ก หัวข้ อการศึกษาค้ นคว้าเฉพาะบุคคล
ชื อผู้เขียน หลักสู ตร อาจารย์ทปี รึกษา
ปั ญหาในการแสดงบัญชีทรัพย์สิน หนี สิน ของ ผูด้ าํ รงตํา แหน่ ง ทางการเมื อง ตามมาตรา 263 ของรั ฐ ธรรมนู ญแห่ งราชอาณาจั ก รไทย พุทธศักราช 2550 นายสรรเสริ ญพล ธีราสาสน์ การพัฒนาการเมื องและการเลื อกตั งระดับ สู ง รุ่ นที2 1 รองศาสตราจารย์ ประณต นันทิยะกุล และ อาจารย์อนุชิต ประสาททอง
บทคัดย่ อ รัฐธรรมนู ญแห่ งราชอาณาจัก รไทย พ.ศ. 2550 ได้บ ญ ั ญัติให้การยื2นแสดงรายการ ทรัพย์สินและหนี สินของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง เป็ นมาตรการที2ใช้ตรวจสอบความทุจริ ตของ ผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง เพื2อตรวจสอบว่าในระหว่างที2บุคคลดังกล่าวดํารงตําแหน่งมีทรัพย์สิน เพิ2มขึ นหรื อลดลงอย่างไรและเพื2อศึกษาถึงบทบัญญัติวา่ ด้วยการแสดงทรัพย์สินและหนี ของผูด้ าํ รง ตํา แหน่ ง ทางการเมื อ งสํา หรั บ ประเทศไทย และองค์ก รที2 มี อ าํ นาจวินิ จ ฉัย ตามบทบัญ ญัติ ข อง รั ฐ ธรรมนู ญ ผู้ศึ ก ษาจึ ง ได้ท าํ การศึ ก ษาถึ ง บทบัญ ญัติ ข องรั ฐ ธรรมนู ญ และกฎหมายประกอบ รัฐธรรมนูญเกี2 ยวกับการยื2นบัญชี แสดงรายการบัญชี ทรัพย์สินและหนี สินของผูด้ าํ รงตําแหน่ งทาง การเมือง และทําการศึกษาเปรี ยบเทียบบัญชีทรัพย์สินและหนี สินของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง ของไทยและของต่ า งประเทศ ศึ ก ษาถึ ง ปั ญ หาในการใช้แ ละการตี ค วามในมาตรา 263 ของ รัฐธรรมนู ญแห่ งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2550 การศึกษาดังกล่ าวเป็ นการศึกษาโดยวิจยั เอกสาร (Documentary Research) ศึกษาค้นคว้าและรวบรวมข้อมูลจากเอกสารต่างๆ ที2เกี2ยวข้อง ผลการศึกษาพบว่า 1) คํา ว่า “ผูด้ ํา รงตํา แหน่ ง ทางการเมื อ ง” ตามมาตรา 263 พบว่า บทบัญ ญัติ ข อง รัฐธรรมนูญดังกล่าวใช้กบั บุคคลที2พน้ จากตําแหน่ งในทางการเมืองไปแล้วได้และมีการนับวันพ้น จากตําแหน่งนั นนับแต่วนั ที2ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองมีคาํ วินิจฉัยให้ พ้นจากตําแหน่ ง และคําว่า “จงใจ” ไม่ยื2นบัญชี แสดงรายการทรัพ ย์สิ นและหนี สินและเอกสาร ประกอบหรื อจงใจยื2นแสดงรายการทรัพย์สินและหนี สินและเอกสารประกอบด้วยข้อความอันเป็ น เท็ จ หรื อ ปกปิ ดข้อ เท็ จ จริ ง ที2 ค วรแจ้ง ให้ท ราบตามบทบัญ ญัติ ข องรั ฐ ธรรมนู ญ มาตรา 263 มี
ข ความหมายเป็ นเพียงเจตนาธรรมดา คือผูก้ ระทํารู้หรื อไม่ว่ามีทรัพย์สินและหนี สินอยูห่ รื อไม่ เพียง ผูก้ ระทํารู้สาํ นึกในการกระทําก็พอแล้วไม่จาํ เป็ นต้องมีเจตนาพิเศษ เพื2อมุ่งประสงค์ต่อประโยชน์ที2มิ ชอบ หรื อมุ่งประสงค์เพื2อเตรี ยมการใช้อาํ นาจหน้าที2แสวงหาประโยชน์อนั มิชอบ หรื อเพื2อปกปิ ด ทรัพย์สินที2ได้โดยการทุจริ ตต่อหน้าที2 2) คณะกรรมการ ป.ป.ช.เป็ นองค์กรอิสระตามรัฐธรรมนูญ มีลกั ษณะเป็ นองค์กรที2ใช้ อํานาจกึ2งตุลาการและถือได้วา่ มีการวินิจฉัย คณะกรรมการ ป.ป.ช. ในกรณี ตามมาตรา 263 เป็ นการ วิ นิ จ ฉั ย โดยองค์ ก รกึ2 ง ตุ ล าการ การพิ จ ารณาในปั ญ หาข้อ เท็ จ จริ ง ควรจะยุ ติ ใ นขั น ตอนของ คณะกรรมการ ป.ป.ช. 3) อํา นาจของศาลฎี ก าแผนกคดี อ าญา ของผู้ด ํา รงตํา แหน่ ง ทางการเมื อ ง ควรจะ พิจ ารณาและวินิจ ฉัย ชี ขาดเฉพาะในปั ญหาข้อ กฎหมาย เพราะในปั ญ หาข้อ เท็จ จริ ง ได้รั บ การ พิจารณาและวินิจฉัยโดยคณะกรรมการ ป.ป.ช. มาแล้ว ผูศ้ ึกษาจึงเสนอว่า ควรแก้ไขบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญแห่ งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 263 คําว่า ผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง ให้มีความชัดเจนยิ2งขึ นโดยไม่ตอ้ งตีความ และ แก้ ไ ขกฎหมายประกอบรั ฐ ธรรมนู ญ ว่ า ด้ ว ย คณะกรรมการ ป.ป.ช. และข้ อ กํา หนดของ คณะกรรมการ ป.ป.ช. ว่าด้วยเรื2 องการพิจารณาและการวินิจฉัยขาดให้มีมาตรฐานในการรับฟั ง ข้อเท็จจริ ง และชี ข าดความผิดให้มี ม าตรฐานให้สู งขึ น เพื2อให้การพิจารณาข้อเท็จจริ ง ยุติใ นชั น คณะกรรมการ ป.ป.ช. และควรแก้ไขข้อกําหนดของศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผูด้ าํ รงตําแหน่งทาง การเมือง ให้มีอาํ นาจพิจารณาและวินิจฉัยได้เฉพาะข้อกฎหมายเท่านั น ซึ2 งจะทําให้การพิจารณาของ ศาลฎี กาเป็ นไปอย่างรวดเร็ ว และเพิ2มประสิ ท ธิ ภาพบทบัญญัติว่าด้วยการยื2นบัญชี แสดงรายการ ทรัพย์สินและหนี สินให้มีความสมบูรณ์และมีประสิ ทธิภาพมากขึ น
ค
กิตติกรรมประกาศ การทํารายงานวิชาการส่ วนบุคคล เรื2 องปั ญหาในการแสดงบัญชี ทรัพย์สิน หนี สิน ของผู้ด ํา รงตํา แหน่ ง ทางการเมื อ ง ตามมาตรา 263 ของรั ฐ ธรรมนู ญ แห่ ง ราชอาณาจัก รไทย พุทธศักราช 2550 สําเร็ จลงด้วยดี ผูเ้ ขียนขอกราบขอบพระคุณ รองศาตราจารย์ประณต นันทิยะกุล และอาจารย์อนุชิต ประสาททอง ที2ปรึ กษาทั งสองท่านที2ได้กรุ ณาเสี ยสละเวลาอันมีค่ายิ2งที2ท่านให้คาํ แนะนําปรึ กษา และตรวจสอบการทํารายงานนี สุ ดท้าย ผูเ้ ขียนขอกราบขอบพระคุ ณ บิดา มารดา ที2ให้กาํ เนิ ดและเลี ยงดูผเู้ ขียนจน เติบใหญ่ และสนับสนุนจนจบการศึกษา รวมทั งครอบครัวของผูเ้ ขียน ที2เป็ นกําลังใจเป็ นอย่างดี อนึ2 ง หากการทํา รายงานวิช าการส่ ว นบุ ค คล ฉบับ นี มี คุ ณ ค่ า และประโยชน์ ต่ อ การศึกษาแล้ว ผูเ้ ขียนขอมอบความดีท งั หมดให้แก่ผมู้ ีพระคุณทุกท่าน โดยเฉพาะอย่างยิ2ง บุพการี และครู อาจารย์ทุ ก ท่ า น ที2 ไ ด้ป ระสิ ท ธิ ป ระสาทวิช าให้แก่ ผูเ้ ขี ย นจนมี วนั นี ไ ด้ ในส่ วนที2 มี ค วาม ผิดพลาด และข้อบกพร่ องอันเกิดจากการวิจยั ศึกษาฉบับนี ผูเ้ ขียนขอน้อมรับไว้แต่เพียงผูเ้ ดียว สรรเสริ ญพล ธีราสาสน์
ง
สารบัญ หน้ า บทคัดย่อ....................................................................................................................... ก กิตติกรรมประกาศ........................................................................................................ ข บทที 1. บทนํา ............................................................................................................. 1 1.1 ที2มาและความสําคัญของปัญหา............................................................ 1 1.2 ขอบเขตของการศึกษา.......................................................................... 3 1.3 วัตถุประสงค์ของการศึกษา................................................................... 3 1.4 วิธีการศึกษา.......................………………………………………….. 4 1.5 ประโยชน์ที2คาดว่าจะได้รับ.................................................................. 4 บทที 2. แนวคิด ทฤษฎี และผลงานวิจัยที เกีย วข้ อง .................................................... 5 2.1 หลักนิติรัฐ.......................................................................................... 5 2.2 หลักนิติธรรม..........................…………........................................... 7 2.3 หลักการแบ่งแยกอํานาจ..................................................................... 9 บทที 3. วิธีการศึกษาการแสดงบัญชีทรัพย์สิน หนีส4 ิ นของผู้ดํารงตําแหน่ งทาง การเมือง …………………………………………………………………… 11 3.1 การแสดงบัญชีรายการทรัพย์สินของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2550 มาตรา 259……... 11 3.1.1 ความเป็ นมาคณะกรรมการ ป.ป.ป…………………………... 11 3.1.2 ความเป็ นมาคณะกรรมการ ป.ป.ช…………………………... 12 3.1.3 ตําแหน่งทางการเมืองที2ตอ้ งยืน2 บัญชีแสดงรายการทรัพย์สิน และหนี สิน…………………………………………………… 13 3.1.4 บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี สิน……………………... 16 3.1.5 กําหนดเวลาในการแสดงบัญชีทรัพย์สินและหนี สิน ………… 16 3.1.6 การตรวจสอบและเปิ ดเผยบัญชีแสดงรายการทรัพย์สิน 17 หนี สิน………………………………………………………….
จ
สารบัญ (ต่ อ) หน้ า 3.1.7 สภาพบังคับของการไม่ยนื2 แสดงรายการทรัพย์สินหนี สิน หรื อยืน2 บัญชีโดยปกปิ ดข้อเท็จจริ ง…………………………. 3.1.8 การเสนอเรื2 องของคณะกรรมการ ป.ป.ช. เพื2อให้ศาล รัฐธรรมนูญวินิจฉัยตามมาตรา 263………………………….. 3.1.9 การพิจารณาและการวินิจฉัยของศาลฎีกาแผนกคดีอาญา ของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง……………………………. 3.1.10 บทบาทของศาลฎีกากับอํานาจหน้าที2ตามรัฐธรรมนูญแห่ง ราชอาณาจักรไทยพุทธศักราช 2550……………………….. 3.1.11 การถอดถอนออกจากตําแหน่ง…………………………… 3.2 การยืน2 บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี สินของผูด้ าํ รงตําแหน่ง ทางการเมืองในต่างประเทศ………………………………………. 3.2.1 การยืน2 บัญชีการแสดงรายการทรัพย์สินและหนี สินใน ประเทศฝรั2งเศส…………………………………………….. 3.3.1 การยืน2 บัญชีการแสดงรายการทรัพย์สินและหนี สินใน ประเทศเยอรมัน……………………………………………. 3.4.1 การยืน2 บัญชีการแสดงรายการทรัพย์สินและหนี สินใน ประเทศอเมริ กา…………………………………………….. 3.4.1 การยืน2 บัญชีการแสดงรายการทรัพย์สินและหนี สินใน ประเทศอังกฤษ…………………………………………….. บทที 4. วิเคราะห์ ปัญหาข้ อกฎหมายในการยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและ หนีส4 ิ นของผู้ดํารงตําแหน่ งทางการเมือง…………………………………….. 4.1 วิเคราะห์ปัญหาข้อกําหมายตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 263……………………………………………. 4.1.1 ผูม้ ีหน้าที2ยนื2 ……………………………………………….. 4.1.2 รายการทรัพย์สินและหนี สินที2ยนื2 …………………………. 4.1.3 ระยะเวลายืน2 ………………………………………………. 4.1.4 องค์กรตรวจสอบ………………………………………….. 4.1.5 การเปิ ดเผยบัญชีทรัพย์สินและหนี สิน……………………...
18 19 20 20 22 24 25 31 35 42 48 48 49 51 53 55 58
ฉ
สารบัญ (ต่ อ) 4.1.6 สภาพบังคับ……………………………………………….. 4.2 วิเคราะห์ปัญหาข้อกฎหมายตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 263……………………………………………. 4.2.1 ความหมายของคําว่า “ผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง”………. 4.2.2 ความหมายของคําว่า “บัญชีทรัพย์สิน”…………………….. 4.2.3 ความหมายของคําว่า “บัญชีหนี สิน”……………………….. 4.2.4 ความหมายของคําว่า “เอกสารประกอบ”………………….. 4.2.5 การนับระยะเวลา…………………………………………… 4.2.6 การจงใจไม่ยนื2 ……………………………………………… 4.2.7 จงใจยืน2 เท็จ………………………………………………… 4.2.8 การปกปิ ด………………………………………………….. 4.2.9 อํานาจหน้าที2ของคณะกรรมการป้ องกันและปราบปรามการ ทุจริ ตแห่งชาติ……………………………………………... บทที 5. บทสรุ ปและข้ อเสนอแนะ……………………………………………………. 5.1 บทสรุ ป…………………………………………………………… 5.2 ข้อเสนอแนะ……………………………………………………… บรรณานุกรม............................................................................................................... ภาคผนวก.................................................................................................................... ประวัติของผู้ศึกษา........................................................................................................
หน้ า 60 61 61 64 65 65 65 65 69 69 69 71 71 73 74 77 110
1
บทที 1 บทนํา ทีม าและความสํ าคัญของปัญหา การทุจริ ตคอร์ รัปชัน ในระบบการเมืองการปกครองของไทยได้แพร่ ระบาดออกไปอย่าง กว้างขวางจนกล่าวกัน ว่าไม่มีธุรกิ จใดที จะทํากําไรมหาศาลได้เท่ากับธุ รกิ จการเมือง การทุจริ ต คอร์ รั ป ชั น ของนัก การเมื อ งและผูด้ ํา รงตํา แหน่ ง ทางการในทางการเมื อ งจึ ง เป็ นมะเร็ ง ร้ า ยต่ อ ประเทศชาติอย่างใหญ่หลวงและเป็ นภัยร้ ายแรงต่อความมัน คงของประเทศ และบัน ทอนระบบ การเมืองการปกครองและความเจริ ญก้าวหน้าของประเทศไทยมาโดยตลอด ก่อนที ประเทศไทยจะ ทําการปฏิรูปทางการเมืองโดยนํารัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2550 มาใช้บงั คับ ประเทศ ไทย ยังไม่มีมาตรการทางกฎหมายที มีประสิ ทธิภาพเข้าไปยับยั8งภัยของการคอร์รัปชัน ดังกล่าว ในอดีตที ผา่ นมาต่างเป็ นที ยอมรับว่าในระบบการใช้อาํ นาจรัฐของประเทศไทยไม่วา่ จะเป็ น ข้าราชการประจํา ข้าราชการการเมือง รัฐมนตรี สมาชิ กสภาผูแ้ ทนราษฎร สมาชิ กวุฒิสภา มักถูก มองว่ามีการทุจริ ตคอร์รัปชัน กฎหมายเองก็ได้มีการปรับปรุ งแก้ไขเพื อสกัดกั8นตลอดจนปราบปราม การคอร์ รั ป ชั น วิธี ก ารหนึ งที ถู ก นํา มาใช้คื อ การกํา หนดให้ผู้ใ ช้อ ํา นาจรั ฐ ต้อ งยื น บัญ ชี แ สดง ทรัพย์สินและหนี8สินโดยการนํารัฐธรรมนูญแห่ งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2550 มาใช้ ในหมวด12 ว่า ด้วยการตรวจสอบทรั พ ย์สิ น ได้ก าํ หนดให้ผูด้ าํ รงตํา แหน่ ง ทางการเมื องมีหน้า ที ยื นบัญชี แสดง รายการทรัพย์สินและหนี8 สินของตน คู่ สมรส และบุ ตรที ยงั ไม่ บรรลุ นิติภาวะต่อคณะกรรมการ ป้ องกันและปราบปราบการทุจริ ตแห่งชาติ ทุกครั8งที เข้ารับตําแหน่งหรื อพ้นจากตําแหน่ง ในรัฐธรรมนูญแห่ งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2550 ได้นาํ หลักเกณฑ์เบื8องต้นของการให้ผู้ ดํารงตําแหน่ งทางการเมืองแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สินไปบัญญัติไว้ในหมวด 12 ส่ วนที 1 มาตรา 259-264 และได้มีกฎหมายประกอบรัฐธรรมนู ญว่าด้วยการป้ องกันและปราบปรามการ ทุจริ ตแห่ งชาติซ ึ ง บัญญัติใ ห้คณะกรรมการ ป.ป.ช. เป็ นผูม้ ี หน้า ที รับ ผิดชอบตรวจสอบรายการ ทรัพย์สินและหนี8สินที ผยู้ นื มาตามรัฐธรรมนูญและกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญฉบับดังกล่าวด้วย พระราชบัญญัติ ป ระกอบรั ฐธรรมนู ญฉบับ ดัง กล่ า วได้ก าํ หนดเรื องของการตรวจสอบ ทรัพย์สินและหนี8 สินไว้ในส่ วนที 1 ซึ งสาระสําคัญและรายละเอียดก็เป็ นไปตามที รัฐธรรมนู ญ กําหนดไว้น8 นั เอง กล่าวคือ ให้ผดู้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองมีหน้าที ยื นบัญชีแสดงรายการทรัพย์สิน และหนี8 สินแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สินของตนเอง คู่สมรส และบุตรที ยงั ไม่บรรลุนิติภาวะ
2
ต่อคณะกรรมการ ป.ป.ช.ไม่วา่ ทรัพย์สินจะอยูใ่ นต่างประเทศหรื อต่างประเทศ ไม่วา่ ทรัพย์สินนั8นจะ อยูใ่ นความครอบครองของผูอ้ ื นหรื อไม่ ซึ งผูย้ นื จะต้องยืน พร้อมเอกสารประกอบเป็ นสําเนาเอกสาร หลักฐานความมีอยูจ่ ริ ง และหลักฐานเสี ยภาษีดว้ ย ซึ งได้กาํ หนดระยะเวลายื นไว้วา่ ให้ยื นภายใน 30 วันนับแต่วนั เข้ารับตําแหน่ง และภายใน 30 วันนับแต่วนั พ้นจากตําแหน่งมาแล้วเป็ นเวลา 1 ปี กรณี เสี ยชี วิตระหว่างดํารงตําแหน่ งหรื อพ้นจากตําแหน่ ง ให้ทายาทหรื อผูจ้ ดั การมรดก เป็ นผูย้ ื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สินที มีอยู่ ณ วันที เสี ยชี วิตแทนผูเ้ สี ยชี วิต ภายใน 90 วันนับตั8งแต่ วันที เสี ยชีวติ แม้วา่ บทบัญญัติแห่ งรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2550 มาตรา 263 จะได้บญั ญัติวา่ “ผูด้ าํ รงตําแหน่ ง ทางการเมืองผูใ้ ดจงใจไม่ยื นบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและเอกสารประกอบตามที กาํ หนดไว้ใน รั ฐธรรมนู ญนี8 หรื อจงใจยื น บัญ ชี แ สดงรายการทรั พ ย์สิ นและหนี8 สิ น และเอกสารประกอบด้ว ย ข้อ ความอัน เป็ นเท็จ หรื อ ปกปิ ดข้อ เท็จ จริ ง ที ค วรแจ้ง ให้ท ราบ ให้ค ณะกรรมการป้ องกัน และ ปราบปรามการทุจริ ตแห่งชาติเสนอเรื องให้ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง วินิจฉัยต่อไป ถ้าศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองวินิจฉัยว่าผูด้ าํ รงตําแหน่ง ทางการเมืองผูใ้ ดกระทําความผิดตามวรรคหนึ ง ให้ผูน้ 8 ันพ้นจากตําแหน่ งในวันที ศาลฎี กาแผนก คดีอาญาของผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมืองวินิจฉัย โดยให้นาํ บทบัญญัติมาตรา 92 มาใช้บงั คับโดย อนุโลม และผูน้ 8 นั ต้องห้ามมิให้ดาํ รงตําแหน่งทางการเมืองหรื อดํารงตําแหน่งใดในพรรคการเมือง เป็ นเวลาห้าปี นับแต่วนั ที ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองวินิจฉัยด้วย เมื อพิเคราะห์จากบทบัญญัติดงั กล่าวก็น่าจะมีความชัดเจนเพียงพอตามความมุ่งหมายของ รัฐธรรมนูญแล้วแต่เมื อนําบทบัญญัติดงั กล่าวมาใช้จริ งในทางปฏิบตั ิกลับปรากฏว่ามีปัญหาที จะต้อง วินิจฉัยและตีความอยู่ คือ 1) ตามบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญดังกล่าวว่าปั ญหาที จะต้องศึกษาว่า รัฐธรรมนูญมาตรา 263 จะใช้บ งั คับ เอากับ บุค คลที พน้ จากตํา แหน่ งไปแล้วก่ อนตรวจพบได้หรื อไม่ เพราะถื อว่า มาตรการในการตรวจสอบทรั พ ย์สิ น จะควบคู่ อยู่ก ับ การดํา รงตํา แหน่ ง แต่ ล ะครั8 งหรื อ มี ผ ลอยู่ ตลอดไป แม้จะพ้นตําแหน่ งไปแล้วก็ตามเมื อตรวจพบบุคคลนั8นจะถูกห้ามดํารงตําแหน่ งในทาง การเมืองเป็ นเวลา 5 ปี 2) มีปัญหาที จะต้องศึกษาคําว่า ผูใ้ ดจงใจไม่ยนื บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8สินและ เอกสารประกอบตามที กาํ หนดไว้ในรัฐธรรมนูญ หรื อ จงใจยื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สินและ หนี8 สินและเอกสารประกอบด้วยข้อความอันเป็ นเท็จ หรื อปกปิ ดข้อเท็จจริ งที ควรแจ้งให้ทราบตาม บทบัญญัติของรัฐธรรมนูญ มาตรา263 ดังกล่ าวคําว่า “จงใจ” ในที น8 ี หมายความว่าอย่างไร เพราะ เป็ นปั ญหาข้อกฎหมายที ศาลรัฐธรรมนูญต้องวินิจฉัยคําว่า การไม่ยื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สิน
