Snep! - Zomer 2019

2$ʦ 22

$'.)+'ʧ0ʨ ʦ $'.)+37'

Afgiftekantoor Gent X 209279

#

2

JAARGANG 18 JUN I

2019

!

SNEP

DR IE M AA ND EL IJK S VERENIGINGSB NATUURPUNT LAD GENT

vu An Fie rs, p/ a Dr iep ikk els tra

at 34 , 90 30 Ma ria ke rke

Snep! is het driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Gent vzw.

SNEP!

Achtiende jaargang, nummer 2 Redactieadres: Coördinatie: Redactieraad:

Jorinde Nuytinck, Droogveldeweg 80, 9031 Drongen, jorindenuytinck@hotmail.com Lieve De Meyer, Han Lagring en Jorinde Nuytinck Chris Balcaen, Lieve De Meyer, Tom Geerinckx, Han Lagring, Liesbeth Langouche, Nicole Legiest, Martine Maes, Luc Meuris, Jorinde Nuytinck, Tomas Vanheste en Bart Vangansbeke Eindredactie: Lieve De Meyer, Tom Geerinckx, Liesbeth Langouche, Nicole Legiest, Martine Maes en Tomas Vanheste Advertentiewerving: Liesbet Maroye, advertenties@natuurpuntgent.org Concept & lay-out: Els De Brandt Foto voorpagina: Stockfoto Verantwoordelijke uitgever: An Fiers, p/a Driepikkelstraat 34, 9000 Gent Met bijdragen van: Marnix Aerssens, Chris Balcaen, Rossana Bugini, Joost Buyse, Lieve De Meyer, Tim De Winter, Charlotte Delforge, Marc Depourcq, Tom Embo, An Fiers, Annelies Janssens, Kristel Keppens, Han Lagring, Liesbeth Langouche, Regine Laverge, Frank Maes, Luc Meuris, Jorinde Nuytinck, Sancho, Miguel Surmont, Sonia Vandepitte, Johan Van Belleghem, Frederik Van Vlaenderen, Bart Vangansbeke, Jan Verheeke, Wouter Viaene, Hugo Vinck en Riet Wille Oplage: 7900 Elke auteur is verantwoordelijk voor de tekst van zijn bijdrage. Overname van artikels is mogelijk in overleg met de redactie.

Beeldmateriaal: indien geen © vermeld, fotograaf onbekend - alle rechten voorbehouden. - Gedrukt op kringlooppapier. Druk: Druk in de Weer, Gent

Natuurpunt Gent is een vereniging voor alle inwoners van Gent, Sint-Martens-Latem en Destelbergen die natuur belangrijk vinden.

Natuurpunt Gent ontplooit een brede waaier aan activiteiten: • ijveren voor meer natuur en groen voor iedereen in het Gentse, • natuurbeheer in Assels, Bourgoyen-Ossemeersen, Damvallei, Gentbrugse Meersen, Hutsepot/Rijvissche, Keuzemeersen, Latemse Meersen, Leeuwenhof, Oude Moervaartarm, Rosdambeekvallei en Vinderhoutse Bossen, • aankopen van natuurterreinen, • geleide wandelingen in eigen terreinen, toffe excursies, voordrachten, cursussen, • onderzoek (vogels, planten, …), publiceren van rapporten.

Onthaalcentrum De Stek, Contactpersonen: Annelies Janssens, Han Lagring, Linde Raport en Marino Ravier Driepikkelstraat 34 – Gent (Mariakerke) tel. 09/227.22.94 – e-mail: gent@natuurpunt.be • Weekdagen van 9.00 tot 17.00 uur • Graag na afspraak In het NMC (Natuur en Milieucentrum) De Bourgoyen verzorgt Natuurpunt Gent samen met de stad Gent het onthaal. Natuurpunt Gent houdt er ook een cafetaria open. Je vindt NMC De Bourgoyen in de Driepikkelstraat 32 (een zijstraat van de Brugsesteenweg) te Gent (Mariakerke). Bereikbaar met het openbaar vervoer, bus 3, halte Driepikkelstraat.

Lid worden van Natuurpunt Gent? Stort 27 euro op BE35 8904 3406 5937 (BIC VDSPBE91) van Natuurpunt Gent Verhuisd? Geef je nieuwe adres, samen met je lidnummer door aan ledenservice@natuurpunt.be Domicilieer je lidgeld. Zo verlagen we de administratiekosten en met het uitgespaarde bedrag kunnenwe meer doen voor de natuur. Een formulier vind je op www.natuurpuntgent.be bij Doe mee! – Word lid.

Lid bij een andere Natuurpuntafdeling? Neem dan een abonnement op Snep.

Stort 10 euro op BE35 8904 3406 5937 (BIC VDSPBE91) van Natuurpunt Gent met de mededeling ‘Abonnement Snep!’

Giften

voor de aankoopprojecten van Natuurpunt Gent zijn welkom op rekeningnummer BE56 2930 2120 7588 van Natuurpunt Beheer. Vermeld als mededeling ‘Gift + het projectnummer van je keuze’.

Assels 6651 - Bourgoyen-Ossemeersen 6613 - Damvallei 6630 - Gentbrugse Meersen 6682 - Hutsepot 6689 - Keuzemeersen 6624 - Latemse Meersen 6629 - Leeuwenhof 6638 - Natuurpark Levende Leie 4024 - Oude Moervaartarm 6678 - Overmeersen 6694 - Rosdambeekvallei 6691 - Vinderhoutse Bossen 6698 Domicilieer je gift. Ben je lid van Natuurpunt en domicilieerde je je lidgeld, dan kun je ook je gift domiciliëren. Samen met het lidgeld gaat je gift elk jaar in december van je rekening. Vraag een formulier bij ward.stulens@natuurpunt.be.

Colofon

Contactadres:

2

Onthaal: 09/216.44.78 • weekdagen van 1 april tot 30 sept: 9.00 tot 12.00 uur en 13.00 tot 18.00 uur • weekdagen van 1 oktober tot 31 maart: 9.00 tot 12.00 en 13.00 tot 17.oo uur • weekends en feestdagen: 14.30 tot 18.30 uur Cafetaria: 09/216.44.79 • alle werkdagen van 11.30 tot 17.00 uur • op zaterdag, zondag en feestdagen van 14.30 tot 18.30 uur Website: www.natuurpuntgent.be - Mail: nmc@natuurpuntgent.org

Werkgroepen en kernen: Werkgroep Assels, Phillippe Ampe, 09/222.21.89 - assels@natuurpuntgent.org Werkgroep Bourgoyen-Ossemeersen, Johan Pieters, 09/216.44.78 - johanpieters@proximus.be Werkgroep Sint-Pieters-Buiten, Piet Dedecker 09/221.51.79 - dedecker.piet@gmail.com Werkgroep Gentbrugse Meersen, Marnix Aerssens, 0477/68.88.48 - secretariaat@wgbm.be Kern Deurle-Latem, Frederik Van Vlaenderen en Rupert Walraeve, 0479/64.44.91 (Frederik) - 0494/03.92.67 (Rupert) info@natuur.deurlelatem.be Kern Damvallei, 09/252.39.20 - info@damvallei.be

S N E P ! 2019 NUMMER 2

INHOUD

Samen werken aan een Levende Leie

4 Agenda 11 Aankondigingen 11 Nacht van de Vleermuis 12 Levende Leiedag 14 Big Jump 15 Open MiNa-raad ontharding 16 Cursussen 19 Verslagen

Sonia Vandepitte, vrijwilligster bij werkgroep 'Levende Leiedag'

19 Cursus Natuurverkenner 20 Wildeplantenbeurs 22 Vereniging 22 Natuurpuntvlees in Gent 23 Portret: Philippe Ampe 25 Jaarlijkse Algemene Vergadering 27 Bedankt Johan!

28 Afscheidsbabbel met Joke 29 Nieuwe gezichten 30 NMC aan zee 31 Producten Gentse Natuur.winkel 33 Bedankt Hans!

33 Leden werven leden 34 Resultaten Natuurpark Levende Leie 36 Bijzondere veldwachters 38 Herstel landschap Bourgoyen 40 Waardevol grasland Moervaartvallei 41 Afscheid van Harald Evrard 42 In de schijnwerpers 45 Kern Damvallei 45 Feest 25 jaar Damvallei 46 25 jaar in 25 beelden 49 Werkgroep Gentbrugse Meersen 49 Tweedehandsbeurs 50 Operatie Perforatie 52 Kern Deurle-Latem 52 Herdwicklammeren 53 Haagleiden aan de Westerplas 53 Latem zoemt, Deurle zoemt 53 Nazicht infrastructuur 54 Studie 54 Gier! Gier! Gier!

56 Ken je familie: composieten

Bij valavond of het ochtendgloren een ree met jongen over een meers in Latem zien lopen.

Guido Gezelles krinkelende waterding over het zonbeschenen wateroppervlak van een oude Leiearm gadeslaan. Over het water scherende ijsvogels in de buurt van het kasteel van Ooidonk fotograferen. Luisteren naar de roep die grutto's uit hun lange spitse snavel toveren. Een buizerd rustend op een paaltje in de buurt van de Bourgoyen-Ossemeersen minutenlang observeren. Je beleeft het allemaal in de Leievallei.

Met de tweede Levende Leiedag op zondag 16 juni 2019 zetten we opnieuw de natuur rond de Leie tussen Deinze en Gent in de schijnwerpers. Onze plannen voor een Levende Leievallei kenden in 2017 een positieve doorstart met het project voor het Natuurpark Levende Leie. Hiermee willen we een van de grootste natuurparken van Vlaanderen creëren: 25 kilometer Leie in een gebied van 1200 hectare tegen 2040.

Het is onze bedoeling om te komen tot een lang lint langs veel water: van de Vallei van de Zeverenbeek in Deinze tot de Bourgoyen-Ossemeersen in Gent. Allemaal stukken weiland en meersen, met elkaar verbonden door de Leie en al haar kronkelende armen. Water dat tot voor kort erg vervuild was. In 2014 nog stelde een Natuurpuntrapport, op basis van meetgegevens van de Vlaamse Milieumaatschappij, dat zes van de tien meest vervuilende beken uitmondden in de Leie. Gelukkig is het tij aan het keren. Op goed vijftien jaar tijd is de Leie geëvolueerd van dood en visloos water naar een rivier met meer dan vijftien vissoorten (onder andere paling, blankvoorn, kolblei en brasem). Als die gunstige evolutie zich doorzet, mogen we wellicht ooit wel weer dromen van de terugkomst van de otter.

Natuurpunt Gent, met de kern Deurle-Latem, en Natuurpunt tussen Leie en Schelde werken in een stuurgroep en verschillende werkgroepen (Aankopen, Beheer en Beleid, Communicatie, Levende Leiedag en Verbreding) samen om het project volledig uit te bouwen en de omwonenden beter bewust te maken van de waarde van het gebied. Samen smeden de twee Natuurpuntafdelingen samenwerkingsverbanden met landbouwers, de toeristische sector, de horeca, de cultuursector en alle andere geïnteresseerden.

Maar om de 450 hectare die nu al in beheer zijn van Natuurpunt te kunnen uitbreiden tot 1200 hectare natuurgebied, zijn nog heel wat inspanningen nodig. Vandaar onze oproep aan alle belanghebbenden om de handen in elkaar te slaan met Natuurpunt. Hoe sneller we werk maken van bijkomende natuur, hoe sneller we de hoeveelheid koolstofdioxide en stikstof kunnen verminderen, hoe meer fiets- en wandelpaden er kunnen komen en hoe meer we kunnen genieten van stil waterplezier, de nabijheid van een dier of de schoonheid van planten en bloemen.

Help jij mee? Je bent alvast van harte welkom op onze Levende Leiedag op 16 juni aan het Sas van Astene in Deinze. Het wordt weer een feestelijke dag. Tot dan!

58 Bijgedachte

3 Redactioneel

2019 NUMMER 2

SNEP!

JUNI TOT SEPTEMBER 2019

Onze activiteitenkalender vind je ook op www.natuurpuntgent.be. Om geen enkele activiteit te missen, neem je een abonnement op Digisnep, de digitale nieuwsbrief van Natuurpunt Gent.

Stuur je e-mailadres naar gent@natuurpunt.be en geen activiteit gaat nog onaangekondigd voorbij!

Activiteiten De activiteiten van Natuurpunt Gent staan open voor alle leden en geïnteresseerden.

In onze agenda vind je ongetwijfeld iets naar je smaak. Van gezellige natuurbeleving tot diepgaande natuurstudie, Natuurpunt Gent biedt het allemaal.

JUNI 2019 Wandeling in de Assels 16.06 De Leie en de Oude Leie kronkelen

Werkdag Vinderhoutse Bossen

15.06 Het mooiste bos van Gent heeft jouw helpende handen nodig. Op 15 juni willen we enkele nodige werkjes aanpakken om ons bos nog aantrekkelijker te maken voor toekomstige bezoekers en de beestjes in het bos. We gaan de dreven maaien en ruimte creëren voor de typische bosflora door reuzenbalsemien te verwijderen.

Afspraak om 10.00 uur aan de ingangspoort van de Vinderhoutse Bossen op het einde van de Langendam in Vinderhoute/Lievegem. Werkhandschoenen en een lange broek tegen de brandnetels zijn aan te raden. Laat iets weten als je komt aan matthiasstrubbe1@gmail.com, dan zorgen we voor genoeg verfrissing en versnaperingen.

vreedzaam tussen uitbundig bloeiende graslanden. Blijven kievit en grutto hun weg vinden naar hun traditionele broedgronden?

Samenkomst om 14.00 uur op het Drongenplein, bij de brug over de Leie. Bereikbaar met bus 14, 15, 16, 17 of 18.

Levende Leiedag 16.06 Tweede editie van de Levende Leiedag vol amusement voor groot en klein: sloep- en kajaktochten, een fietstocht, wandelingen, een fotowedstrijd, yoga in de natuur, kinderanimatie en meer.

Van 12.00 tot 17.00 uur aan ‘t Oud Sashuis, Hellestraat 20, Deinze (Astene). Inschrijven verplicht voor de fiets- en kajaktochten.

Meer info op p. 12-13.

in het 23.06 Sprookjeswandeling Bijgaardepark In een lange feestelijke stoet zoeken we alle groene hoekjes van het park op. Daar zitten voor de gelegenheid echte sprookjeswezens verborgen.

Vanaf 15.00 uur in het Bijgaardepark, Nijverheidstraat, SintAmandsberg. Toegankelijk voor kinderwagens. Voor kinderen vanaf zes jaar. Einde rond 17.00 uur. Verkleden is toegestaan!

© MARC CABUS

Activiteit voor het hele gezin

Werkdag

Film- of dia- of infoavond

Agenda

4

S N E P ! 2019 NUMMER 2

Excursie

Voor wie graag wil bijleren over gewone en bijzondere beestjes en plantjes, over natuur en landschap

© DIRK BOGAERT

Het Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen, waar Natuurpunt Gent samen met de stad Gent het onthaal verzorgt en ook de cafetaria uitbaat, is de uitvalsbasis voor veel activiteiten. Je vindt het NMC in de Driepikkelstraat 32 (een zijstraat van de Brugsesteenweg) in Gent (Mariakerke), gemakkelijk bereikbaar met het openbaar vervoer: Lijnbus 3, halte Jutestraat.

Er is een ruime fiets- en autoparking.

Gentbrugse Meersen: 23.06 Maandwandeling spinnen en insecten Naar schatting vier op de vijf diersoorten op aarde behoren tot de geleedpotigen!

Een succesrijke groep dus. Tijd om enkele soorten in onze omgeving nader te bekijken. We kijken vooral naar spinnen, maar lopen niet voorbij aan kevers, vliegen, vlinders, bijen of wantsen.

Afspraak om 14.30 uur op de parking aan de Boer Janssensstraat in Gentbrugge.

Einde rond 17.00 uur. Bereikbaar met bus 3 eindhalte DC Gentbrugge op 10 minuten wandelen, bus 9 of 20 eindhalte Groeningewijk ligt aan de vertrekplaats.

Stevig schoeisel aangeraden. Een insectenpotje of glazen bokaaltje, vangnetje en loepje zijn ook nuttig. Bekijk de laatste berichten voor deze wandeling op www.wgbm.be.

Werkdag in Natuurpark Overmeers 30.06 We gaan door met het verwijderen van de mooie maar invasieve reuzenbalsemien.

We voeren ook ander beheerwerk uit en eindigen met een hapje en een drankje.

Afspraak om 10.00 uur aan de ingang van het Natuurpark Overmeers, Sint-Denijslaan ter hoogte van bushalte Wiemersdreef. Einde omstreeks 12.30 uur.

30.06 Jubileumfestijn 25 jaar Natuurpunt in de Damvallei Groot feest met gezellige wandelingen, een babbel en een drankje.

Van 9.00 tot 20.00 uur op het terrein ‘De Naakte’, Schipgrachtstraat, Destelbergen.

Zie ook aankondiging op p. 45.

Voor wie al heel wat beestjes en plantjes kent en zijn kennis wil verdiepen, nieuwe gebieden wil ontdekken, nieuwe soorten wil leren kennen,…

5 Agenda

2019 NUMMER 2

SNEP!

JULI 2019 Werkdag in de Assels 06.07 De wandelpaden zijn aan een onderhoudsbeurt toe.

kijker mee of huur er een gratis bij het onthaal, met je identiteitskaart als borg. Bereikbaar met bus 3, halte Jutestraat.

We maaien en snoeien waar nodig, voeren het materiaal ook af en herstellen eventueel het knuppelpad.

Van 14.00 tot 17.00 uur. Afspraak aan het einde van de Hoogmeers. Werkhandschoenen kunnen nuttig zijn.

Blauweknoopwandeling in de Damvallei 14.07 We gaan op zoek naar de blauwe knoop, een verdwenen gewaande prachtige plant die op de rode lijst staat en nu terug is in het mooie habitatgebied de Damvallei. Zo kunnen we weer genieten van de schitterende ‘blauwe hooilanden’ van weleer.

Samenkomst om 10.00 uur aan de hoek van de Asserij en de Lage Heirweg in Laarne. Stevig stapschoeisel en bij regenweer zelfs laarzen zijn aangeraden. Niet toegankelijk voor rolstoelgebruikers. We zijn rond 12.00 uur terug.

06.07 In deze periode laat de diversiteit aan planten in de grasMaandwandeling Bourgoyen-Ossemeersen

landen zich ten volle bewonderen. Voor de vogels is het iets rustiger, maar er kan altijd een verrassing opduiken.

Ontdek het met een van onze natuurgidsen.

Om 14.30 uur aan het NMC De Bourgoyen. Toegankelijk voor kinderwagens en rolstoelgebruikers. Breng je verre-

Een vleugje natuur tijdens de Gentse Feesten Ook dit jaar zorgt Natuurpunt Gent tijdens de Gentsche Fieste voor een gevarieerd programma. Niet minder dan negen natuurwandelingen en één fietstocht in en rond Gent staan op het programma. Enthousiaste gidsen zorgen voor een leerrijke en boeiende ervaring! En de meeste activiteiten zijn gratis.

Afspraak aan Café Boer Janssens, Boer Janssensstraat 15, 9050 Gentbrugge.

Maandag 22 juli van 14.30 tot 17.00 uur

De Damvallei in Destelbergen Kom en zie het resultaat van 25 jaar beheerwerken in de Damvallei met de gidsen Marc Martens en André Boudry.

Afspraak aan de hoek van de Meersakkerstraat en Meerskant, 9070 Destelbergen.

Dinsdag 23 juli van 14.30 tot 17.00 uur

De Bourgoyen-Ossemeersen ‘in ’t Gentsch’ Is het echt nog nodig om jullie de Bourgoyen voor te stellen? We dachten van niet, maar… deze keer word je ondergedompeld in het Gents door de authentieke Gentse gidsen Tim De Winter, Monique Heuvelmans en Ronny Roozendael.

Afspraak aan het NMC De Bourgoyen.

Zondag 21 juli van 14.30 tot 17.00 uur

Het Citadelpark Een rondleiding in het grootste park van Gent met heel wat merkwaardige bomen en struiken. Een vleugje cultuur is nooit ver weg! Kristel Keppens en Lydie Faseur zijn de gidsen.

Afspraak aan de ingang van het SMAK, Jan Hoetplein, 9000 Gent.

Maandag 22 juli van 10.00 tot 12.00 uur

De Gentbrugse Meersen Een ideaal moment om eens een (zonnig?) stapje te zetten in de Gentbrugse Meersen en te zien hoe de natuur en de Gentse Groenpool zich ontwikkelen. Het landschap is al sterk veranderd. Onze gidsen zijn Claude Grandsart en Mieke Keere.

Afspraak in De Tuin van Kina, Berouw 55, 9000 Gent.

Donderdag 25 juli van 14.30 tot 17.00 uur

Fietstocht: Merkwaardige bomen in en rond Gent Tijdens deze fietstocht van circa 20 km bekijken we fascinerende bomen en verdiepen we ons in hun verhalen in parken, natuurgebieden en kerkhoven. Onze gidsen zijn Joost Buyse en Geert Heyneman (onder voorbehoud).

Afspraak aan het NMC De Bourgoyen.

Woensdag 24 juli van 9.00 tot 12.00 uur

Het Parkbos Het Parkbos is een schitterend natuurgebied aan de zuidrand van Gent. Bezoek het met de gidsen Lydie Faseur en Vera Van Dorpe.

Afspraak op de parking van het Parkbos, Kortrijksesteenweg 1171 (richting Gent), 9051 Sint-Denijs-Westrem (naast parking van Brantano).

Woensdag 24 juli van 14.30 tot 17.00 uur

Memorabele bomen in de Gentse binnenstad In de Gentse parken en op openbare pleintjes vinden we heel wat oude(re) bomen die speciale aandacht krijgen, de zogenaamde veteranenbomen. An De Pauw en Joost Buyse gidsen jullie rond.

Agenda

6

S N E P ! 2019 NUMMER 2

De Assels Natuurpunt Gent heeft heel wat natuurgebied aangekocht in dit deel van Drongen.

We brengen een bezoek aan enkele van deze gebiedjes met de gidsen Kristel Keppens en Joost Buyse.

Afspraak op het Drongenplein, 9031 Drongen.

Vrijdag 26 juli van 14.30 tot 17.00 uur

De Boerse Poort met proeverij We maken kennis met een ecologische volkstuin voor en door de bewoners van de Brugse Poort en omgeving. Nadien volgt een kleine receptie met een drankje en een vegetarisch hapje. De gidsen zijn Geert Heyneman, Sarah Beurms en Elias Vercruysse.

Afspraak aan het einde van de Mahatma Gandhistraat (molen), 9000 Gent.

Kostprijs: 6 euro voor een hapje en een drankje. Inschrijven is noodzakelijk vóór 22 juli bij Joost Buyse (joost@natuurpuntgent.org) en betalen kan ter plaatse.

Zaterdag 27 juli van 14.00 tot 17.00 uur

De Latemse Meersen Maak kennis met een uniek meersengebied in Sint-Martens-Latem, het dorp dat we ook kennen van de Latemse schilderschool. De gidsen zijn Pieter Van Bulck en Tom Embo (onder voorbehoud).

Afspraak aan het Gemeentehuis, Dorp 1, 9830 Sint-Martens-Latem.

Zondag 28 juli van 14.30 tot 17.00 uur

in de Gentbrugse 20.07 Nachtvlinders Meersen We starten met een korte inleiding over nachtvlinders en lokmethodes. Zodra het donker is, bekijken we de nachtactieve fladderaars. Het zijn echt niet alleen dagvlinders die spectaculaire kleuren vertonen.

Afspraak om 22.00 uur, einde rond 2.00 uur. Je kunt doorlopend aansluiten in het centraal recreatief bos ’oud stort‘.

In de Koningsdonkstraat in Gentbrugge volg je de betonwegel tegenover huisnummer 102 tot op het verhoogde plateau (niet met de auto inrijden!).

Meebrengen: zaklamp, eventueel loeppotje en zitje. Opgelet: activiteit enkel bij goed weer!

Check bij twijfel op zaterdag tussen 18.00 en 19.00 uur onze website: www.wgbm.be.

