RAPORT Z BADAŃ Rozwój Politechniki Wrocławskiej 2016/2017

RAPORT Z BADAŃ

Rozwój Politechniki Wrocławskiej 2016/2017

Badanie, analizę oraz raport zrealizowała na zlecenie Fundacji Rozwoju Politechniki Wrocławskiej mgr Joanna Tomaszewska Określenie obszaru badań, konsultacje: mgr inż. Kamil Nawirski

str. 2

Spis treści

Wstęp ...................................................................................................... 4 Charakterystyka metodologii........................................................................... 6 Charakterystyka próby badawczej .................................................................... 6 Wyniki badań ............................................................................................. 7 Rozwój Politechniki Wrocławskiej ....................................................................................................... 7 Rozwój własny na Politechnice Wrocławskiej ................................................................................... 11 Największe zalety i wady PWr ........................................................................................................... 12 Elementy do poprawy ....................................................................................................................... 13 Zadania dla Fundacji .......................................................................................................................... 15 Wnioski i rekomendacje ............................................................................... 21 Bibliografia ............................................................................................... 23 Spis wykresów ........................................................................................... 23

3/23

Wstęp Termin „rozwój” definiowany jest jako „proces przechodzenia do stanów lub form bardziej złożonych lub pod pewnym względem doskonalszych”, wskazuje się także na perspektywę czasową zdarzeń oraz pod względem biologicznym na zmiany zachodzące w organizmie (Słownik Języka Polskiego, hasło: rozwój). Rozwój jest zatem związany aktywnością podmiotu i jego sprawczym działaniem. „Zawsze bazuje na związku przyczynowo skutkowym.

Przyczyną jest potrzeba i pragnienie, a skutkiem rezultat działania podjętego w celu zrealizowania pragnienia. Wiąże się z zadawaniem pytań i poszukiwaniem odpowiedzi.

Z drążeniem i penetrowaniem danego zagadnienia w głąb celem usprawnienia samego siebie w jakimś zakresie, a więc przede wszystkim z doskonaleniem” (D. Becker-Pestka, J. Kołodziej, K. Pujer (red.): 2017, s. 9). Złożoność i doskonałość, pojawiające się w definicjach zdają się jednak mieć jednak charakter subiektywny, a każda jednostka, organizacja może autonomiczne określać ich znaczenie. Transformacja ustrojowa i gruntowne zmiany systemowe, uruchomienie procesu bolońskiego doprowadziły przede wszystkim do ilościowego rozwoju szkolnictwa wyższego. Egalitarności uczelni nie towarzyszyły jednak w dostatecznym zakresie pozytywne zmiany jakościowe (Strategia rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce do 2020 roku – drugi wariant: 2010, s. 9). Pytania o doskonalenie poziomu, funkcjonowania uczelni oraz jej rozwój na stałe wpisane są zarówno w wewnętrzne środowiska uczelni, jak i regionalne czy ogólnokrajowe gremia związane z obszarem szkolnictwa wyższego.

Mając na uwadze różnorodność podejść, możliwości operacjonalizacji pojęcia rozwoju oraz jego doświadczania, Fundacja Rozwoju Politechniki Wrocławskiej (zwana dalej zamiennie Fundacją Rozwoju PWr, Fundacją) zdecydowała się przeprowadzić badanie zatytułowane „Rozwój Politechniki Wrocławskiej” wśród osób z nią związanych. Wypełnianie celów statutowych Fundacji: polepszanie warunków studiowania, wspomaganie przedsięwzięć dydaktycznych, szkoleniowych, wspieranie rozwoju gospodarczego oraz działanie na rzecz integracji europejskiej i promowanie działań Politechniki Wrocławskiej (zwanej dalej zamienne PWr, Politechniką, Uczelnią), nie powinno być realizowane bez uprzedniego zorientowania w realnych potrzebach członków społeczności akademickiej PWr.

str. 4

Celem badania było w związku z powyższym poznanie skojarzeń z pojęciem rozwoju, określenie, czym dla pracowników naukowych i administracyjnych, doktorantów oraz studentów związanych z Politechniką Wrocławską jest rozwój. Zarówno w rozumieniu indywidualnym jak i skoncentrowanym na funkcjonowaniu reprezentowanej uczelni. Ponadto zwrócono uwagę na kwestie związane z dydaktyką i wyposażeniem uczelni, wsparcie doktorantów i młodych doktorów, czy też inicjatyw studenckich. Analiza i interpretacja wyników wskazuje, jakie elementy należy przede wszystkim wspierać realizując działania statutowe dzięki czemu staje się przydatna także w procesie przygotowywania planów finansowych zarówno na rok 2017, jak i lata kolejne.

Badanie zostało przeprowadzone przez Joannę Tomaszewską, w ścisłej współpracy z Prezesem Fundacji Kamilem Nawirskim. Wszelkie kwestie sporne na etapie przygotowywania badań dyskutowane były z Fundacją, a poszczególne etapy realizowano w porozumieniu i po wypracowaniu koniecznych kompromisów. W badaniu wykorzystano kwestionariusz ankiety. Formularz skierowano do studentów ostatnich lat studiów, doktorantów, pracowników naukowych oraz administracyjnych. Fundacja wskazała osoby wiązane dłuższy czas (co najmniej 10 lat) z Politechniką Wrocławską jako grupę docelową.

Istotne było bowiem zdanie tych, którzy znają lepiej funkcjonowanie Uczelni oraz dostrzegają przemiany, jakie dokonują się na przestrzeni ostatnich lat. Wydaje się, że to oni najlepiej wskażą kierunek, którym powinna podążać Politechnika i uwzględniając napotkane wcześniej bariery wyraźniej wskaże możliwości rozwoju. Ankietowanie przebiegało w okresie od grudnia 2016 r. do lutego 2017 roku, zaś wyniki badań ankietowych uzupełniono poprzez realizację 7 wywiadów pogłębionych z osobami reprezentującymi różne gremia uczelni. Niniejszy raport stanowi podsumowanie tych badań.