3
และหนี8 สิน หรื อการยื นบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สินอันเป็ นเท็จ ผูย้ ื นนั8นกระทําไปโดย จงใจหรื อไม่ 3) มีปัญหาที จะต้องศึกษาว่าบทบาทหน้าที ระหว่างคณะกรมการป้ องกันและปราบปราม การทุจริ ตแห่ งชาติเสนอเรื องให้ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของ ผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมืองวินิจฉัย ต่อไป ซึ งคดีที ข8 ึนสู่ ศาลฎีกา กําหนดให้องค์กรอิสระตามรัฐธรรมนูญเสนอเรื องมาก่อนแล้ว และขึ8น สู่ ศ าลฎี ก าแผนกคดี อ าญา ของผูด้ ํา รงตํา แหน่ ง ทางการเมื อ งต่ อ ไป คดี ที ข8 ึ น สู่ ศ าลรั ฐธรรมนู ญ กําหนดให้ คณะกรรมการ ป.ป.ช. ไต่สวนข้อเท็จจริ งและสรุ ปสํานวนพร้ อมทั8งทําความเห็ นเพื อ ส่ งไปยังอัยการสู งสุ ดเพื อฟ้ องคดีต่อศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง ตาม มาตรา 263 จึง เป็ นปั ญหาที ต้องศึ ก ษาว่า บทบาทหน้า ที ค วามสัม พันธ์ ระหว่า ง ป.ป.ช. กับ ศาลฎี ก า แผนกคดีอาญาของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง เป็ นเช่นไร ในการศึกษาดังกล่าว จึงได้ทาํ การศึกษากับต่างประเทศเพื อจะได้นาํ ความรู้ความเข้าใจที ได้ จากการศึ ก ษามาปรั บ ปรุ ง แก้ไ ขและขจัด ขัด ข้อ งของบทบัญ ญัติ รั ฐ ธรรมนู ญ ที เ ป็ นปั ญ หาและ อุปสรรคในการยืน บัญชีแสดง รายการทรัพย์สินและหนี8สินของผูด้ าํ รงตําแหน่งในทางการเมืองให้มี ประสิ ทธิ ภ าพและบรรลุ ว ัต ถุ ป ระสงค์ ข องการ ปฏิ รู ปทางการเมื อ งของรั ฐ ธรรมนู ญ แห่ ง ราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 ต่อไป ขอบเขตของการวิจัย ในการศึกษาวิชาการส่ วนบุคคลในรายงานฉบับนี8จะทําการศึกษาถึงแนวคิดในการ ยื น บัญ ชี ร ายการทรั พ ย์สิ น และหนี8 สิ น ของผู้ด ํา รงตํา แหน่ ง ทางการเมื อ ง และศึ ก ษาวิ เ คราะห์ บทบัญญัติของรัฐธรรมนูญและกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญเกี ยวกับการยื นบัญชีแสดงทรัพย์สิน และหนี8 สิ น ปั ญ หาและอุ ป สรรคของบทบัญ ญัติ ดัง กล่ า ว โดยศึ ก ษาวิเ คราะห์ เ ปรี ย บเที ย บกับ หลักเกณฑ์ทางกฎหมายของประเทศสหรัฐอเมริ กา อังกฤษ ฝรั งเศส และเยอรมัน เนื องจากประเทศ เหล่านี8 มีพฒั นาการทางกฎหมายในเรื องดังกล่าวมายาวนานกว่าประเทศไทย และอาจนํามาปรับใช้ ให้เข้ากับสังคมและวัฒนธรรมของประเทศไทยได้ วัตถุประสงค์ ของการศึกษา 1.เพื อศึกษาถึงกติกาและรายละเอียด ในการตรวจสอบการแสดงรายการบัญชีทรัพย์สินและ หนี8สินของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง ตามบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยฉบับ ปี พ.ศ. 2550
4
2.เพื อศึกษาเปรี ยบเทียบการยื นแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สินของผูด้ าํ รงตําแหน่งทาง การเมืองในประเทศไทยกับต่างประเทศ 3.เพื อศึกษาปัญหา อุปสรรคต่างๆ ในการปรับปรุ งแก้ไขตลอดจนข้อเสนอแนะต่างๆ วิธีการศึกษา ศึกษาวิจยั โดยการวิจยั เอกสาร (Documentary Research) โดยศึกษาค้นคว้าและรวบรวม ข้อมูลจากเอกสารต่างๆ ที เกี ยวข้องได้แก่ รัฐธรรมนูญแห่ งราชอาณาจักรไทยฉบับต่างๆ กฎหมาย ประกอบรัฐธรรมนูญ ตัวบทกฎหมาย ตํารา วารสาร บทความ รายงานวิจยั สิ งพิมพ์ต่างๆ รวมทั8ง ศึกษาวิเคราะห์แนวคําวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญในคดีที 30/2543, 19/2544, 20/2544 ,20/2550 ที ศาลรัฐธรรมนูญได้มีคาํ วินิจฉัยมาแล้ว เพื อนํามาประมวลเปรี ยบเทียบ วิเคราะห์ และสรุ ปผล ประโยชน์ ทคี าดว่าจะได้ รับ 1.ทําให้ทราบถึงหลักเกณฑ์และบทบัญญัติของกฎหมายรัฐธรรมนูญและกฎหมายประกอบ รัฐธรรมนู ญเกี ยวกับการยื นบัญชี แสดงรายการทรัพ ย์สินและหนี8 สินของผูด้ าํ รงตํา แหน่ งในทาง การเมือง 2. ทําให้ทราบถึงกฎเกณฑ์ กติกาต่างๆภายใต้รัฐธรรมนูญปี พ.ศ. 2550 และจะได้ปฏิบตั ิให้ ถูกต้อง สําหรับผูท้ ี จะเข้าไปเป็ นนักการเมืองเพื อดํารงตําแหน่งทางการเมือง 3.ผูศ้ ึกษาวิจยั คาดว่าคงจะเป็ นประโยชน์สําหรับผูท้ ี จะเข้าไปเป็ นนักการเมืองเพื อดํารง ตําแหน่งทางการเมือง จะทราบรู้ถึง กฎเกณฑ์กติกาต่างๆภายใต้รัฐธรรมนูญปี พ.ศ. 2550 และจะได้ ปฏิบตั ิให้ถูกต้อง
5
บทที 2 แนวคิด ทฤษฎี และวรรณกรรมทีเ กีย วข้ อง การนําเสนอทฤษฎีและแนวความคิดเกี ยวข้องเกี ยวกับการตรวจสอบการใช้อาํ นาจรัฐ และปั ญหาในการแสดงบัญชี ทรัพย์สินและหนี8 สินของผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมือง ผูว้ ิจยั ได้แบ่ง การนําเสนอออกเป็ น 3 ส่ วน คือ หลักนิ ติรัฐ (Legal State) หลักนิ ติธรรม (Rule of Law) และ หลักการแบ่งแยกอํานาจ (Separation of Power) 2. 1 แนวคิดและทฤษฎี 2.1 นิ ติ รั ฐ หมายถึ ง ประเทศที อ ยู่ภ ายใต้ข ้อ บัง คับ ความหมาย คํา ว่า นิ ติ ห มายถึ ง กฎหมาย และรัฐหมายถึงประเทศที ประกอบไปด้วย ดินแดน ประชาชนรัฐบาล และอํานาจอธิ ปไตย เมื อคํา ว่า นิ ติรวมกับ รั ฐ แล้ว จึ ง หมายถึ ง ประเทศที อยู่ภ ายใต้ข ้อบัง คับ ของกฏหมายและเคารพ กฎหมาย นักวิชาการได้ให้ความหมายและสาระสําคัญของหลักนิติรัฐ ดังนี8 2.1.1 รองศาสตราจารย์ ดร. วรพจน์ วิศ รุ ตพิช ญ์1 หลัก นิ ติรัฐ มี ส าระสํา คัญ ประกอบด้วยหลักการพื8นฐาน 2 ประการ คือ 1) หลัก ความชอบด้ ว ยกฎหมายของการกระทํา การปกครอง (The Principle of Legality of Administrative Action) หมายถึงฝ่ ายปกครอง (Administration) ซึ งได้แก่ หน่ วยราชการ หน่ วยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิ จ ราชการส่ วนท้องถิ น และเจ้าหน้าที ของรัฐ ที อยู่ใน บังคับบัญชา หรื อในกํากับหรื อควบคุมดูแลของรัฐบาล (Government) จะกระทําการใดๆ ที อาจมีผล กระทบกระเทื อนต่ อสิ ทธิ หรื อเสรี ภาพของเอกชน (แม้การกระทํา นั8นๆ จะเป็ นไปเพื อคุ ม้ ครอง ประโยชน์ส่วนรวม หรื อสาธารณะก็ตาม) ได้ก็ต่อเมื อมีกฎหมายใต้อาํ นาจและเฉพาะกาลแต่ภายใน ขอบเขตที กฎหมายกําหนดไว้เท่านั8น 2) หลักความชอบด้วยกฎหมายของการกระทําการปกครอง (The Princple of the Constitutionality of Legislation) หมายถึง กฎหมายที รัฐตราขึ8นต้องไม่ขดั หรื อแย้งต่อ รัฐธรรมนูญ
1
วรพจน์ วิศรุ ตพิชญ์. สิ ทธิ เสรี ภาพตามรัฐธรรมนูญ,เอกสารประกอบการบรรยายตามหลักสูตรประกาศนียบัตร กฎหมายมหาชน, กรุ งเทพ, 2542, หน้า 33-36
6
2.1.2 ศาสตราจารย์ ดร. บวรศักดิl อุวรรณโณ2 หลักนิ ติรัฐ หมายถึง รัฐและ องค์กรของรัฐทั8งหมดต้องอยูภ่ ายใต้กฎหมายที รัฐหรื อองค์กรของรัฐตราขึ8น โดยมีลกั ษณะสําคัญ 2 ประการ คือ 1) ประการแรก การกระทําขององค์กรของรัฐทุกองค์กรจะต้องมีกฎหมาย เป็ นรากฐาน ซึ งอาจเป็ นกฎหมายลายลักษณ์ อกั ษรหรื อกฎหมายไม่ได้เป็ นลายลักษณ์ อกั ษรก็ได้ ทั8ง นี8 โดยเฉพาะอย่า งยิ ง การกระทํา นั8นเป็ นการกระทบกระเทื อนสิ ท ธิ เสรี ภ าพของประชาชน นอกจากจะมีกฎหมายเป็ นรากฐานของการกระทําหรื อใช้อาํ นาจแล้ว ยังมีหลักต่อไปอีกด้วยว่าการ กระทํา หรื อการใช้ อ ํา นาจนั8 นต้อ งชอบด้ ว ยกฎหมาย คื อ ต้อ งกระทํา ตามวิ ธี ก าร รู ปแบบ วัตถุประสงค์ที กฎหมายกําหนดไว้ หากผิดไปจากที กาํ หนดไว้ เราก็ถือว่าการกระทํานั8นไม่ชอบด้วย กฎหมาย นี คือหลักกฎหมายที เรี ยกว่า ความชอบด้วยกฎหมายของการกระทําขององค์กรของรัฐ 2) ประการที สอง หากรั ฐหรื องค์ก รของรัฐฝ่ าฝื นกฎหมายที ตนตราขึ8 น จะต้องมี กลไกและกระบวนการที บุคคลสามารถทําให้การกระทําหรื อการใช้อาํ นาจนั8นไร้ผลไป และหากความเสี ยหายเกิดแก่บุคคล ก็สามารถเรี ยกให้รัฐหรื อองค์กรของรัฐชดใช้ค่าเสี ยหายได้ เรา เรี ยกมิติที สองนี8วา่ การควบคุมความชอบด้วยกฎหมายของการกระทําของรัฐ ซึ งในระบบกฎหมาย ทั8ง หลายอาจมอบภาระในการควบคุ ม นี8 ไว้ที ศ าล ซึ งอาจเป็ นศาลยุ ติ ธ รรม (อย่ า งในอัง กฤษ สหรัฐอเมริ กา) หรื อศาลพิเศษ เช่น ศาลปกครอง (อย่างในฝรั งเศส หรื อเยอรมัน) ก็ได้ 2.1.3 รองศาสตราจารย์ ดร. ศุภลักษณ์ พินิจภูวดล3 หลักนิติรัฐ หมายถึง รัฐที อยูใ่ น บังคับแห่ งกฎหมายที รัฐเป็ นผูต้ ราขึ8นเองทั8งนี8 เนื องจากรัฐเป็ นที รวมของประชาชนที ต่างยอมอยูใ่ ต้ อํา นาจการปกครองของรั ฐโดยกฎหมายเหล่ า นั8น ด้วยเหตุ น8 ี ก ารดํา เนิ นการปกครองของรั ฐต่ อ ประชาชน หรื อการจํากัดสิ ทธิ เสรี ภาพของประชาชนในรัฐที ปกครองตามหลักนิ ติรัฐ จึงต้องมีการ ปกครองในลักษณะต่อไปนี8 1) การปกครองต้องเป็ นการปกครองโดยกฎหมาย ดังนั8น การกระทําของ รัฐก็ดี การกระทําของเจ้าพนักงานของรัฐก็ดี ประชาชนก็ดี ต้องชอบด้วยกฎหมาย เพราะกฎหมายอยู่ เหนือสิ งอื นใด (และการปกครองโดยกฎหมาย ณ ที น8 ีตอ้ งประกอบด้วยหลักความชอบด้วยกฎหมาย ของฝ่ ายบริ หารและฝ่ ายตุลาการ รวมทั8งหลักความชอบด้วยรัฐธรรมนูญของฝ่ ายนิ ติบญ ั ญัติ) หาก การกระทําใดขององค์กรของรัฐไม่เป็ นไปตามกฎหมายกําหนดย่อมเป็ นความผิด 2
บวรศักดิl อุวรรณโณ. กฎหมายประชาชน เล่ม 3 : ที มาและนิติวธิ ี, กรุ งเทพ,228,หน้า 52-53 3 ศุภลักษณ์ พินิจภูวดล. รายงานผลการศึกษาวิจยั เรื อง หลักและวิธีปฏิบตั ิในการบังคับใช้รัฐธรรมนูญในกรณี ที มี บทบัญญัติวา่ “ทั8งนี8เป็ นไปตามที กฎหมายบัญญัติ” เสนอต่อสํานักงานศาลรัฐธรรมนูญ, กรุ งเทพ,เมษายน 2547 หน้า 15-16
7
2) มี ก ารกํา หนดขอบเขตอํา นาจหน้า ที ข องรั ฐ และประชาชนไว้อ ย่า ง แน่นอน เป็ นการควบคุมไม่ให้องค์กรของรัฐใช้อาํ นาจเกินขอบเขต 3) ผูม้ ีอาํ นาจตัดสิ นคดี (ศาล) ต้องมีอาํ นาจและมีความเป็ นอิสระในการ ควบคุมการกระทําของเจ้าพนักงานของรัฐ และมีอิสระในการพิจารณาพิพากษาอรรถคดีทุกประเภท ภายใต้หลักเกณฑ์แห่งกฎหมาย 2.2 หลักนิติธรรม 2.2.1 อาจารย์ ชัยวัฒน์ วงศ์วฒั นศานต์4 ได้จาํ แนกสาระสําคัญของหลักนิติธรรมออกได้ ดังนี8 1) การปฏิบตั ิตามกฎหมายของทุกองค์กรของรัฐ (supremacy of low) ไม่วา่ จะเป็ น องค์กรที ใช้อาํ นาจทางนิติบญั ญัติ ทางบริ หาร หรื อทางตุลาการ อันเป็ นเรื องของการจัดกลไกการใช้ อํานาจรัฐ (machinery of government) โดยแต่ละองค์กรจะมีขอบเขตข้อจํากัดการใช้อาํ นาจต่างๆ ซึ งมีลกั ษณะเฉพาะที แตกต่างกัน และจะไม่มีองค์กรใดมีอาํ นาจเหนือกฎหมาย 2) หลักการแบ่งแยกอํานาจ (separation of powers) หลักการแบ่งแยกอํานาจเป็ น หลักการเบื8องต้นเพื อมิให้อาํ นาจรวมอยูใ่ นบุคคลเดียวกันจนเกิดการใช้อาํ นาจโดยไม่มีการคานและ ดุลกัน อันจะเป็ นการเปิ ดช่องให้เกิดการใช้อาํ นาจโดยมิชอบได้ง่าย 3) การมีกฎหมายที ดี (good law) อันจะเกี ยวข้องในหลักเกณฑ์การจัดให้มีกฎหมาย และสาระของกฎหมาย 4) การชอบด้วยกฎหมายของการปกครอง (administrative legality) ในการ ปกครอง ฝ่ ายปกครองจะได้รับมอบอํานาจในการใช้บงั คับกฎหมายเพื อรักษาประโยชน์มหาชนและ ประโยชน์เอกชน ดังนั8น ในการใช้อาํ นาจใดๆ ต่อเอกชน รัฐบาลจะต้องมีกฎหมายเป็ นฐานให้ใช้ อํานาจนั8นได้ และต้องใช้อาํ นาจนั8นให้สอดคล้องกับเจตนารมณ์ ของกฎหมาย การใดที ทาํ ไปไม่ ถูกต้องตามกฎหมายจะต้องถูกเปลี ยนแปลงเพื อให้การเป็ นไปโดยชอบด้วยกฎหมายหรื อก่อให้เกิ ด ความรั บ ผิด เพื อ เยี ย วยาความเสี ย หายที เ กิ ด ขึ8 น ต่ อ เอกชน ซึ งในการนี8 จะต้อ งอยู่ใ นบัง คับ การ ตรวจสอบทางกฎหมายและการตรวจสอบทางการเมืองตามลักษณะที เหมาะสม 5) ความรับผิดชอบของรัฐ (state responsibility) ประชารัฐนั8นจัดตั8งขึ8นเพื อรักษา คุม้ ครองสิ ทธิ เสรี ภาพของเอกชน โดยเอกชนทุกคนต้องเสี ยสละทรัพย์สินอันเป็ นภาษีให้แก่การ ดําเนินงานรัฐ และในกรณี ที จาํ เป็ นอาจถูกเกณฑ์แรงงานหรื อทรัพย์สินอื นเพิ มเติมความจําเป็ นของ 4
ชัยวัฒน์ วงศ์วฒั นศานต์. หลักนิติธรรม บทความในรวมบทความทางวิชาการเนื องในโอกาสครบรอบ 90 ปี ธรรม ศาสตราจารย์สญ ั ญา ธรรมศักดิl, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, กรุ งเทพ, 2541 หน้า27
8
รัฐ แต่ ก็ ต8 งั อยู่บ นฐานของความเท่ าเที ยนกันในความสามารถที จะเสี ย สละส่ วนนี8 มิ ใช่ ผูจ้ ะต้อง สู ญเสี ยประโยชน์เฉพาะตนมากกว่าผูอ้ ื น (worsing off) ดังนั8นในกรณี ที รัฐ (โดยเจ้าหน้าที ) ก่อให้ เอกชนเสี ยหายในการปฏิบตั ิหน้าที หรื อในการรักษา ประโยชน์มหาชนอันใดที จาํ ต้องทําให้เอกชน คนใดเสี ยหาย รัฐจะต้องชดใช้เยียวยาความเสี ยหายนั8นให้ตามที เป็ นธรรมในภาระที อยูร่ ่ วมกันเป็ น ประชารัฐ 6) การมีสิทธิร้องคดีต่อศาล การควบคุมการใช้อาํ นาจนิติบญั ญัติและอํานาจบริ หาร นอกจากการวางกลไกการใช้อาํ นาจโดยวิธีทางการเมืองแล้ว เมื อยอมรับว่าการใช้อาํ นาจทุกประเภท จะต้องอยูใ่ นขอบเขตของกฎหมาย จึงจะต้องมีการตรวจสอบทางกฎหมายโดยองค์กรอิสระเพื อให้ มัน ใจได้ว่ามีการปฏิ บตั ิตามกฎหมายจริ ง การห้องคดี ต่อศาลในกรณี ที เห็ นว่ามีก ารใช้อาํ นาจผิด กฎหมาย จึงเป็ นสิ งจําเป็ นเพื อหลักประกันสําหรับสังคมที ยดึ หลักนิติธรรม หากรัฐสภาตรากฎหมาย โดยผิดหลักเกณฑ์ตามหลักรัฐธรรมนูญ ก็อาจนําคดีไปสู่ การพิจารณาของศาลรัฐธรรมนูญได้ หรื อ หากฝ่ ายปกครองใช้อาํ นาจผิดกฎหมายก็อาจนําคดีไปสู่ การพิจารณาของศาลที มีอาํ นาจพิจารณาคดี ปกครองได้ 7) การคุ ้ม ครองสิ ท ธิ เสรี ภาพของเอกชน การพิท กั ษ์สิ ท ธิ เสรี ภาพ พื8นฐานของ เอกชนเป็ นเป้ าหมายในการจัดการปกครองเป็ นประชารัฐ การใช้อาํ นาจนิ ติบญั ญัติ การใช้อาํ นาจ บริ หาร และการใช้อาํ นาจตุลาการ ล้วนแต่มีความมุ่งหมายเพื อพิทกั ษ์สิทธิ เสรี ภาพของประชาชน ทั8งนั8น การที กล่าวกันว่าศาลเป็ นที พ ึงสุ ดท้าย (last resort) หมายความว่า ศาลเป็ นองค์กรสุ ดท้ายที ประชาชนก็มีโอกาสให้เข้ามาตัดสิ นปั ญหานี8 ตามลําดับของการใช้อาํ นาจ แต่มิใช้ศาลเป็ นองค์กร เดียวที พิทกั ษ์สิทธิเสรี ภาพประชาชน 2.2.2 Joseph Rez ค.ศ. 1977 กล่าวว่า หลักนิ ติธรรม หากเป็ นเพียงการปกครองโดย กฎหมายก็ไม่มีความหมาย แต่ตอ้ งมีหลักทัว ไปเกี ยวกับแนวคิดพื8นฐานบางอย่างและเห็นว่าหลักนิติ ธรรมอย่างน้อยต้องประกอบด้วย หลักการต่อไปนี85 1) บทบัญญัติจะต้องไม่ใช้บงั คับย้อนหลังและต้องเปิ ดเผยและชัดเจน 2) กฎหมายจะต้องมีความมัน คงตามควร 3) บทกฎหมายจะต้องเป็ นไปตามแนวทางของหลักทัว ไปที เปิ ดเผย มัน คง และ ชัดเจน 4) ความอิสระขององค์กรตุลาการจะต้องมีการคุม้ ครอง
5
บวรศักดิl อุวรรณโณ. คําอธิบายกฎหมายมหาชน เล่มที 1: วิวฒั นาการทางปรัชญาและลักษณะกฎหมายมหาชน ยุคต่างๆ,กรุ งเทพ,2526 หน้า 58-59
9
5) มีกระบวนการพิจารณาที เป็ นธรรม (Natural justice ตามแนวของกฎหมาย อังกฤษ อีกนัยหนึ งก็คือ due process of law นัน เอง) 6) ศาลจะต้องมีอาํ นาจตรวจสอบทางกฎหมาย (review) ถึงความชอบด้วยกฎหมาย ของบทกฎหมายที รัฐสภาตราขึ8นหรื อการกระทําต่างๆ ของฝ่ ายปกครอง 7) บุคคลต้องสามารถนําคดีเข้าสู่ ศาลได้โดยง่าย โดยไม่ควรมีพิธีการยุ่งยากเกิ น ควร ตลอดจนค่าใช้จ่ายมากเกินไป และระยะเวลาพิจารณาคดีไม่นานเกินไป 8) องค์กรป้ องกันอาชญากรรมไม่ควรมีดุลพินิจที บิดเบือนกฎหมาย 2.3 หลักการแบ่ งแยกอํานาจ 2.3.1 ผูช้ ่วยศาตราจารย์ ดร. วรเจตน์ ภาคีรัตน์6 ได้กล่าวถึงหลักการแบ่งแยกอํานาจว่า “หลักการแบ่งแยกอํานาจซึ งมีเนื8อหาให้องค์กรของรัฐแยกกันใช้อาํ นาจในกรอบ ของกฎหมาย ดุลและคานอํานาจ ไม่ให้องค์กรหนึ งองค์กรใดมีอาํ นาจมากเกินไปมีผลทางอ้อม ใน การช่วยคุม้ ครองหลักความเป็ นกฎหมายสู งสุ ดของรัฐธรรมนูญ แม้หลักการแบ่งแยกอํานาจจะได้รับ การนําไปปรับใช้ในรู ปแบบที หลากหลาย (การแบ่งแยกอํานาจในระบบประธานาธิ บดี ย่อมต่างจาก การแบ่งแยกอํานาจในระบบรัฐสภา) วัตถุประสงค์หลักของหลักการแบ่งแยกอํานาจในระบบต่างๆ ล้วนตรงกันคือ การมุ่ งคุ ม้ ครองสิ ทธิ เสรี ภาพของประชาชนการทําให้เกิ ดการดําเนิ นงานของรั ฐ เป็ นไปอย่างมีประสิ ทธิ ภาพ ภายในกรอบของกฎหมายหลักการแบ่งแยกอํานาจไม่ควรได้รับการ เน้นมากเกินไป โดยการที ผรู้ ่ างรัฐธรรมนูญสร้างองค์กรของรัฐขึ8นมาควบคุมตรวจสอบซึ งกันและ กัน มากเกิ น ความพอดี อ ัน จะยัง ผลให้ รั ฐ อ่ อ นแอลง และไม่ อ าจดํา เนิ น งานให้ เ ป็ นไปอย่ า งมี ประสิ ทธิภาพได้” 2.3.2 ผูช้ ่ วยศาสตราจารย์ ดร. เกรี ยงไกร เจริ ญธนาวัฒน์7 ได้กล่าวถึงหลักการแบ่งแยก อํานาจว่า การแบ่งแยกอํานาจย่อมหมายถึ ง องค์กรที ใช้อาํ นาจด้วย โดยมีจุดมุ่งหมายมิให้องค์กร หนึ งของรัฐมีอาํ นาจมากจนเป็ นการผูกขาด โดยได้มีการแบ่งแยกองค์กรผูใ้ ช้อาํ นาจอํานาจออกดังนี8 1) องค์กรนิ ติบญั ญัติ เป็ นองค์กรที มีอาํ นาจในการตรากฎหมายซึ งใช้อาํ นาจนิ ติ บัญญัติ 6
