Nbtp magazine stress & ontspanning by NBTP Magazine

Jaargang 2 Ψ Nummer 1 Ψ Maart 2014

Thema: Stress & Ontspanning Stress voor Dummies 3

Stresscounselor

In ons drukke bestaan ontkomen we er niet aan. Stress kent vele gezichten, positieve én negatieve gevolgen en een overvloed aan ‘oplossingen’. Maar wat is stress eigenlijk? En wanneer is er sprake van een probleem?

Linda Martens gunt ons een kijkje in de keuken van haar praktijk in stresscounselling. Welke methoden en technieken gebruikt zij en waarom? Heel interessant voor iedereen die zijn gereedschapskist verder wil vullen.

Oosterse wijsheid

Ben de Roo neemt ons mee op zijn reis door de oosterse wijsheden. De wijsheden uit het Oosten laten ons op een andere manier naar problemen kijken waardoor inzichten ontstaan die soms nodig zijn om gewoontepatronen te doorbreken.

Ziek thuis?

Tja, en dan? Dan gaat je werkgever bellen en vragen wat je hebt en hoe lang het nog duurt voordat je weer kan gaan werken. Maar mag dat eigenlijk wel? Redactielid Annette ging op zoek naar de regelgeving omtrent ziekteverzuim.

Wist je Dat...  Al meer dan 1000 mensen zijn lid van onze Linkedin group?

NBTP Congres 2014

In dit nummer: Van de redactie

Van de voorzitter

Stress voor Dummies

Praktijk van de stresscounselor

Stress bij rouw en schuldgevoelens

Tp-er @ work

 Je dit magazine ook kan downloaden op nbtp.nl/ downloads?

Loslaten

 Lang niet iedereen die dit leest lid is van de NBTP?

Alleen MOETEN zijn

Oosterse wijsheid

Trends & Ontwikkelingen

Ziek thuis! En dan?

Boekbespreking

Volgende editie

 Jullie gemiddeld 5 minuten achter elkaar dit magazine lezen? Tip: Pak een lekker warm drankje en ga er eens goed voor zitten. Er is weer een TOP magazine door de redactie neergezet :-)

 We binnenkort een nieuwsbrief gaan uitgeven?  De dag van uitgave de eerste verjaardag is van het magazine?  Er in deze uitgave maar liefst vijf gastschrijvers zijn? Zie ‘van de redactie’.

Op donderdag 9 oktober aanstaande vindt alweer het derde congres van de NBTP plaats.

Voor meer informatie kunt u onze website in de gaten houden. Hier zullen alle updates en laatste nieuwtjes bijgehouden worden.

Pagina 2

2014, Nummer 1

Van de redactie Colofon Hoofdredacteur Magda Slimmens-Bos. Redactie Mirella Brok, Jiska Duurkoop, Amber van Es, Paulien van de Krift, Annette Beuze - Silvester en Magda Slimmens -Bos. Vormgeving Amber van Es Bestuur André Lollinga(voorzitter), Jenny Schoonbeek(secretaris), Karin van Leeuwen (penningmeester), Monique Korpershoek, Elout van Leeuwen en Esther Lukkien. Website www.nbtp.nl Ontwerper logo Anne Sesink en Joost Snel Lidmaatschap Wil je je gegevens wijzigen of kan je niet meer inloggen op Mijn NBTP van http://mijn.nbtp.nl, neem dan contact op met ledenadministratie@nbtp.nl. Wil je je uitschrijven? Je kan je uitschrijven via mijn.nbtp.nl/ uitschrijven. Uitschrijving dient minimaal één maand voor het einde lidmaatschap plaats te vinden.

Stress & Ontspanning Amber van Es Stress, er is geen ontkomen aan. Zeker niet als de publicatie deadline nadert. Als vormgever van het NBTP Online Magazine heb je wel eens dat er plots nog redactieleden zijn die op de valreep spelfoutjes vinden en onmiddellijke aanpassing vereist is. De spanning begint echter al bij het vormgeven van de teksten. Welke stukken moeten in een apparte box? Waar in de tekst moeten de plaatjes staan? Staan de teksten in de juiste volgorde? Gelukkig leren we als psycholoog goed iemands gedachten te raden! Maar wanneer ik de eerste conceptversie naar de redactieleden en schrijvers stuur, schiet ik toch een beetje in de stress en hoop ik maar weer de juiste gedachte over de vormgeving geraden te hebben. Wanneer het magazine eenmaal

gepubliceerd is kunnen we gelukkig weer ontspannen. En ben ik blij met alle steun die de redactieleden me ook deze editie weer hebben gegeven. Gelukkig kon ik in deze editie de feitjes van stress nog even nalezen in stress voor dummies. Ik wil de vele gastschrijvers Jacqueline Eman, Britte Vermeulen, Linda Martens, Monique Korpershoek en Ben de Roo bedanken voor de vernieuwende perspectieven. In het artikel oosterse wijsheid werd mijn ‘normale’ beredenering opzij gezet en een mooi alternatief gegeven. Het artikel rouw en schuld geeft inzicht in alle facetten van stress bij rouwverwerking. In het hoofdartikel is alles te lezen over stresscounseling. Meepraten en discussiëren over dit onderwerp kan via onze Facebook pagina.

Lid worden? Dat kan via mijn.nbtp.nl Contributie De contributie voor het jaar 2014 is vastgesteld op 10 euro voor studentleden en 40 euro voor leden.

Van de voorzitter

Generatie y André Lollinga

Niets uit deze uitgave mag, noch geheel, noch gedeeltelijk, worden overgenomen en/of vermenigvuldigd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming. We zijn niet aansprakelijk voor fouten, verkeerde interpretatie te gevolge van de uitgave van de NBTP Magazine. Aan deze uitgifte kunnen geen rechten worden ontleend. Het kopiëren of vermenigvuldigen van de NBTP Magazine is niet toegestaan, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming.

Het onderwerp stress en spanning zie ik de laatste jaren veel in wetenschappelijke onderzoeken terugkomen. Het is een hot item waarbij ik in het begin verbaasd was over de mate waarin dit speelt specifiek bij de Generatie Y. Generatie Y zou je kunnen zien als de generatie die op dit moment “young professional” is. Deze generatie ervaart, zo blijkt uit stukken die ik lees, veel stress en druk

door de keuzes die ze maken, die gemaakt moeten worden en de gevolgen van deze keuzes. Veel young professionals die ik in de praktijk spreek denken zichzelf hierin vast en komen zelf niet verder. Hebben deze young professionals zich onbewust en ongewenst slachtoffer laten worden van een maatschappij, cultuur en opvoeding waarin zij geleerd hebben alles te kunnen behalen wat mogelijk is?

Pagina 3

2014, Nummer 1

Stress voor Dummies Jiska Duurkoop In ons drukke bestaan ontkomen we er niet aan. Stress. Stress kent vele gezichten, positieve én negatieve gevolgen en een overvloed aan ‘oplossingen’. Maar wat is stress eigenlijk? Welke factoren zijn van belang? En wanneer is er sprake van een probleem? Lees het hier! Stress? Stress: druk of kracht die op lichaam en geest worden uitgeoefend in een situatie die aanpassing vereist.

verhoogt de lichamelijke arousal (opwinding) en het mobiliseert hulpbronnen. Er worden stresshormonen in de bloedbaan gebracht. Deze stressvolle gebeurtenis op de snelweg roept een fight, flight or freeze- reactie op. Je merkt dat je hartslag en ademhaling ‘automatisch’ versnellen. Wanneer het gevaar is geweken zorgt ons parasympathisch zenuwstelsel voor het verlagen van de arousal en het aanvullen van energiereserves (spijsvertering). Dit onderdeel van het autonome zenuwstelsel organiseert dus ontspanning en herstel na stress.

Stressor: bron van stress Psychologisch: relatieproblemen, burnout, rouw of werkeloosheid etc. Fysiologisch: hoge of lage temperatuur, harde geluiden etc. Distress: geestelijke of lichamelijke pijn of ‘nood’ c.q. emotioneel lijden

Kritische vraag: is er bij een burn-out sprake van een inadequate reactie of is de werkdruk niet gepast?.

Eustress: een positieve vorm van stress of ‘gezonde spanning’ die ons alert en actief houdt.