Start cursus Natuurverkenner 19.08 Een interactieve en wervelende instapcursus voor natuurliefhebbers. In vijf unieke lessen en evenveel excursies laten de lesgevers en natuurgidsen al hun enthousiasme op je los.

Afspraak om 9.00 uur in het NMC De Bourgoyen voor de eerste theorieles. Zie p.16 voor meer informatie en inschrijven en p. 19 voor een verslag.

cursus Planten anders 26.08 Start bekeken De meeste mensen denken dat planten onbeduidende, bijna levenloze wezens zijn, maar in feite zijn het hoogst ontwikkelde organismen. Kom meer te weten over planten in deze intensieve cursus.

Afspraak om 9.30 uur in het NMC De Bourgoyen voor de eerste theorieles. Zie p. 17 voor meer informatie en inschrijven.

AUGUSTUS 2019 Bourgoyen03.08 Maandwandeling Ossemeersen Volop zomer. Hopelijk niet met zoveel hittegolven en aanhoudende droogte als vorig jaar, want de klimaatwijziging hakt er in, ook in de Bourgoyen-Ossemeersen.

Om 14.30 uur aan het NMC De Bourgoyen. Toegankelijk voor kinderwagens en rolstoelgebruikers.

Breng je verrekijker mee of huur er een gratis bij het onthaal, met je identiteitskaart als borg. Bereikbaar met bus 3, halte Jutestraat.

25 jaar 11.08 Damvallei natuurbeheer: fietsverkenning De Damvallei is een groot natuurgebied met turfputten, sloten, hooilanden, bomenrijen en broekbossen. We verkennen dit rijk gevarieerde landschap met de fiets. De tocht is zo’n dertien km lang en we nemen rustig de tijd om even stil te staan bij al het moois dat de Damvallei te bieden heeft.

Verzamelen om 9.00 uur op de parking achter de bibliotheek, Dendermondesteenweg 420 in Destelbergen. Breng je eigen fiets mee.

© HUGO WILLOCKX

in de Gentbrugse Meersen 25.08 InVleermuizen augustus worden de jonge vleermuizen niet meer gezoogd en bereiden ze zich voor op de paringstijd. Daarna volgt de winterslaap. Op deze wandeling bezoeken we de overwinteringsplaats van de vleermuizen. Zodra het begint te schemeren gaan de gidsen, uitgerust met batdetectoren, op zoek naar vleermuizen in het bos en de ijskelders. Met een beetje geluk treffen we verschillende soorten vleermuizen.

Samenkomst om 19.30 uur op de parking in de Boer Janssensstraat in Gentbrugge. Stevig schoeisel is aan te raden, net als een zaklamp en een fluovestje. Einde rond 22.00 uur. Bereikbaar met bus 3 eindhalte DC Gentbrugge op 10 minuten wandelen, bus 9 of 20 eindhalte Groeningewijk ligt aan de vertrekplaats. Bekijk de laatste berichten voor deze wandeling op www.wgbm.be.

Nacht van de Vleermuis in de Vinderhoutse Bossen 31.08 Tijdens de Nacht van de Vleermuis gaan we op zoek naar vleermuizen in de Vinderhoutse Bossen, het oudste bos van Gent. Met een batdetector nemen vleermuiskenners je op sleeptouw om de verschillende soorten op naam te brengen.

Vanaf 20.00 uur aan hotel Het Leeuwenhof, Beekstraat 46A in Drongen.

Om 20.00, 20.30 en 21.00 uur vertrekt een gids met een groep langs en door de Vinderhoutse Bossen. Meer informatie op p. 11.

7 Agenda

2019 NUMMER 2

SNEP!

SEPTEMBER 2019 Repair Café 07.09 Kom je kapotte spullen herstellen

paddenstoelencursus voor Start cursus Natuurgids 10.09 Start 21.09 Wil beginners je graag groepen begeleiden Tijdens twee theorielessen en twee praktijklessen maak je kennis met de fascinerende wereld van de paddenstoelen.

Lesgevers zijn Danny Minnebo en Christine Troch.

De eerste theorieles start om 19.30 uur in het NMC De Bourgoyen. Voor meer informatie en inschrijven zie p. 17.

in het Repair Café van werkgroep Sint-Pieters-Buiten.

Van 14.00 tot 16.00 uur op het kruispunt van Ganzendries en Tuinwijklaan.

Bourgoyen07.09 Maandwandeling Ossemeersen De zomer is over zijn toppunt heen. Onze natuurgidsen wijzen je graag op late bloeiers onder de planten en vroege trekkers bij de vogels.

Om 14.30 uur aan het NMC De Bourgoyen. Toegankelijk voor kinderwagens en rolstoelgebruikers. Breng je verrekijker mee of huur er een gratis bij het onthaal, met je identiteitskaart als borg.

Bereikbaar met bus 3, halte Jutestraat.

Wandeling in de Assels 15.09 Ook in de nazomer is dit gebied een parel aan de kroon van de Leievallei. Vooral sinds Natuurpunt met natuurbeheer de oude glorie heeft hersteld. Met onze natuurgidsen zie en leer je altijd iets meer.

Afspraak om 14.00 uur op het Drongenplein in Drongen. Bereikbaar met bus 14, 15, 16, 17 en 18.

Bij nat weer is aangepast schoeisel nodig.

in de Latemse 08.09 Natuur.ontbijt Meersen We zorgen voor gezonde kost, gezelligheid en een fijne wandeling. Een prima gelegenheid om van gedachten te wisselen over de werking van de kern DeurleLatem van Natuurpunt.

Meer informatie over plaats en uur op http://natuur.deurlelatem.be.

in de 22.09 Eetbareplantenwandeling Gentbrugse Meersen Iedereen wandelt in eigen tempo met een wegbeschrijving door de meersen. Langs het traject vertellen gidsen en vrijwilligers van de

in een natuurgebied in je buurt?

Zoek je een combinatie van inhoudelijke kennis, natuurbeleving en engagement? Dan ben je bij Natuurpunt CVN aan het juiste adres voor de cursus Natuurgids.

De eerste theorieles start om 9.00 uur in het NMC De Bourgoyen. Zie p. 16 voor meer informatie en inschrijven.

werkgroep Gentbrugse Meersen je over enkele eetbare planten die je in de meersen kunt vinden.

Daarna krijg je een proevertje.

Inschrijven en start tussen 14.30 en 15.30 uur aan het terras van Boer Janssens, Boer Janssensstraat 1 in Gentbrugge.

Bijdrage: 3 euro per persoon voor leden (lidkaart meebrengen) en 5 euro voor niet-leden. Hiervoor krijg je een ‘hapjeskaart’.

We voorzien hapjes voor 80 personen. Zijn de 80 hapjeskaarten op, dan kun je gratis meewandelen, zonder proevertjes.

Voorzie wandelschoenen.

Opgelet: activiteit enkel bij goed weer! Bij twijfel check je best op zaterdag 21 september tussen 18.00 en 19.00 uur op www.wgbm.be.

in de 08.09 Rietstrekspin-wandeling Damvallei Weeft Arachne nog altijd webben in de Damvallei? Komt de tijgerspin nog even talrijk voor? Zitten de wolfspinnen nog altijd in de zon met hun eicocon? Springen de springspinnen nog even snel van halm naar halm? Breng je eigen potje mee en kom mee het gedrag van spinnen bekijken.

Afspraak om 10.00 uur aan parking Asanti, Damvalleistraat 31 in Destelbergen. Maximum 20 deelnemers, in te schrijven bij rop_bosmans@telenet.be.

Stevige schoenen of laarzen bij regen zijn aan te raden.

OKTOBER 2019

05.10

Maandwandeling Bourgoyen-Ossemeersen Begin van de herfst. Of loopt de zomer verder uit? Staat er deze keer nog water in de Aalscholverplas of kleurt die weer groen van de pioniersplanten zoals vorig jaar?

Om 14.30 uur aan het NMC De Bourgoyen. Toegankelijk voor kinderwagens en rolstoelgebruikers. Breng je verrekijker mee of huur er een gratis bij het onthaal, met je identiteitskaart als borg. Bereikbaar met bus 3, halte Jutestraat.

Agenda

8

S N E P ! 2019 NUMMER 2

We inventariseren zoveel mogelijk planten in een kilometerhok. Daarbij steunen we op de aanwezige kennis van de deelnemers en maken we ook gebruik van flora’s en andere naslagwerken. Iedereen met veel belangstelling voor planten is welkom! Laarzen en lange broek zijn vaak handig, loepjes en flora’s altijd. We vertrekken stipt op het afgesproken uur en eindigen bij het invallen van de duisternis.

PLANTENWERKGROEP

Streeptocht in de Assels in Drongen 18.07 We inventariseren de planten in de omgeving van de spoorwegbrug over de R4 (hok D3-21-24).

Afspraak om 19.00 uur t.h.v. de fietsbrug over de R4 in de Pontstraat (nabij huisnr. 1) in Drongen.

Streeptocht in Belzele 01.08 We inventariseren de planten in hok D3-11-21.

Streeptocht in Eke, weides langs N60 18.06 We inventariseren de planten in hok D3-41-21.

Afspraak om 19.00 uur t.h.v. de Westbekesluis in Belzele (Evergem): afslaan op de brug op de N9 (Gent-Eeklo) aan paaltje ’Belzele‘, parkeren na 100 meter.

Afspraak om 19.00 uur. Straatparkeren bij de rotonde aan Makro, Eedstraat 24 in Eke (Nazareth).

Streeptocht in Ledeberg: Kerkhof en Scheldemeersen 02.07 We inventariseren de planten in hok D3-23-33.

Afspraak om 19.00 uur op de parking van Sportpark Flora t.h.v. de kruising van de Koestraat en Tivoli in Merelbeke.

in De Pinte: omgeving kasteel Schelde09.07 Streeptocht velde We inventariseren de planten in hok D3-31-41.

Afspraak om 19.00 uur op de parking van woonzorgcentrum Scheldevelde, Kasteellaan 41 in De Pinte.

Streeptocht in Merelbeke Kuiel 08.08 We inventariseren de planten in hok D3-33-31.

Afspraak om 19.00 uur op de hoek van de Waterstraat en de Oude Gaversesteenweg in Merelbeke.

in de nieuwe verkaveling langs de Zeil22.08 Streeptocht schipstraat We inventariseren de planten in hok D3-12-23.

Afspraak om 19.00 uur. Straatparkeren in de Hakkeneistraat dichtbij de Maïsstraat in Gent.

De gele anemoon helemaal bezet met fijne haartjes. Onder de bloeiwijze staan drie driedelige omwindselbladeren.

Soms zorgen kleine ontdekkingen ervoor dat je dag niet meer stuk kan. Mijn man en ik wandelden door wat we sowieso altijd al het mooiste bos van ons landje gevonden hebben: een feeëriek bos in de Viroin. Onder de haagbeuken tref je er op de laagste plaatsen paarbladig én verspreidbladig goudveil. Wat hoger zie je tientallen tongvarens en verder maken duizenden bosanemoontjes, bosbingelkruid, gulden sleutelbloem, gulden boterbloem en nog vele andere voorjaarsbloeiers deel uit van een prachtige kruidlaag.

De gele anemoon heeft geen kroon- en kelkblaadjes maar een bloemdek, net als haar zusje de bosanemoon. De gele en bosanemoon planten zich voornamelijk voort door kruipende wortelstokken of rizomen. Om hun zaadjes te verspreiden, doen ze een beroep op mieren, die ze lokken met mierenbroodjes.

Tot we plots in de verte vrij grote ‘boterbloemen’ ontwaarden. Een blik van nabij en we beseften dat we wilde gele anemonen gevonden hadden.

De gele anemoon is een voorjaarsbloeier met soms één, maar meestal twee à drie vrij grote, gele bloemen. De planten zijn

De gele anemoon komt ook voor in tuinen en is bekend als stin© PETER DE DAUW senplant - dat zijn oorspronkelijk ingevoerde tuinplanten die zich in de natuur hebben verspreid. Als je deze anemoon in het wild wil tegenkomen, moet je naar kalkrijke streken als de Voerstreek en de Viroin, precies waar ons droombos zich bevindt.

9 Agenda

2019 NUMMER 2

SNEP!

VOGELWERKGROEP Orchideeën in Noord-Frankrijk 15.06 We verkennen een aantal interessante orchideeëngebiedjes, vlak over de grens in Noord-Frankrijk. Als er vogels langs vliegen kijken we er natuurlijk naar, maar we richten ons vooral op de (mooie) bloemen. De Vogelwerkgroep gaat vreemd dus…

Verzamelen om 7.00 uur aan de Yachtdreef in Gent. We zijn rond 20.00 uur terug. Vergeet je lunchpakket niet.

Kostendelend rijden, inschrijven is niet nodig.

Meer info bij Guy Huylebroeck op 0473/89.42.09 of guy.huylebroeck3@telenet.be. © GUY HUYLEBROECK

23.06 Het Henegouwse Harchies is een deelgemeente van Libellen en vogels in Harchies

Bernissart, en die naam doet bij velen een belletje rinkelen: mijnen en dino’s. Door het instorten van oude mijngangen en de bijbehorende grondverschuivingen ontstond een moerascomplex dat zeer aantrekkelijk is voor watervogels en libellen. Er valt altijd wel iets speciaals te beleven in Harchies en het aangrenzende bos van Stambruges. Een greep uit het aanbod: grote en kleine zilverreigers, rietzanger en andere rietsoorten, een broedkolonie stormmeeuw, geoorde futen, krooneend, brilduiker, woudaapje, nachtegalen in overvloed, boomvalk, visarend, goudvink, ree en kruidvlier. En veel, veel libellen uiteraard. Ward Vercruysse kent de libellen en het gebied op zijn duimpje en leidt ons een hele dag rond.

We spreken om 9.00 uur af aan de Yachtdreef in Gent en zijn rond 20.00 uur terug. Vergeet je lunchpakket niet. Kostendelend rijden, inschrijven is niet nodig.

Meer info bij Guy Huylebroeck op 0473/89.42.09 of guy.huylebroeck3@telenet.be.

Zeehondentocht 18.08 We gaan in Burghsluis aan boord van de MS Onrust, een schip dat met ons naar de Roggenplaat vaart, een zandplaat die bij laagwater droogvalt en een bekende rustplaats is voor zeehonden. Meestal zijn dat gewone zeehonden, maar af en toe zit er ook eens een grijze zeehond tussen. Een verrekijker is misschien niet echt nodig, maar biedt toch een beter zicht op de dieren. Na de boottocht eten we onze picknick op en daarna maken we een wandeling in natuurgebieden in de buurt. Om de wandeltochten leuk te houden, is de groep beperkt tot 30 personen. Inchrijven is daarom verplicht.

Afspraak om 9.00 uur aan de Yachtdreef in Gent. We nemen onze picknick mee. Rond 19.00 uur zijn we terug.

Meer info en verplicht inschrijven (enkel per e-mail) bij Guy Huylebroeck op 0473/89.42.09 of guy.huylebroeck3@telenet.be.

Deelnameprijs: 18 euro voor volwassenen en 12 euro voor kinderen jonger dan 12 jaar. Kostendelend rijden.

Verdronken Land van Saeftinghe 14.09 Het Verdronken Land van Saeftinghe is een uniek schorrengebied aan de Bocht van Bath. In september staan de zeeasters prachtig in bloei. We maken de tocht van 3 à 4 uur onder begeleiding van een ervaren gids. Omdat we veel door de modder moeten ploeteren – geul in, geul uit – gebruiken we spieren die we maar zelden gebruiken, en dat kan zich laten voelen.

De tocht is daarom ook niet toegestaan voor zwangere vrouwen, mensen met hartproblemen of andere fysische beperkingen en kinderen onder de 10 jaar. Nauw aansluitend schoeisel (goed passende laarzen of aan te snoeren schoenen) is verplicht, een wandelstok wordt aangeraden. Voorzie kleren die vuil mogen worden en neem propere kleding mee, er zijn verkleedhokjes. Er wordt ook aangeraden om een hoofddeksel en wat eten en drinken voor tijdens de tocht mee te nemen. Na afloop eten we een snack in het café-restaurant naast het bezoekerscentrum.

Vertrek aan de Yachtdreef in Gent om 7.30 uur of rechtstreeks aan het bezoekerscentrum om 8.45 uur. We zijn na de middag (rond 15.00 uur) terug. Meer info bij Guy Huylebroeck op 0473/89.42.09 of guy.huylebroeck3@telenet.be.

De tocht is beperkt tot 15 personen, inschrijven verplicht via guy.huylebroeck3@telenet.be.

Deelnemen kost 10 euro per persoon, kinderen onder de 16 jaar betalen 5 euro (ter plekke te betalen).

Agenda

10

S N E P ! 2019 NUMMER 2

© HUGO WILLOCKX

Zaterdag 31 augustus van 20.00 tot 23.00 uur

Nacht van de Vleermuis in de Vinderhoutse Bossen

9

Tijdens de Nacht van de Vleermuis gaan we voor het eerst op zoek naar Batman in de Vinderhoutse Bossen. Ongetwijfeld zitten er in het oudste bos van Gent een aantal interessante gevleugelde zoogdiertjes. Met een batdetector in de hand nemen een paar kenners je op sleeptouw om de verschillende soorten te benoemen. En wie weet zien we ze geruisloos en geheimzinnig boven onze hoofden fladderen.

Om 20.00, 20.30 en 21.00 uur vertrekt een gids met een groep door de Vinderhoutse Bossen. Eerst krijg je een korte uitleg over de vleermuizen en dan gaan we op stap! Doe je laarzen aan, want er zijn vochtige plaatsen in het bos. En breng gerust een zaklamp of hoofdlamp mee. De vleermuizen zijn daar niet bang van. Na afloop kun je nog even napraten en – als je durft – proeven van onze vleermuizencocktail.

Een initiatief van Natuurpunt Gent werkgroep Assels en Agentschap voor Natuur en Bos. Contact: Assels@natuurpunt.org Afspraak aan Hotel Het Leeuwenhof, Beekstraat 46A, 9031 Drongen.

Negen Gentse vleermuissoorten

Gewone dwergvleermuis

Baardvleermuis

Watervleermuis

Franjestaart

Rosse vleermuis

Tweekleurige vleermuis

Laatvlieger

Ruige dwergvleermuis

Gewone grootoorvleermuis ALLE FOTO’S © HUGO WILLOCX

11 Aankondiging

2019 NUMMER 2

SNEP!

Feest mee op de 16 juni 2019 Zet het met stip in je agenda: zondag 16 juni heeft de tweede editie van de Levende Leiedag plaats. Dit jaar vieren we die aan het sas aan de Leie in Astene. We zetten een gezellig feestje op met natuurwandelingen, bootjes, kajaks, fietsen, natuurfotografie, kinderanimatie, yoga en zoveel meer. Het wordt weer smikkelen, lachen, dansen en drinken. En vooral genieten van de prachtige Leienatuur! De opbrengst gaat naar de verdere uitbouw van het Natuurpark Levende Leie.

Tussen Gent en Deinze kronkelt de Leie door heel wat prachtige natuurgebieden. Natuurpunt werkt aan het ambitieuze plan om die allemaal met elkaar te verbinden tot ĂŠĂŠn groot natuurgebied. Het Natuurpark Levende Leie wordt, beetje bij beetje, minstens 1200 hectare groot. Een flinke brok natuur, voor mens, plant en dier.

Op zondag 16 juni zetten we het Natuurpark extra in de verf tijdens de tweede Levende Leiedag. Je bent meer dan welkom aan het sas van Astene (Deinze), met zijn charmante ophaalbrugje aan de oude Leiearm. Trommel je familie en vrienden op, want er valt heel wat te beleven, en er is voor elk wat wils.

De oude Leiearm

Š CLAUDIA VAN SANTE

Levende Leie, levend klimaat Natuurpark Levende Leie wil een verademing zijn voor jou en de natuur. Maar ook voor het klimaat. Want van het Amazonewoud tot onze achtertuin is de natuur onze bondgenoot om de CO2-toename in de atmosfeer te keren, om de verzuring van de oceanen te stoppen, om ecosysteemdiensten te leveren en om de levensnoodzakelijke biodiversiteit te garanderen. Natuur is ons voedsel, onze lucht en ons water. Net daarom is het Levende Leie-project zo ontzettend belangrijk. De Leie vormt met haar oevers, oude rivierarmen, beken en sloten, vochtige hooilanden, bufferbekkens, rietstroken, ruigten, droge valleiflanken en graasweiden de groene long van de streek, een buffer tegen klimaatverandering. De Leie is onze leefomgeving en van vele generaties na ons.

Aankondiging

12

S N E P ! 2019 NUMMER 2

Levende Leiedag Dit mag je verwachten: •

Voor iedereen: wandel- en fietstochten naar Astene Sas, kajaktochten, leerrijke Leietochtjes, een algenlab, bezoek aan een imker, yoga in de natuur • Voor jongeren: boeiend verhaal over Slodder, de biggest escape room ever, speuren naar waterbeestjes, ‘dansteroplos’, grime, sjoelbakken, eendjes vangen • Voor de leergierigaards: workshop natuurfotografie, korstmossenwandeling, erfgoedwandeling, ‘blommekes voor dummies’ Je kunt er natuurlijk ook eten en drinken naar hartenlust. En je kunt rondkuieren op de biomarkt, in de fototentoonstelling en langs de infostandjes. Allemaal op de tonen van fijne livemuziek.

Taart van vorig jaar. Dit jaar weer verse

PRAKTISCH Wanneer: 16 juni 2019 (activiteiten ter plekke van 12.00 tot 17.00 uur) Waar: ‘t Oud Sashuis, Hellestraat 20, Astene (Deinze).

We raden aan om met de fiets te komen, de auto parkeren is vrijwel onmogelijk.

Inschrijven voor de fiets- en kajaktochten of een yogasessie?

Meer informatie? www.levendeleie.be

© MARC CABUS

Wie zich inschreef, verkent de Leie met een kajak

Ook dit jaar wordt er gevaren

© MARC CABUS

Wondere waterwereld

© MARC CABUS

Partners gezocht Help jij de Levende Leie mee uitbouwen?

Het Natuurpark Levende Leie omvat de vallei van de Leie tussen Deinze en Gent, waar het natuurlijke tracé van de rivier, met haar meanders, oude rivierarmen en meersen sinds eeuwen het landschap bepaalt. De Leie geeft de streek nog altijd een eigen cachet.

Dorpskernen, vormgegeven door de Leie, zijn trots op hun historisch erfgoed en de grote artistieke faam die ze verwierven.

Op dit moment beheert Natuurpunt in deze streek al 450 hectare natuurgebied, en er is potentieel voor nog meer waardevolle na-

© CLAUDIA VAN SANTE

De imker zal er ook weer staan. © CLAUDIA VAN SANTE

tuur. Natuurpunt telt heel wat gemotiveerde vrijwilligers en een stevige achterban. Maar alle hulp blijft welkom: we willen (en kunnen) een project met deze ambitie niet alleen aan.

We trekken graag partners aan die zich achter onze visie kunnen scharen. Samen kunnen we van het Natuurpark een visitekaartje maken voor de Leievallei van Deinze tot Gent. Het gebied heeft niet alleen een rijk natuurpotentieel maar ook een grote culturele renommee met een recreatieve aantrekkingskracht. Musea, galerijen, recreatie, erfgoed, horeca, ngo's, oeverbewoners, toerisme, landbouw, middenstand en overheid tonen allemaal belangstelling voor het project.

Wil jouw organisatie, vereniging of firma meehelpen om de Levende Leie verder uit te bouwen? Spreek ons zeker aan.

Gemoedelijk, vrijblijvend of geëngageerd. Je bent meer dan welkom!

13 Aankondiging

2019 NUMMER 2

SNEP!

zondag 14 juli

Big Jump Portus Ganda – Gent 14 h: Big Swim (online inschrijven)

15 h: Big Jump Gents Gents Milieu M ilieu F ront

Spring me mee ee voor proper prop per water!

