Friesch Dagblad onderwijs Bijlage

Vrijdag 13 januari 2017

“Als school hebben we vaak geen weet van cyberpesten.

Het vindt vaak in het weekend plaats. Waar eindigt de verantwoordelijkheid van de school dan?”

Marinus Giesing, coördinator leerlingenzorg csg Comenius

Onderwijs

Pagina 45

O

Schaakles op school Leren leren in rust en veiligheid op het Klaverblad Pagina 40

Binnenvaart Haven & Logistiek Maritieme Techniek

Scheeps- en jachtbouw Ocean Technology Zeevaart / Zeevisvaart

vmbo - mbo - hbo - master

14 JANUARI Amsterdam - hbo www.hva.nl 20 & 21 JANUARI Sneek - mbo www.rocfriesepoort.nl Urk - mbo www.rocfriesepoort.nl 27 & 28 JANUARI Delfzijl - mbo www.noorderpoort.nl 3 & 4 FEBRUARI IJmuiden - vmbo www.maritiemcollegeijmuiden.nl

11 FEBRUARI Harlingen - vmbo www.maritiemeacademieharlingen.nl IJmuiden - mbo www.novacollege.nl/maritiem 7 MAART Sneek - mbo www.rocfriesepoort.nl Urk - mbo www.rocfriesepoort.nl 8 MAART Harlingen - mbo www.maritiemeacademieharlingen.nl IJmuiden - mbo www.novacollege.nl/ maritiem

maritiemeacademieholland.nl

Maritieme opleiding volgen?

Kom naar één van onze Open Dagen!

10 FEBRUARI 11 MAART Harlingen - vmbo Terschelling - hbo www.maritiemeacademieharlingen.nl www.miwb.nl 11 FEBRUARI Leeuwarden - hbo www.nhl.nl

25 MAART Amsterdam - hbo www.hva.nl

water vergroot je wereld IJMUIDEN | AMSTERDAM | HARLINGEN | SNEEK | LEEUWARDEN | TERSCHELLING | DELFZIJL | URK

friesland college

open dagen 20 en 21 januari Heerenveen / Leeuwarden Bij veel opleidingen kun je in februari al starten!

Voor meer informatie over de Open Dagen, www.frieslandcollege.nl/opendagen

Jij bent de toekomst!

Praktijkgestuurd leren, samen met honderden bedrijven en instellingen

35

Vrijdag 13 januari 2017

Fries moet als volwaardig schoolvak worden geaccepteerd De actiegroep Sis Tsiis hield in december een demonstratie voor het vak Fries. Er heerst onvrede over het ontheffingsbeleid van de provincie. Wat betekent dit taalplan voor het voortgezet onderwijs?

Geert Veldstra

E

r bestaat onduidelijkheid in Fryslân over de wijze waarop het vak Fries wordt gegeven.

De provincie Fryslân grijpt het nieuwe ontheffingsbeleid aan om een nulmeting uit te voeren voor het vak Fries in het primair en voortgezet onderwijs. ,,Wy kinne it rjocht dat wy hawwe om ûntheffingen ôf te jaan, brûke om by de skoallen te sjen wêr’t hja mei it fak Frysk stean”, vertelt projectleider Tsjerk Bottema van het Taalplan Frysk. ,,Wy sille mei de skoallen yn petear oer it Frysk. Sy fertelle ús wat sy mei it fak Frysk dogge en wat foar ambysjes sy hawwe. Op grûn dêrfan kinne wy har al dan net in ûntheffing jaan.”

Sinds de verplichting van het vak Fries voor het basisonderwijs in 1980 en voor de eerste klas van het voortgezet onderwijs in 1993 heeft de provincie het recht om ontheffingen af te geven. ,,Dat wiene inkeld folsleine ûntheffingen dy’t jûn waarden oan skoallen yn gebieten dêr’t gjin Frysk praat wurdt, lykas de eilannen en de Stellingwerven.”

Met het nieuwe ontheffingsbeleid kunnen ook scholen in het Friestalige gebied van de provincie een ge-

deeltelijke ontheffing aanvragen voor de kerndoelen die voor het vak Fries behaald moeten worden. ,,Dêrneist kinne de skoallen dy’t no in folsleine ûntheffing hawwe dy ynwikselje foar in parsjele ûntheffing.”

Piter Jelles Inmiddels zijn er vanuit de provincie 28 scholen in het voortgezet onderwijs bezocht door onderwijskundige Idske Bangma van de NHL. De openbare scholengemeenschap Piter Jelles was als eerste aan de beurt en heeft inmiddels voor acht locaties een taalplan opgesteld. ,,Ik begryp de soarch wol dy’t der oer it nije ûntheffingsbelied bestiet”, zegt docent Fries en taalcoördinator Fries Gerrit Hoekstra van het Piter Jelles. ,,It wurd ûntheffing hat in negative byklank en it ymplisearret dat skoallen mei in parsjele ûntheffing aanst folle minder oan it Frysk dogge as no. Guon kinne tinke dat dit foar direksjes in wize is om op it Frysk te besunigjen. Dy ûnderfining haw ik net. By ús waard júst sjoen nei de kânsen foar it Frysk.”

Bottema geeft aan dat het ontheffingsbeleid juist de kansen biedt. ,,No hat gjin inkele skoalle yn it Fryske taalgebiet in folsleine ûntheffing.

Mar der binne wol grutte ferskillen tusken dizze skoallen. It is bygelyks

in kearndoel foar bern mei it Frysk as memmetaal om ek skriuwen te kinnen, mar wy witte dat der skoallen binne dy’t dêr neat oan dogge.”

Met het onderzoek wil de provincie de verschillen in kaart brengen.

Het taalplan blijft vervolgens vier jaar geldig. ,,Mei it Taalplan Frysk kin der mear ûnderwiis op maat jûn wurde. It kin ek sa wêze dat skoallen mei in parsjele ûntheffing nei dy fjouwer jier fierder gean sûnder ûntheffing.”

Het Piter Jelles heeft voor vier locaties een gedeeltelijke ontheffing aangevraagd. De overige vier hebben geen ontheffing (A-profiel) en bieden het vak volledig aan. Hoekstra: ,,Der sit ek ferskil tusken de skoallen mei in parsjele ûntheffing. Trije skoallen hawwe in B-profyl en ien in C-profyl.”

De scholen met een B-profiel hebben vrijstelling voor de kerndoelen die gelden voor leerlingen met het Fries als moedertaal. Dit betekent in grote lijnen dat zij net als de rest van de klas niet hoeven te leren om Fries te schrijven en dat er minder aandacht wordt geschonken aan Friese literatuur. Wel wordt er voor alle leerlingen aandacht geschonken aan de Friese cultuur en lees- en spreekvaardigheid.

Onder andere Piter Jelles !mpulse in Leeuwarden heeft het B-profiel gekozen. ,,Dy skoalle brûkt oare wurkfoarmen en wurket mear mei learpleinen dy’t bestean út in gearwurking fan ferskate fakken. !mpulse fûn it B-profyl better passen by it ûnderwiis wat dêr jûn wurdt.”

Ook de locatie van Piter Jelles in Dokkum heeft een B-profiel. ,,De bern kinne dêr wol mei ynteresse-oeren derfoar kieze om bygelyks mear mei it skriuwen te dwaan.”