วรเจตน์ ภาคีรัตน์. หลักความเป็ นกฎหมายสูงสุดของรัฐธรรมนูญ. เอกสารบรรยายหลักสูตรการเมืองการ ปกครองในระบอบประชาธิปไตยสําหรับนักบริ หารระดับสูง รุ่ นที 8,สถาบันพระปกเกล้า,นนทบุรี พฤศจิกายน 2547,หน้า 9 7 เกรี ยงไกร เจริ ญธนาวัฒน์. หลักพื8นฐานกฎหมายมหาชนว่าด้วยรัฐธรรมนูญตามกฎหมาย,กรุ งเทพ,2547 หน้า 174-175
10
2) องค์การบริ หาร เป็ นองค์การที ใช้อาํ นาจในการปกครองประเทศ 3) องค์กรตุล าการ เป็ นองค์กรที ใช้อาํ นาจในการอํา นวยความยุติธรรมเมื อมีข ้อ พิพาทเกิดขึ8น โดยหลัก การและทฤษฎี น8 ันการแบ่ ง แยกอํา นาจไม่ จาํ เป็ นเสมอไปที จะต้องให้ องค์กรผูใ้ ช้อาํ นาจทั8งสามมีความเท่าเทียนกัน อํานาจใดอํานาจหนึ งอาจอยู่เหนื ออีกอํานาจได้แต่ มิใช่ อยู่เหนื อกว่า ในลักษณะที เด็ดขาดสมบูรณ์ กล่ า วคือจะต้องมีมาตรที เป็ นหลักประกันในการ ดําเนินการตามอํานาจในแต่ละองค์กร คือ มีการคานและดุลอํานาจ (checks and balances) ระหว่าง กันและถื อได้ว่า หัวใจสํา คัญอี ก ประการหนึ ง ของการแบ่ ง แยกการใช้อาํ นาจ ก็ คื อการคานและ ดุลอํานาจนัน เอง หลักนิ ติรัฐ หลักนิ ติธ รรม และหลักการแบ่ง แยกอํานาจ เป็ นทฤษฎี แนวคิ ดเกี ยวกับการ ตรวจสอบอํานาจรัฐโดยองค์กรที ทาํ หน้าที ตรวจสอบการใช้อาํ นาจรัฐต้องอยูภ่ ายใต้กฎหมายมีความ เสมอภาคเท่ า เที ยมกันและมี การคานและดุ ลอํานาจภายใต้ก ารถู กตรวจสอบโดยองค์ก รอื นด้วย คณะกรรมการ ป.ป.ช. ซึ งเป็ นองค์กรอิสระที มีอาํ นาจหน้าที ในการตรวจสอบการใช้อาํ นาจรัฐใน ด้านการแสดงบัญชี ทรัพย์สินและหนี8 สินของผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมือง ส่ วน ป.ป.ช. ก็จะถู ก ตรวจสอบการทําหน้าที โดยองค์กรอื น เช่น วุฒิสภา ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผูด้ าํ รงตําแหน่งทาง การเมือง
11
บทที 3 วิธีการศึกษา การแสดงบัญชีทรัพย์ สิน หนีส4 ิ น ของผู้ดํารงตําแหน่ งทางการเมือง รัฐธรรมนูญเป็ นกฎหมายสู งสุ ดที ใช้ในการปกครองและเป็ นรากฐานที มีของกฎหมายอื นจึง ถือเป็ นกฎหมายที สําคัญอย่างยิ ง รัฐธรรมนูญแห่ งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2550 นับเป็ นมิติใหม่ทาง การเมืองที เกิดขึ8น ในอดีตที ผา่ นมา อํานาจรัฐที มีอยูเ่ หนือประชาชนนั8นมีมากกว้างขวางอย่างยิ ง การ ใช้อาํ นาจดังกล่าวไม่ว่าจะเป็ นฝ่ ายการเมืองหรื อฝ่ ายประจําอาจเป็ นที มาของประโยชน์ที มิชอบ แต่ การตรวจสอบควบคุมการใช้อาํ นาจไม่ครบถ้วนและไม่มีประสิ ทธิ ภาพ ส่ งผลให้การแข่งขันในการ เลือกตั8งและการเข้าสู่ ตาํ แหน่งเพื อเข้ามาใช้อาํ นาจมีความรุ นแรงมากขึ8น ดังนั8นรัฐธรรมนูญแห่ งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2550 ซึ งเป็ นฉบับปั จจุบนั จึงได้กาํ หนดการ ควบคุมอํานาจรัฐให้ครบทุกด้านและให้การควบคุมแต่ละด้านมีอิสระและมีประสิ ทธิ ภาพ โดยได้ บัญญัติไว้ใน หมวด 12 การตรวจสอบการใช้อาํ นาจรัฐ มาตรา 259-264 ซึ ง กระทําได้โดย 1) การแสดงบัญชีรายการทรัพย์สินและหนี8สิน 2) คณะกรรมการป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) 3) การถอดถอนออกจากตําแหน่ง 4) การดําเนินคดีอาญากับผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง 3.1. การแสดงบัญชี รายการทรัพย์ สินและหนี4สินของผู้ดํารงตําแหน่ งทางการเมืองตามรัฐธรรมนูญ แห่ งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 259 3.1.1 ความเป็ นมา คณะกรรมการ ป.ป.ป. รั ฐ บาลซึ งมี น ายสั ญ ญา ธรรมศัก ดิl เป็ นนายกรั ฐ มนตรี ได้ มี ค ํา สั ง แต่ ง ตั8 ง คณะกรรมการการป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ตและประพฤติมิชอบในวงราชการขึ8น โดยมี นายกรัฐมนตรี เป็ นประธาน ซึ งวิธีการดําเนิ นการของคณะกรรมการดังกล่าวได้รับผลดีจึงได้มีการ ตราพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการทุจริ ตและประพฤติมิชอบในวงราชการ พ.ศ. 2518 ขึ8น ซึ งมีการแก้ไขเพิ มเติมหลายครั8งมาจนถึ งปั จจุบนั อย่างไรก็ตาม กระบวนการปราบปรามการ ทุจริ ตและประพฤติมิชอบในวงราชการที จดั ตั8งขึ8นตามกฎหมายดังกล่าวก็ยงั ไม่มีประสิ ทธิ ภาพที จะ ป้ องกัน และปราบปรามการทุ จ ริ ต และประพฤติ มิ ช อบของผูด้ ํา รงตํา แหน่ ง ทางการเมื อ งและ ข้า ราชการประจํา ระดับ สู ง ได้เท่า ที ค วร ดัง จะเห็ นได้ว่า ยัง ไม่ เคยปรากฏว่า ผูด้ าํ รงตํา แหน่ ง ทาง
12
การเมืองคนใดต้องถูกกระบวนการตามกฎหมายดังกล่ าวชี8 ขาดว่าเป็ นทุจริ ตหรื อประพฤติมิชอบ หรื อรํ ารวยผิดปกติแต่อย่างใด ซึ งแสดงให้เห็นว่าคณะกรรมการ ป.ป.ป. ยังมีช่องโหว่และจุดอ่อน อยูห่ ลายประการ เพราะไม่อาจดําเนินการเอาผิดกับผูด้ าํ รงตําแหน่งในทางการเมืองและข้าราชการ ประจําระดับสู งได้ แต่อย่างไรก็ตามคณะกรรมการ ป.ป.ป. ก็ยงั ได้ชื อว่าเป็ นกลไกหนึ งที ทาํ หน้าที ควบคุมและตรวจสอบการกระทําทุจริ ตของผูด้ าํ รงตําแหน่งในทางการเมือง 3.1.2 .ความเป็ นมา คณะกรรมการ ป.ป.ช. การป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ตและประพฤติมิชอบในวงราชการของประเทศไทยมี มาแต่อดีต นับตั8งแต่สมัยสุ โขทัย สมัยกรุ งศรี อยุธยา สมัยกรุ งธนบุรี สมัยกรุ งรัตนโกสิ นทร์ จนมาถึง ยุคปัจจุบนั โดยจุดเริ มต้นของยุคปัจจุบนั ได้เริ มจากมีการตรากฎหมายที เกี ยวข้องกับการป้ องกันและ ปราบปรามการทุจริ ตคือ กฎหมายลักษณะอาญา ร.ศ. 127 พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการตุลา การ พ.ศ. 2471 พระราชบัญญัติคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดิ น พ.ศ. 2476 พระราชกฤษฎี กา วิธี พิจารณาลงโทษข้าราชการและพนักงานเทศบาลผูก้ ระทําผิดหน้าที หรื อหย่อนความสามารถ พ.ศ. 2490 พระราชบัญ ญัติ เ รื อ งราวร้ องทุ ก ข์ พ.ศ.2492 ต่ อมาในปี พ.ศ. 2494 ได้มี ก ารจัด ตั8ง คณะกรรมการปฏิบตั ิราชการตามมติประชาชน (ก.ป.ช.) เพื อรับเรื องราวร้องทุกข์และพัฒนามาเป็ น กรมตรวจราชการแผ่นดิ นในปี พ.ศ. 2496 แต่ ได้ถู ก ยุบเลิ ก ไปในปี พ.ศ.2503 และมี ก ารแต่ ง ตั8ง คณะกรรมการตรวจสอบเกี ยวกับภาษีอากร (ก.ต.ภ.) ขึ8นตามพระราชบัญญัติตรวจสอบการปฏิบตั ิ เกี ยวกับภาษีอากรและรายได้อื น ของรัฐ พ.ศ. 2503 ภายหลังการปฏิ วตั ิเมื อวันที 17 พฤศจิกายน 2514 ได้มีการปรับปรุ งระเบียบบริ หารราชการแผ่นดินใหม่ เพื อให้เกิดความคล่องตัวในการบริ หาร ลดการทํางานที ซ8 าํ ซ้อนโดยรวมงานของ ก.ต.ภ. สํานักงานคณะกรรมการเรื องราวร้องทุกข์และงาน ของผูต้ รวจราชการสํานักนายกรัฐมนตรี เข้าด้วยกันแล้วจัดตั8งเป็ นสํานักงานคณะกรรมการตรวจและ ติดตามผลการปฏิบตั ิราชการ (ก.ต.ป.) ตามประกาศของคณะปฏิวตั ิฉบับที 314 ลงวันที 13 ธันวาคม 2515 มีหน้าที ตรวจและติดตามการปฏิบตั ิงานตามกฎหมายระเบียบ แบบแผน และนโยบายของ รัฐบาลรวมทั8งการสื บสวนเกี ยวกับการทุจริ ต และประพฤติมิชอบ แต่เมื อเกิ ดเหตุการณ์ เรี ยกร้ อง ประชาธิ ปไตย ในวันที 14 ตุลาคม 2516 เป็ นผลสําจักงาน ก.ต.ป. ต้องยุบเลิ กไป เมื อนายสัญญา ธรรมศักดิl เป็ นนายกรัฐมนตรี เป็ นนายกรัฐมนตรี รัฐบาลได้มีเจตจํานงที จะป้ องกันและปราบปราม การทุจริ ต และประพฤติมิชอบในวงราชการให้หมดสิ8 นไปหรื ออย่างน้อยก็ให้บรรเทาเบาบางลง จึง ได้แต่งตั8งคณะกรรมการป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ตและประพฤติมิชอบในวงราชการขึ8นโดย อาศัยอํานาจตามความใน ข้อ ๙ (๖) แห่ งประกาศของคณะปฏิวตั ิ ฉบับที 216 ลงวันที 29 กันยายน 2515 มีนายกรัฐมนตรี เป็ นประธานกรรมการ แต่ไม่ทนั ได้เริ มดําเนินการ นายสัญญา ธรรมศักดิl ได้
13
ลาออกจากตําแหน่ งนายกรัฐมนตรี เสี ยก่อน หลังจากนั8นเมื อได้รับพระมหากรุ ณาธิ คุณโปรดเกล้า โปรดกระหม่อม แต่งตั8งให้เป็ นนายกรัฐมนตรี อีกครั8งก็ได้ปรับปรุ งคณะกรรมการ ป.ป.ป.ใหม่ และ เริ มดํา เนิ น งานตั8ง แต่ ว ัน ที 2 กรกฎาคม 2517 หลั ง จากนั8 นไม่ น านก็ ไ ด้ มี ก ารประกาศให้ พระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการทุจริ ตและประพฤติชอบในวงราชการ พ.ศ.2518 และ ตราพระราชบัญญัติแก้ไขเพิ มเติมประกาศของคณะปฏิวตั ิ ฉบับที 216 ลงวันที 29 กันยายน 2515 (ฉบับที 10) พ.ศ.2518 จัดตั8งสํานักงาน ป.ป.ป. สังกัดสํานักนายกรัฐมนตรี ข8 ึน เมื อได้มีการ ประกาศใช้รัฐธรรมนูญแห่ งราชอาณาจักรไทยพุทธศักราช 2540 ซึ งมีการกําหนดองค์กรอิสระขึ8น รวม 8 องค์ก ร หนึ ง ในจํา นวนนั8น ได้มี อ งค์ก รหนึ งที มี อ าํ นาจหน้า ที เ กี ย วกับ การป้ องกัน และ ปราบปรามการทุจริ ต เรี ยกว่าคณะกรรมการป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ตแห่ งชาติ มีสํานักงาน คณะกรรมการป้ องกันและปราบปรามการทุ จริ ตแห่ ง ชาติ เป็ นหน่ วยธุ รการที เป็ นอิ ส ระในการ บริ หารงานบุคคล การงบประมาณและการดําเนิ นการอื นต่อมาในวันที 17 พฤศจิกายน 2542 (ได้ ประกาศใช้พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ ว่าด้วยการป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ต พ.ศ. 2542 ประกาศราชกิ จจานุ เบกษา เล่ ม116 ตอนที 114ก วันที 17 พ.ย. 2542 เป็ นผลให้สํานักงาน ป.ป.ป.ได้ถูกยุบเลิกไป และได้มีการจัดตั8งเป็ นสํานักงานคณะกรรมการป้ องกันและปราบปรามการ ทุจริ ตที เรี ยกโดยย่อว่า “สํานักงาน ป.ป.ช.” ขึ8น 3.1.3 ตําแหน่ งทางการเมืองทีต ้ องยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและ หนีส4 ิ น บทบัญญัติของมาตรา 259 กําหนดตัวบุคคลที จะต้องยื นบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและ หนี8สินโดยบัญญัติวา่ “มาตรา 259 ผูด้ าํ รงตํา แหน่ ง ทางการเมื อง ดัง ต่ อไปนี8 มี หน้า ที ยื น บัญชี แสดงรายการ ทรัพย์สินและหนี8 สินของตน คู่สมรส และบุตรที ยงั ไม่บรรลุนิติภาวะต่อคณะกรรมการป้ องกันและ ปราบปรามการทุจริ ตแห่งชาติ ทุกครั8งที เข้ารับตําแหน่งหรื อพ้นจากตําแหน่ง (1) นายกรัฐมนตรี (2) รัฐมนตรี (3) สมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎร (4) สมาชิกวุฒิสภา (5) ข้าราชการการเมืองอื น (6) ผูบ้ ริ หารท้องถิ นและสมาชิกสภาท้องถิ นตามที กฎหมายบัญญัติ บัญชีตามวรรคหนึ งให้ยนื พร้อมเอกสารประกอบซึ งเป็ นสําเนาหลักฐานที พิสูจน์ความอยู่
14
จริ งของทรัพย์สินและหนี8 สินดังกล่าว รวมทั8งสําเนาแบบแสดงรายการภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาใน รอบปี ภาษีที ผา่ นมา การยื นบัญชี แสดงรายการทรั พย์สินและหนี8 สินตามวรรคหนึ งและวรรคสองให้รวมถึ ง ทรัพย์สินของผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมืองที มอบหมายให้ อยู่ในความครอบครองหรื อดูแลของ บุคคลอื นไม่วา่ โดยทางตรงหรื อทางอ้อมด้วย จากบทบัญญัติมาตรา 259 ดัง กล่ า วจึ งได้ก าํ หนดให้ผูด้ าํ รงตํา แหน่ ง ทางการเมื องได้แก่ นายกรั ฐมนตรี รั ฐมนตรี สมาชิ ก สภาผูแ้ ทนราษฎรสมาชิ กวุฒิสภา ข้า ราชการการเมืองอื น เช่ น เลขานุ การนายกรัฐมนตรี เลขานุ การรัฐมนตรี เป็ นต้น ผูบ้ ริ หารท้องถิ น และสมาชิ กสภาท้องถิ น ตามที กฎหมายบัญญัติ ต้องยื นแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8สินของตน คู่สมรส และบุตรที ยงั ไม่ บรรลุนิติภาวะต่อคณะกรรมการป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ตแห่ งชาติ (ป.ป.ช.) ทุกครั8งที เข้า รับตําแหน่งหรื อวันที พน้ จากตําแหน่ง สําหรับผูด้ าํ รงตําแหน่ งตามมาตรา 259 (1)-(5) นั8นต้องยื นบัญชี แสดงทรัพย์สินตามที รัฐธรรมนูญ กําหนด ส่ วนผูด้ าํ รงตําแหน่ งใน (6) นั8น จะต้องยื นบัญชี แสดงทรัพย์สินและหนี8 สิน ต่อเมื อมีการตรากฎหมายออกมากําหนดว่าให้ผบู้ ริ หารท้องถิ นและสมาชิกท้องถิ นตําแหน่งใดบ้างที ต้องยื นบัญชี ทรัพย์สินและหนี8สิน อนึ ง กรณี ผดู้ าํ รงตําแหน่งใน (6) นี8 มีขอ้ น่าคิดว่าถ้าจะมีกฎหมาย ออกมากําหนดให้ผบู้ ริ หารท้องถิ นและสมาชิกท้องถิ นยื นบัญชีแสดงทรัพย์สินต่อ ป.ป.ช. จะทําได้ ในทางปฏิบตั ิหรื อไม่ เพราะผูด้ าํ รงตําแหน่ งดังกล่าวมีอยูห่ ลายหมื นคน ไม่ว่าจะในองค์กรบริ หาร ส่ วนจังหวัด (อบจ.) เทศบาล องค์การบริ หารส่ วนตําบล (อบต.) เมืองพัทยา และกรุ งเทพมหานคร ต่อมาเมื อมีการตราพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้ องกันและปราบปราม การทุจริ ต พ.ศ. 2542 ได้มีการให้ความหมายของผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมืองที ตอ้ งยื นบัญชี ให้ ครอบคลุมถึงตําแหน่งดังต่อไปนี8ดว้ ย (1) ข้าราชการรัฐสภาฝ่ ายการเมืองตามกฎหมายว่าด้วยระเบียบข้าราชการฝ่ ายรัฐสภา (2) ผูว้ า่ ราชการกรุ งเทพมหานคร รองผูว้ า่ ราชการกรุ งเทพมหานคร และสมาชิกสภา กรุ งเทพมหานคร (3) ผูบ้ ริ หารและสมาชิกสภาเทศบาลนคร (4) ผูบ้ ริ หารท้องถิ นและสมาชิกสภาท้องถิ นขององค์กรปกครองส่ วนท้องถิ น ที มีรายได้ หรื องบประมาณไม่ต าํ กว่าเกณฑ์ที คณะกรรมการป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ตแห่ งชาติกาํ หนด โดยประกาศในราชกิจจานุเบกษา นอกจากนี8 มี เจ้า หน้า ที ตาํ แหน่ ง อื น ๆ ที พิจารณาแล้วเห็ นว่า ต้องยื นบัญชี แสดงรายการ ทรัพย์สินและหนี8สินต่อ ป.ป.ช. โดยในพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้ องกันและ
15
ปราบปรามการทุจริ ต พ.ศ.2542 ได้กาํ หนดให้ผูด้ าํ รงตําแหน่ ง ดังต่อไปนี8 มีหน้าที ยื นบัญชี แสดง รายการทรัพย์สินและหนี8 สินของตน คู่สมรส และบุตรที ยงั ไม่บรรลุ นิติภาวะ ต่อคณะกรรมการ ป.ป.ช. ทุกครั8งที เข้ารับตําแหน่ง ทุกสามปี ที อยูใ่ นตําแหน่ง และเมื อพ้นจากตําแหน่งคือ (1) ประธานศาลฎีกา (2) ประธานศาลรัฐธรรมนูญ (3) ประธานศาลปกครองสู งสุ ด (4) อัยการสู งสุ ด (5) กรรมการการเลือกตั8ง (6) ผูต้ รวจการแผ่นดินของรัฐสภา (7) ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ (8) กรรมการตรวจเงินแผ่นดิน (9) รองประธานศาลฎีกา (10) รองประธานศาลปกครองสู งสุ ด (11) หัวหน้าสํานักตุลาการทหาร (12) ผูพ้ ิพากษาในศาลฎีกา (13) ตุลาการในศาลปกครองสู งสุ ด (14) รองอัยการสู งสุ ด (15) ผูด้ าํ รงตําแหน่งระดับสู ง ผูด้ าํ รงตําแหน่งระดับสู ง ซึ งหมายความถึงผูด้ าํ รงตําแหน่งหัวหน้าส่ วนราชการระดับ กรม ทบวง หรื อกระทรวง สํา หรั บ ข้า ราชการพลเรื อ น ผูด้ าํ รงตํา แหน่ ง ผูบ้ ญ ั ชาการเหล่ า ทัพ หรื อ ผู้ บัญชาการทหารสู งสุ ด สําหรับข้าราชการทหาร ผูด้ าํ รงตําแหน่ง ผูบ้ ญั ชาการตํารวจแห่ งชาติ ผูด้ าํ รง ตําแหน่ งปลัดกรุ งเทพมหานคร กรรมการและผูบ้ ริ หารสู งสุ ดของรัฐวิสาหกิ จ หัวหน้าหน่ วยงาน อิสระตามรัฐธรรมนูญที มีฐานะเป็ นนิติบุคคลหรื อผูด้ าํ รงตําแหน่งตามที กฎหมายอื นบัญญัติ ทั8งนี8 การยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8สินเมื อพ้นจากตําแหน่งของบุคคลตาม (1) (4) (9) (12) (13) (14) และ (15) จะต้องยืน ต่อเมื อผูน้ 8 นั พ้นจากการเป็ นเจ้าหน้าที ของรัฐเท่านั8น
16