Stress, mede mogelijk gemaakt door… Het autonoom zenuwstelsel is het deel van het perifere zenuwstelsel dat de klieren reguleert en zo onze onbewuste lichaamsprocessen aanstuurt. Van onze hartslag, ademhaling, spijsvertering tot de verwijding van onze pupillen, het wordt allemaal mogelijk gemaakt door het autonoom zenuwstelsel. Stel je rijdt op de snelweg en je wordt plots afgesneden door een grote vrachtwachten…..Stress! Allereerst komt het sympathisch zenuwstelsel in actie. Dit subonderdeel

Stress in drie stadia: Selye’s algemeen aanpassingssyndroom Het lichaam reageert volgens arts en endocrinoloog Martin Selye (1976) op alle stressoren min of meer op dezelfde manier. Bij buitensporige of langdurige stress is er sprake van een biologisch responspatroon. Selye noemt dit “het algemeen aanpassingssyndroom” en onderscheidt drie stadia, respectievelijk: de alarmreactie, het weerstandsstadium/ aanpassingsstadium en het uitputtingsstadium. In het uitputtingsstadium krijgt men te maken krijgen met hartkwalen,

spanningshoofdpijn of allergische reacties. Langdurige stress zorgt ervoor dat het immuunsysteem minder goed zijn werk kan doen, en dat vermindert de weerstand aanzienlijk. Naast een grotere vatbaarheid voor ziektes, is ook bewezen dat het herstel van ziekte door stress wordt belemmerd. S.O.S Stress: Wanneer wordt stress een probleem? Stress is een onderdeel van ons dagelijks bestaan. Echter, wanneer de stress te lang aanhoudt, niet past bij de situatie en teveel is om te dragen, kan het psychische klachten geven. Belemmert stress over een langere periode het functioneren en veroorzaakt het tevens emotioneel- en persoonlijk lijden? Dan kan deze zich ontwikkelen tot een psychisch probleem of stoornis. Stressgerelateerde stoornissen? Aanpassingsstoornis: dit is een ongepaste reactie op een duidelijke geïdentificeerde stressor, bijvoorbeeld ontslag. De reactie ontwikkelt zich binnen 3 maanden en triggert een extreme emotionele reactie. Het functioneren wordt hierdoor sterk belemmerd. Is de bron van stress weg? Dan verdwijnt ook binnen 6 maanden de stoornis! De subtypes variëren op het gebied van vorm, ernst en duur van de ongepaste reactie.

2014, Nummer 1

Pagina 4

Stress voor Dummies (Vervolg) Burn-out: dit heeft vooral betrekking op werkgerelateerde stressoren zoals vermoeidheid en uitputting. Kritische vraag: is hier sprake van een inadequate reactie of is de werkdruk niet gepast?. Traumatische stressstoornis: kenmerkt zich door een reactie van intense angst, hulpeloosheid of afschuw. Acute stressstoornis (ASS): is een ongepaste reactie in de eerste maand na een traumatische ervaring. Kenmerkend: Verdoving, vervreemding, desoriëntatie, levensechte herinneringen. Posttraumatische stressstoornis (PTSS): is een langdurige ongepaste reactie op een traumatische ervaring. Het kan maanden of zelfs jaren duren en kan in tegenstelling tot het ASS, soms later ontstaan. Stress van nu Acculturatieve stress: Wat voor effect heeft migratie en acculturatie op psychologisch welzijn? Sociale stressoren als economische mogelijkheden, financiële status, taalverschillen en aan- of afwezigheid van sterke familiebanden kunnen leiden tot psychische problemen. Gevoelig afgesteld alarmsysteem in tijden van hectiek: Een gevoelig afgesteld alarmsysteem heeft de overlevingskans van menig vroege voorouder verhoogd. De keuze was toen simpel; vechten of vluchten. Tegenwoordig krijgen we te maken met een stortvloed aan stressoren: van filestress, tot een drukke baan en een uitgebreid sociaal netwerk. Wat is het gevolg? Ons alarmsysteem staat het grootste deel van de tijd aan. Op den duur werkt dit stressgerelateerde aandoeningen in de hand.

Stress onder controle? Een persoonlijke zaak! Er zijn psychologische factoren die stress verlichten. Als psycholoog is het handig deze factoren te onderzoeken wanneer een cliënt stress ervaart. Copingstijl: Coping zegt iets over hoe iemand omgaat met stress. Dit is onder andere afhankelijk van psychologische, culturele en fysiologische factoren. Bij emotiegerichte coping richt iemand zich meer op het minimaliseren van de emotionele gevoeligheid voor de stressor, terwijl het bij probleemgerichte coping meer gaat om het rechtstreeks aanpakken van de bron van stress. Verwachtingen zelfredzaamheid: Het geloof in eigen vermogen om bepaalde taken met succes te volbrengen. Dit zelfvertrouwen maakt je ook fysiek meer ontspannen: hoe minder stresshormonen er in omloop komen hoe minder nerveus je bent. Je kunt de stress aan! Psychologische weerbaarheid: Een cluster van stressdempende trekken met als gemeenschappelijke kenmerken betrokkenheid, uitdaging en (een gevoel van) controle over het leven. Psychologisch weerbare mensen benaderen stress op een actieve en oplossingsgerichte wijze en zien zichzelf als mensen die kiezen voor situaties met een hoge stressfactor. Zij ervaren meer controle. Optimisme: Uit onderzoek blijkt dat optimisme samenhangt met een betere gezondheidsbeleving Sociale steun: Sociale steun blijkt de schadelijke invloed van stress te verminderen. Het fungeert als een soort buffer tegen stress. Je sociale netwerk kan je helpen alternatieven te vinden bij omgaan met stressoren en biedt jou steun in moeilijke tijden

Meer weten? Informatie over stress en tests: - Stress gedefinieerd door de APA - Stress belicht door Psyblog: Sociaal wetenschappelijke fenomenen - Website met handvatten voor mentale fitheid in deze veeleisende wereld - Online cursus van het Trimbos: meer balans en minder stress! - De biologie van stress - Stress: verklaren en hanteren met oog op werk volgens Carrièretijger - Checklist stress werkinhoud Literatuur: Nevid, J.S., Rathus, S.A., & Greene, B. (2008). Psychiatrie. Een inleiding. Amsterdam: Pearson Education Benelux.

2014, Nummer 1

Pagina 5

Hoofdartikel

De praktijk van de stresscounsellor Linda Martens Door gastauteur: Linda Martens, docent en registercounsellor stresscounselling RustPunt Counselling praktijk voor stressvermindering Linda Martens is docente in het voorgezet onderwijs en tevens stresscounsellor. Door haar studie tot stresscounsellor heeft zij vele inzichten opgedaan die zij sinds enkele jaren deelt via haar praktijk “Rustpunt Counselling”. Linda gunt ons door middel van dit artikel een “kijkje in haar keuken”. De praktijk van de stresscounsellor. Toen ik door de redactie werd gevraagd om een artikel voor het online magazine te schrijven, was mijn eerste reactie, “ja natuurlijk! Geweldig!” Niet veel later begon er een stemmetje in mijn hoofd te roepen…. ”kan je dat wel? Dit artikel wordt door psychologen gelezen!” En zo kwamen er nog een paar gedachten voorbij die me onzeker maakten. Toen ik het even op mezelf had laten inwerken, kwam ik weer met beide benen op de grond terecht en dacht ik: “natuurlijk kan ik dat!” En juist die twijfel, dat stemmetje dat velen van ons kennen, dat is waar het om draait in mijn praktijk. Iedereen is wel eens onzeker. De mensen die ik in mijn praktijk begeleid, zitten hier soms ook mee en dat is wat ik als stresscounsellor zo mooi vindt om te doen! Counselling, wat is dat nou precies? Counselling, of counseling, zoals het ook wel geschreven wordt, is in Nederland nog niet zo’n heel erg bekend begrip. In de verenigde staten en Engeland heet het al veel meer naamsbekendheid. De Algemene Beroepsvereniging voor Counselling (ABVC) heeft onder meer als doel

counselling in Nederland meer bekendheid te geven. Op de website www.abvc.nl vind je meer interessante informatie. Hoe leg ik het aan mijn cliënten uit? Een coach of een psycholoog, die kennen de meeste mensen wel. Als je een lijn zou trekken waarbij een goed gesprek helemaal onderaan zou staan, dan zou hierboven de coach staan, dan de counsellor en helemaal bovenaan de psycholoog. En aan de top een psychiater. Een psycholoog gaat vaak aan de slag met mensen die een bepaalde stoornis hebben, zoals borderline, OCD of PTSS. Coaching en counselling staan samen in het midden. Toch gaat counselling vaak nog dieper op de materie, het gevoel, in. Waar een coach meer bezig is om mensen nieuwe vaardigheden aan te leren, gaat de counsellor nog dieper op de psyche van de mens in. Gevoelens staan centraal.