NATUURDAKEN PRAIRIEDAKEN KLIMPLANTEN

Canopy BVBA Dendermondsesteenweg 40 B-9000 Gent Aankondiging

14

S N E P ! 2019 NUMMER 2

+32 (0)9 247 48 49 info@canopy-greenroofs.be www.canopy-greenroofs.be

22 juni 2019

Open MiNa-Raad

over ontharding Elke druppel telt, ook voor grondwater. Meer dan 40 procent van de oppervlakte van Gent is verhard. Wat zijn de gevolgen daarvan en wat kunnen we eraan doen?

Op zaterdag 22 juni nodigt de Stedelijke Adviesraad voor Milieu en Natuur (MiNa-Raad) je uit in de Sint-Pietersabdij om hier mee over na te denken. In de voormiddag staan lezingen en een debat op het programma. In de namiddag vertelt een gids je tijdens een stadswaterwandeling alles over de geschiedenis van de Gentse wateren.

Wat is de MiNa-Raad?

Programma

In de MiNa-Raad zetelen de erkende Gentse milieu- en natuurverenigingen. Ook Gentenaars uit andere sectoren zoals onderwijs, cultuur en beroepsverenigingen zijn vertegenwoordigd.

De adviesraad heeft tot doel het stedelijk beleid te adviseren vanuit milieu- en natuuroogpunt. Het opzet van deze raad is het maatschappelijk draagvlak voor het stedelijk milieu- en natuurbeleid te verbreden.

De MiNa-Raad brengt advies uit op vraag van het stadsbestuur of op eigen initiatief.

In ieder geval wordt zijn advies gevraagd over het ontwerp van gemeentelijk milieubeleidsplan, over de implementatie van de actieprogramma’s van het gemeentelijk natuurontwikkelingsplan (GNOP), de natuurprojecten in uitvoering van het GNOP en de gemeentelijke plannen die van belang zijn voor het behoud en de ontwikkeling van de natuurlijke structuur en de algemene natuurkwaliteit in de stad. Het stadsbestuur stimuleert de werking van de MiNa-Raad met logistieke en informatieve steun.

9.45 uur

Onthaal

10.00 uur Welkom en inleiding 10.10 uur Ontharding als onderdeel van Integraal Waterbeheer in Gent - Prof.

Dr. Stefan Van Damme Hoe kun je een stad ontharden? En welk effect heeft dit op water in de stad?

Prof. Van Damme geeft goede en slechte voorbeelden van ontharding en tips om thuis zelf mee aan de slag te gaan.

10.30 uur

Volharden versus ontharden: communicerende vaten voor waterberging in de stad - Ann Verdoodt, Ellen Van De Vijver en Wim Cornelis, UGent Faculty of Bioscience Engineering

Ontharding van het oppervlak is de meest voor de hand liggende oplossing om water meer in de grond te laten sijpelen. Maar infiltreert het water overal even gemakkelijk? En is die aanpak wel voldoende ‘diepgaand’? Wat met waterberging in de ondergrond? Zijn er alternatieven?

© GMF

11.00 uur Ontharding en klimaatverandering in Gent - Tine Heyse, Gents schepen van Klimaat Ons klimaat verandert. Extremen van temperatuur, neerslag en wind zijn ook in Gent voelbaar. De stad Gent levert heel wat inspanningen om de CO2uitstoot te verminderen. Tegelijk moeten we Gent ook wapenen tegen de gevolgen van klimaatverandering. We noemen dit klimaatadaptatie.

Schepen Tine Heyse legt uit hoe Gent zich hierop voorbereidt.

11.20 uur

Panelgesprek met sprekers en vragen uit het publiek

12.00 uur Broodjeslunch 13.30 -15.30 uur Stadswaterwandeling onder leiding van Rudy Vannevel: Gentse wateren in een historisch perspectief In de Désiré Toeffaertstraat in Gentbrugge staken buurtbewoners de handen uit de mouwen om een deel van de stoepstenen om te toveren tot voortuintjes, onder impuls van het Gents Milieufront en met steun van Aquafin. Lees meer over hun ‘Operatie Perforatie’ op pagina 50-51.

PRAKTISCH Deelnemen is gratis, maar inschrijven is verplicht. Deelname in de voormiddag kan zonder deelname aan de wandeling.

Inschrijven: https://stad.gent/openminaraad Meer info: 09/268.23.00 (Dienst Milieu en Klimaat)

15 Aankondiging

2019 NUMMER 2

SNEP!

NATUURGIDS

CURSUSSEN NATUUR VERKENNER Op zoek naar pure natuurbeleving? Wil je basiskennis over de natuur opdoen? Volg dan de cursus Natuurverkenner, een interactieve en wervelende instapcursus voor natuurliefhebbers. Tijdens vijf unieke lessen en evenveel excursies laten de lesgevers en natuurgidsen al hun enthousiasme op je los. Je wordt ondergedompeld in de natuur in je buurt, maakt kennis met prachtige natuurgebieden en met de lokale werking van Natuurpunt. Laat deze kennismaking met de natuur in je achtertuin niet aan je voorbijgaan en nodig geïnteresseerde buren, vrienden en familie mee uit.

Deze cursus is een basiscursus die je afzonderlijk kunt volgen, maar die ook een goede voorbereiding vormt op de cursus Natuurgids die start op 21 september 2019 (zie hiernaast).

Data:

Locatie:

Prijs:

Van 19 tot en met 23 augustus 2019.

Theorielessen van 9.00 tot 12.00 uur, excursies van 13.30 tot 16.00 uur Theorielessen in het NMC De Bourgoyen, excursies in verschillende Gentse natuurgebieden 60 euro. Inschrijven kan op de website van Natuurpunt CVN of de website van Natuurpunt Gent en is beperkt tot dertig deelnemers.

Met vragen kun je terecht bij marc.depourcq-van.hoo@telenet.be.

NATUURBEHEER In het najaar van 2019 kun je bij Natuurpunt in Gent een cursus volgen over natuurbeheer.

In een serie van zeven theorielessen en drie terreinbezoeken verwerf je grondige kennis en kom je in contact met het werk en de medewerkers op het terrein.

Aankondiging

16

S N E P ! 2019 NUMMER 2

Wil je graag groepen begeleiden in een natuurgebied in je buurt? Zoek je naar een combinatie van inhoudelijke kennis, natuurbeleving en engagement? Dan is de cursus Natuurgids zeker iets voor jou. De cursus biedt je heel wat inhoudelijke achtergrond dankzij een brede waaier aan thematische lessen: van dieren en planten tot landschappen, ecologie en natuurbeheer.

Tijdens de methodieklessen leer je hoe je een boeiende wandeling uitstippelt en hoe je groepen vol enthousiasme door de natuur gidst.

Daarnaast ga je regelmatig op excursie met ervaren gidsen.

De cursus bestaat uit dertig activiteiten, waarvan de helft natuurexcursies. De activiteiten worden gespreid over één jaar, zodat je tijdens elk seizoen de natuur leert kennen. Na deze cursus heb je een brede basis inzake natuur en milieu, en beheers je basisvaardigheden in het begeleiden van groepen.

Infoavond Voorafgaand aan de cursus is er op 6 juni, van 19.30 tot 21.00 uur, een infoavond in het NMC De Bourgoyen. Daar verneem je wat je mag verwachten van de cursus, maar ook wat van jou verwacht wordt om de opleiding tot een goed einde te brengen. Het is dus sterk aanbevolen om de infoavond bij te wonen als je de cursus Natuurgids wil volgen. Inschrijven voor deze avond is verplicht en kan via de website van Natuurpunt Gent.

Start :

Vanaf 21 september 2019, telkens op zaterdagvoormiddag van 9.00 tot 12.00 uur (theorielessen en excursies) Locatie: Theorielessen in het NMC De Bourgoyen, excursies op diverse locaties.

Prijs: 240 euro. Inschrijven kan op de website van Natuurpunt CVN of de website van Natuurpunt Gent en is beperkt tot dertig deelnemers.

Met vragen kun je terecht bij marc.depourcq-van.hoo@telenet.be.

Er komen heel wat aspecten aan bod. Weet jij bijvoorbeeld waarom er geplagd wordt, waarom het soms nodig is Amerikaanse eik te kappen, waarom fosfaten problematischer zijn dan nitraten?

Of hoe je een goed grasland kunt herkennen of wat het juiste maaitijdstip is om een moeras te beschermen?

En nog: hoe leer je een bos kennen: kijk je naar de bomen of eerder naar de kruiden die onder die bomen groeien?

Allemaal voer voor de cursus!

PLANTEN ANDERS BEKEKEN Misschien zag je planten al eens als onbeduidende, bijna levenloze wezens. Niets is minder waar. Het zijn hoogst ontwikkelde organismen met een levenswijze die hoofdzakelijk bestaat uit zich niet verplaatsen, het vastleggen van zonne-energie in glucose, wortelen in de bodem en zich beschermen tegen predatie (en vijanden). Mede daarom moeten planten allerlei oplossingen vinden om te overleven. Kunnen we spreken over ’planten-intelligentie’?

In een intensieve cursus proberen we dit na te gaan aan de hand van enkele essentiële vragen: Wat zijn planten (bouw + levensvormen)? Hoe zijn planten ontstaan (evolutie)? Hoe overleven planten (aanpassingen)?

Wat is het nut van planten voor de mens?

Hoe komen planten aan hun naam?

And what about sex? Oftewel: hoe planten planten zich voort?

Data:

Van 26 tot en met 30 augustus: theorielessen van 9.30 tot 12.30 uur, praktijklessen van 13.30 tot 16.00 uur Locatie: Theorie in het NMC De Bourgoyen, praktijklessen in de BourgoyenOssemeersen, Plantentuin Gent, Plantentuin Meise, Tuin van Kina.

Lesgevers: Magda De Coninck, Joost Buyse, e.a.

Prijs: 60 euro. Inschrijven kan op de website van Natuurpunt Gent en is beperkt tot twintig deelnemers.

Met vragen kun je terecht bij joost.buyse@telenet.be.

PADDENSTOELEN voor beginners

Tijdens twee theorielessen en twee praktijklessen duiken we in de fascinerende wereld van paddenstoelen. Wat zijn paddenstoelen? Hoe leven ze? Welke rol spelen ze in de natuur? Hoe herken je ze? Op die en nog veel andere vragen krijg je zeker een antwoord.

De lesgevers zijn Danny Minnebo en Christine Troch. Voor de excursie in het Drongengoed krijgen ze assistentie van Germain De Wispelaere.

De theorielessen vinden plaats in het NMC De Bourgoyen (van 19.30 tot 22.00 uur) > Les 1 op dinsdag 10 september > Les 2 op dinsdag 17 september Praktijklessen: excursies in het Gentbos en in het Drongengoed (van 9.30 tot 12.00 uur) > Les 3 op zondag 29 september > Les 4 op zondag 13 oktober De juiste afspraakplaatsen worden later nog bekendgemaakt. Inschrijven kan op de website van Natuurpunt Gent. Verdere inlichtingen krijg je bij joost@natuurpuntgent.org.

Tijdens deze lessenreeks leer je geen tractor besturen of alle keversoorten identificeren, maar je krijgt wel inzicht in de samenhang tussen soorten en hun leefgebied en in de samenwerking tussen beheerder en natuur. Iets voor jou? Kom proeven en wie weet word je wel een van onze volgende medebeheerders van een natuurgebied of van het park in jouw buurt.

Data: Theorielessen op dinsdagavond 8, 15 en 22 oktober en 5, 12, 19 en 26 november 2019, telkens van 19.30 tot 22.00 uur.

Praktijklessen op zaterdagvoormiddagen in diezelfde periode (concrete data volgen nog).

Locatie:Theorielessen in het NMC De Bourgoyen.

Praktijklessen in verschillende Gentse natuurgebieden, waaronder de Vinderhoutse Bossen en Gentbrugse Meersen Prijs: 72 euro voor leden, 80 euro voor niet-leden. Inschrijven en betalen kan via www.natuurpunt.be.

Voor meer informatie, contacteer an.fiers@skynet.be.

17 Aankondiging

2019 NUMMER 2

SNEP!

Bio-ecologisch Bio-ecologische he materialen materialen v voor oor energiezuinige houtbouw ener giezuinige e houtb ouw en renovatie renovatie

Steico St eico flex FSC®

Isokurk Isok urk

pro pr o clima

Houtwolisolatie Hout wolisolatie

Vloer-- en muur Vloer muurisolatie isolatie

LLuchtdichting uchtdichting

• •

10 %

gratis gratis advies aan zzelfbouwers! elfbouwers! isolatie opleiding gen: eurabo.be/opleidingen eurabo.be/opleidingen isolatie opleidingen:

n g voor leden va k rting 10% ko ntt un pu urrp uu na nattu

NGG ATIIEEKKOORRTTIIN IS OL AT

Wij kiezen Wij kiezen vvoor oor vverantwoord erran a twoord bosbehee bosbeheer. err.

U ook?

W Wiedauwkaai iedauwkaai 87 B -9000 G ent B-9000 Gent +32(0)9 216 46 40

inf info@eurabo.be o@eurabo.be w ww.eurabo.be www.eurabo.be

BEE G..B NG AN GA G N I N I E DE D

OPEN HUIS DAG

de ingang danst zondag 15/9 G R A T I S

P R O E F L E S S E N

OP ZOEK NAAR E E N OPLEIDING DIE AAN JE BLIJFT PLAKKEN? bf m ;u7; bm7 f; v|u-@; orѴ;b7bm];m bm 0ovŊķ ]uo;mŊ ;m m-| u0;_;;uĺ Vind de training van je leven op inverde.be en word

# TRAINED BY INVERDE © Kaat Pype

ROK 52 - P ROK Pont ont W West est 112 B -9600 Ronse B-9600 +32(0)55 23 51 40

DA D AN NS SH HU UIS IS D DA A AN NS SH HU UIS IS

DANSKAMPEN D ANSKAM ANSKAMPEN N VOOR V O OR KINDEREN

ZOMER W ORKSHOP KSHO S EN -ST A GES JONGEREN & VOLWASSENEN V OLW A SSENEN SSE / ZOMERWORKSHOPS -STAGES

Bezoek Bez ezoek onze onz on e webshop webshop e hop op p eur eurabo.be e ab .be abo be

18

S N E P ! 2019 NUMMER 2

Cursus Natuurverkenner:

natuur is nooit nog hetzelfde Weet jij nog waarom je ooit lid werd van Natuurpunt? Misschien wel omdat je een goed doel wilde steunen. Maar wellicht ben je eenvoudigweg een natuurliefhebber, al was het maar omdat je blij wordt van een stralende lentedag vol kwinkelerende vogeltjes, of van een mooi bloemetje dat je nooit eerder zag. En dan vraag je je weleens af welke vogel daar zingt of wat de naam is van dat onbekende plantje. Nieuwsgierig naar wat de natuur rondom jou te bieden heeft? De ideale manier om die nieuwsgierigheid te bevredigen, maar toch vooral te stimuleren, is de cursus Natuurverkenner volgen.

Wat je nog niet wist over het roodborstje

dreigingen van de biodiversiteit, de indeling van het dierenrijk. Nog leuker is alle nieuwe kennis die je vergaart en het grote aantal weetjes dat de revue passeert. Zo kijk ik sindsdien toch wat anders naar het roodborstje, dat een vat vol agressie blijkt te zijn.

Verder weet ik nu dat dat het onkruid in mijn tuin bosveldkers heet en lekker is in een salade. Ook herken ik een steenhommel al van ver – oké, dat is dan ook een erg gemakkelijke – hoewel ik me nog niet waag aan het benoemen van de circa 400 inheemse bijen en hommels. En dan heb je nog duizenden andere insecten. Mijn respect voor entomologen is alleen maar toegenomen.

Maar de hoofdreden blijft toch die verwondering en belangstelling voor planten en dieren en hoe ze samenleven. Uiteraard zal de ene persoon al wat meer achtergrondkennis hebben dan de andere. En voor velen zal hetzelfde gelden als voor mij: veel van de leerstof zag ik ooit op de schoolbanken. Maar het deed wel enorm deugd om die leerstof op te frissen: de bouw van een plant, de verschillende soorten bestuiving, het verschil tussen natuur, milieu en biotoop, het ontstaan van de diverse landschappen, de be-

De opbouw van de cursus is als volgt: vijf zaterdagen lang krijg je theorieles in de voormiddag. Wie wil, kan notities nemen. Maar dat hoeft niet, want alle PowerPointpresentaties en het cursusboek staan online. Afhankelijk van hoe ver je woont van het NMC De Bourgoyen, waar alle lessen plaatsvinden, is het misschien wat pijnlijk vroeg opstaan op een zaterdag. Maar je moet er iets voor over hebben, niet? Trouwens, de energie die van de lesgevers afstraalt, is besmet-

Tijdens deze vijfdelige cursus bestudeer je de natuur tijdens theorielessen en excursies aan de hand van vijf kernthema’s: landschappen, biodiversiteit, ecologie, planten en dieren. Ikzelf was afgelopen voorjaar een van de deelnemers. Daarom geef ik toekomstige natuurverkenners graag een beter idee van hoe deze cursus eruitziet en probeer ik twijfelaars te overtuigen. Al moet ik zeggen dat de cursus het eigenlijk prima doet zonder extra reclame, want keer op keer is hij snel volzet. Meteen een eerste reden om niet te lang te twijfelen om je in te schrijven.

telijk. Stuk voor stuk zijn ze begeesterd door hun vak, geven ze blijk van een grote expertise en weten ze hun publiek te boeien.

Opgelet: werkt aanstekelijk Dat geldt trouwens ook voor de gidsen in de namiddag. Want na de middagpauze volgt de excursie, normaliter vijf maal op een andere locatie in en om Gent. De sportiefste onder ons gingen met de fiets naar de Damvallei, de Gentbrugse Meersen en het Gentbos. De anderen gooiden het op een akkoordje met de chauffeurs om te carpoolen. Twee maal wandelden we in de Bourgoyen-Ossemeersen, maar dat was omdat de plantentuin van de Universiteit Gent niet open is op zaterdagnamiddag. Onze zichtbare teleurstelling bewoog de organisatoren er wel toe om een extra excursie naar de plantentuin in te lassen. Hoera! Dat was ook een fijne gelegenheid om de andere cursisten nog eens te zien. Want ja, na vijf dagen samen leren, lunchen, carpoolen of fietsen, en wandelen, begon er een groepsgevoel te ontstaan.

Ondertussen hoorde ik ook van de andere deelnemers dat hun enthousiasme elke les alleen maar toenam en dat ze nu nog meer genieten van al wat leeft, kruipt, geurt en fladdert in hun kostbaar stukje privégroen.

Sommigen maakten het voornemen om in de toekomst de opleiding voor Natuurgids te volgen, waartoe de cursus Natuurverkenner een prima opstapje is. Maar dan moet je wel meer dan vijf keer vroeg opstaan op zaterdag.

Geprikkeld om zelf natuurverkenner te worden? In augustus kun je een cursus Natuurverkenner volgen.

Maar let op: de lessen van deze cursus zitten gebundeld in één enkele week en liggen dus niet verspreid over verschillende zaterdagen zoals bij de hierboven beschreven cursus.

Meer info vind je op pagina 16.

19 Verslag

2019 NUMMER 2

SNEP!

Het is altijd lente op de Wildeplantenbeurs

© JOHAN NAEYAERT

‘s Morgens kleurde de lucht nog donkergrijs, klaar om enkele regenbuien op ons los te laten. Goed nieuws voor de plantjes, want die verschenen kwiek en fris aan de start van de beurs. Maar voor de vele Natuurpuntvrijwilligers was het best spannend: zouden

De hele dag lang konden bezoekers terecht bij onze vrijwilligers voor biologische drankjes en biertjes, sangria, een broodje, heerlijke soep en een al even heerlijk stukje taart. Midden in de plantenmarkt kon je zelfs

© MARINO RAVIER

Tegen het einde van de dag waren bijna alle plantjes en kruiden de deur uit. Die staan nu volop te pronken in je tuin, op je koer of je terras. En wij? Wij werken dankzij jouw trouwe steun mee aan de uitbouw van de groenpool Vinderhoutse Bossen, het natuurgebied waar alle opbrengsten van deze dag naartoe gaan. Heel erg bedankt en tot volgend jaar!

© MARC SESSELLE

© JOHAN NAEYAERT

Lokale warmtebron

genieten van proevertjes gemaakt met wilde kruiden. The Blue Parrot Jazzband en Marius & Friends trakteerden op een streepje muziek, en ook verschillende sponsors en partners waren van de partij met een standje.

Voor de allerkleinsten was er onder meer grime en circus, en wie nog even de benen wilde strekken, kon samen met een gids op pad door de Bourgoyen-Ossemeersen. Het kwik klom dan wel niet zo hoog, warm en gezellig was het des te meer!

Verslag

20

S N E P ! 2019 NUMMER 2

© TANIA VERSTRAETEN

Zondag 5 mei was het verzamelen geblazen in de Bourgoyen-Ossemeersen voor de Wildeplantenbeurs, dit jaar al voor de 25ste keer. De weergoden besloten - vooral in de voormiddag - met ons te sollen, maar dat hield honderden enthousiastelingen niet tegen om te snuisteren door de plantjes en te blijven plakken voor een hapje, drankje en babbeltje. De opbrengst gaat naar de Vinderhoutse Bossen, waar Natuurpunt Gent meewerkt aan een nieuwe groenpool voor alle Gentenaars.

de Gentenaars dit woelige weer trotseren? Ja hoor! Voor de eigenlijke start om 10.00 uur stonden mensen al paraat met hun winkeltas of bakje, klaar om hun slag te slaan. Ook dit jaar konden ze kiezen uit meer dan honderd inheemse planten en kruiden, ecologisch gekweekt in onverwarmde serres, zonder pesticiden. Vanaf de middag schoven de donkere wolken op en durfde de zon al eens komen piepen. Dat prikkelde nog meer mensen om af te zakken naar de Bourgoyen.

Schepen voor Openbaar Groen Astrid De Bruycker sprak hen graag toe: haar speech lees je hiernaast.

© PHILIPPE AMPE © TANIA VERSTRAETEN © CLAUDINE DECLOEDT

© MARC SESSELLE

© MARC SESSELLE

© TANIA VERSTRAETEN

© KATHY VAN DER STUYFT

© KATHY VAN DER STUYFT © LUC VAN BRUSSEL © PHILIPPE AMPE

Leve Natuurpunt Gent!

Toespraak door Astrid De Bruycker, schepen van Gelijke Kansen, Welzijn, Participatie, Buurtwerk en Openbaar Groen Beste mensen, beste natuurliefhebbers, het is mij een genoegen, als nieuwe schepen van Openbaar Groen in Gent, om hier vandaag aanwezig te mogen zijn. Bedankt aan de mensen van Natuurpunt om mij uit te nodigen.

Het is mijn eerste editie van de beurs, als schepen – en ’t is meteen een speciale editie, de 25ste. Als het over huwelijken gaat, is dat zilver. Proficiat dus. Dit is en blijft een prachtig initiatief voor iedereen die zijn eigen tuin, zijn omgeving en daardoor zelfs onze stad mooier, groener en natuurvriendelijker wil maken. Goed voor de mensen zelf, goed voor de biodiversiteit, goed voor Gent.

Kortom: goed voor alles!

Ik had het daarnet over huwelijken. Ik denk dat ik met recht en reden mag zeggen dat de stad Gent en Natuurpunt al jarenlang een goed huwelijk hebben. Af en toe ‘een woordeke’, af en toe eens een meningsverschil (want dat hoort zo in een goed huwelijk) maar al bij al zien we elkaar nog altijd zeer graag. En ik wil dat de komende jaren zeker zo houden. Want we hebben de expertise van Natuurpunt nodig. Natuurpunt is onze bevoorrechte partner bij ons beleid: als we belangrijke beslissingen voorbereiden, horen we eens bij Natuurpunt naar wat zij daar van vinden. En, omgekeerd, ondersteunen wij Natuurpunt vaak ook financieel, om natuurgebieden te kunnen aankopen en die met kennis van zaken te beheren. Het doet mij dan ook plezier dat de opbrengst van vandaag gebruikt zal worden om verder te investeren in de Vinderhoutse Bossen.

