Snep! - Zomer 2018

2$ʦ 22

$'.)+'ʧ0ʨ ʦ $'.)+37'

Afgiftekantoor Gent X 209279

#

2

JAARGANG 17 JUN I

2018

!

SNEP

DR IE M AA N DE LI JK S VERENIGING NATUURPUNTSBLAD GENT

vu An Fie rs, p/ a Dr iep ikk els tra

at 34 , 90 30 Ma ria ke rk e

SNEP! Snep! is het driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Gent vzw.

Zeventiende jaargang, nummer 2

Redactieadres: Jorinde Nuytinck, Droogveldeweg 80, 9031 Drongen, jorindenuytinck@hotmail.com Coördinatie van dit nummer: Lieve De Meyer, Jorinde Nuytinck Redactieraad: Chris Balcaen, Lieve De Meyer, Tom Geerinckx, Nicole Legiest, Luc Meuris, Jorinde Nuytinck, Johan Van Belleghem en Bart Vangansbeke Eindredactie: Tom Geerinckx, Nicole Legiest en Lieve De Meyer Advertentiewerving: Liesbet Maroye, advertenties@natuurpuntgent.org Lay-out: Els De Brandt, Joke Van Damme Concept lay-out: Els De Brandt Foto voorpagina: © Frank Maes Verantwoordelijke uitgever: An Fiers, p/a Driepikkelstraat 34, 9000 Gent Met bijdragen van: Michael Appeltans, Elena Balachov, Chris Balcaen, Anton Christiaens, Edith Degraeve, Nikolaj De Meulder, Marc De Schepper, Tim De Winter, An Fiers, Guy Huylebroeck, Annelies Janssens, Kristel Keppens, Regine Laverge, Luc Meuris, Jorinde Nuytinck, Marino Ravier, Sancho, Rachel Strijdonk, Johan Van Belleghem, Luc Van Brussel, Joke Van Damme, Nico Vanderkimpen, Geert Vander Schueren, Bart Vangansbeke, Maarten Vangansbeke, Wouter Viaene en Stijn Wastyn.

Oplage: 7500 Elke auteur is verantwoordelijk voor de tekst van zijn bijdrage. Overname van artikels is mogelijk in overleg met de redactie.

Beeldmateriaal: indien geen © vermeld, fotograaf onbekend - alle rechten voorbehouden.

Gedrukt op kringlooppapier. Druk: Druk in de Weer, Gent

Natuurpunt Gent is een vereniging voor alle inwoners van Gent, Sint-Martens-Latem en Destelbergen die natuur belangrijk vinden.

Contactadres: Secretariaat De Stek Joke Van Damme, Marino Ravier, Edith Degraeve en Annelies Janssens Driepikkelstraat 34 – Gent (Mariakerke)

Natuurpunt Gent ontplooit een brede waaier aan activiteiten: • ijveren voor meer natuur en groen voor iedereen in het Gentse, • natuurbeheer in de Assels, Bourgoyen-Ossemeersen, Damvallei, Gentbrugse Meersen, Hutsepot, Keuzemeersen, Latemse Meersen, Leeuwenhof, Malemmeersen, Rosdambeekvallei en de Vinderhoutse Bossen • aankopen van natuurterreinen, • geleide wandelingen in eigen terreinen, toffe excursies, voordrachten, cursussen, • onderzoek (vogels, planten, …), publiceren van rapporten.

tel. 09/227.22.94 – e-mail: gent@natuurpunt.be • Weekdagen van 9.00 tot 17.00 uur • Graag na afspraak In het NMC (Natuur- en Milieucentrum) De Bourgoyen verzorgt Natuurpunt Gent samen met de stad Gent het onthaal. Natuurpunt Gent houdt er ook een cafetaria open. Je vindt NMC De Bourgoyen in de Driepikkelstraat 32 (een zijstraat van de Brugsesteenweg) te Gent (Mariakerke). Bereikbaar met het openbaar vervoer, bus 3, halte Driepikkelstraat.

Onthaal: 09/216.44.78

Lid worden van Natuurpunt Gent? Stort 27 euro op BE35 8904 3406 5937

• weekdagen van 1 april tot 30 sept: 9.00 tot 12.00 uur en 13.00 tot 18.00 uur

(BIC VDSPBE91) van Natuurpunt Gent

• weekdagen van 1 oktober tot 31 maart: 9.00 tot 12.00 en 13.00 tot 17.oo uur

Verhuisd? Geef je nieuwe adres, samen met je lidnummer door aan

• weekends en feestdagen: 14.30 tot 18.30 uur

jan.vandenbergh@natuurpunt.be

Cafetaria: 09/216.44.79

Domicilieer je lidgeld. Zo verlagen we de administratiekosten en met het

• alle werkdagen van 11.30 tot 17.00 uur

uitgespaarde bedrag kunnen we meer doen voor de natuur. Een formulier vind je

• op zaterdag, zondag en feestdagen van 14.30 tot 18.30 uur

op www.natuurpuntgent.be bij Doe mee! – Word lid.

Website: www.natuurpuntgent.be - Mail: nmc@natuurpuntgent.org

Lid bij een andere Natuurpuntafdeling? Neem dan een abonnement op Snep. Stort 10 euro op BE35 8904 3406 5937 (BIC VDSPBE91) van Natuurpunt Gent met de mededeling ‘Abonnement Snep!’

Werkgroepen en kernen:

Giften voor de aankoopprojecten van Natuurpunt Gent zijn welkom op rekeningnummer BE56 2930 2120 7588 van Natuurpunt Beheer. Vermeld als mededeling ‘Gift + het projectnummer van je keuze’.

Assels 6651 - Bourgoyen-Ossemeersen 6613 - Damvallei 6630 - Gentbrugse Meersen 6682 - Hutsepot 6689 - Keuzemeersen 6624 - Latemse Meersen 6629 - Leeuwenhof 6638 - Natuurpark Levende Leie 4024 - Oude Moervaartarm 6678

Werkgroep Assels, Phillippe Ampe, 09/222.21.89 assels@natuurpuntgent.org Werkgroep Bourgoyen-Ossemeersen, Johan Pieters, 09/216.44.78 johanpieters@proximus.be Werkgroep Sint-Pieters-Buiten, Piet Dedecker, 09/221.51.79 dedecker.piet@gmail.com Werkgroep Gentbrugse Meersen, Marnix Aerssens,

- Overmeersen 6694 - Rosdambeekvallei 6691 - Vinderhoutse Bossen 6698

0477/68.88.48 secretariaat@wgm.be

Domicilieer je gift. Ben je lid van Natuurpunt en domicilieerde je je lidgeld, dan

Kern Deurle-Latem, Frederik Van Vlaenderen en Rupert Walraeve, info@natuur.

kun je ook je gift domiciliëren. Samen met het lidgeld gaat je gift elk jaar in

deurlelatem.be, 0479/64.44.91 (Frederik) en 0494/03.92.67 (Rupert)

december van je rekening. Vraag een formulier bij ward.stulens@natuurpunt.be.

Colofon

Kern Damvallei, 09/252.39.20 info@damvallei.be

INHOUD 4 Agenda 11 Aankondigingen 11 Zonnefeest 12 Eetfestijn in de Damvallei

Bedankt Maarten!

13 Cursussen Bart Vangansbeke, in naam van het bestuur van Natuurpunt Gent

15 Nacht van de Vleermuis 15 Tien jaar NMC De Bourgoyen 16 Natuurweetje

Tijdens de Algemene Vergadering van 18 maart 2018 deelde Maarten Trybou mee dat hij zijn bestuursmandaat en zijn functie als voorzitter van Natuurpunt Gent om privéredenen stopzet. Maarten had dit al een tijdje aangekondigd in de Raad van Bestuur en deed er alles aan om voor opvolging te zorgen. Dat was helemaal niet vanzelfsprekend. Wij hebben zijn takenpakket als voorzitter verdeeld over drie personen…

17 Verslagen 17 Aanplantactie Rijvissche 18 Vrijwiligersbos 19 Algemene Vergadering 21 Oeverzwaluwenverwennamiddag 22 Tien jaar NMC De Bourgoyen 24 Wildeplantenbeurs 25 Kloosterbos en Heidebos

27 Vereniging 27 Portret: Anton Christiaens 28 Obra-Baken vzw

30 De Vinderhoutse Bossen 34 Aankoopjaar 2018 goed gestart 37 Ontdek de natuur in ’t Gents 38 Nieuws uit het NMC 42 Gent Zonnestad 42 Natuurpuntvlees in Gent 44 Milieu 44 De natuur op je dak 47 Beleid 47 Gemeenteraadsverkiezingen 48 Te gast 48 Tuinbouwschool Melle 50 In de schijnwerpers 52 JNM 54 Kern Damvallei 56 Werkgroep Assels 57 Werkgroep Gentbrugse Meersen 57 Expeditie Natuurpunt 58 Het Gentse Zwin gered?

60 Studie 60 De zwartkop 62 Ken je familie 64 Bijgedachte 67 SNEP!sels raadselhoek

Maarten was al van bij de start van Natuurpunt Gent in 2001 bestuurslid en nam in die vele jaren ook verschillende belangrijke bestuurlijke taken op zich. Zo was hij van 2005 tot 2014 secretaris van onze vereniging. Vanaf 2015 volgde hij Geert Spanoghe op als voorzitter. Van bij de start van zijn voorzittersengagement vond Maarten dat hij dit slechts voor een beperkte periode van maximaal twee keer drie jaar kon doen. Opvolging en afwisseling vond hij van groot belang om onze vereniging fris en jong te houden.

Zijn voorzittersrol nam Maarten met verve op. Opvallend was zijn heel constructieve en aanmoedigende houding tegenover iedereen die bij de vereniging betrokken is. Hij koos voor een positieve en enthousiaste benadering en begreep heel goed dat een grote vereniging als Natuurpunt Gent alleen maar goed kan draaien als de vele taken verdeeld en gedelegeerd worden.

Maarten was altijd een sterk verbindende voorzitter die goed besefte dat het nodig is om een diverse en brede vereniging uit te bouwen. Vandaar ook zijn grote inzet voor allerlei ‘verbredende’, laagdrempelige activiteiten waar hij met veel elan zijn schouders onder zette. Hij wilde Natuurpunt maatschappelijk verankeren bij het grote publiek. Niet voor niets was hij een van onze meest fervente ledenwervers. Als voorzitter stond hij ook heel open voor nieuwe initiatieven. Hij bood een luisterend oor voor voorstellen, suggesties, aanzetten tot visievorming en ook, indien nodig, bij problemen en conflicten.

Maarten vond het ook heel belangrijk dat alle geledingen van de vereniging elkaar ondersteunen en samenwerken. Waardering geven was voor hem vanzelfsprekend, want met zijn groot empathisch vermogen beseft hij als geen ander dat dit mensen doet ‘vliegen’.

Geen speech van hem ging voorbij zonder een uitgebreid dankwoord. Ook op individueel niveau sprak hij vaak zijn dank en waardering uit voor geleverde inspanningen.

We weten dat Maartens hart voor Natuurpunt Gent onverminderd klopt en zullen dus ook in de komende jaren ongetwijfeld nog wel op hem kunnen rekenen. Maar al gniffelend gaf hij wel de hint dat er zich de laatste jaren toch wat vergadermoeheid heeft opgebouwd…

Het bestuur van Natuurpunt Gent wil Maarten van harte bedanken voor de vele jaren van constructief engagement voor onze vereniging. We zullen zijn bijdrage erg missen in de bestuursvergaderingen en bij andere gelegenheden, maar we hopen (en verwachten) hem nog heel vaak terug te zien.

Maarten, bedankt!

3 Redactioneel

2018 NUMMER 2

SNEP!

HALF JUNI TOT EN MET SEPTEMBER 2018

Onze activiteitenkalender vind je ook op www.natuurpuntgent.be. Om geen enkele activiteit te missen, neem je een abonnement op Digisnep, de digitale nieuwsbrief van Natuurpunt Gent.

Stuur je e-mailadres naar gent@natuurpunt.be en geen activiteit gaat nog onaangekondigd voorbij!

Activiteiten De activiteiten van Natuurpunt Gent staan open voor alle leden en geïnteresseerden.

In onze agenda vind je ongetwijfeld iets naar je smaak. Van gezellige natuurbeleving tot diepgaande natuurstudie, Natuurpunt Gent biedt het allemaal.

JUNI 2018 Zonnefeest 23.06 Op de langste dag van het jaar vie-

Eetfestijn in de Damvallei 24.06 Dit eetfestijn staat in het thema

ren de partners van Gent Zonnestad een zonnefeest in het oudste gebouw van Gent, de SintBaafsabdij. Met een verhaal door Wouter Deprez, een liedje door Wim Claeys, debat over hoe Gent gebruik maakt van de energie van de zon, grime en spelletjes voor kinderen, infomarkt en maaltijd van vluchtelingenorganisatie Hand in Hand. Om 18.30 uur flamenco door Los Flamencolicos in herberg Macharius en later een zonneraga door Bert Cornelis en Abishek Lahiri, Parthasarathi Mukherjee en Somdatta Chatterjee in de refter van de Sint-Baafsabdij.

Van 16.00 tot 22.00 uur in en rond de Sint-Baafsabdij, Coyendanspark, Gent. Een samenwerking tussen EnerGent, Buren van de Abdij, De Centrale, Natuurpunt Gent, JNM, Gezinsbond Gent, Oxfam Wereldwinkel Gent Centrum, Beweging.net en Gents MilieuFront. Inschrijven is enkel nodig voor het optreden ’s avonds, via de website van de Centrale: www.decentrale.be.

Meer info op p. 11

Activiteit voor het hele gezin

Werkdag

© DIRK BOGAERT

van het beheer in de Damvallei. In de voormiddag kun je kijken, doen, wat quizzen en genieten van het spektakel met Hector.

Om 13.00 uur kun je kiezen tussen een heerlijk vegetarisch buffet en een klassieke barbecue.

Afspraak vanaf 9.30 uur in gemeenschapscentrum Berghine, Dendermondesteenweg 437 in Destelbergen. Inschrijven voor de maaltijd en overschrijven vóór 18 juni. Zie info op p. 12.

in het 24.06 Sprookjeswandeling Bijgaardepark Wie houdt van spannende vertellingen, mag deze sprookjeswandeling zeker niet missen! Jong en oud nemen we op sleeptouw in het Bijgaardepark. Op de mooiste plekjes worden de meest uitzonderlijke verhalen verteld.

Afspraak om 15.00 uur in het Bijgaardepark, Nijverheidstraat, Sint-Amandsberg.

Toegankelijk voor kinderwagens.

Voor kinderen vanaf zes jaar.

Einde rond 17.00 uur.

Verkleden toegelaten!

Film- of dia- of infoavond

Agenda

4

S N E P ! 2018 NUMMER 2

Excursie

Voor wie graag wil bijleren over gewone en bijzondere beestjes en plantjes, over natuur en landschap

Het Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen, waar Natuurpunt Gent samen met de stad Gent het onthaal verzorgt en ook de cafetaria uitbaat, is de uitvalsbasis voor veel activiteiten. Je vindt het NMC in de Driepikkelstraat 32 (een zijstraat van de Brugsesteenweg) in Gent (Mariakerke), gemakkelijk bereikbaar met het openbaar vervoer: Lijnbus 3, halte Jutestraat.

Er is een ruime fiets- en autoparking.

zoek naar wilde bijen in de 24.06 Op Gentbrugse Meersen

Fietstocht naar het Parkbos Gent 24.06 Onder leiding van parkboscoĂśrdinator Iris Lauwaert fietsen we samen naar en door het Parkbos.

Iris weet er echt alles over te vertellen. Als primeur fietsen we over de nieuwe parkbosbruggen! Deze fietstocht is geschikt voor gezinnen met kinderen.

Afspraak om 14.00 uur aan de ingang van Max Mobiel op de Voskenslaan 27. We eindigen op dezelfde plaats rond 17.00 uur.

In de groenpool Gentbrugse Meersen kun je niet alleen wandelen maar ook heel wat planten- en diersoorten ontdekken. Vandaag gaan we op zoek naar de langsprietwespbij, ereprijszandbij en vele andere soorten bijen.

Om 10.00 uur start een gespecialiseerde wandeling voor mensen met voorkennis.

Vanaf 14.00 uur kan het brede publiek aansluiten. Voorkennis is voor dit onderdeel niet vereist!

Afspraak aan de klimaatloods van Natuurpunt in Gentbrugge, aan de kruising van de Weverbosdreef en het einde van de Houw.

Meebrengen: picknick (als je zowel in de voor- als namiddag komt), vlindernetje en loep.

Opgelet, wellicht is er veel belangstelling. Wie inschrijft via www.wgbm.be is zeker van deelname. Wie niet inschrijft, kan niet starten bij te veel deelnemers.

Verantwoordelijken: Jens D'Haeseleer (jens.dhaeseleer@natuurpunt.be) en Johan Van Belleghem (jo.vanbelleghem@telenet.be).

planten in de Latemse 24.06 Eetbare Meersen Onder leiding van ervaren natuurgids Joost Buyse gaan we tijdens deze wandeling op zoek naar eetbare planten in de Latemse Meersen. Onderweg kun je proeven van enkele hapjes!

Vertrek om 9.30 uur aan het gemeentehuis van Sint-MartensLatem, Dorp 1. De wandeling duurt ongeveer 2,5 uur. Deelname is gratis voor kinderen en kost 2 euro voor volwassenen.

Voor wie al heel wat beestjes en plantjes kent en zijn kennis wil verdiepen, nieuwe gebieden wil ontdekken, nieuwe soorten wil leren kennen,‌

5 Agenda

2018 NUMMER 2

SNEP!

JULI 2018 in de Bour07.07 Maandwandeling goyen-Ossemeersen

in de 06.07 Nachtvlinderavond Bourgoyen-Ossemeersen Nachtvlinders vormen een heel diverse, onverwacht kleurrijke, maar ook vaak nog onbekende, soortgroep met meer dan 2000 soorten in Nederland en België.

We organiseren een vangstavond in en rond het NMC in de Bourgoyen-Ossemeersen. We starten met een laagdrempelige inleiding over de verschillende families, vangtechnieken, herkenning en ecologie. Vanaf zonsondergang kunnen we de nachtvlinders bewonderen die aangetrokken worden door een vijftal lichtvallen.

Lezing om 20.30 uur in de cafetaria van het NMC (die de hele avond open is) en vangen op zijn minst tot middernacht. Meer info: johannesjansen@telenet.be 0486/41.49.18 of pietervangansbeke@gmail.com. Bij slecht weer gaat de lezing in elk geval door, maar beperken we de vangstopstelling.

Zomerse weelde van vele schakeringen groen en bloeiende planten in sloten en graslanden.

Kom er van genieten met een van onze gidsen.

Om 14.30 aan het NMC De Bourgoyen. Toegankelijk voor kinderwagens en rolstoelgebruikers.

Indien je een verrekijker hebt, breng hem dan mee. Je kunt er ook gratis een huren in het bezoekerscentrum met je identiteitskaart als borg. Bereikbaar met bus 3, halte Jutestraat.

met de 14.07 Graslandbeheer Gooiboeren Op zaterdagmiddag 14 juli nemen we een grasland in de buurt van de spoorwegberm onder handen. We willen de bodem verschralen en kwetsbare planten van dotterbloemgrasland bijkomende kansen geven.

Hiervoor gaan we maaien en het maaisel afvoeren. Op een warme zomerdag in leuk gezelschap en in een natuurlijke omgeving werken aan je conditie en aan mooiere natuur. We wisselen het werk af met genoeg pauzes met een hapje en een drankje. En als echte gooiboeren organiseren we natuurlijk ook een wedstrijdje riekwerpen! Benieuwd? Kom gerust een handje toesteken!

Afspraak om 14.00 uur aan De Stek. Voorzie kledij die tegen een stootje kan. Graag een seintje aan Pieter Vangansbeke als je komt meehelpen - pietervangansbeke@gmail.com.

Feesten 2018 15>22 Gentse Ook dit jaar zorgt Natuurpunt07 CVN, het educatief steunpunt van Natuurpunt, tijdens de Gensche Fieste voor tal van geleide wandelingen in en rond Gent.

Enthousiaste gidsen staan borg voor een leerrijke en boeiende ervaring! We hopen jullie opnieuw massaal te mogen verwelkomen. Alle informatie hiernaast.

grut in de Damvallei 15.07 Vliegend (in ‘t Gents) Samen met gids Luc onderzoeken we eerst de poelen bij de parking op waterjuffers, vlinders en libellen. Daarna wandelen we richting Bochten over het libellenjachtterrein De Naeckte. De houtkant en de hoge grassen verbergen vlinders en libellen.

Om keizerlibel, paardenbijter en de zomervlinders te zien vliegen, hopen we op zon!

Afspraak om 9.45 uur aan parking Asanti, Schipgrachtstraat 2 in Destelbergen. Einde rond 12.00 uur of iets later. Hoge wandelschoenen of beter laarzen zijn aanbevolen in dit gebied.

08.07 Big Jump Op zondag 8 juli springen we om 15.00 uur opnieuw in het water om aandacht te vragen voor proper water. Op hetzelfde tijdstip springen in heel Europa duizenden mensen in rivieren, waterlopen en meren om te tonen dat ze proper water belangrijk vinden– en dat ze daar iets aan willen doen.

bassadrice GoodPlanet-am gt ook mee r sprin Roos Van Acke in Gent!

In Gent is Portus Ganda the place to Jump. Een dag vol randanimatie, waterpret, BV's en muziek! Haal je foute badkostuum maar boven en verkleed je om samen met ons in de Leie te springen!

Afspraak om 14.00 uur aan Portus Ganda, Gent. Schoeisel is verplicht bij de sprong. Kinderen jonger dan 12 jaar moeten begeleid worden door een volwassene.

Een organisatie van GoodPlanet Belgium, YAKU, Gents MilieuFront-GMF en Natuurpunt Gent.

Agenda

6

S N E P ! 2018 NUMMER 2

in de Gentbrugse 21.07 Nachtvlinders Meersen Je krijgt eerst een korte inleiding over nachtvlinders en lokmethodes. Zodra het donker is, bekijken we de nachtactieve fladderaars. Het zijn echt niet alleen dagvlinders die spectaculaire kleuren vertonen!

Start om 22.00 uur, einde rond 2.00 uur. Afspraak aan het centraal recreatief bos/plateau oud stort. In de Koningsdonkstraat in Gentbrugge volg je de betonweg tegenover het huis met nr. 102 tot je op het verhoogd plateau komt (NIET met de auto inrijden). Ga dan na de lichte stijging rechtsaf langs het graspad. Meebrengen: zeker zaklamp, eventueel loeppotje en zitje. Opgelet: activiteit enkel bij GOED weer! Bij twijfel kun je op zaterdag tussen 18.00 en 19.00 uur bellen naar 0494/13.48.86, of bekijk onze website www.wgbm.be.

Gentse Feesten 2018 Ook dit jaar zorgt Natuurpunt-CVN, het educatieve steunpunt van Natuurpunt, tijdens de Gensche Fieste voor tal van rondleidingen in en rond Gent.

Enthousiaste gidsen staan borg voor een leerrijke en boeiende ervaring! De wandelingen duren allemaal ongeveer twee tot tweeënhalf uur. We hopen jullie opnieuw massaal te mogen verwelkomen!

Zondag 15 juli om 10.00 uur Exoten in en rond de Sint-Baafsabdij Afspraak: zwembad Van Eyck, Veermanplein 1, Gent.

Maandag 16 juli om 10.00 uur Spannende natuur in het Citadelpark Afspraak: Ingang museum SMAK, Jan Hoetplein, Gent

Maandag 16 juli om 14.30 uur De Gentbrugse Meersen worden alsmaar mooier Afspraak: Boer Janssensstraat 15, Gentbrugge

Dinsdag 17 juli om 14.30 uur Europese topnatuur in de Damvallei Afspraak: Parking Stapsteen, Hooistraat, Heusden

Woensdag 18 juli om 14.30 uur Kun je al verdwalen in het Gentse Parkbos?

Afspraak: Kortrijksesteenweg 9051 (richting Gent), naast parking Brantano

28.07

Eerste beheeractiviteit in de Vinderhoutse Bossen We trekken met een enthousiaste bende vrijwilligers de Vinderhoutse Bossen in om de handen uit de mouwen te steken. Er ligt nog een berg gedumpt tuinafval die we graag willen afvoeren en er staan ook veel paplaurieren die niet in het bos thuis horen.

Afspraak om 14.00 uur op de kruising van de Schouwbroekstraat en de Langendam in Vinderhoute.

We werken tot ongeveer 18.00 uur. Werkhandschoenen en een lange broek tegen de brandnetels zijn aan te raden. Laat iets weten als je komt aan maarten.vangansbeke@gmail.com, dan zorgen we voor voldoende verfrissing en versnapering voor iedereen.

Donderdag 19 juli om 14.30 uur Proeven van De Boerse Poort (mét proevertjes) Afspraak: Boerse Poort, aan de molen op het einde van de Mahatma Gandhistraat, Gent Prijs: 6 euro – Inschrijven bij joost.buyse@telenet.be

Vrijdag 20 juli om 9.00 uur Fietstocht naar onverwachte Gentse natuur Duur: circa 3 uur Afspraak: NMC De Bourgoyen, Driepikkelstraat, Mariakerke

Vrijdag 20 juli om 14.30 uur De Drongense Assels, parel aan de Leie Afspraak: Drongenplein, Drongen

Zaterdag 21 juli om 14.30 uur De platte Bourgoyen in ‘t plat Gents Afspraak: NMC De Bourgoyen, Driepikkelstraat, Mariakerke

7 Agenda

2018 NUMMER 2

SNEP!

AUGUSTUS 2018 in de 04.08 Maandwandeling Bourgoyen-Ossemeersen De zomer is al een heel eind gevorderd. De plantengroei is nog altijd weelderig, maar misschien zie of hoor je al de eerste trekkers op terugweg uit het Noorden, zoals oeverloper of witgatje.

Met een gids hoor en zie je meer.

Om 14.30 aan het NMC De Bourgoyen. Toegankelijk voor kinderwagens en rolstoelgebruikers.

Indien je een verrekijker hebt, breng hem dan mee. Je kunt er ook gratis een huren in het bezoekerscentrum met je identiteitskaart als borg. Bereikbaar met bus 3, halte Jutestraat.

Fietsverkenning in de Damvallei Start cursus Natuurverkenner 12.08 De 20.08 De Damvallei is een groot natuurcursus Natuurverkenner is een gebied met turfputten, sloten, hooilanden, bomenrijen en broekbossen. Vandaag verkennen we dit rijk gevarieerde landschap met de fiets. De tocht is circa 13 km lang en we nemen rustig de tijd voor al het moois dat de Damvallei te bieden heeft.

Start om 9.00 uur, einde rond 12.00 uur. Afspraak aan de parking achter de bibliotheek van Destelbergen, Dendermondesteenweg 420. Breng zeker je eigen fiets mee.

interactieve en wervelende instapcursus voor natuurliefhebbers. In vijf unieke 'lessen' en evenveel excursies laten de lesgevers en de lokale vrijwilligers al hun enthousiasme op je los.

Om 9.00 uur in het NMC De Bourgoyen. Vooraf inschrijven noodzakelijk, zie info op p. 13.

SEPTEMBER 2018 in de Bour01.09 Maandwandeling goyen-Ossemeersen De zomer loopt op zijn laatste benen en de eerste tekenen van de herfst laten zich voelen. Kortere dagen, frissere nachten, maar misschien nog warme middagen .