“En juist die twijfel, dat is waar het om draait in mijn praktijk.”

Hoe komt het dat de cliënt zich in een bepaalde situatie onder bepaalde omstandigheden zo voelt? Iemand anders, die in dezelfde situatie zou zitten, zou zich misschien heel anders voelen. Welke overtuigingen staan hem of haar in de weg. Het feit dat de counsellor oprechte aandacht en respect voor zijn cliënt heeft, hem of haar niet veroordeelt of beoordeelt en vertrouwen uitstraalt, geeft de cliënt een basis om te leren anders met zijn gevoelens om te gaan. Meer dan ooit hebben mensen behoefte aan hulpverleners die oprecht en begripvol zijn. Die de cliënt het gevoel geven dat

ze geen nummer zijn, maar dat er echt naar ze geluisterd wordt. Die de tijd voor ze neemt, veel meer tijd dan bij de GGZ gebruikelijk is. Alleen als er aan deze voorwaarden voldaan wordt, kan een cliënt zich blootgeven en kan hetgene waar hij/zij aan wil werken in gang worden gezet. Mensen willen gewaardeerd en serieus genomen

worden. Al deze aspecten staan bij counselling centraal.

De definitie voor professionals De definitie van counselling zoals ik die op de opleiding voor stresscounsellor heb geleerd luidt als volgt: “Counselling is een kortdurende, laagdrempelige vorm van non-directieve gesprekstherapie op psycho-sociaal gebied bij geestelijk gezonde mensen die bestaat uit 3 fases. In deze fases is wordt het probleem verhelderd, worden nieuwe doelen gesteld en leert de cliënt door middel van actieplannen die doelen bereiken. Dit onder begeleiding van de counsellor, zodat de cliënt manager wordt van zijn probleem en dit beter kan hanteren of kan oplossen.” Carl Rogers, de grondlegger van de humanistische psychologie: Carl Rogers (1902-1987) was een Amerikaanse psycholoog en psychotherapeut. Samen met Abraham Maslov wordt hij gezien als de grondlegger van de humanistische

Pagina 6

2014, Nummer 1

De praktijk van de stresscounsellor (Vervolg) psychologie. Carl Rogers vond het erg belangrijk dat een cliënt niet gezien wordt als een object dat je kunt ontleden en beoordelen, maar als een subject. Hoe de cliënt de werkelijkheid ervaart vond hij veel belangrijker dan hoe de werkelijkheid is. De gevoelswereld van de mens, daar ging het hem om. “His experience is his reality” is een bekende uitspraak van Rogers. De basis van de humanistische of Rogeriaanse therapie is de wereld door de ogen van de cliënt te zien, de gevoelswereld van de cliënt te betreden en toch non-directief zijn. Deze basiselementen komen in grote mate terug in counselling. De ideeën van Carl Rogers zijn o.a. dat de cliënt tot zelfontplooiing en persoonlijke groei kan komen als hij in een veilige omgeving is waar er aandacht, begrip en een positieve houding van de therapeut is. De term cliënt gerichte therapie wordt ook vaak gebruikt, dit in tegenstelling tot probleemgerichte therapie. Bij client-gerichte therapie staat dus niet het probleem, maar de ervaring, het gevoel van de client centraal. Een counsellor werkt volgens de drie beroepsvoorwaarden: empatisch zijn, congruent zijn en de cliënt onvoorwaardelijk accepteren. Een warm hart voor vrouwen Ik werk erg graag met vrouwen. Vrouwen hebben in deze maatschappij veel balletjes in de lucht te houden. Dat begint al in de puberteit. Van meisjes en vrouwen wordt verwacht dat ze zelfverzekerd zijn, goed presteren op het werk of op de opleiding, zelfstandig zijn, er ook nog leuk uitzien enzovoort. Later als ze een relatie en/of kinderen hebben, komt de zorg voor hun partner en/of kinderen hier nog bij. De combinatie van werken en zorgen vraagt dan veel van ze. Als je dan te weinig tijd voor jezelf vrijmaakt, loop je de kans om overbelast te raken. Overspannenheid of burn-out liggen op

de loer. Ik heb ook trainingen ontwikkeld, waarvoor bij vrouwen veel interesse is, zoals: “Mijn nieuwe ik” een training voor jonge meiden om hun zelfbeeld te verbeteren inclusief fotoshoot van je nieuwe ik “Lente in je hoofd en in je lijf”, een trainingsdag om te leren je grenzen te bewaken en overbelasting te voorkomen en “Nooit meer op dieet” anders eten, mindful eten.

Mijn gereedschapskist Welke methodieken gebruik ik in mijn sessies? Als een cliënt bij mij komt met spanningsklachten, leer ik hem/haar ontspannings- en ademhalingsoefeningen te doen. Dit kan de buikademhaling zijn, of een bodyscan, een techniek uit de mindfulness waarbij de cliënt bij zijn tenen begint, die aanspant en ontspant. En zo gaan we het hele lichaam af om alle spieren aan te spannen en te ontspannen en vooral ook om het verschil tussen spanning en ontspanning te voelen. Dit doen we vaak samen aan het begin van een sessie. Ik merk dat mijn cliënten hierdoor veel rustiger het gesprek in gaan. Soms gebruik ik visualisatie, meditatie, mindfulness of verhalen met een moraal die op de situatie van de cliënt slaan.

Een voorbeeld van een visualisatie die ik gebruik is een verhaal over een bus. Ik laat de cliënt, in dit voorbeeld een man, zijn ogen sluiten en zich goed focussen op zijn ademhaling. Als de ademhaling in het buikgebied is en de cliënt goed ontspannen is, begin ik het verhaal voor te lezen. Hij stelt zich voor in het park op een bankje in de zon te zitten en op een bus te wachten . Als de bus stopt stapt hij in en loopt langzaam door de bus en neemt langzaam alle gezichten, kleuren, geuren van de mensen in de bus in zich op. Als hij achterin de bus is aangekomen gaat hij zitten naast degene die hem het meest aanspreekt. Diegene heeft een geschenk voor hem. Na een tijdje in de bus gezeten te hebben, stopt de bus weer en stapt hij weer uit en gaat weer op het bankje in de zon zitten. Het geschenk dat hij gekregen heeft is een stukje van zichzelf. De mensen in de bus blijken allemaal delen van jezelf te zijn. Hij denkt na over het geschenk dat hij gekregen heeft . De bus rijdt rondjes en hij mag altijd weer instappen, om kennis te maken met een ander deel van zichzelf. Als de cliënt er aan toe is, mag hij zijn ogen weer open doen en weer terug komen in het hier in nu. Eventueel mag hij zijn geschenk tekenen of opschrijven op een blaadje. Deze oefening geeft altijd aanleiding tot mooie gesprekken. Wat wil iemand zichzelf geven? En waarom? Vaak komen er emoties naar boven, die met alleen gesprekken voeren waarschijnlijk niet naar boven zullen komen.

2014, Nummer 1

Pagina 7

De praktijk van de stresscounsellor (Vervolg) Door middel van de bekende gesprekstechnieken, maak ik mensen bewust van hun denkpatronen en hoe dit hun gevoel beïnvloedt. Wat ze willen en kunnen veranderen, waar hun kwaliteiten liggen, ik laat ze zichzelf zijn en trots op zichzelf zijn. Mijn gereedschapskist is heel groot, hij is ondertussen zo zwaar dat ik hem niet meer kan tillen. Er komen steeds meer tools bij. Alleen met gesprekken voeren kom je niet ver genoeg. Het voelen is heel belangrijk. Sommige cliënten hebben hun gevoel zo geblokkeerd. Ik leer ze de sleutel weer te vinden, zodat we samen de deur eerst weer op een klein kiertje

durven te zetten en in de toekomst misschien wel wijd open. Dat is het mooiste wat er is. Een cliënt zich vanuit de pop die ingesponnen in een cocon zit, zich laten transformeren tot een prachtige vlinder, die klaar is om zijn vleugels uit te slaan en de wijde wereld in te vliegen.