Fundacja Rozwoju Politechniki Wrocławskiej składa serdeczne podziękowania dla wszystkich osób, które zechciały poświęcić swój czas na wypełnienie ankiety, tym, które zdecydowały się wziąć udział w wywiadach jakościowych oraz wszystkim, którzy dzięki swoim komentarzom wzbogacili znaczenie przeprowadzonych badań.

5/23

Charakterystyka metodologii Kwestionariusz badań podzielony był na dwie części zasadnicze, oraz część zamykającą, zawierającą zaproszenie do współpracy z Fundacją, możliwość dopisania się do newslettera oraz metryczkę obejmującą lata studiów, pracy na PWr, wykształcenie oraz wskazanie reprezentowanej jednostki organizacyjnej uczelni. Pierwszą część ankiety stanowiły 4 pytania otwarte, które wykazać miały podstawowe skojarzenia związane z rozwojem Politechniki Wrocławskiej, własnym rozwojem na uczelni. Wskazać miały także zalety Politechniki, elementy wywołujące poczucie dumy oraz wady, przykłady poddawane krytyce, które należy poprawić by obraz uczelni był w oczach respondenta bardziej pozytywny. Druga część obejmowała pytania tabelaryczne, złożone z czterech możliwości odpowiedzi i dotyczyła skali ważności oraz potrzeby wsparcia wybranych elementów funkcjonowania uczelni.

Kwestionariusz rozsyłany był przez Fundację od połowy grudnia do połowy lutego 2017 r. drogą e-mailową, poprzez e-BIP, a część ankiet rozprowadzana była w wersji papierowej.

Analiza odpowiedzi na pytania ankietowe rozszerzona została o interpretację wywiadów, przeprowadzonych z osobami reprezentującymi różne środowiska (administrację, studentów, doktorantów, doktorów, władze dziekańskie, po osoby wspomagające pracę Rektora).

Przeprowadzone badania stanowią ścisłą całość i uzupełniają się wzajemnie.

Charakterystyka próby badawczej W badaniu ankietowym wzięło udział 160 osób, zebrano odpowiedzi ze wszystkich wydziałów.

Kwestionariusz trafił także do pracowników administracji centralnej. Zaznaczyć należy, że najlepiej reprezentowane były wydziały W-7, Wydział Inżynierii Środowiska (34 wypełnienia), oraz W-8, Wydział Informatyki i Zarządzania (36 wypełnień).

Biorąc pod uwagę czas spędzony na Politechnice Wrocławskiej (lata studiów, zatrudnienie), zakres odpowiedzi respondentów waha się od 1 roku, do 45 lat. Wśród ankietowanych są studenci, doktoranci, młodzi doktorzy, osoby ze stopniem doktora habilitowanego oraz tytułem profesora. Najliczniejszą grupą osób w badaniu są te, związane z uczelnią ponad 10 lat. Nie brano pod uwagę wieku badanych ani płci. Na etapie konstruowania kwestionariusza uznano, że analiza tych danych oraz wynikających

nich

korelacji nie jest istotna dla głównego celu ankiety – opracowania zakresu działań Fundacji na najbliższe lata i wyznaczenia priorytetów.

str. 6

Wyniki badań Rozwój Politechniki Wrocławskiej Odpowiedzi na pytanie dotyczące skojarzeń z rozwojem Politechniki Wrocławskiej były niejednorodne. Znaczna część respondentów wskazywała jednak na podniesienie poziomu jakości kształcenia i prowadzenie zaawansowanych badań naukowych; konieczność współpracy z przemysłem, otoczeniem gospodarczym; umiędzynarodowienie i rozwój kontaktu z zagranicznymi jednostkami; rozbudowa infrastruktury zarówno w zakresie budynków, kampusu jak i nowoczesnego wyposażenia laboratoriów; pracowanie na pozycję Uczelni na światowych listach rankingowych oraz rozwój infrastruktury. To wszystko zapewnić ma odbiór Politechniki jako nowoczesnego ośrodka naukowo-badawczego, a postrzeganie takie stanowi wartość autoteliczną i także pojawiają się w odpowiedziach badanych. Podział powtarzających się obszarów rozwoju przedstawiono na wykresie nr 1.

ELEMENTY KOJARZONE Z ROZWOJEM POLITECHNIKI WROCŁAWSKIEJ 8% 10%

26%

jakość kształcenia współpraca z przemysłem umiędzynarodowienie

16%

infrastruktura rankingi

17%

23%

Wykres 1. Źródło: Opracowanie własne

7/23

inne

Jakość kształcenia i projekty badawcze Badani wskazują na konieczność poprawy jakości kształcenia. Podkreślają znaczenie tworzenia odpowiednich warunków do pracy naukowej i dydaktycznej. Budowania atmosfery wspólnoty akademickiej oraz relacji mistrz-uczeń. W Politechnice chcieliby widzieć najlepiej kształcącą uczelnię w kraju z rozwiniętymi badaniami naukowymi, wyznaczającą trendy naukowe i realizującą innowacyjne badania. Krytykują masowość studiów I i II stopnia oraz jakość naukową kierunków realizowanych w sposób niestacjonarny. Możliwością rozwoju, doskonalenia w zakresie jakości kształcenia wydaje się być, zdaniem respondentów, zmniejszenie liczebności kierunków oraz mniejsze grupy ćwiczeniowe, laboratoryjne umożliwiające prawidłowy rozwój studenta i poświęcenie mu wystarczającej uwagi.

Podkreślają w odpowiedziach potrzebę tworzenia nowych kierunków studiów oraz zmianę programów kształcenia na już istniejących kierunkach, w sposób, który zapewni użytkowość, praktyczność nabytej wiedzy na rynku pracy. Badani wskazują także na interdyscyplinarność i poszerzanie horyzontów myślowych: w kontekście rozwoju politechniki to też wdaje mi się ważne samo poszerzanie tych obszarów w których działamy. Jeżeli ja studiuję biotechnologię to nie zamykam się w tym moim, tylko troszkę interesuję się informatyką, troszkę mechaniką, co mi też pomoże rozwijać te moje umiejętności (03)1.