Het Piter Jelles Montessori in Leeuwarden heeft voor een C-profiel geko-

zen. ,,Dêr wurdt allinne oan de kulturele kearndoelen wurke. Dit die it Montessori altyd al mei twa Fryske wiken yn it jier wêr’t de Fryske kultuur sintraal stie.”

De scholen met een gedeeltelijke ontheffing hebben volgens Hoekstra wel de ambitie om het leerstofaanbod voor het vak Fries te versterken in de vier jaar die voor de ontheffing

De onderlinge verschillen wat betreft beheersing van het Fries zijn erg groot

staan. ,,Sy wolle bygelyks skriuw- of lêsmodules oanbiede foar bern dy’t dêr ynteresse yn hawwe.”

Status Hoekstra geeft aan dat het Fries nog niet door iedereen als volwaardig vak geaccepteerd wordt. ,,Mar hjir yn’e stêd is dat de lêste jierren wol better wurden. Ik tink dat der op de basisskoallen mear oan dien wurdt en dat it materiaal foar it Fryske ûnderwiis better wurden is.”

De acceptatie van het Fries heeft volgens hem ook te maken met de maatschappelijke status van de taal. ,,It ûnderwiis is in ôfspegeling fan de maatskippij. Yn de skoallen sjogge jo

werom hoe’t der yn de maatskippij oer it Frysk tocht wurdt. As wy allegear fine dat bern likefolle Frysk krije moatte soene as ûnderwiis yn it Nederlânsk of Ingelsk, moatte wy ús skoallen dêrop ynrjochtsje. Mar dit moat wol breed stipe wurde en dêrom fyn ik ek dat it goed is dat Sis Tsiis dat sinjaal ôf joech oan de maatskippij.”

Bij alle profielen worden de leerlingen bewust van de betekenis van het leven in een meertalige situatie en wat het betekent om Fries te zijn. ,,Dêrtroch kinne de bern selsbewuster omgean mei harren taal. Dat sy bygelyks ek Frysk doare te praten tsjin guon dy’t it wol ferstean mar it sels net sprekke. Dit kin der foar soargje dat de status fan it Frysk ferbettert.

Voor het vak Fries is het volgens Hoekstra lastig dat er grote onderlinge verschillen zijn tussen de leerlingen wat betreft de beheersing van de taal. ,,Do kinst it fak dus net foar alle bern yn ien klasse op deselde wize jaan. De ien kin by wize fan sprekken al in Fryske brief skriuwe wylst de oar net fierder komt as it útsprekken fan in pear wurdsjes.”

Volgens hem is Fries bij uitstek een voorbeeld van gepersonaliseerd onderwijs en een vak waarbij je moet differentiëren. ,,Mar it hiele ûnderwiis stiet ûnder druk om mear dy kant út te gean. Wat dat oan belanget, kin it fak Frysk júst in foarrinner wêze en as foarbyld foar oaren jilde.”

Bangma bezoekt dit jaar namens de provincie nog 48 andere scholen. ,,Dy besites moatte oan it ein fan it jier klear wêze.”

De resultaten worden in 2018 geanalyseerd en vormen de basis voor een vervolgtraject en advies voor de toekomst.

Ongeveer driehonderd demonstranten gingen op 22 december de straat op om te pleiten voor verbetering van het Fries onderwijs. Foto: Hoge Noorden / Jacob van Essen

Rechten studeren in Friesland maar wel aan de RUG!

Wil jij rechten studeren aan de universiteit? Dat kun je ook in Leeuwarden doen! De Rijksuniversiteit Groningen biedt namelijk ook in Leeuwarden de bacheloropleiding Rechtsgeleerdheid aan. Na het eerste studiejaar aan onze Vestiging Friesland vervolg je je rechtenstudie in Groningen. Onze Vestiging Friesland bevindt zich in het gebouw van de Noordelijke Hogeschool Groningen. Meer weten? Kom op 3 februari naar de Open Dag in Groningen of op 11 februari naar de Open Dag Friesland bij de NHL. www.rug.nl/rechten/friesland

OpenAvond woensdag

25 januari van 18.30 uur - 21.30 uur Meld je aan voor de OpenAvond en ontvang de Greeniebag mĂŠt inhoud!

nordwincollege.nl

Buitenpost / Heerenveen / Leeuwarden / Sneek

37

Vrijdag 13 januari 2017

De tablet wordt gemeengoed, nu moet de leraar professionaliseren Veel basisscholen in Fryslân gebruiken tablets. Leerlingen kunnen opdrachten maken op hun eigen niveau en er is directe feedback. Toch zijn er ook kritische geluiden.

Hendriëlle de Groot

D

e rekenles loopt op zijn einde. In de ‘rekentuin’, een virtuele omgeving op de tablet, oefenen kinderen van groep 7/8 van cbs Prins Constantijn in Leeuwarden tussen de planten en bloemen met breuken, delen en andere rekenvaardigheden. De tablets zitten in stevige, felgekleurde houders die je zo op tafel kunt zetten. Meester Sander Torensma loopt rond en beantwoordt vragen. Als hij een klassikale instructie geeft, leggen de leerlingen hun tablets op tafel. Even later wordt de les hervat.

De kinderen mogen hun mening geven over wat ze vinden van iPads in de klas. De antwoorden worden meteen geprojecteerd op het digibord. ,,We doen dit ook wel in quizvorm”, zegt Torensma. ,,We kunnen bijvoorbeeld een word cloud maken of stemmen, als we les hebben over democratie.”

Famke (12) haalt een schrift tevoorschijn. Dat de leerlingen werken met iPads, betekent niet het einde van het traditionele schoolschrift. Ze heeft een presentatie over wilde diersoorten voorbereid. De informatie die ze gevonden heeft op internet, staat in haar schrift genoteerd. De plaatjes van leeuwen en andere dieren laat ze zien via het programma Stopmotion: tegen de achtergrond van een gebergte stuiteren ze in hoog tempo voorbij.

Haar klasgenoten Cindy (11) en Esma (11) zijn dol op Adobe Sketch, een fotobewerkingsprogramma. Een snelle vingerbeweging en er zit er een laag oogschaduw op het gezicht van een popzangeres.

Op veel Friese basisscholen zijn tablets in gebruik, blijkt uit een rondgang van het Friesch Dagblad. De manier waarop die worden ingezet, verschil per school. Op sommige scholen werken kleuters al met iPads of

Het is een krachtig middelen. Weet waarmee je werkt, wat de werking en de bijwerking is

andere tablets, op andere alleen leerlingen uit de bovenbouw. ,,De ervaringen zijn positief”, laat Jan Sijtsema weten, bestuurder van onderwijskoepel PCBO Tytsjerksteradiel, waar dertien christelijke basisscholen onder vallen. Die gebruiken ze allemaal. ,,De leerlingen krijgen meteen feedback, de lesstof wordt eventueel aangepast, de leerkracht heeft een goed overzicht van hoe de taken worden gemaakt en het scheelt behoorlijk qua correctietijd. Dus vermindert

de werkdruk en de leerlingen zijn veel gemotiveerder. Wel is afwisseling nodig. Dus niet de hele dag achter de tablet of iPad.” Steve Jobsscholen De zogenaamde Steve Jobsscholen gaan nog een stapje verder. Daar worden de iPads intensiever gebruikt. Dit schooltype heeft ook een eigen onderwijsfilosofie. In 2013 opende in Fryslân de eerste Steve Jobsschool de deuren, in Sneek. Inmiddels is een aantal scholen ook weer afgehaakt.