Linda Martens, docent en registercounsellor stresscounselling RustPunt Counselling praktijk voor stressvermindering www.rustpuntcounselling.nl info@rustpuntcounselling.nl

Stress bij rouw en schuldgevoelens Jacqueline Eman Door gastauteur Jacqueline Eman: Mentor, trainer en (studenten) counsellor HBO Toegepaste Psychologie

“De dood komt nu eenmaal voor ons allemaal”. Ik heb het vele malen horen zeggen, in velerlei situaties, door even zoveel mensen, die verschillen van elkaar zoals alleen mensen dat kunnen. Er is altijd verdriet bij de spreker en de ogenschijnlijke berusting van de uitspraak doet onecht aan. Wat we voelen is de enorme spanning die achter deze woorden schuil gaat. De dood wordt voorafgegaan door een periode van grote spanning. Spanning die voortkomt uit angst. Voor degene die overlijdt is dat angst voor het onbekende; voor degene die achterblijven angst voor het naderende afscheid en de onvermijdelijke pijn van het gemis. Anne is de zus van Karin en haar zeer

toegewijd. Beide zussen hebben een goede band, met elkaar en met hun moeder. Terwijl Karin al sinds 2007 op verschillende plaatsen wordt behandeld voor kanker, waarbij meerdere tumoren en uitzaaiingen succesvol werden afgeremd, overlijdt in 2012 onverwacht hun moeder. Aan een agressieve vorm van kanker die zich binnen drie maanden door haar lichaam vrat en die haar doodde. Beide zussen groeien nog dichter naar elkaar toe. Maar het einde is onafwendbaar. Karin krijgt in 2012 te horen dat er opnieuw –ditmaal onbehandelbare- tumoren zijn gevonden in haar hoofd. Anne raakt overspannen maar wijkt niet van de zijde van haar zieke zus. Ze ontdekt ook dat haar zwager niet de aardige man is die hij leek en er al een andere relatie op na houdt. Ze wil Karin, die dan al stervende is, niet confronteren of verontrusten, maar de spanning en innerlijke onrust groeien. Juni 2013 overlijdt Karin. Ze is dan 46 jaar oud. Tot een gesprek met haar zus is het niet meer gekomen. Naast de ‘normale’

rouw ontstaat er bij Anne een ernstig gevoel van schuld. Ze is momenteel onder behandeling voor PTSS. Dood Voor sommigen komt de dood als een vriend, ze hopen op een zachte omhelzing en een rust die een einde maakt aan soms een jarenlange periode van achteruitgang, ziekte, ouderdom. Zij voelen zich niet langer bedreigd of

Rouw, zo zegt het woordenboek op Wikipedia, is een emotionele reactie als gevolg op een verlies. Soms is de rouw zo hevig en het verlies zo ingrijpend, dat er naast emotionele ook fysieke, intelectuele, sociale en spirituele gevolgen zijn. Het verlies van een geliefde is altijd een intense strijd vol bewustwording en verandering, die eindigt met de aanvaarding en integratie van het besef in het dagelijkse leven.

Pagina 8

2014, Nummer 1

Stress bij rouw en schuldgevoelens (Vervolg) beroofd. Zij hopen. Ze wachten. En met hen, hun familieleden en geliefden. Sommigen zien de dood als een terroristische actie; zonder provocatie of waarschuwing wordt alles aangetast wat in een leven is opgebouwd, waar naar werd gestreefd. Hoe kort of lang deze aanslag ook duurt, de impact is enorm. Er is angst. Er is woede, er is verdriet. Ongeloof. Deze reis door emoties is vooral herkenbaar bij toekomstige nabestaanden. Wie sterft terwijl hij/zij nog volledig in het leven staat, heeft geen enkele waarschuwing. Noch zij noch hun familieleden waren zich bewust van het naderende onheil. Er was geen aanwijzing dat het leven zo plotseling zou gaan veranderen, dat de immense spanning van rouw en acceptatie op de loer lagen.

rouwen gepaard met een gevoel van spijt. Het verdriet is een boeket. Spijt en schuldgevoel zijn bloembladeren. Net als zelfverwijt en wanhoop. De hoeveelheid aan emoties brengt ons uit balans, ontwricht alles wat we meenden te weten. Fases

“Rouw verloopt in fases en de heftigheid daarvan kan een mens volledig uit balans brengen. “

Rouw We rouwen voortdurend. Ons hele leven is een aaneenschakeling van momenten waarop we beseffen dat er iets verloren is gegaan. Er zijn tal van situaties waarin we afscheid hebben moeten nemen. Van denkbeelden, van veronderstellingen. Van plaatsen, dingen, dromen en ... van dierbaren. Afscheid nemen, zelfs al weten we dat het inherent is aan het leven, is een proces dat vraagt om inzicht, verantwoordelijkheid en kracht. We nemen afscheid en we rouwen om datgene of diegene waar we afscheid van moesten nemen. Vaak gaat dit

Rouw verloopt in fases. Hoewel de intensiteit en duur verschilt van mens tot mens, zijn er waarneembare fases die in elk rouwproces terugkeren: woede, ontkenning, schuld, verdriet, aanvaarding, integratie. De heftigheid ervan kan een mens volledig uit balans brengen. Door te ontdekken wie je was in relatie met die ander, moet je opnieuw ontdekken wie je nu bent en...je leven daarmee opnieuw vormgeven. Stress is als een rode draad verweven met deze fasen.

schuldgevoelens, leeft onder druk. Onder spanning. Als de hulpverlener de schuldgevoelens serieus neemt en de cliënt de ruimte geeft om het verhaal dat erachter schuil gaat te vertellen, zal iemand (beter) in de gelegenheid worden gesteld om een nieuwe manier te vinden om in het heden te staan. Schuld gaat vaak gepaard met onmacht. Een onmacht om te zijn wie je zou willen zijn, niet bezwaard door fouten en aannames uit het verleden. Niet omdat die fouten of aannames er niet waren; maar juist omdat ze er waren en de persoon ze in perspectief kan zien tot de waarheid. De verlamming verdwijnt. De spanning die ons in haar greep had verliest langzaam haar knellende en verlammende invloed. De dood is een niet te onderschatten stressor, voor de stervenden, voor de nabestaanden, voor de zorgverleners. De stress kan nog verhevigd worden wanneer met het verlies, gevoelens ontstaan van schuld.

Schuld & stress Een veelvoorkomende gemoedstoestand is schuldgevoel. We voelen ons schuldig, over dingen die we hadden moeten doen of dingen die we hebben gedaan en niet hadden moeten doen. Schuldgevoel remt ons om naar het heden te kijken met heldere en onbevoordeelde ogen en weerhoudt ons om naar de toekomst te durven verlangen. We zijn verlamd. Schuldgevoel ontstaat vaak vanuit een schuldbesef. Wie gebukt gaat onder

Kubany ES, Manke FM. Cognitive therapy for trauma-related guilt: Conceptual basis and treatment outlines. Cognitive and Behavioral Practice. 1995 Compernolle, T. ‘Stress. Vriend en vijand!’ 2003

2014, Nummer 1

Pagina 9

Interview

TP-er @ work Paulien van de Krift Wat zijn jouw taken?

Karin van Leeuwen

Wie ben je en wat doe je? Ik ben Karin van Leeuwen, 23 jaar, woonachtig in Enschede en ben sinds juli 2013 afgestudeerd. Vooraf aan TP heb ik twee MBO opleidingen afgerond: Juridisch Medewerker Sociale Zekerheid en -Personeelswerk en Arbeidsvoorziening. Met TP heb ik me dan ook gericht op Arbeid en Organisatiepsychologie. Ik werk als Coördinator Inhoud en Ontwikkeling bij DPA Benkis Training & Coaching. Daarnaast ben ik bestuurslid van Twente Toastmasters en actief betrokken bij NBTP, binnenkort als Penningmeester. Bij wat voor organisatie werk je? DPA Benkis Training & Coaching is onderdeel van detacheringorganisatie DPA groep. Ons onderdeel is in die zin een vreemde eend in de bijt. Wij en DPA Benkis Banking zijn door onze grootste opdrachtgever de Rabobank bestempeld als ‘preferred supplier’. Wij bieden vooral trainingen gericht op het zakelijk financieren, maar ook vaardigheidstrainingen zoals voor communicatie en persoonlijke effectiviteit.