Er is de vorige bestuursperiode veel nieuw openbaar groen aangelegd in Gent, bijna 240 hectare. En ook de ambitie van het nieuwe stadsbestuur is er niet op verminderd. Integendeel. We willen bijvoorbeeld in totaal 1.260 hectare bos tegen ten laatste 2030. We gaan daarom de komende zes jaar al 90 hectare bijkomend bos realiseren. Onze vorige burgemeester Daniel Termont zei ooit – terecht – dat “de belangrijkste wegen de luchtwegen van de Gentenaars zijn”. Wel: hoe meer bos, hoe beter wat dat betreft, ook. Het toeval wil trouwens, dat ik zo meteen nog naar de buurt van de Watersportbaan moet, om daar het park ‘Halfweg’ te openen, het nieuwe park aan de Drongensesteenweg dat eindelijk, als het ware, de verbinding maakt tussen de Bourgoyen en de Blaarmeersen.

Maar we zetten natuurlijk niet alleen in op bossen en parken, er moet ook groen zijn midden in de stad. Een groener straatbeeld is belangrijk voor het welzijn van de mensen. En u kent allemaal het ‘hitte-eilandeffect’ in steden: te veel beton, dat houdt de warmte vast, en da’s niet goed. Meer groen zorgt voor afkoeling. Ik kan u bovendien uit eigen ervaring zeggen dat een geveltuintje vaak tot aangename gesprekjes ‘op den dorpel’ leidt… Ook dat is meegenomen.

Dat alles om maar te zeggen, dat we heel vaak (bijna altijd zelfs) op dezelfde lijn zitten als Natuurpunt. Dus, om af te sluiten: nogmaals hartelijk dank aan Natuurpunt Gent, voor al de fijne dingen die jullie doen. En zeker ook een dikke merci aan alle vrijwilligers voor hun onbetaalbare inzet. Leve Natuurpunt Gent!

21 Verslag

2019 NUMMER 2

SNEP!

Natuurpuntvlees in Gent Minder of geen vlees eten is goed voor het milieu, de dieren en onze gezondheid. Voor mensen die af en toe willen genieten van een stukje vlees, biedt Natuurpunt een lekker en verantwoord alternatief. Door een samenwerking met Veeakker kun je Natuurpuntvlees bestellen.

Dat is vlees van gallowayrunderen of van schapen die grazen in natuurgebieden van Natuurpunt en andere organisaties. Met je bestelling steun je bovendien de projecten van Natuurpunt Gent.

Praktische gegevens: • De leveringen gebeuren driemaandelijks.

• De leveringsplaatsen in Gent zijn: de parking bij het station Dampoort (9.50 tot 10.05 uur), de parking van het SMAK (10.15 tot 10.30 uur) en de parking bij het Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen (10.50 tot 11.05 uur).

• Ook in Merelbeke, De Pinte, Lochristi en Evergem zijn er afhaalpunten bij onze buurafdelingen. De data en exacte plaatsen vind je op de website van Veeakker.

• Bestellen doe je via de website van Veeakker.

• Bij de levering kun je betalen met Bancontact/Mister Cash.

Vereniging

En dan nu naar de webshop …

Op www.veeakker.be kun je je snel en eenvoudig aanmelden als klant.

Heb je problemen met het inloggen of bestellen via de webshop, contacteer dan info@veeakker.be of bel Jan Versteden, 0478/69.22.26.

Bestel- en leverdata: Je vindt de bestel- en leverdata op de website van Natuurpunt Gent en van Veeakker. Bestaande klanten krijgen ook een e-mail van Veeakker.

De eerstvolgende leverdatum is zaterdag 20 juli.

Hiervoor kun je bestellen vóór zondag 14 juli om 24.00 uur.

Daarna kun je bestellen tot > zondag 25 augustus voor levering op zaterdag 31 augustus > zondag 22 september voor levering op zaterdag 28 september > zondag 20 oktober voor levering op zaterdag 26 oktober.

Bestel je na de deadline, dan komt je bestelling op de lijst van de volgende levering.

Heb je nog vragen: Ward Stulens, ward.stulens@gmail.com, 09/329.55.45.

22

S N E P ! 2019 NUMMER 2

)

P R T en v r R E T ij w i l l i

van e

ger

Philippe Ampe … keert terug!

Philippe kwam werkelijk als geroepen! Je vindt zijn naam in de colofon van Snep! bij de werkgroep Assels. Niet zo lang geleden prijkte daar de naam van Marijke Verstraelen. Als spilfiguur van de werkgroep gedurende ongeveer twintig jaar lanceerde zij een tijdje geleden in deze rubriek een warme oproep voor ‘verse’ trekpaarden voor de groep... En gelukkig, Philippe werd ‘gevonden’ en ingeschakeld.

Net op tijd, want Marijke zag zich genoodzaakt plots op te houden wegens acute gezondheidsproblemen.

Verse lucht Aan zijn eerste stapjes bij de vroegere Aktiegroep Bourgoyen-Ossemeersen (ABO) heeft Philippe heel goede herinneringen.

In 1989 was hij toe aan een beetje verse lucht en stapte hij de toenmalige winkel van de Belgische Natuur- en Vogelreservaten, voorloper van Natuurpunt, binnen.

“Wat zou ik kunnen doen in of voor de natuur?” vroeg hij. Het antwoord luidde: “Daarvoor moet je bij Frank Maes van ABO zijn.”

En die verse lucht vond hij! Wat Philippe toen allemaal deed? Wilgen knotten, maaien, stallingen afbreken aan de ingang van de Bourgoyen-Ossemeersen… Waw! Na verloop van tijd vroegen ze hem om penningmeester te zijn. De organisatie was op dat moment nog kleinschalig. De ontvangsten pasten figuurlijk in een sigarenkistje, vertelt Philippe lachend. Kort voor de fusie met de Wielewaal tot Natuurpunt in 2001 werd Philippe dus penningmeester. De euro deed zijn intrede en een bijkomende uitdaging was het digitaliseren van de boekhouding.

Bij de verhuis van de Grutto naar het nieuwe grote bezoekerscentrum in 2008 zou de cafetaria btw-plichtig worden en stond de dubbele boekhouding voor de deur. Philippe vond dat toen voor zichzelf te hoog gegrepen. Intussen rolde hij op zijn werk van het ene project in het andere en moest hij zijn activiteiten bij Natuurpunt noodgedwongen terugschroeven.

Oude liefde Vandaag, zovele jaren later, heeft Philippe definitief een punt gezet achter zijn professionele loopbaan en zijn oude liefde voor Natuurpunt Gent weer opgevat. Hij is intussen secretaris van de Werkgroep Assels. Wanneer ik door recente nummers van Snep! blader, zie ik dat het er gonst van de activiteit! Aan de basis liggen wellicht de recente aankopen van Natuurpunt in de Assels en andere natuurgebieden in Drongen, als deel van het project Natuurpark Levende Leie.

De werkgroep voert niet alleen beheerwerken uit in de deelgebieden van de Assels, maar organiseert ook tal van andere activiteiten, zelfs voor mensen met twee linkerhanden! Je kunt mee op stap bij thematochten – over zwaluwen bijvoorbeeld – of je vier keer per jaar op sleeptouw laten nemen tijdens een geleide rondwandeling.

Elk jaar is er ook een familienamiddag in De Campagne. Natuurlijk zijn er ook activiteiten om geld in het laatje te brengen.

Marijke organiseerde zeven keer op rij het Eetfestijn in De Campagne. Philippe vertelt trots dat hij er intussen ook al twee heeft opgezet. Zijn proefstuk werd een herfsteditie, een uitgestelde versie van het traditionele voorjaarsetentje.

Philippe kon in 2017 onmiddellijk in duo met Marijke aan de slag in de werkgroep.

Wat later kwam Ward Stulens erbij en re-

23 Vereniging

2019 NUMMER 2

SNEP!

centelijk vervoegden ook Jeroen Bral en Johan De Bondt het bestuur. Met nieuw bloed staan ze nu samen garant voor een sterke werkgroep Assels!

Beestjes en landschappen Fotografie is een andere passie van Philippe. Zijn geliefde thema’s zijn kleine beestjes – dat kreeg hij als kind zo ingelepeld. Toen hij nog een ukkie was, nam zijn grootnonkel hem op de schoot om samen in de Petit Larousse Illustré te bladeren.

Vol bewondering keken en vertelden ze van alles bij die prachtig gekleurde plaatjes van al die beestjes, insecten en zo.

Philippe verklapt in de marge dat hij ooit ook nog heeft meegewerkt binnen de Gentse invertebratenwerkgroep – die legde zich toe op allerlei soorten ongewervelden: vlinders, bijen en wespen, kevers en spinnen, ...

Ook landschappen, in het bijzonder de Bourgoyen-Ossemeersen en de Assels, in alle seizoenen, komen veel in het vizier.

Philippe is lid van de nieuw opgerichte fotoclub in de schoot van Natuurpunt Gent.

De foto’s zullen terechtkomen in een beeldenbank die ter beschikking zal staan van de vereniging.

Philippe reist ook graag in het kader van zijn natuur- en/of fotografiehobby. Extreem verre reizen zijn niet echt aan hem besteed. Hij is fan van het lokale, zowel van natuur als stedenschoon, vooral in Europa… “Berlijn is een mooie stad waar ik van houd. En vlak bij huis, in Brussel, was ik eens aangenaam verrast. In het Hortamuseum hingen foto’s van art nouveau in Havana, Cuba. Zo verbazend. Dat zou ik misschien toch zelf wel eens willen gaan bekijken. Toekomstmuziek? Wie zal het zeggen?”

Sights Of Nature Natuurpunt Optiekshop Vlamingveld 89 8490 Jabbeke 050 31 50 01 www.deputter.be

NIEUW!

KITE LYNX HD+

OFFICIEEL PARTNER

Koop uw instrument met ledenkorting bij Sights Of Nature , officeel partner en steun zo Natuurpunt

VERREKIJKERS | TELESCOPEN | MICROSCOPEN | ACCESSOIRES

24

S N E P ! 2019 NUMMER 2

www.kite-optics.be

Inspraak met bubbels Verslag van de jaarlijkse Algemene Vergadering

Op zondagochtend 24 maart hielden we onze jaarlijkse Algemene Vergadering.

Er waren een vijftigtal geïnteresseerde leden aanwezig, van wie 33 stemgerechtigde leden. We overliepen het financieel verslag en de begroting, het jaarverslag en de toekomstplannen – en we stemden hierover. We zoomden dieper in op plannen van werkgroepen, zoals Natuurpunt CVN Gent en keurden de oprichting goed van een heuse fotoclub van Natuurpunt Gent.

Algemeen financieel verslag 2019 en vooruitzichten 2019 Penningmeester Martine De Bruycker verschafte inzicht in de financiële toestand en verrichtingen. In 2018 boekte Natuurpunt Gent 785.497 euro inkomsten en waren er 767.043 euro uitgaven. Een aanzienlijke omzet. Ongeveer de helft daarvan besteedden we aan het verwerven van natuurgebieden, niet in het minst aan de grote aankoop in de Vinderhoutse Bossen. Aan de inkomstenzijde konden we die verrichtingen en grondaankopen dekken met middelen uit subsidies, sponsoring, evenementen, giften (een record in 2018) en legaten.

Zijn er opvallende trends? De loonkosten zijn het afgelopen jaar niet echt gestegen, de subsidies voor die lonen evenmin. De ontvangen werkingssubsidies liggen doorgaans structureel iets lager dan de gemaakte loonkosten. De omzet van onze cafetaria is aanzienlijk en we kunnen ongeveer de helft daarvan herinvesteren in verenigingsactiviteiten. We schaften er onder andere ook een nieuwe koffiemachine en betaalautomaat mee aan. De kosten voor natuurbeheerwerken stijgen jaarlijks, wat logisch is omdat de oppervlakte van onze natuurgebieden toeneemt. De kosten van het tijdschrift Snep! en de inkomsten uit lidgelden zijn van dezelfde grootteorde en kennen doorheen de jaren een analoge trend. We onderzoeken of het mogelijk is de stijgende kosten van Snep! onder controle te houden

door meer nummers zelf te bussen of met extra advertentie-inkomsten.

Kortom, het werkjaar 2018 was opnieuw een jaar van deugdelijk financieel beheer. Het grootste deel (50 procent) van de gemaakte ‘winst’ gaat naar de reserves, 45 procent wordt doorgestort naar het aankoopfonds voor natuurgebieden in en om Gent en 5 procent wordt ingezet voor een buitenlands natuurproject.

Algemeen blijkt dat we een belangrijk deel van onze kosten zelf kunnen dragen. We zijn dus niet helemaal afhankelijk van subsidies, en dat is een kracht. In 2019 willen we dat ook graag zo houden. Op de begroting van 2019 staan grosso modo vergelijkbare cijfers voor inkomsten en uitgaven als in 2018 – afgezien van de financiering van de aankoop in de Vinderhoutse Bossen. Beleidsmatig willen we inzetten op een betere kostendekking van Snep!, op meer opbrengsten uit ledenwervingsacties en op het aanboren van financieringsbronnen om de natuurbeheerwerken beter te bekostigen. En ook in 2019 willen we een deel van de beschikbare reserves uit legaten en giften kunnen bestemmen voor natuuraankopen.

De commissarissen, Marc Batsleer en Johan Van Belleghem, bevestigden dat ze volledige inzage hebben gekregen in de boekhouding en de rekeningen en dat ze steekproefsgewijze hebben vastgesteld dat de verrichtin-

25 Vereniging

2019 NUMMER 2

SNEP!

gen in 2018 behoorlijk zijn bijgehouden volgens de regels van de dubbele boekhouding. Algemeen bevestigden ze dat het financieel beleid van 2018 met de passende voorzichtigheid is gebeurd. Als werkpunt gaven ze mee dat het aangewezen is om actiever te communiceren naar alle werkgroepen en kernen over de financiële toestand en mogelijkheden, zodat die weten waar ze staan.

Na het financiële overzicht volgden enkele vragen en antwoorden over de natuurbeheerkosten, de advertentiewerving, het bussen van Snep! en de aankoopverrichtingen en de werkrelatie in dat verband met het secretariaat van Natuurpunt in Mechelen. Aan het einde keurden de stemgerechtigde leden het financieel jaarverslag over 2018 en de begroting voor 2019 goed. Bij de begroting werd één onthouding opgetekend. Martine kreeg een warm applaus voor het verrichte werk.

Algemeen werkingsverslag 2018 en vooruitzichten 2019 Tijdens een tweede luik stelde Jan Verheeke het activiteitenverslag voor. Daarbij ging hij uit van de vaststelling dat Natuurpunt Gent in de loop der jaren is uitgegroeid tot een grote vereniging, met een complexe werking. Hij stelde die werking voor als een verzameling sanseveria’s (onze eigenlijke activiteiten), gegroepeerd in vier bloempotten (onze strategische doelstellingen).

Johan Pieters en Evelien Scheelen namen ontslag als lid van de Raad van Bestuur. De Algemene Vergadering aanvaardde dit ontslag en bedankte hen voor hun inzet. Charlotte Delforge stelde zich kandidaat als nieuw bestuurslid. Zij werd onder luid applaus aanvaard.

Inzoomen op onze werking

Voor onze basisdoelstellingen – de twee rechtse bloempotten – is 2018 duidelijk een succesvol jaar geweest. We hebben hard gewerkt in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen (met onder meer een positief Gents bestuursakkoord als gevolg), we organiseerden een succesvolle Levende Leiedag, een symposium en een feest naar aanleiding van 10 jaar NMC, de druk bijgewoonde Natuurpuntfuif bracht heel wat centjes op voor de natuur, enzovoort. Ook op het terrein hebben we ons ingezet voor meer biodiversiteit: we konden ongeveer 13,5 hectare nieuwe natuur aankopen (de aankoop in de Vinderhoutse Bossen dateert eigenlijk al van eind 2017), we beheerden onze meer dan 437 hectare natuurgebieden en stelden ze open en onze studiegroepen bestudeerden er de aanwezige natuurwaarden.

Om dat alles mogelijk te maken, hebben we hard gewerkt aan ons draagvlak – de tweede bloempot. Op 31 december 2018 telden we in totaal 8006 leden. We werkten positief samen met een hele reeks verwante verenigingen, hielden onze communicatieactiviteiten op peil en verzorgden veel beheeractiviteiten met kwetsbare groepen.

In 2018 stootten we wel – met de eerste pot sanseveria’s – op de grenzen van onze tot dan toe aangehouden bestuurscultuur en ons personeelsbeleid. Onze vereniging is te groot en te divers geworden om de huidige manier van besturen aan te houden. Daarom hebben we een verbetertraject ingezet, dat gericht is op efficiënter vergaderen, een betere interne communicatie, het actiever aanmoedigen van vrijwilligers en een moderner personeelsbeheer. In 2019 willen we proberen onze organisatie en onze structuren betekenisvol te verbeteren, met behoud van al het goede van 2018.

In de navolgende discussie kwamen er vragen en antwoorden over het betrekken en activeren van kwetsbare groepen, over het

project Levende Leie en het tekort aan vrijwilligers voor dergelijke projecten, over de subsidies die mogelijk op provinciaal vlak beschikbaar kunnen komen voor corridorinitiatieven en over het thema klimaat en adaptatie. Voor dat laatste was de conclusie dat onze natuurgebieden een stevige klimaatbuffer kunnen bieden, maar dat we dat ook beter bekend moeten maken. Na de discussie kreeg de Raad van Bestuur kwijting voor het gevoerde beleid en werden ook de plannen voor 2019 goedgekeurd.

Stemgerechtigde leden en bestuursleden Een van de vaste, verplichte punten op de agenda van de jaarlijkse Algemene Vergadering is het ontslag en de aanvaarding van stemgerechtigde leden. Vijf stemgerechtigde leden namen ontslag en we mochten acht nieuwe stemgerechtigde leden verwelkomen. In 2019 telt Natuurpunt Gent 61 stemgerechtigde leden.

Tijdens de Algemene Vergadering besteden we traditioneel ook telkens aandacht aan een aantal van onze werkvelden of kernen en werkgroepen. Dit jaar kregen we een uiteenzetting van Marc De Pourcq over de werking van Natuurpunt CVN in het Gentse.

Trefwoorden waren onder meer de initiatiecursus Natuurverkenner en de opleiding tot Natuurgids, het systeem van ‘gidsen voor gidsen’, de cursus Klimaatverkenner, enzovoort. We mogen dit jaar ook een nieuwe werkgroep verwelkomen in de schoot van Natuurpunt Gent: NNG of Natuurfotografie Natuurpunt Gent. Luc Van Brussel stelde ons deze werkgroep voor. Het is de bedoeling om te komen tot een beperkte club van fotografieliefhebbers, die twee keer per maand samenkomt. Respect voor de natuur en educatie staan voorop. De foto’s zullen beschikbaar zijn voor de verenigingswerking. Tot slot deelde kern Damvallei ook nog mee dat zij een nieuwe vleermuizenwerkgroep hebben opgericht, met onder meer vijf actieve gidsen, en kwam ook Luc Van de Keere, een van onze twee nieuwe bijzondere veldwachters, zich kort voorstellen (zie ook p. 36-37).

Last but not least sloten we de vergadering af met het beloofde glas bubbels.

Raad van Bestuur 2019 In 2019 telt Natuurpunt Gent 14 bestuursleden. Tijdens de eerste bestuursvergadering na de Algemene Vergadering, op 4 april, werden de bestuursfuncties verdeeld.

Aerssens Marnix

Emiel Claeyslaan 30, 9050 Gentbrugge

Christiaens Anton

Nekkersberglaan 31, 9000 Gent

De Bruycker Martine

Jovastraat 7, 9050 Gentbrugge – penningmeester

De Clercq Jean-Luc

Kastijdestraat 38 A, 9820 Schelderode

De Meyer Lieve

Zandloperstraat 239, 9030 Mariakerke

Delforge Charlotte

Sint-Jansdreef 28, 9000 Gent

Evrard Harald

†

Brusselsesteenweg 509, 9050 Gentbrugge

Fiers An

Asfilstraat 16, 9031 Drongen – voorzitter

Janssen Noah

Brugsesteenweg 364, 9000 Gent

Nachtergaele Ine

Paul Fredericqstraat, 53, 9000 Gent

Van Beneden Hanne

Zandloperstraat 227, 9030 Mariakerke

Vangansbeke Bart

Zandloperstraat 239, 9030 Mariakerke – ondervoorzitter

Vangansbeke Pieter

Zandloperstraat 227, 9030 Mariakerke

Verheeke Jan

Duifhuisstraat 50, 9000 Gent – secretaris

Vereniging

26

S N E P ! 2019 NUMMER 2

Sinds de Algemene Vergadering van 24 april is Johan Pieters afgetreden als bestuurder van Natuurpunt Gent.

We willen Johan uitdrukkelijk bedanken voor de vele jaren van inzet voor Natuurpunt Gent.

Bedankt Johan!

De eerste sporen van Johan Pieters in de annalen van onze vereniging zijn te vinden vanaf 1990 – voor de start van Natuurpunt Gent vzw eind 2001. Johan werd actief bij de toenmalige Actiegroep Bourgoyen-Ossemeersen, op het moment dat Ivo Metsu voorzitter was en Maurice Reynaerts en ikzelf de duobaan van secretaris deelden. Op de Algemene Vergadering van 6 april 1990 werd Johan bestuurslid. Op 21 april behaalde hij het diploma van Natuurgids en hij verzorgde dat jaar meteen vier van de geleide maandwandelingen! Het gidsen van mensen in de natuur bleef zowat de hele periode een van zijn hoofdengagementen.

Gedreven met een uitgesproken mening Johan zette zich ook op andere manieren in voor de Gentse natuur. Op 9 september 1991 werd hij voorzitter van de Actiegroep Bourgoyen-Ossemeersen, een taak die hij met veel verve opnam.

Als toenmalig secretaris leerde ik Johan enorm waarderen voor zijn sterke persoonlijkheid, zijn leiderschap en maatschappelijk

gedreven strategische visie en engagement. Omdat hij voor zijn werk steeds meer in het buitenland vertoefde, moest Johan in 1996 ontslag nemen als voorzitter. Marc Batsleer volgde hem toen op. Maar dat belette niet dat Johan enthousiast meewerkte aan de verdere uitbouw van onze vereniging. Hij was een van de bezielers van een fusie met de Wielewaal, die leidde tot het ontstaan van Natuurpunt Gent.

Johan had altijd een belangrijke stem in onze vereniging. Hij had een uitgesproken mening en toen onze afdeling met nipte meerderheid besliste om sponsoring te aanvaarden van een bedrijf dat kunstmest, pesticiden en herbiciden produceerde, vond hij dat Natuurpunt Gent die deal niet kon sluiten en nam hij een jaar lang ontslag.

Pas toen de sponsoring een jaar later werd stopgezet, keerde hij terug als bestuurder.

Actief op meerdere fronten Ook bij onze ‘moedervereniging’ Natuurpunt was Johan heel actief. Van 2001 tot 2011 was hij ook bestuurslid van Natuurpunt vzw. Ook daar vervulde hij een voortrekkersrol. Hij was mede een van de belangrijkste pleitbezorgers voor het stopzetten van de sponsoring door Electrabel. De geanimeerde discussies tijdens de vele treinritten naar Mechelen zullen mij altijd bijblijven.

Sinds zijn brugpensioen was Johan ook heel actief betrokken bij het organiseren van gegidste wandelingen. Tot begin dit jaar coördineerde hij de aanvragen voor rondleidingen in de BourgoyenOssemeersen en de Assels. Hij zocht steeds met succes beschikbare gidsen en regelde de verdere afhandeling met de groepen. Zelf gidst hij nog altijd als dat nodig is.

Gelukkig blijft Johan nog actief betrokken bij Natuurpunt Gent.

We willen hem nogmaals bedanken voor zijn jarenlange bestuursengagement voor onze vereniging!

© JOHAN NAEYAERT

27 Vereniging

2019 NUMMER 2

SNEP!

Afscheidsbabbel met

Joke Van Damme

Amai! Joke is weg. Bijna elf jaar lang heeft ze de communicatie, administratie en evenementen bij Natuurpunt Gent ondersteund en vormgegeven. Ze deed dat altijd enthousiast en keurig.

Professioneel, zeg maar. En met een gulle lach. Zo’n afscheid, daar mag al eens een boompje over worden opgezet.