De investeringen in ICT en kosten voor de begeleiding zijn erg duur.

Ook de Prins Constantijnschool besloot na een proefperiode niet verder te gaan, niet alleen vanwege de kosten, ook vanwege het keurslijf waarin het concept de school zou dwingen.

De meeste scholen van PCBO Tytsjerksteradiel gebruiken Snappet, een tabletsysteem waarin kinderen de verwerkingen voor rekenen, taal en spelling kunnen maken. De Finne in Jistrum was in 2013 de pilotschool van de koepel. De leerlingen van groep vier kregen de primeur. Vervolgens werd het programma gefaseerd ingevoerd in de andere groepen en later op de andere scholen. ,,We hebben een jong team, ze waren erg gemotiveerd om ermee te werken”, zegt Baukje Bouma van cbs De Ichthusschool in Gytsjerk.

De tablet wordt in de toekomst ook gebruikt bij vakken als wereldoriëntatie. De school wil zich meer gaan richten op ‘gepersonaliseerd leren’ en aansluiten bij de onderwijsbehoefte van het individuele kind. Zo kan een kind uit groep vier, dat een voorsprong heeft met klokkijken, zelfstandig op het niveau van groep vijf oefeningen gaan doen. De Snappets worden daarbij geleidelijk vervangen door iPads. Bouma: ,, Maar we missen wel iets bij Snappet. Met een iPad heb je meer mogelijkheden, zoals een foto- en videocamera, allerlei apps en toeters en bellen. Snappet is

puur een verwerkingsprogramma, het is eigenlijk een beetje saai.”

Een groot voordeel van tablets, is dat je kinderen op hun eigen niveau kunt laten werken, zegt Jurjen de Boer, die lesgeeft aan groep 6 van de Prins Constantijnschool. ,,Alle 25 leerlingen kunnen op verschillende niveaus werken, dat bereik je als docent nooit.”

Snappet is eigenlijk een beetje saai.

Met een iPad heb je meer mogelijkheden

Een reden voor scholen om tablets te gebruiken, is om de leerlingen ‘21eeuwse’ vaardigheden te laten ontwikkelen. Het gaat dan om kritisch, creatief en probleemoplossend denken, om ICT-vaardigheden en mediawijsheid. Een tablet kan ook mogelijkheden bieden voor passend onderwijs. Daar zijn al goede ervaringen mee.

Kritiek Kritische geluiden over het intensief gebruik van beeldschermen in de klas zijn er ook. Kinderen zouden minder goed leren schrijven, oppervlakkiger lezen vanaf een scherm en zichzelf constant afleiden met spelletjes. De Duitse hersenonderzoeker Manfred Spitzer concludeerde in zijn boek Digitale dementie (2013) dat digitale gegevens oppervlakkig worden onthouden. Hij noemde iPadscholen ‘kindermishandeling’ omdat de hersenen van jonge kinderen nog niet

toe zijn aan deze manier van informatieverwerking. Het vele gebruik van digitale media zou leiden tot aandachtsstoornissen, geheugenproblemen, agressief gedrag en gameverslaving.

De aandacht en concentratie bij de kinderen neemt af, doordat ze constant moeten schakelen, zegt dr.

Joost Meijer van het Kohnstamminstituut van de Universiteit van Amsterdam. ,,Multitasking is wel mogelijk bij geautomatiseerde handelingen, zoals autorijden. Maar niet als het om complexe taken gaat.” Meijer heeft samen met drie andere wetenschappers onderzoek gedaan naar het effect van het gebruik van tablets op school, in opdracht van Kennisnet. De onderzoekers brachten vier onderwijsapps in kaart. Bij slechts één daarvan - de rekenapp vertoonden de leerlingen meer inzet en meer leerplezier dan bij het gebruik van boeken. Op de vraag of tablets leiden tot betere leerprestaties en een hogere motivatie, is weinig te zeggen. Dat is van tal van factoren afhankelijk.

Volgens Alfrons ten Brummelhuis van Kennisnet heeft de inzet van tablets niet voor elke leerling hetzelfde effect. Waar de ene leerling zijn aandacht goed vast kan houden, raakt zijn klasgenootje snel afgeleid. De docent moet er wel mee kunnen werken. ,,Het is een krachtig middel, wat nu iedereen mag inzetten, bekwaam of onbekwaam. Weet waarmee je werkt, wat de werking en de bijwerking is”, adviseert hij leraren.

Waar bij de introductie van tablets vooral zaak was om leraren te verleiden om tablets überhaupt te gebruiken, zou het nu moeten gaan om professionaliteit. Het succes van de tablet valt of staat met de expertise van de leraar, maar is ook afhankelijk van de kwaliteit van de apps en waarvoor deze worden ingezet. ,,De leerling moet wel worden uitgedaagd om een niveau hoger te komen. Intelligente programma’s doen dat.”

Groep acht van cbs Prins Constantijn in Leeuwarden, de klas van meester Sander Torensma, rekent met behulp van de iPad. Op de voorgrond voert Bente Deelstra een opdracht uit.

Foto: Marchje Andringa

Doe iets zinnigs Zet drones in om waterkwaliteit te onderzoeken.

Onderzoek hoe speciale Pu’erh tea uit China op de Nederlandse markt kan worden gebracht.

Bedenk samen met bewoners slimme oplossingen voor een betere leefomgeving.

OPEN DAGEN

vrijdag 20 januari

14.00 - 21.00 UUR &

zaterdag 21 januari

9.30 - 13.00 UUR

Open dag Kom 11 februari langs in Leeuwarden van 10.00-15.00 uur

Volg een hbo-opleiding bÄł Van Hall Larenstein. www.hvhl.nl/opendag

Meld je aan op www.mbolifesciences.nl

PRINS CLAUS CONSERVATORIUM Jong Talent Klas Vooropleiding Bachelor Master

OPEN DAG Zaterdag 4 maart 2017

Voorlichtingen en informeel voorspelen voor alle opleidingen

MEELOOPDAGEN Individuele meeloopdagen in maart & april Aanmelden via de website

AUDITIES 2017 Mei & Juni Deadline voor aanmelding is 1 april

www.hanze.nl/prinsclausconservatorium

Skrynmakker 1 Heerenveen Archimedesweg 8 Leeuwarden

MBO

N E G A D RI

N A U E N A OP 20 / 21 J 21 R DAG E T A Z R | 00 UU .

1 2 .00 ARI 14 U N A J G 20 V R I J DA

OPEN DAG

J A N UA

R

- 13.

I 9.30

00 UU

VRIJDAG 20 JANUARI 2017 14.00 - 21.00 UUR

ZATERDAG 21 JANUARI 2017 9.30 - 13.00 UUR

Bouwmensen zorgt met moderne, goede en praktijkgerichte opleidingen voor voldoende goed opgeleide en gekwalificeerde vakkrachten in de bouwbranche. Zonder bouw geen vooruitgang.

We wonen beter, werken mooier en reizen sneller dankzij de inzet van goede bouwmensen.

Zij leveren topprestaties vanaf de tekentafel tot op de werkplek. Bouwbedrijven floreren alleen met gemotiveerde en complete vakmensen.