Om 14.30 aan het NMC De Bourgoyen. Toegankelijk voor kinderwagens en rolstoelgebruikers.

Indien je een verrekijker hebt, breng hem dan mee. Je kunt er ook gratis een huren in het bezoekerscentrum met je identiteitskaart als borg. Bereikbaar met bus 3, halte Jutestraat.

platen-, boeken-, 02.09 Tweedehands dvd- en cd-verkoop

VALE VLEERMUIS © HUGO WILLOCKX

Nacht van de Vleermuis in de Bourgoyen-Ossemeersen 24.08 Tijdens de 20ste editie van de Europese Nacht van de Vleermuis krijgen duizenden mensen de kans om overal in Vlaanderen vleermuizen te zien en te horen. Op die manier vraagt Natuurpunt aandacht voor deze zoogdieren en voor een goede bescherming.

Vanaf 19.00 uur batcafé in het NMC De Bourgoyen. Om 19.30 uur korte presentatie over deze nachtelijke fladderaars. Om 20.30 uur tocht door de Bourgoyen-Ossemeersen met een batdetector. Doorlopend randanimatie. Meer info op p. 15.

Vleermuizenwandeling in de Gentbrugse Meersen 26.08 We gaan met de batdetector op zoek naar fladderende vleermuizen. We eindigen de tocht langs de vleermuizenkelder om te zien hoe vleermuizen overwinteren.

Vertrek om 19.45 uur, terug rond 22.00 uur. Afspraak in de Boer Janssensstraat in Gentbrugge. Stevig schoeisel aangeraden. Opgelet: welllicht is er veel belangstelling. Wie inschrijft via de website www.wgbm.be, is zeker van deelname (inschrijvingen starten op 1/08/2018). Wie niet inschreef, kan bij een teveel aan deelnemers niet starten.

Agenda

8

S N E P ! 2018 NUMMER 2

De vierde editie van deze tweedehandsbeurs ten voordele van de aankoop van natuur in de Gentbrugse Meersen. Op die manier zet Natuurpunt de schouders onder de verdere ontwikkeling van deze groenpool van 240 hectare. Je kunt ook iets drinken aan de bar en kennismaken met het prachtige gebouw, een schoolvoorbeeld van BEN (Bijna EnergieNeutrale) industriebouw. Boeken, cd’s, natuur, drank, hedendaagse architectuur, … en dat alles voor een goed doel.

Van 10.00 tot 18.00 uur in de Klimaatloods van Natuurpunt, ter hoogte van de kruising van de Weverbosdreef en het einde van de Houw in Gentbrugge. Zie ook p. 59.

Repair Café en Weggeefwinkel Nazomerwandeling in de Assels 08.09 Gooi 16.09 Op je kapotte spullen niet weg, de grens tussen zomer en maar leg ze aan de kant en laat ze nazien door bereidwillige handige buren. Of ben je ook handig en wil je helpen herstellen? Geef ons dan een seintje! We zoeken mensen die overweg kunnen met elektro, die kunnen naaien en nog veel meer.

Start om 14.00 uur. Meer info en locatie volgen later op sintpietersbuiten.be.

herfst hebben de Assels heel wat te bieden. Ontdek het met een gids van Natuurpunt Gent.

Afspraak om 14.00 uur op het Drongenplein. Gemakkelijk te bereiken met buslijnen 14, 15, 17 en 18. Aangepast schoeisel is geen overbodige luxe.

10 jaar NMC De Bourgoyen 22 23 Dit is het tien jaar geleden 09 datjaar het NMC z’n deuren opende. &

We maken er een goedgevuld feestweekend van met een mooie mix van activiteiten. We organiseren dit feest samen met Swarovski en Natuurkijkers.

Telkens van 14.00 tot 18.00 uur.

Meer info op p. 15.

in de Latemse 22.09 Avondwandeling Meersen: Dieren in de duisternis in de 09.09 Maandwandeling Damvallei:

Drie natuurgidsen vertellen je alles over dieren die je in de duisternis kunt zien: Linda Garré over vleermuizen, Lode Van de Velde over uilen en Marc Depourcq over reeën en vossen.

Vertrek om 20.00 uur aan het cultureel centrum Zomernest, Kwakstraat 13 in Sint-Martens-Latem. De wandeling duurt ongeveer 2,5 uur.

padden, elfen en heksen Met de herfst in zicht gaan we in het zuidoostelijk deel van de Damvallei op zoek naar de eerste herfstzwammen en nemen we afscheid van de zomerplanten.

Afspraak om 10.00 uur aan de Asserij (Hauwboswegel) in Laarne.

PLANTENWERKGROEP

in het Ter Durmen12.07 Streeptocht park in Wondelgem We inventariseren planten in hok C3-52-34.

Om 19.00 uur ter hoogte van de Helmkruidstraat 63b in Wondelgem.

Iedereen wandelt in eigen tempo met een plannetje en pijlen langs het parcours. Op het traject wachten de gidsen jou op. Zij vertellen over de aanwezige eetbare plant/product van de natuur.

Daarna krijg je een proevertje.

Inschrijven en start tussen 14.30 uur en 15.30 uur aan het terras van café Boer Janssens, Boer Janssensstraat 1 in Gentbrugge. Bijdrage: 3 euro per persoon voor leden (lidkaart meebrengen) en 5 euro voor niet-leden. Hiervoor krijg je een ‘hapjeskaart’. We voorzien hapjes voor 80 deelnemers. Zijn de 80 hapjeskaarten op, dan kun je gratis deelnemen aan de wandeling, weliswaar zonder proevertjes. Voorzie best wandelschoenen.

We inventariseren zoveel mogelijk planten in een kilometerhok. Daarbij steunen we enerzijds op de kennis van de aanwezige deelnemers en maken we anderzijds gebruik van flora’s en eventuele andere naslagwerken. Iedereen met een sterke interesse voor planten is welkom! Laarzen en lange broek zijn vaak handig, loepjes en flora’s altijd. We vertrekken stipt op het afgesproken uur en eindigen bij het invallen van de duisternis.

in het koppelingsaan Poortakker in 26.06 Streeptocht 26.07 Streeptocht gebied Desteldonk-Noord Sint-Denijs-Westrem We inventariseren planten in hok C3-53-22.

Om 19.00 uur aan de kerk van Desteldonk, Desteldonkdorp 2 in Desteldonk.

in de 23.09 Eetbareplantenwandeling Gentbrugse Meersen

We inventariseren planten in hok D3-22-31 Om 19.00 uur aan autokeuring Sint-Denijs-Westrem, Poortakkerstraat 127 in Sint-DenijsWestrem.

07.08 We inventariseren planten in Streeptocht in Melle dorp

hok D3-34-13 Om 19.00 uur aan de parking van de begraafplaats aan het dorpsplein van Melle.

9 Agenda

2018 NUMMER 2

SNEP!

in Molenmeers, 21.08 Streeptocht Oude Kalevallei in Vinderhoute We inventariseren planten in hok D2-18-22 Om 19.00 uur aan de gemeentelijke begraafplaats, Molenslag 22 in Vinderhoute.

in de omgeving 06.09 Streeptocht van containerpark Maïsstraat in Gent We inventariseren planten in hok D3-12-41 Om 19.00 uur aan het kruispunt Jan Yoensstraat en Maïsstraat in Gent. We sluiten het seizoen daarna samen af in het NMC De Bourgoyen.

VOGELWERKGROEP Verdronken Land van Saeftinghe 01.07 Het Verdronken Land van Saeftinghe is een uniek schorrengebied aan de Bocht van Bath. Begin juli zijn de meeste broedvogels nog actief, vooral tureluurs, scholeksters, zilvermeeuwen, gele kwikken en graspiepers, maar ook bruine kiekendieven, baardmannetjes, rietgorzen, rietzangers en kleine karekieten. Ook de zoutminnende flora is heel speciaal. We maken de tocht van 3 à 4 uur onder begeleiding van een ervaren gids.

Omdat we veel door de modder ploeteren, geul in, geul uit, gebruiken we spieren die we maar zelden gebruiken, en dat kan zich laten voelen. De tocht is daarom niet toegestaan voor zwangere vrouwen, mensen met hartproblemen of andere fysische beperkingen en kinderen onder de 10 jaar. Nauw aansluitend schoeisel (goed passende laarzen of aan te snoeren schoenen) is verplicht, een wandelstok wordt aangeraden. Voorzie kleren die vuil mogen worden en neem schone kleren mee, er zijn verkleedhokjes. Neem best ook een hoofddeksel en wat eten en drinken mee. Na afloop eten we een snack in het café-restaurant naast het bezoekerscentrum.

Afspraak aan de Yachtdreef in Gent om 8.15 uur of rechtstreeks aan het bezoekerscentrum om 9.30 uur. We zijn na de middag terug. Meer info bij Guy Huylebroeck op 0473/89.42.09 of guy.huylebroeck3@telenet.be. De tocht is beperkt tot 15 personen, inschrijven is verplicht op guy.huylebroeck3@telenet.be. Deelname 10 euro per persoon, kinderen onder de 16 jaar betalen 5 euro (ter plekke te betalen).

natuurgebieden in de buurt. Om de wandeltochten leuk te houden, is de groep beperkt tot 15 personen.

Inschrijven is dus verplicht.

Afspraak om 8.00 uur aan de Yachtdreef in Gent. We nemen onze picknick mee. We zijn rond 19.00 uur terug.

Meer info en inschrijven (enkel per e-mail) bij Guy Huylebroeck via guy.huylebroeck3@telenet.be. Deelnameprijs: 15 euro voor volwassenen en 10 euro voor kinderen jonger dan 16 jaar. Kostendelend rijden.

in de zuidelijke 26.08 Herfstschroeforchis Boulonnais Herfstschroeforchis is een klein maar zeer elegant orchideetje, dat in Vlaanderen jammer genoeg uitgestorven is.

In het zuiden van de Franse streek de Boulonnais staan er nog, en die gaan we opzoeken. We keren terug via SaintOmer (Clairmarais) en Platier d’Oye om ook een portie vogels mee te pikken.

Afspraak om 8.00 uur aan de Yachtdreef in Gent. We nemen onze picknick mee. We zijn rond 19.00 uur terug.

Inschrijven is niet nodig. Meer info bij Guy Huylebroeck op 0473/89.42.09 of guy.huylebroeck3@telenet.be.

Kostendelend rijden. © GUY HUYLEBROECK

29.09 InTwitchtocht deze periode van het jaar kan aan onze kust in elk

18.08 We gaan in Breskens aan boord van de Festijn, een Zeehondentocht

schip dat met ons naar De Bol vaart, een zandplaat die alleen bij springvloed onder water loopt en een rustplaats is voor zeehonden. Gewoonlijk zijn dat gewone zeehonden, al kan er af en toe ook eens een grijze zeehond tussen zitten. We blijven een poosje voor De Bol liggen, op respectvolle afstand zodat we de dieren niet verstoren, maar toch dicht genoeg om ze goed te kunnen zien. Een verrekijker is niet echt nodig, maar geeft toch wel een beter zicht op de dieren. Zowel voor als na de boottocht maken we een aantal wandelingen in

hoekje een leuke dwaalgast zitten. De vorige jaren zagen we visarend, grauwe fitis, grote pieper, duinpieper en bladkoning. Maar zelfs courantere trekvogeltjes als bonte vliegenvanger, gekraagde roodstaart en braamsluiper krijgen wij in Gent nog nauwelijks te zien.

Of brengt aanlandige wind ons grauwe pijlstormvogel, vaal stormvogeltje en vorkstaartmeeuw? Noteer deze datum nu al, het kan een topdag worden…

Afspraak om 7.00 uur aan de Yachtdreef in Gent.

We wippen ergens een frituur binnen. Inschrijven is niet nodig. We zijn rond 19.00 uur terug. Meer info bij Geert Spanoghe op 0478/28.15.23 of geert.spanoghe@inbo.be. Kostendelend rijden.

© GUY HUYLEBROECK

Agenda

10

S N E P ! 2018 NUMMER 2

ZATERDAG 23 JUNI

Zonnefeest in en rond de Sint-Baafsabdij De Sint-Baafsabdij is het oudste gebouw van Gent, een ideale plaats om stil te staan bij het verglijden van de tijd op de langste dag van het jaar. De Buren van de Abdij deden dat al jaren met een midzomerconcert op deze droomplek. Dit jaar maken ze er een echt zonnefeest van, samen met alle partners van Gent Zonnestad. Onder die noemer voert Energent campagne voor meer zonnepanelen in Gent, in samenwerking met Natuurpunt Gent, het Gents Milieufront (GMF), Beweging.net en de vereniging voor Ontwikkeling en Emancipatie van Moslims (VOEM) (zie ook p. 42).

gen er nog open? Wat zijn de plannen van de stad? Waar maakt de Gentse energiecoöperatie EnerGent een verschil? Hoe kan een samenwerkingsverband zoals Gent Zonnestad in de toekomst nog meer bakens verzetten?

Tussendoor brengt Wim Claeys het ‘Liedje van de zonne’ van Walter de Buck. Met een lokaal drankje in de hand kun je het infomarktje van onze partners ontdekken.

De allerkleinsten worden verwend in het Coyendanspark en de Groene Kerk met kindergrime en spelletjes.

IN EN ROND DE SINT-BAAFSABDIJ SINT T--BAAFSA ABDIJ Om 18.30 uur brengen Los Flamencolicos de zon naar je toe ZATERDAG ZA AT TERDAG G met hun passionele flamenco in herberg Macharius. In de Mercatelzaal vertelt Johan van Oikocredit over de betekenis van zonne-energie voor ontwikkelingslanden. Na een lekker bord eten van vluchtelingenorganisatie ‘Hand in Hand’ sluiten we af met Belgiës beste sitarspeler Bert Cornelis die samen met Abishek Lahiri, Parthasarathi Mukherjee & Somdatta ChatterVANAF V A ANAF 16:00 jee een zonneraga brengt in de KINDERANIMA AT TIE WOUTER DEPREZ WIM M CLAEYS KINDERANIMATIE refter van de Sint-Baafsabdij met GESPREK: GENT EN N ZONNE-ENERGIE INFOSTANDS INFO OST TANDS A zijn wonderlijke akoestiek.

EETST TA AND HAND IIN N HAND LOS FLAMENCOLICOS FLAMENC COLICOS EETSTAND Voor het optreden ‘s avonds WORKSHOP BUITENBAR BUITENBAR CONCERT CONCERT BER T CORNELIS BERT vragen we je in te schrijven via de website van de Centrale: VOOR MEER INFO & PROGRAMMA: Faceb Facebook/Zonnefeest book/Zonnefeest www.decentrale.be

ZONNEFEEST ZONN NEFEE EST

Om 16.00 uur trapt Wouter Deprez het zonnefeest op gang. (Voordien maken de Rode Duivels hopelijk veel doelpunten tijdens de voetbalmatch België-Tunesië – te volgen op groot scherm in Herberg Macharius). Wouter zal het feest ingetogen op gang vertellen.

Daarna bespreken we hoe Gent de voorbije jaren meer gebruik heeft leren maken van de energie van de zon, samen met de Gentse schepen voor energie, Tine Heyse en de mensen die van Gent Zonnestad een succes maken, zoals Natuurpunt Gent. Hoeveel procent van het Gentse energieverbruik komt nu al uit zonneenergie? Kan iedereen in Gent van goedkope zonnestroom genieten? Welke mogelijkheden lig-

23 JUNI JUNI

Dit feest is een samenwerking tussen EnerGent, Buren van de Abdij, De Centrale, Natuurpunt Gent, JNM, Gezinsbond Gent, Oxfam Wereldwinkel Gent Centrum, Beweging.net en Gents MilieuFront.

Bekijk het volledige en actuele programma op www.natuurpuntgent.be en facebook.

11 Aankondiging

2018 NUMMER 2

SNEP!

ZONDAG 24 JUNI 2018

Eetfestijn in de Damvallei Als thema voor ons eetfestijn kozen we dit jaar voor ‘beheer in de Damvallei’.

En daar hebben we een heel stevige reden voor, namelijk Hector, een Brabantse schattebout van ruim 800 kg!

De ochtend staat in het teken van kijken, doen, quizzen en je meten met onze jongste vrijwilliger, Hector. Allen tegen één, wie wint? We starten al om 9.30 uur. Zo krijgt iedereen ruim de tijd en kunnen de kleintjes rustig hun ogen de kost geven.

Het eetfestijn begint om 13.00 uur. Je kunt kiezen tussen een heerlijk vegetarisch buffet en een klassieke barbecue.

Plaats van afspraak is de vernieuwde cultuurzaal van het Gemeenschapscentrum Berghine, Dendermondesteenweg 437, Destelbergen. Auto’s blijven staan op de parking van de bibliotheek, aan de overzijde van de straat.

© CDIRK BOGAERT

Deelname aan de maaltijd: 20 euro voor volwassenen en 12 euro voor kinderen tot 15 jaar.

Inschrijven voor de maaltijd moet gebeuren vóór 18 juni op eetfestijn2018@damvallei.be Schrijf bovendien het juiste bedrag over op rekeningnummer BE02 8904 3421 1740 van Natuurpunt Gent Werkgroep Damvallei, met vermelding van EETFESTIJN (aantal) volw. veggie/vlees, (aantal) kind. veggie/vlees.

6 R

BE

EM

PT

SE

BETONSTOP

VERDICHTING

GROEN

KRAPPE HUURMARKT

WOONCRISIS MODAL SHIFT HOGE HUURPRIJZEN

De toekomst van

gentsmilieufront.be/debat-wonen

onze stad in een debat

Gents Milieu F ront

Aankondiging

12

S N E P ! 2018 NUMMER 2

CURSUS Natuurverkenner

De cursus Natuurverkenner is een interactieve, wervelende instapcursus voor natuurliefhebbers. In vijf unieke 'lessen' en evenveel excursies laten de lesgevers en lokale vrijwilligers al hun enthousiasme op je los.

We dompelen je onder in de wondere wereld van onze wilde dieren en planten, en gaan op reis langs de natuurgebieden in eigen streek.

Laat deze boeiende kennismaking met natuur in je achtertuin niet aan je neus voorbijgaan en nodig geïnteresseerde buren, vrienden en familie ook uit.

PRAKTISCH Deze cursus heeft plaats van 20 tot 24 augustus in het NMC De Bourgoyen.

De begeleiding is in handen van Marc Depourcq, marc.depourcqvan.hoo@telenet.be De lestijden zijn telkens van 9.00 tot 12.00 uur en van 13.00 tot 16.00 uur.

Elke dag omvat een les en een excursie.

INSCHRIJVEN Het inschrijvingsgeld bedraagt 54 euro voor leden van Natuurpunt en 60 euro voor niet-leden. Inschrijven kan via www.natuurpunt.be/agenda/cursusnatuurverkenner-zomerformule-gent26744.

Deze cursus wordt georganiseerd in samenwerking met Natuurpunt CVN Gent.

PROGRAMMA Maandag 20 augustus: Landschappen Dinsdag 21 augustus: Duurzaamheid Woensdag 22 augustus: Dieren Donderdag 23 augustus: Planten Vrijdag 24 augustus: Ecologie

CURSUS op komst

Natuurfotografie ‘Macro basis’ Macrofotografie is een belangrijk begrip in de natuurfotografie. Maar hoe begin je eraan als je een object in detail wilt fotograferen?

Dit najaar kun je bij Natuurpunt Gent een cursus volgen, waarin Luc Van Brussel je de knepen van de macrofotografie bijbrengt. De reeks is vooral voor beginners in deze tak van de natuurfotografie, maar iedereen is welkom. Meer nieuws in de volgende Snep! of via www.natuurpuntgent.be.

© LUC VAN BRUSSEL

Vogelen voor beginners Welk klein bruin vogeltje zit daar in mijn struiken te zingen? Hoe klinkt een fitis ook alweer?

En die mees die daar aan de vetbollen aan mijn voederplaats hangt te bungelen, is dat nu een zwarte mees of een staartmees?

Je komt dit en nog veel meer te weten in de cursus ‘vogelen voor beginners’. Tijdens vier avondpresentaties leer je de specifieke kenmerken, de speciale eigenschappen en de zang van een zestigtal veel voorkomende vogels van bij ons. Daarna lopen we ook buiten om de theorie in de praktijk te gaan bekijken en beluisteren!

De presentaties hebben plaats in het Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen, vanaf december 2018. De excursies zijn dan voor het voorjaar van 2019. Houd alvast de volgende Snep! in het oog!

TJIFTJAF

13 Aankondiging

2018 NUMMER 2

SNEP!

Sights Of Nature Natuurpunt Optiekshop Vlamingveld 89 8490 Jabbeke 050 31 50 01 www.deputter.be

OFFICIEEL PARTNER

Koop uw instrument met ledenkorting bij Sights Of Nature , officeel partner en steun zo Natuurpunt

VERREKIJKERS | TELESCOPEN | MICROSCOPEN | ACCESSOIRES

Aankondiging

14

S N E P ! 2018 NUMMER 2

www.kite-optics.be

Vleermuizen spotten tijdens de Europese Nacht van de Vleermuis Op vrijdag 24 en zaterdag 25 augustus organiseert Natuurpunt de twintigste editie van de Europese Nacht van de Vleermuis.

Duizenden mensen krijgen dan de kans om vleermuizen te zien en te horen op zo’n 45 locaties verspreid over heel Vlaanderen.

In Vlaanderen leven momenteel zeventien soorten vleermuizen. Daarvan zijn tien soorten met uitsterven bedreigd. Vooral lichtvervuiling is een groot probleem. Gelukkig doven heel wat overheden de lichten van autowegen. Dat is een interessante energiebesparing, die ook gesmaakt wordt door de lichtschuwe dieren.

Nacht van de Vleermuis 24 AUGUSTUS

IN DE BOURGOYEN-OSSEMEERSEN

n eer da

Op stap in het duister 24 & 25 augustus!

M Vanaf 19.00 uur ben je welkom in het batcafé. Om 19.30 uur starten we met een korte presentatie over het leven van deze nachtelijke fladderaars. s ocatiie Daarna llo trekken we om 20.30 uur de Bourgoyen-Ossemeersen in, voor een wandeling met een batdetector, die de geluiden van vleermuizen ook hoorbaar maakt voor mensen. Doorlopend voorzien we ook randanimatie.

Houd onze website in het oog voor aanvullingen of wijzigingen van het programma!

40

Vleermuizen vormen een belangrijke schakel in ons ecosysteem. Aangezien vliegen veel energie kost, eten deze zoogdieren iedere nacht zowat hun eigen gewicht aan insecten.

Bij de dwergvleermuis, onze meest voorkomende vleermuis, komt dat neer op zo'n 3000 muggen per nacht.

Met de Nacht van de Vleermuis wil Natuurpunt deze dieren en het belang van een goede bescherming in de kijker plaatsen. In heel Vlaanderen zijn er dat weekend meer dan veertig vleermuisactiviteiten.

Op www.nachtvandevleermuis.be lees je waar die allemaal plaatsvinden. We pikken er alvast één voor je uit in onze Gentse BourgoyenOssemeersen….

www.nachtvandevleermuis.be

Dit jaar is het tien jaar geleden dat het NMC zijn deuren opende. In het volgende nummer van de Snep! besteden we hier wat uitgebreider aandacht aan. Toch willen we nu alvast meedelen dat we op 22 en 23 september onze tiende verjaardag samen met jullie willen vieren.

Tien jaar Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen

Feest!

22 & 23 SEPTEMBER 2018

We maken er een goedgevuld weekend van. Telkens van 14.00 tot 18.00 uur verwennen we jullie met een mooie mix van activiteiten. We organiseren dit feest in samenwerking met Swarovski en Natuurkijkers.

Dit staat voorlopig al op het programma: Workshop vogelhuisjes Vertellingen door Marc De Bel Poëziewandeling Swarovskiwandeling Workshop digiscoping Elfenwandeling voor de allerkleinsten Doorlopend kunnen jullie genieten van een lekker hapje en drankje op het terras van het Natuurpuntcafé en de verrekijkers van Swarovski en Natuurkijkers uittesten aan de Mobile Experience. De kleintjes kunnen zich laten grimeren en zich ook op andere manieren feestelijk uitdossen. Houd dat weekend alvast vrij!

15 Aankondiging

2018 NUMMER 2

SNEP!

Dé spe speciaalzaak ciaalzaak voor al uw u optis sche instrumenten optische Ontdek onze nieuwe WEBSHO WEBSHOP! OP! www w.natuurkijkers.be www.natuurkijkers.be

Nederstraat 25 9700 Oudenaarde +32 (0)55 61 33 13 info@natuurkijkers.be www.natuurkijkers.be

Verrekij kers, telescopen, sterrenVerrekijkers, sterren nkijkers,, microscopen, loupes, ... .. .

Demonstraties Demo onstraties op aanvraag

Natuurkijkers.be is een merknaam van Optiek Van Ommeslaeghe, Nederstraat 20 2

Acarodomatia Wie ooit al eens de bladeren van een linde heeft bekeken, heeft wellicht de bosjes haartjes aan de basis van de grote nerven opgemerkt. Sommigen weten misschien zelfs dat de kleur van die haartjes kan helpen om uit te maken of het om een zomerlinde of een winterlinde gaat. Maar wie nam ooit de moeite om die okselbaardjes onder de loep te bekijken? Als je dat toch eens doet, maak je veel kans om tussen de haartjes piepkleine mijtjes of hun eitjes te vinden.

Die mijtenschuilplaatsjes worden acarodomatia genoemd. Acaridae is de wetenschappelijke naam voor de familie van de mijten en in domatia horen we het Latijnse domus of huis – mijtenhuisjes dus.

Natuurweetje

In ruil voor onderdak jagen deze mijten ijverig op andere diertjes die de plant minder graag ziet komen of eten ze schimmels die hun gastheer belagen. Er zijn wel meer planten die zo’n samenwerking zien zitten en speciale voorzieningen hebben waar de mijten terechtkunnen.

Bij meidoornbladeren zien we soms iets dat lijkt op een mini-afdakje, bij laurier en bij verschillende soorten Viburnum zit er een kleine instulping onderaan het blad, aan de bovenkant zie je dan natuurlijk een bultje. Hoe het er ook uitziet, dit is en blijft een wonderlijk stukje natuur zoals je het zelden te zien krijgt.

16

S N E P ! 2018 NUMMER 2

10 maart 2018

FOTO’S © PETER PROVENIERS

Aanplantactie Rijvissche een succes Op zaterdag 10 maart was er een succesvolle aanplantactie in Rijvissche, het deelgebied van de groenpool Parkbos waarvoor Natuurpunt optreedt als trekker. Ruim 50 mensen hielpen een handje mee om de vele boompjes te planten. Op die manier hebben we het Hutsepotbos die dag met een halve hectare uitgebreid. Een deel van de aanwezigen ruimde ook het zwerfvuil in het Hutsepotbos en de onmiddellijke omgeving op. Alle afval werd op een afgesproken plaats gedeponeerd, waar IVAGO de dag nadien alles kwam ophalen. Waarvoor dank.

Aan de actie hielpen ook opvallend veel enthousiaste buurtbewoners mee. De aanplantactie werd afgesloten door gouverneur Briers, die met veel belangstelling luisterde naar de toelichting van de coördinator van het Parkbosproject Iris Lauwaert. Ook de stad Gent tekende present. Marc Cloet, kabinetsmedewerker van schepen voor Openbaar Groen Rudy Coddens, verduidelijkte in zijn toespraak de samenwerking tussen de stad en Natuurpunt Gent.

17 Verslag

2018 NUMMER 2

SNEP!