3.1.4 บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนีส4 ิ น บัญชี ตามมาตรา 259 วรรคหนึ ง ให้ยื นพร้ อมเอกสารประกอบซึ งเป็ นสําเนาหลักฐานที พิสูจน์ความมีอยูจ่ ริ งของทรัพย์สินและหนี8สินดังกล่าว รวมทั8งสําเนาแบบแสดงรายการภาษีเงินได้ บุคคลธรรมดาในรอบปี ภาษีที ผา่ นมา การยื นบัญชี แสดงรายการทรั พย์สินและหนี8 สินตามวรรคหนึ งและวรรคสองให้รวมถึ ง ทรัพย์สินของผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมืองที มอบหมายให้อยู่ใน ความครอบครองหรื อดูแลของ บุคคลอื นไม่วา่ โดยทางตรงหรื อทางอ้อมด้วย เหตุที รัฐธรรมนูญกําหนดให้ยื นสําเนาแบบแสดงรายการภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาด้วยก็ เพื อที จะตรวจสอบว่ามีการเสี ยภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาถูกต้องหรื อไม่ 3.1.5 กําหนดเวลาในการยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนีส4 ิ น บทบัญญัติของมาตรา 260 กําหนดระยะเวลาที ตอ้ งยืน โดยบัญญัติวา่ “มาตรา 260 บัญชี แสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สินตามมาตรา 259 ให้แสดงรายการ ทรัพย์สินและหนี8 สินที มีอยู่จริ งในวันที เข้ารับตําแหน่งหรื อวันที พน้ จากตําแหน่ง แล้วแต่กรณี และ ต้องยืน ภายในกําหนดเวลาดังต่อไปนี8 (1) ในกรณี ที เป็ นการเข้ารับตําแหน่ง ให้ยนื ภายในสามสิ บวันนับแต่วนั เข้ารับตําแหน่ง (2) ในกรณี ที เป็ นการพ้นจากตําแหน่ง ให้ยนื ภายในสามสิ บวันนับแต่วนั พ้นจากตําแหน่ง (3) ในกรณี ที บุคคลตามมาตรา 259 ซึ งได้ยนื บัญชีไว้แล้ว ตายในระหว่างดํารงตําแหน่ง หรื อ ก่ อ นยื น บัญ ชี ห ลัง จากพ้น ตํา แหน่ ง ให้ท ายาทหรื อ ผู้จ ัด การมรดก ยื น บัญ ชี แ สดงรายการ ทรั พ ย์สิ นและหนี8 สิ นที มี อยู่ในวันที ผูด้ าํ รงตํา แหน่ ง นั8นตาย ภายในเก้า สิ บวันนับ แต่ วนั ที ผูด้ าํ รง ตําแหน่งตาย ผูด้ าํ รงตําแหน่งนายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี ผูบ้ ริ หารท้องถิ น สมาชิ กสภาท้องถิ น หรื อผูด้ าํ รง ตําแหน่งทางการเมือง ซึ งพ้นจากตําแหน่ ง นอกจากต้องยื นบัญชี ตาม (2) แล้ว ให้มีหน้าที ยื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สินและหนี8สินที มีอยูจ่ ริ งในวันครบหนึ งปี นับแต่วนั ที พน้ จากตําแหน่งดังกล่าว อีกครั8งหนึ งโดยให้ยนื ภายในสามสิ บวันนับแต่วนั ที พน้ จากตําแหน่งมาแล้วเป็ นเวลาหนึ งปี ด้วย จากบทบัญญัติมาตรา 260 ดังกล่าวกําหนดเวลาที จะต้องยื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สิน และหนี8สินนั8นจะต้องยืน ภายในกําหนดเวลาดังนี8 (1) กรณี ที เป็ นการเข้ารับตําแหน่งให้ยนื ภายใน 30 วันนับแต่วนั ที เข้ารับตําแหน่ง (2) กรณี ที เป็ นการพ้นจากตําแหน่งให้ยนื ภายใน 30 วันนับแต่วนั ที พน้ จากตําแหน่งและถ้า
17
ผูน้ 8 นั เป็ นผูด้ าํ รงตําแหน่งนายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี ผูบ้ ริ หารท้องถิ น สมาชิกสภาท้องถิ น หรื อผูด้ าํ รง ตําแหน่งทางการเมือง จะต้องยื นบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8สินอีกครั8งหนึ งภายใน 30 วัน นับแต่วนั ที พน้ จากตําแหน่งดังกล่าวมาแล้วเป็ นเวลา 1 ปี ด้วย (3) กรณี ผดู้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมืองได้ยื นบัญชีไว้แล้วตายในระหว่างดํารงตําแหน่งหรื อ ก่อนยื นบัญชี หลักพ้นตําแหน่ ง ทายาทหรื อผูจ้ ดั การมรดกต้องยื นบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและ หนี8 สินที มีอยู่ในวันที ผดู้ าํ รงตําแหน่ งนั8นตายภายใน 90 วัน นับแต่วนั ที ผูด้ าํ รงตําแหน่ งตาย การที รัฐธรรมนูญกําหนดให้ผดู้ าํ รงตําแหน่งตายการที รัฐธรรมนูญกําหนดให้ผดู้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง บาง ตําแหน่ง ต้องยื นบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สินอีกครั8งหลังพ้นจากตําแหน่งแล้ว 1 ปี ก็เพราะว่าตําแหน่ งดังกล่าวเป็ นตําแหน่ งที ใช้อาํ นาจในทางบริ หารอันมีโอกาสทุจริ ตคอร์ รัปชัน ได้ สู ง โดยอาจจะมีการตกลงให้ทรัพย์สินเงิ นทองกันหลังจากพ้นจากตําแหน่ งแล้ว รัฐธรรมนู ญจึง หาทางป้ องกันเอาไว้ก่อน 3.1.6 การตรวจสอบและเปิ ดเผยบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนีส4 ิ น บทบัญญัติของมาตรา 261 กําหนดให้ประธานคณะกรรมการ ป.ป.ช. ตรวจสอบบัญชี ทรัพย์สินและหนี8สิน และเปิ ดเผย โดยบัญญัติวา่ มาตรา 261 บั ญ ชี แ สดงรายการทรั พ ย์ สิ นและหนี8 สิ นและเอกสารประกอบของ นายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี สมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎร และสมาชิกวุฒิสภา ให้เปิ ดเผยให้สาธารณาชน ทราบโดยเร็ วแต่ตอ้ งไม่เกิ นสามสิ บวันนับแต่วนั ที ครบกําหนดต้องยื นบัญชี ดงั กล่ าว บัญชี ของผู้ ดํารงตําแหน่งอื นจะเปิ ดเผยได้ต่อเมื อการเปิ ดเผยดังกล่าวจะเป็ นประโยชน์ต่อการพิจารณาพิพากษา คดีหรื อการวินิจฉัยชี8ขาด และได้รับการร้องขอจากศาลหรื อผูม้ ีส่วนได้เสี ยหรื อคณะกรรมการตรวจ เงินแผ่นดิน บทบัญญัติของมาตรา 262 ในกรณี ที มีการยืน บัญชีเพราะเหตุที ผดู้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง ผูใ้ ดพ้นจากตําแหน่ งหรื อตาย ให้คณะกรรมการป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ตแห่ งชาติทาํ การ ตรวจสอบความเปลี ยนแปลงของทรัพย์สินและหนี8สินของผูด้ าํ รงตําแหน่งนั8น แล้วจัดทํารายงานผล การตรวจสอบ รายงานดังกล่าวให้ประกาศในราชกิจจานุเบกษา ในกรณี ที ป รากฏว่า ผูด้ ํา รงตํา แหน่ ง ตามวรรคหนึ ง ผูใ้ ดมี ท รั พ ย์สิ น เพิ ม ขึ8 น ผิดปกติ ให้ คณะกรรมการป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ตแห่ งชาติส่งเอกสารทั8งหมดที มีอยูพ่ ร้อมทั8งรายงาน ผลการตรวจสอบไปยังอัยการสู งสุ ดเพื อดําเนิ นคดีต่อศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผูด้ าํ รงตําแหน่ ง ทางการเมืองให้ทรัพย์สินที เพิ มขึ8นผิดปกติน8 นั ตกเป็ นของแผ่นดินต่อไป ให้นาํ บทบัญญัติมาตรา 272 วรรคห้า มาใช้บงั คับโดยอนุโลม
18
ตามบทบัญญัติมาตรา 261 เมื อผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองยื นบัญชี ทรัพย์สินและหนี8 สิน ต่อ ป.ป.ช. แล้ว ประธานกรรมการป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ตแห่ งชาติจดั ให้มีการประชุ ม คณะกรรมการเพื อตรวจสอบความถูกต้องและความมีอยูจ่ ริ งของทรัพย์สินและหนี8สินดังกล่าว บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สินและเอกสารประกอบของนายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี สมาชิ ก สภาผูแ้ ทนราษฎร และสมาชิ ก วุฒิส ภา ให้เปิ ดเผยให้ส าธารณชนโดยเร็ วแต่ ต้องไม่เกิ น สามสิ บวันนับแต่วนั ที ครบกําหนดต้องยื นบัญชี ดงั กล่าว บัญชี ของผูด้ าํ รงตําแหน่ งอื นจะเปิ ดเผยได้ ต่อเมื อการเปิ ดเผยดังกล่าวจะเป็ นประโยชน์ต่อการพิจารณาพิพากษาคดีหรื อการวินิจฉัยชี8 ขาด และ ได้รับการร้องขอจากศาลหรื อผูม้ ีส่วนได้เสี ยหรื อคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดิน นอกจากนั8น กรณี ที มีการยื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สิน เพราะเหตุที ผดู้ าํ รง ตําแหน่งทางการเมืองผูใ้ ดพ้นจากตําแหน่งหรื อตาย คณะกรรมการ ป.ป.ช. จะต้องทําการตรวจสอบ ความเปลี ย นแปลงของทรั พ ย์สิ นและหนี8 สิ นของผูด้ าํ รงตํา แหน่ ง นั8น แล้วจัดทํา รายงานผลการ ตรวจสอบและประกาศใน ราชกิจจานุเบกษา กรณี ที ป รากฏว่า ผูด้ ํา รงตํา แหน่ ง ทางการเมื อ งใดมี ท รั พ ย์สิ น เพิ ม ขึ8 น ผิด ปกติ ประธาน กรรมการป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ตแห่ งชาติตอ้ งส่ งเอกสารทั8งหมดที มีอยูพ่ ร้อมทั8งรายงาน ผลการตรวจสอบไปยังอัยการสู งสุ ดเพื อดําเนิ นคดีต่อ ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผูด้ าํ รงตําแหน่ ง ทางการเมืองเพื อให้ทรัพย์สินที เพิ มขึ8นผิดปกติน8 นั ตกเป็ นของแผ่นดินต่อไป 3.1.7 สภาพบังคับของการไม่ ยนื บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี4สินหรือยื นบัญชี โดยมี ข้ อความเท็จหรือปกปิ ดข้ อเท็จจริง การที รัฐธรรมนูญกําหนดให้ผดู้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองยื นบัญชีแสดงรายการทรัพย์สิน และหนี8สินเฉย ๆ โดยไม่มีสภาพบังคับ ย่อมจะไม่ได้รับความร่ วมมือ ดังนั8นรัฐธรรมนูญจึงกําหนด สภาพบังคับไว้วา่ ผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองผูใ้ ด (1) จงใจไม่ยนื บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8สินและเอกสารประกอบ (2) จงใจยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8สินและเอกสารประกอบด้วยข้อความ อันเป็ นเท็จหรื อปกปิ ดข้อเท็จจริ งที ควรแจ้งให้ทราบ ผูน้ 8 นั จะต้องพ้นจากตําแหน่ งนับแต่วนั ที ครบกําหนดต้องยื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สิน และหนี8สินหรื อนับแต่วนั ที ตรวจพบว่ามีการกระทําดังกล่าว แล้วแต่กรณี บทบัญญัติของมาตรา 263 ผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองผูใ้ ดจงใจไม่ยื นบัญชีแสดงรายการ ทรัพย์สินและหนี8สินและเอกสารประกอบตามที กาํ หนดไว้ในรัฐธรรมนูญนี8หรื อจงใจยื นบัญชีแสดง รายการทรัพย์สินและหนี8สินและเอกสารประกอบด้วยข้อความอันเป็ นเท็จ หรื อปกปิ ดข้อเท็จจริ งที
19
ควรแจ้งให้ทราบ ให้คณะกรรมการป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ตแห่ งชาติเสนอเรื องให้ศาลฎีกา แผนกคดีอาญาของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองวินิฉยั ต่อไป ถ้าศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมืองวินิจฉัยว่าผูด้ าํ รงตําแหน่ งทาง การเมืองผูใ้ ดกระทําความผิดตามวรรคหนึ ง ให้ผนู้ 8 นั พ้นจากตําแหน่งในวันที ศาลฎีกาแผนกคดีอาญา ของผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมืองวินิจฉัย โดยให้นาํ บทบัญญัติมาตรา 92 มาใช้บงั คับอนุ โลมและผู้ นั8นต้องห้ามมิให้ดาํ รงตําแหน่ งทางการเมืองหรื อดํารงตําแหน่ งใดในพรรคการเมืองเป็ นเวลาห้าปี นับแต่วนั ที ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองวินิจฉัยด้วย ตามบทบัญญัติรัฐธรรมนูญ มาตรา 263 บัญญัติให้ผดู้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองผูใ้ ดจงใจไม่ ยื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สินและเอกสารประกอบตามที กาํ หนดไว้ ในรัฐธรรมนูญ หรื อจงใจยื นบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8สินและเอกสารประกอบด้วยข้อความอันเป็ นเท็จ หรื อปกปิ ดข้อเท็จจริ งที ควรแจ้งให้ทราบ ให้ผนู้ 8 นั พ้นจากตําแหน่ งนับแต่วนั ที ครบกําหนดต้องยื น ตามมาตรา 260 หรื อนับแต่วนั ที ตรวจพบว่ามีการกระทําดังกล่าวแล้วแต่กรณี และผูน้ 8 นั ต้องห้ามมิให้ ดํารงตําแหน่งทางการเมืองใดๆ เป็ นเวลาห้าปี นับแต่วนั ที พน้ จากตําแหน่ง 3.1.8 การเสนอเรื องของ ป.ป.ช. เพือ ให้ ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยตามมาตรา 263 มาตรา 263 วรรคสองบัญญัติวา่ ถ้าศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง วินิจฉัยว่าผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองผูใ้ ดกระทําความผิดตามวรรคหนึ ง ให้ผนู้ 8 นั พ้นจากตําแหน่ ง ในวัน ที ศ าลฎี ก าแผนกคดี อาญาของผูด้ าํ รงตํา แหน่ ง ทางการเมื อ งวินิจ ฉัย เป็ นอํา นาจที เ กิ ด ขึ8 น ภายหลังจากการตรวจสอบตามมาตรา 261 และมีกรณี ตามมาตรา 263 การตรวจสอบตามมาตรา 261 ป.ป.ช. มีอาํ นาจตามมาตรา250 (4) ซึ งระบุให้ ป.ป.ช. ตรวจสอบความถูกต้องและความมีอยู่จริ ง รวมทั8งความเปลี ยนแปลงของทรัพย์สินและหนี8สินของผูด้ าํ รงตําแหน่งตามมาตรา 259 และมาตรา 264 ตามบัญชีและเอกสารประกอบที ได้ยนื ไว้ การตรวจสอบตามมาตรา 261 รัฐธรรมนูญได้กาํ หนด ไว้ให้ ป.ป.ช. ทําการตรวจสอบโดยเร็ วแต่ตอ้ งไม่เกินสามสิ บวัน นับแต่วนั ครบกําหนดต้องยื นบัญชี ดังกล่าวเพื อตรวจสอบความถูกต้องและมีอยู่จริ งของทรัพย์สินและหนี8 สินดังกล่าวโดยเร็ วเท่านั8น และเมื อพบกรณี มาตรา 263 ก็ตอ้ งเสนอเรื องให้ศาลฎี กาแผนกคดี อาญาของผูด้ าํ รงตําแหน่ งทาง การเมืองวินิจฉัยต่อไป
20
3.1.9 การพิจารณาและวินิจฉั ยของศาลศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดํารงตําแหน่ งทาง การเมือง สําหรับคดีผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมืองจงใจไม่ยื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สิน และหนี8สินนั8น คณะกรรมการ ป.ป.ช. ซึ งเป็ นผูเ้ สนอเรื องตามมาตรา 263 วรรคหนึ ง จะอยูใ่ นอํานาจ ของคณะกรรมการ ป.ป.ช.เสนอเรื องให้ศ าลฎี ก าแผนกคดี อาญาวินิจฉัย ความผิดไม่ มี ก ฎหมาย กําหนดไว้เป็ นเฉพาะว่า ให้ดาํ เนิ นกระบวนพิจารณาอย่างไรตามมาตรา 263 เพียงแต่บญั ญัติว่าให้ คณะกรรมการ ป.ป.ช. เสนอเรื องให้ศาลศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมือง วินิจฉัยชี8ขาดต่อไป 3.1.10 บทบาทของ ศาลฎีกากับอํานาจหน้ าที ต ามรั ฐธรรมนู ญแห่ งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 ศาลฎี ก าเป็ นศาลยุติ ธ รรมชั8น สู ง สุ ด มี เ ขตอํา นาจทั ว ราชอาณาจัก ร มี อ าํ นาจพิ จ ารณา พิพากษาบรรดาคดีที อุทธรณ์ คาํ พิพากษาหรื อคําสั งของศาลอุทธรณ์และศาลอุทธรณ์ ภาค ภายใต้ เงื อนไขของกฎหมายว่าด้วยการฎีกา และมีอาํ นาจพิจารณาพิพากษาคดีที อุทธรณ์คาํ พิพากษาหรื อ คําสั งของศาลชั8นต้นโดยตรงต่อศาลฎีกา ไม่ตอ้ งผ่านศาลอุทธรณ์หรื อศาลอุทธรณ์ภาคตามกฎหมาย เฉพาะ เช่ น คดี แรงงาน คดี ภ าษี อากร คดี ท รั พ ย์สิ น ทางปั ญญาและการค้า ระหว่า งประเทศ คดี ล้มละลายเกี ยวกับการฟื8 นฟูกิจการเป็ นต้น และคดีที กฎหมายอื นบัญญัติให้ศาลฎีกามีอาํ นาจพิจารณา พิพากษา รวมทั8งมีอาํ นาจวินิจฉัยชี8 ขาดหรื อคําร้องที ยื นต่อศาลตามกฎหมาย คําสั งหรื อคําพิพากษา ของศาลฎีกาเป็ นอันที สุด รัฐธรรมนู ญแห่ ง ราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 เป็ นรั ฐธรรมนู ญที ม าจากการลง ประชามติให้ความเห็นชอบแก่ร่างรัฐธรรมนูญที สภาร่ างรัฐธรรมนูญได้ทาํ การเผยแพร่ ให้ประชาชน ทราบ โดยการออกเสี ยงลงมติปรากฏว่า ประชาชนผูม้ ีสิทธิ เลือกตั8งโดยเสี ยงข้างมากของผูอ้ อกเสี ยง ประชามติเห็นชอบให้นาํ ร่ างรัฐธรรมนูญทั8งฉบับมาใช้บงั คับ ประธานสภานิติบญั ญัติแห่ งชาติจึงนํา ร่ า งรั ฐ ธรรมนู ญ ขึ8 น ทู ล เกล้า ถวายเพื อ ลงนามปรมาภิ ไ ธย ให้ป ระกาศใช้เ ป็ นรั ฐ ธรรมนู ญ แห่ ง ราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 โดย ทรงพระราชดําริ วา่ สมควรพระราชทานพระบรมราชานุ มัติตามมติของมหาชนจึงถือได้ว่ารัฐธรรมนูญฉบับนี8 เป็ นรัฐธรรมนูญที มาจากเสี ยงส่ วนใหญ่ของ มหาชน โดยได้รับพระราชทานพระบรมราชานุมตั ิจากสมเด็จพระเจ้าอยูห่ วั เนื8 อหาในรัฐธรรมนูญ ฉบับ นี8 มี ค วามแตกต่ า งกับ รั ฐธรรมนู ญหลายฉบับ ที ผ่า นมา โดยรั ฐธรรมนู ญ ฉบับ นี8 เน้นถึ ง การ คุม้ ครองสิ ทธิ เสรี ภาพของประชาชน และเปิ ดโอกาสให้ประชาชนมีบทบาทและมีส่วนร่ วมในการ
21
ปกครองและตรวจสอบการใช้อาํ นาจรัฐอย่างเป็ นรู ปธรรม รวมทั8งให้สถาบันศาลปฏิบตั ิหน้าที โดย สุ จริ ตเที ยงธรรม รัฐธรรมนูญฯ ฉบับนี8ได้บญั ญัติให้ศาลฎีกามีบทบาทเพิ มมากขึ8น โดยกําหนดอํานาจหน้าที เพิ มขึ8นไว้ในหมวด 10 เรื องศาล ส่ วนที 3 เรื องศาลยุติธรรมในมาตรา 219 ตั8งแต่วรรคสองเป็ นต้น ไป โดย เพิ มอํานาจให้ศาลฎีกาพิจารณาพิพากษาอรรถคดีดงั นี8 (1) คดีที รัฐธรรมนูญหรื อกฎหมายหรื อกฎหมายบัญญัติให้เสนอต่อศาลฎีกาได้โดยตรง (2) คดีอุทธรณ์หรื อฎีกาคําพิพากษาหรื อคําสั งของศาลชั8นต้นหรื อศาลอุทธรณ์ตามที กฎหมายหมายบัญญัติ เว้นแต่เป็ นกรณี ที ศาลฎีกาเห็นว่าข้อกฎหมายหรื อข้อเท็จจริ งที อุทธรณ์หรื อ ฎีกานั8นจะไม่เป็ นสาระอันควรแก่การพิจารณา ศาลฎีกามีอาํ นาจไม่รับคดีไว้พิจารณาพิพากษาได้ ทั8งนี8ตามระเบียบที ที ประชุมใหญ่ศาลฎีกากําหนด (3) คดีเกี ยวกับการเลือกตั8งและการเพิกถอนสิ ทธิ เลือกตั8ง ในการเลือกตั8งสมาชิกสภาผูแ้ ทน ราษฎรและการได้มาซึ งวุฒิสภา ทั8งนี8 วิธีพิจารณาและวินิจฉัยคดีให้เป็ นไปตามระเบียบที ที ประชุ ม ใหญ่ศาลฎีกากําหนด โดยต้องใช้ระบบไต่สวนและเป็ นไปโดยรวดเร็ ว (4) คดีอาญาของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง (5) การตั8ง ผูไ้ ต่ ส วนอิ ส ระ รั ฐ ธรรมนู ญมาตรา 275 วรรคสี ผูเ้ สี ย หายที ก ล่ า วหาผูด้ าํ รง ตําแหน่งนายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี ประธานสภาผูแ้ ทนราษฎร หรื อประธานวุฒิสภา ว่ารํ ารวยผิดปกติ กระทําผิดต่อตําแหน่งหน้าที ราชการตามประมวลกฎหมายอาญา หรื อกระทําความผิดต่อตําแหน่ ง หน้าที หรื อทุจริ ตต่อหน้าที ตามกฎหมายอื นอาจยืน คําร้องต่อที ประชุมใหญ่ศาลฎีกาเพื อขอให้ต8 งั ผูไ้ ต่ สวนอิสระตามมาตรา 276 มาตรา 276 ที ประชุมใหญ่ศาลฎีกาแต่งตั8งผูไ้ ต่สวนอิสระจากผูซ้ ึ งมีความเป็ นกลางทางการ เมือง และมีความซื อสัตย์สุจริ ตเป็ นที ประจักษ์ หรื อส่ งเรื องที คณะกรรมการป้ องกันและปราบปราม การทุจริ ตแห่งชาติดาํ เนินการไต่สวนตามมาตรา 250 (2) แทนการแต่งตั8งผูไ้ ต่สวนอิสระก็ได้ คุณสมบัติ อํานาจหน้าที วิธีไต่สวน และการดําเนินการอื นที จาํ เป็ นของผูไ้ ต่สวนให้เป็ นไป ตามที กฎหมายบัญญัติ (ต้องออกกฎหมายและระเบียบของศาลฎี กาให้เป็ นแนวเดียวกัน) วิธีการ แต่งตั8งผูไ้ ต่สวนอิสระทั8งนี8 ศาลฎีกาโดยท่านประธานศาลฎีกา เสนอกฎหมายเกี ยวกับคุณสมบัติและ หน้าที ของผูไ้ ต่สวนอิสระให้สภาผูแ้ ทนราษฎรพิจารณา จากประเภทคดีดงั กล่าวข้างต้น เห็นได้วา่ ศาลฎีกามีบทบาทหน้าที เพิ มมากขึ8นกว่าเดิมเป็ น อย่างมาก ทั8งคดีที ข8 ึนมาสู่ ศาลฎีกา โดยปกติ ศาลรัฐธรรมนูญฯ ได้บญั ญัติให้ศาลฎีกามีอาํ นาจไม่รับ คดีที ศาลฎีกาเห็นว่าข้อกฎหมายหรื อข้อเท็จจริ งที อุทธรณ์หรื อฎีกานั8นไม่เป็ นสาระอันควรแก่การ พิจารณา กรณี คดีประเภทนี8ศาลฎีกาได้ดาํ เนินการให้เป็ นไปตามบัญญัติของรัฐธรรมนูญโดยแบ่ง