VOOR JONGEREN EN VOLWASSENEN

ONZE STUDIERICHTINGEN: BEELD, KUNST EN CREATIE | BOUW-INFRA | ECONOMIE EN ADMINISTRATIE | HANDEL EN ONDERNEMERSCHAP | HORECA | IT, MEDIA EN GAMES | MARITIEM | TECHNIEK | UITERLIJKE VERZORGING | UNIFORMBEROEPEN | ZORG EN WELZIJN | ENTREEOPLEIDING LEEUWARDEN | DOKKUM | DRACHTEN | SNEEK | EMMELOORD | URK CHRISTELIJK BEROEPSONDERWIJS

Open Dagen MBO vrijdag 20 januari van 14.00 - 21.00 uur zaterdag 21 januari van 9.30 - 13.00 uur

Meld je aan voor de Open Dagen en ontvang de Greeniebag mét inhoud!

nordwincollege.nl

R

40

Vrijdag 13 januari 2017

Fries schaakkampioen Migchiel de Jong neemt een schaakquiz af in groep 7/8 (foto links). Hij geeft wekelijks schaakles op cbs Klaverblad. Op de rechterfoto buigen Jurre, Tijmen, Ruben en

Cbs Klaverblad Leren leren en grenzen verleggen in Op cbs Klaverblad in Techum krijgen de kinderen naast de normale vakken ook Chinees, Spaans, filosofie en schaken. Zo worden ze uitgedaagd om hun grenzen te verleggen. Dat is nodig, want anders dreigen deze hoogbegaafde kinderen uitdagingen uit de weg te gaan.

Wybe Fraanje

H

oeveel sprongen heeft een paard nodig om van veld A1 naar C3 te komen?”

Schaakleerkracht Migchiel de Jong, internationaal meester en veelvoudig Fries kampioen, houdt een quizje voor de kinderen van groep 7/8 van cbs Klaverblad in Techum. ,,Dat weet ik!”, reageert Merijn. ,,Ik heb onder de douche eens voor een heleboel velden uitgerekend hoeveel sprongen een paard nodig heeft om er te komen.”

Het is typerend voor de manier waarop meer- of hoger begaafde kinderen leren. Leergierig zijn ze constant bezig met dingen ontdekken.

Even later, tijdens een partij schaak voor de klascompetitie, mijmert Ruben ineens: ,,Eigenlijk best raar: een paard kan in de vorm van een hakenkruis springen…”

Zijn tegenstander Tijmen reageert direct: ,,Nu schrijft de journalist dit op en krijgen wij een slechte reputatie!”

Aan woordenschat en goedgebektheid lijkt het op deze school niet te ontbreken. Op de gevel hangt een banner met ‘CBS Klaverblad, basisschool voor hoogbegaafde kinderen’.

Directeur Dietha Krol was in 2015 een van de mede-oprichters van de school, die onder de koepel PCBO Leeuwarden valt maar ook kinderen van buiten het verzorgingsgebied trekt. Deze school is speciaal voor hoogbegaafde kinderen, maar niet alle hoogbegaafde kinderen worden toegelaten. Naast de voorwaarde van een vastgesteld IQ van 130 of meer, is een tweede criterium namelijk dat de leerling in het reguliere onderwijs dreigt vast te lopen en ongelukkig is of dreigt te worden. Dat geldt niet voor alle kinderen met een hoog IQ. Je hebt ook de happy learners, die met levelwerk of in de plusklas van de schoolkoepel heel goed hun weg kunnen vinden. ,,Het uitgangspunt is dat alle kinderen gelukkig zouden moeten zijn op hun eigen dorps- of buurtschool, waar ze tussen hun vriendjes en vriendinnetjes in veiligheid kunnen opgroeien”, zegt Krol. ,,Lukt dat niet, dan zijn ze hier wel-

kom. Wonderkinderen zoals Mozart hebben we hier niet. Die ontplooien zich wel. Onze kinderen en hun gezinnen hebben vaak al heel veel leed en verdriet achter de rug voor ze hier komen.”

Ouders lopen vaak tegen onbegrip aan op het schoolplein. ‘Oh, daar is weer een vader die denkt dat zijn kind specialer is dan andere kinderen’, zien ze andere ouders dan denken. Of: ‘Hoogbegaafd? Lekker makkelijk, dan heeft je kind zeker geen moeite met school.’ Terwijl de praktijk vaak anders is: kinderen krijgen ten onrechte stempels als PDD-NOS of ADHD, met alle gevolgen van dien.

Hoogbegaafde kinderen kunnen soms zo vastlopen dat ze totaal niet opbloeien en alleen maar ongelukkig en ‘onhandelbaar’ worden.

Basisscholen doen tegenwoordig veel om alle kinderen zo persoonlijk mogelijk te benaderen. Er zijn nogal wat indicaties - om niet te zeggen stempels - waar de leerkrachten rekening mee moet houden. Vaak is het praktisch niet mogelijk om ieder kind te bieden wat het nodig heeft.

Een kind krijgt bijvoorbeeld extra taken (levelwerk) als de klas het reguliere programma van rekenen en taal volgt. In de praktijk krijgt het kind dan lang niet altijd instructie, en controle van het levelwerk is er eigenlijk ook niet. Dan is het eigenlijk niet meer dan bezigheidstherapie voor een kind dat druk gedrag gaat vertonen als het zich verveelt omdat het de klassikale stof zo makkelijk vindt. Intussen voelt het kind zich onbegrepen (hoewel het zich daarvan lang niet altijd bewust is), gaat het vermijdingsgedrag vertonen bij taken die het niet in één keer kan of gaat het onderpresteren. Frustratie gaat de

boventoon voeren: hét recept voor een ongelukkige basisschooltijd en toekomst.

Ook op grotere scholen, die deze kinderen wel meer mogelijkheden kunnen geven, biedt dat niet altijd soelaas. Krol: ,,Overal zetten leerkrachten zich met veel enthousiasme in voor de kinderen met meer mogelijkheden. Er zijn soms plusklassen die wekelijks begeleiding en instructie krijgen, er is geld voor extra materialen, maar toch blijkt dat voor sommige kinderen niet voldoende te

Wij zijn hier niet gauw tevreden, er kan altijd meer geleerd worden

zijn. Het is gewoon heel lastig om ieder kind individueel te bieden wat het nodig heeft in een klas van dertig kinderen met allerlei diagnoses.”

PCBO Leeuwarden besloot een aparte school op te zetten voor hoogbegaafde kinderen die niet voldoende hebben aan de plusklas. Het Klaverblad is nu halverwege het tweede schooljaar van zijn bestaan. Inmiddels telt de school zo’n vijftig kinderen. Zes leerkrachten geven er onderwijs. Kinderen, ouders en school worden begeleid door een zorgcoördinator, een orthopedagoog, een

gedragsspecialist en het leerkrachtenteam van de school.

Krol ziet veel kinderen opbloeien.

Ze zitten hier tussen ontwikkelingsgelijken en krijgen uitdagend, creatief onderwijs. Omdat een belangrijke focus ligt op doorzetten en het overwinnen van faalangst, krijgen veel kinderen ook meer eigenwaarde en zelfrespect.

Ontspannen In groep 7/8 van meester Richard Spoelstra is de sfeer ontspannen en rustig. Af en toe zegt een kind iets voor zijn beurt of staat ineens iemand op, maar dat is geen punt. Tijdens de schaakquiz zit Jurre een Donald Duck te lezen. Als de kinderen tegen elkaar gaan schaken, wordt het wat rommeliger, maar alles blijft gestructureerd. Sean wint met de zwarte stukken van Robert. ,,Boeit niet”, meent de laatste. Sean: ,,Het is maar schaken.”