Szeroko zakrojone, dobrze finansowane prace badawczo-rozwojowe i osiąganie przełomowych wyników badań związane także publikowaniem w najlepszych czasopismach to droga do rozwoju Politechniki, w której największą wartością jest nauka i dzielenie się wiedzą.

Współpraca z przemysłem Uczelnie publiczne nie dość umiejętnie wykorzystują swój potencjał w kontaktach z przemysłem, biznesem. Uczelnie techniczne w większym spektrum realizują taką współpracę jednak nie jest ona tak rozwinięta jak w krajach Zachodnich. Polskie uczelnie nie są dziś istotnym elementem ekosystemu innowacji i przedsiębiorczości. Mimo, że współpraca z otoczeniem stanowi misję szczególną uczelni (du Vall i in.: 2011, s. 8) to są one nadal zamknięte na świat zewnętrzny. Istotne są w tym kontekście przede wszystkim bariery, powodujące niski poziom współpracy i komercjalizacji wyników badań naukowych, to przede 1

Realizowane badania były w założeniu anonimowe, w związku z czym dla potrzeb niniejszego opracowania posługuję się numeracją dla oznaczenia rozmówców.

str. 8

wszystkim brak otwartej komunikacji i poważnych kontaktów, system szkolnictwa wyższego, który nie premiuje współpracy z gospodarką w kontekście rozwoju zawodowego i awansu instytucjonalnego naukowców, a także brak jasnych zasad dotyczących rozliczania kosztów i dochodów z komercjalizacji oraz możliwości korzystania przez sektor gospodarczy z aparatury badawczej w instytucjach naukowych (Kwiek i in.: 2016, s. 74-80).

Przystosowanie kierunków studiów do oczekiwań pracodawców jest jednym z kroków, które wg respondentów powinna podjąć Uczelnia by prowadzić skuteczną komercjalizację i współpracę z przemysłem. Istnieje więcej możliwości takiego transferu wzajemnych umiejętności i zdobywania obopólnych korzyści. To m.in. możliwość wydawania opinii, ekspertyz, recenzji projektów przez pracowników uczelni dla przedsiębiorstw, realizacja badań zamawianych (kontraktowych, usługowych) realizowanych przez uczelnie dla przemysłu, prowadzenie celowych projektów badawczych dla i we współpracy z przedsiębiorstwami, zawiązywania konsorcjów na wspólne projekty, badania i realizacje, wspólne projekty realizowane w ramach konsorcjów, partnerstwa strategicznego, czy sprzedawanie licencji na wypracowane rozwiązania (K. Santarek (red.): 2008, s. 34).

Umiędzynarodowienie Umiędzynarodowienie to obok podjęcia szerokiej, gruntownej współpracy z biznesem kolejne z najważniejszych wyzwań stojących przed polskim szkolnictwem wyższym. Niestety, „poziom umiędzynarodowienia polskiego szkolnictwa wyższego należy do najniższych wśród krajów OECD, co z kolei wpływa na pozycje uczelni w międzynarodowych rankingach” (MNiSW: 2015, s. 8). Respondenci zauważają potrzebę współpracy zagranicznej i wskazują na konieczność podjęcia działań, które pozwolą na międzynarodową wymianę wiedzy, doświadczeń, możliwości. Umiędzynarodowienie powszechnie realizowane jest przez programy typu Erasmus+, badani zauważają jednak potrzebę zatrudniania kadry naukowej z zagranicy, uczestnictwo w ponadnarodowych programach badawczych, możliwościach staży naukowych w najlepszych ośrodkach za granicą. Istotne jest także zabieganie o studentów zagranicznych i przyciąganie ich na Politechnikę.

9/23

Rankingi Prestiż i renoma, związane m.in. z zajmowaniem wysokich pozycji na listach rankingowych to element wskazywany przez badanych jako istotny efekt rozwoju uczelni, który wydaje się możliwy do osiągnięcia po zrealizowaniu innych, wymienianych wcześniej działań. Jak zauważa jeden z respondentów: Listy rankingowe zazwyczaj nie obejmują wszystkiego, trudno mi poza tym międzynarodowym zestawieniem uczelni biorącym pod uwagę prace naukowe i cytowania… każda inna moim zdaniem lista jest zawsze subiektywna. Fajnie, że jesteśmy zawsze gdzieś na początku tych list [krajowych] ale nie stanowią one miernika bezpośredniej naszej pozycji na rynku. Każda lista jest w jakiś sposób układana i nie wszystko obejmuje, ale że jesteśmy w czołówce w tych uczelni technicznych w Polsce to cieszy (02).

Infrastruktura W zakresie budowlanym badani cieszą się ze zmian, które wydarzyły się w ciągu ostatnich 8 lat, podkreślają nowoczesność kampusu, jego różnorodność i przystosowanie do różnych obszarów życia studenckiego. Zagospodarowanie przestrzeni, nowe (a także stare – odremontowane) budynki, ich przystosowanie do możliwości osób niepełnosprawnych napawają dumą i są rozpoznawalne w kraju. Wyposażenie technologiczne sal dydaktycznych czy możliwość wygospodarowania przestrzeni dla kół naukowych oraz potrzebnych pracowni różni się w zależności od wydziałów, jednak generalnie, respondenci zadowoleni są z aktualnego stanu.

