma Oudemirdum, Tel. 0514-571996

Fax 0515-232317 E-mail: info@roosma.nl www.roosma.nl

Loon & Grondverzetbedrijf

Het is weer tijd om de kisten te Bewaring ▪ Drogen met kachels reinigen en te ontsmetten.

▪ Talent Hiervoor is de Duo-Matic ▪ Koeling kistenwasser weer te huur Sorteren ▪ Smartgrader ▪ Uien ▪ Aardappels

Tevens mogelijkheid om uw uien Verpakken Kistenwasser te sorteren en te verpakken.

Proefrooianalyse Meer info op www.koelhuisbergmans.nl

Door onze jarenlange ervaring op het gebied van agrarisch onroerend goed kunnen wij u van dienst zijn bij: • Aan- en verkoop van landbouwbedrijven Maak vrijbli jvend • Aan- en verkoop van productierechten eens een afs praak.

• Advisering en begeleiding bij onteigening • Taxaties t.b.v. overdracht, successie, financiering e.d.

• Emigratiebegeleiding van agrarische ondernemers naar buitenland

Telefoon 0512 – 530422, fax 0512 – 526004

Onze nieuwe catalogus is uit!

Een compleet en handig overzicht van ons brede technische assortiment

Kom langs op één van onze filialen voor uw exemplaar

Wildkamp Drachten

Wildkamp Sneek

Wildkamp Winsum

Jade 14-16

Leidekkersstraat 1

St. Michaëlsberch 2

T 0512 - 54 57 54

T 0515 - 33 57 42

T 0517 - 34 23 30

De Lange West 110, 9201 CH Drachten Postbus 609, 9200 AP Drachten

- Advertoriale -

Terug naar een gezonde en rijke bodem

Mineralen zijn van wezenlijk belang voor de rijkdom van de bodem. Door intensief gebruik putten we de bodem echter uit, waardoor er kunstmatig steeds meer bouwstoffen voor de bodem gebruikt worden . Kostbaar, milieubelastend en het kan anders.Rinze Joustra van Rinagro in het Friese Piaam: “We gaan met het gebruik van de bodem al bij de basis in de fout. Door scheefgroei in de verhouding zuur-

stofrijke en zuurstofarme micro-organismen in de bodem. Deze zuurstofrijke micro-organismen zijn echter de ‘bouwvakkers’ van de bodem . Ze maken belangrijke bodem mineralen opneembaar voor planten, en leven op hun beurt weer op de stoffen die afgescheiden worden door planten .

Dat gebeurt onder meer door AgriMestMix, een vinding van Rinagro. “Dit biochemische

preparaat heeft een gunstige invloed op de zuurstofrijke microbiologische flora in drijfmest, legt Rinze uit. Door deze bodem micro-organismen al te kweken in de mest ontstaat een positief bijkomend effect, ze eten als het waren de stikstof op en slaan dit op in de vorm van eiwitten in hun lichaam. Hierdoor ontstaan lagere ammoniak verliezen zowel in de stal alsook in de bodem, in de bodem wisselen deze micro-organismen de gebonden eiwitten weer uit met de plantenwortels.

Wat zorgt voor meer wortel groei en andere vormen van eiwitten in het gras. De koeien kunnen makkelijker met de eiwitbronnen in het gras overweg, gevolg een betere grasbenutting en een makkelijkere melk productie uit eigen ruwvoer. J e kunt zeggen een sterker en gezonder gras, wat een besparing van kunstmest oplevert, het word efficiënter, goed voor kringloop en circulaire landbouw.

Voor microbiologen gaat er een heel nieuwe wereld open, en agrariërs die het gebruiken zijn enthousiast. Er is met verantwoorde en duurzame bodemverbetering een wereld -terug- te winnen. Een uitdaging waar wij ons als Rinagro voor de volle honderd procent voor inzetten.”

Rinagro | Buorren 4, Piaam | Tel 0515232724 | Info@rinagro.nl | vww.rinagro.nl

Milk2Heat unit

Drachten Nipkowlaan 17 0512 - 30 14 44

Burgum Tussendijken 41 0511 - 46 40 60

www.a7noorddierenartsen.nl

52

Landbouw

Vrijdag 28 april 2017

Zaaien en poten Goede start nieuw akkerbouwseizoen Akkerbouwers hebben in het afgelopen voorjaar amper problemen ondervonden bij het inzaaien van de percelen. Ook het poten van de aardappelen is tot nu toe goed verlopen, al moeten de laatste percelen nog worden gedaan.