Juf Engelien Pit van groep 3/4, waar De Jong na een half uur naartoe verhuist voor de schaakles, schetst het belang van zo’n houding. Falen is vaak voor deze kinderen geen optie. ,,Deze kinderen zijn gewend om iets in één keer te kunnen. Lukt dat niet, dan stoppen ze er vaak meteen mee.

Wij leggen hier de nadruk op doorzetten en niet opgeven.”

Dat is ook een van de schoolregels die in de gang aangeplakt hangen.

‘We delen en spelen samen’ en ‘We gaan zorgvuldig om met elkaars spullen’ zie je op iedere school, maar hier hangt ook de regel ‘We zetten door, vooral als het moeilijk wordt’.

Krol: ,,Deze kinderen vragen niet om kennis en bottom up-onderwijs waarbij alle stof stap voor stap wordt behandeld. Deze kinderen moeten

41

Vrijdag 13 januari 2017

n Ilja zich over een stelling. Foto’s: Marchje Andringa

n rust en veiligheid leerstrategieën leren, ze moeten leren hun grenzen te verkennen en verleggen, ze missen vaak het vertrouwen om van zichzelf fouten te mogen maken.”

Op het Klaverblad wordt gewerkt volgens de onderwijsfilosofie deep level learning van Sonia van Enter-Zirinsky. Kinderen hebben vaak een zogenoemde fixed mindset: ze doen alleen wat ze kunnen en gaan dingen die niet meteen lukken uit de weg.

Dat moet omgezet worden in een growth mindset, een leergierige houding van het ontdekken en overschrijden van de eigen grenzen qua capaciteiten. Pit: ,,De focus is op het proces gericht en niet op het resultaat. Ik zeg nooit: wat heb je iets moois gemaakt, maar altijd: wat heb je goed je best gedaan, of: wat heb je mooi doorgezet.”

Kinderen met deze capaciteiten leren vanaf de zuigelingenleeftijd veelal door te zien hoe iets moet om het dan pas te imiteren. Ze zijn door de bank genomen later met leren lopen, maar áls ze rechtop gaan staan kunnen ze het wel vaak meteen. Het oerbrein, dat zich ontwikkelt door vallen en opstaan, trial and error, kan hierdoor onderontwikkeld zijn bij deze kinderen. Daarom moet dat bijgebracht worden.

Dus krijgen de kinderen ook het vak Chinees. Een totaal onbekende taal waarbij niemand onder het stapvoor-stapleerproces uitkomt. Schaken wordt aangeboden omdat het appelleert aan het performaal IQ (zegmaar het bèta-inzicht).

Natuurlijk krijgen ze ook de reguliere vakken als lezen, spelling en rekenen. Daar zit de helft van de verplichte onderwijstijd in en dat gaat top down: ieder kind begint met een

toets over de te leren stof. Pas als daaruit blijkt dat een kind een onderdeel nog niet beheerst, wordt daar dieper op ingegaan.

Vier manieren ,,Wat zijn de vier manieren van het verdedigen van een aangevallen stuk? Ik heb het al eens genoemd”, vraagt De Jong aan de zes-, zeven-jarigen in groep 3/4. Allard steekt à tempo zijn vinger op: ,,Weggaan, iets ertussen plaatsen, slaan en dekken.”

Ook in deze klas duurt de schaak-

Ik vind wiskunde geweldig, daar krijg ik extra werk voor

les een half uur. Het tweede kwartier doen de kinderen Chessity op de laptop, een computerprogramma waarmee ze spelenderwijs leren schaken.

De computer berekent steeds het niveau van de gebruiker en biedt overeenkomstige opgaven aan.

In de pauze, als de meeste andere kinderen buiten spelen, zit Ilja in het klaslokaal van groep 7/8 wiskundesommen te maken. De Stelling van Pythagoras. ,,Ik vind wiskunde echt geweldig”, zegt ze. ,,Daar krijg ik extra werk voor.”

Vakken als aardrijkskunde, ge-

schiedenis en biologie worden geïntegreerd. De kinderen werken vaak projectmatig. Achtstegroeper Tijmen heeft bijvoorbeeld een onderzoeksverslag gemaakt over de velociraptor. ,,Eerst een onderzoeksopzet met een hoofdvraag en deelvragen, dan onderzoeken en uiteindelijk is het een verslag van vijf pagina’s geworden”, zet hij uiteen. Gewoon in Word, geen fratsen, inclusief wetenschappelijke stamboom van de dinosaurus.

Krol vertelt dat de kinderen hier stevige supervisie bij krijgen. ,,We bevragen de kinderen waarom ze dit onderwerp nemen, waarom ze deze vragen hebben geformuleerd. Als blijkt dat een kind veilig binnen de grenzen blijft van wat het al weet, dagen wij het uit om dieper te gaan. Wij nemen de kinderen aan de hand om via bekend terrein op onbekend terrein te komen. Een jongen verzuchtte laatst eens: ‘Jullie zijn hier nooit tevreden’. Het was geen depressieve verzuchting gelukkig. Inderdaad: wij zijn hier niet gauw tevreden, er kan altijd meer geleerd worden.”

Stoel aanschuiven Na de pauze vervolgt De Jong zijn schaakles in groep 5/6 van juf Janita van Dijk. ,,Wie weet nog wat ik voor de pauze heb gevraagd”, vraagt de juf op rustige, zachte toon aan de klas van vijftien leerlingen. ,,Vier dingen.”

Meike: ,,Stoel aanschuiven.”

Jurjen: ,,Tafel leegmaken.”

Elise: ,,Wiebelkrukken terugzetten.”

Hedwig: ,,Tassen op de gang.”

Juf Janita: ,,En heeft iedereen zich daaraan gehouden?”

Besmuikt lopen een paar kinderen weg om hun tas op de gang te brengen.

Deze duidelijkheid is kenmerkend voor de onderwijsstijl van Van Dijk, die nooit en te nimmer haar stem verheft. Later onderbreekt ze de schaakles: ,,Ik weet dat iedereen taakgericht is en graag wil meedoen, maar ik zie nog niet bij iedereen aan de buitenkant dat dat zo is.”

Een paar onderuitgezakte kinderen gaan onmiddellijk recht zitten.

Een meisje dat wat zit te wiebelen krijgt discreet een wiebelkruk toegeschoven. Later gaan de kinderen met laptops aan het werk. Rij voor rij mogen ze een laptop van de stapel pakken en Chessity opstarten.

Van Dijk benadert de kinderen individueel en met volle aandacht. Sarah meldt zich met een probleem. De juf: ,,Is het belangrijk om het nú op te lossen omdat je anders niet met Chessity kunt werken?”

Sarah schudt van nee. ,,Zullen we dan afspreken dat we straks tijdens het brood eten er even naar kijken?”

Dat vindt het meisje een goed idee. Op het whiteboard waar het hele dagprogramma op staat, schrijft Van Dijk dat ze tussen de middag Sarah gaat helpen. ,,Binnen de groep van ‘hoogbegaafde kinderen’ is de diversiteit zo groot”, zegt ze naderhand. ,,Ik wil als leerkracht gehoor kunnen geven aan de verschillen. Sinds de vakantie hebben we wat leerlingen erbij gekregen en heb ik twintig kinderen in de klas. Dat is voor ons wel het maximum.”