Rozwój w zakresie infrastrukturalnym, a więc możliwość pewnej optymalizacji i dostosowania, dotyczy wg badanych rozbudowy laboratoriów, utrzymywania nowoczesnej technologii, oprogramowania. Zwiększenie nakładów na badania naukowe, sprzęt i materiały potrzebne do realizacji projektów jest niezbędne do zapewnienia rozwoju, innowacyjności i wzrostu znaczenia technologii wypracowanych w Politechnice. W uczelni technicznej badania nie mogą stać w miejscu z powodu nieodpowiedniego zaplecza bądź braku środków na potrzebne odczynniki. Opóźnianie procesów badawczych wiąże się z brakiem wyników, niemożliwością publikowania etc. Dobre wyposażenie laboratoriów oraz ich sprawne działanie jest wyznacznikiem rozwoju dla Uczelni technicznych, które zmuszone są do korzystania ze sprzętu by wykonywać działalność naukową. Nowoczesny ośrodek badawczo-rozwojowy to skojarzenie, które pojawia się wielokrotnie w związku z rozwojem Politechniki.

str. 10

Rozwój własny na Politechnice Wrocławskiej Elementem składowym rozwoju jednostki, jest jej rozwój zawodowy. Pojęcie to ściśle koresponduje z określeniem „kariera zawodowa” i jest z nim związane. „Podobnie jak zawodowy rozwój człowieka oznacza wchodzenie na wyższy, bardziej zaawansowany szczebel aktywności zawodowej, tak i kariera zawodowa często utożsamiana jest przede wszystkim z osiąganiem coraz to wyższych stopni awansu zawodowego” (D. Becker-Pestka, J. Kołodziej, K. Pujer: 2017, s. 45). Wydaje się, że szczególnym przypadkiem, w którym rozwój osobowy nierozerwalny jest z zawodem to praca naukowca. Jego rozwój zawodowy zapewnia z jednej strony działalność badawcza, publikacyjna, stanowiące mierzalny efekt aktywności i prowadzące do spełnienia osobowego osób decydujących się na realizowanie nauki, z drugiej strony to zdobywanie kolejnych stopni i tytułów. Stałe rozwijanie wiedzy, umiejętności i kwalifikacji w przypadku uczelni technicznych zapewnione zostaje przez odpowiednie finansowanie, wyposażenie laboratoriów i zapewnienie czasu na realizację pracy własnej.

Rozwój własny na Politechnice Wrocławskiej badani przedstawiają przede wszystkim jako możliwość wykonywania badań naukowych, rozwijania wiedzy, realizowania własnych pomysłów. Pracownicy podkreślają znaczenie swobody i pewnej autonomii w tworzeniu własnych zespołów badawczych, chcieliby także, by obowiązki formalne, administracyjne nie zajmowały zbyt wiele czasu. Studenci kładą nacisk na rozwijanie swoich zainteresowań poprzez działalność badawczą, naukową, odkrywczą i poprzez tworzenie własnych, oryginalnych inicjatyw studenckich. Wiele osób podkreśla także znaczenie dodatkowych możliwości rozwoju poprzez szkolenia (zarówno dla pracowników naukowych jak i administracyjnych) oraz warsztaty, które dotyczyć mogą konkretnych narzędzi badawczych, ale także prowadzenia dydaktyki, umiejętności miękkich czy aplikowania o granty.

Istotne są także motywacje: przedstawiciele pokolenia Y, (urodzonego w latach 1980– 1994), a więc ci, którzy stanowią aktualnie młodą kadrę czy realizują studia doktoranckie, mają wg badań prowadzonych przez badaczy społecznych, silne poczucie własnej wartości, oczekują wobec tego od pracodawcy odpowiednich warunków płacowych i inwestowania w ich dalszy rozwój. „Na motywację osób urodzonych między rokiem 1980 a 1994 najbardziej wpływa Poczucie bycia pożytecznym dla innych, rozwój osobisty (znajomości, relacje, status), wdzięczność i sukces, możliwość realizowania osobistych projektów” (M. Baran M. Kłos:

11/23

2014, s. 927-928). Motywacje działania pracowników nauki to przede wszystkim pasja poznania

i

chęć

wzbogacenia

własnego

i

ogólnoludzkiego

dorobku

naukowego

(J. Apanowicz:2005, s. 132), należy zatem zadbać o zapewnienie jak najlepszych możliwości rozwoju młodym pracownikom nauki. Jak mówi jedna z respondentek: wydaje mi się, że cały czas są niedostateczne środki na ich rozwój, taki żeby oni [doktoranci, młodzi doktorzy] chcieli zostać na uczelni. Rozdźwięk między wynagrodzeniami na uczelni, a chociażby przemysłem jest straszliwy (…) Jeżeli chcemy utrzymywać poziom kadry naukowej, wiadomo, wszyscy się starzejemy, musimy siłą rzeczy cały czas jakieś nowe nabytki pozyskiwać żeby tą ciągłość badawczą i dydaktyczną utrzymywać. W związku z tym nie wyobrażam sobie że młody człowiek, który kończy studia magisterskie, robi ten doktorat, wkłada mnóstwo swojej energii i on nagle jest zatrudniany za pensję typu 3000 brutto, jemu trzeba stworzyć pewne warunki (…) w związku z tym należy się zastanowić się nad tym, że jakąś część środków trzeba tym ludziom dać, żeby oni mogli ten start zawodowy zrobić, bo za chwilę oni będą tym magnesem przyciągającym następne środki dla uczelni (…) Jeżeli ktoś jeszcze jest przekonany w sposób taki nie pyszałkowaty ale bardzo zdroworozsądkowy, o swojej wartości że ma wiedzę, że jest ambitny, chce się rozwijać, zdobywać kolejne przyczółki to niestety, ale byt weryfikuje to bardzo szybko (…) Konieczne jest dofinansowanie i konieczne jest też stworzenie jakiegoś modelu… (05).

Największe zalety i wady PWr W odpowiedzi na pytanie o poczucie dumy w związku z Politechniką, większość respondentów wskazywała na rozwój infrastruktury i nowoczesny kampus. Obecne zagospodarowanie przestrzeni, nowe i odremontowane budynki są powodem do dumy zarówno dla studentów jak i pracowników, którzy podkreślają znaczenie estetycznego i przyjaznego środowiska pracy.