11 maart 2018

FOTO’S © FRANK MAES

Aanplant vrijwilligersbos geslaagd!

Met meer dan 130 vrijwilligers waren we, om op 11 maart het grootste vrijwilligersbos van Vlaanderen aan te planten. Vrijwilligers met grote engagementen, vrijwilligers met een belangrijke helpende hand en geïnteresseerde nieuwe vrijwilligers: iedereen die meehelpt om van Natuurpunt Gent zo'n bruisende vereniging te maken, werd die dag in de boompjes gezet. De boomplantactie in samenwerking met VLM en ANB was een groot succes en iedereen die een bezoek brengt aan de groenpool Vinderhoutse Bossen, zal nog lang kunnen genieten van ons vrijwilligersbos.

Nogmaals: bedankt, vrijwilligers!

Verslag

18

S N E P ! 2018 NUMMER 2

18 maart 2018

Algemene Vergadering Op zondagochtend 18 maart 2018 was het verzamelen geblazen voor de jaarlijkse Algemene Vergadering van Natuurpunt Gent. Plaats van afspraak was de gezellige vergaderruimte in de Natuurpuntloods in Gentbrugge. In totaal waren 44 van de 64 stemgerechtigde leden aanwezig of vertegenwoordigd. Zes stemgerechtigde leden waren verontschuldigd.

Penningmeester Martine De Bruycker gaf het startschot met het financieel verslag van 2017 en de begroting van 2018.

Financieel verslag Bij de inkomsten stellen we voor 2017 een stijging van de inkomende lidgelden vast. Dat komt niet alleen door ons groeiend ledenaantal, maar ook omdat we sinds 2017 van Natuurpunt in het eerste jaar een bonus van 20 euro krijgen in plaats van de gebruikelijke 5 euro per lid dat we als afdeling zelf aanbrengen. De inkomsten uit onze activiteiten en subsidies bleven in 2017 vrijwel constant, ondanks de achterstallige doorstorting van de werkingssubsidies door de Vlaamse overheid.

De Vlaamse werkingssubsidies worden de laatste jaren systematisch te laat (en de laatste schijven zelfs niet) uitbetaald. We hebben hier te maken met een falende overheid en dit probleem treft niet alleen onze vereniging, maar zowat alle natuur- en milieuorganisaties.

Bij de uitgaven stellen we vast dat de kosten van activiteiten blijven toenemen. We zullen de komende jaren een tandje moeten bijsteken om onze inkomsten ook even sterk mee te laten stijgen. We hebben meer beheerkosten, want door onze vele aankopen groeit de te beheren oppervlakte natuurgebied zeer snel aan. Bovendien moesten we in 2017 nieuw beheermateriaal aankopen na diefstal. Gelukkig kunnen we dit materiaal nu beter en veiliger wegbergen. In 2017 hebben we ook een vrachtwagen aangekocht, een investering die zeker de moeite waard was.

Begroting Martine stelde ook de begroting voor 2018 voor. We voorzien dit jaar een lichte prijsverhoging van de producten die we verkopen in onze cafetaria, omdat ook de aankoopprijzen de voorbije jaren immers gestegen zijn. We willen in 2018 ook beter proberen om de achterstallige subsidies uitbetaald te krijgen. En we hopen nog meer inkomsten binnen te halen via onze ledenwervingsacties, waarmee we tegen 2019 willen groeien tot 10.000 leden. Verder proberen we de beheerkosten wat te temperen en zullen we ook een deel van die kosten doorrekenen aan Natuurpunt Beheer, dat ten slotte eigenaar is van de gronden die wij beheren en daarvoor ook Vlaamse beheervergoedingen krijgt. Na deze toelichting keurde de Algemene Vergadering de realistische, hoewel licht optimistische begroting voor 2018 goed.

19 Verslag

2018 NUMMER 2

SNEP!

Omdat we alles bij elkaar intussen een boekhouding hebben die overeenkomt met die van een doorsnee KMO, willen we vanaf 2018 intern en extern nog meer aandacht besteden aan een transparante werking, ook wat de cijfers aangaat. Vandaar de oproep aan de stemgerechtigde leden om mee te werken aan een nieuw op te richten financiële (en administratieve) commissie. Marc Batsleer en Johan Van Belleghem gaven zich alvast op om die commissie te vervoegen.

Aankopen in 2017 Tijdens de Algemene Vergadering geven we traditioneel ook altijd wat toelichting bij enkele werkvelden en belangrijke dossiers in onze werking van het voorbije (en eventueel komende) jaar. Deze keer gaven we toelichting bij de terreinaankopen in 2017 en onze plannen na de aankoop van de Vinderhoutse Bossen.

2017 was een recordjaar voor de aankoop van natuurgebied in de perimeter van Natuurpunt Gent: we verwierven ruim 50 hectare of een halve vierkante kilometer! Ons aankoopbeleid blijft erg belangrijk, omdat we op die manier mee proberen de biodiversiteit in het Gentse op peil te houden. Door onze aankopen engageren we ons ook om een nog sterkere sturende rol op te nemen in de verschillende deelgebieden in het Gentse waar Natuurpunt actief is.

In Rijvissche hebben we in 2017 enkele belangrijke stappen vooruitgezet. Gezien de historiek is dit verheugend nieuws. Ooit was hier een wetenschapspark gepland, maar intussen is dit een volwaardig deel van de groenpool Parkbos geworden. Belangrijke realisaties in de voorbije jaren waren de aanplantactie en de aankoop van het Hutsepotbos. In 2017 konden we twee stukken grond bij aankopen.

Bovendien slaagden we erin om een burgerbudget te verwerven voor ‘De Hutsepot, een gezellige mengelmoes van functies’.

2017 was ook een bijzonder jaar voor de Damvallei. We zijn bijzonder trots op onze belangrijke en grote aankopen in dat gebied in de Oostmeersen, de Turfputten en de Schotelham.

Aankoopverantwoordelijke Bart Vangansbeke sloot zijn verhaal af met de mooiste en grootste aankoop ooit in de perimeter van Natuurpunt Gent: de aankoop van 35 hectare in een

deel van de Vinderhoutse Bossen. Hierdoor is dit unieke, Europees beschermde natuurgebied voorgoed veiliggesteld en krijgt de Groenpool Vinderhoutse Bossen een belangrijke energie-injectie. We zijn blij dat we nu ook hier net als in de groenpolen Parkbos en Gentbrugse Meersen/Damvallei gelden als een betrouwbare partner.

Conservator Maarten Vangansbeke stelde daarna de geplande werking rond de Vinderhoutse Bossen voor. Het is de bedoeling om voor dit gebied twee werkgroepen op te starten. Een beheerwerkgroep zal het beheerplan opmaken, subsidies aanvragen en de nodige beheerwerken (laten) uitvoeren. Op die manier willen we de natuurwaarde (spontaan of versneld) verhogen en ook het bos openstellen voor het publiek. Jammer genoeg zal die openstelling niet mogelijk zijn voor eind 2019, omdat er nog heel veel moet worden opgeruimd en die werken pas na het broedseizoen van start kunnen gaan. Een tweede werkgroep zal instaan voor de inventarisatie van de natuurwaarden in de Vinderhoutse Bossen.

Activiteitenverslag 2017 en werkingsprogramma 2018 Voorzitter Maarten Trybou stelde de grote lijnen voor van het verslag over 2017 en de plannen voor 2018. Hij deed dit aan de hand van de opmerkingen van de beoordelingscommissie bij onze aanvraag tot (verlenging van) erkenning als regionale vereniging. De nood aan

vernieuwing en verjonging waar de commissie op wees, was ook al binnen ons bestuur als pijnpunt gedetecteerd en daarom hebben we in 2017 al stappen gezet om de vrijwilligerswerking te activeren. Dit krijgt de komende jaren zeker een vervolg, onder leiding van Anton Christiaens, Pieter Vangansbeke en Hanne Van Beneden.

De suggestie van de beoordelingscommissie om onze ‘visie en missie’ zoveel mogelijk lokaal in te vullen, willen we aanpakken door in onze werking nog meer aandacht te besteden aan de specifieke stedelijke context. Verder willen we nog meer inzetten op het betrekken van nieuwe vrijwilligers en nog meer contact zoeken met organisaties die mensen verenigen die in armoede leven of werken met mensen uit andere culturen, … Het voorstel van de Algemene Vergadering om alle kansen te benutten om structureel samen te werken met doelgroepen die moeilijk in te schakelen zijn op de arbeidsmarkt, werd unaniem aanvaard.

Stemgerechtigde leden Een van de vaste, verplichte punten op de agenda van onze jaarlijkse Algemene Vergadering is het ontslag en de aanvaarding van stemgerechtigde leden. Dit jaar namen twee stemgerechtigde leden ontslag. We bedanken Emiel Geers en Boudewijn Van Belle voor hun jarenlang engagement en hun inzet en hopen hen nog vaak te zien in de gebieden en bij de activiteiten van Natuurpunt Gent! Overeenkomstig het huishoudelijk reglement worden

stemgerechtigde leden die een tweede opeenvolgende maal afwezig zijn zonder verontschuldiging als ontslagnemend beschouwd.

Dit was het geval voor een tiental stemgerechtigde leden.

We mochten dit jaar ook weer enkele nieuwe stemgerechtigde leden verwelkomen: Virginie Goemanne, Jacqueline Kerkhoff, Philippe Ampe, Marleen De Bels en Evelien Scheelen.

In 2018 telt Natuurpunt Gent 57 stemgerechtigde leden.

Bestuursleden Maurits Van de Gehuchte bood in de loop van 2017 zijn ontslag aan als bestuurslid. De Algemene Vergadering aanvaardde dit ontslag en bedankte hem voor zijn inzet. Ook voorzitter Maarten Trybou deelde mee dat hij ontslag neemt uit de Raad van Bestuur. Bart Vangansbeke zette Maarten in naam van het bestuur nog eens extra in de bloemetjes omwille van zijn lange staat van dienst, waarbij hij de vereniging uitstekend heeft vertegenwoordigd en geleid, met ook veel aandacht voor het sociale en verbindende aspect.

Evelien Scheelen en Hanne Van Beneden stelden zich kandidaat als nieuwe bestuursleden.

Deze jonge, vrouwelijke bestuursters werden onder luid applaus van de Algemene Vergadering aanvaard.

We sloten de Algemene Vergadering af met een feestelijke receptie en een welgemeende toast op een mooi Natuurpuntjaar in 2018!

Raad van Bestuur 2018 In 2018 telt Natuurpunt Gent vijftien bestuursleden. Tijdens de eerste bestuursvergadering na de Algemene Vergadering op 19 april werden de bestuursfuncties verdeeld.

Aerssens Marnix Christiaens Anton De Bruycker Martine De Clercq Jean-Luc De Meyer Lieve Evrard Harald Fiers An Janssen Noah Nachtergaele Ine Pieters Johan Scheelen Evelien Van Beneden Hanne Vangansbeke Bart Vangansbeke Pieter Verheeke Jan

Emiel Claeyslaan 30, 9050 Gentbrugge Nekkersberglaan 31, 9000 Gent Jovastraat 7, 9050 Gentbrugge – penningmeester Kastijdestraat 38 A, 9820 Schelderode Zandloperstraat 239, 9030 Mariakerke Brusselsesteenweg 509, 9050 Gentbrugge Asfilstraat 16, 9031 Drongen – voorzitter voor formele aangelegenheden Brugsesteenweg 364, 9000 Gent Paul Fredericqstraat, 53, 9000 Gent – secretaris Oranjeboomstraat 8, 9030 Mariakerke Albrecht Rodenbachstraat 141, 9040 Sint-Amandsberg Zandloperstraat 227, 9030 Mariakerke Zandloperstraat 239, 9030 – ondervoorzitter voor externe verenigingsaangelegenheden Zandloperstraat 227, 9030 Mariakerke Duifhuisstraat 50, 9000 Gent – ondervoorzitter voor interne verenigingsaangelegenheden

Verslag

20

S N E P ! 2018 NUMMER 2

24 maart 2018

Oeverzwaluwenverwennamiddag AAN HET LEEUWENHOF IN DRONGEN

FOTO’S © MARINO RAVIER

21 Verslag

2018 NUMMER 2

SNEP!

18 april 2018

Stad Gent en Natuurpunt vieren 10 jaar NMC De Bourgoyen

Op 18 maart 2006 werd de eerste steen gelegd van het Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen, dat op 18 april 2008 feestelijk werd geopend. Op 18 april 2018 vierden de stad Gent en Natuurpunt het tienjarig bestaan van het NMC met een opendeur- en studiedag.

FOTO’S © MARINO RAVIER

Het Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen is een informatiecentrum over natuur en milieu, met onder meer een educatief aanbod voor scholen. Het fungeert ook als bezoekerscentrum van het natuurreservaat Bourgoyen-Ossemeersen. Het gebouw ontvangt jaarlijks meer dan 50.000 bezoekers. Ze komen er een wandelfolder halen aan het onthaal, bekijken de tentoonstellingen in de hal, nemen deel aan een educatieve activiteit in ‘De Ratelaar’ of ‘De Watervlo’ – de twee vergaderzalen/klaslokalen op de bovenverdieping – of genieten van een drankje in de cafetaria na een wandeling in het gebied.

Ook voor de scholen die op excursie komen in de Bourgoyen-Ossemeersen is het Natuuren Milieucentrum een vaste halte.

Het beheer van het passiefgebouw is in handen van de Groendienst van de stad Gent, maar ook de educatieve diensten van de stad, Natuurpunt en Natuurpunt Gent hebben hier hun vaste plek. Natuurpunt Gent baat ook de cafetaria uit.

Opendeur- en studiedag Op de verjaardag van het NMC op 18 april was het centrum de hele dag open voor iedereen. Om 14.00 uur startte het officiële deel met een verwelkoming en toespraken door Rudy Coddens, schepen van Seniorenbeleid, Werk, Armoedebestrijding en Openbaar Groen, en Elke Decruynaere, schepen van Onderwijs, Opvoeding en Jeugd. Lieven De Schamphelaere, voorzitter van Natuurpunt, sloot dit deel af met een speech over groen en natuur in de stad (zie kader).

Na deze opening volgden nog twee bijzondere lezingen. Geert Heyneman, de Gentse stadsecoloog, hield een voordracht over het nieuwe Gentse soortenplan onder de titel ‘Voor welke dieren en soorten speelt Gent een belangrijke rol?’ Hij onderbouwde zijn boeiende lezing met jarenlang studiewerk en ervaring op het terrein. In een van de volgende nummers van Snep! besteden we zeker nog uitgebreider aandacht aan dit

soortenplan. Na een korte pauze was het de beurt aan Geert Spanoghe, onderzoeker aan het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, die voor Natuurpunt Gent een lezing hield over ‘Tendensen van de vogelpopulaties in het Gentse – kansen en bedreigingen’. Ook op dit onderwerp hopen we in een van de volgende Sneps uitgebreider in te gaan.

De hele namiddag konden bezoekers ook terecht in het NMC voor een workshop ‘Beleef de natuur!’, een kennismaking met de natuureducatieve werking door de educatieve diensten van de stad Gent.

De mooie dag werd op een feestelijke manier afgesloten met een leuke receptie, georganiseerd door Natuurpunt Gent. Een prima gelegenheid om wat bij te praten en veel mooie momenten uit de tien jaar gezamenlijke werking in het NMC boven te halen.

Een soortenplan voor Gent Tijdens de studie- en opendeurdag stelde stadsecoloog Geert Heyneman in primeur het Gentse soortenplan voor. Dat soortenplan moet nagaan welke aanvullende acties er nodig zijn voor specifieke soorten – planten en dieren – om verder invulling te geven aan het groenstructuurplan dat de stad Gent enkele jaren geleden heeft opgemaakt. Het groenstructuurplan is een belangrijk middel om de komende jaren een samenhangend netwerk van parken, bos- en natuurgebieden verspreid over Gent uit te bouwen. In het groenstructuurplan staat duidelijk beschreven waar de stad samen met andere partners zoals Natuurpunt werk van wil maken.

Verslag

22

S N E P ! 2018 NUMMER 2

Groen en natuur in de stad Toespraak door Lieven De Schamphelaere, voorzitter Natuurpunt De ruimtelijke versnippering in Vlaanderen kost ons veel tijd in de file en handenvol geld en is niet houdbaar. De uitdaging is dan ook steden en andere woonkernen zo aantrekkelijk te maken dat meer mensen er willen gaan wonen. Goed leven in de stad heeft te maken met gezondheid, levenskwaliteit en sociale aspecten. Natuur in de woonomgeving is daarin multifunctioneel, eigenlijk van levensbelang, en zonder zal niet gaan.

Natuur heeft vooreerst een directe invloed op onze gezondheid. Goed geplande groene infrastructuur kan een belangrijke rol spelen bij het verbeteren van de luchtkwaliteit in de stedelijke omgeving. Bomen, struiken en gevelbedekkende planten zuiveren de lucht van onder meer fijn stof en kunnen de concentraties van schadelijke stoffen aanzienlijk terugdringen.

Ze dempen ook het geluid.

Onze steden dreigen bij een opwarmend klimaat ook eilanden van hitte te worden. Zomerse hitteperiodes zorgen nu al voor meer zieken en een verhoogde mortaliteit. In een stad als Berlijn wordt zo 4 à 5% van de overlijdens in verband gebracht met hitte. Bomen en ander groen helpen de stad koeler te houden. Onderzoek toonde aan dat op windstille warme dagen in groenbuffers met een breedte tussen 50 en 100 meter de temperatuur 3 à 4 graden lager ligt dan in de bebouwde omgeving ernaast.

Ook water helpt bij het verkoelen. De meeste klimaatmodellen voorspellen niet zozeer grote veranderingen in de totale hoeveelheid neerslag maar wel meer intense regen afgewisseld met langere droge periodes. We zullen ons waterbeheer in de toekomst daarop moeten afstemmen. Steden moeten als een spons worden waarin het water zoveel mogelijk aan de bron wordt gebufferd met groendaken, wadi’s en overstroombare parkjes. Eerder gedempte grachten worden opengelegd. Opnieuw levende rivieren, niet zo lang geleden nog riolen die werden overwelfd om als parking te dienen, krijgen opnieuw ruimte en bepalen mee de identiteit van de stad, een historische rol.

Natuur helpt ook ontspannen. We voelen ons beter en minder angstig in de natuur. Eigenlijk is dat niet zo verwonderlijk. De hedendaagse mens ontstond een goede 200.000 jaren geleden in Afrika, steden bestaan slechts enkele duizenden jaren en de industrialisatie zette zich pas 200 jaar geleden door. We leven dus nog niet zo lang in die technische omgeving van gebouwen, wagens en computerschermen. Die technologische vooruitgang brengt gigantische, ondertussen onmisbare, voordelen met zich mee. Maar dat we natuur dichtbij nodig hebben om regelmatig te ontsnappen aan de online-aandachtseconomie, wordt voor wetenschappers steeds duidelijker. Om die reden is toegang tot groen vlakbij eigenlijk ook een recht dat niet beperkt mag blijven tot de ‘betere’ wijken. Precies ook in achtergestelde buurten moet worden geïnvesteerd in groen.

Natuur is ook een middel voor sociale cohesie. Om mensen die elkaar niet kennen bijeen te brengen, moeten ze vooreerst graag buiten komen. Daarvoor zijn aantrekkelijke publieke ruimtes nodig: straten, pleinen en parken met veel groen en blauw. Samenwerken aan natuurgebieden – een model dat we met Natuurpunt koesteren – of in volkstuinen, geeft mensen ook de voldoening zelf initiatieven te kunnen nemen.

Maar natuur in de stad kan ook een intense belevenis zijn. Daarvoor laten we die natuur beter wat wilder worden. Parken hebben zeker nood aan gebruiksgroen zoals zorgvuldig gemaaid gras voor de zomerse picknick en voor het sporten, maar we kunnen de natuur op veel plaatsen meer haar gang laten gaan. Dat helpt de biodiversiteit vooruit en maakt ook dat er meer te beleven is voor mensen. Parken in Duitsland ogen zo heel wat ruiger dan de onze. En de kleine wildernis kan overal: op oude muren, rond de bijenhotels en in de lucht waar gierzwaluwen de zomeravonden animeren en daarna worden afgelost door de nachtwacht van vleermuizen. Ook grote diersoorten rukken de stad binnen en hebben zich soms met verbazend gemak aangepast aan de stedelijke omgeving: slechtvalken broeden op de kathedralen en vossen verkennen de stedelijke rand.

Plaats zoeken voor natuur in een stedelijke omgeving waar de grond bijna per definitie schaars en duur is, vergt aandacht voor kansen, creativiteit en samenwerking. Dikwijls gaat het over kleine lapjes grond. Maar soms kan er ook groot worden gedacht. Aan de overkant van het Kanaal werken de Britten aan hun London National Park, waarbij de groengebieden rond de hoofdstad worden verbonden tot één geheel. Brussel heeft ook zijn groene rand, Antwerpen zijn fortengordel en in Gent ontstaat een ‘Gents Zwin’ in de Gentbrugse Meersen en de Damvallei.

Er ligt voor gemeente- en stadsbesturen werk op de plank, waarvoor de Vlamingen dankbaar zullen zijn.

23 Verslag

2018 NUMMER 2

SNEP!

6 mei 2018

De warmste, zonnigste en Onder een brandende zon – het kwik steeg zowaar naar 28 graden – vond zondag 6 mei onze 24ste Plantenbeurs plaats in de Bourgoyen-Ossemeersen. Met zo’n drieduizend bezoekers was het meteen een volledig uitverkochte editie. Tegelijk vormde de beurs de aftrap van onze zomercampagne ‘Ontdek de Natuur in ’t Gents’.

De natuur in de Gentse regio, met al haar troeven, verdient immers een mooie plek in de schijnwerpers en het is dan ook onze ambitie om met onze ledenwervingscampagne nog veel meer mensen warm te maken voor die natuur.

Onze deskundige verkopers hadden met meer dan honderd verschillende inheemse wilde planten en kruiden alvast genoeg waar om aan te prijzen op de jaarlijkse plantenmarkt. Deze plantjes – ecologisch gekweekt in onverwarmde serres zonder pesticiden – zijn niet altijd eenvoudig te vinden in de doorsnee tuinhandel. Met deze kennis in het

achterhoofd waren onze vaste bezoekers, voor de gelegenheid gewapend met zonnecrème en beschermende hoofddeksels, er daarom al voor de opening om tien uur bij.

Door deze plantengekte kon schepen Rudy Coddens, die in alle vroegte ook van de partij was, het voor de ingang gespannen rode lint niet op een rustige en plechtige wijze door-

Verslag

24

S N E P ! 2018 NUMMER 2

knippen. Als compensatie publiceren we hier nog eens de tekst van zijn toespraak (zie kader).

Topeditie Aan het bezoekerscentrum kon iedereen doorlopend terecht voor drankjes, biobier en -gin, soep, broodjes en verse taart. Onze sponsors en partners stonden met verschillende standjes verspreid tussen het volk.

Artiesten Artan Buleshkaj Trio en Umlaut voorzagen ons van gesmaakte jazzy live muziek. Meter van de zomercampagne, actrice Veerle Malschaert, nam in de namiddag een huppelsessie doorheen het groen voor haar rekening. En voor wie zich even

wildste plantenbeurs ooit! kon losrukken van het gezellig ingerichte terras of de weide, waren er rondleidingen in het natuurgebied door onze gidsen. Met de randanimatie voor de kinderen – een meespeelcircus, vertellingen en grime – was deze plantenbeurs zoals altijd de ideale uitstap voor jong en oud.

“Een topeditie,” luidde het dan ook unisono, of om het gebeuren te omschrijven met de superlatieven van Frank Maes: “de warmste, zonnigste en wildste plantenbeurs ooit”. De negenenveertig nieuw geworven leden kregen een wilde korenbloem mee, alvast een extra stap naar meer stadsnatuur. Benieuwd wat 25 jaar Plantenbeurs volgend jaar voor iedereen in petto heeft…

Toespraak schepen Rudy Coddens bij de opening van de Wildeplantenbeurs Dit is al de vierentwintigste plantenbeurs! Met dit keer ook de start van ‘Ontdek de natuur in ’t Gents’, waar comédienne Veerle Malschaert mee de aftrap komt geven. Natuurpunt Gent is goed op weg naar 10.000 Gentse leden. Ik ben ervan overtuigd, beste bestuursleden, vrijwilligers en alweer talrijke bezoekers, dat dit ook zal lukken. Eind 2017 hadden jullie al 7113 leden en ik verneem dat Natuurpunt, jullie moedervereniging, in Vlaanderen intussen al 107.553 leden heeft. Dat toont een groeiend draagvlak voor natuur, bos en groen in Gent en in Vlaanderen.

Natuur is voor de overgrote meerderheid van de Gentenaars zeer belangrijk. Deze week was er nog de studie dat veel bomen in slechte gezondheidstoestand verkeren.

We kennen allemaal de redenen: klimaatverandering waardoor exotische schimmels oprukken plus de luchtverontreiniging en de stikstofuitstoot veroorzaakt door de intensieve landbouw. Het is dan ook zeer belangrijk dat we met zijn allen het draagvlak voor natuur verder uitbreiden, de bewustwording vergroten en ook de nodige maatregelen nemen op wereldvlak, in Europa maar ook hier in ons eigen Gent om meer en ook gezonde natuur te krijgen.

In ieder geval heeft de stad Gent de afgelopen jaren al heel wat inspanningen gedaan. We hopen dat die voorbeeldfunctie andere besturen kan inspireren.

De afgelopen maanden konden we samen met Natuurpunt drie mooie zaken realiseren of opstarten.

1. Jullie project ‘De Hutsepot, een gezellige mengelmoes van functies’ onderdeel van het Parkbos in Zwijnaarde kreeg via het burgerbudget 150.000 euro van de stad Gent voor deze mooie samenwerking met onder andere De Moester, het Don Bosco college en Samenlevingsopbouw. Een openbare ontmoetingsruimte met picknick- en zitbanken, een gerenoveerde loods Apollinaris. We hopen dat dit allemaal snel gerealiseerd kan worden!

2. Een natuurinclusief en bovendien sociaal landbouwproject ‘De Goedinge’ in Afsnee, op tien hectare OCMW-gronden waar twee bioboeren, een lokale landbouwer, De Moester en Natuurpunt elkaar gevonden hebben. We hopen dat dit project een voorbeeld kan worden voor andere landbouwers om niet alleen te kiezen voor de korte keten, maar ook voor natuurvriendelijke teelttechnieken, biologische teelt en aandacht voor fauna en flora en het landschap.

3. Eind 2017 kocht Natuurpunt 35 hectare schitterend bos aan in de Vinderhoutse Bossen. Het is het enige Europees beschermde natuurgebied binnen onze stad.

De stad zal deze aankoop ondersteunen. We geven jaarlijks al 70.000 euro aankoopsubsidies. Maar voor deze enorme aankoop beslisten we deze week om dit jaar al 120.000 euro extra subsidie te verstrekken!

Als het van mij afhangt, dan gaan we de komende jaren op die weg voort: veel projecten staan in de steigers: in de Moervaartvallei, het Natuurpark Levende Leie, het RUP Groen, meer groen in de stad, …

© FRANK MAES & MARINO RAVIER

25 Verslag

2018 NUMMER 2

SNEP!