Simon Talsma

Z

ijn de laatste voorraden pootaardappelen van vorig jaar net afgeleverd voor de export, de eerste pootaardappelen zitten alweer in de Friese grond. De pootomstandigheden in het voorjaar zijn goed geweest voor de aardappelen die de komende zomer voor nieuwe knollen moeten zorgen. ,,We hebben niet veel vorst gehad”, aldus akkerbouwwoordvoerster Tineke de

Vries van LTO Noord. Door de vorst kunnen kluiten wel stuk vriezen. ,,Maar we hadden dit jaar niet veel last van kluiten bij het inzaaien van de percelen en het poten van de aardappelen.”

Wat vooral gunstig was voor de akkerbouwers was de relatief droge winter. ,,We hebben geen langdurige perioden gehad met veel buien. Het waren geen natte winter en herfst.

Wat extra vorst zou mooi zijn geweest, maar de omstandigheden waren op zich goed.”

Het is tot nu toe een redelijk ge-

middeld jaar als er gekeken wordt naar het tijdstip van het poten van de aardappelen. Naar verwachting gaan rond deze tijd de laatste aardappelen de grond in. Halverwege maart was tussen de 10 en 15 procent gepoot.

Zaaidatum Ook het zaaien van de uien en de bieten is volgens de akkerbouwwoordvoerster goed verlopen. ,,Alles zit er in.” Volgens Royal Cosun, waaronder ook suikerbietenverwerker Suiker Unie valt, is 3 april de gemiddelde datum waarop alle suikerbieten in Nederland zijn gezaaid. Dit komt overeen met het langjarig gemiddelde.

Opvallend is dat er dit jaar maar een week verschil zit in de zaaidata in de diverse gebieden, zo meldt Cosun.

Na het inzaaien is er voldoende regen gevallen voor het ontkiemen van het bietenzaad.

In het noordelijke kleigebied lag de gemiddelde inzaaidatum op het landelijke gemiddelde: 3 april. In het zuiden van het land liepen de akkerbouwers iets voor, op de noordelijke dal-, zand- en veengebieden lag de ge-

middelde datum enkele dagen later.

Ook in het oosten van Brabant zaten de bieten gemiddeld iets later in de grond.

De gevolgen van de nachtvorst van vorige week lijken vooreerst mee te vallen al zijn de effecten nog niet overal helemaal in kaart gebracht.

Doordat er voldoende vocht in de grond zit, heeft de bodem volgens de deskundigen van Cosun betere mogelijkheden om de temperatuur bij vorst af te geven ten gunste van de jonge bietenplantjes. Daarbij is de bo-

Of de prijs voor graan zich voldoende herstelt, is nu nog niet te zeggen

demtemperatuur relatief hoog.

De suikerfabriek meldt ook dat er overal in het land melding wordt gemaakt van muizenschade. Jonge plantjes worden opgepeuzeld en het land zit vol gaten. Veel akkerbouwers proberen dit te voorkomen door graan aan de zijkanten van de arealen te planten, zodat muizen zich daaraan tegoed doen in plaats van aan de jonge bietenplantjes.

In de Veenkoloniën hadden de boeren volgens De Vries te kampen met bemestingsproblemen voordat de percelen waren ingezaaid. ,,Met ingang van dit jaar moeten de vrachtauto’s een gps-systeem hebben waarmee ze te volgen zijn. Niet alle transporteurs hebben dit al, dat leidde tot wat logistieke problemen.” Desondanks is ook in dit gebied het bietenzaad op een goed moment in de grond gekomen.

Meer bieten Dit jaar worden er aanmerkelijk meer bieten geteeld dan in de afgelopen jaren. Nu het suikerquotum verdwijnt, is het areaal ongeveer 20 procent groter. ,,Dit gaat vooral ten koste van de hoeveelheid graan”, stelt de woordvoerster. ,,Met name nu ook de bietenprijs, net als in de afgelopen jaren, goed is. Het graan levert niks op, maar voor de afwisseling in het bouwplan, wordt dat door de meeste akkerbouwers nog wel geteeld.”

Om de verwachte hogere suikerbietenproductie te kunnen verwerken, zijn de fabrieken in het afgelopen jaar aangepast. De capaciteit is

Een tulpenveld bij Midlum. Naar verwachting zullen de planten binnenkort worden gekopt om de bollen meer energie op te kunnen laten nemen. Door de bloem er af te halen, wordt .............

Landbouw

Vrijdag 28 april 2017

53

den bepaald, maar de prognoseprijzen zijn goed. Handelshuis en veredelaar HZPC uit Joure heeft die vastgesteld op 33,15 euro per honderd kilo.