Als Coördinator Inhoud en Ontwikkeling zorg ik er samen met inhoudsdeskundigen en trainers voor dat onze trainingen up to date zijn. Mijn taak is ook om de trainingen didactisch verder te ontwikkelen, om een nog hoger leerrendement te kunnen realiseren. Bijvoorbeeld door programma’s interactiever te maken en echte praktijkcasuïstiek toe te voegen. Daarnaast heb ik als taak de trainingsproducten te professionaliseren, door bijvoorbeeld te zorgen dat bij alle programma’s draaiboeken aanwezig zijn. Sinds kort ben ik gestart met het evalueren van onze projectmatige trainers. De meeste zijn vanuit inhoudsdeskundigen trainer geworden en willen graag groeien in het vak. Ik schuif af en toe aan en koppel mondeling en schriftelijk feedback terug. Dit is erg leuk en ook voor mij leerzaam. Hoe ben je bij dit werk gekomen? Tijdens mijn afstuderen ging ik rondkijken en al vrij snel kwamen er leuke vacatures voorbij waar ik gewoon op heb gesolliciteerd. Lekker traditioneel met brief en cv. Na een aantal sollicitaties werd ik uitgenodigd voor een eerste gesprek. Ondanks dat ze zochten naar iemand met werkervaring in de financiële dienstverlening, heeft DPA Benkis me toch uitgenodigd. Eerst kreeg ik een aanbod voor twee maanden, omdat ze wilden kijken of de bezetting van een onervaren TP-er in hun nieuwe functie goed zou gaan. Gelukkig kwamen we er snel achter dat dit wel degelijk een goede match was. Waar heb jij je opleiding TP gevolgd en wat is je specialisatie? Ik heb TP gevolgd aan de Hanzehogeschool te Groningen, met als

specialisatie Arbeid en Organisatie. Stage heb ik gelopen bij reïntergratiebureau WestendorpPR en als afstudeeropdracht heb ik evaluatief onderzoek gedaan naar ‘prestatiemanagement op de werkvloer’ bij het Ministerie van Defensie. Daarnaast heb ik het TP honoursprogramma gevolgd en ben ik cum laude afgestudeerd. Wat voor meerwaarde heeft de opleiding TP in jouw baan? De opleiding TP heeft mij veel geleerd en uitgedaagd, waardoor ik nu een positief kritische en ambitieuze beginnend professional ben. Ik kreeg steeds meer zin om me op de arbeidsmarkt te begeven. Naast het opdoen van vakspecifieke kennis en ervaring heb ik veel vaardigheden verder ontwikkeld tijdens de opleiding, bijvoorbeeld professioneel handelen in contact met klanten, kritisch zaken benaderen en hoge eisen stellen aan producten die ik maak en werk dat ik uitvoer. Welke vakken uit je studie zijn zinvol in je werk? Specifieke vakken die in mijn functie een belangrijke theoretische en praktische basis bieden zijn bijvoorbeeld Trainingsontwerp, Groepsdynamische Vaardigheden, Gespreksvaardigheid, Methodisch Beïnvloeden van Gedrag en Coachen op Competenties. Hoe ziet een doorsnee dinsdag er voor jou uit? Elke week en dag is anders. Per week staan 1 tot 2 trainingen ter actualisatie en professionalisering centraal. Hier besteed ik het merendeel van mijn tijd aan, door bijvoorbeeld een plan van aanpak te schrijven voor verbetering, gesprekken te voeren met inhoudsdeskundige en trainers,

Pagina 10

2014, Nummer 1

TP-er @ work (Vervolg) trainingen bij te wonen, draaiboeken te schrijven, enzovoorts.

cijfers te halen. Ik geloof erin dat dit mij heeft geholpen aan een plek op deze arbeidsmarkt.

Heb je nog tips of opmerkingen voor mede TPers?

Voor afgestudeerden: beperk je niet tot vacatures waar een toegepast psycholoog wordt gevraagd. Ga juist op zoek naar hoe andere vacatures te linken zijn aan jouw vaardigheden en kwaliteiten als TP-er. Laat je niet tegenhouden door functie-eisen en

Studenten: probeer jezelf te onderscheiden door extra activiteiten, interessante stage- en afstudeeropdrachten en/of door hoge

werkervaring. Wie niet waagt, wie niet wint. En voor iedereen: geniet van de mooiste beroepsrichting ter wereld!

Loslaten Monique Korpershoek Monique Korpershoek is toegepast psycholoog, bestuurslid van het NBTP en eigenaar van het Nederlands Instituut voor doetrainingen (www.nivdt.nl).

Loslaten kost net zoveel energie als actie ondernemen. Pfffff….. Met het zweet op mijn rug probeer ik “HET” halsstarrig los te laten. En ’s avonds rol ik doodmoe van het loslaten mijn bed in. En wat levert het op? Ik moet toegeven dat loslaten toch ook wel een gevoel van onmacht geeft en irritatie. Ik zie deze worsteling met loslaten ook bij mensen om mij heen. “Ja, ik moet loslaten, maar dat is moeilijk hoor!” Waarom niet loslaten? Buiten het feit dat het moeilijk is om niet aan iets te denken dat wel

invloed heeft op jouw leven, brengt loslaten jou ook niets. Loslaten betekent de situatie laten zoals hij is, er niets aan doen. Dit houdt automatisch in dat je de situatie ook niet stuurt in de richting die je zou willen. De richting die voor jou goed is.

Tips om grip op de situatie te krijgen (en dus niet los te laten): - Hak de situatie in kleine stukjes. - Kijk op welke stukjes jij invloed zou

Met loslaten raak je dus de grip op je leven kwijt. Waarom wel loslaten? Veel is tijdelijk en gaat voorbij. Je komt, met het verlopen van de tijd, vanzelf in een andere fase terecht waarbij bepaalde problemen of situaties zich vanzelf oplossen. Denk hierbij aan bijvoorbeeld de puberteit. Het is vaak wel waar, dat loslaten uiteindelijk iets oplost. Door los te laten laat je het gebeuren. Je ziet wel wat er van komt. Kortom: met loslaten raak je de grip kwijt om te sturen in hoe jij het zou willen. Terwijl het loslaten wel veel energie vereist. Nou, als je er dan toch energie in gaat steken, zorg er dan voor dat die energie ook iets oplevert dat voor jou goed is. En…. ga uit van wat jij zou willen.

kunnen uitoefenen (dat is vaker het geval dan je zou denken!) - Bepaal op welke manier jij de situatie zou willen zien zodat het ook goed voor jou is. Je einddoel dus. - Wat heb je nodig om dit te bereiken en wie kan jou daarbij helpen. - Omschrijf jouw einddoel en verdeel deze in kleine stappen om dit einddoel te bereiken. - En…. pak de grip op de situatie terug. Dus mijn advies is: laat niet los, maar houd je aan de route die jij bepaald hebt voor jezelf en neem actie.

Pagina 11

2014, Nummer 1

Alleen MOETEN zijn Mirella Brok

Als bij anderen zijn teveel spanning geeft. “Ik let altijd op of ik wel amusant en intelligent genoeg ben. Genoeg voor wie? Genoeg om te voorkomen dat de mensen erachter zullen komen dat ik, ondanks de schone schijn, vind dat ik eigenlijk niet serieus kan worden genomen.” (Cliënt in Dowrick, 2001 – pag. 32) Wanneer mensen alleen zijn, zullen zij zich soms anders gedragen dan wanneer zij met anderen zijn. Dit komt voor in liefdesrelaties, vriendschappen en gezinnen. De cliënt die ik hierboven citeer is doodop aan het einde van de dag! Al dat ‘moeten’ bij andere mensen, moet zij niet bij zichzelf. Vandaar dat zij soms alleen MOET zijn, om de spanning los te laten. Waarom MOETEN mensen soms alleen zijn? En hoe begeleid je cliënten die teveel spanning ervaren als ze met anderen zijn? Ik ga opzoek naar antwoorden in de interpersoonlijke psychologie over identiteit.