22 april 2018

Kloosterbos en Heidebos

BONTE VLIEGENVANGER © GUY HUYLEBROECK

STAARTMEES © GUY HUYLEBROECK

BUIZERD © GUY HUYLEBROECK

BOOMPIEPER © GUY HUYLEBROECK

HOLENDUIF © GUY HUYLEBROECK

PIMPELMEES © GUY HUYLEBROECK

Het Kloosterbos en het Heidebos zijn twee bosgebieden in het noorden van Oost-Vlaanderen, op de Vlaamse zandrug. Arme grond dus, waardoor je er heide(relicten) vindt. Die heide werd in de loop van de negentiende eeuw bebost om toch nog iets op te brengen, vooral met grove den. De gebieden zijn nu twee pareltjes die een aantal speciale soorten herbergen.

We waren nog maar net uitgestapt aan het Kloosterbos toen we een grote lijster zagen, een soort die we in het Gentse bijna kwijt zijn, maar die het overal in Vlaanderen slecht doet. Eén van de specialiteiten van een dennenrijk bos als het Kloosterbos is kuifmees, die we af en toe hoorden en één keer goed konden zien.

Ook een holenduif liet zich goed zien, net als één van de vier koppeltjes boomleeuweriken.

Zoals iemand terecht opmerkte, doet een vliegende boomleeuwerik met zijn korte staartje wat aan een vleermuis denken. Niet te veel, maar toch. Een koppeltje grote bonte specht kwam aanvliegen in de top van een solitaire boom om wat show te geven.

Er zitten ook een twintigtal reetjes in het

Verslag

26

S N E P ! 2018 NUMMER 2

Kloosterbos, maar die kregen we alleen van ver te zien. Met wat geluk kun je ze hier van dichtbij bekijken: ze zijn wandelaars gewoon. Ten slotte waren ook twee botanische waarnemingen het vermelden waard: bosveldkers en een mooie vliersoort van droge zandgronden: trosvlier.

Op naar het Heidebos dan maar, vooral voor de bonte vliegenvangers. Boomleeuwerik en kuifmees zaten hier ook te zingen, maar die hadden we al gehad, nietwaar. Het was wat moeilijk om het aantal zingende mannetjes in te schatten, maar het waren er wellicht zes, mogelijk meer. Wie zich ook goed lieten zien waren een buizerd, een wijfje sperwer en een baltsende boompieper.

Ook hier weer een grote lijster en bij het afsluiten onze eerste fitis van de dag (nog zo’n soort die sterk achteruit gaat in het Gentse).

)

RiElligTer T R P n e e n v r ij w va

Anton schept hoop…

Mijn eerste afspraak met Anton liet lang op zich wachten, want hij moest zijn thesis afwerken…. Thesis? Waarover? Een eeuwige student? Diezelfde avond maakte Anton ook spaghetti klaar in de Stek voor een groepje geëngageerde vrijwilligers. Het is best origineel dat iemand van de Raad van Bestuur kookte voor andere vrijwilligers! Anton is een van de jongste en nieuwste bestuurders van Natuurpunt Gent. En dat jong bloed is welgekomen. En zeker ook vernieuwende ideeën, engagement, kracht en geloof, …

JNM voor het leven Zijn moeder had gezien dat Anton een natuurjongen was en schreef hem op zevenjarige leeftijd in bij de Jeugbond voor Natuur en Milieu. Maar het bleef bij die ene activiteit tot hij vijftien was en een animatorcursus hem helemaal in de JNM trok. Zo kwam de dynamiek op gang: hij vond er zijn beste vrienden, organiseerde avontuurlijke kampen en nam kleine en grote engagementen op, eerst bij JNM Gent, daarna in het hoofdbestuur van de beestigste jeugdbeweging.

Hij was vormingsverantwoordelijke en bondsvoorzitter – studeren was vaak bijzaak. Anton is de JNM dankbaar voor die speciale tijd, zowel op ecologisch als sociaal vlak. “De vrienden die je bij JNM maakt, zijn er voor de rest van je leven.” Via JNM leerde hij Natuurpunt Gent beter kennen en zo rolde hij anderhalf jaar geleden bijna als vanzelf het bestuur binnen.

Die spaghetti-avond gaf me een warm en welkom gevoel. En dat is precies wat Anton beoogt. Hij wil een tandje bijsteken in de vrijwilligerswerking. Die avond was het begin van een langer proces. We toetsten samen af hoe Natuurpunt Gent ‘ne warme nest’ kan zijn voor de vele vrijwilligers. Bij Natuurpunt kun je veel betekenen voor je directe omgeving en dat kan ook leuk zijn. Om dat extra in de verf te zetten, plantten we op 11 maart met 130 vrijwilligers een vrijwilligersbos aan het Leeuwenhof.

Gezelligheid

Klimaat

Het woordje ‘gezellig’ is nooit ver weg bij Anton. “Gezellige straten. Meer contact onder buren. Een koffietje in de zon. Onverwachte gesprekken. Een glimlach van voorbijgangers. Een beter stadsleven…

Gevelbank.” Ik moest beschaamd toegeven dat ik nog nooit over een gevelbank had gehoord… “Een stad als Gent met zijn gezellige straatjes, rijwoningen en warme inwoners is de uitgelezen plek voor (nog) meer bruisend buurtleven”, lees ik op de website. Met enkele goede vrienden ging Anton aan het werk om de gevelbank in het straatbeeld te krijgen. Zodat daar de een of andere sociale interactie kan ontstaan. En waar nodig en wenselijk kan er ook nog een geveltuintje bij. Het project bestaat sinds juni 2017 in Gent en wordt dit jaar ook uitgerold in andere steden. De bank wordt lokaal gemaakt in een sociale werkplaats met recuperatiemateriaal. Neem een kijkje op www.gevelbank.be. En kijk of er in jouw buurt al gevelbanken zijn. Er hangen er ondertussen al 150 in Gent!

Behalve voor natuur en milieu is Anton ook actief voor het klimaat. In een vorige Snep!2 interviewde hij Mathias Bienstman over diens boek ‘Op eigen Kracht’. Anton vindt dat een hoopvol werk. Al staat hij nogal sceptisch tegenover ‘schone’ technologieën en gelooft hij niet dat de elektrische auto de wereld zal redden. Ecopremies om zuinige auto’s in het verkeer te brengen, leiden uiteindelijk tot meer auto’s en meer kilometers. En we moeten niet alleen kijken hoe we ons verplaatsen maar ook hoe we wonen, werken, … Anton gelooft iets meer dan Mathias Bienstman in de kracht van de basis. En dan ten slotte, filosofisch: “het is gevaarlijk om (te) hoopvol te zijn, maar aan de andere kant moet je hoopvol blijven”.

De kracht van de mensen aan de basis weerspiegelt zich bijvoorbeeld in ‘Climate Express’, waar Anton zich twee jaar sterk voor inzette. In de aanloop naar de Klimaattop van Parijs mobiliseerde Climate Express samen met Belgische milieu- en klimaatorganisaties in 2015 meer dan 10.000 mensen om de tocht naar Parijs te maken.

Agro-ecologie en natuur In de thesis die Anton begin dit jaar indiende in de studierichting stedenbouw, onderzocht hij de (mogelijke) rol van Natuurpunt bij een (agro-ecologisch) landbouwproject als dat op de Goedingekouter in Afsnee1. Hiervoor stapte hij uit het traditionele plaatje waarbij een natuurorganisatie een rol speelt op het vlak van natuurbehoud, -bescherming, -beheer en -educatie. Hij wil dat natuur-, milieuen klimaatorganisaties meer samenwerken met ‘het werkveld’. Om zo samen aan bredere doelstellingen te timmeren. Het project op de Goedingekouter tracht te voldoen aan verschillende doelstellingen. Natuurpunt (Gent) was een stuwende kracht in dit pioniersproject. Het resultaat is een partnerschap waarbij landbouw gekoppeld wordt aan sociale, educatieve en ecologische activiteiten.

27 Vereniging

2018 NUMMER 2

SNEP!

Voetbal Af en toe speelt Anton ook voetbal in Nieuw Gent bij HT Zwijnaarde. Hij is er trots op dat daar meer dan zeventig verschillende nationaliteiten komen trainen. Voetballen is voor hem fantastisch belangrijk, want het biedt hem de kans om buiten de milieu- en natuurcocon te komen. In deze rubriek lieten we in het verleden nog mannen aan het woord die hun ontspanning vinden in het voetbal… Anton, opzoeken die bende!

Straks hebben jullie een ploeg van Natuurpunters bij elkaar…

1

Boerencollectief op de Goedingekouter, Snep! 1,

2018, p. 26-28 2

“Op eigen kracht” , Snep! 4, 2017, p. 41-43

© MARINO RAVIER

Obra-Baken vzw Al bijna 30 jaar een vrolijke bende bij Natuurpunt Gent Bijna dertig jaar geleden klopte Obra vzw aan bij de Actiegroep BourgoyenOssemeersen, een van de voorlopers van Natuurpunt Gent. De vereniging wilde graag een plaatsje in het natuurbeheer voor hun gasten. Obra biedt ondersteuning op vraag en op maat aan personen met een beperking en hun netwerk, en fusioneerde intussen met Baken vzw, waardoor ze nu ook ambulante verzorging kunnen bieden.

Frank Maes, die destijds voor de Actiegroep en later voor Natuurpunt Gent werkte, zag een samenwerking wel zitten, en sinds 1991 is er nauwelijks een week voorbijgegaan zonder de vrolijke bende van zo’n tien mannen, die met plezier hun steentje bijdragen

© STEFAN, DE NATUURFOTOGRAAF VAN HET “OBRA” TEAM

Vereniging

28

S N E P ! 2018 NUMMER 2

wisseling. “Het heeft echt een merkbaar positief effect op hen, ze zijn echt content”, zegt Jörgen. “Het is fijn als je iemand kunt helpen om een dagbesteding te vinden die het beste uit hem haalt. Ingo bijvoorbeeld, werd niet altijd goed begrepen. Door zijn beperking werd zijn communicatie vaak fout geïnterpreteerd. Het was dikwijls moeilijk om te weten hoe hij zich voelde of wat hij wilde.

Maar na een tijd hadden we door dat hij ook communiceert met zijn pet. Als hij een goeie dag heeft, zet hij zijn pet recht op zijn hoofd, en anders achterstevoren. Vroeger stond zijn ‘klak’ heel vaak achterstevoren, en was hij zichtbaar stiller. We hebben hem van groep veranderd, en nu bloeit hij open. En staat zijn pet bijna altijd recht.” © MARINO RAVIER

aan het Gentse beheerwerk. Vandaag wordt de groep opgevangen en aan het werk gezet door Marino Ravier, medewerker natuurbeheer bij Natuurpunt Gent.

Atelierwerking Zwerfvuil opkuisen, maaisel afvoeren, hakhout sorteren, onderhoudswerk doen, folders bussen… “We doen dat allemaal graag!” zegt Steve. “Marino is ne wijzen, en Jörgen (Van Kan, de begeleider) ook!” Lorenzo beaamt: “Ja, Marino is nen toffen. Maar hij zegt altijd da wij moeten werken, en zelf zit hij altijd achter zijnen bureau. Die moet wel nekeer meer van zijne stoel leren komen, vind ik!”

en niet gewoon wat ‘tijdverdrijf’. De gasten voelen zich dan echt een meerwaarde. Ze vinden het ook leuk dat het vaak om stoer mannenwerk gaat: grote takken verslepen, snoeien, enzovoort.”

De mannen die kiezen voor Natuurpunt, houden van werken, bewegen, frisse lucht, af-

Joerie is fan van het zware werk. “Hoe meer, hoe beter!” roept hij. En Stefan is de natuurfotograaf van de groep. Die heeft zijn camera altijd bij zich. Hij toont me zijn foto’s van waterplassen en vogels. Die mogen in de Snep!

De groep heeft alweer heel goed gewerkt voor Natuurpunt vandaag, ook Ingo. Proficiat, Ingo! Je hebt zeker een 9,5 op 10 verdiend!

Bart toont mij vier boekjes om vogels te determineren, die hij altijd bij zich heeft. Ik vraag hem of hij al veel vogels kent. “Niet echt”, lacht zijn begeleider. “Maar er zijn in de Bourgoyen wel al veel vogels die hem kennen ondertussen.”

Jörgen: “Vroeger werkten we met leefgroepen, maar sinds een jaar of twee zijn we overgestapt op atelierwerking en mogen de gasten zelf hun dagbesteding kiezen. Dat kan werken in de natuur zijn, maar ook sport, ambachten, klusjes uitvoeren op scholen, …

De opdracht moet een arbeidskarakter hebben, maar het moet wel ongedwongen blijven, het mag niet ervaren worden als een verplichting. Er moet gewerkt worden, want ze hebben er zelf voor gekozen, maar ik verwacht niet dat ze hier harde arbeid verzetten.

Al doen sommigen dat eigenlijk wel.” “Hier mogen ze al eens treuzelen en roepen”, knipoogt Marino.

Lachen met de pet op Catherine Depauw werkt al 25 jaar bij Obra en was er dus bijna van bij het begin bij: “Als ze kiezen voor werken in de natuur, is dat bij Natuurpunt of bij Kinderboerderij De Campagne. Het is belangrijk dat het zinvol werk is

© STEFAN, DE NATUURFOTOGRAAF VAN HET “OBRA” TEAM

29 Vereniging

2018 NUMMER 2

SNEP!

© BENNY COTTELE

Vereniging

30

S N E P ! 2018 NUMMER 2

Eind 2017 kocht Natuurpunt 35 hectare bos in de groenpool Vinderhoutse Bossen. Sindsdien hebben Natuurpunt Gent en Natuurpunt alle zeilen bijgezet om fondsen te werven voor deze grote aankoop. Opnieuw kunnen we vaststellen dat de Gentenaars enorm genereus zijn in hun steun aan onze vereniging, dat er een draagvlak is om natuurgebieden weer in de publieke sfeer te brengen door ze aan te kopen, open te stellen en zo te beheren dat de natuurwaarden zich optimaal kunnen ontwikkelen.

De Vinderhoutse Bossen een wervend verhaal Eind mei hadden we al meer dan 63.000 euro aan grote en kleine giften opgehaald voor onze aankoop in de Vinderhoutse Bossen. Dat is nu al een van de hoogste opbrengsten voor een project van Natuurpunt.

Enkel bij de aankoop van het Stappersven in Kalmthout, Altenbroek in de Voerstreek of Averbode Bos en Heide haalde Natuurpunt meer geld op. Maar dat waren telkens 'nationale projecten', terwijl we voor de Vinderhoutse Bossen enkel een Oost-Vlaams publiek aanspreken – en als we in detail kijken, waarschijnlijk voor 75% een Gents publiek. Onze fondsenwervende campagne loopt nog tot eind augustus 2018. En we hebben ook nog heel veel steun nodig, want we zijn er nog lang niet. We moeten 143.000

euro zelf financieren. Dat betekent dat we momenteel (eind mei) nog 80.000 euro moeten ophalen om die restfinanciering rond te krijgen!

Vlaamse en Gentse steun Daarnaast kunnen we gelukkig ook rekenen op belangrijke ondersteuning van de Vlaamse overheid in de vorm van aankoopsubsidies voor deze aankoop. Begin mei kregen we ook heel positief nieuws van de stad Gent, die onze aankoop in de Vinderhoutse Bossen in 2018 zal steunen met een extra aankoopsubsidie van 120.000 euro. We zijn ongelooflijk verheugd en dankbaar dat de Vlaamse overheid en de stad Gent bereid zijn om die subsidies te leveren en willen iedereen bedanken,

minister Schauvliege en het Gentse stadsbestuur in de eerste plaats, voor die belangrijke inspanningen. Zij laten ons en alle Gentenaars dus niet in de steek. Gelukkig maar, want zonder hun steun hadden we wel een heel groot probleem gehad om deze aankoop afbetaald te krijgen.

We willen nu ook nog in overleg treden met het gemeentebestuur van Lovendegem om daar eventuele bijkomende steun voor deze prachtaankoop te vragen. Een (relatief klein) deel van het bos dat we hebben gekocht, ligt namelijk op het grondgebied van Lovendegem (deelgemeente Vinderhoute). We zijn ook van plan om in het najaar in Vinderhoute een informatieavond te organiseren over onze aankoop en onze plannen met het gebied.

Š BENNY COTTELE

31 Vereniging

2018 NUMMER 2

SNEP!

Opbrengst aankoopproject op in 1 jaar Natuurpunt Gent heeft intussen een lange traditie van uitstekende fondsenwerving opgebouwd. Honderden donateurs steunen jaarlijks onze aankopen.

Zonder hen zou het niet lukken om het huidige aankooptempo vol te houden.

Hiernaast een overzicht van recordopbrengsten per jaar voor een bepaald project van Natuurpunt Gent.

67.766 euro

66.951 euro 64.475 euro 56.968 euro 50.056 euro

voor de Gentbrugse Meersen in 2015 (inclusief de opbrengst van enkele fondsenwervende activiteiten van Natuurpunt Gent zoals de plantenbeurs en de Natuurpuntfuif) voor de Damvallei in 2016 (met 35.000 euro eigen bijdrage van kern Damvallei) voor de Assels in 2016 (met 35.000 eigen bijdrage van Natuurpunt Gent) voor de Gentbrugse Meersen in 2014 voor de Assels in 2015

Honderden donateurs steunen jaarlijks onze aankopen.

Zonder hen zou het niet lukken om het huidige aankooptempo vol te houden.

© FRANK MAES

(Beheer)plannen krijgen vorm Onder leiding van de nieuwe conservator voor de Vinderhoutse Bossen, Maarten Vangansbeke, zijn we momenteel een beheerteam aan het samenstellen dat de volgende maanden het beheerplan zal opmaken in overleg en samen met de medewerkers van Natuurpunt Beheer. We willen natuurlijk niet over één nacht ijs gaan. We starten met heel wat overleg over hoe we het bos verder willen laten ontwikkelen, om zo te komen tot een gedragen visie op het beheer en de maatregelen die

daarvoor nodig zijn. We gaan weldra van start met het opruimen van het aanwezige afval en het verwijderen van de exoten in het bos, maar we willen ook het beheer voor de toekomst uitstippelen. We zullen zeker een aantal dreven vrijmaken en ook beheer uitvoeren in de bospercelen zelf, om de flora en fauna en de natuurlijke bostypes volledig tot hun recht te laten komen. We zijn alvast van plan om niet te zwaar in te zetten op grote kappingen van (soms dode) populieren, maar vooral de natuur haar werk te laten doen. De natuur-

BOSANEMOON © FRANK MAES

SNEEUWKLOKJE © BENNY COTTELE

Vereniging

32

S N E P ! 2018 NUMMER 2

waarde van dood hout in een bos is immers groot.

Om een gedegen beheer uit te stippelen dat de biodiversiteit verhoogt, is een goede kennis van het gebied nodig. Hiervoor moet nog heel wat inventarisatie- en studiewerk gebeuren. Momenteel is er al een broedvogelinventarisatie bezig in het gebied. Maar van vele soortgroepen is nog heel weinig bekend. Mensen met specifieke kennis van één of meer soortgroepen mogen zich nog altijd melden.

Er zal ook een degelijke studie van de water-

KRUIPEND ZENEGROEN © FRANK MAES

EENBES © FRANK MAES

huishouding nodig zijn, om eventuele ingrepen op een doeltreffende manier te kunnen uitvoeren. Zo’n onderzoek is trouwens al voorzien in het inrichtingsplan voor de hele Groenpool Vinderhoutse Bossen. Daarnaast is het de bedoeling om een groep van mensen samen te stellen die willen meewerken aan de uitvoering van het beheerplan op het terrein, in samenwerking met de professionele terreinploeg van Natuurpunt Beheer.

Ook de toegankelijkheid wordt een belangrijk aandachtspunt voor het beheerteam. We wil-

len de mensen uiteraard laten genieten van dit mooie bos (en zijn omgeving), maar we moeten evenzeer de kwetsbare natuur beschermen en daarom zullen we de kern van het bos ‘recreatieluw’ houden. De openstelling van het bos gebeurt in overleg en samenwerking met de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) en het Vlaams Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), die werken aan de realisatie van de groenpool Vinderhoutse Bossen. Dat is een boeiend maar ingewikkeld proces, dat dus wel wat tijd vergt.

Ben je geïnteresseerd om ook een bijdrage te leveren aan een of meer werkgroepen (team beheerplan, team beheeruitvoering en/of team inventarisatie en studie)? Alle hulp is van harte welkom! Geef gerust een seintje aan Maarten Vangansbeke, maarten.vangansbeke@gmail.com.

Extra steun is broodnodig Onze vereniging moet een erg stevige bijdrage leveren voor deze cruciale aankoop van 35 hectare in de Vinderhoutse Bossen. Eind mei moesten we nog 80.000 euro ophalen.

Giften zijn nog altijd bijzonder welkom op het rekeningnummer BE56 2930 2120 7588 van Natuurpunt Beheer, met de vermelding ‘Project Vinderhoutse Bossen nummer 6698’.

Je kunt hiervoor ook terecht op https://iksteun.natuurpunt.be/ project/13840.

Voor giften vanaf 40 euro ontvang je een fiscaal attest. Bedankt!

SLANKE SLEUTELBLOEM © FRANK MAES

REEBOK © FRANK MAES

33 Vereniging

2018 NUMMER 2

SNEP!

Bart Vangansbeke, aankoopverantwoordelijke

Een mooie start van het aankoopjaar 2018 2017 was een absoluut recordjaar voor aankopen door Natuurpunt in Gent en omgeving. Ruim 50 hectare kwam vorig jaar in ons bezit, met als mooie afsluiter de gigantische aankoop in de Vinderhoutse Bossen.

Ook in 2018 hopen we weer veel bijkomende natuur te kunnen aankopen om zo grote aaneengesloten natuurgebieden te maken die we een optimaal natuurbeheer geven en openstellen voor bezoekers. In de eerste maanden van dit jaar konden we al ruim 9 hectare aankopen.

KAART 1

KAART 2

Symbolische aankoop in Rijvissche

Opnieuw een enclave erbij in de Latemse Meersen

De eerste aankoop van het jaar was symbolisch erg belangrijk. We kochten vijf percelen met een gezamenlijke oppervlakte van 3ha 90a 60ca van de familie Marchant in Rijvissche, een deel van het Parkbos in Zwijnaarde. De akte werd verleden op 5 februari 2018. Het gaat om een aankoop in onverdeeldheid, waardoor we slechts voor de helft eigenaar werden. De andere helft blijft eigendom van een ander deel van de familie Marchant.

Naar goede jaarlijkse gewoonte kenden ook de Latemse Meersen al een mooie uitbreiding. Op 9 maart werd de akte verleden voor een aankoop van vier kadastrale percelen met een gezamenlijke oppervlakte van 1ha 38a 84ca van de familie Van de Gehuchte. De percelen waren vrij van pacht. Ze werden wel gebruikt door een landbouwer, maar dus zonder pacht. De gronden sluiten aan bij de winterweide van de Herdwickschapen en ze zijn dan ook meteen ingeschakeld in het schapenproject. De voorjaarsweide in de Meersstraat is immers tijdelijk buiten gebruik door een slibstort in het kader van natuurinrichtingswerken. Het grasland werd tot vorig jaar bemest en is eerder soortenarm. Maar we denken wel dat het mogelijkheden heeft om zich gunstig te ontwikkelen. De aankoop omvat verder ook een klein perceeltje elzenbroek. (zie kaart 2)

Deze aankoop past volledig in onze ambitie (en die van de andere Parkbospartners) om bijkomend bos te realiseren in het deelgebied Rijvissche van het Parkbos. Natuurpunt heeft voor dit deelgebied de voortrekkersrol opgenomen. Er is nog heel veel werk om alle resterende natuurgebieden aan te kopen en in te richten. Deze aankoop is alvast een belangrijke stap in de goede richting. De aangekochte percelen liggen tussen het Don Boscocollege van Zwijnaarde en het Hutsepotbos, dat al sinds 2015 eigendom is van Natuurpunt. Het gaat om momenteel braakliggende akkers die vrij zijn van pacht en het is de bedoeling om ze te bebossen wanneer we ze volledig in eigendom hebben. (zie kaart 1)

Vereniging

34

S N E P ! 2018 NUMMER 2

ASSELSKERKWEG © BENNY COTTELE

een dat Natuurpunt de onderhandelingen zou opstarten en dat we de onteigeningspiste als reserve-optie zouden houden voor het geval onze onderhandelingen tot niets zouden leiden.

Er volgden zeer langdurige maar erg constructieve gesprekken met de eigenaars, die wel absoluut een deeltje van de gronden naast hun vijver, de Oude Leieput, in eigendom wilden houden. Daarom werd een opmetingsplan opgesteld, zodat het kadastraal perceel kon worden gesplitst en de oppervlakte van de verschillende delen duidelijk was voor iedereen.

KAART 3

Nieuwe aankoop in de Assels Op 12 maart 2018 werd de akte verleden van een mooie aankoop in de Assels. Het betreft enerzijds een perceel nat weiland naast de Oude Leiearm, de slagader van de Assels. Dat grasland paalt ook aan de idyllische Oude Leieput, die meteen opvalt als je de Pontbrug in Drongen oversteekt en de Assels binnenkomt. Anderzijds kochten we ook een deel van de Asselskerkweg mee aan. De nieuwe eigendom heeft een totale oppervlakte van 1ha 18a 50ca en is gekocht van de familie Claeys, die zelf in de Assels woont. (zie kaart 3) Het had heel wat voeten in de aarde om deze aankoop succesvol af te ronden. Eerst moesten we de stad Gent en VLM overtuigen dat Natuurpunt het best geplaatst was om deze percelen aan te kopen.

De percelen werden jaren geleden opgenomen in een onteigeningsplan, goedgekeurd in het kader van het inrichtingsproject Assels.

Volgens dat plan zou VLM de gronden aankopen en ze daarna ‘doorleveren’ aan de stad Gent, die ze ook in beheer zou nemen. Maar de gronden liggen ook midden in ons visiegebied van het erkend natuurreservaat ‘Gentse Leievallei’, waarvoor is afgesproken dat Natuurpunt trekker en aankoper is. Daarom kwamen we al snel over-

Toen bleek dat een aanvaardbare oplossing haalbaar was, restte ons nog een moeilijke stap: we moesten de pachtende landbouwer Patrick Verhoeven en zijn echtgenote verzoeken om hun voorkooprecht niet op te nemen en ook afstand te doen van hun pacht op de gronden, weliswaar mits behoud van het gebruik. Na een moeilijk maar open en eerlijk gesprek kwamen we tot een akkoord waarin alle partijen zich konden vinden. Patrick blijft het perceel gebruiken, maar wel op onze voorwaarden. Dat is niet vanzelfsprekend in tijden waarin iedere landbouwer elke vierkante meter landbouwgrond nodig heeft. Door onze positieve samenwerking van de voorbije jaren in de Keuzemeersen is er gelukkig voldoende vertrouwen ontstaan om deze regeling rond te krijgen.

Wandelaars zijn nu definitief zeker dat ze kunnen blijven genieten van hun wandelingen in dit deel van de Assels. Door deze aankoop is nu ook het laatste deel van de Asselskerkweg eigendom van Natuurpunt. Het grootste deel hadden we al in eigendom sinds de grote aankoop van ruim 20 hectare van dokter Degezelle en een klein deeltje was al eigendom van de stad Gent.

Natuurpunt wil iedereen van harte bedanken voor deze complexe maar mooie samenwerking: de familie Claeys, landbouwer Patrick Verhoeven en zijn echtgenote, de landmeter, de VLM en de stad Gent.

35 Vereniging

2018 NUMMER 2

SNEP!