Het valt op dat alle kinderen keurig en in alle rust op hun laptops bezig zijn met de schaakles. Niemand kliert en niemand doet stiekem iets anders op de computer. De Jong, die ook op andere basisscholen schaakles geeft en bij Koninklijke Schaak-

club Philidor 1847 jeugdtrainer is, merkt hierin wel eens verschil. ,,Je ziet hier dat persoonlijke motivatie bij de kinderen belangrijk is. Het is niet per se zo dat het makkelijker is om deze kinderen schaken te leren dan andere kinderen, maar ze pikken moeilijke begrippen wel makkelijker op.” ,,Bij het deep level learning merken wij dat de vakleerkrachten voor schaken, Chinees en Spaans echt een toegevoegde waarde zijn”, zegt Van Dijk.

Ik wil als leerkracht gehoor kunnen geven aan de verschillen

Vorig jaar zijn de eerste vier achtstegroepers naar het middelbaar onderwijs gegaan. Ze zitten nu op een van de twee gymnasia in Leeuwarden.

Krol: ,,Het staat niet vast dat kinderen automatisch van deze school naar het gymnasium gaan, al hebben ze daar de capaciteiten voor.

Ons hoofddoel hier is om gelukkige kinderen de wijde wereld in te sturen. Ik hoop dat ze in ieder geval zullen kunnen zeggen: ik heb een veilige tijd gehad op het Klaverblad.

Ik mocht daar zijn wie ik ben.”

Met succes naar betere resultaten:

Individuele bijles bij u thuis alle vormen van onderwijs, alle vakken

kosteloos adviesgesprek: (0512) 202 001 (0515) 700 211 (0513) 437 629 (058) 585 3704

www.abacus-bijlessen.nl

Kent ú deze lesbrief al?

ag sr

a e Zond gsheiligin

ndse Vereni gin derla g

ering van de Zond

nd te

g

Ne

t

d vor be

us

to

“Leer den jongen de eerste beginselen naar den eis zijns wegs...”

Waarom zondagsrust en zondagsheiliging?

Daar gaat het in deze lesbrief over. Speciaal voor het basisof voortgezet onderwijs. In vier hoofdstukken met vragen en opdrachten wordt stilgestaan bij de dag des Heeren. De Bijbel, de belijdenisgeschriften en de Dordtse Synode komen aan het woord. De lesbrief wordt afgesloten met een puzzel.

Voor bovenbouw van het basis- en onderbouw van het voortgezet onderwijs Naar deze interessante en unieke lesbrief blijkt vraag te zijn. We geven het u als leerkracht graag ter overweging. Neem eens contact op met ons kantoor voor meer informatie. We kunnen ook een lezing op school verzorgen.

Deze lesbrief is gratis verkrijgbaar.

Fred. van de Paltshof 15, 3911 LA Rhenen, T (0317) 61 43 98, info@verenigingzondagsrust.nl NL98 INGB 0000 8786 28

Help Papua aan christelijk onderwijs!

Steun YKW! NL59 INGB 0658 2077 84 t.n.v. Ger. Gem. Vlissingen* o.v.v.: bestemd voor YKW. Hartelijk dank! *Voorlopige rekening.

Karunia Karuniafoundation foundation (in oprichting) (inContact: oprichting)Netty

Baan Contact: Netty Baan nbaan@outlook.com

nbaan@outlook.com

www.rd.nl/papua www.rd.nl/papua

U bent ambitieus! En wilt weer studeren.

De SPO biedt in samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen kwalitatief hoogstaande, maar ook betaalbare (HBO-)opleidingen in de avonduren, ook voor mensen die al een Bachelordiploma hebben.

Schakelopleiding Pedagogiek en Onderwijskunde of OrthopedagogiekHBO-pedagogiek - Lerarenopleiding pedagogiek - TOP IB-opleiding en losse cursussen op gebied van (ortho)pedagogiek en onderwijskunde

Voor meer informatie kijkt u op:

www.spo-groningen.nl

SPO: STERK IN PEDAGOGIEK

gomaruscollege.nl

45

Vrijdag 13 januari 2017

Friese scholen hebben steeds meer aandacht voor cyberpesten Een klasgenoot uitschelden via Facebook, kwetsende filmpjes plaatsen op YouTube of iemands mailadres hacken. Hoe wapenen Friese scholen zich tegen digitale terreur onder leerlingen? En wie is verantwoordelijk, de school of de ouders?

Hendriëlle de Groot

M

et de opkomst van sociale media zoals YouTube, Facebook, Instagram, Twitter en WhatsApp is er een nieuwe vorm van pesten ontstaan. Natuurlijk, er wordt nog steeds gepest op het schoolplein of binnen de muren van het klaslokaal, maar ook in de virtuele wereld maken kinderen elkaar zwart, verspreiden ze roddels of bedreigen hun leeftijdsgenoten.

Dat kan extreme vormen aannemen. Een bekend voorbeeld zijn bangalijsten: lijsten waarop namen van meisjes worden gezet die als slet van de school worden uitgemaakt. Of sexting: het versturen van seksueel getinte berichten, foto’s of filmpjes via de mobiele telefoon of tablet, die het slachtoffer een leven lang blijven achtervolgen. Deze week werd het onderwerp cyberpesten akelig actueel, met de zelfmoord van een vijftienjarige jongen uit Heerlen. Vooral online was hij het mikpunt van pesterijen.

Cyberpesten of digipesten, zoals het pesten via internet of sociale media wordt genoemd, komt vooral voor op middelbare scholen, maar ook op basisscholen. Het begint op het moment dat kinderen een smartphone hebben, gemiddeld zo in groep 7. Van de Nederlandse jongeren tussen 15 en 25 jaar wordt 8 procent geconfronteerd met cyberpesten, aldus het CBS. Andere onderzoeken laten een hoger percentage zien.

Laster wordt het vaakst genoemd: het plaatsen van kwetsende teksten op profielsites en het verspreiden van roddels, filmpjes en foto’s via sociale media.

Het is minder zichtbaar dan fysieke en verbalen vormen van pesten en stopt niet op het schoolplein, maar gaat thuis door. Ook op de plek waar de leerling zich veilig waant, kan hij berichten ontvangen op de smartphone, ’s avonds of in het weekend, 24 uur per dag. Door cyberpesten kan een groter publiek worden bereikt: op internet geplaatste filmpjes en fo-

to’s zijn zichtbaar voor de hele wereld. Net als traditionele vormen van pesten heeft het negatieve psychosociale gevolgen voor het slachtoffer, zoals depressieve klachten, eenzaamheid, een negatieve invloed op de schoolprestaties en gezondheidsproblemen.

Pestprotocol Het probleem heeft de aandacht van veel Friese scholen, die hier maatregelen tegen treffen. Bijvoorbeeld het Dockinga College met hoofdvestiging in Dokkum. Omdat de school een sterke toename zag van pesten via multimedia is het pestprotocol (dat eigenlijk alle scholen wel hebben) in 2015 aangepast met een extra hoofdstuk over dit thema. ,,Ons oude protocol was verouderd. Je moet constant in de gaten houden of er nieuwe ontwikkelingen zijn, hoe je deze kunt signaleren en er zicht op kunt hebben”, zegt zorgcoördinator Pyt Nauta.

Digitaal pesten blijft in veel gevallen onder de radar. Dat iemand zwart wordt gemaakt in een WhatsAppgroep, blijft buiten het blikveld van docenten. ,,We signaleren zelf niet altijd wat er gebeurt, maar krijgen het te horen van ouders, de leerling zelf of medeleerlingen.”