Także wyróżniający się poziom na tle regionu i kraju jest wskazywany przez respondentów jako niebywała zaleta Uczelni. Prestiż i renoma są widoczne na zewnątrz, badani zwracają uwagę na pozytywny odbiór absolwentów Politechniki na rynku pracy oraz szacunek związany z miejscem studiowania lub pracy. Rozpoznawalność wiąże się z przekonaniem o wysokiej jakości studiów i poziomu naukowego, technologicznego jednostki, która wyrobiła swoją markę. Na pytanie o powód do dumy jedna z respondentek odpowiada: Ja się nie wstydzę mówić

str. 12

gdzie pracuję. Uważam, że mamy bardzo dobrą markę, poza tym widzę efekty swojej pracy, swojego działu. Weryfikatorem trwałości marki uczelni jest wyrażane przez interesariuszy przywiązanie do wartości, które są z nią identyfikowane. (…) Budowanie marki powinno być oparte na komunikacji społecznej polegającej nie tylko na przekazywaniu komunikatów, ale i na tworzeniu wspólnoty w trakcie i na skutek komunikacji (A. Kamińska, J. ZawiłaNiedźwiedzki: 2015, s. 78). Zatem także ludzie – ich zaangażowanie, poziom wykształcenia, wyznawane wartości i przekonania są w opinii badanych istotną zaletą społeczności PWr. Niejednokrotnie w odpowiedziach pojawia się dobra atmosfera panująca na zajęciach, między naukowcami, studentami, wyczuwalna także w przestrzeni całego kampusu. Sukcesy Politechniki sprawiają, że respondenci dumnie identyfikują się z tym miejscem a studiowanie, praca w Politechnice jest dla nich ważnym elementem tożsamości. Prócz tego, badani wskazują na długą tradycję Uczelni i umiejętne łącznie jej z nowoczesnością, innowacyjnością.

Podkreślają także znaczenie postępującej cyfryzacji, udoskonalania elektronicznej możliwości realizowania spraw administracyjnych. To, co w kilku przypadkach buzi uczucie dumy, dla większości jest jednak niezauważalne. Wskazują na to odpowiedzi krytyczne, które w

przeważającej

większości

dotyczą

niewydolności

administracji

i

potrzeby

odbiurokratyzowania uczelni.

Elementy do poprawy Respondenci wskazują w tym zakresie przede wszystkim na konieczność odbiurokratyzowania uczelni. Konieczny jest „wzrost świadomości, znaczenia i rozumienia zasad administrowania dobrem publicznym, postaw społecznych oraz znaczenia służebnej roli pracowników administracji państwowych uczelni wyższych” (A. Kamińska, J. ZawiłaNiedźwiedzki: 2015, s. 74). Niezrozumienie tych zasad powodować może dysfunkcje i zaburzenia w procesie wewnętrznej komunikacji tych uczelni, w których nie został prawidłowo rozwinięty służebny stosunek wobec interesariuszy uczelni (tamże). W wypowiedziach respondentów elementy, które należy poprawić niejednokrotnie związane są z tym, co prowadzi do rozwoju uczelni, odpowiedzi są często tożsame. Jeśli rozwój Uczelni to rozbudowa i dopasowanie nowoczesnej infrastruktury laboratoryjnej, to poprawy wymaga właśnie wyposażenie oraz dostępność do sprzętu. Jak zauważa jeden z respondentów:

13/23

aparatura jest kupiona, ale problemem jest dostęp do tej aparatury. Nie udziela się pozwoleń, nie powinno być możliwości takiej, że kierownik jakiegoś zakładu czy katedry zabrania korzystania z danej aparatury. Coś takiego powinno być od razu przez dziekana, rektora weryfikowane bo nie po to ta aparatura została przez uczelnię zakupiona, to nie jest jego własność prywatna, to oczywiście wymaga żeby zatrudnić pracownika ale jeżeli ktoś kupuje to powinien przewidzieć i zarabiania na tych badaniach, ponieważ mnóstwo firm by zlecało takie badania. Na pewno jak to będzie zakurzone, za folią leżało to nie przysłuży się nikomu. Często są to laboratoria naukowe z brakiem a dydaktyczne są z braku przemyślenia tego (06).

Także współpraca z otoczeniem gospodarczym wymieniana jest w kontekście elementów, które należy poprawić, powinny pojawić się działania prowadzące do nawiązywania takiego kontaktu: Co wymaga poprawy na politechnice? Na pewno lepsze przełożenie na efekty gospodarcze tych naszych działań, [współpraca z biznesem] to jest na pewno coś co jest celem naszego rozwoju. Co jeszcze… Chyba ta współpraca, to jest klucz tak naprawdę.

Po co uczymy? Po to żeby ludzie byli użyteczni (01).

Wszystkie elementy, które wymagają poprawy nierozerwalnie związane są z jakością kształcenia i rozwojem nauki, działalności badawczej w Politechnice. Badani zauważają problemy, związane z wskazywaną już wcześniej masowością i brakiem odpowiednich rozwiązań w zakresie zarządzania. Podniesienie jakości kształcenia zarówno wśród studentów jak i podniesienie umiejętności i poziomu motywacji pracowników naukowych, to główny element, prowadzący do doskonalenia Politechniki.

Wejście we współpracę nad konkretnymi dużymi projektami badawczymi np. z koncernami: naftowymi koncernami, biotechnologicznymi, mechanicznymi itd. i niektóre wydziały świetnie sobie z tym radzą ale cała politechnika jako organizm nie.

Cały czas stanowi jednak pewien zamknięty bastion, gdzie realizuje się dużo badań o

zerowym

potencjale

komercjalizacyjnym

lub

pozornym

potencjale

komercjalizacyjnym. Nie liczba patentów się liczy, ale liczba wdrożeń, nie liczba zgłoszeń się liczy ale liczba uzyskań. Nie wykonujmy markowanych działań. To jest rozwój Politechniki Wrocławskiej, tak naprawdę to jest o stanięcie w szranki z najlepszymi międzynarodowymi uczelniami Harvardem, MIT, Stanford, Barkley, i pokazanie: my i nasi naukowcy prezentują na tych samych konferencjach, my i nasi naukowcy publiką w tym samych journalach, my i nasi naukowcy jesteśmy tak samo

str. 14

cytowani, a tak nie jest. Wiąże się to ze zmianą procesu kształcenia i organizacji pracy pracowników naukowo-dydaktycznych (06).