NOORDELIJKE KEUZEMEERSEN © BENNY COTTELE

Het noordelijk deel van de Keuzemeersen is gelegen in de bestemming landbouwgebied, al kun je het verschil bijna niet zien met de zuidelijke Keuzemeersen, die in natuurgebied liggen en trouwens al grotendeels worden beheerd door Natuurpunt. In recente beleidsplannen zoals het Ruimtelijk Structuurplan Gent, het bestuursakkoord en het Groenstructuurplan heeft de stad Gent altijd gesteld dat het noordelijk deel van de Keuzemeersen zal worden herbestemd naar natuurgebied. Door de belangrijke natuurwaarden – als gevolg van de zeer natte situatie – heeft dit deel dus evenveel potentie als de natte hooilanden in de zuidelijke Keuzemeersen.

Daarom zijn de noordelijke Keuzemeersen ook mee opgenomen in het in opmaak zijnde Groen RUP, dat heel veel gebieden met een hoge natuurwaarde wil bestemmen tot natuurgebied.

Ook hier wil ik iedereen bedanken voor de constructieve samenwerking, in het bijzonder Noël Pauwels en Wim Slabbaert, aankoper van Natuurpunt met goede contacten met de verkopende familie, en de notaris van die familie.

Alle steun is welkom

KAART 4

Eerste eigendom in de noordelijke Keuzemeersen Op 13 maart 2018, de dag na de aankoop in de Assels, werd ook de akte verleden voor de aankoop van drie percelen in de noordelijke Keuzemeersen. We konden deze gronden aankopen van de familie Gréban de Saint-Germain. Deze aankoop van 2ha 56a 92 ca is een belangrijke doorbraak, want het is onze eerste aankoop in dit deel van de Gentse Leievallei.

Twee van de percelen, met een gezamenlijke oppervlakte van 1ha 99a 30 ca, waren verpacht. Het zijn nu al mooie hooilanden met laantjes (kleine afvoergeulen). Ook hier waren enkele avonden nodig om de betrokken landbouwer Noël Pauwels te overtuigen om geen recht van voorkoop te nemen en pachtafstand te doen mits betaling van een prijzij. Op 8 februari werd daarvoor een akte voor beëindiging van pachtovereenkomst verleden en de prijzij uitbetaald. De afspraak is dat de landbouwer de percelen tot aan zijn pensioen (eind 2019) in landbouwgebruik zal houden. Daarna komen de percelen vrij. Het derde perceeltje van 57a 62 ca is een klein driehoekig stukje nat bos naast de dienstenzone met het tankstation aan de E40. (zie kaart 4)

We zijn intussen volop bezig met het inzamelen van geld voor onze grote aankoop in de Vinderhoutse Bossen van eind 2017. Gelukkig kunnen we rekenen op heel belangrijke ondersteuning van de Vlaamse overheid. We klopten ook aan bij de stad Gent voor extra steun en schreven op 1 maart een brief aan het schepencollege.

Begin mei kregen we het heuglijke nieuws dat de stad inderdaad onze aankoop in de Vinderhoutse Bossen wil steunen en dit jaar nog 120.000 euro extra aankoopsubsidiebudget daarvoor vrijmaakt! We willen de Vlaamse overheid en de Stad Gent oprecht bedanken, minister Schauvliege en het stadsbestuur in de eerste plaats, voor deze belangrijke inspanning. Zij laten ons en al de Gentenaars niet in de steek. Zonder hun steun hadden we wel een heel groot probleem gehad om deze prachtaankoop af te betalen. Ook nu nog moet Natuurpunt Gent voor die aankoop zelf 143.000 euro ophalen om de restfinanciering rond te krijgen.

Gelukkig zijn ook onze vele trouwe donateurs en sympathisanten intussen al heel stevig in actie gekomen. Onze oproep om steun kreeg heel veel respons. Eind mei konden we al meer dan 63.000 euro giften optekenen voor de Vinderhoutse Bossen. Om de volledige restfinanciering rond te krijgen, hebben we momenteel nog 80.000 euro aan giften nodig. Wil jij ook nog een bijdrage leveren?

Dat kan via https://iksteun.natuurpunt.be/project/13840 Ook voor de nieuwe aankopen van 2018 hebben we uiteraard nog veel steun nodig. Wie hiervoor een gift wil doen, kan overschrijven op rekeningnummer BE56 2930 2120 7588 van Natuurpunt Beheer, met de mededeling ‘Gift + het projectnummer van je keuze’. De projectnummers voor de aankopen van 2018 zijn 6689 (Hutsepot) voor het project in Rijvissche, 6629 voor de Latemse Meersen, 6651 voor de Assels en 6624 voor de Keuzemeersen.

Stedelijke aankoopsubsidies Voor de aankoop van natuurgebied kan Natuurpunt niet enkel rekenen op subsidies van de Vlaamse overheid, maar ook van de stad Gent.

Door onze vele aankopen sinds 2012 is het budget voor aankoopsubsidies dat de stad Gent deze legislatuur had voorzien (70.000 euro per jaar) ruim onvoldoende geworden. Eind maart van dit jaar werden pas alle aankoopsubsidies voor onze aankopen tot eind 2015 doorgestort. We lopen dus jaren achterop. Intussen is er ook een belangrijk deel van de subsidies voor onze aankopen in 2016 uitbetaald en heeft de stad toegezegd om 120.000 euro extra subsidies te verlenen voor de Vinderhoutse Bossen. Een tweede deel voor onze aankopen in 2016 zou dan in 2019 volgen, net als een eerste deel voor onze aankopen in 2017. Nadien is het afwachten wat de volgende beleidsploeg zal beslissen: het jaarlijks budget voor aankoopsubsidies verdubbelen – zoals we vragen – of het budget behouden, of in een slecht scenario verminderen of zelfs afschaffen. Dat laatste zou echt een horrorscenario zijn, dat de noodzakelijke uitbreiding van groen, bos en natuur in Gent en omgeving sterk zou bemoeilijken.

Vereniging

36

S N E P ! 2018 NUMMER 2

Joke Van Damme, medewerkster communicatie

Ontdek de natuur

in ’t Gents Deze zomer besteedt Natuurpunt extra aandacht aan de prachtige natuur in Gent met een grootschalige ledenwervingscampagne. Onze natuurgebieden liggen klaar om ontdekt en verkend te worden en we hopen vele nieuwe leden in de armen te sluiten en te laten kennismaken met onze vereniging. Want hoe groter het draagvlak voor de Gentse natuur, hoe beter we die natuur kunnen beschermen.

De Damvallei in Destelbergen, de Latemse Meersen in Sint-MartensLatem, de Bourgoyen-Ossemeersen in Mariakerke, de Assels in Drongen…

Die gebieden vormen in het voorjaar een ware bloemenpracht. Ze trekken ook veel vogels en andere diersoorten aan, en bieden aan de Gentenaars rust, zuurstof, een groene oase te midden van alle drukte.

Helaas staat de natuur in onze stedelijke omgeving ook zwaar onder druk.

Op veel plaatsen gaat ze achteruit.

Maar het goede nieuws is dat we er iets aan kunnen doen. Samen kunnen we onze belangrijke dier- en plantensoorten, hun leefgebied en onze unieke landschappen beschermen, behouden en ontwikkelen. Samen, met zoveel mogelijk leden.

Jij kunt helpen!

Deze zomer zul je onze ledenwervers op veel Gentse evenementen zien opduiken: het Zonnefeest in de Sint-Baafsabdij, de Gentse Feesten, Copacobana Festival, Boombal Festival en nog veel meer. Want het belang van een groot draagvlak is echt immens. Meer leden, dat betekent: een grotere financiële basis voor de aankoop en het beheer van de Gentse natuurgebieden, een sterkere stem bij ons lobbywerk, meer kennis over en begrip voor natuurzorg, meer vrijwilligers, een ruimer verspreid ecologisch gedachtegoed…

Kortom: meer natuur in je buurt en meer

zorg voor die natuur! Daarom is het belangrijk dat ook jij je vrienden, familie en collega’s laat kennismaken met de Gentse natuur, en met Natuurpunt.

We hebben nieuwe leden heel wat te bieden: een wandelgids met natuurroutes in de Gentse regio, allerlei activiteiten, heel wat ledenvoordelen en kortingen, … Je vindt een overzicht van onze campagne op www.natuuringent.be Neem zeker een kijkje, want ook voor jou hebben we deze zomer heel wat in petto!

www.natuuringent.be 37 Vereniging

2018 NUMMER 2

SNEP!

NIEUWS UIT HET NMC BUFO, een biologisch fijn gehopt blond volmoutbier, is ons zomerbier.

Kom het proeven in ons Natuurpuntcafé. Bufo is Latijn voor pad. Een deel van de opbrengst van dit lekkere biertje gaat naar de financiering van de paddenoverzetacties van Natuurpunt.

Vlin Vlinders maken ongeveer 10% van de insecten uit. We kennen twee groepen, die van de dagvlinders en die van de nachtvlinders.

Dagvlinders

Vrijwilligers gezocht voor het Natuurpuntcafé en het onthaal

Dagvlinders zijn doorgaans grotere, prachtig gekleurde vlinders. Je ziet ze meestal bij droog, zonnig weer door de lucht vliegen, of zittend op een bloem terwijl ze naar nectar zoeken. Bij het invallen van de schemering zoeken ze hun slaapplaatsen op. Hun sprieten zijn draadvorming en aan het uiteinde knotsof knopvormig verdikt. In rust klappen dagvlinders hun vleugels loodrecht boven hun meestal slanke lijf samen. Pages, witjes, zandogen, vossen, parelmoervlinders, blauwtjes en dikkopjes behoren tot de dagvlinders.

Nachtvlinders

Wil je de natuur helpen?

Heb je tijd in het weekend?

Zin om in een leuk vrijwilligersteam terecht te komen?

Voor het Natuur- en Milieucentrum (NMC) De Bourgoyen zijn we op zoek naar enthousiaste vrijwillige medewerk(st)ers voor het onthaal en/of het Natuurpuntcafé om ons team te versterken in het weekend. Het NMC De Bourgoyen is gelegen in een van de mooiste natuurgebieden van Gent en Vlaanderen en heeft een uitgebreide werking.

Kun je minimum één keer per maand, bij voorkeur twee keer per maand, meehelpen op zaterdag en/of zondag? Ben je stressbestendig? Kun je zwaarder werk aan? Ben je sociaal en communicatief ingesteld?

Dan zoeken wij jou als onze nieuwe vrijwilliger voor het onthaal en het Natuurpuntcafé!

Je komt terecht in een gemotiveerd en sociaal team met een leuke sfeer. Jouw inzet zorgt er mee voor dat Natuurpunt Gent natuurgebieden kan aankopen en beheren.

Die inzet bedanken we jaarlijks tijdens exclusieve vrijwilligers-only activiteiten.

Prikkelt deze vrijwilligersvacature jou?

Aarzel niet om contact op te nemen via annelies@natuurpuntgent.org.

We nodigen je graag uit voor een kennismakingsgesprek

Vereniging

38

S N E P ! 2018 NUMMER 2

Nachtvlinders zijn minder bekend omdat ze pas bij het invallen van de duisternis beginnen vliegen en bovendien ook vaak klein en/of bescheiden van kleur zijn.

Tot de nachtvlinders behoren alle vlinders die geen knotsvormige sprieten dragen. Hun sprieten kunnen heel uiteenlopend van vorm zijn: borstelvormig, fijn bewimperd, met bosjes wimpers, getand, gevederd of kamvormig.

Meestal bezitten de mannetjes grotere en sterker gekamde of gevederde sprieten dan de vrouwtjes. De sprieten dragen de belangrijkste zintuiglijke organen voor het reukvermogen. Bij de mannetjes zijn ze het ontvangststation voor de geurende lokstoffen die de paringsbereide vrouwtjes uitzenden en die de mannetjes vaak over grote afstanden kunnen ontvangen.

In rusthouding zijn bij nachtvlinders de achtervleugels bijna of volledig bedekt door de dakvormig gevouwen voorvleugels. De meestal totaal anders of bontgekleurde achtervleugels worden alleen bij het vliegen zichtbaar en dienen bij enkele soorten als afschrikking of waarschuwing.

ders Vlinders in de NMC-Natuurpuntwinkel Hoe maak je van jouw tuin een vlinderparadijs?

Eigenlijk is het heel eenvoudig! Gebruik geen pesticiden en kies voor (bij voorkeur inheemse) planten en struiken die vlinders lokken. Sporkehout, sleedoorn, wilde liguster, wilde kamperfoelie, hop en hulst pro-

duceren nectar voor vlinders en voedsel voor de rupsen en zijn dus superplanten voor de vlinder. Ook pinksterbloem, lookzonder-look, damastbloem, kaasjeskruid, koninginnenkruid, kattenstaart, hemelsleutel en judaspenning scoren heel goed.

ANWB Vlindergids Unieke gids met 300 van de meest voorkomende vlinders in Europa, met telkens ook een afbeelding van de rups. Een goede hulp bij het determineren dankzij het uitgebreid rupsenoverzicht en verwijzingen tussen alle soorten vlinders en waardplanten.

- Extra aandacht voor waardplanten - de belangrijkste kenmerken van 200 soorten bomen, struiken, grassen en andere planten - Meer dan 1100 kleurenfoto’s voor snelle herkenning en kleurcodering Prijs: 27 euro voor leden, 30 euro voor niet-leden

Compact Gids Vlinders Superhandig zakgidsje met beknopte informatie over kenmerken, leefwijze, habitat en verspreiding, voorzien van trefzekere illustraties. Met bovendien een fraaie mini-poster.

Prijs: 9 euro voor leden, 10 euro voor niet-leden

1-2-3 Natuurgids Vlinders Deze natuurgids behandelt 180 algemene en opvallende inheemse soorten en daarnaast meer dan 90 soorten rupsen. De overzichtelijke indeling in 13 hoofdgroepen – elk met eigen symbool en kleur – en de moderne 3-stappenmethode maken het herkennen van vlinders en rupsen aan de hand van kleuren, patronen en tekeningen heel eenvoudig.

Prijs: 15,30 euro voor leden, 17 euro voor niet-leden

Wil je meer te weten komen over deze prachtige insecten?

Er zijn heel wat interessante boeken uitgebracht die je kennis over dag- en nachtvlinders kunnen vergroten. We zetten een aantal handige gidsen op een rij. Ze zijn verkrijgbaar in het NMC.

Zakgids Dagvlinders voor Nederland en Vlaanderen Dankzij meer dan 600 tekeningen van gerenommeerd natuurillustrator Richard Lewington, zie je de vlinders in de verschillende levensstadia in hun leefomgeving. Heldere informatie en verspreidingskaartjes helpen je om gericht op zoek te gaan. Handig bij wandelingen en fietstochten of in je eigen tuin.

- Actueel, met informatie over verspreiding - In samenwerking met de Nederlandse Vlinderstichting en Natuurpunt - Door de Vlinderstichting speciaal bewerkt voor Nederland en Vlaanderen Prijs: 15,80 euro voor leden, 17,50 euro voor niet-leden

Dagvlinders in Vlaanderen Maak kennis met de verschillende vlindersoorten, lees alles over hoe ze leven en hoe je ze kunt beschermen. Met kaartjes en duidelijke grafieken voor iedere soort combineert dit boek een sterk wetenschappelijke onderbouw met heel toegankelijke praktijktips. Zo kan iedere lezer die vlinders wil bestuderen of beschermen aan de slag met kennis van zaken.

Prijs: 36 euro voor leden, 40 euro voor niet-leden

Zoekkaart Vlinders Prijs: 1,50 euro

Linda en Marc Sinds jaren zorgt Linda dat je in het NMC terechtkunt voor een beperkt en wisselend aanbod boeken, tuinartikelen en andere producten uit de Natuurpuntwinkel. Vind je iets niet in ons aanbod in het NMC en is het voor jou handiger om het via ons te bestellen dan via de website? Neem contact op met linda.dauwe1@telenet.be en vraag haar of zij jou wil helpen.

Wil je meer weten over een bepaald nestkastje of insectenkastje? Of weet je niet goed welke zaden je nodig hebt om vogels te voederen? Marc weet er alles over en staat altijd klaar met zijn goede raad.

Elke maandag van 13.00 tot 17.00 uur live in de cafetaria van het NMC of telefonisch op 09/216.44.78.

39 Vereniging

2018 NUMMER 2

SNEP!

ECOLOGISCHE LANDSCHAPSINRICHTING Da’s een tweejarige opleiding op maat van tuin- en landschapsarchitecten, tuinaannemers en natuurbeheerders.

Start: maart 2019 Je leert • een duurzame en ecologisch verantwoord ingerichte buitenruimte creëren • de ecologische waarde van een gebied vergroten.

• de principes van ecologisch ontwerp, aanleg en beheer toepassen Je krijgt les van ervaren gastdocenten en je bouwt een professioneel netwerk uit.

Prijs: 1e jaar: € 2.450 excl. btw 2e jaar: € 2.450 excl. btw

€200 korting © Inverde

bij inschrijving voor 1 november

Inschrijven en meer info? inverde.be/cursus/2503 Inverde | H. Teirlinckgebouw • Havenlaan 88 bus 75 • 1000 Brussel | info@inverde.be • www.inverde.be

7000 Gentenaars met een hart voor de natuur.

Wilt u hen ook bereiken?

Contacteer ons via advertenties@ natuurpuntgent.org

> HIER UW ADVERTENTIE? <

Ons tijdschrift valt driemaandelijks in de bus bij meer dan

eco plug & play pla ay tuinlodge winter en zomer z toilet - verwarming verwarming g - electriciteit kantoor - B&B - scholen sc cholen sauna www.armadilla.co.uk www armadilla.co.uk www.ar illa co uk te bezichtigen bezichtigen in Gent christophe@gpmip.com christophe@gp pmip.com

Meandering M Meand deringg electric bo boat oat rrental ental

een stille toch tocht ht op de Leie zonder va vaarbewijs arbewijs Beukenlaan n 91 Gent Sneppebrug) (net over Sne eppebrug) 0496 08 40 89 www.mean www.meandering.be dering.be info@meandering.be info@mean dering.be

Vereniging

40

S N E P ! 2018 NUMMER 2

OPROEP Getuigenissen over tien jaar NMC Op 20 april 2008 opende het NMC zijn deuren. Het stedelijk educatief centrum, waar de stad schoolklassen ontving, en de Grutto, waar Natuurpunt andere groepen en individuele bezoekers verwelkomde, werden ingeruild voor een state-of-the-art passiefhuis. Sindsdien is er heel wat gebeurd in en rond dat huis. In het septembernummer van Snep! willen we hier speciale aandacht aan besteden. Daarom zijn we op zoek naar verhalen, beschrijvingen van gebeurtenissen, foto’s en getuigenissen over het NMC en de Bourgoyen-Ossemeersen van de voorbije tien jaar. Heb je mooie foto’s, filmpjes, wil je getuigen over iets wat je meemaakte in de Bourgoyen-Ossemeersen of ken je iemand die een mooi verhaal kan vertellen en dat met ons wil delen?

Neem dan zo snel mogelijk (zeker voor eind juni) contact met ons op via nmc@natuurpuntgent.org. We bekijken samen hoe we te werk kunnen gaan.

Op 22 en 23 september vieren we trouwens feest voor onze tiende verjaardag. Zie ook pagina 15.

Verjaardagsfeestjes in de Bourgoyen Vijf- en zesjarigen (derde kleuterklas) kunnen hun verjaardag vieren in de BourgoyenOssemeersen. Samen met je vriendjes trekken we op zoek naar Jefke, het lieveheersbeestje. Want Jefke weet niet wanneer hij jarig is en hoe je dat doet, jarig zijn…

Wie verkleed als lieveheersbeestje komt, krijgt een extra pannenkoek!

FOTO’S © ANNELIES JANSSENS

Op bezoek in De Liereman Op 20 maart ging het NMC-team op uitstap naar het bezoekerscentrum De Liereman in Oud-Turnhout. Het was een leuke en leerrijke dag!'

VOOR WIE? Kinderen van de derde kleuterklas die graag hun verjaardag willen vieren in de natuur (vergezeld van maximum twee ouders).

WANNEER? Op woensdag- en zaterdagmiddag – van 14.30 tot 16.30 uur.

PRIJS: 10 euro per kind voor leden en 12 euro per kind voor niet-leden.

De uitnodiging, twee begeleiders, een pannenkoek en een drankje zijn in de prijs begrepen.

AANTAL DEELNEMERS: minimum 10 – maximum 15. Voor groepen van minder dan 10 kinderen graag contact opnemen. Maximum één groep tegelijk.

RESERVEREN: minstens een maand vooraf via www.natuurpuntgent.be NOG VRAGEN? 09/216.44.78 of nmc@natuurpuntgent.org

41 Vereniging

2018 NUMMER 2

SNEP!

Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen Driepikkelstraat 32 te Gent (Mariakerke) (een zijstraat van de Brugsesteenweg) Openbaar vervoer: bus 3, halte Driepikkelstraat.

ONTHAAL 09/216.44.78 weekdagen van 1 april tot 30 sept: 9.00 tot 12.00 uur en 13.00 tot 18.00 uur weekdagen van 1 oktober tot 31 maart: 9.00 tot 12.00 en 13.00 tot 17.oo uur weekends en feestdagen: 14.30 tot 18.30 uur CAFETARIA 09/216.44.79 alle werkdagen van 11.30 tot 17.00 uur op zaterdag, zondag en feestdagen van 14.30 tot 18.30 uur nmc@natuurpuntgent.org

Gent Zonnestad

al een jaar onderweg Gent Zonnestad is een campagne van Energent voor de groepsaankoop van zonnepanelen, in samenwerking met Natuurpunt Gent, het Gents Milieufront (GMF), Beweging.net en de vereniging voor Ontwikkeling en Emancipatie van Moslims (VOEM). Onder het motto “laten we zelf onze lokale, groene energiecentrale bouwen” wil Energent de Gentenaars overtuigen om massaal deel te nemen. De zon moet schijnen voor iedereen. En als we tegen 2050 klimaatneutraal willen worden, is er werk aan de winkel...

De zonnepanelen Energent werkt met panelen van Trina-Solar, een marktleider die bij de beste scoort qua duurzaamheid, financiële stabiliteit en robuustheid, en met Panasonic voor de hoogrendementspanelen. Je krijgt 25 jaar garantie op (80% van de maximale productie) voor de panelen en 10 jaar op de omvormer. Een paneel is 1 x 1,65 m groot.

Afhankelijk van het paneeltype varieert de opbrengst tussen 270 en 330 Wp/paneel.

Dat betekent dat je met een twaalftal panelen (voor een kostprijs van een goede 4000 euro) al een rendement kunt halen tot ca.

3000 kWh, wat volstaat voor een gemiddeld (energiebewust) gezin. De installatie betaalt zich terug in een periode van zeven tot twaalf jaar.

Hoe? Via www.zonnestad.gent kun je aangeven dat je belangstelling hebt. Energent neemt dan contact met je op om je situatie te bekijken (bv. ligging en grootte van je dak, mogelijk rendement) en om je te begeleiden in de mogelijke keuzes (merken, paneeltypes, enz.). Als je interesse hebt, kun je vervolgens – geheel vrijblijvend – een offerte krijgen op basis van een huisbezoek door de aannemer.

Voor huurders is het minder evident om zelf te investeren in zonnepanelen op een huurhuis en vaak heeft ook de verhuurder geen belang om daarin te investeren, omdat enkel de huurder van de baten geniet. Energent wil met de campagne Gent Zonnestad die drempels weg helpen nemen, zodat investeringen en baten eerlijk verdeeld worden tussen huurders en verhuurders. Daarvoor biedt Energent berekeningen, contractvoorstellen en juridische steun aan. Er is zelfs advies voorzien voor de specifieke omstandigheden van appartementsbewoners. Daarnaast is Energent ook actief op zoek naar grote daken van sociaal-culturele organisaties, sport- en jeugdverenigingen, horecaen andere bedrijven. Een mogelijke samenwerking kan verschillende vormen aannemen. Ofwel investeert de gebruiker-eigenaar zelf in de zonne-installatie en helpt Energent enerzijds met onderzoek naar de technischfinanciële haalbaarheid ervan en anderzijds bij het ontwerp. Ofwel investeert Energent zelf in de installatie en wordt het gebruik van de stroom geregeld via een wederzijdse overeenkomst.

Praktische gegevens:

Natuurpuntvlees in Gent Minder of geen vlees eten is goed voor het milieu, de dieren en onze gezondheid. Voor mensen die af en toe willen genieten van een stukje vlees, biedt Natuurpunt een lekker en verantwoord alternatief. Door een samenwerking met Veeakker kun je Natuurpuntvlees bestellen.

Dat is vlees van gallowayrunderen of van schapen die grazen in natuurgebieden van Natuurpunt en andere organisaties. Met je bestelling steun je bovendien de projecten van Natuurpunt Gent.

Vereniging

• De leveringen gebeuren driemaandelijks. De data maken we bekend via de website van Natuurpunt Gent, het tijdschrift Snep! en de website van Veeakker. Bestaande klanten krijgen ook een e-mail van Veeakker.

• De leveringsplaatsen in Gent zijn: de parking bij het station Dampoort (9.50 tot 10.05 uur), op de parking van het SMAK (10.15-10.30 uur) en op de parking bij het Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen (10.50 tot 11.05 uur).

42

S N E P ! 2018 NUMMER 2

Energent EnerGent cvba is een Gentse coöperatieve vennootschap die momenteel 729 burgers (coöperanten) verenigt in hun streven naar een duurzame en klimaatneutrale samenleving; ze trekt daarvoor de nodige financiële middelen aan om te investeren in hernieuwbare energieprojecten.

Zonnepanelen kopen via Energent: extra natuur voor alle Gentenaars Natuurpunt Gent roept zijn leden en sympathisanten op om via Gent Zonnestad zonnepanelen te laten installeren. Als je bij aanmelding meedeelt dat je instapt via Natuurpunt Gent, ontvangt onze vereniging van EnerGent een aanbrengpremie van 50 euro. Dat geld wordt volledig gebruikt voor de aankoop van natuurgebied in het Gentse. Zo creëren wij dus extra meerwaarde voor alle Gentenaars. Voor mensen uit Destelbergen die via Natuurpunt Gent instappen, gaat de premie naar het aankoopproject Damvallei. Voor de Gentenaars is dat het project Assels.

In totaal hebben zich intussen 702 particulieren gemeld voor een vrijblijvende prijsberekening door Energent. Tien procent daarvan, of een 74-tal gezinnen, heeft aangegeven dat ze via Natuurpunt Gent in contact zijn gekomen met Energent. 22% van die leden heeft intussen ook echt beslist om de zonnepanelen te plaatsen. Dat is zeker niet slecht, maar we zijn ervan overtuigd dat nog meer leden van Natuurpunt Gent deze actie mee kunnen realiseren!

GEZOCHT: M/V/X voor infoavond zonnepanelen Gent Wie?

Mensen met interesse in zonnepanelen en coöperaties in Gent

Wat?

De Gentse burgercoöperatie Energent organiseert met de steun van Natuurpunt Gent, GMF, VOEM en Beweging.net een groepsaankoop van zonnepanelen: Gent Zonnestad. Om zoveel mogelijk mensen te bereiken, organiseren we infoavonden van gemiddeld anderhalf uur.

Wij zoeken:

Mensen die hun huiskamer/keuken een avond willen openstellen voor een infoavond over zonnepanelen, op een avond naar keuze, voor het aantal personen dat volgens hen mogelijk is.

Wij bieden:

Een vergoeding voor een hapje en een drankje, promo voor je avond, een spreker, infomateriaal en opvolging van de inschrijvingen. We vragen wel dat je als host mee promo voert.