Een goede relatie met de leerling is daarvoor cruciaal, zodat hij of zij de stap durft te zetten om dit probleem aan te kaarten, zegt Nauta. ,,Belangrijk is ook dat we als school erkennen dat het gebeurt. Pesten komt overal voor, ook op onze school.”

Net als bij ‘traditioneel’ pesten is het uitgangspunt dat dit gedrag niet getolereerd wordt. De eerste stap in de aanpak is om de gepeste leerling in bescherming te nemen. Een individueel gesprek volgt. Later schuiven de pesters en meelopers aan en wordt er een plan van aanpak opgesteld. Als het pesten ernstige vormen aanneemt of als maatregelen onvoldoende effect hebben, worden de ouders uitgenodigd voor een gesprek met de mentor. De aanpak is ook preventief. ,,Tijdens mentorgesprekken en in reguliere lessen komt de omgang met elkaar aan de orde. Pesten komt daar-

Scholen geven steeds meer aandacht aan cyberpesten en de gevolgen daarvan. Foto: Shutterstock

Ouders zijn primair verantwoordelijk.

Het begint bij de opvoeding

Onderwijs

Methoden tegen digitaal pesten Begin 2013 presenteerde staatssecretaris Sander Dekker in samenwerking met de Kinderombudsman een plan om pesten op scholen effectief aan te pakken. Ook cyberpesten wordt hierin genoemd.

Om (digitaal) pesten aan te pakken hebben scholen de keuze uit een heel palet aan methoden. Volgens Jeugdinstituut Nederland maken professionals zoals docenten en hulpverleners gebruik van een breed scala aan interventies op het gebied van pesten, maar zijn er op het gebied van cyberpesten minder interventies beschikbaar.

Een voorbeeld van een methode die daar wel specifiek op gericht

is, is ‘It’s up to you’, voor alle onderwijsniveaus van het voortgezet onderwijs. Leerlingen bekijken twee keer een interactieve film, voeren vervolgens een klassikale discussie en stellen groepsafspraken op. In de film maken ze zelf de keuzes van de hoofdpersoon, waardoor er 72 verschillende scenario’s en 22 mogelijke eindscènes zijn.

De meeste interventies tegen cyberpesten richten zich op het voortgezet onderwijs. Er is ook een methode voor basisscholen: Kiva, een van oorsprong Fins programma dat gaat over sociale vaardigheden in het algemeen.

Om digitaal pesten tegen te

gaan gebruiken de scholen van koepelorganisatie PCBO Tytsjerksteradiel zowel Kiva als M5, een digitaal programma waar ouders, omwonenden, leerlingen en personeel pesten kunnen melden in alle vormen die het aan kan nemen. M5 is vooral bedoeld om structureel pesten op te sporen en als aanvulling van de reguliere methoden die er al zijn, zoals aandacht voor omgangsvormen in de klas. Stafmedewerker Adelien Buruma: ,,We weten met name van structureel pesten dat het heel schadelijk kan zijn en problemen kan opleveren in het verdere leven van de leerling.”

bij aan bod”, zegt Nauta. ,,Een goed mentoraat kan preventief werken.

Het welbevinden van de leerlingen staat bij ons voorop. Dat zit in het DNA van de school.”

Verantwoordelijkheid Ook csg Comenius in Leeuwarden heeft aandacht voor cyberpesten. ,,Als school hebben we daar vaak geen weet van. Pesten vindt ook vaak in het weekend plaats”, zegt coördinator leerlingenzorg Marinus Giesing. ,,Waar eindigt de verantwoordelijkheid van de school dan? We zijn afhankelijk van meldingen van kinderen en ouders. Er heeft zich eens een situatie voorgedaan dat een leerling fysiek werd aangepakt, waarvan een filmpje werd gemaakt. De ouders kregen het onder ogen en meldden dat pas na enkele weken bij ons. Ze dachten dat wij al op de hoogte waren.”

Gedurende het schooljaar is (digi-) pesten onderwerp van gesprek, tijdens mentorlessen, maar ook in de Week tegen pesten, of als de actualiteit zich ervoor leent, zoals nu met het pestdrama in Heerlen. Als het zich toch voordoet is confrontatie met de daders belangrijk. ,,Welke consequenties dit gedrag heeft is maatwerk”, zegt Giesing. ,,In sommige gevallen kiezen we voor een sanctie. De maatregelen kunnen ver gaan, tot aan een verwijderingsprocedure aan toe.”

Eventueel komt er een orthopedagoog of een deskundige van Fier aan te pas, als er sprake is van een onveilig klimaat in een klas.

Remco Pijpers, specialist jongeren en internet van stichting Kennisnet, adviseert scholen over de inzet van

nieuwe media en de manier waarop ze kunnen inspelen op ontwikkelingen. Sociale media zoals WhatsApp hebben in de eerste plaats een positieve kant, benadrukt hij. ,,Er worden banden gesmeed en vriendschappen versterkt. In de regel is het goed, maar het kan behoorlijk negatief uitpakken voor leerlingen.”

Bijvoorbeeld als een relatie uitgaat en een van beide partijen intiem beeldmateriaal deelt uit wraak. ,,Soms gebeurt pesten ook anoniem, de pesters hebben de neiging om ongeremd te zijn.”

Pijpers vindt dat er een belangrijke rol is weggelegd voor de ouders bij de aanpak van cyberpesten. ,,Zij zijn primair verantwoordelijk. Het begint bij de opvoeding.”

Zo kunnen zij hun kind aanspreken op pestgedrag. ,,Maar scholen moeten ook een veilig en pedagogisch klimaat te scheppen. Daar hoort de digitale wereld bij, dat loopt in elkaar over. Je kunt niet afdwingen dat leerlingen goed met elkaar omgaan, maar wel het gesprek daarover voeren.”

Pijpers heeft een thematische les ontwikkeld, Whatshappy, die docenten gratis kunnen downloaden. ,,Dat werkt preventief. Maar als het goed is hebben scholen ook een plan klaarliggen voor als het misgaat. Je moet erop bedacht zijn. Als er iemand wordt bedreigd of als er foto’s worden gedeeld, hoe help je dan het slachtoffer? Haal je de politie erbij of niet? Bepaalde vormen van digitaal pesten zijn strafbaar, zoals bedreiging. Veel scholen worstelen nog wel met het digitale aspect, vooral omdat het minder zichtbaar is.”

Doe mee en win:

KlasseTaal organiseert uniek scholenproject: ‘Respect2020’

en Richt sam s met je kla ke een politie par tij op! ) en Voor groep 7 en 8 (basisschool klas 1 & 2 (voortgezet onderwijs)

Het project Respect2020 wordt uitgevoerd door KlasseTaal, de onderwijsafdeling van de Bond tegen vloeken en vindt plaats in het kader van het 100-jarig bestaan van de Bond.

Respect2020 sluit aan bij de Tweede Kamerverkiezingen van dit voorjaar. De leerlingen worden uitgedaagd om de nieuwgevormde regering te voorzien van originele plannen die te maken hebben met meer respect in de samenleving.

Drie klassen met de beste plannen presenteren op 12 april 2017 hun voorstellen in perscentrum Nieuwspoort te Den Haag aan een vakjury. Zij strijden dan om de Respect2020-bokaal.