22
ส่ วนการทํางานในศาลฎีกาให้มีส่วนที ดาํ เนินการกับ คดีประเภทนี8โดยเฉพาะ โดยออกระเบียบศาล ฎีกาเกี ยวกับการพิจารณาคดีที ไม่เป็ นสาระอันควรแก่การพิจารณา พร้อมทั8งอบรมผูพ้ ิพากษาและนิติ กรที ตอ้ งรับผิดชอบคดีดงั กล่าว เพื อให้ความรู้ ความสามารถ และความพร้อม ที จะปฏิบตั ิงานให้ เป็ นไปตามที รัฐธรรมนูญบัญญัติและเป็ นไปเพื ออํานวยการความยุติธรรมแก่ประชาชน 3.1 .11 การถอดถอนจากตําแหน่ ง 3.1.11.1 ตําแหน่ งทีจ ะถูกร้ องขอให้ ถอดถอน มาตรา270 ผูด้ าํ รงตําแหน่งนากยกรัฐมนตรี รัฐมนตรี สมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎร รัฐมนตรี สมาชิกวุฒิสภา ประธานศาลฎีกา ประธานศาลรัฐธรรมนูญ ศาลปกครองสู งสุ ด หรื ออัยการสู งสุ ด ผูใ้ ดมีพ ฤติการณ์ ร ํารวยผิดปกติส่อไปในทางทุจริ ตต่อหน้าที ส่ อว่า กระทํา ผิดต่อตําแหน่ งหน้า ที ราชการ ส่ อว่า กระทํา ผิด ต่ อตํา แหน่ ง หน้า ที ใ นการยุติธ รรม ส่ อ ว่า จงใจใช้อาํ นาจหน้า ที ข ดั ต่ อ บทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญหรื อกฎหมาย หรื อฝ่ าฝื นหรื อไม่ปฏิบตั ิตามมาตรฐานทางจริ ยธรรมอย่าง ร้ายแรง วุฒิสภามีอาํ นาจถอดถอนผูน้ 8 นั ออกจากตําแหน่งได้ บทบัญญัติวรรคหนึ งให้ใช้บงั คับกับผูด้ าํ รงตําแหน่งต่อไปนี8ดว้ ย คือ (1) ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ กรรมการการเลือกตั8ง ผูต้ รวจการแผ่นดิน และกรรมการตรวจ เงินแผ่นดิน (2) ผูพ้ ิพากษาหรื อตุลาการ พนักงานอัยการ หรื อผูด้ าํ รงตําแหน่งระดับสู ง ทั8งนี8 ตาม พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ต 3.1.11.2พฤติกรรมทีจ ะถูกร้ องขอให้ ถอดถอน ผูด้ าํ รงตําแหน่งที จะถูกร้องขอให้ถอดถอน ผูใ้ ดมีพฤติการณ์ร าํ รวยกว่าปกติส่อไปในทาง ทุ จริ ตต่ อหน้า ที ส่ อว่า กระทํา ผิดต่ อตํา แหน่ ง หน้า ที ราชการ ส่ อว่า กระทํา ผิดต่ อ ตํา แหน่ ง หน้า ที ราชการ ส่ อ ว่ า กระทํา ผิ ด ต่ อ ตํา แหน่ ง หน้า ที ใ นการยุ ติ ธ รรมหรื อ จงใจใช้อ าํ นาจหน้า ที ข ัด ต่ อ บทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญหรื อกฎหมาย วุฒิสภามีอาํ นาจถอดถอนผูน้ 8 นั ออกจากตําแหน่งได้ 3.1.11.3ผู้มีสิทธิร้องขอให้ ถอดถอน มาตรา 271 สมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรจํานวนไม่นอ้ ยกว่าหนึ งในสี ของสมาชิกทั8งหมดเท่าที มีอยูข่ องสภาผูแ้ ทนราษฎร มีสิทธิ เข้าชื อร้องขอต่อประธานวุฒิสภาเพื อให้วุฒิสภามีมติตามมาตรา 274 ให้ถอดถอนบุคคลตามมาตรา 270 ออกจากตําแหน่งได้ คําร้องขอดังกล่าวต้องระบุพฤติการณ์ที กล่าวหาว่าผูด้ าํ รงตําแหน่งดังกล่าวกระทําความผิดเป็ นข้อ ๆ ให้ชดั เจน
23
สมาชิ ก วุฒิส ภาจํา นวนไม่ น้อ ยกว่า หนึ ง ในสี ข องจํา นวนสมาชิ ก ทั8ง หมดเท่ า ที มี อ ยู่ข อง วุฒิสภา มีสิทธิ เข้าชื อร้ องขอต่อประธานวุฒิสภาเพื อให้วุฒิสภามีมติตามมาตรา 274 ให้ถอดถอน สมาชิกวุฒิสภาออกจากตําแหน่งได้ ประชาชนผูม้ ีสิทธิเลือกตั8งจํานวนไม่นอ้ ยกว่าสองหมื นคนมีสิทธิ เข้าชื อร้องขอให้ถอดถอน บุคคลตามมาตรา 270 ออกจากตําแหน่งได้ตามมาตรา 164 3.1.11.4 บุคคลทีม ีสิทธิร้องขอให้ ถอดถอน มีดังนี4 (1) สมาชิ กจํานวนไม่น้อยกว่าหนึ งในสี ของจํา นวนสมาชิ กทั8งหมดเท่าที มีอยู่ของสภา ผูแ้ ทนราษฎรร้ อ งขอต่ อ ประธานวุฒิ ส ภาเพื อ ให้วุฒิ ส ภาตามมาตรา 249 ให้ถ อดถอนออกจาก ตําแหน่งได้ (2) ประชาชนผูม้ ี สิท ธิ จาํ นวนไม่น้อยกว่า 20,000 คนมีสิ ทธิ เข้าชื อร้ องขอต่ อประธาน วุฒิสภา (3) สมาชิ กจํานวนไม่น้อยว่าหนึ งในสี ของจํานวนสมาชิกทั8งหมดเท่าที มีอยูข่ องวุฒิสภามี สิ ทธิเข้าชื อร้องขอต่อประธานวุฒิสภามีมติตามมาตรา 274 ให้ถอดถอนอออกจากตําแหน่ง 3.1.11.5กระบวนการในการถอดถอน เมื อประธานวุฒิสภาได้รับคําร้องขอแล้วจะดําเนินการต่อไป ดังนี8 (1) ส่ งเรื องให้ ป.ป.ช. ดําเนินการไต่สวน (2) เมื อไต่สวนเสร็ จ ป.ป.ช. ส่ งรายงานให้วฒ ุ ิสภา โดยต้องระบุให้ชดั เจนว่าข้อกล่าวหามี มูล และพยานหลักฐานที เชื อถือได้ พร้อมทั8งระบุขอ้ ยุติที จะให้ดาํ เนินการด้วย ถ้าในกรณี ที ป.ป.ช. เห็ นว่า ข้อกล่ าวขอใดเป็ นเรื องสําคัญ จะแยกทํารายงานเฉพาะข้อนั8นส่ งให้ป ระธานวุฒิส ภาเพื อ พิจารณาก่อนก็ได้ (3) ถ้า คณะกรรมการ ป.ป.ช. มี ม ติ ด้วยคะแนนเสี ย งไม่ น้อยกว่า กึ ง หนึ ง ของกรรมการ ทั8งหมดที มีอยูว่ า่ ข้อกล่าวหาใดมีมูล นับแต่วนั ดังกล่าวผูด้ าํ รงตําแหน่งที ถูกกล่าวหา จะปฏิบตั ิหน้าที ต่อไปไม่ได้จนกว่าวุฒิสภาจะมีมติในขณะเดียวกัน ป.ป.ช. ส่ งรายงานให้อยั การสู งสุ ดเพื อฟ้ องยัง ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองด้วย (4) ในกรณี ที อยั การสู งสุ ดเห็นว่ารายงาน เอกสาร ที ป.ป.ช. ส่ งมาให้ยงั ไม่สมบูรณ์พอที จะ ดําเนิ นคดีได้ ให้อยั การสู งสุ ดแจ้งไปยัง ป.ป.ช. ทราบ ในกรณี น8 ี ให้ ป.ป.ช. และ อัยการสู งสุ ด ตั8ง คณะทํางานขึ8นคณะหนึ งโดยมีผแู้ ทนจากแต่ละฝ่ ายเท่ากัน เพื อรวบรวมหลักฐานให้สมบูรณ์ แล้งส่ ง ให้อยั การสู งสุ ดฟ้ องต่อไป ในกรณี ที หาข้อยุติเกี ยวกับการดําเนินคดีฟ้องไม่ได้ ให้ ป.ป.ช. มีอาํ นาจ ดําเนินการฟ้ องคดีเองหรื อแต่งตั8งทนายความให้ฟ้องคดีแทนก็ได้
24
(5) วุฒิสภาประชุ มพิจารณาถอดถอนผูใ้ ดออกจากตําแหน่งให้ถือเอาเสี ยงไม่นอ้ ยกว่าสาม ในห้าของจํานวนสมาชิกทั8งหมดเท่าที มีอยูข่ องวุฒิสภาอนึ งการออกเสี ยงและลงคะแนนต้องกระทํา โดยวิธีลงคะแนนลับ มติของวุฒิสภาเป็ นที สุดจะมีการร้องขอให้ถอดถอนบุคคลดังกล่าวโดยอาศัย เหตุเดียวกันอีกมิได้ (6) ผลเมื อบุคคลใดถูกถอดถอนบุคคลนั8นพ้นจากตําแหน่ งหรื อออกจากราชการนับแต่วนั วุฒิ ส ภามี ม ติ ใ ห้ถ อดถอนและผูน้ 8 ัน ถู ก ตัด สิ ท ธิ ใ นการดํา รงตํา แหน่ ง ในทางการเมื องในการรั บ ราชการเป็ นเวลา 5 ปี 3.2 การยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนีส4 ิ นของผู้ดํารงตําแหน่ งทางการเมืองในต่ างประเทศ การยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8สินของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองของไทยได้ นําแบบอย่างมาจากต่างประเทศเช่น ฝรั งเศส แต่การกําหนดให้ผดู้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองยื นบัญชี แสดงรายการทรั พ ย์สิ นและหนี8 สิ นในต่ า งประเทศโดยเฉพาะประเทศฝรั ง เศส เยอรมัน สหรัฐอเมริ กา และอังกฤษ นั8นมีการพัฒนาการที ยาวนานเนื องจากทั8งสี ประเทศดังกล่าวเป็ นประเทศ ที ใ ช้ รู ป แบบการปกครองในระบบประชาธิ ป ไตยมาเป็ นเวลาช้ า นาน ระบบการเมื อ งแบบ ประชาธิ ปไตยมีความเข้มแข็งและเป็ นประเทศที ยึดหลักนิ ติรัฐมายาวนานควบคู่กบั การปกครอง แบบประชาธิปไตย การสร้างความโปร่ งใสทางการเมืองเพื อป้ องกันการทุจริ ตคอร์ รัปชัน ไม่ให้ผดู้ าํ รงตําแหน่ง ทางการเมืองเข้ามาแสวงหาผลประโยชน์ในทางมิชอบเพราะการเมืองในระบบประชาธิ ปไตยแบบ เสรี ทุนนิ ยมเข้ามามีบทบาทสําคัญในการรณรงค์ทางการเมืองเพื อให้ได้รับชัยชนะในการเลือกตั8ง การใช้เงินทุนในการรณรงค์ทางการเมืองเป็ นจํานวนมากจะเป็ นสาเหตุสําคัญประการหนึ งให้ผดู้ าํ รง ตําแหน่งทางการเมืองถอนทุนคืน การให้ผดู้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองแสดงบัญชี รายการทรัพย์สินและหนี8 สินจึงเป็ นวิธีการ ป้ องกันและปราบปรามอีกวิธีหนึ ง ประเทศฝรั งเศส เยอรมัน สหรัฐอเมริ กา และอังกฤษ ซึ งเป็ น ประเทศที มีการพัฒนาแนวคิดที ให้ผดู้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองยื นบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและ หนี8 สิน จึงเห็นว่าการศึกษาหลักการยื นบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินของประเทศดังกล่าวน่าจะเป็ น ประโยชน์ที จะทําให้ทราบได้ว่าประเทศดังกล่าวใครมีหน้าที ยื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สินและ หนี8 สิ น หลัก เกณฑ์ที ใ ช้ใ นประเทศไทยกับ ประเทศดัง กล่ า วเพื อนํา ความรู้ ที ไ ด้รั บ มาใช้ใ นการ ปรั บ ปรุ ง และพัฒนาหลัก การยื น บัญ ชี แ สดงรายการทรั พ ย์สิ น และหนี8 สิ น ของประเทศไทยให้ เหมาะสมกับวัฒนธรรมทางการเมืองและวิถีชีวิตของคนไทย เพื อบรรลุ วตั ถุประสงค์สุดท้ายคือ
25
ป้ องกันการทุจริ ตและการแสวงหาผลประโยชน์ในทางมิชอบของผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมืองใน ประเทศไทย 3.2.1 การยืน บัญชีการแสดงรายการทรัพย์สินและหนีส4 ิ นในประเทศฝรั งเศส 3.2.1.1 ระบบการปกครอง ประเทศฝรั งเศส เป็ นประเทศที ปกครองด้วยระบบประชาธิ ปไตย โดยมีประธานาธิ บดีเป็ น ประมุ ข และมี ฐานะเป็ นผูน้ ํา ของประเทศ โดยประธานาธิ บ ดี ได้รั บ การเลื อ กตั8ง ทางตรงจาก ประชาชน ในระบบการออกเสี ยงสองรอบ ในรอบสองจะเป็ นการแข่ งขันระหว่า งผูไ้ ด้คะแนน สู งสุ ด 2 คนในรอบแรก มีวาระอยู่ในตําแหน่ ง 7 ปี ประธานาธิ บดีไม่ตอ้ งรับผิดชอบการเมืองแต่ อย่างใด แต่จะต้องรับผิดชอบในการปฏิบตั ิไปตามหน้าที ในกรณี ทรยศต่อชาติอย่างร้ายแรง และหาก ประธานาธิบดีไม่สามารถปฏิบตั ิหน้าที ได้ไม่วา่ เพราะเหตุใดก็ตาม ให้ประธานวุฒิสภาทําหน้าที เป็ น ประธานาธิบดีชว ั คราวแทนไปก่อน จนกว่าประธานาธิบดีจะกลับมาปฏิบตั ิหน้าที ได้ หรื อจนกว่า จะ ได้มีการเลือกตั8งประธานาธิบดีคนใหม่เข้ามาปฏิบตั ิหน้าที ฝ่ ายบริ หารของประเทศฝรั งเศส จะมีนายกรัฐมนตรี ดาํ รงตําแหน่ งเป็ นหัวหน้ารัฐบาลทํา หน้าที ในการบริ หารประเทศ และรับผิดชอบในการบริ หารต่อรัฐสภา โดยนายกรัฐมนตรี ได้รับการ แต่งตั8งโดยประธานาธิ บดี และไม่จาํ เป็ นจะต้องได้รับความเห็ นชอบจากรัฐสภาเพียงแต่อย่างใด สําหรับบุคคลที ดาํ รงตําแหน่ งนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรี น8 นั จะไม่สามารถดํารงตําแหน่ งสมาชิ ก รัฐสภาได้ในคราวเดียวกัน สําหรับฝ่ ายนิ ติบญ ั ญัติข องประเทศฝรั งเศส เป็ นระบบรู ปแบบสภาคู่ ประกอบด้วยสภา ผูแ้ ทนราษฎร และวุฒิสภา ซึ งเกรี ยงไกร เจริ ญธนาวัฒน์ ได้ให้คาํ อธิ บาย ระบบสภาผูแ้ ทนราษฎร และวุฒิสภาฝรั งเศสไว้ ดังนี8คือ8 ก.สภาผูแ้ ทนราษฎร (l’Assemblee Nationale) หรื อสภาล่าง (la Chambre basse) มาตรา 24 ของรัฐธรรมนูญกําหนดว่าสมาชิกของสภานี8 ได้รับเลือกโดยตรงจากประชาชน เงื อนไขในการเป็ น ผูส้ มัครรับเลือกตั8งมีดงั นี8 1. ผูส้ มัครรับเลือกตั8งจะต้องมีสัญชาติฝรั งเศส ก่อนปี ค.ศ. 1983 บุคคลที แปลงสัญชาติเป็ น ฝรั งเศสที จะสมัคร รับเลือกตั8งจะต้องแปลงสัญชาติมาไม่นอ้ ยกว่า 5 ปี แต่ปัจจุบนั นี8กฎดังกล่าวได้ ยกเลิกไปแล้ว 2. จะต้องมีอายุต8 งั แต่ 23 ปี เป็ นต้นไป 8
เกรี ยงไกร เจริ ญธนาวัฒน์. ระบบการเมืองการปกครองฝรั งเศส.กรุ งเทพ:สยามศิลป์ การพิมพ์,2543,หน้า 57 – 60
26
3. ต้องอยูภ่ ายใต้กฎเกณฑ์การทหาร หมายความว่า ได้รับรายการทหารโดยการเกณฑ์ทหาร มาก่อนและรวมถึงผูท้ ี ได้รับการยกเว้นจากการเกณฑ์ทหารด้วย นอกจากนี8 ยงั รวมถึงผูท้ ี เป็ นทหาร อาชีพด้วย 4. นอกจากนี8ยงั ต้องเป็ นผูม้ ีสิทธิลงคะแนนเสี ยงเลือกตั8งได้ ดังนั8นบุคคลที ถูกตัดสิ ทธิ ไม่ให้ มี สิ ทธิ ใ นการลงคะแนนเสี ยงเลื อ กตั8ง บุ ค คลเหล่ า นี8 ไม่ ส ามารถลงสมัค รรั บ เลื อ กตั8 ง ได้ สมาชิกสภาผูแ้ ทนมีวาระในการดํารงตําแหน่ ง 5 ปี จํานวนสมาชิกของสภาผูแ้ ทนราษฎรขึ8นอยูก่ บั อัตราส่ วนของประชากรการเลือกตั8งสมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรเป็ นการเลือกตั8งโดยตรงตามเสี ยงข้าง มากเป็ นรายคนแบบสองรอบ (le scrutiny majoritaire uninominal a deux tours) ข. วุฒิสภา หรื อ สภาสู ง ตามมาตรา 24 ของรัฐธรรมนูญกําหนดว่า วุฒิสภาได้รับเลือกโดย ทางอ้อม (le suffrage universel indirct) และตัวแทนขององค์กรปกครองส่ วนท้องถิ นและรวมถึง ประชาชนชาวฝรั งเศสที อาศัยอยู่ต่างประเทศ เงื อนไขของผูม้ ีสิทธิ รับเลื อกตั8งเป็ นวุฒิสภานั8นใช้ เงื อนไขเดียวกับผูม้ ีสิทธิ รับเลือกเป็ นสมาชิ กสภาผูแ้ ทนราษฎร ยกเว้นแต่ในเรื องอายุจะต้องมีอายุ ตั8งแต่ 35 ปี ขึ8นไป และมีวาระในการดํารงตําแหน่ง 9 ปี โดยมีการสับเปลี ยนจํานวน 1 ใน 3 ทุก 3 ปี สําหรับการเลือกตั8งวุฒิสภาใช้ระบบการเลือกตั8งเสี ยงข้างมากแบบ 2 รอบในเดอปารต์เตอมองที มี สิ ทธิเลือกวุฒิสมาชิกได้นอ้ ยกว่า 5 คน และระบบตามสัดส่ วน โดยการแบ่งเศษคะแนนที เหลือแบบ la plus forte moyenne ในเดอปารต์เตอมองที มีสิทธิเลือกวุฒิสภาได้ 5 คนหรื อมากกว่า ค. ระบบสภาคู่ที ไม่เท่าเทียมกัน รัฐธรรมนูญ ปี ค.ศ. 1958 ได้กาํ หนดให้วุฒิสภามีอาํ นาจ น้อยกว่าสภาผูแ้ ทนราษฎร กล่าวคือ รัฐบาลไม่ตอ้ งรับผิดชอบในการบริ หารประเทศต่อวุฒิสภาและ ในทางกลับกันไม่มีอาํ นาจในการยุบวุฒิสภา อีกประการหนึ งก็คือ วุฒิสภามีอาํ นาจในการบัญญัติ กฎหมาย สังเกตได้ว่ารัฐธรรมนูญได้พยายามสร้ างความสมดุ ลให้เกิ ดระหว่างสองสภากล่ าวคือ อํานาจในการเสนอกําหมายในมาตรา 39 ในส่ ว นของสภาผูแ้ ทนราษฎรมี สิ ท ธิ ก่ อนในการที จะพิจารณาเห็ น ชอบหรื อ ไม่ ใ นร่ า ง กฎหมายเกี ย วกับการเงิ นตาม มาตรา 47 และแต่ ละสภาก็มี ระยะเวลากําหนดที จะลงมติรับร่ า ง กฎหมายเกี ยวกับการเงิน วุฒิสภามีกาํ หนดระยะเวลา 40 วันนับแต่วนั ที เสนอร่ างกฎหมายดังกล่าว ในวาระแรกและสําหรับวุฒิสภามีกาํ หนดระยะเวลา 20 วันหลังจากได้มีการรับร่ างนั8นเข้าสู่ วาระ พิจารณา ในส่ วนที เกี ยวกับร่ างกฎหมายอื นนั8นทั8งสองสภาจะต้องลงมติเห็นชอบต้องกันทุกถ้อย กระทงความ และถ้าเกิ ดกรณี ที ท8 งั สองสภามีความเห็ นที แตกต่างกันในร่ างกฎหมายที เสนอโดย รัฐบาล และหลังจากแต่ละสภาได้พิจารณาร่ างกฎหมายดังกล่าวไปถึ งสองครั8งติดต่อกัน หรื อใน กรณี ที แต่ละสภาได้พิจารณาร่ างกฎหมายดังกล่าวไปเพียงครั8งเดียวและรัฐบาลได้ประกาศว่ามีกรณี ฉุกเฉินเกิดขึ8น ในกรณี ดงั กล่าวนายกรัฐมนตรี อาจเสนอให้มีคณะกรรมาธิการร่ วมกันทั8งสองสภา( la
27
commission mixte paritaire) ทําหน้าที เสนอบทบัญญัติที ท8 งั สองฝ่ ายรับกันได้และโดยสมมติฐาน แล้วหลังจากมีการพิจารณาครั8งที 3 จากแต่ละสภาแล้ว รัฐบาลสามารถขอต่อสภาผูแ้ ทนราษฎรเป็ นผู้ พิจารณายืนยันบทบัญญัติดงั กล่ าวเป็ นครั8ง สุ ดท้า ยบทบัญญัติดังกล่ า วนํามาใช้แก่ ก ารลงมติ เห็ น หรื อไม่เห็นร่ างกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญด้วย จากกรณี ดงั กล่าวเห็นได้วา่ ได้เน้นถึงความเป็ น สู งสุ ดตามจารี ตในระบบรัฐสภาของสภาล่าง ยกเว้นแต่กรณี ที เห็ น บทบัญญัติกฎหมายประกอบ รัฐธรรมนูญที เกี ยวกับวุฒิสภาจะต้องได้รับความเห็นชอบจากวุฒิสภาด้วย อย่างไรก็ตามวุฒิสภาก็ยงั ทรงอํานาจอันแท้จริ งที ในการเป็ นสภาที ช่วยกลัน กรองอีกครั8ง ในส่ วนที เกี ยวกับ การอื นๆ นั8น วุฒิสภามีอาํ นาจเท่ากับสภาผูแ้ ทนราษฎรเช่ นการแก้ไ ข เพิ ม เติ ม รั ฐ ธรรมนู ญ (มาตรา 89) การแต่ ง ตั8ง ศาลอาญาชั8น สู ง (มาตรา 67) การกล่ า วหาว่ า ประธานาธิ บ ดี ม าจากการเลื อ กตั8ง และนอกจากนี8 ยัง มี ฐ านะที เ ท่ า เที ย มกัน กับ ประธานสภา ผูแ้ ทนราษฎรโดยเฉพาะกรณี ที ส ามารถให้ ค าํ ปรึ ก ษาและการแต่ ง ตั8ง คณะกรรมการตุ ล าการ รัฐธรรมนูญวุฒิสภาภายใต้สาธารณรัฐที 5 ดังกล่าวนี8 ถือได้ว่าเป็ นสภาที สองในรู ปแบบสภาคู่ใน ปัจจุบนั สภาพปั ญหาที นํ า ไปสู่ การกํา หนดให้ ผ้ ู ดํา รงตํ า แหน่ ง ทางการเมื อ งต้ อ งยื น บัญ ชี แ สดง รายการทรัพย์สินและหนีส4 ิ น ในประเทศฝรั ง เศสมี ก ารเปลี ย นแปลงทางการเมื อ งอย่า งมาก ตั8ง แต่ ปี ค.ศ. 1981 การ กระจายอํานาจบริ หารไปสู่ ทอ้ งถิ นได้รับการพิจารณาในปี 1982 หลังจากการบริ หารราชการส่ วน ท้องถิ นถูกควบคุมโดยผูค้ วบคุมมาเป็ นเวลานานถึงสองศตวรรษ มีความต้องการเพิ มขึ8นในเรื องเงิน สนับสนุนเพื อการหาเสี ยงเลือกตั8งในระดับประเทศ โดยเฉพาะการเลือกตั8งประธานาธิ บดีผสู้ มัครรับ เลื อกตั8งส่ วนใหญ่ใช้จ่ายเงิ นมากกว่า 20 เท่ าของเงิ นทีได้รับจากที ทางการมอบให้ เงิ นจํา นวนนี8 เป็ นไปไม่ได้เลยที จะได้จากพรรคการเมืองเท่านั8น และเงิ นนั8นอาจได้รับมาโดยผิดกฎหมายจาก บริ ษทั ต่างๆ9 เงินได้เข้ามามีบทบาททางการเมืองมากขึ8นทําให้ผสู้ มัครรับเลือกตั8งแต่ละคนไม่มี ความเท่าเทียมกันทําให้แข่งขันกันใช้เงินเพราะเกรงว่าจะเป็ นฝ่ ายแพ้การเลือกตั8ง ทําให้สิ8นเหลือง และที สาํ คับเป็ นเหตุให้เกิดการคอร์รัปชัน การป้ องกันการคอร์รัปชัน โดยนําพัฒนาการของหลักการ เงิ นในทางการเมื องมาใช้โดยมีค วามมุ่ ง เน้นไปที ก ารบรรลุ ถึ ง การทํา ให้โปร่ ง ใสมากที สุ ด การ ควบคุ ม การเงิ นของกิ จการทางการเมื อ งจึ ง เป็ นเรื องจํา เป็ น ในการประชุ ม ของ คณะกรรมการ 9