Doel?

Zoveel mogelijk Gentenaars informeren en warm maken voor zonnepanelen in Gent, van Energent.

Interesse?

Stuur je adres en enkele data door naar stefaan@gentsmilieufront.be en we plannen een avond in!

• Ook in Merelbeke, De Pinte, Lochristi en Evergem zijn er afhaalpunten bij onze buurafdelingen. De data en exacte plaatsen vind je op de website van Veeakker.

• Bestellen doe je via de website van Veeakker.

• Bij de levering kun je betalen met Bancontact/Mister Cash.

En dan nu naar de webshop …

Op www.veeakker.be kun je je snel en eenvoudig aanmelden als klant.

Heb je problemen met het inloggen of bestellen via de webshop, contacteer dan info@veeakker.be of bel Jan Versteden, 0478/69.22.26.

Leverings- en besteldata: De eerstvolgende leverdatum is zaterdag 30 juni. Hiervoor moet je bestellen vóór zondag 24 juni om 24.00 uur.

Daarna kun je bestellen tot zondag 29 juli om 24.00 uur voor levering op zaterdag 4 augustus, bestellen tot zondag 26 augustus om 24.00 uur voor levering op zaterdag 1 september, en bestellen tot zondag 23 september voor levering op zaterdag 29 september.

Bestel je na de opgegeven deadline, dan komt je bestelling op de lijst van de volgende levering.

Heb je nog vragen: Ward Stulens, ward.stulens@gmail.com, 09/329.55.45.

43 Vereniging

2018 NUMMER 2

SNEP!

De natuur

op je dak In België zijn groendaken nog niet zo wijd verspreid als in Duitsland en Zwitserland. De beplanting op een groendak, dat volledig (of voor het grootste deel) begroeid is met levende planten, moet goed bestand zijn tegen speciale omstandigheden: harde wind, hoge en lage temperaturen, en periodes van droogte.

Vaak worden hiervoor vetplanten of gras gebruikt, maar er bestaan ook daken die een complete tuin vormen, met zelfs bomen en struiken. Niet zo gek, want in een stedelijke omgeving is een aparte tuin vaak een luxe en op het dak vinden mensen de ruimte die er elders niet is.

Groendaken zijn steeds populairder aan het worden, zeker bij huisbezitters die oog hebben voor de natuur en bij bedrijven en gemeenten die alsmaar meer aandacht besteden aan een ecologische bedrijfsvoering. Geen wonder ook, want ze bieden heel wat voordelen.

De voordelen van een groendak Voor de bewoners is de belangrijkste eigenschap van een groendak de isolerende werking. Een groendak werkt niet alleen geluidsisolerend, het houdt in de zomer ook de hitte buiten. Door de waterverdamping via de planten ontstaat een verkoelend effect. Daarnaast vormt een groendak een soort beschermende laag bovenop de dakafdichting, die zo wordt beschermd tegen UV-straling, temperatuurschommelingen en hagel, en bijgevolg tot twee keer langer meegaat.

Ook voor een buurt of stad bieden groendaken verrassende voordelen: ze filteren fijn stof en verbeteren de luchtkwaliteit. Het substraat en de planten van een groendak absorberen ook regenwater, zodat dit trager afvloeit en de riool minder wordt belast bij hevige regenbuien. En dat is belangrijk met het oog op de klimaatverandering, die naar alle verwachting voor meer intense weerfenomenen (en dus ook felle regenbuien) zal zorgen. Op die manier verminderen groendaken het risico op overstromingen. Een deel van het water dat ze opnemen, laten de planten weer verdampen in de atmosfeer. Op die manier ontstaan er nieuwe wolken en een natuurlijk verkoelend effect. Denk bijvoorbeeld aan de verkoeling die je tijdens warme zomerdagen voelt bij een boswandeling. Hoe meer groen, hoe minder een stad te verduren heeft van het hitte-eilandeffect.

Zo is het in de Gentse binnenstad op warme zomerdagen tot 8°C warmer dan op het platteland.

Misschien wel het grootste voordeel is dat een groendak niet alleen mooi is en mee verkleurt met de seizoenen, maar dat het ook leven in de brouwerij brengt. Bloemen en planten trekken insecten aan, die op hun beurt weer vogels lokken. Bovenop je dak ontstaat een microbiotoop, net als in een gewone tuin.

© CANOPY – WWW.CANOPY-GREENROOFS.BE

Een mooi voorbeeld van een extensief groendak met bolgewassen. De vroeg- en laatbloeiende bolen knolplanten geven een meerwaarde aan je groendak.

Het leuke aan die planten is dat ze al met weinig exemplaren een groot kleureffect geven.

SUBSIDIES VOOR EEN GROENDAK Groendaken zijn intussen ook in Gent aan een opmars bezig. De Stad Gent biedt interessante subsidiemogelijkheden – sinds 1 januari 2018 is het subsidiereglement voor groendaken vernieuwd. Je kunt een subsidie aanvragen voor een stabiliteitsstudie van je dak. Met de subsidie van 250 euro kan een stabiliteitsingenieur nakijken hoeveel je dak extra kan dragen. Op die manier ga je snel na welk type groendak in aanmerking komt voor jouw dak. Afhankelijk van welk type groendak je kiest, krijg je (onder bepaalde voorwaarden) een subsidie van 25 tot 45 euro/m2. Zie www.stad.gent/groendaken.

Milieu

44

S N E P ! 2018 NUMMER 2

Is een groendak bij jou mogelijk?

Goed nieuws: het antwoord is ja (waarschijnlijk)! Veel mensen gaan er verkeerdelijk van uit dat een groendak op hun woning onmogelijk is, omdat hun dak niet stevig genoeg zou zijn. Dat klopt meestal niet, want ook de meeste carports kunnen een extensief groendak dragen.

We kunnen de groendaken onderverdelen in extensieve en intensieve systemen. Eenvoudig gesteld zit het verschil in de dikte van de substraatlaag. Extensieve groendaken hebben een dunne substraatlaag, houden minder water vast en wegen daarom relatief weinig. Intensieve groendaken hebben een dikke substraatlaag, bieden meer mogelijkheden qua beplanting, maar vergen ook een steviger dak en regelmatig onderhoud.

Extensieve ‘sedumdaken’ (met vetplanten van vooral het genus Sedum) hoef je nauwelijks te verzorgen en kunnen gemakkelijk toegepast worden op bestaande dakstructuren. Sedumdaken zijn mogelijk op alle soorten vlakke en hellende daken met een hellingsgraad tot 45 graden.

De meest intensieve systemen daarentegen benaderen qua onderhoud en beplanting een ‘gewone’ tuin. Tussen beide systemen zijn er veel overgangssituaties en dus ook diverse tussenvormen.

De opbouw van een groendak Opgelet, nu wordt het een beetje technisch, maar alles zit logisch in elkaar. Groendaken worden opgebouwd uit verschillende lagen. Niet elke laag is bij elk groendak noodzakelijk. Afhankelijk van het type worden lagen gecombineerd.

Op hellende daken met een helling van meer dan 15 graden is ook een afschuifbeveiliging nodig. Die zorgt ervoor dat het groendak niet naar beneden schuift. Bij hellende daken wordt overigens altijd aangeraden om niet met een ‘losse’ vegetatielaag te werken, maar met vegetatiematten, waarbij de planten al geworteld zitten in verteerbaar textiel. Die matten worden dan in hun geheel bovenop de substraatlaag geplaatst. Soms worden op hellende daken ook groendakpannen of golfplaten gebruikt. Die systemen zijn echter vrij nieuw en moeten zich dus nog ‘bewijzen’.

Natuur op je dak

De vegetatielaag is de bovenste laag en bestaat uit de verschillende soorten planten die wortelen in een substraatlaag. Hoe dikker de substraatlaag, hoe meer mogelijkheden om verschillende soorten planten te kiezen. De substraatlaag bestaat uit een luchtig materiaal en bevat voeding en water voor de planten. Hiervoor wordt meestal lavasteen gebruikt. Er bestaan ook groendaken met puingranulaat als substraatlaag. Puingranulaat is een recyclageproduct afkomstig van gerecycleerde baksteen. Op die manier krijgt baksteenafval een nieuw leven.

Een filtervlies voorkomt de afvoer van het substraat en bestaat uit een geotextieldoek dat waterdoorlatend, niet verstoppend, rot- en vorstbestendig is. Op die manier raakt de onderliggende drainagelaag niet verstopt.

De drainagelaag voert het overtollige regenwater af bij platte groendaken. Kunststofplaten met uitsparingen (‘eierdoppen’) of grofkorrelig materiaal (lava, kleikorrels, ...) komen hiervoor in aanmerking.

Vaak doen drainagelagen tegelijk dienst als vochtbuffer, om droge periodes te overbruggen. De hoeveelheid beschikbaar water is de belangrijkste ecologische stressfactor voor de planten op een groendak.

Een beschermingslaag is meestal nodig om de onderliggende lagen te beschermen, vooral bij intensieve groendaken. Hiervoor worden geotextiel, PP-folie, PVC-platen, rubberplaten, enz. gebruikt. Als de dakafdichting niet wortelvast is, wordt het dak extra beschermd met een wortelkering (een wortelvaste dakdichting is echter altijd te verkiezen).

Ben je al aan het bedenken of je een hooiland of een bloemenweide op je dak wilt? Als de stabiliteit van je dak het toelaat, is het principe voor je keuzevrijheid simpel: hoe dikker het substraat, hoe meer er mogelijk is.

Sedumdaken zijn de meest gebruikte groendaken en hebben een substraat van ongeveer 6 cm dik. Vanaf 10 cm substraat kunnen groendaken al bloemrijke natuurdaken worden. Substraten van 8 tot 20 cm kunnen kruidige graslanden huisvesten. Wanneer je kiest voor een nog dikkere laag substraat, zijn moestuinen, struiken en bomen mogelijk op je dak.

Een sedumdak met 6 cm substraat weegt, wanneer het verzadigd is met water, ongeveer 100 kg/m2. Veel bestaande daken kunnen dat gemakkelijk dragen. Om zeker te zijn, kun je de draagkracht van je dak altijd eens laten nakijken door de aannemer of een stabiliteitsingenieur (zie kadertekst ‘Subsidies voor een groendak’). Intensieve groendaken zijn heel wat zwaarder en vergen een zorgvuldige studie van de draagkracht van het dak.

Is je dak niet stevig genoeg? Dan kun je de natuur ook gewoon langzaam haar werk laten doen en een mosdak laten ontstaan (je kunt dit in theorie ook laten aanleggen). Mos heeft namelijk amper substraat nodig.

Doe het (zelf) op je dak Het meest eenvoudige type groendak (een sedumdak) kun je gerust zelf aanleggen. Informeer je wel altijd voldoende en volg de richtlijnen van de groendakaannemer nauwkeurig op. Hij selecteert het materiaal en de planten die voor jouw dak het meest geschikt zijn. Op YouTube staan allerlei filmpjes. Zoek ‘Do-it-yourself Dachbegrünung für alle!’ en je vindt wat je zoekt. Voor meer complexe groendaken of wanneer je geen grote klusser bent, kun je een beroep doen op gespecialiseerde groendakaannemers uit het Gentse, zoals Canopy.

45 Milieu

2018 NUMMER 2

SNEP!

GROENDAKEN NATUURDAKEN DAKMOESTUINEN

Canopy BVBA Dendermondsesteenweg 40 B-9000 Gent

46

S N E P ! 2018 NUMMER 2

+32 (0)9 247 48 49 info@canopy-greenroofs.be www.canopy-greenroofs.be

Natuurpunt Gent bereidt zich voor op de

gemeenteraadsverkiezingen De gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2018 komen snel dichterbij. De voorbije maanden heeft Natuurpunt Gent dan ook niet stilgezeten. Een kort relaas.

De filmvertoning van ‘Plannen voor Plaats’ op 28 maart in bioscoop Sphinx was een groot succes. In deze erg aansprekende film nemen Nic Balthazar en het Team Vlaamse Bouwmeester ons mee op een tocht langs inspirerende voorbeelden in Vlaamse steden en dorpen. Thema’s als de zorg voor biodiversiteit, het belang van ecosysteemdiensten en duurzaamheid ‘tout court’ worden sprankelend in beelden gevat. Beklijvend waren ook de passages in de film over de uitdagingen op het vlak van klimaatverandering.

Aan het begin van de filmavond gaf Joachim Declerck van Architecture Workroom Brussels en lid van het Team Vlaamse Bouwmeester een erg geanimeerde en interessante toelichting. Jammer dat er zo weinig politici in de zaal zaten. Die kunnen ongetwijfeld nog heel wat opsteken voor een toekomstig duurzaam beleid. De film laat trouwens ook zien dat een andere manier van wonen, bouwen, stedelijke ontwikkeling en mobiliteit niet noodzakelijk neerkomt op bezuiniging, versobering of verlies, maar integendeel net de sleutel kan bieden voor een kwalitatievere, gezondere, socialere en inclusievere leefomgeving. Die boodschap lijkt veel mensen aan te spreken. De zaal zat alvast bomvol met ook veel jonge mensen, die nadien heel enthousiast reageerden. Het thema ‘verhardingsstop’ of ‘betonstop’ zet duidelijk ook jongeren aan het denken en

doen. De film kende zoveel belangstelling dat we in laatste instantie nog veel gegadigden moesten meedelen dat de zaal volzet was. Daarom heeft cinema Sphinx op 24 april een tweede voorstelling georganiseerd waar Nic Balthazar de film kwam inleiden.

We maakten ook gebruik van de eerste filmavond om heel kort onze ‘verkiezingscampagne’ voor te stellen en vooral de vele geïnteresseerden ons verkiezingsmemorandum met vier wegwijzers voor meer natuur en groen in Gent tegen 2024 mee te geven.

partijen dit standpunt delen. Deze zomer zullen we de programma’s van de verschillende Gentse partijen beoordelen op het vlak van natuur, bos en groen. We zijn alvast benieuwd. In de volgende Snep! komen we hier uitgebreid op terug.

Fietstocht en debat

Gesprekken over memorandum

Eind augustus trekken we ook nog met een afvaardiging van de verschillende partijen op fietstocht door Gent. Daarbij zullen we een aantal (aandachts)punten voor het toekomstige stadsbeleid illustreren met voorbeelden op het terrein, om te tonen hoe het moet (of niet moet).

De voorbije maanden zijn we ook aan tafel gaan zitten met de verschillende politieke partijen om ons verkiezingsmemorandum voor te stellen en te bespreken. Achtereenvolgens kwamen Sp.a-Groen, open VLD, PVDA, N-VA en CD&V aan de beurt. Sommige van die partijen hadden onze voorstellen vooraf al grondig bekeken en vaak kregen we ook de toezegging dat verschillende punten uit ons memorandum zouden worden opgenomen in het verkiezingsprogramma van hun partij. Van sommige partijen kregen we ook na ons gesprek nog een degelijke terugkoppeling, waarvoor dank. Sp.a-Groen deelde tot onze tevredenheid mee dat ze een verhoging van het budget voor de aankoopsubsidies zullen opnemen in hun verkiezingsprogramma. We hopen dat alle andere

We sluiten onze ‘verkiezingscampagne’ af met een spetterend verkiezingsdebat met de kopstukken van de verschillende politieke partijen op donderdagavond 27 september 2018. Iedereen met een hart voor natuur, bos en groen in Gent is daarbij van harte welkom. Afspraak om 20.00 uur in zaal Scala, Dendermondsesteenweg 163-165, 9000 Gent. Meer hierover in de volgende Snep!

Uiteindelijk is het de bedoeling om na de verkiezingen zo snel mogelijk een afspraak te maken met de nieuwe beleidsploeg. Want we willen uiteraard dat het bestuursakkoord voor de legislatuur 2019-2024 voldoende aandacht (en centen) over heeft voor natuur, bos en groen in Gent.

47 Beleid

2018 NUMMER 2

SNEP!

Tuinbouwschool Melle Jongeren van 15 à 16 jaar die graag de handen uit de mouwen steken en de natuur op wetenschappelijke wijze willen benaderen, voelen zich ongetwijfeld als een vis in het water in de studierichting Natuur- en Groentechnische Wetenschappen. De tuinbouwschool in Melle biedt deze richting in de derde graad TSO al tien jaar aan, maar ze is helaas nog niet erg bekend. Omdat Natuurpunt vindt dat een opleiding met zoveel respect voor ecologie en biodiversiteit een dikke pluim verdient, gingen we in gesprek met leerkracht David Vanderhaeghen.

Een opleiding in de Milieuwetenschappen bestaat aan de tuinbouwschool in Melle al sinds 1988. David was daar zelf een van de eerste producten van. Hij maakte ook al heel vroeg kennis met het natuurbeheer, want zijn scoutsgroep organiseerde samen met Natuurreservaten vzw diverse beheerdagen. “Dat was mijn eerste ervaring met natuurbeheer: we verzamelden aan de molen in de Mahatma Gandhistraat om te knotten. Als leider in de scouts werkte ik daarna op mijn beurt samen met Nico Vanderkimpen.” Een natuurliefhebber van het eerste uur dus.

Nu geeft David Biotoopstudie, Natuur- en Landschapsbeheer, en in duoteaching ook Biodiversiteit en Praktijk Natuurbeheer in de richting Natuur- en Groentechnische Wetenschappen. Hij stond in 2008 mee aan de wieg van die nieuwe studierichting.

“We voelden dat er jongeren waren die echt intensiever met natuurbeheer bezig wilden zijn, en dus startten we een richting op met veel meer veldstudie. Op die manier werd de module Natuurbeheer binnen de richting Milieuwetenschappen uitgebouwd tot een volwaardige studierichting.”

Ecologie en biodiversiteit als basis “Onze school heeft een eigen natuurgebiedje, een landbouwperceel dat we omgevormd hebben tot een nat grasland met

kleine landschapselementen”, vertelt David. “We gingen daarvoor observeren op allerlei percelen die naast een rivier liggen: welke biotopen vind je in de Kalkense Meersen, de Damvallei, de BourgoyenOssemeersen, de Kalverbossen, … en naar welke biotopen wordt er gestreefd? In ons gebiedje maken we vegetatiestudies, er wordt een beheerplan voor opgemaakt en er worden oefeningen natuurbeheer gegeven.“ Het was niet evident om een ecologische visie op groenaanleg en natuurbeheer te ontwikkelen. “De filosofie binnen de tuinaanleg bestaat er traditioneel in om elk kruidje te verwijderen dat in de weg staat van de gewassen die je wilt kweken. Daardoor werden we in het begin nogal gezien als een groep ambetante gasten, die de boel gewoon wilde laten verwilderen. Maar ondertussen wordt de filosofie echt goed begrepen en kunnen we steeds gemakkelijker en beter samenwerken. Bijvoorbeeld: het perceel van de opleiding Fruitteelt ligt naast dat van ons, en daar is het aantal konijnen sterk afgenomen door de vos die bij ons in de houtstapel woont. Ook met de bloemrijke hooilanden zijn ze blij, omdat die de bestuivers blijven voorzien van voedsel eens de bloesems weg zijn. Ze zagen ook dat we met een aantal technieken zoals vlechtwerk, kijkwanden of

Te gast

48

S N E P ! 2018 NUMMER 2

wilgentunnels mooie constructies maken die geïntegreerd kunnen worden in een park. De afboording van de paden van de school gebeurde onlangs met vlechtwerk van hazelaar, en een deel van het gazon dat aansluit bij het kasteel van de school is nu zelfs omgevormd tot bloemrijk hooiland en wordt maar twee keer per jaar gemaaid.”

Met de nieuwe generatie leerkrachten komt er een nieuwe visie op groeninrichting, vertelt David. “Openbaar landschapsbeheer gaat steeds meer over de integratie van natuur in openbaar groen. Gent is daarvoor een vruchtbare bodem, want de stad gebruikt al sinds 1996 geen gram pesticiden meer bij het groenbeheer.” Die trend zet zich ook steeds meer door in de tuinaanleg. “Bij het aanleggen van een tuin werk je onvermijdelijk in functie van wat de opdrachtgever mooi vindt in zijn/haar tuin.

Vroeger betekende dat vaak dat je bijvoorbeeld kalkgrond moest afgraven en een lading dennengrond moest storten om rododendron te planten, want dat wilde de eigenaar nu eenmaal. Onze visie is dat je ervoor kunt kiezen om gebruik te maken van de bestaande ecologische situatie en de tuin zo kunt inrichten dat je soorten uitnodigt om te komen groeien, bloeien, foerageren, nestelen, schuilen, …. Het duurt misschien iets langer, maar uiteinde-

De richting Natuur- en Groentechnische Wetenschappen blaast tien kaarsjes uit

lijk krijg je heel mooie resultaten. Het gaat er ook om dat je de natuur anders bekijkt.

Je kunt kruipende boterbloem als onkruid zien, of je kunt het als bodembedekker gebruiken, en dan krijg je er de bloemetjes gratis bij.”

Bouwstenen De studierichting kreeg vorm op basis van enkele grote pijlers. David legt uit: “Ten eerste is er biotoopstudie. We willen onze studenten op een wetenschappelijke manier zoveel mogelijk leren waarnemen in de natuur, via verschillende technieken: vegetatieopnames, opname van een boomlaag in het bos, BBI-bepaling (Belgisch Biotische Index, een kwaliteitsbepaling van zoetwater op basis van de organismen die erin leven), verschillende vormen van fauna-onderzoek zoals vogeltellen, gebruik van bodemvallen, ... Vanuit die waarnemingen bestuderen ze dan de biodiversiteit, onze tweede pijler. We bestuderen enkele organismen op hun morfologische, anatomische en ecologische eigenschappen met de microscoop, via dissectie, braakballen uitpluizen, ... We organiseren ook excursies. Zo zitten we binnenkort in de Limousin in Frankrijk, voor een weekje rond biodiversiteit. Op het einde geven de leerlingen een rapport af aan de burgemeester met een inventaris van alle soorten die ze hebben waargenomen.

Ten derde is er Natuur- en Landschapsbe-

heer als theorievak en als praktijkvak. We bestuderen de verschillende Belgische biotopen: waaruit bestaat zo’n biotoop?

Wat zijn de belangrijkste elementen in een grasland, een bos, een heide, de duinen?

Of aquatisch, in een poel, een rivier? En welke technieken kunnen we aanwenden om die biotoop te behouden, om de biodiversiteit te herstellen of eventueel te laten toenemen? Naar welke doelsoorten gaan we toe werken? Een aantal van die zaken werken de leerlingen dan ook uit in de praktijk. Ze leren verschillende technieken van kappen, maaien, … en daarbij hoort ook een stage, waarvoor we samenwerken met de terreinploegen en afdelingen van Natuurpunt, maar ook met de Vlaamse Landmaatschappij (VLM), Vogelbescherming Vlaanderen, …

Ten vierde bekijken we de ecologie, meer precies de invloed van de mens op de verschillende natuurlijke systemen. En de vijfde pijler zijn de toegepaste wetenschappen, die de andere pijlers ondersteunen: biologie, chemie en fysica.

Op naar een coole job Na tien jaar werd opgelijst naar welke opleidingen en jobs de leerlingen zoal doorstromen. Daarin tekenen zich enkele grote lijnen af. Sommigen trekken naar Nederland om daar een opleiding tot Bachelor Natuur- en Bosbeheer te volgen.

49 Te gast

2018 NUMMER 2

SNEP!

Anderen doen mee aan het staatsexamen voor Bos- en Natuurwachter, waarvoor ze eerst een paar vervolmakingscursussen volgen bij Inverde vzw. Verschillende exleerlingen werden educatief medewerker na een opleiding Bachelor Secundair Onderwijs, Aardrijkskunde en Biologie. En ook de Bachelor Natuur- en Landschapsarchitectuur is populair, waarbij met name de ecologische benadering in de lift zit.

Wie vlugger in het beroepsleven wil duiken, volgt een zevende jaar en behaalt een attest bedrijfsbeheer. Zo startten verschillende ex-leerlingen met succes een eenmanszaak voor ecologisch tuinonderhoud en/of voor boomverzorging.

En natuurlijk loont het ook de moeite om de vacatures voor natuurbeheer bij Natuurpunt in de gaten te houden. Met 285 natuurbeheerders in Vlaanderen is dat nog altijd een groeiende familie!

Alle info op www.tuinbouwschool-melle.be (studieaanbod/3de graad/Natuur- en Groentechnische Wetenschappen)

Vorig jaar bestond Natuurpunt Gent vijftien jaar. Om die verjaardag te vieren, organiseerden we in het NMC De Bourgoyen een tentoonstelling met foto’s en verhalen van leden. Dit jaar richten we in deze rubriek de schijnwerpers op hun leven en passies.

Melvin Van Wambeke We spreken af in de cafetaria van Natuurpunt Gent in de Bourgoyen-Ossemeersen. “Dat natuurgebied past bij het thema en ik woon vlakbij”, stelde Melvin voor. Dat ‘vlakbij’ was wel een ruime twee kilometer die Melvin te voet aflegde om net op tijd bezweet en lachend te verschijnen.

De Bourgoyen-Ossemeersen baden in een zacht lentezonnetje, kikkers kwaken in een poel, de natuur ontluikt en allerlei zingende vogels bestrijden elkaar om dit prachtige territorium. Een prima plaats voor een praatje over milieu en natuur.

Melvin Van Wambeke is een geboren natuurliefhebber. Als kind deed hij niets liever dan rondwandelen in de bossen en boekjes verslinden over alles wat met milieu en natuur te maken heeft. “Als jonge knaap gaf ik al een spreekbeurt over natuurbeheer”, zegt hij. Met het ouder worden begon Melvin ook het belang in te zien van natuurbehoud.

Om later werk te kunnen vinden in de richting van natuur, schreef hij zich in aan de tuinbouwschool. Maar dat viel tegen. “De lessen gingen destijds vooral over de aanleg van tuinen, in vorm gesnoeide buxus, gemillimeterd gazon, bomen snoeien en de tuin ‘netjes’ houden. Biodiversiteit en de keuze van planten en kruiden om bepaalde insecten en vogels aan te trekken, kwamen veel minder aan bod.”

Omdat hij die ideeën wel terugvond bij Natuurpunt, werd Melvin in 2013 lid van de vereniging en hij startte meteen ook als vrijwilliger bij het beheer van verschillende natuurgebieden in het Gentse: de Gentbrugse Meersen, de Assels, de spoorwegberm in de BourgoyenOssemeersen, … “Marino was mijn chef. Ik deed dit werk heel graag, maar ik wilde altijd weten waarom we iets deden. Vrijwilligerswerk geeft veel voldoening als je denkt aan het goede doel, ook als de zon niet altijd schijnt. Ik was graag bij Natuurpunt gebleven, maar dat is alleen mogelijk als vrijwilliger en uiteindelijk moest ik op zoek naar

In de schijnwerpers

een baan om van te leven. Na een aantal tijdelijke jobs heeft Melvin sinds enkele weken een vaste baan die hij koestert, vooral omdat ze hem de gelegenheid geeft een beetje geld te sparen om zijn droom te realiseren: een eigen stukje grond aankopen dat hij volledig volgens het milieuvriendelijk systeem van permacultuur wil aanleggen en bewerken tot een natuurpareltje.

Vanwaar die belangstelling voor de natuur?