© FOTOGRAEVE

Joke, wat waren de hoogtepunten tijdens je loopbaan bij Natuurpunt Gent?

Wat voor mij het wijst was: de campagnes en de evenementen die daar bij horen. Meer specifiek de organisatie van de Natuurpuntfuif en de Big Jump. Daar heb ik echt leuke herinneringen aan overgehouden. Toeval of niet, bijna altijd deed ik dat samen met Iris Verschaeve. De eerste drie jaar hebben wij de fuif georganiseerd omdat Maarten Trybou (voormalig bestuurder en voorzitter van Natuurpunt Gent, red.) als trekker was gestopt en we niet meteen een andere fuifcoördinator vonden. Iris werkte bij Natuurpunt en zag dat wel zitten, maar enkel in duo. Daarna hebben andere vrijwilligers het overgenomen en ging Iris bij het Gents Milieufront (GMF) werken. Toen konden we samen de Big Jump organiseren. Echt heel tof.

De Big Jump is heel speciaal: dat team met GMF en GoodPlanet – en later ook Yaku – vind ik de max. Specifiek de editie met Luc De Vos en mijn dochter Sari was voor mij heel bijzonder. Mijn toen zevenjarige dochter sprong dapper het water in, en Luc De Vos zorgde voor de glimlach met zijn moppen en zijn bootje.

Vereniging

Veel hoogtepunten dus?

Vooral veel fijne samenwerkingen, zoals met Iris, maar ook met de mensen van de plantenbeurs, de redactie, met Tom Balthazar (voormalig schepen van Openbaar Groen, red.) voor de campagne Soort van het Jaar, met de collega’s, enzovoort. Ook de samenwerking met jou vond ik heel plezant. Regelmatig tranen van het lachen in De Grutto (het toenmalige secretariaat van Natuurpunt Gent, de voorganger van De Stek, red.), tussen de dode muizen (lacht). Da’s ne rare zin zeker?

Die moet er zeker in! (lacht) Ja, dat zijn leuke herinneringen. Maar als je ook een dieptepunt wil vermelden, neem dan gerust de subsidiedossiers. En dat er te veel vergaderingen waren. Vergaderitis.

Heeft het werken bij Natuurpunt je leven veranderd? Heeft het je gevormd?

Het heeft zeker mijn interesse voor de natuur groter gemaakt. Ook voor wat er in de natuur te zien is voorbij de landsgrenzen en dat ver-

28

S N E P ! 2019 NUMMER 2

taalt zich heel fijn verder in mijn nieuwe job bij de natuurreisorganisatie Starling. Mijn job bij Natuurpunt heeft me ook veel intenser leren samenwerken met mensen. In mijn voorgaande job bij Amnesty had ik al ervaring met vrijwilligers, maar bij Natuurpunt Gent ging dat veel dieper. Dat is een vrijwilligersvereniging die ondersteund wordt door personeel. Amnesty heeft een professioneel kader dat ondersteund wordt door vrijwilligers. Dat is anders.

Nieuwe gezichten BIJ NATUURPUNT GENT Sinds 2 mei kun je op het secretariaat van Natuurpunt Gent twee nieuwe gezichten spotten. Linde Raport is er de nieuwe coördinator, Han Lagring de nieuwe communicatiemedewerker. Ze stellen zich graag even voor.

Ja, het heeft mijn leven dus wel veranderd. Ik ben gewoon veel meer bezig met natuur. Vroeger was ik veel bezig met internationale politiek, maar dat is nu veel minder.

Natuur heeft toch ook de politiek – een goed beleid – nodig?

Uiteraard. Maar de opvolging daarvan liet ik altijd graag aan anderen over. Het is een ingewikkelde en versnipperde materie – lokaal, Vlaams en Europees – die heel intensief moet gevolgd worden. Dat was nooit de kern van mijn opdracht en daar ben ik ook niet rouwig om. Actie en communicatie zijn veel meer mijn ding.

In mijn nieuwe job ben ik eigenlijk louter met communicatie bezig en dat is de max. Schrijven over natuur en cultuur, met veel liefde voor die twee zaken, dat is door mijn voorbije jobs ook echt in mij gegroeid.

Heb je – na bijna elf jaar ervaring bij Natuurpunt Gent – nog een boodschap of goede raad voor je oude werkgever? (denkt na) Ik denk dat het belangrijk is om de personeelsleden en de vrijwilligers te zien als één groot team dat de vereniging wil vooruithelpen. Een team waarin heel wat talent aanwezig is, dat voluit benut kan en moet worden. Mensen die positief samenwerken, op basis van wederzijds vertrouwen.

Hey! Ik ben Linde en samen met mijn partner Martin en dochtertje Alix wonen wij sinds vijf jaar aan de rand van de Bourgoyen-Ossemeersen. Als Gooiboeren steken we met plezier onze handen uit de mouwen bij het beheerwerk. Wat ik nog graag doe? Tegen valavond een toertje door de Bourgoyen lopen, dansen en de dag starten met wat yoga. Voor de rest ben ik erg graag onder de mensen. Ik ben supertrots dat ik als coördinator mee mijn schouders mag zetten onder deze fantastische vereniging.

Ik heb de nieuwe beroepskrachten – Han en Linde – ontmoet op de Wildeplantenbeurs. Dat was heel aangenaam. Heel positieve mensen, die er volledig voor willen gaan. Ook de jonge mensen die de Raad van Bestuur in Gent versterken, zitten volgens mij op een goed spoor. Ik denk dat Natuurpunt Gent een mooie toekomst wacht.

Nog een allerlaatste vraag: je was op de plantenbeurs… als vrijwilligster.

Zien we je nog terug in die hoedanigheid?

Het team van de plantenbeurs, dat zijn topmadammen en -meneren.

Maar meedraaien met de organisatie ervan zal ik niet meer doen. Een shiftje op de kruidenmarkt misschien wel nog… Maar misschien is het tijd voor een ander engagement. Ik hou het in beraad!

Hallo, ik ben Han. Van woensdag tot en met vrijdag kom ik de Stek bevolken als communicatiemedewerker. Ik zal vooral meewerken aan de Snep!, nieuwsbrieven, de website, sociale media en perswerk. De overige dagen van de week ben ik aan de slag als communicatiemedewerker bij Natuurpunt in Mechelen, voor het Europese Care-Peat-project. Na de uren ben ik vrijwilliger voor Dendriet (het magazine van Natuurpunt Denderstreek), kruip ik op mijn fiets, in mijn wandelschoenen of achter mijn drumstel.

MET DOCHTER SARI OP DE BIG JUMP © TOM BOSSU

29 Vereniging

2019 NUMMER 2

SNEP!

NMC

AAN ZEE

Elkaar beter leren kennen bij een pintje met uitzicht op zee, jan-van-genten observeren in het opvangcentrum voor vogels en wilde dieren van Oostende, onze kousen vol zand uitschudden en de zeelucht in de longen voelen. De ideale mix voor een uitstap met het vrijwilligersteam van het NMC De Bourgoyen.

Wil je graag deel uitmaken van ons vrijwilligersteam?

Zin om achter de bar te staan in het Natuur.cafĂŠ, om bezoekers te verwelkomen en te informeren of om educatieve activiteiten voor jong en oud te organiseren?

Mail naar Annelies@natuurpuntgent.org.

We zoeken denkers en doeners.

Meandering M Meand deringg electric boat bo oat rental rental

een stille toch tocht ht op de Leie zonder va vaarbewijs arbewijs Beukenlaan n 91 Gent Sneppebrug) (net over Sne eppebrug) 0496 08 40 89 www.mean www.meandering.be dering.be info@mean info@meandering.be dering.be

Vereniging

30

S N E P ! 2019 NUMMER 2

NIEUWS UIT HET NMC EEN GREEP UIT HET AANBOD VAN ONZE GENTSE NATUUR.WINKEL

Kruiden

Al deze boeken zijn te koop in het Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen, tijdens de openingsuren van het onthaal – zie colofon op p. 2.

Ga terug naar je wilde roots

ONKRUID HERKENNEN

DE WIJSHEID VAN WOLVEN

Met dit boek neemt de auteur je mee in de wondere wereld van ‘onkruid’. Je leert de wilde planten al in een zeer vroeg stadium gemakkelijk determineren. Elke plant wordt afgebeeld in zowel het vroege kiem- als volwassen stadium. Nooit hoef je nog te twijfelen over welk kruid je voor je hebt.

Auteur: Henk Glas 18,00 euro voor leden, 20,00 euro voor niet-leden

KRUIDENTOCHT. OP ZOEK NAAR WILDE KRUIDEN

In dit boek leer je hoe wolven hun jongen opvoeden, zich bekommeren om oudere en zieke soortgenoten en hoe ze denken en dromen. Aan de hand van verhalen onthult wolvenonderzoeker Elli Radinger veel onbekende inzichten in het leven van wolven en wat we van hen kunnen leren.

Auteur: Elli Radinger 18,00 euro voor leden, 20,00 euro voor niet-leden

BUSHCRAFT. OVER LEVEN IN DE NATUUR

Trek de natuur in en ga op kruidentocht. Met dit boek op zak ontdek je de wildste kruiden, bomen en planten. De auteur vertelt op vrolijke wijze hoe je ze herkent, wat zo bijzonder is en wat je er zoal mee kunt doen.

De gids bevat ook twee posters, lekkere recepten en ruimte voor notities.

Auteur: Marjolein Holtkamp 15,75 euro voor leden, 17,50 euro voor niet-leden

DANIËLLES KRUIDENOMNIBUS

Bushcraft is geen onbekend begrip meer. Het is een manier van leven in de natuur, je leert vuur maken zonder aansteker of lucifers en je eigen bestek vervaardigen uit hout. Mike De Roover bundelt het beste uit zijn cursussen in dit toegankelijke boek. Een creatieve en avontuurlijke manier om de natuur in te trekken.

Auteur: Mike De Roover, illustraties Sarah Devos 22,50 euro voor leden, 25,00 euro voor niet-leden

WOLVENKINDEREN

99 kruiden die je leven aangenamer maken

Dit is een boek voor jongeren – of voor ouderen die zich weer jong willen voelen. Er is maar één dresscode: outdoor, en maar één doel: ontdek het wolvenkind in je. De buitenwereld zit vol spannende avonturen, fantasie en kunst. Ontdek het schaamteloos met dit boek onder de arm.

Auteur: Roosje Koninckx & Richard Van der Vieren 30,00 euro voor leden en niet-leden

De schrijfster staat bekend om haar kennis over hoe je kruiden kweekt, verzorgt en oogst.

Dit boek is een pareltje en niet te missen in de boekenkast. Het geeft een ruim overzicht van kruiden en zegt welke medische en schoonheidsproducten je ermee kunt maken.

Auteur: Daniëlle Houbrechts 22,50 euro voor leden, 25,00 euro voor niet-leden

> HIER UW ADVERTENTIE? Ons tijdschrift valt driemaandelijks in de bus bij meer dan 8000 Gentenaars met een hart voor de natuur.

Wilt u hen ook bereiken? Contacteer ons via advertenties@natuurpuntgent.org

31 Vereniging

2019 NUMMER 2

SNEP!

32

S N E P ! 2019 NUMMER 2

Eerlijk advies • snoeien • onderzoek • aanplant • vellen • ...

ontwerp: mietlassuyt@gmail.com • www.instagram.com/_moesje_

Thijs De Jonghe +32 498 51 78 68 info@lumbricus.be www.lumbricus.be

Wat zullen we ze missen en zijn hartverwarmende overheerlijke soepen © MARINO RAVIER

Hans

Hans ‘de soepman’ Van Doorne is een man die in Natuurpuntkringen geen introductie behoeft. Wanneer je zijn gezellige keuken in Gent binnenstapt, zou je niet verwachten dat hier enkele keren per jaar wonderen ontstaan in de vorm van liters en liters soep. De afgelopen twee decennia heeft Hans hier meer dan 10.000 liter soep gemaakt voor Natuurpunt Gent! Hij heeft zijn steentje meer dan bijgedragen en nu hij heeft beslist om zijn pollepel opzij te leggen, rest ons niets dan oprechte dankbaarheid voor het zware werk dat Hans heeft geleverd.

Nog voor de oprichting van Natuurpunt Gent, in de tijd van de Actiegroep Bourgoyen-Ossemeersen, begon Hans ooit de hongerige en verkleumde wandelaars in het toenmalige onthaalcentrum De Grutto te verwarmen met zijn soep. Dat gebaar werd enthousiast onthaald en zo ontstond een traditie. Op elk groot event van Natuurpunt Gent is de soep steevast aanwezig. Er is altijd tomatensoep, want dat lust iedereen. Maar de fijnproevers hebben waarschijnlijk ook wel de bekende vissoep, linzensoep of posteleinsoep uitgetest. Met een hart voor de vegetariërs en een knipoog naar de vleeseters serveren Hans en kompanen de gehaktballetjes altijd apart. Natuurlijk is er wel eens een snuggere tienjarige die met een kommetje balletjes-met-soep gaat lopen, maar niemand die daar beter mee kan lachen dan Hans zelf. Op de traditionele vraag: “Hans, wat is nu eigenlijk de lekkerste soep? Welke moet ik kiezen?” antwoordt hij altijd “ze zijn allemaal lekker” – en dat is niet overdreven.

BEZORG NATUURPUNT

NIEUWE LEDEN Win een prachtige prachtige fiets of super verrekijker verrekijker

op n ar de na

1 .000 10 - Natuurpunt -

Heb je niet het plezier gehad om de soep van Hans te proeven? Hoewel we Hans en zijn verrukkelijke soep hard zullen missen, kunnen we je geruststellen: een nieuwe generatie soepmannen en -vrouwen zet de traditie voort. Af en toe zal er misschien nog een goede ‘casserole’ van Hans verschijnen, want fijne gewoonten zijn moeilijk te stoppen.

DOE MEE leden werven leden Meer leden, meer natuur. En jij kunt helpen! Ken je een vriendin, een buur, een familielid die nog geen lid is van Natuurpunt, maar wel natuurliefhebber is?

Met de actie ‘Leden werven leden’ kun je deze zomer nieuwe leden aanbrengen en deelnemen aan onze wedstrijd. Bekijk de hoofdprijzen maar eens: een elektrische fiets, verrekijker of weekendje voor twee. Super, toch? Hoe meer leden je aanbrengt, hoe meer kans je maakt. Maar wees gerust, elke deelnemer krijgt een leuk geschenk.

Meer leden betekent meer financiële middelen voor Natuurpunt om natuur aan te kopen en te beheren. De lidgelden en giften worden optimaal besteed. Bovendien klinkt onze stem luider als we met velen zijn en horen de beleidsmakers en politici duidelijker onze vraag naar meer en betere natuur dicht bij huis.

Veel goede redenen om mee te doen. Speur dus in je eigen omgeving naar nieuwe leden. En win!

Ga naar www.natuurpunt.be/ledenwervenleden of bekijk het foldertje dat je samen met deze Snep! ontving

33 Vereniging

2019 NUMMER 2

SNEP!

© PHILIPPE AMPE

Heb jij ook de smaak van het soepmaken te pakken? Wil jij de pollepel van Hans mee overnemen? Stuur een mailtje naar teamsoep@natuurpuntgent.org

Zondag 16 juni vieren we de tweede Levende Leiedag. Na de eerste editie, vorig jaar, zat Natuurpunt Gent allesbehalve stil. We geven je graag inkijk in het werk dat we het voorbije jaar hebben verzet voor het Natuurpark Levende Leie. We gaan kort in op onze aankopen, de bijkomende samenwerking en de uitbreiding van het erkend natuurreservaat Gentse Leievallei.

Natuurpunt Gent aan het werk in Š BENNY COTTELE

Natuurpark Levende Leie

Vereniging

34

S N E P ! 2019 NUMMER 2

© AMELIE DE KEYSER

aankopen in de Assels. Ook daar zullen we een oude stal verwijderen, zodat het landschap in zijn geheel nog mooier kan worden.

We willen de samenwerking met de vzw nog verder versterken. Zo is het bijvoorbeeld de bedoeling om de volgende Levende Leiedag – in juni 2020 – te organiseren in de Oude Abdij van Drongen, in een schitterende erfgoedomgeving, pal naast de Assels.

Verder hebben we dit jaar in Afsnee een huurcontract afgesloten met Vincent Hebbelynck, voor het beheer van zijn gronden naast de Beelaertmeersen en de Leie.

Vincent is een van de sterkhouders van ons biolandbouwproject in Goedingekouter.

Uitbreiding erkend natuurreservaat Gentse Leievallei

Sinds de vorige Levende Leiedag van 27 mei 2018 kon Natuurpunt twee stukjes natuurgebied in de Assels en één in de Keuzemeersen aankopen.

Nieuwe puzzelstukjes De eerste aankoop in de Assels betreft 1,18 hectare nat grasland naast de idyllische Oude Leieput, die meteen opvalt als je de Pontbrug in Drongen oversteekt en de Assels binnenkomt. Het terrein paalt ook aan de Oude Leiearm, de slagader van de Assels.

Vanaf het grasland is de oude abdijtoren van Drongen prima te bewonderen. In deze aankoop is ook een deel van het tracé van de Asselskerkweg inbegrepen, zodat dit wandelpad nu volledig in natuurbeheer is.

Het overgrote deel is eigendom van Natuurpunt en een klein deeltje is in handen van de stad Gent. De bezoekers aan de Assels kunnen dus definitief blijven genieten van hun wandelingen op dit idyllische pad.

De tweede aankoop, van bijna 4 hectare grasland, was van cruciaal belang. Het gaat om gronden in een deelgebied van de Assels waar Natuurpunt nog geen eigendom had.

De percelen liggen naast de Asfilstraat en hadden ooit de bestemming van woonuitbreidingsgebied. Dankzij ons lobbywerk (en de hulp van toenmalig burgemeester Gilbert Temmerman) werden ze herbestemd naar natuurgebied. Met onze aankoop hebben we nu een einde gemaakt aan alle nog bestaande speculatie over eventuele toekomstige (lint)bebouwing. Ook deze percelen palen aan de Oude Leiearm. De aankoop is dus een belangrijke opstap naar de realisatie van één aaneengesloten natuurgebied. Deze zomer zullen we op deze gronden een oude stal afbreken en verwijderen.

In de noordelijke Keuzemeersen bereikten we ten slotte een heel belangrijke doorbraak met de aankoop van ruim 2,5 hectare. Deze aankoop is namelijk de eerste in dit deel van de Leievallei. De noordelijke Keuzemeersen is een 'strijdgebied' in het Groen RUP – het Ruimtelijk Uitvoeringsplan waarmee de stad Gent een aantal groene bestemmingen wil realiseren. Momenteel is deze zone nog bestemd als landbouwgebied, maar in het voorontwerp van Groen RUP wordt ze herbestemd naar natuurgebied. Onze aankoop kan die herbestemming vergemakkelijken.

Bijkomende samenwerking Sinds de vorige Levende Leiedag is Natuurpunt Gent in de Leievallei ook beginnen samenwerken met enkele belangrijke partners.

In de eerste plaats moeten we hier de samenwerking met Infrabel vermelden, waarvan we nu een aantal percelen huren.

Het gaat om enkele hectare, gelegen naast de Pontstraat en aan de voormalige camping 'De Witte Berken'. Bij de gehuurde percelen hoort ook een belangrijk deel van de zuidelijke helling van de spoorwegberm in de Assels (van de Leie tot de Ringvaart). Intussen heeft Natuurpunt Gent een wandelpad verlegd doorheen die gehuurde percelen en een brugje voorzien, waardoor het wandeltraject heel wat aangenamer is geworden.

Daarnaast hebben we de laatste maanden goede contacten opgebouwd met de vzw Oude Abdij van Drongen. Dat resulteerde in de huur van ruim 2,5 hectare grond van de vzw in de Assels, tussen de Asselsstraat en het fietspad langs de Leie. De percelen liggen heel dicht bij onze meest recente

35 Vereniging

2019 NUMMER 2

SNEP!

Op de Levende Leiedag van 27 mei 2018 mochten we ook toenmalig minister van Natuur Joke Schauvliege verwelkomen. Ze sprak er de aanwezigen toe en luisterde ook aandachtig naar de toespraak van Natuurpunt. We citeren hier uit onze speech: "De goedkeuring van een al enkele jaren geleden aangevraagde uitbreiding van het erkend natuurreservaat 'Gentse Leievallei' dringt zich op. Daarvoor kijken we hoopvol naar minister Schauvliege, die in het verleden altijd haar engagement voor bijkomende erkenningen is nagekomen."

De boodschap werd blijkbaar goed genoteerd – het kabinet Schauvliege vroeg achteraf de tekst van onze toespraak op.

De aanvraag tot uitbreiding lag toen al een hele tijd te wachten op het bureau van de minister. Eind 2018 kregen we het heuglijke nieuws dat minister Schauvliege de uitbreiding van het erkend natuurreservaat ‘Gentse Leievallei’ had goedgekeurd. Door de ondertekening werd ons reservaat uitgebreid met 28,5 hectare. De totale oppervlakte van het erkend natuurreservaat Gentse Leievallei bedraagt momenteel 98 hectare. Intussen heeft Natuurpunt alweer heel wat andere gronden aangekocht in de Gentse Leievallei en wordt het tijd om een nieuwe uitbreiding van het natuurreservaat aan te vragen.

Nog goed nieuws uit de Levende Leie Ook bij Natuurpunt Tussen Leie en Schelde gingen ze verder aan de slag na de eerste Levende Leiedag. Binnenkort komt er in de Leiemeersen 1,74 hectare natuur bij en in de Vallei van de Zeverenbeek ook ruim 1 hectare. En dat is niet alles, want intussen zijn meer dan 1000 gezinnen uit Deinze, Zulte en Nazareth lid van die plaatselijke Natuurpuntafdeling. Samen met Natuurpunt Gent telt het Natuurpark Levende Leie dus meer dan 9000 Natuurpuntleden. Mooi, toch?

Twee nieuwe ambassadeurs van onze Gentse natuurgebieden Als ik – ruim voor het uur van afspraak – aankom bij ons verenigingshuis De Stek, staan ze al geanimeerd met elkaar te praten. Dirk Huyghe en Luc Van de Keere, bijzondere veldwachters in de Natuurpuntgebieden in het Gentse, zijn allebei enthousiast ingegaan op mijn vraag voor een kort gesprek. We stellen onze veldwachters hier graag even voor.

Luc Van de Keere is nu al bevoegd als bijzonder veldwachter voor onze natuurgebieden in de Levende Leievallei en het Leeuwenhof en binnenkort breidt zijn werkingsgebied zich uit met de Gentbrugse Meersen. Dirk Huyghe zal weldra actief zijn in de Vinderhoutse Bossen.

Hij is momenteel zijn opleiding als bijzonder veldwachter aan het afronden.

Buitenmensen Bij de eerste woorden is al meteen duidelijk dat we hier te maken hebben met twee fervente buitenmensen – ze vertoeven liever in de natuur dan in een duf kantoor. Ze zijn allebei ook heel enthousiast over hun rol als bijzonder veldwachter. Luc is al een tijdje aan de slag en nu is ook Dirk aan het ‘warmlopen’.

Ongeveer drie à vier keer per week komen ze in de hun toegewezen natuurgebieden (zowel overdag als ’s nachts). Een investering van minstens 10 à 12 uur per week! Zij doen dit op vrijwillige basis. Natuurpunt en Natuurpunt Gent betalen enkel de kosten van dit gratis engagement en investeren ook in hun opleiding, kledij en het materiaal dat nodig is om hun functie goed te kunnen uitvoeren.