Również w zakresie budowania relacji ze studentami badani zauważają istotne problemy: Wydaje mi się że wykładowcy czy prowadzący powinni się bardziej otworzyć na studenta. Nie robić tylko od A do Z tego, co mają zapisane w karcie przedmiotu ale zachęcać nas do nauki, do poznawania nowych rzeczy. Od A do Z i nie chcą wychodzić poza obszar własnych zainteresowań, nie chcą łączyć różnych dziedzin. Często przedstawiają swój temat dobrze, ale nie chcą się otworzyć na inne, nie chcą pokazać że można to łączyć z czymś innym (…) Nie zamykanie się na studenta. Czy przez prowadzących czy przez administrację. Student jest tym co uczelnię tworzy (03).

Istotna w tym kontekście jest odpowiedź innej respondentki: O ile pieniądze możemy uzyskać, różne rzeczy da się zrobić, tak bez poprawy jakości kształcenia jakby idea naszego funkcjonowania na rynku, a Politechnika Wrocławska chce być wśród najlepszych uczelni, no to to jest najważniejsze, żeby nad tym popracować. Nad badaniami, nad dydaktyką. Nad… też partnerskim postrzeganiem, bardziej partnerskim postrzeganiem studentów tak, żeby to nie byli petenci w dziekanatach ale żeby właśnie ta administracja, też centralna, była pomocą dla studentów a nie tworem, który rzuca kłody pod nogi (…) I jakby takie bardziej indywidualne spojrzenie na te osoby dzięki którym tak naprawdę funkcjonujemy (04).

Także nepotyzm i wewnętrzne układy są elementem, który krytykują respondenci.

Podobnie jak kwestia masowości kształcenia, niskiego umiędzynarodowienia etc. jest to element który dotyka szkolnictwo wyższe w całym kraju. „W znacznej części przypadków ogłaszane przez uczelnie konkursy »wygrywają« pracownicy faktycznie z góry do danego stanowiska typowani. Widoczne dowody tego, powszechnie zresztą znanego i w gruncie rzeczy akceptowanego w środowisku zjawiska, stanowią często już same wnioski o otwarcie konkursu” (du Vall i in: 2011, s. 113).

Zadania dla Fundacji Co jest dla Ciebie ważne na Politechnice Wrocławskiej? W czym Fundacja Rozwoju PWr powinna wspierać działania Uczeni?

15/23

Powyższe pytanie otwierało drugą część kwestionariusza, a odpowiedź na nie wymagała wykorzystania skali. Cztery elementy wskazane przez Fundację na etapie konstruowania badań respondenci oznaczyć mogli jako: nieważne; obojętne; ważne; bardzo ważne, priorytetowe.

Pytanie to jest najistotniejsze w kontekście decydowania o przyszłych inicjatywach, ustalania planu finansowego oraz opracowania strategii i harmonogramu prac. Wyniki odpowiedzi na te pytania przedstawiono na wykresach 2 – 5. Analiza nie wykazała istotnych korelacji między wskazanymi potrzebami, a wydziałami, które reprezentowali respondenci.

WSPARCIE STUDENTÓW Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI 4% 24%

19% nieważne obojętne ważne bardzo ważne, priorytetowe

53%

Wykres 2. Źródło: Opracowanie własne

W kontekście wsparcia osób z niepełnosprawnościami, respondenci wskazują, że działania Fundacji w tym zakresie są ważne, jednak nie priorytetowe. Badani podkreślają wagę i znaczenie zakresu prac podejmowanych przez Pełnomocnika Rektora ds. Osób Niepełnosprawnych, mgr. inż. Jerzego Borowca. Każda osoba, z którą przeprowadzałam wywiad, zwróciła uwagę na jego działania wyrażając wyłącznie pozytywne opinie i wskazując, że powstała przy Rektorze komórka jest jedną z pierwszych tego typu w Polsce, co wyróżnia Politechnikę

na

arenie

ogólnopolskiej.

Dla

wielu

respondentów

wsparcie

osób

z niepełnosprawnościami jest obojętne, wydaje się zatem konieczne budowanie świadomości pojawiania się takich osób na studiach. Badani studenci i pracownicy nie raz odpowiadali, że niepełnosprawni są w pewnym sensie niewidzialni. Jak mówi jedna z respondentek, istotna jest

str. 16

(…) kwestia zaktywizowania tych osób, tchnięcie ducha i nadziei żeby oni się przełamywali sami w sobie aby jednak przyjść i studiować, natomiast są bardzo dobrymi studentami, to trzeba podkreślić, oni się bardzo ładnie tutaj realizują, w różnych programach toku studiów. Absolutnie nie można ich marginalizować czy w ogóle wykluczać z tego grona studenckiego (…) Nie wszystkie niepełnosprawności są widoczne, grono tych studentów na politechnice jest stosunkowo duże, o ile kogoś z kulami czy na wózku widać bardzo dobrze, to osoby z ubytkami słuchu, niepełnosprawnościami mniejszego stopnia to ich nie widać ale oni są cały czas wśród nas (05).

Warto kierować do nich ofertę nie tylko naukową, ale także rozrywkową, kulturalną, sportową etc. i planując wydarzenia adresowane do studentów, brać pod uwagę także tą grupę osób.

Uwagę respondentów zwraca także przystosowanie pracowni, bibliotek oraz akademików, wprowadzenie odpowiedniego sprzętu oraz wypracowanie odpowiednich rozwiązań jest oznaką, że działania Sekcji ds. Wsparcia Osób z Niepełnosprawnością.

POPRAWA ZAPLECZA DYDAKTYCZNEGO, WYPOSAŻENIA LABORATORIÓW 3%

9%

nieważne obojętne 55%

33%

ważne bardzo ważne, priorytetowe

Wykres 3. Źródło: Opracowanie własne

Poprawa zaplecza dydaktycznego i wyposażenia laboratoriów oceniana jest przez respondentów przede wszystkim jako priorytetowa oraz ważna. Kwestie te dość szeroko zostały

17/23

omówione w niniejszym raporcie, podkreślić jednak należy, że podstawowym działaniem powinno być zidentyfikowanie realnych potrzeb w zakresie zaplecza dydaktyczno-naukowego na poszczególnych wydziałach, a dopiero później próba wsparcia i zakupu odpowiedniego sprzętu. Rozwiązanie problemu dostępności do laboratoriów i sprzętów, które już są to także działanie, które należy podjąć w celu usprawnienia funkcjonowania badaczy na PWr.