Jean Masot. Money And Polities Fighting Corruption in France. เอกสารประกอบสัมมนาเรื องประสบการณ์ ต่างประเทศในการปฏิรูปทางเมือง จัดโดยสภาร่ างรัฐธรรมนูญ. มีนาคม 2540 .P.4 อ้างในกิติพงศ์ ทองปุย .”การ แสดงบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8สินของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง” .หน้า 138
28
กฎหมายจริ ยธรรมในการปกครอง ครั8งที 9 ปี ค.ศ. 1987 จึงเห็นควรให้มีการควบคุมการเงินใน กิจการทางการเมืองประกอบกับมีข่าวการคอร์ รัปชัน ที เกี ยวเนื องกับการเมืองหลายกรณี ในระยะสั8น ทําให้มีการเร่ งออกกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญ ฉบับที 88 – 226 และ 88 – 227 ลงวันที 11 มีนาคม ค.ศ. 1988 ว่าด้วยความโปร่ งใสในการเงินของวิถีชีวิตทางการเมือง (Loi organique n 88226, 88-227 du II mars 1988 relative a la transparence finance de la vie politique)10 เพื อรักษา ชื อเสี ย งในการเมื องให้ค นทัว ไปเห็ นว่า รั ฐบาลและสมาชิ ก รั ฐสภาส่ วนใหญ่ ต้องการให้มี หลัก ศีลธรรมในการหาเสี ยงเลือกตั8ง11 ต่อมาเห็นกันว่ามาตรการนั8นยังไม่เพียงพอ สมควรกําหนดจํานวน ขึ8นสู งของค่าใช้จ่ายในการเลื อกตั8งและทําให้กระบวนการบริ จาคเงิน ให้แก่ ผสู้ มัครรับเลือกตั8งมี ความโปร่ งใสยิ งขึ8นจึงได้มีกฎหมายฉบับที 90-55 ลงวันที 15 มกราคม ค.ศ.1990 ว่าด้วยการจํากัด ค่าใช้จ่ายในการหาเสี ยงเลือกตั8งและการให้ความกระจ่างทางการเงินของกิจกรรมทางการเมือง (Loi n 90-95 du 15 janvier 1990 a la limitation des depenses electorales et a la clarification du financemant des activites politiques)12 การแข่งขันทางการเมื องในประเทศฝรั งเศสใน ประวัติศาสตร์ เป็ นการต่อสู้กนั ในแง่ อุดมการณ์ และนโยบายในการบริ หารประเทศแล้ว เงินเป็ น ปัจจัยชี8ขาดที สาํ คัญประการหนึ งในการที จะรณรงค์หาเสี ยงเลือกตั8งเพื อให้ได้รับชัยชนะในการเลือก ตั8งแต่ละครั8งนักการเมืองจึงใช้เงินทุนเป็ นจํานวนมาจนเป็ นที ครหาของประชาชนว่านักการเมือง เหล่ านี8 ไ ด้รับ เงิ นมาจากที ใ ด หรื อนํา เงิ นมาจากไหนและในขณะที ดาํ รงตํา แหน่ งอยู่ได้แสวงหา ประโยชน์ที มิชอบหรื อไม่ การกําหนดให้ผดู้ าํ รงตําแหน่ งในทางการเมืองยื นบัญชี แสดงรายการ ทรัพย์สินและหนี8 สินจึงเป็ นมาตรการที จะสร้างความโปร่ งใสทางการเมือ ทําให้ปราศจากข้อครหา
10
Pierre Avril. “Regulation of Political Finance in France.” Comparative Political Finance Among the Democracies. Herbert E. Alexander and Rei Shiratori edition. Oxford:Westview Press,1994, p.86 อ้างถึงใน ชัยวัฒน์ วงศ์วฒั นาศานต์. ธนกิจการเมืองกับการปฏิรูปการเมือง. กรุ งเทพ: สํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจยั , 2543 หน้า 122 11 Jean Chariot and Monica Chariot. “France,” Electioneering : A Comparative Study of comtinuity and Change. Oxford: Clarendon press,1992, p. 152 อ้างใน ชัยวัฒน์ วงศ์วฒั นศานต์.ธน กิจการเมืองกับการปฏิรูปการเมือง. กรุ งเทพมหานคร: สํานักกองทุนสนับสนุนการวิจยั ,2534,หน้า 122 12 ชัยวัฒน์ วงศ์วฒั นาศานต์. ธนกิจการเมืองกับการปฏิรูปการเมือง. หน้า 122-123
29
3.2.1.2 หลักเกณฑ์ การแสดงบัญชีทรัพย์สินและหนีส4 ิ น การยื นบัญชี แสดงรายการทรั พย์สินและหนี8 สินของผูด้ าํ รงตํา แหน่ ง ในทางการเมื องใน ประเทศฝรั งเศสได้กาํ หนดให้ผดู้ าํ รงตําแหน่ งในทางการเมืองทุกระดับต้องยื นบัญชี แสดงรายการ ทรัพย์สิน และหนี8 สินตั8งแต่ประธานาธิ บดี คณะรัฐมนตรี สมาชิ กสภาผูแ้ ทนราษฎร และสมาชิ ก วุ ฒิ ส ภา ลงไปจนถึ ง ผู้ด ํา รงตํา แหน่ ง ทางการเมื อ งในระดับ ท้อ งถิ น ที ไ ด้รั บ เลื อ กตั8ง (Region department Commune) 1) หลักเกณฑ์ที ใช้กบั ประธานาธิบดีและผูส้ มัครเข้าแข่งขันในการเลือกตั8งประธานาธิบดี การสมัครรับเลือกตั8งเป็ นประธานาธิ บดีของฝรั งเศส ผูส้ มัครจะต้องยื นบัญชีทรัพย์สินของ ตนซึ งจะรวมสิ นสมรส และกรรมสิ ทธิl ในทรัพย์สินที แบ่งแยกไม่ได้และที ยงั ไม่ได้แบ่งแยกต่อคณะ ตุลาการรัฐธรรมนูญ (Le conseil Constitutionnel) ด้วย ไม่เช่ นนั8นจะถือว่าการสมัครไม่สมบูรณ์ และจะต้องยืน อีกครั8งเมื อดํารงตําแหน่งครบวาระหรื อต้องออกจากตําแหน่ง ซึ งการยื นเมื อครบวาระ หรื อต้องออกจากตําแหน่ งจะมีก ารนําลงพิมพ์ใ นรัฐกิ จจิ นุเบกษาด้วย (กฎหมายฉบับที 66-1292 วันที 6 พฤศจิกายน ค.ศ. 1962 แก้ไขเพิ มเติมโดยกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญ ฉบับที 88-1292 ลง วันที 11 มีนาคม ค.ศ. 1988)13 บัญชี แสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สินคณะตุลาการรัฐธรรมนูญจะ ทําการเปิ ดซองบัญชี แสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สินของผูส้ มัครที ชนะการเลือกตั8งและทําการ พิม พ์เผยแพร่ บ ญ ั ชี ดังกล่ า วในรัฐกิ จจานุ เบกษา พร้ อมกับ การประกาศผลการเลื อกตั8งอย่างเป็ น ทางการ 2) หลักเกณฑ์ที ใช้กบั สมาชิกรัฐสภา (ทั8งสภาผูแ้ ทนราษฎรและวุฒิสภา) ตาม L.O.135-1 แห่ ง ประมวลกฎหมายเลื อกตั8ง แก้ไ ขเพิ ม เติ ม โดยกฎหมายประกอบ รัฐธรรมนูญ ฉบับที 88-226 วันที 11 มีนาคม ค.ศ.1988 ได้กาํ หนดให้สมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรต้อง จัดทําบัญชีทรัพย์สินซึ งจะรวมถึงสิ นสมรสและกรรมสิ ทธิl ในทรัพย์สินที แบ่งแยกไม่ได้ดว้ ย ยื นต่อ สํานักงานสภาผูแ้ ทนราษฎรภายใน 15 วัน นับแต่วนั ที ตนเข้ารับตําแหน่ ง หลักจากนั8นจะต้องยื น บัญชี ทรัพ ย์สินอีกเมื อครบวาระดํา รงตําแหน่ ง หรื อยุบสภาหรื อ เมื อการดํา รงตําแหน่ ง สิ8 นสุ ดลง เพราะเหตุอื น สํานักงานสภาผูแ้ ทนราษฎรจะต้องตรวจสอบบัญชีทรัพย์สินที ยื น โดยเปรี ยบเทียบ กันว่า มี อะไรเปลี ย นแปลงไปบ้า ง และเสนอประธานสภาผูแ้ ทนราษฎรเพื อพิจารณาและจัดทํา รายงานลงพิมพ์ในรัฐกิจจานุเบกษาว่าการเปลี ยนแปลงเป็ นกรณี “ผิดปกติ” หรื อไม่ซ ึงจะมีผลต่อการ รับความช่วยเหลือทางการเงินจากรัฐในปี ต่อมา และอาจมีการดําเนินการทางกฎหมายหากเป็ นการ กระทําความผิดแต่ตวั เนื8 อของบัญชีทรัพย์สิน จะไม่มีการเปิ ดเผย และผูท้ ี มีสิทธิ จะดูได้คือ (1) ผูท้ ี ยื นทรัพย์น8 นั (2) ผูม้ ีอาํ นาจสอบสวนตามกฎหมาย และ (3) ศาล (มาตรา L.O. 135-2 ประมวล 13
ชัยวัฒน์ วงศ์วฒั นศานต์. ธนกิจการเมืองกับการปฎิรูปการเมือง. หน้า 130-131
30
กฎหมายเลือกตั8งแก้ไขเพิ มเติม โดยกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญ ฉบับ 88-226 วันที 11 มีนาคม ค.ศ. 1988 ) อย่างไรก็ตาม ต่อมาปี ค.ศ.1995 ได้มีการแก้ไขกฎหมายเรื องนี8 ให้คณะกรรมการความ โปร่ งใสทางการเงินของวิถีชีวิตทางการเมือง (Commission pour la transparence financiere de la vie politique) เป็ นผูร้ ับและตรวจสอบบัญชี ทรัพย์สินของสมาชิ กสภาผูแ้ ทนราษฎรด้วย และ ดํา เนิ นการต่ างๆแทนประธานสภาผูแ้ ทนราษฎรในเรื องนี8 (กฎหมาย ฉบับ ที 88-227 วันที 11 มีนาคม ค.ศ. 1988 แก้ไขเพิ มเติมโดยกําหมายฉบับที 95-126 วันที 8 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1995 ) ซึ งถือ เป็ นคณะบุคคลภายนอกที เป็ นกลางประกอบด้วยผูพ้ ิพากษาระดับอาวุโสการตรวจสอบจึงมีความ โปร่ งใสเพิ มขึ8นอีกระดับหนึ ง14 สมาชิ กรัฐสภาผูใ้ ดละเว้นไม่ยื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สินก็จะถูกเพิกถอน สิ ทธิการสมัครรับเลือกตั8งเป็ นเวลา 1 ปี และเสี ยสิ ทธิที จะได้รับเงินชดเชยค่าใช้จ่ายในการเลือกตั8ง 3) หลักเกณฑ์ที ใช้กบั คณะรัฐมนตรี และผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองระดับท้องถิ นที ได้รับ เลือกตั8ง ซึ งกิตติพงศ์ ทองปุย ได้ให้คาํ อธิบายไว้วา่ 15 รัฐบัญญัติฉบับที 88-227 ลงวันที 11 มีนาคน ค.ศ. 1988 เกี ยวกับความโปร่ งใสทางด้าน การเงินในวงการเมือง ได้กาํ หนดไว้ในมาตรา 1 ถึง มาตรา 5 ของหมวดที 1 ซึ งเป็ นเงื อนไขในการ แสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สินของคณะรัฐมนตรี และของผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมืองระดับ ท้องถิ นที ได้รับการเลือกตั8งไว้ดงั นี8 (1) มี ก ารจัด ตั8ง คณะกรรมการเพื อ ความโปร่ ง ใดทางด้า นการเงิ นในวงการเมื อ งขึ8 น ประกอบด้วย รองประธานศาลปกครองเป็ นประธาน ประธานศาลฎีกา และประธานศาลตรวจเงิน แผ่นดินเป็ นกรรมการ หัวหน้าศาลหรื อผูพ้ ิพากษาศาลปกครองสู งสุ ด 4 คน ซึ งเลือกโดยที ประชุ ม ใหญ่ ศาลปกครองสู งสุ ด และหัวหน้าศาลหรื อผูพ้ ิพากษาศาลฎีกา 4 คน ซึ งเลือกโดยที ประชุมใหญ่ ศาลฎีกาและหัวหน้าคณะหรื อผูพ้ ิพากษาศาลตรวจเงินแผ่นดิน 4 คน ซึ งเลือกโดยที ประชุมใหญ่ ศาล ตรวจเงินแผ่นดิน (มาตรา 3 รัฐบัญญัติฉบับที 88-227 ลงวันที 11 มีนาคน ค.ศ. 1988 แก้ไขเพิ มเติม โดยรัฐบัญญัติฉบับที 96-5 ลงวันที 4 มกราคม ค.ศ.1999) (2) กําหนดให้คณะรัฐมนตรี ทุกคนจะต้องยื นบัญชี แสดงทรัพย์สินและหนี8 สินของตน ต่อ ประธานกรรมการภายใน 15 วัน หลังวันเข้ารับตําแหน่ง และภายใน 15 วันหลังวันพ้นจากตําแหน่ง (3) ผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองระดับท้องถิ นบางตําแหน่ง เช่น ประธานสภาท้องถิ น หรื อ ฝ่ ายบริ หารของท้องถิ น ก็จะต้องยื นบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินของตนต่อประธานคณะกรรมการ ภายใน 15 วัน หลังวันเข้ารับตําแหน่ งและในกรณี พน้ จากตําแหน่ งตามวาระปกติบุคคลดังกล่ าว 14 15
ชัยวัฒน์ วงศ์วฒั นศานต์. ธนกิจการเมืองกับการปฎิรูปการเมือง. หน้า 129-130 กิตติพงศ์ ทองปุย.”การแสดงบัญชีทรัพย์สินและหนี8สินของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง”.หน้า 141
31
จะต้องยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8สินโดยสามารถยื นได้ภายในระยะเวลาตั8งแต่ 2 เดือน ก่อนพ้นจากตําแหน่ งตามวาระปกติไปจนถึง 1 เดือน ภายหลังพ้นจากตําแหน่ งตามวาระปกติส่วน กรณี ลาออก ถูกให้ออก หรื อเกิ ดการยุบสภาที ตนปฏิบตั ิหน้าที อยู่ ให้ยื นบัญชีทรัพย์สินและหนี8 สิน ภายใน 15 วัน หลังวันพ้นจากตําแหน่ง (4) การไม่ ป ฏิ บ ตั ิ ตามรั ฐบัญญัติฉ บับ นี8 เฉพาะของผูด้ ํา รงตํา แหน่ ง ทางการเมื อ งระดับ ท้องถิ นถือเป็ นความผิดตามกฎหมายและจะต้องถูกตัดสิ ทธิ ไม่ให้ดาํ รงตําแหน่ งทางการเมืองเป็ น ระยะเวลา 1 ปี หากเป็ นกรณี ข องคณะรั ฐมนตรี ใ ห้ค ณะกรรมการร้ องขอต่ อ นายกรั ฐมนตรี ใ ห้ ดําเนินการตามที เห็นสมควร (5) หลักเกณฑ์ในเรื องการเก็บรักษาบัญชีรายการทรัพย์สินและหนี8 สินไว้เป็ นความลับและ ห้ามมิให้นาํ ไปเปิ ดเผย เว้นแต่เพื อประโยชน์แห่งการพิจารณาคดี นํามาใช้ในกรณี น8 ีดว้ ย 3.2.1.3 สภาพบังคับ ประธานาธิ บดี และผูส้ มัครเข้าแข่งขันในการเลื อกตั8งประธานาธิ บดี การยื นบัญชี แสดง รายการทรัพย์สินและหนี8 สินถือว่าเป็ นเงื อนไขแห่ งความสมบูรณ์หรื อ แบบพิธีแห่ งการสมัครรับ เลือกตั8งเป็ นประธานาธิ บดี หากไม่ปฏิบตั ิตามจะถือว่าการสมัครไม่สมบูรณ์ สําหรับสมาชิกรัฐสภา ผูใ้ ดไม่ยื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สิน จะถูกเพิกถอนสิ ทธิ การสมัครรับเลื อกตั8งเป็ น ระยะเวลา 1 ปี และเสี ยสิ ทธิ ที จะได้รับชดเชยค่าใช้จ่ายในการเลือกตั8งและหากคณะกรรมการเพื อ ความโปร่ งใดทางการเงินในวงการเมืองตรวจสอบพิจารณาและจัดทํารายงานลงพิมพ์ในรัฐกิ จจา นุเบกษาว่าการเปลี ยนแปลงเป็ นกรณี “ผิดปกติ” จะมีผลต่อการได้รับการช่วยเหลือทางการเงินจาก รัฐในปี ต่อมาและอาจถูกดําเนินคดีทางกฎหมายด้วยหากเป็ นการกระทําความผิดจากคณะรัฐมนตรี ไม่ยนื บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8สินให้คณะกรรมการเพื อความโปร่ งใดทางการเงินในวง การเมืองร้องขอต่อนายกรัฐมนตรี ให้ดาํ เนินการตามที เห็นสมควรส่ วนผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง ระดับท้องถิ นการไม่ดาํ เนิ นการดังกล่าวถือเป็ นความผิดตามกฎหมายอาญาและจะต้องถูกตัดสิ ทธิ ไม่ให้ดาํ รงตําแหน่งทางการเมืองเป็ นระยะเวลา 1 ปี 3.3.1 การยื นยัญชี แสดงรายการทรั พ ย์ สินและหนี4สิ นในประเทศสหพันธ์ ส าธารณรั ฐ เยอรมัน 3.3.1.1 ระบบการปกครอง ประเทศเยอรมันมีการปกครองแบบสหพันธรัฐซึ งเน้นความเป็ นตัวของตัวเองของมลรัฐ ต่างๆ ระบบสหพันธรั ฐของเยอรมันมีล ักษณะสําคัญซึ งเป็ นเอกลักษณ์ ข องสหพันธ์ สาธารณรั ฐ
32
เยอรมันกล่าวคือ โครงสร้างของสหพันธรัฐเป็ นโครงสร้าง 2 ระดับประกอบด้วย สหพันธ์ (Bund) และมลรัฐ (Lander) โดยที สหพันธ์มีฐานะที เป็ นรัฐอํานาจเหนือ (Oberstaat) ซึ งเชื อมโยงเข้ากับมล รัฐต่างๆแล้ว รวมกันเป็ นสหพันธรัฐ รัฐธรรมนู ญจะกําหนดความสัมพันธ์ทางกฎหมายขึ8นมา 2 วงจร ด้วยกัน กล่าวคือ ความสัมพันธ์ทางกฎหมายระหว่างสหพันธ์ กับ มลรัฐต่างๆ และระหว่างมล รัฐต่างๆด้วยกันเอง16 ประเทศเยอรมัน มีประธานาธิบดีเป็ นประมุข โดยประธานาธิ บดีจะได้รับการเลือกตั8งจากที ประชุ มสหพันธ์ มีวาระการดํารงตําแหน่ งคราวละ 5 ปี ที ประชุ มแห่ งสหพันธ์ซ ึ งทําหน้าที ในการ เลื อกประธานาธิ บ ดี น8 ี เป็ นองค์ก รที มี ข8 ึ นเพื อ เป็ นการเลื อกตั8ง ประธานาธิ บ ดี เ ท่ า นั8น ซึ ง ในการ เลือกตั8งประธานาธิบดีจะไม่มีการอภิปรายในการเลือกตั8งดังกล่าวนั8นแต่อย่างใด และประธานาธิ บดี ไม่เป็ นส่ วนหนึ งของรัฐบาล การบริ หารประเทศจะอยู่ในความรับผิดชอบของนายกรัฐมนตรี ซึ ง ประธานาธิ บดีเป็ นผูเ้ สนอชื อให้สมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรแห่ งสหพันธ์ลงคะแนนเลือกตั8งโดยเสี ยง ข้างมาก นายกรัฐมนตรี จะอยู่ในตําแหน่ ง คราวละ 4 ปี สําหรับรัฐมนตรี ประธานาธิ บดี จะเป็ นผู้ แต่งตั8งตามข้อเสนอของนายกรัฐมนตรี ฝ่ ายนิ ติบญั ญัติของเยอรมัน ประกอบด้วย สภาผูแ้ ทนราษฎรแห่ งสหพันธ์ และสภาผูแ้ ทน มลรัฐ โดยสภาผูแ้ ทนราษฎรแห่งสหพันธ์ ได้รับการเลือกตั8งโดยตรงจากประชาชน มีวาระการดํารง ตําแหน่งทุก 4 ปี และให้อยูป่ ฏิบตั ิหน้าที ในตําแหน่งจนกว่าจะมีสมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรใหม่เข้ามา ทําหน้าที แทน ส่ วน สภาผูแ้ ทนมลรัฐ (Bundesrat) ได้รับการเลือกตั8งจากตัวแทนที มลรัฐแต่ละแห่ ง เลือกตั8ง เพื อเข้าเป็ นสมาชิกสภา โดยจะมีจาํ นวนขั8นตํ ารัฐละ 3 คน มลรัฐใดประชากรเกิน 2 ล้านคน จะมีได้ 4 คน หากประชากรเกิน 6 ล้านคนจะมีได้ 5 คน และหากเกิน 7 ล้านคนจะมีได้ 6 คน สภาพปั ญหาที นํ า ไปสู่ การกํา หนดให้ ผ้ ู ดํา รงตํ า แหน่ ง ทางการเมื อ งต้ อ งยื น บัญ ชี แ สดง รายการทรัพย์สินและหนีส4 ิ น ประเทศสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมัน เป็ นประเทศแรกที นาํ ระบบการเปิ ดเผยให้ประชาชน ได้รับรู้ถึงการรับและการจ่ายของพรรคการเมืองมาใช้โดยได้กาํ หนดไว้ในกฎหมายพื8นฐาน (Basic Law) มาตรา 21 อนุมาตรา 1 ซึ งได้กาํ หนดให้พรรคการเมืองต้องเปิ ดเผยถึงที มาของรายรับรายจ่าย ของตนต่ อ สาธรณชน ทั8ง นี8 เพื อ ให้ผูม้ ี สิ ท ธิ อ อกเสี ย งเลื อกตั8ง ทราบถึ ง กลุ่ ม อิ ท ธิ พ ลต่ า งๆ ที อ ยู่ เบื8องหลังพรรคการเมือง นอกจากนี8 แล้วเพื อเป็ นการป้ องกันมิให้นกั การเมืองหาช่ องทางในการ แสวงหาประโยชน์ส่วนตนหรื อมิฉะนั8นก็อาจจะนําเอาเงินส่ วนตัวไปใช้ในการดําเนินกิจกรรมทาง 16
บุญศรี มีวงศ์อุโฆษ. คําอธิบายวิชากฎหมายรัฐธรรมนูญเปรี ยบเทียบ: รัฐธรรมนูญเยอรมัน.กรุ งเทพ:คณะ นิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.2535,หน้า 174
33