Natuurpunt wil in zijn natuurgebieden graag meer bijzondere veldwachters inzetten, die mee instaan voor het behoud van de natuur in de ruime zin van het woord. Ze houden toezicht en zijn tegelijk de ambassadeurs en

© DIRK HUYGHE

heidsgevoel bij de bezoekers. Het is onze bedoeling dat verschillende gebruikers van onze natuurgebieden samen of naast elkaar kunnen genieten van de natuur zonder dat er conflicten ontstaan. Vriendelijke aanwijzingen volstaan voor het grote deel van onze bezoekers, maar soms zijn er mensen die zich niet aan de regels willen houden. Onze veldwachters hebben de bevoegdheid om een proces-verbaal uit te schrijven wanneer mensen zich uiteindelijk – na verschillende waarschuwingen – niet naar behoren gedragen en ze kunnen overtreders ook vervolgen met alle rechtsmiddelen.

gastheren in een natuurgebied. De bijzondere veldwachters fungeren in de eerste plaats als aanspreekpunt. Wandelaars en fietsers die vragen hebben, kunnen bij hen terecht, want zij kennen ‘hun’ gebieden inmiddels als hun broekzak en kunnen bezoekers adequaat te woord staan of helpen.

De bijzondere veldwachters zullen onze bezoekers verwelkomen, hen eventueel aanspreken en informeren over het gebied en indien nodig ook vriendelijk wijzen op de bestaande regels. De veldwachters zijn dus niet alleen gastheer in onze gebieden, maar kunnen ook optreden tegen vandalisme, sluikstorten, stroperij, loslopende honden, wildcrossers, enzovoort. Toezicht werkt vaak ontradend en draagt bij tot een groter veilig© DIRK HUYGHE

Heb je iets opvallends opgemerkt in een van onze natuurgebieden dat het delen waard is, zoals een bijzondere natuurwaarneming?

Of stel je iets vast wat volgens jou niet door de beugel kan?

Neem dan gerust contact op met een van onze veldwachters, per mail, telefoon of spreek hen ter plaatse aan.

Hoe vlugger wij op de hoogte zijn, hoe beter en sneller we problemen kunnen oplossen.

Luc Van de Keere (Levende Leie, Leeuwenhof en Gentbrugse Meersen): veldwachterluc@natuurpuntgent.org of 0496/27.72.97 Dirk Huyghe (Vinderhoutse Bossen): veldwachterdirk@natuurpuntgent.org of 0493/76.56.06.

Vereniging

36

S N E P ! 2019 NUMMER 2

Portret Luc Van de Keere

Portret Dirk Huyghe Dirk is al van jongs af aan erg geboeid door de natuur. De verrekijker werd al vlug een trouwe metgezel op zijn wandelingen – en later ook op zijn fietstochten. Een onverwachte waarneming van een ree of een ijsvogel kan hem nog altijd intens blij maken. Dirk is een echte buitenmens. Hij houdt van activiteiten buiten, liefst zoveel mogelijk in een mooie en natuurlijke omgeving. Intussen is hij al bijna veertig jaar lid van onze vereniging. Het begon met een lidmaatschap bij de Actiegroep Bourgoyen-Ossemeersen, een van de voorlopers van Natuurpunt Gent. Hij is nog altijd dankbaar dat de voortrekkers destijds vermeden hebben dat dit mooie gebied werd opgeofferd.

Toen Dirk hoorde dat Natuurpunt de Vinderhoutse Bossen had aangekocht, was hij bijzonder enthousiast. Het gaf hem echt een ‘wauw-gevoel’! Door beroepsomstandigheden kende hij het gebied al een beetje, want de Vinderhoutse Bossen behoorden tot zijn vroegere werkingsgebied als rijkswachter. Als actieve jong-gepensioneerde wil hij zich nog engageren en iets betekenen voor de samenleving (en vooral de natuur). Daarom gaf hij Natuurpunt Gent meteen te kennen dat hij indien mogelijk graag wou meehelpen om op de een of andere manier zijn steentje bij te dragen aan de verdere uitbouw en bescherming van dit prachtige natuurgebied. En zo werden de eerste stappen gezet...

Dirk hoopt vooral dat toekomstige (en welkome) bezoekers zich zullen houden aan de geldende regels: op de toegestane wandelpaden blijven, honden aan de leiband houden, geen zwerfvuil achterlaten, enzovoort. Hij wil vooral preventief optreden. Hij wil de bezoekers informeren en motiveren en hen erop wijzen wat kan en niet kan, maar anderzijds ook optreden indien blijkt dat hij te maken krijgt met mensen die het niet goed voorhebben met de natuur. Dirk vindt het bovendien van heel groot belang dat de oude en zeer waardevolle boskern in het gebied volledig afgeschermd blijft van verstoring.

Luc is aangesteld als bijzonder veldwachter voor de natuurgebieden in de vallei van de ‘Levende Leie’ die in beheer zijn bij Natuurpunt Gent: de Assels, de Keuzemeersen en de Beelaertmeersen, de Latemse Meersen en de meersen van Deurle en Leerne. Het Leeuwenhof, de lusttuin voor vogels, neemt hij er graag bij, want Luc woont in Drongen. Binnenkort zullen ook de Gentbrugse Meersen tot zijn bevoegdheidsgebied behoren.

Ook Luc was al als tiener gebeten door planten en vogels – vooral eenden en roofvogels zijn nog altijd zijn passie. Hij is trots en blij dat hij als bijzonder veldwachter een ambassadeur van Natuurpunt mag zijn.

Luc voelt zich dan ook volledig ‘kloek in zijn vel’, weer en wind deren hem niet. Iedere grasspriet die beweegt in ‘zijn natuur’, heeft hij met zijn wakend oog opgemerkt. Zijn lievelingsvogels zijn rode wouw, havik, buizerd en slechtvalk. Een vlucht wulpen of smienten wordt nauwlettend gespot.

Maar Luc heeft ook een luisterend oor. Wandelaars en fietsers in zijn gebied hebben wel eens een vraag, ze zoeken de weg of hebben iets opgemerkt. Dan kan Luc in geuren en kleuren vertellen over de natuur.

Hij probeert mensen aan te sporen hun loslopende hond aan te lijnen – “het blijven jagertjes”, zo vertelt hij altijd. Jonge hazen, grondbroeders en zelfs jonge reeën kunnen worden opgeschrikt door die speelse viervoeters. De vissers kennen hem, want hij vraagt altijd hoe het gaat met de visstand en of ze al iets gevangen hebben. “Gelukkig hebben de meeste vissers een correct visverlof, zo is er nooit discussie”, weet Luc te vertellen. Sluikstorten is een hedendaagse kwaal, maandelijks doet hij meldingen, “maar gelukkig zijn onze beste vrienden van de reinigingsdiensten vlug ter plaatse, want natuur moet mooi zijn en niet geschonden worden door afval”.

Ten slotte hoopt Luc zijn gebieden te beheren zodat ook alle natuurliefhebbers het leuk vinden om een praatje te maken met de bijzondere veldwachter. “Een bijzonder veldwachter is een officier van de gerechtelijke politie, maar dan te velde en in het bos, ons groene uniform moet daarbij steeds zichtbaar zijn.”

37 Vereniging

2019 NUMMER 2

SNEP!

Herstel van In de zomer van 2019 wordt het Valkenhuisbos gekapt om het oorspronkelijke landschap te herstellen. Dat is een maatregel uit het beheerplan van de Bourgoyen-Ossemeersen, dat geldt voor de periode 2013-2039. Het verdwijnen van de bomen wordt in het gebied zelf gecompenseerd door het aanplanten van nieuw bos.

COMPENSERENDE BEBOSSING

ONTBOSSING

De Bourgoyen-Ossemeersen vormen een beschermd cultuurhistorisch landschap en erkend natuurreservaat, aan de rand van Gent.

Midden in het gebied van 220 hectare, aan de Valkenhuisweg, ligt het Valkenhuisbos. Het bos is in totaal 4,88 hectare groot en bestaat uit 3,50 hectare naaldbomen en 1,38 hectare populieren. De naaldbomen en populieren zijn in 1965 door de toenmalige particuliere eigenaar aangeplant op de zandige donk.

Sinds 1993 is het Valkenhuisbos eigendom van de stad Gent en staat de stedelijke Groendienst in voor het beheer.

Beheerplan Bourgoyen-Ossemeersen

BLAUWBORST © LUC VAN DAMME

Een van de hoofddoelstellingen bij het beheer van het natuurreservaat is het beschermen en versterken van belangrijke natuurwaarden op het vlak van planten en vogels. Een beheercommissie stippelt uit hoe dat het beste kan gebeuren. Die commissie bestaat uit vertegenwoordigers van de Groendienst van de stad Gent, Natuurpunt Gent vzw, Natuurpunt Beheer vzw, het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO), de Vakgroep Biologie van de Universiteit Gent, het Agentschap Onroerend Erfgoed Vlaanderen, het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) en de gemeentelijke Adviesraad voor Milieu en Natuur (MiNa-raad).

De commissie stelde een beheerplan op voor de periode 2013 tot 2039, dat werd goedgekeurd door het vorige Gentse stadsbestuur en toenmalig minister van Natuur Joke Schauvliege.

Omvormingsbeheer

© STAD GENT © STAD GENT

Vereniging

38

S N E P ! 2019 NUMMER 2

Een van de maatregelen die het beheerplan voorziet om het oorspronkelijke open landschap te herstellen, is het verwijderen van het Valkenhuisbos. De Bourgoyen-Ossemeersen zijn immers vooral bekend en op het gebied van natuur belangrijk voor het aloude meersen- en donklandschap. Het is de bedoeling dat de zone ten westen van de Valkenhuishoeve weer evolueert naar het oude akker- en weidelandschap, met de typische fauna en flora die daarbij horen.

het oorspronkelijk landschap in de Bourgoyen-Ossemeersen Het Valkenhuisbos bestaat voor het grootste deel uit niet-streekeigen boomsoorten. Die naaldbomen - lork, spar en den - en de canadapopulieren zullen worden verwijderd.

Die lorken zijn trouwens allemaal dood door toedoen van de letterzetter, een schadelijke kever. De kap wordt georganiseerd door de stad Gent en het Agentschap voor Natuur en Bos en het hout wordt per opbod verkocht. In het huidige Valkenhuisbos is er weinig diversiteit aan planten, behalve op het noordwestelijke uiteinde, aan de Kroosvarenplas. Daar is er spontane verjonging en ontstaat geleidelijk aan een meer natuurlijk moeras(bos).

Daarom wordt dat deel ook behouden, ook al omdat het mee een buffer vormt tegen de R4.

© NATUURPUNT GENT

Voordelen van de omvorming Doordat de hele zone (nagenoeg) boomvrij wordt, vanaf de Aalscholverplas tot aan de Valkenhuisweg, zal zij voor heel wat soorten als foerageergebied dienen. Eenden, ganzen, reigers, steltlopers, … zullen er voedsel zoeken en vinden. De zone ten noorden van de Aalscholverplas zal optimaal broedgebied worden voor moerasvogels. In de zone waar nu populieren en enkele moerascipressen staan, zal een ruigtebeheer worden gevoerd en komen de moeras- en rietvegetaties open te liggen. Dit biedt mogelijkheden voor soorten die nu al in de Bourgoyen-Ossemeersen broeden, maar deze zone nu mijden door het opgaande hout: waterral, blauwborst, sprinkhaanzanger, rietzanger, kleine karekiet, bosrietzanger en rietgors. Door de schaalvergroting van deze habitat in combinatie met de bestaande moeraszone van de Aalscholverplas kan de plek ook aantrekkelijk worden voor zeldzame soorten als woudaap, bruine kiekendief, grote karekiet, snor en Cetti’s zanger. Zelfs roerdomp en purperreiger zijn potentiële broedvogels als het riet zich handhaaft of uitbreidt. Op termijn valt het zelfs niet uit te sluiten dat kwak, lepelaar en kleine en grote zilverreiger hier komen broeden. Zij reageren in de ons omringende landen positief op grootschalige natuurontwikkeling en omdat de populaties groeien,

WOUDAAPJE

trekken deze vogels uiteindelijk ook naar kleinere gebieden.

De akkers worden ingezaaid met graan dat niet geoogst wordt en zal dienen als wintervoedsel voor de akkervogels. Het gebied zal ook aantrekkelijker worden voor bijzondere weidevogels als grutto en kievit. Ook voor Europees beschermde vleermuizen is het open gebied interessant, het geeft hen ruimte om er te vliegen en te jagen.

Boscompensatie Het verdwijnen van de bomen van het Valkenhuisbos wordt gecompenseerd in andere zones in de Bourgoyen-Ossemeersen zelf. In 2014 heeft de stad Gent al samen met Basis-

39 Vereniging

2019 NUMMER 2

SNEP!

school De Brug uit Mariakerke struiken en bomen aangeplant op de zogenaamde Konijnenweide aan de buffer met Mariakerke. Het gaat om streekeigen soorten als hazelaar, meidoorn, brem, bosroos, hondsroos, gewone vlier en wilde lijsterbes. Het is de bedoeling dat deze zone evolueert tot struweel en ruigte. Later dit jaar komt er nog een bos in de Ossemeersen ten zuiden van de Leie en een bijkomende groenbuffer aan de spoorwegdijk en aan de bufferzone met de R4. Daarbij zullen dezelfde soorten worden aangeplant als in 2014. In totaal gaat het om 6 hectare, zodat er uiteindelijk meer bos bijkomt dan verdwijnt in de BourgoyenOssemeersen.

Waardevol grasland in de Moervaartvallei veilig gesteld Op 25 maart 2019 kon Natuurpunt de akte ondertekenen voor aankoop van drie percelen van de familie Dierkens in de Moervaartvallei. De grond is gelegen in Wachtebeke, op een boogscheut van Gent. De aankoop van ruim 2 hectare kadert in een belangrijk regionaal project.

" # $ " # $ % & ! % & ! % & ! % & ! % & % ! % & % ! '' # ( % & ! # ( % & ! '' # ) # # ! # ) # # ! '' # * + ! # * + ! '' # # , ,

-- . /

. /

Natuurpunt kocht de grond aan in het kader van het (strategisch) project Moervaartvallei en het Landinrichtingsproject Moervaartvallei, waaraan Natuurpunt en Natuurpunt Gent gedurende drie jaar heel hard hebben gewerkt, samen met de stad Gent, het Gentse havenbedrijf, de gemeenten Wachtebeke en Moerbeke, vzw Durme, de Boerenbond, het Algemeen Boerensyndicaat, de Vlaamse Landmaatschappij en (voormalig) minister Schauvliege, onder coĂśrdinatie van (voormalig) gouverneur Jan Briers.

Ecologisch hooibeheer Deze aankoop van 2,23 hectare is de start van een grote en ambitieuze aankoopcampagne van Natuurpunt in dit deelgebied van de Moervaartvallei, Moervaart Noord genaamd.

Daarbij zullen we proberen 115 hectare te verwerven. Alle projectpartners hebben afgesproken dat Natuurpunt in dit deelgebied de nodige gronden zal aankopen, ook in het deeltje op het grondgebied van de gemeente Wachtebeke. Het deelgebied Moervaart Noord stond op het oude gewestplan ingekleurd als landbouwgebied, maar is in het Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan ‘Moervaartvallei’

(fase 1) herbestemd naar natuurgebied. Eerder kochten we in de onmiddellijke buurt al een bosje aan (zie kaart).

De nieuw verworven percelen liggen in een van de minst versnipperde landschappen in de ruime omgeving van Gent. De Moervaartvallei is nog heel waardevol, kent een hoge grondwaterstand en overstroomt jaarlijks (gedeeltelijk). De aankoop bestaat uit natte graslanden die al heel lang worden gemaaid om het hooi als paardenvoer te verkopen. De percelen zijn dus niet zwaar bemest en bieden veel mogelijkheden om zich te ontwikkelen tot waardevol soortenrijk grasland. We hebben meteen een samenwerking opgezet met de verkoper, de heer Gino Dierkens, voor een ecologisch hooibeheer dat ook een economische meerwaarde kan opleveren in de vorm van geschikt paardenvoer. We hopen die samenwerking voort uit te bouwen door de aankoop van bijkomende graslanden in de omgeving.

Restfinanciering In principe kan Natuurpunt voor deze aankoop rekenen op subsidies van de Vlaamse overheid, maar de rest van de kostprijs zal onze

vereniging zelf moeten aanbrengen. Die restfinanciering wordt nog een heel karwei. De dichtstbij gelegen Gentse kanaaldorpen SintKruis-Winkel en Mendonk zijn kleine woonkernen in een vrij dun bevolkt gebied, waar Natuurpunt in vergelijking met de rest van Gent ook veel minder leden heeft. Omdat de aangekochte percelen in Wachtebeke liggen, kunnen we niet rekenen op gemeentelijke aankoopsubsidies van de stad Gent. We zullen de restfinanciering dus maar kunnen betalen met de steun van al onze leden en donateurs overal in het Gentse.

Na deze aankoop willen we onze aankoopcampagne in dit deelgebied van de Moervaartvallei voortzetten om op termijn een groot natuurgebied van ruim 100 hectare te realiseren, dat meteen ook een belangrijke waterbufferende functie kan opnemen. In tijden van klimaatverandering is dat geen overbodige luxe.

In eerdere nummers van Snep! verschenen ook al artikels over de Moervaartvallei: ‘Bescherming Moervaartvallei in stroomversnelling’ (Snep! nr. 3 2017, p. 32-33) en ‘Vlaams geld voor Moervaartvallei’ en ‘Voorlopige vaststelling GRUP Moervaartvallei fase 1’ (Snep! nr. 3 2018, p. 35).

Giften welkom

GRUP Moervaartvallei Het Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan (GRUP) Moervaartvallei biedt de mogelijkheid om de afspraken en visie voor de Moervaartvallei stevig te verankeren door het (her)bestemmen van natuur-, bos- en landbouwgebied. Op die manier verschaft dit GRUP de nodige rechtszekerheid aan de twee belangrijkste gebruikers van het buitengebied: de landbouwers en de natuurorganisaties. In een tweede fase zullen het meer oostelijk gelegen deel van de Moervaartvallei evenals de aanpalende, meer zuidelijk gelegen (Europese) Speciale Beschermingszones (SBZ) aan bod komen in een afzonderlijk GRUP.

Vereniging

40

S N E P ! 2019 NUMMER 2

Wil je deze aankoop van Natuurpunt in de Moervaartvallei steunen met een gift? Dat kan op rekeningnummer BE 56 2930 2120 7588 van Natuurpunt Beheer met vermelding ‘Gift projectnummer 6678 Oude Moervaartarm’.

Zie ook de brief als bijlage bij deze Snep!

AFSCHEID

© FRANK MAES

Harald Evrard Begin mei 2019 ontvingen we het trieste bericht van het overlijden van Harald Evrard, een van de ‘founding fathers’ van onze vereniging. Zo was hij sterk betrokken bij de fusie van De Wielewaal Gent en de Actiegroep BourgoyenOssemeersen in 2001, waaruit Natuurpunt Gent is ontstaan.

Vanaf de start in 2001 tot zijn overlijden was Harald een trouw en erg enthousiast bestuurder van Natuurpunt Gent.

Voor die fusie was hij al decennia actief bij De Wielewaal Gent en had hij ook veel contact met de Actiegroep Bourgoyen-Ossemeersen.

Harald was lid van het eerste uur van de Gentse MiNa-raad en ook lang ondervoorzitter van die adviesraad voor milieu en natuur. Sinds enkele jaren was hij ere-ondervoorzitter van de MiNa-raad.

De laatste jaren kende Harald medische problemen, maar toch bleef hij onze werking zeer gedreven steunen. “Nie pleuje” was de laatste jaren zijn motto. Hij bedoelde dat niet alleen voor zichzelf maar ook voor de bedreigde biodi-

versiteit. Bij elke nieuwe aankoop van Natuurpunt Gent was hij in de wolken.

Als natuurgids was Harald van heinde en verre bekend, ook al door zijn onnavolgbare stijl. Ik vergeet nooit hoe hij bij de opstart van de groenpool Gentbrugse Meersen toenmalig schepen Lieven Decaluwe rondleidde door het gebied. Elk jaar organiseerde Harald een vogeltocht naar het Zeeuwse vogelreservaat Canisvliet, ter herdenking van de veel te vroeg overleden vogelkenner Jo van den Steen. Als stemgerechtigd lid van Natuurpunt was hij ook een bekend gezicht bij onze grote Vlaamse moedervereniging.

We zijn erg verdrietig om het verlies van deze bijzondere persoon, die door iedereen bij Natuurpunt graag werd gezien en gewaardeerd. Harald had het hart op de tong en een nooit aflatende inzet. Natuur was voor hem duidelijk een prioriteit. Hij was eerlijk en authentiek. We zullen hem missen, maar ook met veel dankbaarheid aan hem terugdenken. We willen ons medeleven betuigen aan zijn familie.

41 Vereniging

2019 NUMMER 2

SNEP!

Natuurpunt heeft veel natuurgebieden in beheer in het Gentse, en dat natuurbeheer wordt telkens geleid door een of meer conservators.

Daarom richten we voortaan in deze rubriek de schijnwerpers op onze conservators. Zij kunnen ons zoveel boeiends vertellen, over hun engagement, over ‘hun’ gebied en over het natuurbeheer dat er plaatsvindt. Deze keer trekken we naar de Malemmeersen.

De Malemmeersen CONSERVATOR

Bastiaan De Ketelaere De Malemmeersen is een van de kleinere natuurgebieden. Conservator Bastiaan De Ketelaere is blij dat ook zijn gebied eens in de schijnwerpers wordt gezet.

BASTIAAN DE KETELAERE © CHRIS BALCAEN

Een verborgen pareltje met sterke troeven Bastiaan is bioloog van opleiding. Een beroep waarin de banen niet voor het grijpen liggen. Zeker niet wanneer de interesses, zoals bij Bastiaan, vooral uitgaan naar de natuur en haar habitats. Om zijn kennis wat bij te schaven, ging hij op zoek naar projecten waarmee hij zich in die sector kon inleven. Zo’n project vond hij twee jaar geleden vlakbij zijn woning in de Malemmeersen, een gebied van bijna acht hectare dat recent is aangekocht door Natuurpunt en waar veel uitdagingen liggen. Het was een kolfje naar zijn hand. Vol enthousiasme ging hij aan de slag als conservator.

Intussen kreeg Bastiaan een deeltijdse baan op de Milieuboot, waar hij activiteiten uitvoert die mooi aansluiten bij zijn vrijwilligerswerk voor Natuurpunt. “De boot wordt dikwijls gebruikt om kinderen te sensibiliseren. In de weekends varen we met volwassenen uit verschillende organisaties. Er is een labo op de boot om de waterkwaliteit en de waterstanden te meten. Ik informeer kinderen over zaken in en langs het water die ik belangrijk vind en zo wordt hun natuurbewustzijn aangewakkerd. Ik vind dat zinvol werk. En ja, veel kinderen zijn al goed op de hoogte van problemen in verband met het klimaat en de natuur. Ik merk dat veel scholen daar actief aan meewerken”, legt hij uit.

In de schijnwerpers

Kun je het natuurgebied even situeren?

"Malem is de naam van een eiland in de Leie dat in de jaren 1950 volledig is bebouwd met een sociale woonwijk. Dat eiland (en de wijk) paalt aan het natuurgebied Malemmeersen. Ten noorden van het gebied ligt de wijk Alsberghe-Van Oost, genoemd naar het textielbedrijf dat daar vroeger stond. Enkele jaren na de sluiting van het bedrijf werden die terreinen en de Malemmeersen opgekocht door de NV Optima. Na de voltooiing van het bouwproject in 2014 kon Natuurpunt de Malemmeersen aankopen om ze voorgoed veilig te stellen als natuurgebied. In het zuiden paalt het gebied aan de Watersportbaan.

Het geheel bestaat uit verschillende delen, met elk hun eigen vegetatie. De textielfabriek heeft op een braakliggend terrein kalk- en ander afval gestort dat met de jaren een berg vormde. Die is nu begroeid met allerlei struiken en planten, zoals vlier, netels, distels enzovoort. Een ander terrein was vervuild met chemische stoffen.

Daarop groeien nu bomen als wilgen, elzen, berken en die vormen een soort barrière met de woonwijk. Allemaal bomen die weinig beheer vergen. Het overgrote deel van het terrein is en blijft riet, en daar richten we vooral onze aandacht op.”

42

S N E P ! 2019 NUMMER 2

© FRANK MAES

Kun je wandelen in de Malemmeersen?