Dat is de hoogste prognoseprijs in de afgelopen tien jaar.

In 2010 hebben boeren recordinkomsten gehad bij de pootaardappelteelt, destijds door een combinatie van een hoge prijs en hoge kilo-opbrengsten. De oogst van 2016 heeft dan wel een hogere prognoseprijs dan in 2010, maar doordat het aantal

Opvallend dit jaar is het geringe verschil in zaaidata tussen de verschillende gebieden

uitgebreid waardoor de campagne de periode waarin de bieten worden verwerkt - naar verwachting niet hoeft worden verlengd.

In de afgelopen maanden hebben akkerbouwers naast de laatste pootaardappelen ook het laatste deel van de uien verkocht. De prijzen van de eerste partijen die vanaf het land zijn verkocht (dus zonder opslag op het bedrijf) waren nog goed. De laatste rest-

jes leveren amper nog iets op. Toch verwacht de branche het komende seizoen weer net zoveel van dit gewas.

Lage graanprijzen Ook de opbrengstprijzen van graan zijn nu laag. Die liggen nu ruwweg tussen de vijftien en zestien cent per kilo. De lage prijzen zijn vooral een gevolg van een groot aanbod op de wereldmarkt.

De groeiomstandigheden voor het gewas zijn dit voorjaar wel optimaal.

Het wintergraan is er eind vorig jaar vroeg in gekomen, de inzaaiomstandigheden waren toen prima. In de winterperiode is er voldoende regen gevallen en de granen staan er goed bij, op enkele foerageergebieden van ganzen na. Ook de zomergranen die in de afgelopen maanden zijn gezaaid staan er goed bij. Of de prijs

zich voldoende herstelt zodat er met dit gewas dit jaar geen verlies wordt gedraaid, valt nu nog niet te zeggen.

Akkerbouwers hebben in het afgelopen jaar hoge prijzen ontvangen voor hun pootaardappelen. Dat is een gevolg van hoge prijzen voor de consumptieaardappelen en een goede vraag. De prijzen voor de pootaardappelen moeten aan het begin van de zomer door de handelshuizen wor-

kilo’s in het afgelopen jaar minder hoog was, komen de totaalinkomsten volgens verwachting van HZPC niet uit op een record.

De akkerbouwers hebben volgens de LTO-woordvoerster in ieder geval een goed jaar gehad. ,,Geen topbrengsten, maar goede prijzen. De teeltomstandigheden zijn tot nu goed, voor de rest moeten we het afwachten.”

............ er geen energie meer in de bloeiwijze gestopt. Op de foto hierboven zijn de pootwerkzaamheden te zien van akkerbouwer Hessel Hiddema uit Blije. Foto’s: Marchje Andringa

Hollema Bouw B.V. � Postbus 98 � 9230 AB SURHUISTERVEEN T 0512-362255 � F 0512-362254 � E info@hollemabouw.nl

NIEUW!

NIEUW!

AGRABOUW � Innovatieve ontwerpen en moderne oplossingen � Begeleiding vergunningen en eventueel MDV-certificatie van ontwerp tot realisatie � Mestkelders van gestort beton � Emissie-arme stalsystemen � Systeembouw of maatwerk � Nieuwbouw, verbouw en upgrading

STALINRICHTING � Levering en montage Spinder stalinrichting � Huisvesting kalveropfok voor buiten � Renovatie bestaande stalinrichting, voerhekmuren etc. � Vraag vrijblijvende prijsopgave en/of advies ROOSTERS VERVANGEN � Het vervangen van roostervloeren door nieuwe roosters of emissie-arme vloeren � Uitvoering d.m.v. speciale apparatuur � Vraag naar de verschillende mogelijkheden

ASBESTSANERING � Verwijderen en afvoeren van asbesthoudende golfplaten � Aanbrengen van nieuwe golfplaten of sandwichpanelen � Eventueel in combinatie met zonnepanelen � Wij geven u graag advies voor een totaal aanpak

� � � � �

MELKSTALLEN INBOUW MELKROBOTS LOODSEN / SCHUREN LEVERING BOUWMATERIALEN VERHUUR BEKISTINGSYSTEEM

www.hollemabouw.nl

Een zakelijke lening aanvragen.

Wanneer het u uitkomt.

Met onze online diensten kunt u meer dan u denkt Heeft u een zakelijke financiering nodig om bijvoorbeeld uw investering te financieren? Via Rabobank.nl/financieren kunt u uw aanvraag eenvoudig voorbereiden. Zo weet u sneller wat uw mogelijkheden zijn.

Ga naar Rabobank.nl/financieren.

Een aandeel in elkaar