การเมื อ งก่ อ ให้ เ กิ ด ปั ญ หาความได้เ ปรี ยบ และความไม่ เ สมอภาคในทางการเมื อ งระหว่ า ง นัก การเมื อ งด้ ว ยกัน สภาผู้แ ทนราษฎรของสหพัน ธ์ ส าธารณรั ฐ เยอรมัน จึ ง ได้ ก ํา หนดให้ สมาชิ กสภาผูแ้ ทนราษฎรมีหน้าที ตอ้ งแสดงข้อเท็จจริ งเกี ยวกับกิ จการที ทาํ อยู่ ซึ งเป็ นกิ จกรรมที ควบคู่กบั การดํารงตําแหน่งทางการเมืองและประเภทกับจํานวนรายได้ เมื อจํานวนรายได้ข8 นั ตํ าที กําหนดไว้มีจาํ นวนสู งขึ8น17 3.3.1.2 หลักเกณฑ์ การแสดงบัญชีทรัพย์สินและหนีส4 ิ น ในระบบกฎหมายของประเทศสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมัน ได้กาํ หนดหลักเกณฑ์เกี ยวกับ การแจ้งบัญชีทรัพย์สินและหนี8สินของสมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎร ไว้ดงั นี8 (1) ผูม้ ีหน้าที ยนื สมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรมีหน้าที ตอ้ งยื นตามหลักเกณฑ์ ในการปฏิบตั ิและการวางตัวของ สมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรของสหพันธ์ ลงวันที 18 ธันวาคม 1986 ซึ งสมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรได้ ร่ วมกันตราขึ8น โดยอาศัยอํานาจตามมาตรา 44a แห่งกฎหมายว่าด้วยสมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎร18 (2) หลักเกณฑ์ในการยืน สมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรมีหน้าที ในการแสดงข้อเท็จจริ งดังนี8 (1) สมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรมีหน้าที ตอ้ งแจ้งให้ทราบถึง การประกอบอาชีพ ตลอดจนการ ประกอบกิ จการอื นใดทางธุ รกิ จ ซึ งอาจจะมีความเกี ยวกันกับ ส่ วนได้เสี ยในการปฏิ บ ตั ิงานของ สมาชิ กสภาผูแ้ ทนราษฎร ทั8งนี8 โดยพิจารณาเปรี ยบเทียบถึงความแตกต่างของการประกอบอาชี พ นั8นเมื อก่ อนและภายหลังที ได้รับมอบหมายที และรวมถึ งกรณี ที มีการเปลี ยนแปลงการประกอบ อาชีพในระหว่างที ยงั คงปฏิบตั ิหน้าที ในฐานะสมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรอยู19่ (2) สมาชิ กสภาผูแ้ ทนราษฎรมีหน้าที แสดงถึงประเภทและจํานวนของรายได้เมื อจํานวน รายได้ข8 นั ตํ าที กาํ หนดไว้มีจาํ นวนสู งขึ8น “จํา นวนรายได้ข8 ัน ตํ า ที ก ํา หนดไว้” ดัง กล่ า วนี8 หมายถึ ง จํา นวนเงิ น รายได้เ บื8 อ งต้น ที ประธานสภาผูแ้ ทนราษฎรได้กาํ หนดไว้เป็ นเกณฑ์รายได้ข8 นั ตํ าสําหรับสมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรทุก 17
สมโภช อ่องจันทร์. “กฎหมายแสดงทรัพย์สินและหนี8สินของสมาชิกวุฒิสภาและสมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎร์”, วิทยานิพนธ์ปริ ญญามหาบัณฑิต สาขาวิชานิติศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์, หน้า 12-13 18 มานิตย์ วงษ์เสรี . “การแจ้งบัญชีทรัพย์สินของสมาชิกสภาผุแ้ ทนราษฎรในประเทศสหพันธ์สาธารณารัฐ เยอรมัน”. เอกสารประกอบการพิจารณาของคณะกรรมการวิสามัญพิจารณาร่ างพระราชบัญญัติการแสดง ทรัพย์สินและหนี8สินของสมาชิกวุฒิสภาผูแ้ ทนราษฎร พ.ศ......สภาผูแ้ ทนราษฎร 2538.(อัดสําเนา) หน้า1 19 มานิตย์ วงศ์เสรี . การแจ้งบัญชีทรัพย์สินของสมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรในประเทศสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมัน
34
คนเพื อ นํ า มาใช้ เ ป็ นฐานในการกํ า หนดหน้ า ที แ สดงประเภทและจํ า นวนรายได้ ข อง สมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎร ซึ งในปัจจุบนั ประธานสภาผูแ้ ทนราษฎรได้กาํ หนดจํานวนรายได้ข8 นั ตํ าไว้ เป็ นจํานวน 5,000 มาร์คต่อเดือน (105,000 บาท)20 หรื อ 90,000 มาร์คต่อปี 21 (1,890,000 บาท) (3) รายงานของเงินบริ จาคที ได้รับ เมื อจํานวนเงินบริ จาคดังกล่าวเกิ นกว่าจํานวนเงินตาม เกณฑ์ที ได้กาํ หนดไว้ (4) กรณี ที เข้าดํารงตําแหน่งสมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎร จะต้องแจ้งข้อเท็จจริ ง ดังนี822 -กรณี ประกอบอาชีพ ในกรณี ที มีการเปลี ยนแปลงอาชีพครั8งเดียวหรื อหลายครั8ง ก็ให้แสดง การประกอบอาชีพครั8งหลังสุ ด -หน้าที การงานในฐานะกรรมการ ที ปรึ กษาฝ่ ายกํากับดูแล ที ปรึ กษาฝ่ ายบริ หาร ฝ่ ายให้ คําปรึ กษาแนะนําขององค์กรหรื อสถาบันตามกฎหมายมหาชนหน้าที การงานในฐานะกรรมการที ปรึ กษาฝ่ ายกํากับดูแล ที ปรึ กษาฝ่ ายทรัพย์สินในระหว่างการดํารงตําแหน่ ง หรื อหลังจากพ้นจาก ตําแหน่ง (5) ในระหว่างดํารงตําแหน่งสมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรต้องแจ้งข้อเท็จจริ งเพิ มเติมดังนี8 -การประกอบอาชีพ เมื อสมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรได้มีการเปลี ยนแปลงอาชีพไปจากเดิมที เคยแจ้งไว้ -หน้า ที ก ารงานในฐานะกรรมการที ปรึ กษาฝ่ ายกํา กับ ดูแล ที ปรึ กษาฝ่ ายบริ หาร ฝ่ ายให้ คําปรึ กษาและนําของห้างหุ น้ ส่ วนหรื อบริ ษทั หรื อของผูป้ ระกอบกิจการโรงแรม -หน้า ที ก ารงานในฐานะกรรมการที ปรึ กษาฝ่ ายกํา กับ ดูแล ที ปรึ กษาฝ่ ายบริ หาร ฝ่ ายให้ คําปรึ กษาแนะนําองค์กรหรื อสถาบันตามกฎหมายมหาชน -หน้าที การงานในฐานะกรรมการของสมาคมหรื อมูลนิธิ -อํานาจหน้าที ของสมาคมหรื อองค์กรอื นในลักษณะเดียวกัน -สัญญาเกี ยวกับการให้คาํ ปรึ กษาแนะนํา สัญญาตัวแทน หรื อสัญญาเกี ยวกับการดําเนินงาน อื นใดที มีลกั ษณะคล้ายคลึง แต่อย่างไรก็ตาม หลักเกณฑ์น8 ีไม่นาํ มาใช้กบั สมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรที จะต้องรายงานเกี ยวกับการประกอบอาชีพซึ งตน มีสิทธิปฏิเสธ -หน้ า ที ก ารงานซึ งสมาชิ ก สภาผู้แ ทนราษฎรกระทํา ไป ในขณะที ย ัง ปฏิ บ ัติ ห น้ า ที สมาชิ กสภาผูแ้ ทนราษฎร โดยเฉพาะอย่างยิ ง ในกรณี ที เกี ยวกับค่าตอบแทนที ได้มาเนื องจากบท วิจารณ์การดําเนินงานด้านสาธารณะและการปาฐคถา 20
อัตราแลกเปลี ยนอ้างอิง ณ วันที 5 มีนาคม 2542 1 มาร์คเท่ากับ 21 บาทไทย เรื องเดียวกัน 22 เรื องเดียวกัน, หน้า 2-3 21
35
-ข้อตกลงมี ส่วนร่ วมในบริ ษทั เงิ นทุนหรื อห้างหุ ้นส่ วน ซึ ง สมาชิ กสภาผูแ้ ทนราษฎรได้ กระทําไปในระหว่างปฏิบตั ิหน้าที (6) ในส่ วนที เกี ยวกับกิ จการ หน้าที การงาน และสัญญาซึ งสมาชิ กสภาผูแ้ ทนราษฎรได้ กระทําไปในระหว่างปฏิบตั ิหน้าที แต่หน้าที ในการแสดงข้อเท็จจริ งนี8ไม่คลุมถึงการแจ้งข้อเท็จจริ งที เกี ยวข้องกับบุคคลที สาม ถ้าสมาชิ กสภาผูแ้ ทนราษฎรมี สิทธิ ตามกฎหมายที จะปฏิ เสธหรื อมีหน้าที ตามกฎหมายที จะต้อง ปิ ดบังข้อเท็จจริ งเกี ยวกับบุคคลที สามนั8นได้ โดยประธานสภาผูแ้ ทนราษฎร กําหนดให้สมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรต้องยื นภายใน 3 เดือน นับแต่วนั ที เข้ารับตําแหน่งในกรณี ที มีการเปลี ยนแปลงข้อเท็จจริ งให้แจ้งภายใน 4 สัปดาห์ นับแต่มี การเปลี ยนแปลงข้อเท็จจริ งนั8น และสมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรต้องยืน ต่อประธานสภาผูแ้ ทนราษฎร ส่ วนเรื องการเปิ ดเผยนั8นไม่ได้เปิ ดเผยทั8งหมด แต่ข8 ึนอยู่กบั ประเภทของข้อเท็จจริ งที ตอ้ ง แสดง เช่น ข้อเท็จจริ งที เกี ยวกับอาชีพ ตําแหน่งหน้าที การงาน โดยประกาศไว้ในสมุดทะเบียนของ ทางราชการ 3.3.1.3 สภาพบังคับ สภาพบังคับของการไม่ยนื ประธานสภาผูแ้ ทนราษฎรจะประกาศให้ทราบทัว ไป 3.4 .1การยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนีส4 ิ นในประเทศสหรัฐอเมริกา 3.4.1.1 ระบบการปกครอง สหรัฐอเมริ กาปกครองแบบสหพันธรัฐ ประกอบด้วย 50 มลรัฐ และเป็ นประเทศที นาํ ระบบ ประชาธิ ปไตยมาใช้ในการปกครองประเทศไทยอย่างมัน คง และเหมาะสมกับสภาพของประเทศ สหรัฐอเมริ กา ซึ ง มีพ ลเมื องหลายเชื8 อชาติ หลากหลายทั8ง ภาษาและวัฒนธรรม ซึ งแนวทางการ ปกครองของประเทศสหรัฐอเมริ กาดังกล่าวได้รับอิทธิ พลแนวความคิดมาจากปรัชญาการเมืองของ มองเตสกิ เออร์ ที ได้ให้แนวทางการแบ่งอํานาจในการปกครอง และการตรวจสอบ ตลอดจนการ คานอํานาจซึ งกันและกัน สหรัฐอเมริ กาได้แบ่งอํานาจการปกครองออกเป็ น 3 อํานาจ โดยรองศาสตรจารย์ ดร.โกวิท วงศ์สุรวัฒน์ ได้อธิบายถึง อํานาจทั8งสามดังกล่าวไว้โดยย่อดังนี823 1. อํานาจนิติบญั ญัติประกอบด้วยสมาชิ กสองสภาคือ วุฒิสภา และสภาผูแ้ ทนราษฎร สภา สมาชิกวุฒิสภา (Senate) มีสมาชิก 100 คน เป็ นตัวแทนจากมลรัฐละ 2 คน ได้รับการเลือกตั8งให้เข้า 23
โกวิท วงศ์สุรวัฒน์. รัฐธรรมนูญและการเมืองการปกครองสหรัฐอเมริ กา .กรุ งเทพมหานคร: โรงพิมพ์ศูนย์ ส่งเสริ มและฝึ กอบรมการเกษตรแห่งชาติ สํานักส่งเสริ มและฝึ กอบรมกําแพงแสน,2544 ,หน้า 110-111
36
มาตําแหน่ งวาระละ 6 ปี และทุกๆ 2 ปี จะมีการเลือกตั8งสมาชิ กใหม่จาํ นวน 1 ใน 3 ของวุฒิสภา วุ ฒิ ส ภาจะต้อ งมี อ ายไม่ ต าํ ว่ า 30 ปี และเป็ นพลเมื อ งสหรั ฐ อเมริ ก าไม่ ต าํ กว่ า 9 ปี ส่ ว นสภา ผูแ้ ทนราษฎร (House of Representatives) ซึ งได้รับการเลือกตั8งจากประชาชนแต่ละรัฐแล้วมีจาํ นวน ทั8งสิ8 น 435 คน ดํารงตําแหน่งวาระคราวละ 2 ปี ผูม้ ีสิทธิl สมัครรับเลือกตั8งต้องมีอายุไม่ต าํ กว่า 25 ปี และเป็ นพลเมืองอเมริ กนั มาแล้วไม่ต าํ กว่า 7 ปี 2.ฝ่ ายบริ หาร ประธานาธิ บ ดี เ ป็ นหั ว หน้ า ฝ่ ายบริ ห าร และเป็ นประมุ ข ของประเทศ ประธานาธิบดีสหรัฐจะต้องมีอายุไม่ต าํ กว่า 35 ปี มีภูมิลาํ เนาอยูใ่ นสหรัฐอเมริ กามาแล้วไม่ต าํ กว่า 14 ปี มีวาระการดํารงตําแหน่ง วาระละ 4 ปี แต่ไม่เกิน 2 วาระ หากประธานาธิ บดีเสี ยชีวิตหรื อลาออก หรื อไม่สามารถปฏิบตั ิหน้าที และใช้อาํ นาจประธานาธิ บดีได้ รองประธานาธิ บดีจะเข้ารักษาการ เป็ นประธานาธิ บดีและหากทั8งประธานาธิ บดี และรองประธานาธิ บดีไม่สามารถปฏิบตั ิหน้าที ได้ ประธานสภาผูแ้ ทนราษฎรหรื อประธานวุฒิสภา หรื อ รัฐมนตรี วา่ การกระทรวงต่างประเทศจะเข้า รับตําแหน่งแทนตามลําดับ 3. ฝ่ ายตุลาการ ซึ งมีอาํ นาจในการพิจารณาคดีและพิพากษาคดีต่างๆ โดยฝ่ ายตุลาการของ สหรัฐอเมริ กาจะประกอบด้วยศาล 2 ระบบ คือ ศาลมลรัฐ (State Court) มีหน้าที พิจารณาตัดสิ นคดี ตามกฎหมายและรัฐธรรมนูญของมลรัฐส่ วนศาลสหรัฐ (United States Court) มีหน้าที ตดั สิ นและ พิจ ารณาคดี ที มี ก ารละเมิ ดต่ อรั ฐธรรมนู ญ และกฎหมายภายใต้ก ารควบคุ ม ของสหรั ฐ รวมทั8ง กฎหมายที ได้บญั ญัติจากฝ่ ายนิติบญั ญัติวา่ ขัดต่อรัฐธรรมนูญหรื อไม่ โดยศาลทั8งสองระบบดังกล่าว ประกอบด้วยศาลชั8นต้น ศาลอุทธรณ์ และศาลฎีกา โดยมีศาลฎีกาสหรัฐอเมริ กาเป็ นศาลสู งสุ ดของ ประเทศ โดยมีประธานศาลฎีกา 1 คน และผูพ้ ิพากษา 8 คน ที ได้รับการแต่งตั8งจากประธานาธิ บดี โดยได้รับความเห็นชอบของวุฒิสภา เมื อได้รับการเลือกตั8งแล้วสามารถดํารงตําแหน่งได้ตลอดชีวิต เว้นแต่ลาออก หรื อถูกถอน สภาพปั ญหาที นํ า ไปสู่ การกํา หนดให้ ผ้ ู ดํา รงตํ า แหน่ ง ทางการเมื อ งต้ อ งยื น บัญ ชี แ สดง รายการทรัพย์สินและหนีส4 ิ น สมาชิกวุฒิสภา เวนย์ มอร์ส ได้เสนออญัตติในปี ค.ค. 1946 เพื อต้องการให้สมาชิกวุฒิสภา ส่ งเอกสารประจําปี เกี ยวกับแหล่งที มาของรายได้แก่เลขาธิการวุฒิสภา เพราะมีปัญหาเกิดขึ8นในเรื อง ของมาตรฐานทางจริ ยธรรมของเจ้าหน้าที และลูกจ้างของรัฐ และสาธารณชนได้วิพากษ์วิจารณ์การ รับเงินของสมาชิ กสภาคองเกรสในการกล่ าวสุ นทรพจน์ และกิ จการอื นๆ ที เป็ นรายได้เสริ มของ สมาชิก และมีการรับเงินและรางวัลจากองค์กรและกลุ่มต่างๆ ซึ งน่าจะมีผลประโยชน์ที เกี ยวข้องกับ การบัญญัติกฎหมายและการจ่ายเงินดังกล่าวอาจจะเกี ยวข้องกับการล๊อบบี8เพื อให้สมาชิกกระทําการ
37
หรื อไม่กระทําการอย่างใดอย่างหนึ ง สมาชิกวุฒิสภาคนดังกล่าวจึงได้เสนอออกกฎหมายให้สมาชิก เปิ ดเผยต่อผลประโยชน์ทางการเงิน แต่ก็ถูกวุฒิสภาคนดังกล่าวจึงได้เสนอออกกฎหมายเกี ยวกับการ เปิ ดเผยผลประโยชน์ทางการเงินของเจ้าหน้าที และลูกจ้างของสภาคองเกรส ฝ่ ายบริ หารและฝ่ ายตุลา การ เป็ นรายปี แก่สาธารณะชน จนกระทัง ปี ค.ศ. 1958 สภาคองเกรส ได้อนุมตั ิหลักทัว ไปสําหรับ การประพฤติปฏิบตั ิทางจรรยาบรรณของลูกจ้างของรัฐบาลรวมทั8งสมาชิกสภาคองเกรสด้วย โดยมุ่ง หมายให้เป็ นแนวทางสําหรับความสํานึ กของบุคคลเหล่านั นแต่ไม่มีผลผูกพันทางกฎหมาย ในปี ค.ศ. 1960 ได้มีปัญหาเกี ยวกับความประพฤติที ไม่เหมาะสมของสมาชิกสภาคองเกรส จึงมีกระแส ผลักดันให้สภาคองเกรส ดูแลความประพฤติของสมาชิกและลูกจ้าง คณะกรรมาธิ การกฎเกณฑ์และ การบริ หารของวุฒิสภา (The Senate Rules and Amministration Committee) จึงได้เสนอว่าวุฒิสภา ควรจะยอมรับหลักเกณฑ์ที จะให้เปิ ดเผยฐานะทางการเงินแก่สาธารณชน และต่อมาในปี ค.ศ.1964 มี ส มาชิ ก สภาคองเกรสถู ก กล่ า วหาว่ า ใช้เ งิ น ทุ น ของสภาคองเกรสไปในทางที ผิ ด จึ ง ได้มี ก ฎ กําหนดให้สมาชิกเปิ ดเผยฐานะทางการเงิน ประจําปี ของตนต่อ Comptroller general ของสหรัฐ 3.4.1.2 หลักเกณฑ์ การแสดงบัญชีทรัพย์สินและหนีส4 ิ น ชัยวัฒน์ วงศ์วฒั นาศานต์ ได้อธิ บายถึงหลักเกณฑ์การยื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สินและ หนี8 สินของผูด้ าํ รงตําแหน่ งในทางการเมืองของสหรัฐอเมริ กาไว้ว่า24 ในกฎหมาย Ethics in Government Act of 1978 (EGA) ได้กาํ หนดให้ผสู้ มัครรับเลือกตั8งเป็ นสมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรและ สมาชิ กวุฒิสภา ต้องจัดทํารายงานทรัพย์สินภายใน 30 วันที ตนมีฐานะเป็ นผูส้ มัครของปี ที มีการ เลือกตั8งหรื อในวันที 15 พฤษภาคม ของปี นั8น แล้วแต่เวลาใดจะช้ากว่ากัน แต่อย่างช้าต้องไม่ต าํ กว่า 7 วันก่อนวันเลือกตั8ง และถ้าผูน้ น ั ยังคงเป็ นผูส้ มัครสมาชิ กในปี ต่อมาก็ตอ้ งทํารายงานภายในวันที 15 พฤษภาคม ของทุกปี ด้วย (2 U.S.C 701 (d)) ซึ งการเป็ นผูส้ มัครนี8 จะเริ มตั8งแต่ได้เสนอตนเป็ น ผูส้ มัครหรื อเมื อคณะกรรมการใหญ่หาเสี ยงเลือกตั8ง (Principal compaign committee) ได้ยื นรายการ การหาเสี ยงเลือกตั8งตามกฎหมาย FECA มาตรา 434 (a) ซึ งเป็ นรายงานครึ งปี แรกภายในวันที 31 กรกฎาคม และ 31 มกราคม (มาตรา 707 ของ (a) EGA) กรณี จะสัมพันธ์กบั กฎหมายควบคุมการเงิน ในการเลือกตั8ง (FECA) โดยถ้าผูใ้ ดได้รับเงินหรื อค่าใช้จ่ายเพื อการเลือกตั8งเกินกว่า 5,000 ดอลล่าร์ ก็จะมีฐานะเป็ นผูส้ มัครทันที ซึ งผูส้ มัครจะต้องแต่งตั8งคณะกรรมการใหญ่หาเสี ยงเลือกตั8งภายใน 15 วัน นับแต่ตนมีสภาพเป็ นผูส้ มัครเพื อควบคุ มการรับหรื อจ่ายเงิ นในการเลื อกตั8ง (มาตรา 431) (2) และ 432 (e) ของ FECA) การรายงานทรัพย์สินของผูส้ มัครจึงอาจต้องกระทําตั8งแต่ปีก่ อนการ เลือกตั8งก็ได้ โดยต้องรายงานก่อนวันที 15 พฤษภาคม ของปี นั8นๆ เรื อยไป 24
ชัยวัฒน์ วงศ์วฒั นาศานต์. ธนกิจการเมืองกับการปฎิรูปการเมือง. หน้า 90-91
38
รายงานทรัพย์สินของผูส้ มัคร จะต้องเป็ นไปตามรายการที กาํ หนดในมาตรา 702 (b) ของ EGA โดยเน้นประเภทรายการตั8งแต่ 100 ดอลล่าร์ ข8 ึนไป และระบุที มาของคู่สัญญาที ก่อให้เกิดรายได้น8 นั ด้วย รายการทรัพย์สินจะรวมถึงทรัพย์สินของคู่สมรสและบุตรที ยงั ไม่บรรลุนิติ ภาวะด้วย ( มาตรา 702 (b) ) ของ EGA ) ผูส้ มัครเป็ นสมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรหรื อวุฒิสภาต้องส่ ง รายงานทรัพย์สินไปยังเลขาธิ การสภาของตน แล้วแต่กรณี รายงานทรัพย์สินนี8 จะเก็บไว้เป็ นเวลา 6 ปี โดยสาธารณาชนสามารถตรวจดูได้ ( มาตรา 704 (a) และ (b)) 1) ตําแหน่ งทางการเมืองทีต ้ องแสดงรายการทรัพย์สินและหนีส4 ิ น ประธานาธิบดี รองประธานาธิบดี สมาชิกสภาคองเกรส ซึ งรวมถึงผูส้ มัครรับเลือกตั8งในสามตําแหน่ งดังกล่าวด้วย (มาตรา 101 (f) ของ EGA) การเป็ นผูส้ มัครให้นบั ตั8งแต่เริ มเสนอตนเป็ นผูส้ มัคร หรื อถ้าผูใ้ ดได้รับเงินหรื อใช้จ่ายเงินเพื อ การเลือกตั8งเกินกว่า 5,000 ดอลล่าร์ ก็จะมีฐานะเป็ นผูส้ มัครทันที 2) บัญชีรายการทรัพย์สินและหนีส4 ิ น รายงานการแสดงบัญชี ท รั พ ย์สิ นและหนี8 สิ นต้องแสดงหลัก ฐานเต็ม และสมบูรณ์ ของ ตนเอง คู่สมรส และบุตรที ยงั ไม่บรรลุนิติภาวะ ซึ งกิตติพงศ์ ทองปุย ได้อธิ บายถึงหลักทรัพย์และ รายการที จะต้องแสดงไว้ดงั นี825 1. แหล่งที มา ประเภท และจํานวนหรื อมูลค่าของรายได้ซ ึ งประกอบด้วยเงินปั นผลรายได้ จากการให้เช่ า ดอกเบี8ย และกําไรที ได้รับจากเงินลงทุนที ได้รับในปี ปฏิทินซึ งมีจาํ นวนหรื อมูลค่า เกิน 200 ดอลล่าร์ แหล่งที มา วันที และจํานวนของรางวัลทางวิชาชีพจากแหล่งใดก็ตามที ได้รับในปี ปฏิทิน ก่อน ซึ งรวมมูลค่าได้ 200 ดอลล่าร์ หรื อมากกว่า ในกรณี ที มอบเงินให้แก่องค์กรการกุศล จะต้อง แสดงเอกสารแก่ หน่ วยงานดูแลด้านจรรยาบรรณ (Ethics office) พร้อมทั8งรายชื อของผูร้ ับการ จ่ายเงินนั8น วันที และจํานวนของการจ่ายทั8งสิ8 น โดยเป็ นความลับ (มาตรา 102 (a),(1) (A) และ (B) ของ EGA) 2. ลักษณะของแหล่งที มา รายละเอียดโดยย่อ และมูลค่าของของขวัญทั8งหมด โดยรวมแล้ว มากว่า 250 ดอลล่าร์ ซึ งได้รับจากแหล่งที มาอื นในปี ปฏิทินก่อน เว้นแต่เป็ นค่าอาหาร ค่าที พกั หรื อ การให้ความเพลิดเพลินซึ งได้รับในลักษณะของการต้อนรับ 25
กิตติพงศ์ ทองปุย. การแสดงบัญชีทรัพย์สินและหนี8สินของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง.หน้า 132-134
39