“De terreinen zijn zeer vochtig. Hierdoor was de grond ongeschikt voor bebouwing en was het gebied moeilijk te betreden. Het is aan die moerasachtige ondergrond te danken dat er nog altijd grote natuurwaarden aanwezig zijn en dat willen we zo houden. Om de mensen toch te laten genieten van die natuur, heeft de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) plannen om in samenspraak met Natuurpunt paadjes aan te leggen rond het gebied. Voorlopig is er alleen de openbare weg langs de watersportbaan (met voetpad), die door de lichte verhoging wel een mooi uitzicht biedt over de Malemmeersen.

Wandelaars kunnen ook gebruik maken van een paadje lang de woonwijk dat langs het gebied passeert.

Wanneer de wandelpaden van VLM er precies zullen komen, weet ik niet. Voorlopig richt de Landmaatschappij haar aandacht vooral op een nieuw park (Park Halfweg) ten Westen van Malem, dat officieel is geopend op 5 mei 2019. Speciaal voor die gelegenheid kon, per uitzondering, tweemaal een groepje van maximum twintig mensen onder mijn begeleiding het natuurgebied betreden. Tijdens die wandeling gaf ik uitleg over de Malemmeersen en met verrekijkers konden we vogels spotten. Zo leren de mensen dat er ook in Gent nog rijke natuur te vinden is.”

Welke beheerwerken zijn nodig en met welk doel?

“Het grootste deel van het gebied bestaat uit moerasrietland. Door de jaren heen heeft het dode riet een nieuwe grondlaag gevormd waarop nieuwe rietvelden zijn ontstaan. Maar die waren intussen zodanig overwoekerd dat ze hun waarde voor bepaalde diersoorten aan het verliezen waren. Een gracht was dichtgeslibd. Om het geheel open te trekken, moesten we duchtig maaien en hebben we de gracht uitgegraven. Dat laatste deden we vooral om meer water-

vogels aan te trekken. De dag na het openen van de gracht kwamen al vier reigers op bezoek en nu al zit waterral in het gebied. We zorgen er wel voor om niet al het riet te maaien. Rond een gemaaide ovaal van circa vijftig bij honderd meter staat nog een brede rietkraag. Die is dan weer bedoeld om vogels aan te trekken die riet als habitat hebben, zoals rietzanger, rietgors en blauwborst – we konden ons verheugen in drie broedende paren blauwborst. We hebben zelfs een sprinkhaanzanger waargenomen. Dat is een heel zeldzame vogel. Het gebied heeft ook rijke botanische waarden. Naast moerasspirea en bepaalde zeggen groeit hier ook nog grote boterbloem.

Door bepaalde ingrepen proberen we die plant opnieuw te laten opbloeien in ons natuurgebied. Ook de terugkeer van de rietorchis staat op ons verlanglijstje.”

Krijg je voldoende ondersteuning?

“We beschikken over een enthousiaste groep vrijwilligers. Dat is een van de sterkten van ons gebied. Deels is dat te danken aan Frank Maes (bewegingscoach van Natuurpunt) die zelf in Alsberghe-Van Oost woont, waardoor hij buurtbewoners meetrekt in zijn enthousiasme voor het gebied. Verder kon ik verschillende natuurliefhebbers uit mijn eigen vriendenkring overtuigen. Tijdens het beheer in de winter, dat soms doorgaat in zeer gure omstandigheden, kunnen we nog altijd rekenen op minstens tien mensen die meehelpen.

Als conservator sta ik trouwens niet alleen. Ik krijg de medewerking van Geert Spanoghe, zelf een ervaren natuur- en vogelliefhebber, waarvan ik zeer veel veldervaring kan opdoen.”

Kortom, Bastiaan is een gelukkig man die geen negatieve aspecten kan opnoemen en samen met andere vrijwilligers gedreven werkt aan de bescherming en uitbreiding van de natuurwaarden in de Malemmeersen.

43 In de schijnwerpers

2019 NUMMER 2

SNEP!

slapen in de open lucht

op een bosgrond, ligt mijn slaapzak met naalden rond bij mijn dennentak avond na avond luisteren we naar het verhaal van elkaars dag: ik van mijn vrienden hij van de vogels ik van het eten hij van zon en regen ik van mijn huis hij van zijn wortels als de zon verdwijnt en het stil wordt wachten we samen tot de schemering als een deken over ons heen valt en mijn trouwe tak zich over me uitstrekt tot een nieuwe zon ons wakker schijnt © Riet Wille

© ROSSANA BUGINI

(DICHTER 12, Bomen, Plint)

familieopstellingen

psychologe

e l svanthuyne DĞĂŶĚĞƌŝŶŐ͗ ĞĞŶ ƐƟůůĞ ƚŽĐŚƚ ŽƉ ĚĞ >ĞŝĞ

ĞŶ ƩŽĐŚƚũĞ ŽƉ >ĞŝĞ͍ Ŷ ĞĐŽůŽŐŝƐĐŚ ǀĞƌĂŶƚǁŽŽƌĚ͍ DĞƚ ĚĞ ĞůĞŬƚƌŝƐĐŚĞ ƐůŽĞƉ ǀĂŶ DĞĂŶĚĞƌŝŶŐ ǀĂĂƌƚ Ƶ njĞůĨ ŝŶ ŚĂƌƚũĞ 'ĞŶƚ ŽĨ ŶĂĂƌ elke eerste vrijdag van de maand, The Healing Garden Sint-Martens-Latem - 0479 89 34 06 - www.elsvanthuyne.be

44

S N E P ! 2019 NUMMER 2

30 juni 2019

feest

Kern Damvallei

Natuurpunt Damvallei viert zijn zilveren jubileum De Kern Damvallei van Natuurpunt Gent nodigt alle leden, donateurs, sympathisanten en natuurvrienden hartelijk uit voor de feestelijke viering van 25 jaar Natuurpunt in de Damvallei, op zondag 30 juni.

Het wordt een gezellige familiedag, vol activiteiten en verrassingen voor groot en klein.

We kijken ernaar uit je te verwelkomen in ons natuurgebied en samen ons jubileum te vieren!

jjaar aarr

Natuurpunt N atu uurp punt

25 2 5

DAMVALLEI D DAM AM MVAL MVAL ALLEI LLE L LEI

Plaats van het gebeuren: ‘De Naeckten’, op het einde van de Schipgrachtstraat te Destelbergen Je komt het best met de fiets!

Programma van 09.00 tot 20.00 uur Inschrijven hoeft niet, behalve voor de yoga Doorlopend vanaf 9.00uur Fototentoonstelling langs een uitgestippeld wandelparcours, eenmalige openstelling ‘De Platte’ _____ 10.00, 11.00, 14.00 en 16.00 uur Wandelingen _____met gids Doorlopend open van 10.00 tot 20.00 uur Bar _____ Doorlopend open van 13.30 tot 17.00 uur Taartenbar _____ 10.30 uur Yoga in de natuur als opwarmer Alleen na inschrijving.

Zie www.damvallei.be _____ 11.30 uur Paardenkracht met Hector Een boerenpaard trekt kinderen voort _____ 11.30 uur Kinderen veranderen in een bever, een ree, een… _____ 12.00 tot 14 uur

Reuzegrote gezinspicknick Breng zelf eten en picknickdekentje mee.

Wij zorgen voor een _____ unieke locatie en een bar.

13.30 uur Aansnijden van de jubilieumtaart door de voorzitter Verkoop van zelfgebakken taarten ten voordele van de Damvallei Koffiebar Sao Paulo _____ 14.00 uur Wondere vertellingen _____door Jos & Jammie 14.30 uur Pieroni-ijs: zestien _____ soorten ijs 15.00 uur Sonaz de Nar _____ verrast de kinderen 15.30 uur Hector komt een tweede keer langs _____ 16.00 uur Verrassende vertellingen _____ door Jos & Jammie

FOTO’S © LUC MEURIS

45 Kern Damvallei

2019 NUMMER 2

SNEP!

25

jaar

Kern Damvallei 1

5

6

2

7

3

4

8

1. ‘Vake’ leert de natuurbeheer-groentjes hoe je ‘mutsaards’ maakt met wilgenstronkjes.

2. Van april tot oktober 2005 kon je in de Damvallei het werk bewonderen van 25 kunstenaars op een kunstroute-parcours.

3. In het kader van het Life-project (2003 tot 2007) werd de verveende Scheldearm in de Bochten afgevist.

4. Als onderdeel van het Life-project werd ook een populierenbos in de Paelinckbucht gerooid. Om de bodem niet te beschadigen, gebeurde dit met de Softrak, een lichtgewicht tractor met rupsbanden.

Kern Damvallei

5. Oranjetipje en pinksterbloem hebben in de vochtige graslanden van oudsher een verbond waarvan beide profiteren.

6. Sinds 2006 zien we steeds meer orchideeën, onder andere in de Bochten en de Vierdonkheuvel. De foto toont de brede orchis – zo genoemd vanwege de brede bladeren. Daarnaast komen in de Damvallei ook bosorchis, rietorchis, grote keverorchis en brede wespenorchis voor.

7. Onder impuls van Natuurpunt creëerde de gemeente Destelbergen een natuurlijke zone aan het Damvalleimeer. Zo zag het pas aangelegde plasdrasgebied aan de zuidoostelijke oever eruit in oktober 2009.

8. Begin 2010 verscheen het eerste boek boordevol informatie over de Damvallei.

46

S N E P ! 2019 NUMMER 2

Kern Damvallei

IN 25 BEELDEN

FOTO’S © LUC MEURIS EN DIRK BOGAERT (REE EN VISDIEF)

9

14

15

10

11 12

16

13

17

9. ‘De paarse gloed’, zo omschreef Thuet op poëtische wijze de massale bloei van echte koekoeksbloem in een ver verleden. Dankzij het Life-project zien we eind mei die paarse gloed weer verschijnen in de Bochten.

10. ‘Project visdief’: speuren naar visdiefkuikens en hun duikende ouders op en rond de vele broedvlotten die onze vrijwilligers vanaf eind april op het Damvalleimeer aanbrengen.

11. Een visdief landt op een overhangende tak boven de turfput bij het Hengstepad.

12. Stand van werkgroep Damvallei tijdens de Destelbergse plantenbeurs op 15 september 2013.

13. Als gevolg van het doorgedreven natuurbeheer floreren in de Damvallei opnieuw een aantal zeldzame en merkwaardige planten, waaronder kleine valeriaan, blauwe knoop, grote boterbloem en waterdrieblad.

14. Op een zomerse 29 juni 2014 werd het vernieuwde Hengstepad officieel ingehuldigd met een rode loper en ijsjes.

15. In de zomer van 2015 verscheen onze tweede publicatie over de Damvallei, dit keer een boek vol foto’s.

16. In de maand oktober halen we de broedvlotten voor de visdieven van het Damvalleimeer om ze schoon te maken en zo nodig te herstellen.

17. Op 1 september 2016 kwamen we samen voor de ‘door-de-bomenhet-bos-conferentie’. We stippelden een vernieuwde beheerstrategie uit voor het gebied: wat was er al gerealiseerd en wat moesten we nog aanpakken, dringend of op langere termijn?

47 Kern Damvallei

2019 NUMMER 2

SNEP!

22

18

23

19

24

20

25

21

18. Sinds het voorjaar van 2016 zien we steeds vaker weer de vroege glazenmaker verschijnen. Zo wordt die soort opnieuw de typische libel van de Damvallei, net als vroeger.

19. Al jaren strijden vrijwilligers van kern Damvallei, samen met Natuurpunt Gent, het Gents Milieufront en Gezwint voor het behoud van een jaarrond getijdenwerking zonder pleziervaart. Unieke getijdennatuur als kloppend hart voor de Damvallei en de Gentbrugse Meersen.

20.Op 29 januari 2018 kwam scoutsgroep ‘De Kangoeroes’ massaal meehelpen met ons natuurbeheer.

21. In het najaar en de winter van 2018 saneerde de provincie eindelijk en tot onze opluchting een groot deel van de Damsloot. Het dossier werd opgesteld in samenwerking met onze werkgroep beheer.

Kern Damvallei

22. Na de sanering kwam er een publieke voorstelling. De opnieuw stromende Damsloot werd afgevist om te laten zien welke vissen er weer rondzwemmen en er zich kunnen voortplanten.

23. Af en toe kunnen we een ree bewonderen in de Damvallei. Nog beter nieuws is dat de reeën zich blijkbaar ook voortplanten in ons gebied.

24. In het najaar van 2018 heeft de gemeente Destelbergen in samenwerking met Natuurpunt de Haesbilckwegel heraangelegd.

25. In 2019 knotten we nog altijd wilgen langs de graslanden zoals we dat in 1995 leerden. De cirkel van 25 jaar is rond. Het beheer en de natuureducatie worden onverminderd voortgezet!

48

S N E P ! 2019 NUMMER 2

Werkgroep Gentbrugse Meersen

Tweedehandsbeurs VAN BOEKEN, DVD’S, CD’S EN LP’S Op zondag 6 oktober 2019 organiseert de Werkgroep Gentbrugse Meersen zijn vijfde tweedehandsbeurs. De opbrengst gaat naar de uitbreiding van de Gentbrugse Meersen.

Het afgelopen jaar verzamelden we meer dan 15.000 boeken, cd’s, dvd’s en lp’s. Met de steun van vele vrijwilligers zullen we deze massa ordenen tot een overzichtelijk aanbod.

Er zit zeker voor elk wat wil(d)s tussen! Daarnaast vind je er natuurlijk ook ons boek ‘de Gentbrugse Meersen’ in eerstehands.

Wat is er nog te beleven? > Je kunt kennismaken met de techniek van het wol-verven. > Kindjes worden geschminkt tot haas, bij, spin of poes. > En wat dacht je van onze lekkere ‘japflap’ – een flap met een vulling van Japanse duizendknoop!

En dat alles ten voordele van de Gentbrugse Meersen! Kom langs en vertel het voort!

PRAKTISCH Op zondag 6 oktober, van 10.00 tot 18.00 uur in twee hallen van de Klimaatloods in de Weverbosdreef in Gentbrugge. De Weverbosdreef is een wandel- en fietspad, bereikbaar met tram 21 (eindhalte) of met de belbus 140 (Destelbergen-Melle, halte ‘Houw’).

Auto’s kunnen terecht in de Jan Van Aelbroecklaan of in de Koningsdonkstraat.

De loods ligt dan op 400 meter afstand op het wandel- en fietspad.

MEER INFO: WWW.WGBM.BE

©FRANK MAES

OPROEP Wij zijn op zoek naar vrijwilligers die ons een handje willen toesteken!

Via www.wgbm.be geef je je op als bakker of als hulp bij de voorbereiding of het opruimen van de beurs.

BAK JIJ MEE?

49 Werkgroep Gentbrugse Meersen

2019 NUMMER 2

SNEP!

cvba

HOTA

Operatie Perforatie Bijna dagelijks brengen de media berichten over de dreigende impact van de klimaatverandering en de teloorgang van de biodiversiteit. Op politiek niveau is er jammer genoeg te weinig ambitie en faalt het beleid. Er waren jonge klimaatbrossers nodig om de zorg voor de toekomst van onze planeet in de aanloop naar de verkiezingen prominent onder de aandacht te brengen en op de politieke agenda te krijgen.

energiezuinig & bio-ecologisch

(ver)bouwen houtskeletbouw

www.hota.bE

De vele vrijwilligers van Natuurpunt werken al lang aan de bescherming van kwetsbare en bedreigde natuur in Vlaanderen.

Om de biodiversiteit te bevorderen, hebben we grote aaneengesloten natuurgebieden nodig en ook groene corridors als verbinding tussen die gebieden. Een robuuste natuur kan de gevolgen van de klimaatverandering deels bufferen en de veerkracht van flora en fauna herstellen.

Ook in de stad zijn er kansen om ons te wapenen tegen klimaatverandering en de biodiversiteit te stimuleren. Het aandeel van bebouwing en verharde oppervlakte beslaat 41% van het totale grondgebied van de stad Gent. Ondanks de bevolkingstoename in de stad heeft het nieuwe stadsbestuur de ambitie om de verhardingsgraad te laten dalen. Dat kan door te zorgen voor meer groen en door hemelwater zoveel mogelijk ter plaatse op te vangen, en dus letterlijk de verharding te perforeren. Š JOHAN VAN BELLEGHEM

Voor kwaliteitsproducten van eerlijke handel moet je in de Oxfam-Wereldwinkel zijn. Deze producten komen van vakmensen die hun werk grondig, in goede omstandigheden en met liefde doen. En dat proef je. Zo bewijst Oxfam dat eerlijke en duurzame handel mogelijk is, zonder dat je je manier van leven hoeft aan te passen.

Oxfam-Wereldwinkel Mariakerke Brugsesteenweg 526 NIEUW : VERRUIMDE OPENINGSUREN ma : 15-18u di: 15-18u. woe: 9:30-12:30 & 13:30-18u. do: 15-18u. vr: 9:30-12:30 & 13:30-18u. za: 9:30-12:30 & 13:30-18u. zo: 9:30-12:30 Tel.: 0487 907 263 mariakerke@oww.be

Wereldwinkel Mariakerke

Werkgroep Gentbrugse Meersen

50

S N E P ! 2019 NUMMER 2

Werkgroep Gentbrugse Meersen

© GMF

Meer natuur en minder verharding in de stad perkt tot een gemengde haag, een rozenstruik, een klimplant tegen de gevel en een fietsenrek, is het resultaat fascinerend.

Waar vroeger alleen stenen en plassen lagen, is er nu veel leven.

Vlinders, bijen en wespen hebben het voortuintje gevonden. Vogels zoeken vanuit de straatbomen beschutting in de haag. Tijdens de winter worden ze gevoederd. Al drie lentes op rij broedt er een koppeltje mezen in het nestkastje dat aan de voorgevel hangt.

Voorbeeldproject

© GMF

De toekomst is aantrekkelijk

Operatie Perforatie is een initiatief van Aquafin, dat met kleinschalige lokale acties burgers wil aanmoedigen om te ontharden, zodat regenwater in de bodem kan dringen en nieuw groen zich kan ontwikkelen. De voordelen zijn aanzienlijk: de wateropname wordt bevorderd, het groen zorgt voor verkoeling en voor meer natuur in de stad, de belevingswaarde van de omgeving vergroot. Tuintjes aan de staatkant brengen gezelligheid en sociaal contact. Bovendien werken dergelijke proefprojecten inspirerend en aanstekelijk, zodat de ontharding ook op grotere schaal kan gebeuren en op de beleidsagenda’s kan komen.

Dertien bewoners van de Désiré Toeffaertstraat in Gentbrugge staken samen de handen uit de mouwen om een deel van het vijf meter brede voetpad in de straat uit te breken. Onder impuls van het Gents Milieufront (GMF) dienden zij een project in bij Aquafin.

Ze kregen een subsidie om hun gevels en trottoirs om te toveren tot een heuse tuin. Compost werd aangevoerd en de tuintjes werden beplant met nieuw groen. De Geveltuinbrigade van het GMF ondersteunde het project met gedegen kennis en ervaring.

Acht jaar geleden nam ik zelf al het initiatief om de straatstenen voor mijn rijhuis in de Désiré Toeffaertstraat weg te halen. Er kwam een voortuintje in de plaats. Hoewel het tuintje klein is en zich be-

De stad Gent was van bij het begin sterk geïnteresseerd in de ontwikkelingen in de Désiré Toeffaertstraat. Ons werk zou kunnen dienen als proefproject, dat in de toekomst stadsbreed navolging kan krijgen. Gentenaars die zelf geen tuin bezitten, kunnen trouwens ook een straattuin aanplanten en onderhouden. De stad zorgt voor grotere plantvakken voor haar straatbomen en moedigt de bewoners aan om die plantvakken te beheren als minituin om zo de buurt aantrekkelijker te maken.

Dat kun je alleen of met enkele buren samen organiseren. De stedelijke Groendienst zorgt dan voor een bordje met de vermelding ‘Hier Bloeit de Buurt’.

Mensen die wel een tuin hebben, wacht een extra opdracht! In Vlaanderen is de oppervlakte aan tuinen groter dan die van beschermde natuurgebieden. Goed beheerde tuinen kunnen de natuur een stevig duwtje in de rug geven. Ook een kleine stadstuin biedt daartoe heel wat mogelijkheden. Door de juiste planten te kiezen en je tuin ecologisch te beheren, kun je ook in de stad zorgen voor een cafeetje, hotel of kraamkamer voor insecten, vogels en vleermuizen met veel bloeiende planten, bijenhotels, mussenlofts en nestkasten.

Wie het graag wat spannender en minder officieel heeft, kan zich ook aansluiten bij Guerrilla Gardening Gent. Zij zijn actief sinds 2010 en je kunt hun ludieke, creatieve acties volgen op Facebook.

Hun mooie leuze is perfect om af te sluiten: “Meer nuttig groen in de stad! Je kunt er zelf wat aan doen. Plant zelf oases aan in de grijze zee van beton.” www.natuurpunt.be/pagina/klimaat www.operatieperforatie.be/ www.gentsmilieufront.be/geveltuinbrigade https://stad.gent/over-gent-en-het-stadsbestuur/stadsbestuur/ speel-een-rol-het-beleid/ik-wil-mee-doen/buurtbeheer/ onderhoud-een-straattuin-uw-straat https://guerillagardeninggent.wordpress.com/

51 Werkgroep Gentbrugse Meersen

2019 NUMMER 2

SNEP!

Kern Deurle-Latem

ŠTOM EMBO

Over Herdwicklammeren, grote lijsters en grauwe ganzen Het lammerseizoen op het museumdomein Gevaert-Minne was opnieuw een groot succes. Tussen maart en mei verwelkomden we wekelijks nieuwe lammetjes in onze Westerplaskudde. Ze grazen nu op onze natuurdomeinen in de meersen van Latem en Deurle. Op 11 juli verhuizen ze naar de Westerplas.

Dit voorjaar zagen niet enkel lammetjes het levenslicht. Er broedde dit jaar ook een koppel grote lijsters op het domein Gevaert-Minne. Grote lijsters waren tot een tiental jaar geleden nog vrij gewone broedvogels, maar langzaamaan verdwenen ze uit ons dorp. De oorzaak is wellicht het intensievere landschapsgebruik. Jammer, want met hun luide en mooie zang kondigen deze vogels het einde van de winter aan: ze beginnen al bij het eerste winterzonnetje in februari te fluiten. Onze kleinschalige ecologische kweek van Herdwicks creĂŤerde mogelijk het ideale broedgebied voor deze plattelandsvogel.

Ook op de Westerplas mochten we een nieuwe broedvogelsoort verwelkomen voor Sint-Martens-Latem. Voor het eerst broedde er een koppel grauwe ganzen, en die brachten twee jongen groot. We noteerden op de Westerplas ook een laag overvliegende visarend, Engelse gele kwikstaarten en een koppel steltkluten naast grote groepen grutto, wintertaling, kraken slobeend. Twee zomertalingen bleven een tijdje pleisteren.

Kern Deurle-Latem

52

S N E P ! 2019 NUMMER 2

Kern Deurle-Latem

Net als voorgaande jaren verdeelde de Bijenwerkgroep van Sint-MartensLatem op 5 mei bloemenzaden tijdens de gemeentelijke Lentemarkt. Door inzaaiing van dit ‘Tübingermengsel’ kunnen inwoners en sympathisanten meehelpen om een nectar- en stuifmeelrijke omgeving te creëren voor bijen, vlinders en andere insecten.

Haagleiden aan de Westerplas Op 23 februari vormde de Westerplas opnieuw het decor voor een opleiding ‘haagleiden’, plaatselijk ook bekend als ‘haagvlechten’ of ‘heggen leggen’. Net als vorig jaar stonden Inverde en Kern Deurle-Latem samen in voor de organisatie van de cursus.

Ondanks eeuwenlang gebruik wordt de beheertechniek – uitvoerig beschreven in de Snep! van maart 2018 – tegenwoordig nog amper toegepast. Tijdens de vorming brachten we dit immaterieel en landschappelijk erfgoed opnieuw onder de aandacht en zetten de cursisten de theorie ter plaatse om in de praktijk. Het resultaat kun je bezichtigen langs het pad rond de Westerplas.