Respect2020 is bedoeld voor de groepen 7-8 van de basisschool en klassen 1-2 van het voortgezet onderwijs.

KlasseTaal geeft jaarlijks 800 gastlessen over respectvol taalgebruik op basisscholen en scholen van voorgezet onderwijs en MBO-instellingen.

Kijk voor meer informatie op:

Voor het project is een speciale website ontwikkeld: www.respect2020.nl.

www.respect2020.nl

Hoger Onderwijs voor Ouderen Groningen - Fryslàn -Drenthe

Nieuwe cursussen in Fryslân gaan weer van start Inschrijven is voor de meeste cursussen nog mogelijk! Wees er snel bij.

Een greep uit het voorjaarsprogramma: • Voorjaarslezing: Over mens zijn en duurzame ontwikkeling; dr. E. Cavagnaro • Beeldende kunst in de jaren ’60; drs. L. Rotshuizen • De Waddenzee, Ontdekkingsreis door een kustlandschap; drs. H. Revier • De Passie van Bach, Matthäus Passion; dhr. H. Van’t Hek • Leeskamer Levenskunst: het nieuwe ouder worden; dr. M. Vogel • Staten en Stinzen in Fryslân; diverse docenten In Fryslân biedt de Senioren Academie drie keer per jaar een boeiend aanbod van (HOVO) cursussen aan.

Op onze website www.hovoseniorenacademie.nl vindt u informatie over het complete cursusaanbod in Fryslân.

Wilt u voortaan een studiegids ontvangen? Mail dan naar hovo@rug.nl

Onafhankelijk onderzoek toont aan:

Xlens bril: hulpmiddel bij dyslexie en leesproblemen.

Dansende of wazige letters 7%

93%

40%

klacht verminderd of verdwenen

53% voor 75% van de 269* personen herkenbaar

Ondertiteling niet kunnen volgen 12% 26%

‘Al tijdens de test was

74%

klacht verminderd of verdwenen

het verschil enorm.’

62% voor 64% van de 269* personen herkenbaar

Vermoeid uit school / werk 14%

Toen Nora de Jong (19 jaar) naar de brugklas ging, had ze de leesvaardigheid van een kind in groep 4.

Het trage leestempo brengt haar naar vmbo-t. Moeder Anneke: ‘Daar is natuurlijk totaal niets mis

20%

86%

klacht verminderd of verdwenen

mee, maar ze verveelde zich enorm. Haar niveau was getest op havo/vwo. Als moeder wil je je kind

66%

zien groeien. Ik was inmiddels gaan denken dat ze lui was.’ Tot Nora’s oma over Xlens leest.

voor 72% van de 269* personen herkenbaar

“Ze las de tekst vloeiend voor, zonder hakkelen, mét intonatie. Ik dacht ‘wat gebeurt hier?!’. Echt ongelooflijk.”

‘In de vakantie ga ik altijd logeren bij mijn oma in Groningen’, vertelt Nora. ‘Ze is dol op boeken. Ik lees altijd veel als ik bij haar ben. Als kind koos ik voor luisterboeken, maar later ook steeds meer gewone boeken. Maar het duurde een eeuwigheid eer ik ze uit had en ik kreeg er hoofdpijn van. Oma las in de krant over Xlens en bleef maar ‘drammen’ dat ik een test moest doen. Mijn moeder en ik geloofden er niet zo in. Maar oma was volhardend en het feit dat je je geld terugkrijgt als het niet werkt, haalde ons over de streep.’

Geen chaos meer Moeder Anneke: ‘Nora’s ontwikkeling stond vorig jaar echt stil. Het was geen fijne tijd. Toen we de Xlens test gingen doen, was ik uiterst sceptisch.

Maar al tijdens de test was er een enorm verschil te zien en te horen. Ze las de tekst vloeiend voor, zonder hakkelen, mét intonatie. Ik dacht ‘wat gebeurt hier?!’. Echt ongelooflijk.’ Nora: ‘Ik heb de bril nu een half jaar. Belangrijkste verschil is dat ik geen chaos meer zie, maar een rustige tekst. Zonder bril leek het heel vaak of ik twee zinnen oversloeg.

Er is nu overzicht en daardoor begrijp ik wat ik lees!’

Studiedromen Nora: ‘Mijn eerste examen mét bril was ongelooflijk: ik was klaar in de helft van de tijd en ik haalde een 8. Dit stimuleert me om mijn oude studiedromen

weer op te pakken. Ik wil Sociaal Juridische Dienstverlening gaan studeren. Het lijkt me heel mooi om bijvoorbeeld bij de Raad van de Kinderbescherming te werken. Dat was met mijn vorige leestempo echt ondenkbaar geweest. Ik ben dolgelukkig.’ Anneke vult aan: ‘Nora bloeit echt op.

Ze heeft weer plannen! Sterker nog: ze is niet meer te stoppen! Ik gun iedereen met leesproblemen een Xlens bril!’

Niet begrijpen wat er staat 10% 22%

78%

klacht verminderd of verdwenen

68% voor 70% van de 269* personen herkenbaar

Hoofdpijn of migraine

“Mijn eerste examen mét bril was ongelooflijk: ik was klaar in de helft van de tijd en ik haalde een 8.”

Herkent u één van de onderstaande kenmerken bij u of uw kind...

10%

90%

41%

klacht verminderd of verdwenen

49% voor 43% van de 269* personen herkenbaar Klacht is helemaal verdwenen.

- gebrekkig of te langzaam lezen; - dansende of wazige letters; - radend lezen; - concentratieproblemen; - omdraaien van cijfers en letters; - moeite met automatiseren; - leren is tijdrovend en inspannend. ... neem dan contact op voor een Xlens onderzoek bij u in de buurt en ervaar direct of u of uw kind baat heeft bij de kleurenfilters van Xlens.

Klacht is verminderd.

Klacht is hetzelfde.

Bron: 14-11-2016, onderzoek Tevreden.nl, toonaangevend en onafhankelijk onderzoeksbureau.

Betrouwbaarheid onderzoek

95%

Reviews:

315 personen

* Aantal deelnemers aan het onderzoek die de Xlens bril dragen (tussen 3 -18 maanden).

Een Xlens onderzoek van ca. 1,5 uur toont direct aan of u of uw kind baat heeft bij een Xlens bril.

Enige methode die succes garandeert met

n 50% korting Profiteer in januari va ek. op een Xlens onderzo

Xlens heeft vestigingen in: Amsterdam, Apeldoorn, Castricum, Den Bosch, Drachten, Emmen (Valthe), Geleen, Gouda, Groningen, Heythuysen, Hilversum, Maasbree, Nijmegen, Oegstgeest, Oisterwijk, Oldenzaal, Roosendaal, Rotterdam, Waalre en Zeist.

‘niet-goed-geld-terug’ garantie.

Lees meer dan 300 reviews op xlens.tevreden.nl

VOOR EEN AFSPRAAK BELT U:

088 263 1207 of kijk op www.xlens.com

Kom kijken!

g a D n e p O b e f 1 1 a z

Haal het beste uit jezelf!

Een studie kiezen is soms knap lastig. Er is zoveel keuze. Bij de NHL kun je worden en zijn wie je bent, wij zetten in op jouw talent. Kom vooral langs en ontdek zelf wat de NHL jou te bieden heeft. Je bent van harte welkom op onze Open Dag! Meld je aan via nhl.nl/opendag

NHL Hogeschool. Vergroot je perspectief.