Identiteit volgens Whitbourne (in Rögels, 2007) is geen diploma dat je haalt, maar een proces dat vooral plaatsvindt tijdens jongvolwassenheid. Nog niet de helft van de proefpersonen heeft een stevige eigen identiteit rond het 22ste levensjaar. Identiteit in relaties Hoe sterker je zelfvertrouwen en hoe accurater je zelfbeeld, hoe minder gevaarlijk het contact met anderen. Mensen die bewust zijn van hun eigen gevoelens en met vertrouwen in zichzelf en anderen, zullen gemakkelijker van gezelschap genieten. Zij benaderen anderen gemakkelijk en laten zich op eenzelfde manier tegemoet treden. Zij begrijpen gemakkelijker wat zij voelen en nodig hebben en zij communiceren dat aan de ander (Dorwick, 2001). In staat zijn tot liefde vraagt om een duidelijk zelfbeeld. Bewustwording van het einde van zichzelf en het begin van de ander (Roberts & Padgett-Yawn,

1998). De eigen identiteit wordt aangewakkerd door contact met anderen en wordt erdoor versterkt. Authentieke mensen laten zien wie ze zijn (Vansteenwegen, 2009). Eenmaal in een relatie, wordt je identiteit soms bedreigd (Kirshenbaum, 2004). Een fragiele identiteit staat onder druk (Rögels, 2007). Het kost tijd en moeite om evenwicht vinden tussen individuele zelfontplooiing en ontwikkeling als duo (Hintum & Latten, 2007). Wanneer je in eerdere relaties jezelf anders wilde uiten, maar dat niet deed om geaccepteerd te worden, kun je van jezelf vervreemd zijn geraakt. Wanneer je vervreemd bent van jezelf, zul je bij anderen niet jezelf zijn, maar ben je wat de ander wil dat je bent. Zonder een stabiel zelfbesef kunnen relaties met anderen buitensporig belangrijk of onzeker lijken. Het is belangrijk dat je kunt voelen; ik leef niet omdat jij me vertelt dat ik leef. Ik ben de moeite waard, niet omdat jij dat

literatuurverwijzing - Dowrick, S. (2001) Single; Intimiteit & Alleen zijn. Amsterdam/Antwerpen: Uitgeverij Contact. - Hintum, M. van en Latten, J. (2007) Liefde à la carte – Trends in moderne relaties. Amsterdam: Uitgeverij Archipel - Kirshenbaum, M. (2004) Scheiden of blijven. Een gids die je helpt bij het nemen van de juiste beslissing. Amsterdam: Uitgeverij de Arbeiderspers. - Rögels, N. (2007) Levenslooppsychologie – Jongvolwassenen, volwassenen en oudere volwassenen. Soest: Uitgeverij Nelissen. - Roberts, A., Padgett-Yawn, B. (1998) Liefde en seksualiteit. Keulen: Könemann Verlagsgesellschaft mbH - Vansteenwegen, A. (2009) Vreemdgaan met je partner. Tielt: Uitgeverij Lannoo Aanbevolen literatuur over identiteitontwikkeling - Feldman, R.S. Ontwikkelingspsychologie 2. Levensloop vanaf de jongvolwassenheid.

2014, Nummer 1

Pagina 12

Alleen MOETEN zijn (vervolg) vertelt. Ook als je mij niet ziet, een oordeel over mij hebt, of anders bent dan ik (Dorwick, 2001). Door de jaren heen leer je om bestand te raken tegen kritiek en eventueel afgenomen waardering. Omdat je het er voor een deel mee eens bent of omdat je terug kunt vallen op dingen waarop je wel gewaardeerd wordt. Of omdat het je maar tot op zekere hoogte raakt. Hoe meer levenservaring, hoe groter je gevoel voor wie je bent en hoe beter je weet wat belangrijk voor je is (Kirshenbaum, 2004). Niemand kan ons redden, alleen wijzelf Je hebt het verkrijgen van intimiteit zelf in de hand. Je hoeft niet te wachten tot een ander jou intimiteit geeft. Wie ben je? Antwoord je in gedachten met je naam, beroep of burgerlijke staat? Of heb je misschien je uiterlijk beschreven? Om tot je autonome zelf

te komen dien je afstand te nemen van je status. Je hebt (een) baan – salaris – lichaam - mooi gezicht – prijzen – partner – gevoelens – gedachten – ervaringen - verlangens, maar je bent deze niet. Je kunt dit allemaal kwijtraken en nog steeds jij zijn. Wie ben je wel? (Dowrick, 2001)Dat ontdek je door te leven. Te experimenteren. Wil je daar meer over weten? Lees dan de oefening op Overpsycholgie.nl

“Om tot je autonome zelf te komen dien je afstand te nemen van je status.”

Je ontwikkelt jezelf door te experimenteren met je gedrag en je gevoelens te observeren. Ook in relaties met anderen. Wanneer het van vitaal belang lijkt om alleen te zijn, is de innerlijke ruimte meestal gekrompen. Zorg er voor dat je grenzen voelt en muren op kunt trekken. Herken eerst je ‘mentale nee’ door irritatie op te merken en daarna het uitspreken van het ‘praktische nee’ (Vansteenwegen, 2009). -Accepteer dat je grenzen hebt -Stel je grenzen vast -Vertel je grenzen -Leef naar je grenzen: bepaal zelf hoe je wordt behandeld (Kirshenbaum, 2004)

De kunst van het loslaten en oosterste wijsheid Ben de Roo Een leerling klaagde bij zijn meditatieleraar dat hij het zo moeilijk vond om te ontspannen. De meditatieleraar vertelde zijn leerling dat proberen al goed genoeg was. Vervolgens liep de meditatieleraar weg maar liet zijn agenda vallen. Hij deed een poging om zijn agenda op te rapen maar de agenda glipte steeds opnieuw uit zijn handen. De leerling schoot te hulp en raapte de agenda voor de leraar op. In plaats van de leerling te bedanken kreeg de leerling van de meditatieleraar een klap met het boek… Ik zei toch dat je het alleen maar hoeft te proberen!

Ben de Roo Docent in Yoga, Qigong en Taijiquan Therapeut Traditionele Chinese Geneeswijzen www.dekristallennaald.nl info@de-wiekslag.nl

Het voorstaande verhaal is één van de vele verhalen die je tegenkomt als je in de Oosterse spiritualiteit en mystiek

duikt. In de verhalen zit vaak een grote wijsheid verborgen die je sneller inzicht geeft dan wanneer je de boodschap kant-en-klaar te horen krijgt. De fascinatie voor Oosterse filosofie en geneesmethoden is bij mij al vroeg ontstaan. Als kind ben ik erg ziek geweest. De lijst met lichamelijke en geestelijke klachten waren enorm. Door als 11-jarig jongetje in aanraking te komen met Yoga en Martial Arts ben ik veranderd in een gezond en stabiel persoon. Op dit moment ben ik docent en geef ik les in (Hatha) Yoga, Taiji,

Qigong. Tevens behandel ik mensen met Chinese Geneeswijzen (acupunctuur/tuina/voedingsadvies). De rode draad hierin is ‘zelfbewustwording’. Advaita Vedanta Binnen de Yogafilosofie is er een stroming welke Advaita Vedanta wordt genoemd. Advaita betekent letterlijk ‘niet twee’ of met een duurder woord ‘non-dualisme’. Deze leer gaat ervan uit dat de wereld zoals wij deze ervaren, opgebouwd is uit illusies. Deze illusies