LatemZoemt!¡DeurleZoemt

LatemZoemt! ¡DeurleZoemt

Nazicht infrastructuur Latemse Meersen en Westerplas Op 6, 14 en 22 april inspecteerden vrijwilligers van Kern Deurle-Latem de infrastructuur in de Latemse Meersen en aan de Westerplas. Daarbij gebruikten we de kaarten van Natuurpunt als referentie.

Onderweg noteerden we opmerkingen over de afsluitingen, bewegwijzering, informatieborden en paden. Onze inspectie kadert in het goede voornemen om bezoekers in de toekomst een nog betere natuurbeleving aan te bieden.

Nu ondervinden wandelaars op het terrein nog regelmatig hindernissen of onduidelijkheden. Die ongelukkige situatie verdient een dringende maar doordachte aanpak.

We bundelen nu alle notities in een rijk geïllustreerd verslag waarin we concrete acties voorstellen. Met de Natuurpuntslogan Natuur voor iedereen in het achterhoofd zal onze Kern DeurleLatem daarbij ook bijzondere aandacht besteden aan inrichtingswerken die de toegankelijkheid verbeteren voor alle bezoekers.

We willen de vereiste aanpassingen graag uitvoeren, of laten uitvoeren, in samenspraak met alle betrokken partners, en met respect voor de alom bekende en gewaardeerde huisstijl van Natuurpunt. Het is trouwens ook de bedoeling om de Latemse Meersen en de Westerplas duidelijk te integreren in het volledige projectgebied van het Natuurpark Levende Leie.

53 Kern Deurle-Latem

2019 NUMMER 2

SNEP!

© JOS ZWARTS

Gier! Gier! Gier!

Is het een gier? Neen! Is het een zwaluw? Ook niet! Euh, is het dan een gierzwaluw? Ah ja!

Ze zijn de heersers van de hemel. De ultieme luchtmachines. Wat daaronder op die maffe, bolle aarde gebeurt, het zal ze worst wezen. Er moet worden gevlogen. Tegen honderdtwintig per uur schieten ze zich in de stad door een zone 30, soms laag door de straten. De snelheidsboetes stapelen zich op, maar het deert hen niet. Ze zijn onaantastbaar. De lucht is hun speelterrein, de grond hun vijand.

Alles in de lucht ‘Duivelsvogels’ worden ze genoemd. Omdat ze krijsen als luchtduivels. Omdat ze als een zwarte sikkel, als een helse boog door de lucht scheren. Omdat ze aldoor vliegen, en

daarmee Gods werk op aarde verloochenen en de schijnheiligheid van die tweevoeters afkeuren. Ze hebben geen enkel doel hier, ze zijn niet gemaakt voor dit platte bestaan. De zwaartekracht deert hen niet.

Ze doen alles in de lucht: eten, drinken, kakken, slapen, vrijen. Seks op hoog niveau dus.

En een luchtbed kun je heel letterlijk nemen voor die beesten. Ze vliegen ’s avonds al gierend in groep heel, heel hoog de lucht in – tot drieduizend meter. En dan vliegen ze ’s nachts al rustend, in een soort halfslaap, met trage vleugelslag langzaam terug naar beneden. Vogels zijn schizofreen, ze kunnen één hersen-

Studie

54

S N E P ! 2019 NUMMER 2

helft uitschakelen en de andere helft laten waken. Zo rusten gierzwaluwen dus: de ene helft na de andere. De vliegeniers in hun gammele luchtbakken tijdens de Eerste Wereldoorlog hadden dat al door. Toen Franse piloten met uitgezette motor ’s nachts verkenningsvluchten boven de Duitse linies uitvoerden, merkten ze plots naast zich ‘slapende vogels’, die ze zo uit de lucht konden plukken.

Het waren gierzwaluwen.

Geen zwaluwen De wetenschappelijke naam van de gierzwaluw verklaart ook al wat over hun vliegende bestaan: Apus apus. Het voorvoegsel ‘a’ is een

ontkenning van wat volgt, zoals asociaal of atypisch. De ‘pus’ is de latinisering van het Griekse pous, wat ‘voet’ betekent. Geen voeten dus. Gierzwaluwen hebben nauwelijks iets wat je poten kunt noemen – ze hebben eerder iets weg van muurhaken. Het zijn vier naar voren gerichte tenen met scherpe nagels, waarmee ze zich vasthaken aan muren en in en uit hun nestholte krabbelen, en dat is alles.

Een gierzwaluw op de grond is even hulpeloos als een koe in een zwembad: die heeft daar niets te zoeken. Als je zo’n gierzwaluw zielig op de grond ziet liggen, moet je die zoals een ouderwetse vlieger heel hard in de lucht gooien. Dan kan die weer op de wieken en is hij vrij. Als hij maar van de grond kan komen.

Gierzwaluwen zijn dus geen zwaluwen. Het zijn ook geen gieren: de naamgeving heeft veeleer te maken met het gierende zomergeluid dat je tijdens hete junidagen ’s avonds boven de steden hoort. De gierzwaluwenfamilie is nauwer verwant met kolibries dan met ‘echte’ zwaluwen als de boerenzwaluw. En ze gieren inderdaad als gekken, maar ondertussen peuzelen ze dagelijks wel tot twintigdui-

zend insecten op. Als insectenverdelger kan dat tellen!

Als het mottig weer is en het te veel regent, wordt het gierzwaluwen wat te veel. Ze mijden regen als de pest. Dus wijken ze uit, soms dagen- of wekenlang. Een frustrerend regenfront boven België en Nederland? De kans is groot dat je ‘onze’ gierzwaluwen dan tegenkomt in Frankrijk of Duitsland. Voor een extra honderd kilometer vliegen draaien ze hun vleugel niet om. Ze scannen de lucht als een buienradar en kiezen de plekjes met zon en droge hemel, en met insecten. Ondertussen valt in het nest alles stil: eieren blijven in de koelkast en de kleintjes gaan in een soort zomerslaap. Geen energie te verliezen. Stil blijven zitten en wachten tot de ouders terug zijn, met een krop vol insecten.

Een gat Hun nest is een gat dat ze vullen met pluisjes, en dat is alles. Als cultuurvolgers hadden ze al vroeg ontdekt dat mensen goeie gaten maken.

In huizen en stallen, in kerken en schuren: in iedere constructie was wel een kier of spleet

waar ze in konden broeden. Tegenwoordig hebben die vogels dus een groot probleem.

Onze huizen worden proper gemaakt. Gaten in spouwmuren en onder dakpannen moeten dicht. Isoleren, isoleren, isoleren. Beter voor het milieu, weet je wel. Akkoord, maar wel slechter voor de gierzwaluw. Ze zijn nogal conservatief in hun nestkeuze: ze keren elke keer gewoon terug naar hun nestholte van vorig jaar. Als dat gat onder die dakgoot dan plots weg is wegens een compleet nieuwe dakgoot, racen ze radeloos rond hun vertrouwde plek, niet wetend wat te doen. Geef ze eens ongelijk. Hoe zou je zelf zijn, als je hele leven bestaat uit zweven en vliegen. Dan is een vaste stek daar beneden op die botte grond toch niet te veel gevraagd?

Maar ondertussen zijn ze er nog. Duivels roepend rond de kerktorens. Krijsend vliegend door stille straten. Zoevend langs oude cafés en vergeten fietswinkels. Ze hebben geen neerhangende schouders van aardse zorgen.

Ze suffen niet sloom door hete straten. Ze benijden ons niet. Laat ze maar gieren, die gierzwaluwen.

© JO DE PAUW

55 Studie

2019 NUMMER 2

SNEP!

Ken je familie

De composietenfamilie Dacht je dat het gele hartje van een madeliefje uit meeldraden bestaat en dat de witte bloemblaadjes kroonblaadjes zijn? Dan moet je beslist verder lezen, want er gaat een heel nieuwe wereld voor je open!

MARGRIET

MADELIEFJE © PETER DE DAUW

ORANJE HAVIKSKRUID © PETER DE DAUW

Studie

56

S N E P ! 2019 NUMMER 2

Zeg nooit zomaar ‘bloem’ tegen een paardenbloem of madeliefje, want je hebt niet één bloem maar een heel boeketje in de hand. Dat brengt ons meteen bij de essentie van deze familie. Wat wij vaak beschouwen als één bloem, is eigenlijk een hoofdje met tientallen kleine bloemetjes. Onderaan het hoofdje staan één of meerdere kransen omwindselbladeren. Dat kunnen groene, zachte blaadjes zijn zoals bij het madeliefje, maar ook stekelige bruine schubbetjes zoals bij zwart knoopkruid. Ze kunnen naar buiten afbuigen of elkaar dakpansgewijs bedekken.

De bloemetjes uit de composietenfamilie hebben een onderstandig vruchtbeginsel met een stijl die bovenaan in tweeën splitst.

Errond staan vijf meeldraden, waarvan de helmknoppen aan elkaar kleven en zo een kokertje vormen waar de stijl doorheen moet groeien. De meeldraden rijpen eerst en doordat de helmhokjes aan de binnenzijde van het kokertje het stuifmeel afgeven, valt het pollen op de stijl. De pollenkorrels worden door de omhoog groeiende stijl en de nog dichtgevouwen stempels naar boven en dus naar buiten geduwd. Pas daar, aan de top van het kokertje, is het stuifmeel beschikbaar voor de bestuivers. Dat noemen we secundaire pollenpresentatie. Na het verdwijnen van het pollen gaan de twee stempeltakken open en pas dan zijn ze zelf klaar voor bestuiving.

Grote variatie aan bloemetjes Eerst en vooral zijn er buisbloemen. Zij bestaan uit vier of vijf vergroeide kroonblaadjes die samen een buisje vormen. Aan de top

KLEIN HOEFBLAD © PETER DE DAUW

bevinden zich vier of vijf kroonslipjes. Buisbloemen zijn meestal tweeslachtig. Maar er zijn ook enkele soorten waar tweehuizigheid de regel is – de bekendste zijn groot hoefblad en akkerdistel. Bij die soorten zijn er planten met geheel mannelijke of geheel vrouwelijke hoofdjes.

Een tweede type bloem komt voor bij de paardenbloem en alle soorten die erop lijken. Het zijn lintbloemen. Het gemakkelijkst is het als je ze ziet als opengesneden buisbloemen. De individuele bloemetjes hebben bovenaan vijf tandjes, wat er ook weer op wijst dat er ooit vijf kroonblaadjes waren.

Lintbloemen zijn tweeslachtig. Planten met uitsluitend lintbloemen hebben meestal melksap – denk maar aan het kleverige goedje dat je handen zwart maakt als je in het voorjaar paardenbloemenhoofdjes plukt voor een lekkere gelei.

Een derde type bloemetjes zien we bij madeliefjes, margrieten en zonnebloemen. In het midden van de hoofdjes van die planten staan buisbloemen, met errond lintbloemachtige bloemetjes. Waarin verschillen ze van de lintbloemen? Aan het topje zien we slechts drie tandjes en ze zijn meestal eenslachtig vrouwelijk of zelfs geslachtsloos.

Het zijn straalbloemen, ze maken het hele hoofdje aantrekkelijker – stralender – voor mogelijke bestuivers.

Het vierde type bloemen zijn de stralende randbloemen. Dit zijn grote, geslachtsloze lokbloemen, zoals we die kennen bij de korenbloem.

KLEIN KRUISKRUID © PETER DE DAUW

57 Studie

2019 NUMMER 2

SNEP!

Is er nog meer?

Wat met de kelkbladen? Echte kelkblaadjes vinden we bij deze bloemen niet. In de plaats daarvan staan er kransen haartjes of schubbetjes boven het vruchtbeginsel. Bij verschillende soorten vervullen ze een belangrijke rol bij de verspreiding van de vruchten. Denk maar aan de paardenbloem, waar elk nootje aan een parachuutje hangt.

Sommige genera bezitten op hun bloemhoofdjes bloemetjes met daartussen stroschubben. In vergelijking met de klassieke opbouw van een bloem zijn die stroschubben de schutblaadjes van de afzonderlijke bloemen. Meestal vallen ze mee af wanneer de vruchtjes rijp zijn, maar bij de zonnebloem blijven ze vaak achter op de bloembodem en vormen daar de kenmerkende honingraatstructuur.

Bij al die bloemenfinesse zouden we de bladeren nog uit het oog verliezen. Bij ons zijn composieten vooral kruiden met verspreide bladeren. Een paar inheemse genera, waaronder koninginnenkruid, knopkruid en tandzaad, hebben tegenoverstaande bladeren.

Bij uitheemse planten komt die bladstand vaker voor. De meeste composieten bloeien pas in de zomer, ze houden van zon en licht.

In onze moestuinen staan ook heel wat composieten, maar dat weten we vaak niet, omdat we ze zelden of nooit laten opschieten. Schorseneren, andijvie, witloof en artisjok zijn het best bekend. Plant eens een sla in je perkje en laat hem opschieten, de bloemen zullen je gegarandeerd verrassen!

GELE MORGENSTER © PETER DE DAUW

Weet u nog, de zomer van 2003? Wij wel. Wij kwamen indertijd aan de kost met de verkoop van zelfgemaakt schepijs, in een klein toeristisch stadje in de Spaanse Pyreneeën. Nooit hebben wij meer ijs verkocht dan die zomer.

De hittegolf die de thermometer en onze omzet naar recordhoogtes joeg, was tegelijk ook verantwoordelijk voor 35.000 doden in Europa, onder wie 14.000 alleen al in Frankrijk. 35.000, dat is, om een idee te geven, de totale bevolking van Evergem. Het was een van de ergste gebeurtenissen in de weerkundige meteorologische geschiedenis van Europa.

Toch staat de zomer van 2003 niet in ons collectief geheugen gebrand.

Onbewoonbaar of toch niet naar de knoppen?

Die zomer was meteorologisch peanuts bij wat er later gebeurde. In 2010 maakte een hittegolf 55.000 slachtoffers in Rusland. In 2017 ontstonden, voor het eerst sinds de waarnemingen, drie orkanen tegelijk boven de Atlantische Oceaan. Een ervan, Harvey, had een intensiteit die maar eens in de 500 jaar heet voor te komen, maar Harvey was al de derde van dat kaliber sinds 2015.

In 2017 werden in Japan 1,2 miljoen en in China 2,4 miljoen mensen geëvacueerd voor noodweer. Dat zijn slechts enkele voorbeelden uit een immense reeks. Een lange lijst vindt u in De onbewoonbare aarde van David Wallace-Wells. Dat boek begint zo: “Het is erger dan je denkt, veel erger”. WallaceWells heeft nauwkeurig opgezocht wat ons te wachten staat bij een klimaatopwarming met 2, 3, 4 of nog meer graden. Het is het griezeligste dat wij lazen sinds wij als jonge snotter kennis maakten met Edgar Allan Poe. We waren er niet goed van. Dat boek had tegengif nodig. En zie, toen verscheen Waarom de wereld niet naar de knoppen gaat van Maarten Boudry. Maar dat was zo mogelijk nog griezeliger.

Moeder Aarde is een helleveeg Boudry vindt Wallace-Wells maar heetgebakerd. Boudry is een ecomodernist. Ecomodernisten stellen drie prioriteiten, zeggen ze: de levenskwaliteit van alle mensen op aarde verbeteren, een gevaarlijke klimaatopwarming voorkomen en de natuur beschermen. Een uitgangspunt van het ecomodernisme is de ‘ontkoppeling’ van mens en natuur. Want een harmonieus samengaan van de mensenmaatschappij en natuur achten zij onmogelijk.

Boudry heeft een hekel aan romantische klimaatactivisten die het over ‘Moeder Aarde’ hebben, over een planeet waar ooit een natuurlijk evenwicht heerste, dat door de mens grondig is verstoord. Allemaal onzin, zegt Boudry terecht. Die idyllische natuur bestond nooit, noch in het universum, noch op onze planeet. De aarde is een woest en onherbergzaam oord, waar levende organismen onophoudelijk worden blootgesteld aan ziekten, parasieten, vernieling, roofdieren en natuurgeweld. Onze ‘Moeder’ maakt zich al levenslang schuldig aan kindermishandeling en -verwaarlozing. Ook ons klimaat was nooit stabiel of harmonieus, al warmt het de laatste decennia sneller op dan goed is voor ons, en voor vele andere organismen.

Bevrijd Moeder Natuur!

In Parijs is de wereld overeengekomen om de opwarming onder de 2 graden Celsius te houden. De geliefkoosde oplossing van de groene beweging is hernieuwbare energie uit zonnepanelen, waterkracht en windmolens. Maar er is ook energie nodig als de zon niet schijnt en de wind niet waait. Batterijen en andere opslagmogelijkheden, zoals de omzetting van elektriciteit naar waterstof, hebben een groot rendementsverlies of kampen met technische problemen.

Dus vallen veel groene activisten terug op één devies: minder en zuiniger. We moeten woningen isoleren, gloeilampen vervangen door ledlampen, het openbaar vervoer nemen in plaats van de auto, minder vlees eten, groenten kopen bij de lokale bioboer, minder vliegen en kleding aan de waslijn laten drogen en niet in de wasdroger. Best nuttig, zegt Boudry, maar

Bijgedachte

58

S N E P ! 2019 NUMMER 2

zelfs indien we binnen enkele jaren alle woningen geïsoleerd hebben en we nooit meer het vliegtuig nemen, zijn we nog mijlenver verwijderd van onze klimaatdoelstellingen. Boudry vindt ook niet dat we met te veel zijn en de draagkracht van onze planeet stilaan overschrijden. Of er dan geen grenzen aan de groei zijn? Volgens de ecomodernisten kan de mens zelf grenzen verleggen: door economische groei los te koppelen van de natuur. De natuur bevrijden van de economie, heet het. Dat kan door intensivering van de landbouw, betere efficiëntie in energiewinning, recyclage van grondstoffen, hernieuwbare energiebronnen en verstedelijking, zodat we meer aardoppervlakte aan de natuur terug kunnen schenken.

Hoe zoiets praktisch moet in Vlaanderen, vertellen de ecomodernisten niet. Misschien de natuur in Limburg en een immense intensieve landbouwzone in West-Vlaanderen?

Kernenergie? Graag, dank u Een van de gevolgen van de klimaatopwarming is de toename van natuurrampen. Arme mensen zijn daar de grootste slachtoffers van.

Toch is in de twintigste eeuw het dodental door natuurrampen spectaculair gedaald.

Moeder Natuur was vroeger niet gewelddadiger dan nu, maar door onze welvaartsgroei hebben we ons veel beter tegen haar gewapend. Economische welvaart is de beste verzekering tegen natuurrampen. Door economische groei kun je dijken opwerpen, stevige huizen en schuilkelders bouwen, waarschuwingssystemen installeren en infrastructuur aanleggen voor evacuatie. Wie armoede wil bestrijden, heeft nood aan grote hoeveelheden energie. Voor westerlingen is een steenkoolcentrale een vervuilend gedrocht, maar

voor mensen in ontwikkelingslanden is ze een zegen. Steenkool is goedkoop, eenvoudig en betrouwbaar. Natuurlijk moeten we inzetten op duurzaamheid, ook in arme landen, maar niet als dat ten koste gaat van economische ontwikkeling.

Iedereen die begaan is met milieu en klimaat, zo schrijft Boudry, zou een vurig voorstander van kerncentrales moeten zijn. Hij verwijst naar het IPCC, het klimaatpanel van de Verenigde Naties, dat in veel van zijn toekomstscenario’s om de opwarming te beperken, een groei van nucleaire energie voorziet. Kernenergie is veiliger dan algemeen wordt aangenomen. Als je het totale aantal dodelijke slachtoffers per energiebron berekent, komt kernenergie naar voren als de veiligste en minst vervuilende onder de grote spelers (steenkool, olie, gas, biomassa en nucleair).

Bovendien gebruiken de huidige kerncentrales slechts een fractie van de energie die vervat zit in elk uraniumatoom, zodat er nog veel marge is voor efficiëntiewinst. De volgende generaties kunnen het ‘afval’ van de huidige centrales verwerken en omzetten in energie.

Twee vliegen in één klap. Nog beter zijn thoriumcentrales, die hun eigen afval recycleren, geen meltdown kunnen veroorzaken, een hoger rendement hebben en draaien op een grondstof (thorium) waarvan op aarde enorme voorraden bestaan, jubelt Boudry.

Eén vraagje, mijnheer Boudry: waarom is het feit dat zich alleen maar kleinere ongevallen met kernenergie voordeden, een garantie tegen een grote ramp? Wij kennen iemand die 60 jaar zonder één ongeval heeft gereden en toen... we besparen u de details.

Boeren zonder ploegen Een ander taboe bij traditionele ecologisten is genetische modificatie. Voor Boudry zijn alle landbouwtechnieken die efficiëntie en opbrengst verhogen, heilzaam voor het klimaat, of ze nu afkomstig zijn van klassieke veredeling, gentechnologie of betere irrigatie- en bemestingstechnieken. Een verrassende manier waarop ggo’s (genetisch gemodificeerde organismen) kunnen bijdragen aan de strijd tegen klimaatopwarming, is de ploegloze landbouw.

Voor veel teelten moeten boeren eerst onkruid onderploegen en de aarde losmaken. Tegenwoordig bestaan er gewassen die zodanig genetisch gewijzigd zijn dat hun zaden rechtstreeks in de ongeploegde grond kunnen. Die wordt dan eventueel met herbiciden onkruidvrij gemaakt. Dat maakt een groot verschil, want de grond onder onze voeten houdt meer CO2 vast dan de hele atmosfeer en levende natuur tezamen. Door niet meer te ploegen, is er minder bodemerosie, wordt minder water verbruikt, stijgt de opbrengst én komt er minder CO2 vrij, juicht Boudry. Hoe dat allemaal moet zonder ons afhankelijk te maken van bedrijven als Monsanto en Bayer, zegt hij niet.

Taks Er is één globale aanpak voor het klimaatprobleem, schrijft Boudry, waarover zowat alle experts het eens zijn: er moet een universele belasting komen op alle uitstoot van CO2. Fossiele brandstoffen dragen verborgen kosten in zich (de klimaatschade), die niet in de prijs verrekend zijn. De gebruikers en producenten van fossiele energie maken winst, terwijl de schade wordt afgewenteld op de hele samenleving, en doorgeschoven naar toekomstige

59 Bijgedachte

2019 NUMMER 2

SNEP!

generaties. Als we bedrijven dwingen om de ecologische kosten van de CO2-uitstoot te verrekenen in de prijs van hun producten, zullen ze geprikkeld worden om over te schakelen naar CO2-arme energie. Een consument die meer moet betalen voor CO2-rijke producten, verkiest CO2-arme alternatieven. Of die steenkoolcentrales uit de ontwikkelingslanden en hun opbrengsten een vrijstelling krijgen, staat niet in het boek.

Sint Vooruitgang Niemand kan voorspellen uit welke hoek de technische doorbraken zullen komen. Niemand kan zelfs garanderen dát ze er komen.

Is het vandaag vooral zaak om ons aan te passen aan de op til zijnde klimaatopwarming door bijvoorbeeld massaal dijken te bouwen, of hebben we nog voldoende tijd om de opwarming te vermijden en te temperen?

Boudry weet het ook niet, maar de auteur die in zijn vorige boek Illusies voor gevorderden ongenadig religie en geloof fileerde, lijkt nu zelf een gelovige geworden. In de Heilige Vooruitgang. In dat geloof zijn mensen niet langer een soort onder de soorten maar nieuwe goden. Want, zegt Boudry, wij zijn de hoogste vorm van intelligentie die er te bespeuren valt in deze uitgestrekte kosmos, en we kunnen de planeet naar onze hand zetten, als verstandige en volwassen goden.

Wij hebben zo onze twijfels. Zijn die hoogst intelligente nieuwe gelovigen slim genoeg om ze de knoppen van de wereld toe te vertrouwen?

eco eyewear

by Optiek Matthijs

#groenisvriewijs

Jij koopt een bril?

Dan planten wij een boom!

Bij elk verkocht ECO Eyewear product plant Optiek Matthijs in samenwerking met Natuurpunt een boom in één van de Gentse natuurdomeinen.

Meer info? Surf naar www.eco-eyewear.be

Mageleinstraat 32 / 9000 Gent / 09 225 36 46 / info@optiekmatthijs.be / www.optiekmatthijs.be