ROZWÓJ MŁODYCH NAUKOWCÓW, WSPARCIE FINANSOWE DOKTORANTÓW, MŁODYCH DOKTORÓW​ 2%

8%

nieważne 30% 60%

obojętne ważne bardzo ważne, priorytetowe

Wykres 4. Źródło: Opracowanie własne

Najważniejsze i priorytetowe jest zdaniem respondentów wsparcie doktorantów, młodych doktorów i zapewnienie korzystnego rozwoju młodym adeptom nauki. Badani zauważają konieczność wsparcia zarówno merytorycznego jak i finansowego doktorantów.

Wymagania związane ze studiami doktoranckimi nie powinny dotyczyć jedynie doktoranta, należy spojrzeć szerzej i egzekwować odpowiednią pracę także od promotora. Niewłaściwa opieka nad doktorantem prowadzi do nadużyć i nierzetelnego wykonywania pracy badawczej.

Głównym problemem doktorantów są ich promotorzy. To jest sprawa, która powinna być bardzo mocno ścigana, pilnowana przez Dziekanów, przez Rektora, Kierowników studiów doktoranckich, Powinni mieć Ci ludzie pewny bat lub bicz na promotorów albo nie pozwalać po prostu tym ludziom prowadzić doktorantów, ponieważ to głównie przez promotorów doktoranci nie kończą swoich doktoratów. Problemem tutaj jest głównie brak podejmowania jakiejkolwiek aktywności ze strony promotorów na rzecz

str. 18

doktorantów. Brak wprowadzenia ich w arkana pracy naukowej, brak pilnowania, weryfikowania tego co się dzieje, podpisywanie wszystkich elementów jak leci (...) Rola promotora powinna być rolą wiodącego mentora, człowieka który nie prowadzi doktoranta na smyczy i każe mu nosić kawę i wykonywać swoją robotę, tylko powinna być to rola mentora, który wprowadza go w świat badań, w świat nauki, pokazuje mu co warto, a co nie warto, zabiera go na konferencje, pozyskuje dla niego pewne możliwości, wyznacza mu zadania, weryfikuje… (06).

Respondenci zwracają uwagę na konieczność wsparcia finansowego, doktorant, któremu nie uda się uzyskać stypendium na uczelni nie ma właściwie żadnych dochodów. Uczelnia powinna dawać możliwości dodatkowe, aktywnie zabiegać o środki zewnętrzne aby rozwijać pracę naukową doktorantów i młodych naukowców.

WSPARCIE PROJEKTÓW STUDENCKICH, DOKTORANCKICH (REALIZOWANYCH PRZEZ ORGANIZACJE UCZELNIANE, KOŁA NAUKOWE) ​ 2%

15% nieważne obojętne

47%

ważne 36%

bardzo ważne, priorytetowe

Wykres 5. Źródło: Opracowanie własne

W odpowiedzi na wsparcie inicjatyw studenckich i doktoranckich respondenci wskazują na istotność tych kwestii, zaznaczają jednak, że koła naukowe działają bardzo dobrze – przydałaby się jednak lepsza komunikacja między nimi, pozwalająca na wypracowanie nowych, interdyscyplinarnych rozwiązań i poszerzenie wiedzy. Respondenci podkreślają, że rozmaite inicjatywy są ważną częścią życia Politechniki, jednak są dobrze realizowane przez

19/23

pozostałe komórki – Samorządy Studentów i Doktorantów, etc. Fundacja powinna jednak włączyć się w te działania, ponieważ promują one silnie Uczelnię na zewnątrz, łącząc ją nie tylko z nauką i obowiązkami wynikającymi ze studiowania.

Fundacja powinna wspierać zarówno prowadzenie kulturalno-naukowych wydarzenia typowo kulturalne związane ze społecznością akademicka czy jakieś zawody sportowe czy sekcje sportowe które są pewnym jakby to nazwać ładnie, pokazują Politechnikę na zewnątrz. To może być osada wioślarska to może być jakiś zespół kolarski, jakaś drużyna sportowa to może być również młody naukowiec który jest obiecujący i warto mu dać stypendium (…) może brać udział w takich drobnych działaniach które wpływają na wizerunek Politechniki zna zewnątrz (02).

Badani podkreślali także konieczność rozszerzenia możliwości wolontariatu, wciągania studentów w różne inicjatywy i promowanie aktywnego angażowania się w działania na rzecz społeczności studenckiej. Rozwijanie osobowości młodych ludzi realizuje się nie tylko przez naukę, ale także przez wartości, umiejętności miękkie, które nabywają oni w trakcie dodatkowych inicjatyw o szerszym, społecznym znaczeniu.

Wsparcie wymienionych wyżej elementów badani ostrożnie hierarchizują, podkreślając przy tym, że najważniejsze jest pytanie o to, co chcemy osiągnąć jako Politechnika w najbliższym czasie.

Jeżeli chce zapewnić sobie rozwój doskonałej kadry naukowej, to na pewno powinna postawić na doktorantów. Jeżeli chce zapewnić sobie dobrych absolwentów, którzy będą nieść odpowiednią wieść, taką renomę, markę uczelni do pracodawców no to na studentów no to na studentów, jeżeli chce być uczelnia o otwartym dostępie, przyjazną dla różnych środowisk, na osoby niepełnosprawne, to trzeba ją dostosować do tego.