Pagina 13

2014, Nummer 1

De kunst van het loslaten en oosterste wijsheid (Vervolg) projecteren we zelf de wereld in, en bezorgen ons spanningen, angsten, woede verdriet enzovoort. De kunst van Advaita is gebruik te maken van nuchtere logica en door je illusie heen te kijken. Als je kunt doorzien hoe het spel van de illusie werkt dan valt de projectie weg en zie je hoe het werkelijk is. Als voorbeeld zullen we de term ‘verdriet’ nemen. Je relatie is beëindigd en je voelt je diep ongelukkig. Als je jezelf in deze situatie onderzoekt dan kun je tot verschillende conclusies komen zoals; 1). Het label ‘verdriet’ dat we op ons gevoel plakken is aangeleerd. Als je kijkt naar de volgorde van het ontstaan van het gevoel dan zie je dat er eerst een nog niet benoemd gevoel is, daarna wordt het verdriet genoemd, dan komt het geheugen erbij en projecteer je de dingen die je over verdriet weet erop. Nieuwe emoties vermengen zich met oude emoties. Er ontstaan tienduizend gedachten die weer terugwerken op de emoties. 2). Als we iets ervaren dan lijkt het erop dat er twee mogelijkheden zijn; onderdrukken of er helemaal in mee gaan. Maar er is nog een derde mogelijkheid die we zelden aangeleerd krijgen en dat is gewoon ernaar kijken, zonder meegaan, zonder onderdrukken, zonder mening. Er een toeschouwer van zijn. Het doel in de derde mogelijkheid is niet om van je verdriet af te komen maar om je bewust te worden van jezelf. Onbewust proberen we van onplezierige ervaringen en innerlijke pijn af te komen. Als je vanuit een open neutrale houding jezelf onderzoekt zonder gericht te zijn op het oplossen van de onplezierige ervaring of innerlijke pijn, dan geef je die ervaring de ruimte. Geen onderzoeker weet voordat hij aan een onderzoek begint de einduitslag al. Dus hoe kun je de einduitslag al weten als je jezelf onderzoekt? Hiermee bedoel ik dat je niet gericht bent op het

laten verdwijnen van je pijn maar gericht bent op bewust worden. Als de pijn hierdoor verdwijnt dan is dit mooi meegenomen. Chinese geneeskunde & Het vijf elementen model Een totaal andere benadering is die van de Chinese geneeskunde, welke het lichaam en de geest als een tweeeenheid ziet. Vanuit de Chinese geneeswijzen bekeken is alles energie en is elke ziekte een energetische verstoring. Om helder te krijgen hoe alles met elkaar verbonden is en elkaar beïnvloedt, hanteert men filosofische denkramen. Een voorbeeld hiervan is ‘het vijf elementen model’ van aarde, water, vuur, metaal en hout. Elk element staat voor gebieden en functies van je lichaam maar weerspiegelen ook delen van je innerlijk zijn. Laten we terug gaan naar liefdesverdriet. De liefde hoort bij element vuur en verdriet hoort bij element metaal. De kans is groot dat liefdesverdriet als een storing binnen deze elementen afspeelt. De leegte (of ‘shu’= energie tekort) in het vuurelement laat zich zien als een gebrek aan levensvreugde. Het verdriet zelf is een volte (‘energie teveel’) in het metaalelement. Het verdriet kan echter ook overslaan op de andere elementen. Als je bijvoorbeeld vanuit boosheid

reageert dan is dit een houtreactie. Als je heel erg bang en onzeker bent voor wat er in de toekomst gaat gebeuren dan reageer je vanuit het waterelement. Omdat ook lichaamsfuncties horen bij de elementen, is het volkomen helder waarom het lichaam op je emoties reageert. Ook onze voedingsmiddelen kun je onderbrengen in het 5 elementen model. Aan de hand van kleur, smaak of energetisch effect kun je bepalen bij welk element een voedingsmiddel hoort. Voeding hoort zelf bij het aarde element. Als het aarde element verstoord is dan heb je helemaal geen zin om te eten of ben je juist heel erg gericht op eten. Door voortdurend voedsel te eten dat ongeschikt is voor jouw systeem, raken het lichaam en daarmee de geest behoorlijk uit evenwicht. Omgekeerd geldt, dat eten als een medicijn kan werken om verstoringen op te lossen. Het vijf elementen model is dus een prachtig systeem om de interactie tussen lichaam en geest in kaart te brengen. Deze wijsheid uit India, China en Japan kan ons op een andere manier naar problemen laten kijken waardoor we tot heldere inzichten komen. Inzichten die nodig zijn om gewoontepatronen te doorbreken.

Pagina 14

2014, Nummer 1

Trends en Ontwikkelingen door Paulien van de Krift

Meer stress, Meer denkkracht! Natuurlijk weten we dat te veel stress je prestaties niet goed doet, maar onderzoeken hebben ook aangetoond dat te weinig stress hier ook niet bij helpt. Om goed te presteren heb je voldoende druk nodig: niet te veel en ook niet te weinig. Nu laat het Groot Nationaal Onderzoek ook zien dat stress invloed heeft op het geheugen. Deelnemers met zowel een te hoge als een te lage stressgevoeligheid presteerden minder goed op taken waarmee het korte termijn geheugen (werkgeheugen) werd getest. Dus ben je niet zo vatbaar voor stress, maar wil je net wat meer actie in je denkkracht als je een taak moet uitvoeren? Zet dan de deur voor stress verder op een kier! Meer weten over het Groot Nationaal Onderzoek over stress? Kijk op de site van wetenschap 24.

Smart Bra

Digitale stress

Een BH die het stressniveau bijhoudt en zodoende vrouwen moet helpen om van ‘comfort eating’ af te komen? Onderzoekers van Microsoft vonden het een geweldig idee om zo’n BH te ontwikkelen en uit te testen. Deze ‘smart bra’ houdt met twee sensoren onder andere de hartslag bij, en stuurt de vrouw een bericht naar haar smartphone via Twitter als het stressniveau te hoog wordt. Waarschijnlijk is alleen dit signaal – het bewust worden van het stressniveau – genoeg voor vrouwen om te stoppen met ‘overeating’. Lees hier meer over in dit onderzoeksrapport!

De samenleving lijkt steeds meer te schreeuwen om onderzoeken naar de invloed van veelvuldig social media-gebruik op onze jongeren. Wat blijkt: jongeren tussen 13 en 18 jaar lijden aan ernstige ‘social mediastress’ (SMS). Dit kan weer leiden tot concentratieproblemen, slaaptekort, overprikkeling en verslechterde schoolprestaties. De serieuze vorm van deze stress is het Fear of Missing Out-syndroom, waarbij de jeugd de smartphones niet meer kunnen wegleggen uit angst om buitengesloten te raken, interessante informatie te missen of te zien wat anderen van hen vinden. Bij 60% lijkt het niet meteen kunnen bekijken van, en het niet meteen te kunnen reageren op berichten, tot stressgevoelens en onrust. Meer weten? Kijk op http://www.mediaenmaatschappij.nl/

De gelukkigste man op aarde! De Franse Matthieu Ricard liet meer dan veertig jaar geleden het intellectuele leven achter zich, om Boeddhisme te studeren in India. Toen hij werd onderworpen aan een uitvoerige breinscan stegen zijn gammagolven – voor bewustzijn, leren, aandacht en geheugen - tijdens een meditatie naar ‘hoogtes ongekend in de neurowetenschappelijke literatuur’. Ook zijn linker prefrontale cortex vertoonde veel meer activiteit dan zijn rechter hersenhelft, wat wijst op een ongewoon grote capaciteit voor geluk. Het verheerlijken van stress zorgt voor meer stress, zegt Ricard, laat je gedachten varen zodat de spanning ontlaadt. Meer weten over Ricard? Kijk op zijn website http://www.matthieuricard.org/en/

2014, Nummer 1

Pagina 15

Uitgelicht wetenschappelijk artikel

Ziek thuis! En dan? Annette Beuze - Silvester

Privacy en wetgeving rondom ziekteverzuim Een derde van het ziekteverzuim in Nederland wordt veroorzaakt door werk-gerelateerde psychische klachten. Daarmee is zogenoemde psychosociale arbeidsbelasting (PSA) de meest voorkomende beroepsziekte in ons land (december 2013). Dit soort klachten wordt vaak veroorzaakt door een verstoorde balans tussen werk en privé, werkdruk, baanonzekerheid, of agressie en geweld op de werkvloer. Dus de werknemer ‘zit’ thuis, en probeert, al dan niet met psychologische ondersteuning, er weer bovenop te komen. Spanning volop. En dan gaat de werkgever bellen, hoe lang ‘het’ nog gaat duren?! Maar mag de werkgever dan wel vragen naar de aard van de klachten bij ziekteverzuim? Wat is de balans tussen privacy van de werkgever en het belang van de werkgever? Wat zegt de Wet Bescherming Persoonsgegevens hier eigenlijk over? En wat is aan de andere kant de morele plicht van de zieke werknemer?