Ik ben nooit een stadsmens geweest. Ik doe aan sport, maak muziek, maar voor mijn mentale gezondheid voel ik de behoefte om regelmatig in de natuur te komen en vooral de natuur te beleven: de geuren en kleuren in de lente, de zang van de vogels en het geluid van kwakende kikkers, dat vind ik de max! Ik probeer alles te volgen wat er gebeurt op het gebied van milieu. Om zelf een steentje bij te dragen, heb ik meegewerkt aan een project rond permacultuur in Gent. Een braakliggend stukje grond achter een school werd volgens zelfvoorzienende technieken bewerkt. En via ‘Work Away’ ben ik een maand gaan werken in Slovenië. Op een heuvel in een nationaal park runden we een permacultuur-boerderijtje. Het was hard werken, maar het was mijn beste vakantie ooit.

Ook mijn moeder zoekt altijd de natuur op om te ontstressen van de drukte in de stad. Ik heb haar overtuigd om lid te worden van Natuurpunt. Een jongere broer studeert voor bioloog. Op zoek naar allerlei planten en insecten is hij dikwijls te vinden in de Bourgoyen. Toch ben ik ben de meest gepassioneerde natuurliefhebber in de familie.

50

S N E P ! 2018 NUMMER 2

Een vereniging als Natuurpunt blijft hard nodig

© DAMIANO OLDONI

Wat vind je de belangrijkste taak van Natuurpunt en doe je zelf mee aan de activiteiten?

Door mijn vrijwilligerswerk ken ik het belang van natuurbeheer voor het behoud van bestaande natuurgebieden en uitbreiding naar meer natuur. Maar alle taken hangen samen. Om mensen bewust te maken, is educatie nodig. Via allerlei activiteiten worden de deelnemers betrokken bij de werking van Natuurpunt en zonder informatie voor het publiek is al de rest ook niet mogelijk. De recente aankoop van een stuk bos in de groenpool van de Vinderhoutse Bossen vond ik geweldig nieuws. Als kleine jongen heb ik daar nog rondgedwaald – toen waren die bossen nog niet toegankelijk voor het publiek, het was dus wel spannend.

Afgezien van hulp bij de bomen- en struikenverkoop heb ik de activiteiten van Natuurpunt de laatste jaren wat links laten liggen, maar ik ben vast van plan om in de toekomst weer regelmatig mee te doen.

Ik zou zeer graag deelnemen aan ‘de nacht van de vleermuis’. Ook een wandeling met herboristen lijkt mij wel iets en de Wildeplantenbeurs staat altijd in mijn agenda genoteerd.

Praat je soms met anderen over Natuurpunt? Probeer je hen te overtuigen om lid te worden?

Als ik afspreek met vrienden is dat dikwijls in de Bourgoyen-Ossemeersen, maar ik wil niet belerend overkomen of ze overtuigen om lid te worden. Ik probeer wel mijn enthousiasme over te brengen. Als je mensen warm maakt voor de natuur door ze op sleeptouw te nemen, raken ze zelf overtuigd. Heel veel mensen willen dat er meer

natuur komt in de stad. Op verschillende manieren proberen ze zelf meer groen te creëren in hun omgeving. Dat zie je aan de vele stadstuintjes en geveltuintjes. Ik geloof dat het bewustzijn over het belang van de natuur groeit, vooral bij stadsmensen. Door de media zijn de mensen meer geïnformeerd over de klimaatverandering en het belang van vergroening.

Wat wens je Natuurpunt toe voor de komende jaren?

De rol die Natuurpunt al heeft gespeeld en nog speelt om het beetje natuur in Vlaanderen in stand te houden en langzaam uit te breiden, valt niet te onderschatten. Ik denk dat Vlaanderen er vandaag veel slechter voor zou staan zonder de werking van Natuurpunt. Zelfs de Bourgoyen, dit mooie stukje natuur, zou langzaam ingepalmd zijn voor recreatie of bewoning. Soms kan ik mij echt druk maken om misverstanden over de natuur. De regeling van compensaties bijvoorbeeld. Als een oud bos wordt gekapt, kun je dat niet vervangen door een nieuw bos met dezelfde oppervlakte. Het duurt decennia vooraleer een nieuw bos dezelfde ecologische waarden heeft.

Beschermde natuur moet beschermd blijven! Ik weet dat er bij de natuurvereniging zeer hard wordt gewerkt achter de schermen.

Dus, dan zeg ik maar: doe zo voort. Want een vereniging als Natuurpunt blijft hard nodig.

51 In de schijnwerpers

2018 NUMMER 2

SNEP!

BIO LOGISCH!

GRATIS Al enkele jaren gaat het ledenaantal van onze Gentse jeugdbeweging de hoogte in. Vooral de inschrijvingen van jonge kinderen tussen 7 en 12 jaar zijn niet te stoppen.

Een absoluut succesverhaal?

Oxfamkeukenhanddoek van biologisch katoen bij aankoop van € 30* * Per aankoopschijf van €30 krijgt de klant deze afgebeelde Oxfamkeukenhanddoek in fairtrade bio-katoen met een maximum van 3 keukenhanddoeken per klant. Deze actie is niet cumuleerbaar met andere kortingen. Actie geldig in alle Vlaamse Wereldwinkels van 01/06/2018 t.e.m.

30/06/2018 en/of tot zolang de voorraad strekt. ed. AP18 - 097

Brugsesteenweg 526 9030 Mariakerke • 09 330 86 84 • 0487 907 263 mariakerke@oww.be

www.oxfamwereldwinkels.be/mariakerke

JNM?

ZOMERR 201 22018 018

De Jeugdbond voor Natuur en Milieu is een jeugdbeweging voor en door jongeren tussen 7 en 26 jaar die geïnteresseerd zijn in natuur en milieu. Elke zomer zijn er ook heel wat JNM-kampen.

DANSKAMPEN VOOR OR KI KINDEREN INDDERENN WORKSHOPS PS ENN STAGES T S GERREN ENN VOOR JONG JONGEREN OLWASSENEN SS N VOLWASSENEN

Er zijn drie hoofdgroepen: de piepers (7-11 jaar) met daarin afhankelijk van de afdeling ook nog waterpiepers (7 jaar), graspiepers (8-9 jaar) en boompiepers (10-11 jaar), de ini’s (12-15 jaar) en de gewone/grote leden (16-26 jaar).

Bij de contactpersoon voor de Gentse JNM-afdeling, Marie De la marche, tel. 0472/12.21.28, marie.de_la_marche@hotmail.com kun je een tochtenkalender krijgen met alle activiteiten voor de nabije toekomst.

Voor inschrijvingen en info kun je terecht op het JNM-Bondssecretariaat, Kortrijksepoortstraat 192 9000 Gent, 09/223.47.81 of op info@jnm.be.

Neem ook zeker eens een kijkje op www.jnm.be.

DANSEN IN HET PARK 17, 18 & 19.08 OPEN HUISS DAG GRATIS PROEFLESSEN 16.09 GRATIS

52

S N E P ! 2018 NUMMER 2

JNM Gent 1, 2 of zelfs 3?

We zijn uiteraard superblij met de grote belangstelling en het enthousiasme bij kinderen en ouders. Daaruit blijkt dat de vraag naar een alternatieve jeugdbeweging met aandacht voor natuur en milieu groeit. Maar het betekent ook dat onze basis stilaan niet meer meekan. In het verleden hebben we de groepen opgesplitst, en dat werkte vrij goed. Tot we bij de piepers (de jongste leden van 7 tot 11 jaar), drie verschillende groepen hadden en we niet meer konden vertakken. Ook ondanks die tactiek barst JNM Gent nog altijd uit zijn voegen.

Ouders moeten racen naar het internet om een plaatsje voor hun kinderen te bemachtigen. De snelsten kunnen soms mee op tocht, anderen belanden op uitpuilende wachtlijsten of gaan maar enkele keren per jaar mee. Zoiets biedt niet veel ruimte om een band op te bouwen met elkaar en met de begeleiders.

Rond het einde van het schooljaar worden de groepen opnieuw kleiner en ontstaan er wel vaste groepjes met begeleiding, waar men elkaar vaker ziet en beter leert kennen.

Dat is fijn, maar toch hebben veel kinderen het opgegeven: ze zijn het beu om te moeten vechten voor een plaatsje. Dat is ook niet wat we willen.

Oplossingen voor het overdonderende succes Aangezien de vraag groter is dan het aanbod, zijn we al jaren aan het brainstormen over mogelijke oplossingen. We dachten

aan de invoering van een ledenstop, iets wat bij veel scouts- en chirogroepen al veel langer voorkomt. Maar daar kwam kritiek op, omdat er in Gent geen alternatief bestaat voor de JNM. Een andere optie was om kinderen aan te sporen om naar buurafdelingen te gaan. Die hebben vaak veel minder leden en het zou dus een oplossing kunnen zijn om ze daarheen te loodsen.

Maar dat kan ook tot absurde situaties leiden. Het zou immers jammer zijn om inwoners uit Gent ver weg te sturen.

De laatste consensus was dan toch de invoering van een ledenstop. Tot we van het hoofdbestuur van de JNM de vraag kregen of er draagvlak bestaat voor een tweede afdeling van de JNM in Gent. Dat was ook een optie die we zelf al eerder hadden aangehaald, maar dan vooral als grap. Het leek namelijk geen realistisch plan. Ondertussen zijn we op het punt gekomen dat we die mogelijkheid ernstig overwegen, al zijn er nog geen concrete plannen, alleen speculaties en allerlei ideeĂŤn.

Afdelingen spreiden?

Iets wat we soms uit het oog verliezen, is dat ons lokaal in de Bourgoyen-Ossemeersen staat en dat daar ook het merendeel van de activiteiten plaatsvindt, ook al is die plek niet voor iedereen vlakbij. Wat doe je bijvoorbeeld als je in Sint-Amandsberg woont en je met je kinderen twee keer over en weer moet fietsen voor een tocht van drie uur? Dus waarom geen nieuwe afdeling

53 JNM

2018 NUMMER 2

SNEP!

aan de andere kant van Gent? We vermoeden dat er zeker genoeg deelnemers zouden zijn, vooral bij de jongere kinderen.

Maar waar vinden we nieuwe mensen om de kinderen te begeleiden? Het zou jammer zijn om de huidige begeleidersgroepen, die vaak ook vriendengroepen zijn, uit elkaar te halen en gewoon te verkassen.

De uitdaging bestaat er dan ook vooral in enthousiaste begeleiders en bestuursleden te vinden die het project mee vooruit willen helpen. Uiteraard zijn heel wat medewerkers van de huidige JNM Gent bereid om daaraan mee te werken. Maar onze afdeling telt momenteel 300 leden en die moet natuurlijk ook blijven draaien. De inspanning is wellicht te groot om de begeleiding tweewekelijks tochten en weekendjes te laten organiseren en te vragen of ze kan meedraaien in een nieuwe afdeling.

Maar waar vinden we nieuwe mensen? Ze moeten niet alleen aansluiten bij onze basisnormen, maar de kinderen ook opvangen en hun het belang van natuur en milieu bijbrengen. Is dat Ăźberhaupt een realistisch plan?

Met al die vragen duiken we de zomer in.

We zullen alle opties rustig bekijken samen met het hoofdbestuur. Belangrijke opmerking: het is en blijft een denkpiste. Maar als we er klaar voor zijn, zullen we dat vast en zeker met veel tromgeroffel aankondigen in dit blad!

Kern Damvallei

Een dynamisch duo zet zich in voor natuurvriendelijk, traditioneel beheer

Hector & Nico

© LUC MEURIS

De Damvallei, en meteen heel Natuurpunt, is een merkwaardige vrijwilliger rijker. Hij heet Hector en hij is een Brabants trekpaard in opleiding. Nico Vanderkimpen, zijn eigenaar en verzorger, kocht hem in de eerste plaats uit dierenliefde, grote dierenliefde.

Al 17 jaar werkt Nico als professioneel begeleider bij Natuurpunt, maar sinds een jaar leidt hij als instructeur zowel collega’s als vrijwilligers op voor het veldwerk en de verzorging van de dieren.

Daarnaast verzorgt hij zelf zowat 135 gallowayrunderen tijdens de stalperiode in de winter. Als die herkauwende grasmaaiers in de zomer hun beheerwerk uitvoeren in de natuurgebieden, nemen plaatselijke vrijwilligers het toezicht en de verzorging over. Nico houdt regelmatig contact met die koewachters en als er iets fout loopt, snelt hij te hulp met Tuur, zijn onafscheidelijke hond.

Als vrijwilliger is hij al twintig jaar met hart en ziel actief in de Damvallei. Hij leerde de teams omgaan met gereedschap en kettingzagen en verzorgde op het einde van menige werkdag

een barbecue voor de hongerige vrijwilligers.

Nico is een alom geprezen manusje-van-alles en een echte natuurliefhebber.

zocht. Na enkele weken kwam er een dringend telefoontje…

Het vervolg is ontroerend. Dier en mens keken elkaar aan en de vonk sloeg over: het was liefde op het eerste gezicht! Gelukkig was Nico een garnalenvisser uit Nieuwpoort te snel af en de koop werd beslecht. Anders trok Hector nu garnalennetten uit zee.

Liefde op het eerste gezicht Nico’s eerste kennismaking met trekpaarden gebeurde ongeveer vijftien jaar geleden in het Maldegemveld. Het Natuurpuntteam was aan het zagen in het bos. Luc en George sleepten met hun paarden de bomen naar voren. Dat maakte zoveel indruk op Nico dat hij contact bleef houden met die kerels.

Later nam hij zelfs een dagje vrij om op dezelfde werkplek met een paard van Luc te kunnen werken.

Toen hij vorig jaar zijn motorfiets verkocht, had Nico wat centjes en contacteerde hij Luc opnieuw om te zeggen dat hij een paard

Kern Damvallei

54

S N E P ! 2018 NUMMER 2

Tadaa! Ziehier meneer Hector!

Zoals zijn naam – Hector Van de keiberg – aangeeft, is het een stamboekpaard. Hector is een ruin, een gecastreerde hengst. Als dit nummer van Snep! verschijnt, wordt hij drie jaar. Met nog veel boterhammen – in zijn geval hooi, wortels en extra voeding – wordt hij een groot, heel sterk Brabants trekpaard.

In de winter loopt Hector gewoon buiten, weliswaar op een droge weide. Als bescherming tegen de laatste sneeuwstorm van het voorjaar heeft Nico hem toch even op stal gezet.

Vorige winter ging Hector op leerschool in Oost-Eeklo om op een enkele lijn te leren wer-

Kern Deurle-Latem

zoekt vrijwilligers Blijf je graag op de hoogte van alle Natuurpuntactiviteiten in Sint-Martens-Latem?

Bezoek dan onze website en schrijf je in voor de digitale nieuwsbrief.

Raadpleeg de activiteitenkalender in Snep!

© DIRK BOGAERT

ken – op kordeel, zoals dat heet. Daarbij gebruik je geen twee teugels, maar slechts één rondlopende lijn. Nico ging regelmatig naar zijn ‘poulain’ kijken en na een maand kreeg hij Hector weer mee naar huis.

Kennismaking en samenwerking Het vraagt veel oefening om elkaar te leren kennen, vertelt Nico. Gewoon samen zijn, samen wandelen en samen werken, alles moet geoefend worden. Telkens zijn er andere afspraken en andere verwachtingen.

Daarbij is het belangrijk om erop te letten dat het paard altijd graag blijft doen wat je het vraagt. Overdrijven met instructies of inspanningen forceren is uit den boze met zo’n gevoelig dier.

Na zijn training zal Hector beheerwerk uitvoeren op plaatsen die onbereikbaar zijn voor tractoren, zoals bossen, of op plekken met een kwetsbare bodem, zoals natte graslanden. Zo’n Brabander is bij uitstek geschikt voor de Damvallei, waar beide types biotoop voorkomen. Niettemin zal Hector op verzoek ook in andere natuurgebieden zijn precieze trekwerk mogen uitvoeren. Om hem al wat te laten wennen aan het gareel en het sleurwerk, mocht Hector tijdens de laatste knotdag in de Damvallei helpen bij het wegtrekken van takken. Omdat hij nog wat spieren moet aankweken voor het echte zware werk, heeft Nico hem die dag wat gespaard. Maar de eerste kennismaking met zijn taak en met de natuur van de Damvallei

Wil je ons contacteren of een natuurwandeling met een gids reserveren? Wil je als vrijwilliger helpen bij een van onze activiteiten of bij het natuurbeheer?

Bel of mail ons vrijblijvend. natuur.deurlelatem.be info@natuur.deurlelatem.be Rupert Walraeve 0494/03.92.67 of Frederik Van Vlaenderen 0479/64.44.91

viel meteen in goede aarde… zowel voor leraar als leerling. Denk nu vooral niet dat het voor een paard met begeleider gemakkelijk is om langs bomen en bulten te laveren met een onwillige, zware vracht.

We kijken reikhalzend uit naar de exploten van Nico en Hector en wensen hen een lang en gelukkig leven samen, naast veel… boeiende avonturen.

© LUC MEURIS

55 Kern Damvallei

2018 NUMMER 2

SNEP!

Werkgroep Assels

Een boom voor

NIEUW

Kenny

in de Assels!

© GEERT VANDER SCHUEREN

Op zondag 4 maart werd op het Wijland in de Assels een notenboom geplant. Deze boom is een blijvend aandenken aan Asselaar Kenny Fruyt. Kenny, stichtend lid van het buurtcomité, ontviel ons eind 2016, na een oneerlijke strijd tegen kanker. Bij activiteiten om de samenhang in de Assels te verbeteren, konden we altijd op zijn enthousiaste medewerking rekenen. In die zin was hij ook van bij het begin actief betrokken bij de zoektocht naar een plaats om samen te komen. Die zoektocht kreeg uiteindelijk vorm in het Wijland, een plek waar hij graag vertoefde in het gezelschap van vrienden, buren of familie.

Sinds dit jaar heeft Natuurpunt de zuidelijke spoorwegberm in de Assels in beheer van Infrabel. Daarbij hoort ook het perceel tussen de voormalige camping en de Pontstraat. Ideaal om de vele wandelaars in de Assels een extra stukje wandelpad aan te bieden. Wie nu van de Asselskerkweg door het tunneltje onder de spoorweg richting Pontstraat stapt, hoeft niet meteen weer het asfalt op. Het pad slingert verder door het onlangs in beheer genomen perceel. Een nieuw voetgangersbrugje zorgt ervoor dat elke wandelaar veilig over de gracht naar de Pontstraat raakt.

Met dank aan Marino Ravier voor de stevige constructie!

© GEERT VANDER SCHUEREN

De vele mensen die aanwezig waren bij de boomplanting, missen Kenny nog altijd heel hard. Anderzijds zijn ze ook dankbaar dat ze een stukje van zijn veel te korte leven met hem mochten delen. De ingetogen verbondenheid maakte van de boomplanting een mooi moment dat veel betekende voor Kenny’s gezin, familie en vrienden. Een en ander werd benadrukt met een paar liedjes, gebracht door enkele muzikale buurtbewoners. Onder hen ook Germain, Kenny’s naaste buur, die met zijn klaroen het plantmoment plechtig bezegelde. Buurvrouw Riet sprak over de betekenis van de notenboom in diverse culturen en de krachten die eraan toegekend worden. Bij de boom komt binnenkort nog een metalen plaatje met een gedicht – voorlopig prijkt het nog op een houten bordje.

Op het moment van de boomplanting was het nog behoorlijk koud (maar wel zonnig), maar kort daarna deed de lente haar intrede.

Met vreugde zagen we dan ook dat de takken al gauw de eerste blaadjes droegen!

Werkgroep Assels

56

S N E P ! 2018 NUMMER 2

Werkgroep Gentbrugse Meersen

‘De Patrijzen’

Hallo! Wij zijn Marthe, Michael, Frederik en Kris, ook gekend als ‘De Patrijzen’. We vormen een van de 75 teams die dit jaar deelnemen aan Expeditie Natuurpunt en trekken op 23 en 24 juni twee dagen door de Vlaamse wildernis, om geld in te zamelen voor de (Gentse) natuur.

We zijn enorm blij dat we dit jaar kunnen deelnemen aan de expeditie. Eigenlijk wilden we dat vorig jaar al doen, maar de inschrijvingen waren toen al afgesloten. We waren er dit jaar dan ook als de kippen bij. We kozen voor de wandeling van 70 kilometer, van Tienen naar Mechelen. De opbrengst schenken we aan de Gentbrugse Meersen, een van de prachtige groene longen van Gent.

Spaghetti voor Natuurpunt Het grootste deel van de opbrengst verdienden we met de organisatie van ‘Spaghetti voor Natuurpunt’ midden april in de Klimaatloods in Gentbrugge. Dit was enkel mogelijk dankzij de steun van superwijze lokale organisaties en handelaars. Natuurpunt Gent en de werkgroep Gentbrugse Meersen stelden hun prachtige locatie ter beschikking. BEO versmarkt, De Vroente en Ayuno Natuurwinkel doneerden bijna alle ingrediënten en Cruydt catering maakte van al dit goeds volledig vrijwillig iets fantastisch lekkers. De dag zelf was een groot succes. Het weer zat mee, er waren

© MICHAEL APPELTANS

zo’n honderd leuke mensen en het was gewoon een erg lekkere, gezellige bedoening.

We hadden ook een tachtigtal fantastische tombolaprijzen verzameld, wat onze pot ten goede kwam en waardoor de meeste gasten niet enkel met een goed gevoel maar ook met een leuk geschenkje naar huis gingen.

Het evenement bracht meer dan 1300 euro op, waardoor we, samen met de al eerder verzamelde donaties, de kaap van de 1500 euro overschreden en onze deelname aan de expeditie konden officialiseren. Het kriebelde meteen om nog meer in te zamelen en met plannen voor een filmavond, een cakeverkoop en de verdere zoektocht naar nieuwe giften hopen we de kas nog verder te spijzen.

Walk for the Climate Ondertussen zijn we ook al enkele maanden bezig met de voorbereiding van de expeditie zelf. We komen zoveel mogelijk samen om te wandelen en maken van elke gelegenheid gebruik om onszelf klaar te stomen voor de fysieke uitdaging. We trainden samen voor de

Antwerp 10 miles, vermijden het gebruik van de auto zoveel mogelijk en kiezen in plaats daarvan voor de fiets. Onze deelname aan ‘Walk for the Climate’ in Kiewit wordt de ideale opwarmer voor Expeditie Natuurpunt! Bring it on!

Teampagina: https://expeditie.natuurpunt.be/project/9147 Facebook: www.facebook.com/depatrijzenopexpeditie/

Met veel dank aan: Cruydt, BEO versmarkt, De Vroente, Ayuno Natuurwinkel, VlotGent, Lokaal, Vandekerckhove’s Koffiebranderij, Oxfam Wereldwinkel, Greenway Gent, Ohne, Studio Skoop, Sphinx Cinema, Bio-Planet, De Hopduvel, Vegantoise, Dierenasiel Gent, sauna Aqua Azul, Ginderella Gent, Wald, Lekker GEC, Runners’ Lab, Akker & Ambacht, De Laatste Drinker, Yugen Kombucha, Supergoods Fair Fashion en Fair Eco Fashion voor alle steun.

Expeditie Natuurpunt: Steun de Gentse teams!

Op 23 en 24 juni zetten 75 teams zich weer in voor de natuur. Ze zamelen minimum 1500 euro in voor hun favoriete natuurgebied en trekken er twee dagen lang op uit in de Vlaamse wildernis. Een fantastisch avontuur, en een groot engagement. Zij hebben jouw steun nodig!

Vier teams geven het beste van zichzelf voor de Gentse natuur!

Je kunt hen steunen via de link https://expeditie.natuurpunt.be/project/+ het respectieve projectnummer Project 9164: De ouw Moeren zetten alles op alles en wel per kano, voor de Oude Moervaartarm Project 9123: Team Loslopend Wild #1 gaat wandelen ten voordele van de Damvallei Project 9168: Team de Patrijzen en ook het Team Kliniekstraat nemen deel ten voordele van de Gentbrugse Meersen

57 Werkgroep Gentbrugse Meersen

2018 NUMMER 2

SNEP!

Werkgroep Gentbrugse Meersen

Het Gentse Zwin gered?

© JOHAN VAN BELLEGHEM

Op 6 april 2018 stuurden Natuurpunt, GEzwiNT en GMF een persbericht met goed nieuws de wereld in: “Bescherming voor overstromingen en behoud van natuur worden uitgangspunt voor toekomst Gentse Zwin”. Het bericht kreeg ruim aandacht in de lokale pers. Zo publiceerde Het Laatste Nieuws een artikel “Redding van het Gentse Zwin in zicht: plan om populaire Scheldebocht te baggeren verliest steun”. Ook de lokale televisiezender AVS besteedde ruim aandacht aan dit nieuws met een reportage.

Net een jaar geleden verscheen er in het tweede nummer van Snep! een uitgebreid artikel over de evolutie van het dossier en de visie en het alternatief van Natuurpunt. Ter gelegenheid van het recente persbericht komen wij nog even terug op deze complexe materie met een lichtvoetig overzicht.

Het Gentse Zwin, waar gaat het ook alweer om?

Het gaat om de Zeeschelde vanaf de permanent gesloten sluis van Gentbrugge stroomafwaarts tot waar de Ringvaart in Melle op de rivier aansluit, een traject dat al decennia niet meer gebruikt wordt voor de scheepvaart. De natuur heeft hier vrij spel gekregen en het gebied heeft een grote biologische waarde.

Dankzij de beweging van het water door de getijden zijn hier spontaan slikken en schor-

ren ontstaan met brede rietkragen en een rijke fauna. Dat unieke zoetwatergetijdengebied dicht bij de stad vormt een belangrijke natuurlijke verbinding tussen de Gentbrugse Meersen en de Damvallei. Toen in 2012 de mogelijke toekomstplannen duidelijk werden, gaven liefhebbers het gebied de naam ‘Gents Zwin’.

Welke plannen had de beheerder van de Zeeschelde?

Het agentschap Waterwegen en Zeekanaal (W&Z) – sinds kort omgevormd tot De Vlaamse Waterweg NV, zie verder – dat namens de Vlaamse overheid deze waterweg beheerde, wilde een sluis bouwen in Heusden en het traject volledig uitbaggeren in functie van de pleziervaart. Hierdoor zou het Gentse Zwin verdwijnen zonder evenwaardige compensa-

Werkgroep Gentbrugse Meersen

58

S N E P ! 2018 NUMMER 2

tie. Onmiddellijk ontstond hierrond verzet.

Een bewonersgroep richtte gezwind de actiegroep GEzwinNT op (GENT/zwin). Het Gents Milieufront (GMF) wierp zich ook op als tegenstander, en natuurlijk stortte ook Natuurpunt zich op het dossier. Er werd een coalitie gevormd en verzet georganiseerd. Sinds 2012 volgden de plannen een lang traject van milieu-effectenrapportages, inspraakmomenten, adviezen door lokale overheden en tussenkomsten door de bevoegde Vlaamse administratie.

Wat is het positieve alternatief van Natuurpunt, GEzwiNT en GMF voor deze plannen?

Natuurpunt is niet enkel tegenstander van het project, maar heeft samen met zijn bondgenoten een visie en een positief alternatief voor de toekomst van de Zeeschelde ontwikkeld.

Natuurpunt is voor het maximale behoud van de natuur dankzij de inrichting van een jaarrond gecontroleerd gereduceerd getijdengebied (GGG). Wij willen graag een zo groot mogelijke getijdenwerking behouden en zodoende een optimale beveiliging tegen het overstromingsrisico in combinatie met aanvaardbare sedimentatie, en dat alles tegen

minimale inrichtings- en onderhoudskosten.

Dat is enkel mogelijk als W&Z de plannen om het Scheldetraject bevaarbaar te maken, laat varen.