Przy czym uważam że każdy z tych elementów powinien uzyskać wsparcie na jakimś poziomie na pewno, natomiast reszta powinna być uzasadniona pewnymi działaniami uczelni, tym strategicznym podejściem (06).

str. 20

Wnioski i rekomendacje Rozwój jest jakby dążeniem do tego by ulepszyć pewne sprawy, niezależnie od tego czego dotyczy. Rozwój jest można powiedzieć optymalizacją, ulepszeniem, krokiem na przód, eliminacją błędów.” (01) Wypowiedź jednego z badanych wydaje się doskonale operacjonalizować pojęcie rozwoju, któremu poświęcone były realizowane badania. Rozwój Uczelni rozumiany jest jako dążenie do doskonałości, poprawienie jej jakości w różnych aspektach. Respondenci zwracali uwagę zarówno na zalety jak i wady funkcjonowania Politechniki. Wskazywali na konieczność zmian oraz proponowali rozwiązania. Rozwój uczelni i podnoszenie jej jakości możliwe jest przy realizowaniu następujących elementów, zasad: orientacji na klienta (studenta, naukowca, otoczenia gospodarczego), podejścia procesowego, kompleksowości, wizjonerskiego przywództwa, zaangażowania personelu, identyfikacji i wykorzystywania kluczowych kompetencji, podejmowania decyzji na podstawie faktów, współpracy z partnerami, publikowania informacji, ciągłego doskonalenia, elastyczności i autonomii (du Vall i zespół: 2011, s. 12). Wydaje się, że wszystkie powyższe elementy zostały wskazane w niniejszym dokumencie. Przyjęcie postawy rozwojowej i wypracowanie nowych rozwiązań jest konieczne do prawidłowego, funkcjonowania. Inwestowanie w rozwój jest nieuchronne, by nadążyć za zmianami systemowymi współczesnego świata. W praktyce nie istnieje jeden, uniwersalny wzorzec wg którego organizacja powinna udzielać wsparcia. Struktura i zakres zadań podejmowanych przez nią przede wszystkim z przyjętej misji, posiadanych zasobów, zarówno materialnych, finansowych jak i ludzkich, organizacyjnych (K. Santarek: 2008, s. 109) Część z wykazanych w dokumencie elementów wymaga gruntownych zmian w zakresie szkolnictwa wyższego jednak Fundacja Rozwoju Politechniki Wrocławskiej powinna dążyć do doskonałości Alma Mater przede wszystkim poprzez realizowanie zadań ważnych dla jej środowiska. Jest to przede wszystkim wsparcie doktorantów i młodych naukowców jako środek do zapewnienia rozwoju Politechniki i jej przyszłego funkcjonowania. Także rozpoznanie konkretnych potrzeb związanych z wyposażeniem dydaktyczno-naukowym jest elementem, który powinien być podejmowany przez Fundację. Działania powinny zorientowane być także na podnoszenie jakości pracy, rozwoju wiedzy pracowników (naukowych, dydaktycznych, administracyjnych), poprzez organizację szkoleń, warsztatów, a także przestrzeni wspólnego

21/23

kontaktu, powinna inicjować i monitorowania współpracę między różnymi jednostkami uczelni. Również poprzez aktywne włączanie się w doraźne akcje kulturalne, sportowe, społeczne Fundacja przyczynia się do rozwoju Politechniki oraz budowania jej pozytywnego wizerunku. W miarę możliwości Fundacja powinna inicjować, podejmować rozmowy w

zakresie

obszarów

wykazanych

w

przeprowadzonym

badaniu.

Wykorzystanie

konstruktywnej krytyki, pojawiającej się w odpowiedziach respondentów, prowadzić powinno do pozytywnych efektów i rozwoju Uczelni. Mimo, że działania organizacji kierowane są w inne cele, uświadomienie problemu niewydolnego systemu administracji władzom Politechniki wydaje się konieczne, bowiem stanowi on przedmiot największej krytyki społeczności akademickiej.

Działalność Fundacji i podejmowanie aktywności służących rozwojowi Politechniki jest niezwykle istotne, bowiem tylko ciągłe doskonalenie umożliwia utrzymywanie trwałego rozwoju uczelni oraz podnoszenia jej renomy w otoczeniu społeczno-gospodarczym. Procesy rozwojowe prowadzą do podniesienia kompetencji, poprawy poziomu wykonywanych zadań, zdobywania nowych kwalifikacji i możliwości i zwiększenia zdolności działania, także na arenie międzynarodowej.

str. 22

Bibliografia J. Apanowicz, Metodologiczne uwarunkowania pracy naukowej, Warszawa 2005.

M. Baran, M. Kłos, Pokolenie Y – prawdy i mity w kontekście zarządzania pokoleniami, „Marketing i Rynek”, 2014, nr 5, s. 923-929.

D. Becker-Pestka, J. Kołodziej, K.Pujer (red.) Rozwój osobisty i zawodowy. Wybrane problemy teorii i praktyki, Wrocław 2017.

A. Kamińska, J. Zawiła-Niedźwiedzki, Koncepcja modelu polityki informacyjnej uczelni publicznej w kontekście zrównoważonego zarządzania, „Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie”, 2015, t. 26, nr 1, s. 71-80.

M. Kwiek, D.Antonowicz, J. Brdulak, M. Hulicka, T. Jędrzejewski, R. Kowalski, E. Kulczycki, K. Szadkowski, A. Szot, J. Wolszczak-Derlacz, Projekt założeń do ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, Poznań 2016.

K. Santarek (red.), J. Bagiński, A. Buczacki, D. Sobczak, A. Szerenos, Transfer technologii z uczelni do biznesu Tworzenie mechanizmów transferu technologii, Warszawa 2008.

M. du Vall i zespół, Raport końcowy Modele zarządzania uczelniami w Polsce, Kraków 2011, (dostęp: http://www.nauka.gov.pl/) Raport: Strategia rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce do 2020 roku – drugi wariant, Warszawa 2010, (dostęp: http://www.nauka.gov.pl/)

Spis wykresów Wykres 1. Elementy kojarzone z rozwojem Politechniki Wrocławskiej……………………s.7 Wykres 1. Wsparcie studentów z niepełnosprawnościami………………………………….s.16 Wykres 3. Poprawa zaplecza dydaktycznego, wyposażenia laboratoriów…………….....…s.17 Wykres 4. Rozwój młodych naukowców, wsparcie finansowe doktorantów, młodych doktorów……………………………………………………………………….……………s.18 Wykres 5. Wsparcie projektów studenckich, doktoranckich (realizowanych przez organizacje uczelniane, koła naukowe).…………………………...………………………….…………s.19

23/23