“Zijn de belangen van de werkgever in strijd met de privacy (belangen) van de werknemer wanneer naar de reden van de ziekte wordt gevraagd?” Conclusie; In de wet is geregeld dat de werkgever wél mag informeren naar de aard en oorzaak van de ziekte; de werknemer is echter niet verplicht tot antwoorden. De werkgever is wettelijk verplicht zich in te zetten voor een spoedig herstel en terugkeer naar de oude, of een aangepaste werkplek. Daarom is het voor hem wel van belang te weten wat de arbeidsbeperkingen zijn. Maar voor vragen over de inzetbaarheid moet hij bij de bedrijfsarts zijn, want alleen deze mag de mogelijkheden en de beperkingen van de zieke werknemer bepalen. De patiënt is daarom wel verplicht om aan de bedrijfsarts te vertellen wat de aard is van de ziekte. In de praktijk blijkt overigens dat de meeste mensen uit eigen beweging gelukkig wel vertellen wat de aard is van het ziekteverzuim.

Maar om de ontstane verwarring rondom de wet op de privacy weg te nemen lijkt het mij het meest zinvol dat in de wet wordt geregeld dat, wanneer het ziekteverzuim werk gerelateerd is, de zieke werknemer de werkgever zo snel mogelijk, en ten alle tijden hier zelf over dient te informeren. Dit kan hij of zij eventueel met hulp van een vertrouwenspersoon doen, zoals een Toegepast Psycholoog, Adviseur P&O of bedrijfsarts. Door de verantwoordelijkheid als het ware ‘om te draaien’ kan de werkgever zich (nog beter) richten op een passende vorm van werk, dan wel een traject in te gaan naar een andere oplossing, samen met de zieke medewerker. Zo wordt tegelijk ook iets van de spanning rondom het verzuim weggenomen. http://www.arboportaal.nl/ http://www.arbocatalogusggz.nl/ verplichtingen-arbowet/ http://www.cbpweb.nl/downloads_av/ av27.pdf http://www.rijksoverheid.nl/ ministeries/szw/nieuws/2013/12/21/1op-de-3-gevallen-ziekteverzuim-doorwerkstress.html

Pagina 16

2014, Nummer 1

Boekbespreking

The Desire Map Britte Vermeulen Welke boek is interessant voor ons werkveld? Welke boek bevat belangrijke, interessante of vermakelijke informatie? Dat leest u in de boekbespreking. In iedere editie van het NBTP Online Magazine staat een boekbespreking. Het boek heeft een samenhang met het editiethema. The Desire Map, geschreven door Danielle Laporte, is een boek over voornemens. Plannen, doelen, intenties. En het gaat over gevoelens. Gevoelens die we hebben, maar vooral gevoelens waar we naar verlangen. Het zal geen toeval zijn dat dit boek uitkwam in januari, traditioneel de tijd van het jaar waarin we ons bezinnen op het lege vel dat voor ons ligt en hoe we dat willen gaan inkleuren. We zijn gewend onszelf concrete doelen te stellen zoals: “Binnen twee jaar wil ik bij het bos wonen”. Of: “Dit jaar ga ik elke week sporten”. Gevraagd waarom we dat willen, zullen we waarschijnlijk kunnen vertellen wat het gevoel is dat we hopen te zullen ervaren als we dat doel hebben bereikt. Bijvoorbeeld: “Een huis bij het bos geeft mij een gevoel van vrijheid”. Of: “Door regelmatig te sporten zal ik mij energiek en gezond voelen”. The Desire Map laat ons dit proces omdraaien. Niet de concrete doelen, maar de onderliggende verlangde gevoelens worden ons doel. Het wordt dan een doel op zich om meer vrijheid te ervaren het komende jaar, en om mij energiek en gezond te voelen. En pats! Daar begint de

inspiratie te stromen. Nu zijn er opeens vele, zeer vele wegen die naar Rome leiden. The Desire Map heeft het systeem opengebroken en alles is mogelijk. Vrijheid in het klein: ik sta iets eerder op en neem uitgebreid de tijd voor een kopje thee en een bad, voordat ik ga werken! Vrijheid in het groot: ik kan nu niet verhuizen, maar ik kan wel een moestuin aanleggen in mijn tuintje in de stad. En als ik niet de bus pak, maar door het park naar mijn werk wandel, voel ik mij energiek en

vrij tegelijk! Dat is in het kort de basis waar The Desire Map om draait. De (Canadese) schrijfster, Danielle Laporte heeft een duidelijke visie, ze wil iets belangrijks met ons delen, iets wat haar hart sneller doet kloppen en waarvan ze hoopt dat wij het ook gaan inzien. De passie spat van de bladzijden af, ze gebruikt ‘grote woorden’ en overtreffende trappen, maar tegelijk ziet ze erop toe dat we ons niet laten intimideren en moedigt ze ons aan, steekt ze talloze harten onder onze riemen en geeft ze ons het gevoel dat we goed zijn zoals we zijn. Danielle Laporte is op die manier een zeer welkome cheerleader in ons prestatiegerichte leventje. Persoonlijk vond ik het boek echter moeilijk te volgen. De hoofdstukken vertonen weinig samenhang, het is moeilijk om aan het eind van een hoofdstuk te begrijpen wat de kern is van wat de schrijfster probeert te vertellen. Danielle Laporte is een fervent blogster en inspirator voor een groot aantal volgers op social media. Tijdens het lezen van het boek rees bij mij de vraag of het misschien een verzameling blogs is, op thema gerangschikt. Als je het boek ziet als een bron van inspiratie, als een verzameling hapklare, zeer rake oneliners, dan is het

2014, Nummer 1

Pagina 17

The Disire Map (Vervolg) prima. Ikzelf had iets meer bodem, iets meer fundering verwacht en ging mij ook storen aan de stelligheid waarmee de schrijfster haar waarheden over ons uitstort. The Desire Map is niet alleen een boek om te lezen. Er is nog een deel twee, het werkboek. Op een overzichtelijke, enerverende en bemoedigende manier worden we aan de hand genomen om stap voor stap te komen tot het formuleren van onze eigen ‘Core Desired Feelings’ en ‘Goals With Soul’. Het werkboek bevat veel vragen die tot nadenken en bezinning uitnodigen, het is erg inspirerend om er echt voor te gaan zitten en te proberen antwoorden te formuleren. Er echt voor gaan zitten. Hoe krijgt Laporte dat van ons zover? Door haar

grootste troef te spelen. Want het formuleren van je ‘Core Desired Feelings’ en alle andere stappen, kan je samen doen! Danielle Laporte nodigt wereldwijd iedereen uit om een groepje te vormen en samen aan de slag te gaan. Dat heeft in januari van dit jaar geleid tot wat ze ‘The Biggest Bookclub Ever’ noemt. Overal ter wereld komen mensen bij elkaar om over The Desire Map te praten en samen woorden te geven aan verlangens, gevoelens en bezielde doelen. Die clubjes worden royaal gefaciliteerd door videomateriaal, reader guides, posters, een facebook pagina, e-mail nieuwsbrieven en talloze audio bestanden. Verder is Danielle Laporte te vinden op twitter, pinterest, instagram en op haar eigen website.

Is het slimme marketing? Een hoop mediageweld om een boek aan de man te brengen wat op zichzelf misschien te mager zou zijn om echt aan te slaan? Of zien we hier iemand die vol passie en enthousiasme haar ideeën wil delen; iemand die zoveel mogelijk mensen wil laten zien hoe je je leven in eigen hand kunt nemen, hoe je je leven kunt vormgeven en onderwijl recht kunt doen aan de prachtige persoon die je al bent? Ik geloof het laatste. Ik vond het in ieder geval erg leuk om ermee bezig te zijn en ben blij dat Danielle Laporte haar idee zo effectief heeft weten over te brengen. Mede dankzij de slimme marketing!

Volgende editie: Sportpsychologie De volgende editie van het NBTP Magazine zal uitkomen onder het thema Sportpsychologie. Deze zal op 21 juli a.s. verschijnen als online versie. Mocht je een interessant artikel hebben of willen schrijven, ben je van harte welkom om een stuk in te dienen. Dit kan je mailen naar: magazine@nbtp.nl. Ben je een afgestudeerd Toegepast Psycholoog, heb je een interessante baan in het werkveld en wil je dit graag delen? Dan kan je ook mailen met een korte samenvatting van jouw baan. Wie weet ben jij de volgende geïnterviewde TP-er @ Work!