Wat was de aanleiding tot het versturen van het persbericht?

De visie van onze coalitie, ondersteund door alle betrokken lokale overheden, was onverzoenbaar met die van W&Z. Om uit de impasse te raken, wierp de Oost-Vlaamse gouverneur Jan Briers zich op als bemiddelaar. Hij startte overleg op tussen alle actoren. Eind 2017 stuurde de gouverneur zijn conclusies naar bevoegd minister van Mobiliteit, Openbare Werken, Vlaamse Rand, Toerisme en Dierenwelzijn Ben Weyts.

Recentelijk liet minister Weyts weten dat hij geen vragende partij is voor pleziervaart. Bij dit project zal doorvaart niet langer als een doelstelling behouden blijven. Ook minister van Omgeving, Natuur en Landbouw Joke Schauvliege liet weten dat er garanties moeten zijn voor het maximaal behouden van de getijdennatuur. Hierdoor zijn de bescherming tegen overstromingen en het behoud van natuur het uitgangspunt voor de toekomst van het Gentse Zwin.

Werkgroep Gentbrugse Meersen

4

Vierde tweedehandsbeurs

BOEKEN, CD’S, DVD’S EN PLATEN

Een van de vaste activiteiten waarmee de Werkgroep Gentbrugse Meersen het nodige geld wil inzamelen voor de aankoop van natuurgebied in de meersen is een tweedehandsbeurs voor boeken, cd’s, dvd’s en platen. Noteer 2 september alvast in je agenda, want dan vindt de vierde editie van deze succesvolle beurs plaats.

Gun je sommige van je boeken een nieuwe eigenaar? Wens je je cd’s, dvd’s of lp’s een nieuw leven toe? Hier kun je terecht om het materiaal af te geven: -

NMC De Bourgoyen, Driepikkelstraat 32, 9030 Mariakerke, tijdens de openingsuren (zie colofon).

-

Computerwinkeltje, Oudenaardsesteenweg 91, 9000 Gent.

Weekdagen van 9.00 tot 18.30 uur, zaterdag van 10.00 tot 18.00 uur.

-

Bij Luc Van Damme en Linda Sepelie na afspraak via lucenlinda@wgbm.be.

Is het Gentse Zwin nu definitief gered?

Om het in voetbaltermen uit te drukken: Natuurpunt, GEzwiNT en GMF hebben een wedstrijd gewonnen. Nu het tornooi nog. Wij reiken nog altijd de hand om de rijke natuur van de Zeeschelde in team samen met de beheerder te beschermen. Het standpunt van de ministers kan een bedreiging omturnen in een prachtige kans. Door de getijdennatuur te laten versmelten met de Gentbrugse Meersen en de Damvallei ontstaat een groenpool van bijna 600 hectare. Bovendien kan gescoord worden door een cool, vooruitstrevend project op de kaart te zetten met aangepaste infrastructuur die meerwaarde biedt voor fietsers en wandelaars, en kan fungeren als uithangbord voor de Schelde, waar bewoners en lokale overheden trots op zijn.

W&Z onderging ondertussen een fusie en werd herdoopt tot De Vlaamse Waterweg NV. Wij hopen meteen dat met de nieuwe naam ook een nieuwe visie binnensijpelt bij de waterwegbeheerder. In ieder geval moeten de bestaande plannen opnieuw bestudeerd worden en gaat de carrousel van het overleg weer aan het draaien. Wij willen hier constructief aan meewerken. Wij gaan er nu van uit dat de Vlaamse Waterweg voor het binnensluizen van een sluis in de plannen een rode kaart zal krijgen, maar zekerheden zijn er nog niet. Het is wellicht voorbarig om het vraagteken in de titel van dit artikel al weg te laten, maar er is zeker hoop voor de toekomst van het Gentse Zwin.

de

59 Werkgroep Gentbrugse Meersen

2018 NUMMER 2

SNEP!

© BENNY COTTELE

Zwartkapje Er was eens een klein meisje met een rood kapje, dat door het grote donkere bos liep… iedereen kent het verhaal en iedereen weet hoe het afloopt. De variant van een vogel met een zwart kapje bestaat ook. Al loopt die niet huppelend rond met een mandje vol lekkers. Of komt die veel wolven tegen onderweg in het grote donkere bos.

Hoewel, tegenwoordig weet je nooit!

De zwartkop. Daar gaat het over. Het is een operazanger, een gokker en een grootgrondbezitter.

Een redelijk onbekende tuinvogel, maar hij zit er wel: meestal nogal schuchter in je struiken, zelden open en bloot in de top van een boom. Zwartkopjes hebben niet echt een zwarte kop. Kijk maar op de foto, het is meer een zwart kapje dat ze op hebben. Bij zwartkoppendames is dat hetzelfde, maar in saai bruin. Goed als camouflage om op het nest te zitten en de eieren uit te broeden. En ze zingen ook. En hoe! Zwartkopmannetjes hebben een volle, melodieuze zang, luider dan een merel en met meer timbre. Gelijk een operazangertje, met een prevelend en schuchter

Studie

60

S N E P ! 2018 NUMMER 2

begin, een dolgedraaide strofe en een einde met enkele fraaie jodelende noten.

Trekkers en blijvers Zwartkoppen zijn deels trekvogels. De zwartkoppen uit onze contreien zijn meer geneigd om naar landen rond de Middellandse Zee te trekken dan om hier te blijven. En toch. Net als bijvoorbeeld tjiftjaffen, die ook tijdelijk verhuizen naar de Franse Rivièra, zijn er zwartkoppen die hier durven overwinteren.

Die gasten wagen een geweldige gok: in strenge winters vinden ze weinig of geen eten en dan moeten ze toch nog wegvliegen van het slechte weer – als ze niet te verzwakt zijn. Bij saaie, flauwe winterperiodes is het geen probleem en hebben ze als voordeel dat zij onmiddellijk de beste territoria kunnen bezetten. Stratego voor gevorderden dus: hopen dat je ’t overleeft om dan pijlsnel toe te slaan en je concurrenten een hak te zetten. De voorbije winter werden verschillende winterzwartkoppen ontdekt: in

Drongen, Mariakerke, Wondelgem, SintAmandsberg en aan Gent-Zuid. Opvallend: vooral tuinen waar gevoederd werd, bleken populair. Goed om weten. Zeker met zo’n ijskoude ‘polaire vortex’ die in februari op ons werd gesmeten, is extra eten voor die vogeltjes geen overbodige luxe.

Het kan trouwens nog gekker. Zwartkoppen trekken niet meer standaard naar het zuiden, maar ook naar het westen. Sinds de jaren 1970 vliegen hordes zwartkoppen vanuit Oostenrijk, Duitsland en ook van bij ons het Kanaal over en gaan op de thee bij de Britten.

Geen vakantie meer aan de Costa del Sol voor die beestjes, ze doen zich liever tegoed aan de rijkgevulde Engelse voederplanken. Daarbij verliezen ze hun schuwheid en durven ze al eens brutaal merels en mezen van de voedertafels wegjagen. Nochtans is een vaste trekroute erfelijk bepaald en weten de jongen instinctmatig welke route ze moeten volgen.

Blijkbaar is die ingebouwde gps van zwartkopjes op enkele generaties tijd zodanig geëvolueerd dat de kortere route naar Engeland veel efficiënter uitvalt. Waardoor ze dus ook sneller opnieuw hun broedplaats kunnen bezetten. Dan krijg je op termijn zonminnende 'Spaanse' zwartkoppen en koele 'Britse' zwartkoppen. Zo zie je maar, evolutie kan ook snel gaan. Very nice indeed.

Een nest voor haar en een nest voor hem Als het weer wat meezit, beginnen zwartkoppen al in maart te zingen. Meneer zwartkop riedelt erop los en laat aan andere zwartkop-

pen duidelijk merken wie de baas is. Qua nestbouw houdt de zwartkop het bij stereotiep gedrag: meneer maakt enkele half-afgewerkte nesten en laat zijn dame kiezen. Als mevrouw vindt dat hij zijn best gedaan heeft, hupt ze zijn ruwbouw binnen en begint ze zelf met de binnenafwerking. Met mos en dons wordt een proper vloertje gelegd en zorgt ze ervoor dat de eieren knus liggen.

De kieskeurigheid van zwartkopvrouwtjes kan ver gaan: ze zoeken meestal nesten die goed verscholen liggen in struikgewas, maar naar het oosten gericht zijn. Zo geniet het nest van de eerste zonnestralen en wordt het snel lekker warm voor de eieren en de kindertjes.

Goed gezien van die zwartkopdames! Maar meneer zwartkop is ook niet van de domste: van één van zijn ruwbouwnesten maakt hij gelijk een volleerde grootgrondbezitter zelf al eens een ‘zangnest’. Een eigen buitenverblijf dus, waar hij kan uitrusten van de ouderlijke taken en het gekrijs van de kinderen niet hoeft aan te horen. Het zou mij niet verwonderen als die daar een knus mini-zeteltje en een minikoelkastje met mini-biertjes staan heeft.

De bus gemist?

Soms leggen zwartkopjes een tweede legsel in juli. Het risico is dan wel dat ze zich zodanig concentreren op het opvoeden van hun kroost, dat ze te laat zijn om zich voor te bereiden op de trek. Dat zou een van de redenen zijn dat er tijdens de winter meer zwartkoppen bij ons blijven: ze hebben gewoon de bus naar het zuiden gemist. Al is dat nog niet echt bewezen en kan er eigenlijk een logischer

verklaring zijn: ze merken dat het efficiënter is om geen gevaarlijke reis naar het zuiden te maken en dat ze gewoon hier kunnen blijven tijdens de winter.

Zwartkopjes die zich voorbereiden op de herfst, vreten zich (zoals veel andere trekvogels) te pletter. Vooral vlierbessen zijn populair: die sappige vruchten bevatten veel suiker dat in vet wordt omgezet. Al die grammetjes vet zijn noodzakelijk om verre afstanden te kunnen afleggen, maar zwartkoppen hebben nog een extra truuk om efficiënt te reizen: ze verlagen gewoon hun lichaamstemperatuur. Zo verspillen ze natuurlijk minder energie, al is het ook gevaarlijk omdat ze in koude en suffe toestand kwetsbaarder zijn voor bijvoorbeeld roofvogels.

Maar blijkbaar weegt dat niet op tegen het voordeel om meer kilometers te kunnen afleggen. Er is berekend dat die vogeltjes op die manier tot 30% energie sparen. Niet slecht voor zo’n beestje.

Maar ook als ze hier zouden blijven, wordt er flink gegeten. Rupsjes en spinnetjes, dansende muggen en zoete meidoornbesjes.

En dan gokken en hopen dat er niet te veel vriesdagen zijn. Maar ondertussen kunnen we deze zomer nog wat genieten van die onzichtbare operazanger. Wie weet zit er wel een zwartkapje in je tuin!

© BENNY COTTELE

61 Studie

2018 NUMMER 2

SNEP!

Ken je familie

De lipbloemenfamilie Wat hebben witte, paarse en gele dovenetel gemeen met munt, tijm en oregano? Ze behoren allemaal tot de lipbloemenfamilie of Lamiaceae en ze hebben dus heel wat gemeenschappelijke kenmerken!

Laten we beginnen met de bladeren. Die staan steeds per twee, met andere woorden paarsgewijs tegenover elkaar, ieder paar kruisgewijs tegenover het vorige paar. Als we dit kenmerk even van dichterbij onderzoeken, zien we dat de meeste soorten uit deze familie ook vierkante – vaak holle – stengels hebben.

Bij een aantal soorten verhout het onderste deel van de stengel. Vooral bij een aantal bekende keukenkruiden als rozemarijn (Rosmarinus officinalis), citroenmelisse (Melissa officinalis), echte salie (Salvia officinalis), echte tijm (Thymus vulgaris), bergbonen-

kruid (Satureja montana) en wilde marjolein (Origanum vulgare) is die verhoute stengel duidelijk zichtbaar.

Klierharen Het is opvallend dat we zoveel keukenkruiden in deze familie terugvinden. Dat komt doordat de planten uit de lipbloemenfamilie vaak aromatische oliën bevatten die geproduceerd worden door klierharen. Wie op zoek wil gaan naar die klierharen, moet wel hulpmateriaal gebruiken – een loepje is bij het onderzoeken van planten altijd een handig hulpmiddel!

MOERASANDOORN © PETER DE DAUW

HARIG ZENEGROEN © PETER DE DAUW

Studie

62

S N E P ! 2018 NUMMER 2

GELE DOVENETEL © PETER DE DAUW

De klierharen zorgen helaas niet altijd voor aangename aroma’s: een naam als stinkende ballote (Ballota nigra) laat niets aan de verbeelding over, maar ook de geuren van bijvoorbeeld moerasandoorn (Stachys palustris), bosandoorn (Stachys sylvatica) en in mindere mate de dovenetels zijn niet direct een streling voor de neus.

We vinden op de planten trouwens niet alleen klierharen terug, lipbloemen zijn vaak sterk behaard, vooral onderaan op de plant.

Waarom lipbloemen?

De naam lipbloemen heeft alles te maken met de bouw van de bloemen. Bij de kruisbloemen, de familie die we in de vorige Snep! hebben besproken, viel het op dat ze vier afzonderlijke – meestal witte, gele of paarse – kroonblaadjes hadden. Lipbloemen hebben helemaal geen aparte kroonblaadjes, we zien dat wat ooit vijf aparte kroonblaadjes waren nu één bloemkroon geworden is. De kroonblaadjes zijn dus met elkaar vergroeid en met een beetje fantasie kun je zeggen dat de twee bovenste samen een bovenlip vormen en de onderste drie een onderlip.

De onderlip vertoont vaak gekleurde lijntjes en vlekken, een honingmerk dat insecten zou aanwijzen waar de nectar te vinden is. Dit honingmerk is voor ons mensen niet altijd te

GEWONE BRUNEL © PETER DE DAUW

zien, maar het lukt ons wel onder UV-licht en met een UV-camera.

Onder- en bovenlip De onderlip vormt de landingsplaats voor insecten, die de nectar aan het eind van de lange kroonbuis komen opzoeken. Die is dus niet zomaar geschikt voor eender welk insect: een lange tong is onmisbaar voor wie hier wil komen oogsten! Maar in de insectenwereld geldt “wie geen lange tong heeft, moet slim zijn”. De aardhommel kan met zijn tong niet bij de zo gegeerde nectar en bijt

daarom een gat achter in de kroonbuis om zich toch aan de nectar te goed te kunnen doen. Sommige lipbloemen maken het de insecten niet zo moeilijk: munt heeft bijvoorbeeld ondiepe bloemetjes, zodat ook korttongige bezoekers gelaafd worden.

De bovenlip herbergt twee of vier meeldraden. Wie zijn of haar loepje nog bij de hand heeft en heel goed kijkt, kan naargelang van het aantal meeldraden een derde of een vijfde ‘draadje’ ontwaren dat als een slangentong in twee gesplitst is. Dat is de stamper met zijn twee stempels.

Net zoals de kroonblaadjes samengegroeid zijn en een kroonbuis vormen, zijn ook de kelkblaadjes samengegroeid. Zij vormen op die manier een kelkbuis, meestal met vijf tandjes, net als bij een papieren verjaardagskroon.

Schijnkransen De bloemen op de planten uit deze familie staan heel vaak met een aantal bij elkaar in de oksels van de schutbladen. Botanici noemen dit schijnkransen. De wetenschappelijke naam voor deze familie is Lamiaceae, naar het typegenus Lamium of dovenetel.

De vroegere naam Labiatae betekent letterlijk lipvormigen en werd in het Nederlands dus lipbloemenfamilie.

Pluk bij je volgende wandeling eens een dovenetel, een gele, witte of paarse of een van de vele tuinvarianten, geniet dan van de bijzondere bouw van de bloemetjes en je zult vanaf nu met heel andere ogen naar deze wonderlijke familie kijken!

MOERASANDOORN © PETER DE DAUW

VELDSALIE © PETER DE DAUW

63 Studie

2018 NUMMER 2

SNEP!

Rechtzetting In het vorig nummer van Snep! sloop een foutje. Rechts onderaan op pagina 61 staat bij de tekening foutief herderstasje als naam. Dat moet kleine veldkers zijn.

Ooit versleten wij, samen met ettelijke honderden lotgenoten, onze jongensbroek op de schoolbanken van een katholiek internaat. Terwijl daarbuiten The times achanging waren, hadden wij nog een godsdienstleraar in soutane. De zwartrok had een vaste dooddoener om ons tot berusting en relativering aan te zetten. “In het licht van de Eeuwigheid stelt een strafstudie van een halve dag werkelijk niks voor, jongeman. Onnodig te protesteren.” Al onze problemen waren futiel in het licht van de Eeuwigheid. De eerwaarde pater had een bijnaam die zich moeiteloos laat raden.

In het licht van de Eeuwigheid Professor biologie Chris Thomas van de universiteit van York lijkt op dezelfde manier om te gaan met de opwarming van de aarde en het verdwijnen van soorten. “In het licht van de evolutie stellen de klimaatverandering en de zesde uitstervingsgolf werkelijk niks voor.”

Het zou het motto kunnen zijn van zijn boek Erfgenamen van de aarde. Een optimistische kijk op de natuur in het tijdperk van de mens. Misschien ook een dooddoener, maar Thomas argumenteert beter dan wijlen de Eeuwigheid.

Wereldreizigers Op de Aziatische steppen zoeken mussen naar graszaden. Als de winter nadert, trekken ze naar de vlakten van Pakistan en India, en voor het daar bloedheet wordt, keren ze terug. Een dikke tienduizend jaar geleden ontdekten pioniers onder de mussen dat het gemakkelijker was om voedsel te zoeken in de dorpjes van de eerste landbouwers. De granen die onze voorouders verbouwden, waren niet te versmaden fastfood. Waarom niet bij de mens gaan wonen in plaats van schaarse zaden te zoeken in de halfwoestijn? Onze huidige huismus behoort tot dezelfde biologische soort als de wilde vogels die nog altijd in de Aziatische steppen rondscharrelen. De Passer domesticus verspreidde zich toen over heel Europa. De rest van de wereld volgde in recentere tijden. De mus als verstekeling en als gewenste gast. Het ging haar wereldwijd voor de wind, tot de mussenstand aan het eind van twintigste eeuw in Europa langzaam achteruitging. Gemorst graan en zaaddragend onkruid werden schaarser, moderne gebouwen boden minder broedgelegenheid en in verstedelijkt gebied waren er minder insecten voor de jongen.

Natuurbeschermers schoten in actie en in hun portemonnee. Nochtans blijft de mus een van de meest voorkomende vogels op aarde en – als we verstandig willen omspringen met het beperkte budget voor natuurbescherming – een van de soorten die wereldwijd onze hulp het minst nodig hebben. Thomas vindt die bekommernis om de mus merkwaardig. Natuurbeschermers houden meestal niet van exoten en er zou helemaal geen huismus in Europa zitten als de mens er geen gunstige omstandigheden voor had gecreëerd. Maar blijkbaar is de mus al zo lang onder ons dat we er een te beschermen ‘inheemse soort’ van hebben gemaakt.

Bijgedachte

Als vliegen op een appel In geologisch verleden tijden dreven continenten uit elkaar. Levensvormen raakten geïsoleerd en evolueerden tot aparte soorten. Toen tussen Noord- en Zuid-Amerika een landbrug werd gevormd, stroomde het leven van Noord naar Zuid en omgekeerd. Sommige oude soorten verdwenen, nieuwe ontstonden. Mensen denken dat nieuwe soorten er honderdduizenden jaren over doen om te evolueren. Maar amper achtduizend jaar geleden is uit het overspel tussen de Spaanse mus, een soort die vrij algemeen voorkomt in het Middellandse Zeegebied, en de huismuis een nieuwe soort geboren die zonder de mens nooit had bestaan: de Italiaanse mus.

Of neem de Noord-Amerikaanse appelvlieg. Appelvliegen houden van appels. Ze paren op appelbomen, leggen hun eitjes in appels en hun maden eten appels. Vóór Columbus waren er geen appels in Noord-Amerika. De voorouders van de appelvlieg paarden op wilde meidoornboompjes en legden eitjes in meidoornbessen. Appelvliegen zijn zo geëvolueerd dat ze van appels zijn gaan houden, terwijl meidoornvliegen nog altijd dol zijn op meidoornbessen. Appelvliegen en meidoornvliegen komen elkaar niet meer tegen omdat ze op verschillende bomen zijn gaan leven. Stilaan ontstond uit de meidoornvlieg een nieuwe soort: de appelvlieg.

Meidoornvliegen worden van oudsher geparasiteerd door wespen, die hun eitjes leggen in de vliegenmaden en die van binnenuit opeten. Recent onderzoek bracht aan het licht dat drie verschillende kleine wespensoorten niet langer op meidoorns, maar op appelbomen leven. Vier insectensoorten – een vlieg en drie minuscule wespen – veranderden in een tijdsbestek van slechts enkele eeuwen in acht soorten, en dat allemaal door slechts één geïntroduceerde plant, de Europese appelboom.

Tegenwoordig komen door toedoen van de mens duizenden soorten op nieuwe plaatsen terecht. Sommige sterven uit, andere floreren en sommige veranderen. Het Antropoceen is een periode waarin planten en dieren ongewoon snel verdwijnen. We mogen de verloren gegane soorten betreuren, maar moeten ook de nieuwe toejuichen.

We leven in een tijd waarin zich snel nieuwe populaties, rassen en soorten vormen. Het Tijdperk van de Mens lijkt een zesde massale ontstaansgolf van nieuwe biologische diversiteit op gang te brengen.

64

S N E P ! 2018 NUMMER 2

Een villa in Zwitserland

Het zou weleens de snelste versnelling van evolutionaire diversificatie van de voorbije half miljard jaar kunnen zijn.

L’ hippopotame de la Camargue Dat is geen reden om alles maar blauwblauw te laten. Uiteraard moeten we de onderliggende oorzaken van het grote uitsterven aanpakken. We moeten de menselijke bevolkingsgroei stoppen, schadelijke consumptie terugdringen en ons voedsel verbouwen op manieren die onze ecologische voetafdruk verkleinen. We moeten afval tot een minimum beperken en de uitstoot van broeikasgassen terugdringen. En we moeten zoveel mogelijk soorten behouden, al was het maar als voorraad- en broedkamer voor verdere evolutie.

Maar dat mag niet krampachtig en kortzichtig gebeuren.

Op Borneo leefden op zijn minst al tienduizend jaar geen olifanten.

Tot in 1750 een plaatselijke sultan een stel Javaanse dwergolifanten cadeau kreeg. Ze vormden de start van de huidige wilde populatie en niet iedereen is daar gelukkig mee. Ze vertrappelen de inheemse vegetatie en zijn hinderlijk voor de landbouw. Tegenstanders spreken over een invasieve vreemde soort. Maar het zijn wel de laatste wilde Javaanse dwergolifanten ter wereld, want op Java zijn ze uitgestorven. Uiteraard verdienen ze bescherming.

We kunnen soorten beschermen waar ze terechtgekomen zijn. Huismussen zowel als dwergolifanten. We kunnen ze zelfs verplaatsen als ze dat nieuwe kansen biedt. In het eenentwintigste-eeuwse Europa ontbreekt het aan neushoorns, nijlpaarden en olifanten, omdat onze voorouders die hebben gedood. Nu de klimaatverandering Zuid-Europa er stilaan geschikt voor maakt, zouden we hun nog levende naaste verwanten kunnen uitzetten. Het met struikgewas begroeide gebied rond de Middellandse Zee zou het toevluchtsoord van de Afrikaanse zwarte neushoorn kunnen worden, terwijl nijlpaarden naast de witte paarden en zwarte stieren in de Franse Camargue zouden kunnen grazen.

Langs het Italiaans-Zwitserse Lago Maggiore staan riante villa’s. Vele zijn in de negentiende eeuw gebouwd door rijke industriëlen die hun tuinen beplantten met exotische soorten. Laurierkers van de Zwarte Zee, valse kamferbomen uit de Himalaya, Chinese liguster, bamboe, henneppalmen, Japanse kamperfoelie, valse tulpenbomen uit Amerika en zilveracacia’s uit Australië.

Met de hulp van merels en Turkse tortels, muizen en Italiaanse mussen, allemaal mensenvrienden, zijn hun zaden verspreid naar de omliggende bossen, waar essen, eiken, lindes en door de Romeinen geïntroduceerde tamme kastanjes een bont gezelschap kregen. Ze schijnen weinig last te hebben van hun exotische gasten: op de hoger gelegen hellingen is het te koud voor de inwijkelingen. Misschien, als de opwarming van de aarde onbelemmerd blijft toenemen, komt ooit de tijd dat ze niet meer kunnen uitwijken naar hogere streken, maar momenteel is het gebied soortenrijker dan ooit. Het succes van de nieuwkomers is voor een groot deel te danken aan de vorige klimaatverandering, de ijstijden, toen vele altijdgroene Europese boomsoorten uitstierven. Verwanten van die soorten keren weer huiswaarts, nu het klimaat steeds meer begint te lijken op dat van 3 miljoen jaar geleden. Het is dynamische natuur, met een ongekend potentieel, in volle ontwikkeling.

Een nieuwe soortenmachine Hedendaagse natuurbeheerders lijken op museumcuratoren. Velen heten dan ook conservator. Ze proberen een landschap in stand te houden of te herscheppen zoals dat pakweg honderd jaar geleden bestond. Om die openluchtmusea in te richten, zijn geld en mankracht nodig. Beheerwerken met groot materieel, contracten met landbouwers en tomeloze inzet van ongeruste vrijwilligers. Want als een ‘inheemse’ soort of ‘natuurlijke’ habitat ergens achteruitgaat, leidt dat tot bezorgdheid. Maar die aanpak heeft een kwalijk neveneffect. De achteruitgang van een soort in het ene land wordt in het biologische kasboek als een verlies bijgeschreven, de komst ervan in een ander wordt in het beste geval genegeerd of ook als een verlies genoteerd omdat het een indringer is. Overal ter wereld heerst het idee dat behoud en status-quo de beste strategie is voor natuurbeheer, terwijl soorten precies dankzij dynamiek en evolutie overleven in tijden waarin het milieu wijzigt.

Natuurbeschermers vinden dat aan de biodiversiteit op deze planeet zo weinig mogelijk mag veranderen. Maar het leven op aarde bestaat bij de gratie van biologische verandering. De biologische processen van evolutionaire divergentie en soortvorming zijn in het Antropoceen niet stilgevallen, maar juist in een veel hogere versnelling gezet. We hebben een soortengenerator geschapen die voor aanzienlijk meer soorten op aarde zal zorgen dan er bestonden voordat de voorouders van de moderne mens uit Afrika wegtrokken. Over pakweg een miljoen jaar. Maar dat stelt in het licht van de Eeuwigheid niks voor.

65 Bijgedachte

2018 NUMMER 2

SNEP!

HOTA

energiezuinig & bio-ecologisch

(ver)bouwen houtskeletbouw

www.hota.bE

66

S N E P ! 2018 NUMMER 2

ontwerp: mietlassuyt@gmail.com • www.instagram.com/_moesje_

Eerlijk advies • snoeien • onderzoek • aanplant • vellen • ...

cvba

Thijs De Jonghe +32 498 51 78 68 info@lumbricus.be www.lumbricus.be

67

2018 NUMMER 2

SNEP!

Big Jump Spring mee voor proper water! mbassadrice GoodPlanet-a ee springt ook m er ck A an V s o Ro in Gent!

8 juli 15u www.bigjump.be Portus Ganda, Gent