3. ลักษณะและประเภทของมูลค่าผลประโยชน์ของอสังหาริ มทรัพย์ที ครอบครองใน ปี ปฏิทินก่อนในการค้าหรื อธุรกิจต่างๆ หรื อสําหรับการลงทุนหรื อการสร้างรายได้ซ ึ งมีมูลค่าเท่าราคา ตลาดเกิ น 1,000 ดอลล่าร์ (มาตรา 102 (a) , (3) ของ EGA ถ้ามูลค่าในปั จจุบนั ผลประโยชน์ใน อสังหาริ มทรัพย์น8 นั ไม่ชดั เจนโดยไม่อาจประเมินค่าได้บุคคลนั8นอาจแสดงรายการ (1) วันที และ ราคาที ซ8ือ อสังหาริ มทรัพย์ หรื อ (2) มูลค่าประเมินของอสังหาริ มทรัพย์เพื อการเสี ยภาษีโดยปรับให้ ทรัพย์สินนั8นมีมูลค่าตามตลาด ซึ งใช้ในการประเมิน (มาตรา 102 (b), (2) ของ EGA 4. ลักษณะและประเภทของมูลค่าโดยรวมของหนี8 สินที มีเจ้าหน้าที ซ ึ งเกิน 10,000 ดอลล่าร์ ในปี ปฏิทินก่อน แต่ไม่รวมถึง การจํานองที ใช้อสังหาริ มทรัพย์เป็ นประกัน ซึ งเป็ นที พกั อาศัยส่ วน บุคคลของบุคคลที รายงานหรื อคู่สมรสของเขา และการกูท้ ี ใช้ยานพาหนะส่ วนบุคคลเครื องตกแต่ง บ้านหรื อเครื องใช้เป็ นประกัน ซึ งการกูน้ 8 นั ไม่เกินราคาซื8 อขายสิ งของที นาํ มาใช้เป็ นประกัน (มาตรา 102 (a),(4) ของ EGA) 5.รายละเอียดโดยย่อ วันที และประเภทของมูลค่าในการซื8 อ การขาย หรื อการแลกเปลี ยน ในอสังหาริ มทรัพย์ (เว้นแต่ที ซ ึ งใช้เป็ นที พกั อาศัยของบุคคลที ตอ้ งรายงานหรื อคู่สมรสของเขา) หรื อหุ น้ พันธบัตร การซื8อขายสิ นค้าล่วงหน้า และหลักทรัพย์ในรู ปแบบอื นๆ ซึ งเกิน 1,000 ดอลล่าร์ ในปี ปฏิทิน (มาตรา 102 (a) ,(5) ของ EGA) 6. ลักษณะของตําแหน่ งต่างๆ ซึ งดํารงอยู่ในวัน หรื อก่ อนวันแสดงเอกสาร ในระหว่างปี ปฏิ ทิน สําหรับเป็ นเจ้า หน้าที ผูอ้ าํ นวยการ ผูจ้ ดั การทรั พย์สิน หุ ้นส่ วน ผูค้ รอบครองกรรมสิ ท ธิl ผูแ้ ทน ลูกจ้าง หรื อที ปรึ กษาของนิ ติบุคคล บริ ษทั ห้างหุ ้นส่ วนหรื อธุ รกิ จอื น องค์กรที ไม่หวังผล กําไร องค์กรแรงงาน หรื อสถาบันการศึกษาหรื อสถาบันอื น เว้นแต่ตาํ แหน่ งศาสนา สังคม คณะ สงฆ์หรื อการเมือง และตําแหน่งเพื อเป็ นเกียรติ ถ้าบุคคลใดนอกเหนื อจากรัฐบาลสหรัฐได้จ่ายเงินให้แก่บุคคลที ตอ้ งรายงานที ไม่เพื อการ เลือกตั8ง เป็ นค่าชดเชยเกินกว่า 5,000 ดอลลาร์ ใน 2 ปี ปฏิทินก่อนที บุคคลแสดงรายงานแรกของเขา บุคคลนั8นจะต้องรวมไว้ในรายงานซึ งมีลกั ษณะของแหล่งที มาของค่าชมเชยและรายละเอียดโดยย่อ ของลักษณะหน้าที ซ ึงปฏิบตั ิหรื อการบริ หาร (มาตรา 102 (a) (6) (A) และ (B) ของ EGA) 7. รายละเอียดของวันที คู่สัญญา และเนื8 อหาของข้อตกลงหรื อการจัดการซึ งเกี ยวกับการ ว่าจ้างในอนาคต การอนุ ญาตให้ลาระหว่างช่ วงเวลาการให้บริ การ ความต่อเนื องของการจ้างโดยผู้ ว่า จ้า งคนก่ อ นนอกเหนื อ จากรั ฐ บาลสหรั ฐ และการยัง คงมี ส่ ว นรวมในสวัส ดิ ก ารลู ก จ้า งหรื อ โครงการผลประโยชน์ ซึ งรักษาไว้โดยผูว้ า่ จ้างคนก่อน (มาตรา 102 (a), (7) ของ EGA) 8. ประเภทของมูลค่าเงินสดโดยรวมผลประโยชน์ของบุคคลที รายงานใน Qualified blind trust
40
3) การแสดงรายการทรัพย์สินและหนีส4 ิ น กิ ตติพงศ์ ทองปุย ได้อธิ บายเกี ยวกับการแสดงรายการทรัพย์สิ นและหนี8 สินของผูด้ าํ รง ตําแหน่ งทางการเมื องของสหรัฐอเมริ กาไว้ว่า26 ผูส้ มัครรั บเลื อกตั8ง เป็ นประธานาธิ บดี รอง ประธานาธิ บดี สมาชิ ก สภาผูแ้ ทนราษฎร และสมาชิ ก วุฒิส ภา ต้องจัดทํารายงานทรั พย์สิ นและ หนี8สินซึ งรวมถึงสิ นทรัพย์ของคู่สมรส และบุตรที ยงั ไม่บรรลุนิติภาวะด้วย ภายใน 30 วัน นับแต่ตน มีฐานะเป็ นผูส้ มัครของปี ที มีการเลือกตั8งหรื อในวันที 15 พฤษภาคม ของปี นั8นแล้วแต่เวลาใดจะช้า กว่ากัน แต่ตอ้ งไม่ชา้ กว่า 30 วัน ก่อนวันเลือกตั8ง และถ้าผูน้ 8 นั ยังคงเป็ นผูส้ มัครรับเลือกตั8งในปี ต่อมา ก็ตอ้ งทํารายงานภายในวันที 15 พฤษภาคม ของทุกปี ด้วย (มาตรา 101 (c) ของ EGA) การรายงาน ทรัพย์สินและหนี8สินของผูร้ ับสมัครเลือกตั8งจึงอาจต้องกระทําตั8งแต่ปีก่อนการเลือกตั8งก็ได้โดยต้อง รายงานก่อนวันที 15 พฤษภาคม ของปี นั8น ๆ เรื อยไป ผูส้ มัค รรั บ เลื อ กตั8ง เป็ นประธานาธิ บ ดี ห รื อ รองประธานาธิ บ ดี จะต้อ งแสดงรายงาน ทรัพย์สินและหนี8 สินกับคณะกรรมการการเลือกตั8ง ส่ วนผูส้ มัครรับเลือกตั8งเป็ นสมาชิ กสภาผูแ้ ทน ราษฎรหรื อวุฒิสภา ต้องส่ งรายงานทรัพย์สินไปยังเลขาธิ การสภาแห่ งนั8นๆ แล้วแต่กรณี (มาตรา 103 (e) และ (h) ของ EGA) เมื อเข้ารับตําแหน่งประธานาธิบดี รองประธานาธิบดี สมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรหรื อสมาชิก วุฒิสภา ต้องยืน รายงานทรัพย์สินภายใน 30 วัน นับแต่วนั เข้ารับตําแหน่ง และยื นภายหลัง 30 วันนับ แต่สิ8นสุ ดการดํารงตําแหน่ งนั8น (มาตรา 101 (a) และ (e) EGA) ต่อผูอ้ าํ นวยการสํานักงาน จรรยาบรรณของรัฐบาล ในกรณี ของประธานาธิ บดี และรองประธานาธิ บดี หรื อต่อเลขาธิ การสภา ผูแ้ ทนราษฎรหรื อวุฒิสภา แล้วแต่กรณี สําหรับสมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรและวุฒิสภา (มาตรา 103 (b) และ (h) ของ EGA) อนึ งระยะเวลาในการแสดงรายงานทรัพย์สินอาจขยายเวลาได้หากมีเหตุอนั ควรภายใต้การ อนุ มตั ิของผูอ้ าํ นวยการสํานักงานจรรยาบรรณของรัฐบาลหรื อเลขาธิ การสภาแล้วแต่กรณี แต่การ ขยายโดยรวมแล้วต้องไม่เกิน 90 วัน (มาตรา 101 (g) ของ EGA) เลขาธิ การสภาผูแ้ ทนราษฎรหรื อเลขาธิ การวุฒิสภา จัดทําสําเนารายงานทรัพย์สินส่ งให้แก่ คณะกรรมการจรรยาบรรณของสภาผูแ้ ทนราษฎรหรื อวุฒิสภาแล้วแต่กรณี ภายใน 7 วัน นับแต่วนั ที เริ มแสดงรายงาน(มาตรา 103 (j) ของ EGA ) 4) การตรวจสอบรายงานทรัพย์สิน ผูอ้ าํ นวยการสํานักงานจรรยาบรรณของรัฐบาล เลขาธิการสภาผูแ้ ทนราษฎร หรื อเลขาธิ การ วุฒิสภา แล้วแต่กรณี ต้องจัดสําเนารายงานทรัพย์สินให้สาธารณะชนร้องขอตรวจดูได้ภายใน 30 26
กิตติพงศ์ ทองปุย.การแสดงบัญชีทรัพย์สินและหนี8สินของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง. หน้า 134-135
41
วัน นับแต่วนั ที แสดงรายงาน (มาตรา 105 (a), (2) ของ EGA) รายงานทรัพย์สินนี8 จะเก็บรักษาไว้เป็ น เวลา 6 ปี หลักจากนั8นจะถูกทําลาย เว้นแต่จาํ เป็ นในการสอบสวนที ยงั ดําเนิ นอยู่ (มาตรา 105 (b) ของ EGA) ผูอ้ าํ นวยการสํานักงานจรรยาบรรณของรัฐบาล คณะกรรมาธิ การจรรยาบรรณของสภา ผูแ้ ทนราษฎรหรื อวุฒิสภา แล้วแต่กรณี จะตรวจสอบรายงานทรัพย์สินภายใน 60 วัน หลักจากวันที แสดงเอกสาร หากเห็นว่าบุคคลที ยนื รายงานนั8นปฏิบตั ิสอดคล้องกับกฎหมายและระเบียบข้อบังคับ ที ใช้ลงนามในรายงาน หากต้องการข้อมูลเพิ มเติมจะแจ้งให้บุคคลที ยื นรายงานนั8นยื นข้อมูลเพิ มเติม ภายในระยะเวลาที กาํ หนด หรื อเห็นว่าบุคคลที ยื นรายงานไม่ปฏิบตั ิให้สอดคล้องกับกฎหมายและ ระเบียบข้อบังคับที ใช้จะแจ้งให้บุคคลนั8นชี8แจงเป็ นลายลักษณ์อกั ษรหรื อวาจาและหากพิจารณาแล้ว เห็ นว่าบุ ค คล นั8นไม่ ได้ป ฏิ บ ตั ิตามกฎหมายและระเบี ย บข้อบัง คับที จะใช้แสดงความเห็ นไว้ใ น รายงาน (มาตรา 106 (a) และ (b) ของ EGA)27 3.4.1.3 สภาพบังคับ อัยการสู งสุ ด อาจดําเนินการฟ้ องร้องคดีแพ่งในศาล ของสหรัฐต่อบุคคลซึ งรู้และจงใจ แสดงเท็จหรื อรู้ และจงใจไม่ แสดงรายงานทรั พ ย์สิ นศาลอาจลงโทษทางแพ่ง กับ บุ ค คลนั8นเป็ น จํานวนไม่เกิน 10,000 ดอลล่าร์ ผูอ้ าํ นวยการสํานักงานจรรยาบรรณของรัฐบาล คณะกรรมาธิ การจรรยาบรรณของสภา ผูแ้ ทนราษฎรหรื อวุฒิสภา แล้วแต่กรณี จะอ้างแก่อยั การสู งสุ ดถึงชื อบุคคลซึ งมีเหตุอนั สมควรเชื อ ว่าจงใจไม่แสดงรายงานทรัพย์สินหรื อแสดงรายงานทรัพย์สินเป็ นเท็จ หรื อจงใจไม่แสดงข้อมูล กําหนดให้รายงาน บุคคลซี งแสดงรายงานทรัพย์สินยื นรายงานทรัพย์สินเกินกว่าระยะเวลาที กฎหมายกําหนด (มากกว่า 30 วันหรื อวันสุ ดท้ายที ขยายเวลาได้) ต้องชําระค่าปรับเป็ นจํานวน 200 ดอลล่าร์ (มาตรา 104 ของ EGA) อย่างไรก็ตามศาลได้ตดั สิ นในคดีวา่ บทบัญญัติมาตรา 1001 ของ Title18 เป็ นสิ งที สามารถ นํามาใช้ควบคู่กบั กฎหมาย ได้โดยบุคคลที จงใจไม่ยื นแสดงรายการทรัพย์สินอยู่ภายใต้บทลงโทษ ทางแพ่งของกฎหมาย ส่ วนบุคคลที จงใจแสดงเท็จจะอยูภ่ ายใต้บทลงโทษทางอาญาตามมาตรา 1001 ของ Title 18 United State Code28
27 28
กิตติพงศ์ ทองปุย.การแสดงบัญชีทรัพย์สินและหนี8สินของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง.หน้า 135 กิตติพงศ์ ทองปุย. การแสดงบัญชีทรัพย์สินและหนี8สินของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง. หน้า 135-136
42
3.5.1 การยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนีส4 ิ นในประเทศอังกฤษ 3.5.1.1 ระบบการปกครอง ประเทศอังกฤษ ได้รับการยกย่องว่า เป็ นต้นแบบของระบบประชาธิ ปไตยในระบบรัฐสภา ที มีความราบรื นมีเสถียรภาพและมีความรับผิดชอบ แต่การพัฒนาระบบประชาธิ ปไตยของอังกฤษ มิ ใ ช่ ว่ า จะปราศจาการต่ อ สู้ ความขัด แย้ง การใช้ ก ํา ลัง และความวุ่ น วายในประวัติ ศ าสตร์ พระมหากษัตริ ยแ์ ละรัฐสภาได้ต่อสู้กนั เนื องจากช่ วงชิ งอํานาจทางการเมืองและความขัดแย้งทาง ศาสนา จนกระทัง กลายเป็ นสงครามการเมืองในรัชสมัยพระเจ้าชาร์ ลส์ ที 1 (Charles 1) ต่อจากนั8น ในยุคของการปฏิวตั ิอุตสาหกรรม อังกฤษก็ประสบกับความขัดแย้งทางการเมืองจนตลอดศตวรรษที 18 และ 19 ในตอนต้นศตวรรษที 20 ปั ญหาเอกสารของไอร์ แลนด์ เป็ นผลให้การเมืองและสังคม ของอังกฤษเต็มไปด้วยความขัดแย้งและตึงเครี ยด อย่างไรก็ตาม เมื อเปรี ยบเทียบกับหลายประเทศ ในยุโรปแล้ว การเปลี ยนแปลงและพัฒนาระบบประชาธิ ปไตยของอังกฤษมีความรุ นแรงน้อยกว่า มี ช่ วงเวลาที ราบรื นมากว่า และปั จจุบนั ระบบประชาธิ ปไตยในอังกฤษมีเสถี ยรภาพมากกว่าหลาย ประเทศในยุโรป29 ประเทศอังกฤษปกครองในระบบประชาธิ ปไตยในระบบรัฐสภา ประกอบด้วยสภาสามัญ (House of Common) และสภาขุนนาง (House of Lord) สภาทั8งสองนี8 จะทําหน้าที เกี ยวกับ กระบวนการนิ ติบญั ญัติ การออกกฎหมาย การตรวจสอบ และควบคุมการบริ หารงานของรัฐบาล โดยรัฐสภาอังกฤษมีวาระในการดํารงตําแหน่ ง 5 ปี สําหรับสภาสามัญหากมีการยุบสภาหรื อยู่ใน ตําแหน่ งจนครบวาระก็จะจัดให้มีการเลือกตั8งทัว ไป สภาสามัญประกอบด้วยสมาชิ กสภาผูแ้ ทน ราษฎร 659 คน มีอาํ นาจหน้าที บญั ญัติกฎหมาย ควบคุมฝ่ ายบริ หาร เช่นการตั8งกระทูถ้ ามการขอแปร ญัต ติ ก่ อ นปิ ดประชุ ม การเสนอญัต ติ ไ ม่ ไ ว้ว างใจรั ฐ บาล และนอกจากนี8 สภาสามัญ ยัง มี คณะกรรมาธิการการรัฐสภา (Parliament Commissioner) ซึ งประกอบด้วยสมาชิกสภาสามัญนั8นเอง ทําหน้าที สอบสวนการปฏิบตั ิงานของเจ้าหน้าที ที ประพฤติมิชอบและการทุจริ ตในหน่ วยราชการ ของรัฐบาล ซึ งการร้องเรี ยนต่อคณะกรรมาธิการดังกล่าวจะต้องกระทําผ่านที รัฐสภา ส่ วนสภาขุนนางไม่ได้มาจากการเลือกตั8งของประชาชนแต่จะประกอบด้วยบุคคลฝ่ ายต่างๆ จากฝ่ ายศาสนจักร ได้แก่ อาร์ชบิชอพจํานวน 2 คน คืออาร์ ชบิชอพแห่ งยอร์ ค (Archbishop of York) และอาร์ ชบิชอพแห่ งแคนเทอร์ เบอร์ รี (Archbishop of Canterbury) นอกจากนี8 ยงั มีบิชอพแห่ ง ลอนดอน (Bishop of London) บิชอพแห่ งวินเชสเตอร์ (Bishop of Winchester)และบิชอพแห่ งเดอ แฮม (Bishop of Durham) โดยรวมบิชอพผูอ้ าวุโสอีก 21คน รวมทั8งหมด 26 คน ขุนนางฝ่ ายสงฆ์น8 ี 29
สมบัติ ธํารงธัญวงศ์.การเมืองอังกฤษ. พิมพ์ครั8งที 2. กรุ งเทพมหานคร: คณะรัฐประศาสนศาสตร์ สถาบัน บัณฑิตพัฒนาบริ หารศาสตร์, 2544, หน้า 21
43
เป็ นได้ตลอดตราบเท่าที อยูใ่ นตําแหน่ง สิ ทธิการเป็ นสมาชิกสภาขุนนางนั8นมิได้สืบทอดทายาท และ นอกจากนี8ยงั ประกอบด้วยสมาชิกสภาขุนนางที มาจากฝ่ ายฆราวาส (Lord Temporal) ได้แก่เชื8 อสาย ราชวงศ์ที เป็ นชาย ขุนนางที สืบฐานดรศักดิl ขุนนางฝ่ ายกฎหมายจะได้รับการแต่งตั8งจากนักกฎหมาย ที มีฐานดรศักดิlช8 นั บารอน(Barons) และขุนนางที ได้รับการแต่งตั8งให้ดาํ รงตําแหน่งตลอดชีวิต รวม แล้วสภาขุนนางจะมีสมาชิกประมาณ 1,000 คนเศษ โดยสภาขุนนางทําหน้าที เป็ นศาลสู งสุ ด ตรวจ และแก้ไขร่ างกฎหมายที ผา่ นการพิจารณาในสภาสามัญมาแล้วสภาขุนนางไม่มิสิทธิl ในการลงมติไม่ ไว้วางใจรัฐบาล แต่มีสิทธิในการตั8งกระทูถ้ าม และวิพากษ์วจิ ารณ์การทํางานของรัฐบาลได้30 ฝ่ ายบริ หารของประเทศอังกฤษ มีนายกรัฐมนตรี เป็ นหัวหน้าฝ่ ายบริ หาร ทําหน้าที บริ หาร ทําหน้าที บริ หารประเทศตามนโยบายที แถลงไว้ต่อรัฐสภา นายกรัฐมนตรี จะมาจากพรรคการเมืองที ชนะการเลื อกตั8งได้รับเสี ย งข้างมากในสภา และนายกรัฐมนตรี จะเป็ นผูจ้ ดั ตั8งคณะรัฐมนตรี ทํา หน้าที บริ หารประเทศ สภาพปั ญหาที นํ า ไปสู่ การกํา หนดให้ ผ้ ู ดํา รงตํ า แหน่ ง ทางการเมื อ งต้ อ งยื น บัญ ชี แ สดง รายการทรัพย์สินและหนีส4 ิ น การเปิ ดเผยบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8สินของผูด้ าํ รงตําแหน่งในทางการเมืองของ ประเทศอังกฤษ มีสาเหตุมาจากปั ญหาผลประโยชน์ของสมาชิกไม่วา่ จะเป็ นผลประโยชน์ที สมาชิก ได้รับ จากบุ ค คลภายนอกในการปฏิ บ ตั ิ หน้า ที หรื อเรื องความขัดกันระหว่า งผลประโยชน์ข อง สมาชิ กกับผลประโยชน์ของสาธารณะ และนอกจากนี8 ยงั มีเรื องราวเกี ยวกับการทุจริ ตของสมาชิ ก เพิ มมากขึ8นเรื อยๆ ทําให้สาธารณชนวิพากษ์วิจารณ์และตั8งคําถามถึงปั ญหาการทุจริ ตของสมาชิ ก เพิ มมากขึ8นเรื อยๆ ทําให้สาธารณชนวิพากษ์วิจารณ์ และตั8งคําถามถึงปั ญหาการทุจริ ตของผูด้ าํ รง ตําแหน่งในทางการเมือง ซึ งเป็ นปรากฏการณ์ใหม่ ต่อมาในปี ค.ศ. 1972 มีกรณี อ8ือฉาวเกี ยวกับการ คอร์รัปชัน ซึ งมีวงเงินจํานวนมากโดยมีบุคคลได้จ่ายเงินสิ นบนให้แก่ขา้ ราชการ สมาชิกสภาเทศบาล เจ้าหน้าที เทศบาลรัฐวิสาหกิจ และลูกจ้างรวมถึงสมาชิกรัฐสภา เพื อให้คนเหล่านี8 ใช้ตาํ แหน่งหน้าที เอื8อประโยชน์ให้ตนได้รับงานโครงการต่างๆ ของหน่วยงานรัฐบาล ซึ งเหตุการณ์ดงั กล่าวส่ งผลให้ เจ้าหน้าที ท8 งั ส่ วนกลางและท้องถิ นและข้าราชการการเมืองส่ วนท้องถิ นต้องถูกลงโทษทางอาญา จึง นําไปสู่ ให้มีการจัดตั8งคณะกรรมการพิเศษขึ8นสองคณะ โดยให้คณะหนึ งทําหน้าที สอบสวนเพื อหา ข้อมูลประเด็นขัดแย้งผลประโยชน์ในหน่ วยงานท้องถิ น และอีกคณะหนึ งทําหน้าที รายงานเรื อง มาตรฐานการประพฤติปฏิ บตั ิของบุคลสาธารณ ต่อมาคณะกรรมการทั8งสิ งให้คาํ แหนะนําว่าการ ลงทะเบี ย นผลประโยชน์ทางการเงิ นสําหรับ สมาชิ ก ที มี แต่เดิ ม เป็ นธรรมเนี ย มปฏิ บตั ิ ว่าสมาชิ ก 30
สมบัติ ธํารงธัญวงศ์.การเมืองอังกฤษ. พิมพ์ครั8งที 2. กรุ งเทพมหานคร: คณะรัฐประศาสนศาสตร์ สถาบัน บัณฑิตพัฒนาบริ หารศาสตร์, 2544, หน้า 21
44
จะต้องเปิ ดเผยด้วยวาจาในเรื องผลประโยชน์ของสมาชิ กได้รับการยอมรับในสภาสามัญและสภา สามัญเห็ นด้วยกับหลักการบังคับให้มีการลงทะเบียนผลประโยชน์ทางการเงินจากภายนอกของ สมาชิก 3.5.1.2 หลักเกณฑ์ การแสดงบัญชีทรัพย์สินและหนีส4 ิ น กิตติพงศ์ ทองปุย ได้อธิ บายถึงหลักเกณฑ์การแสดงบัญชี ทรัพย์สินและหนี8 สินของผูด้ าํ รง ตําแหน่งในทางการเมืองของอังกฤษว่า31 การแสดงบัญชี ทรัพย์สินและหนี8 สินในอังกฤษไม่เป็ น กฎหมาย (Statutory) แต่อยูใ่ นรู ปของประมวลจรรยาบรรณสําหรับสมาชิกรัฐสภา (Code of conduct for Member of Parliament) ซึ งสภาผูแ้ ทนราษฎรและวุฒิสภาลงมติเห็นชอบด้วยกับจรรยาบรรณนี8 และได้ออกข้อมติแต่ละสภาในเรื องการลงทะเบียนทรัพย์สินและผลประโยชน์ของสมาชิ กโดยมี วัต ถุ ป ระสงค์เ พื อ ป้ องกัน การคอร์ รั ป ชั น ภายใต้ส มมติ ฐ านว่ า สมาชิ ก รั ฐ สภาแต่ ล ะคนต้อ ง ลงทะเบียนผลประโยชน์ตามข้อมติของสภา เพื อดํารงสถานะความน่าเชื อถือของตนไว้ และเป็ นการ แสดงข้อมูลเกี ยวกับรายได้ทางการเงินหรื อผลประโยชน์อื นที สมาชิกได้รับซึ งมีเหตุผลทําให้บุคคล อื นมองว่าเป็ นผลมาจากการกระทํา การอภิปรายหรื อลงมติในสภา หรื อการ ปฏิ บตั ิหน้าที ฐานะ สมาชิกรัฐสภา 1) การลงทะเบียนผลประโยชน์ของสมาชิก (Registration of Members’ Interest) วุฒิสภา เมื อวันที 7 พฤศจิกายน 1995 และประมวลจรรยาบรรณ สมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎร ต้องลงทะเบียน ทรัพย์สินและผลประโยชน์กบั คณะกรรมการมาตรฐานของรัฐสภา (Parliamentary commissione for Standards) สมาชิ ก วุ ฒิ ส ภาต้อ งลงทะเบี ย นผลประโยชน์ ก ับ คณะกรรมาธิ ก ารว่ า ด้ว ย ผลประโยชน์ของสมาชิกวุฒิสภา ( The Committee of Lords Interests) ภายใน 3 เดือนนับแต่วนั ดํา รงตํา แหน่ ง และภายหลัง จากการพิมพ์เผยแพร่ ก ารลงทะเบี ย นผลประโยชน์ สมาชิ ก มี ค วาม รับผิดชอบในการแจ้งการเปลี ยนแปลงผลประโยชน์ที ลงทะเบียนไว้ภายใน 4 สัปดาห์ นับแต่มีการ เปลี ยนแปลงผลประโยชน์ของสมาชิ กที เกิดขึ8นในแต่ละครั8ง และสมาชิ กคนใดก็มีผลประโยชน์ที ต้องลงทะเบียนแต่ไม่ได้ลงทะเบียน จะอภิปรายหรื อดําเนินการใดๆ ในรัฐสภา (ยกเว้นการลงมติ)ที ผลประโยชน์เข้ามาเกี ยวข้องไม่ได้จนกว่าจะได้ลงทะเบียนผลประโยชน์ต่อคณะกรรมการมาตรฐาน ของรัฐสภา หรื อคณะกรรมาธิการว่าด้วยผลประโยชน์ของสมาชิกวุฒิสภา แล้วแต่กรณี 2) ผลประโยชน์ที ตอ้ งลงทะเบียน (The Categories of Registrable Interest) รายได้หรื อ ผลประโยชน์ที สมาชิกได้รับจะต้องลงทะเบียนมี 10 ประเภทดังนี8 31
กิตติพงศ์ ทองปุย. การแสดงบัญชีทรัพย์สินและหนี8สินของผูด้ าํ รงตําแหน่งในทางการเมือง.หน้า 122-125
45
(1) ความเป็ นกรรมการบริ หาร สมาชิ กต้องลงทะเบียนรายชื อของบริ ษทั และธุ รกิ จของ บริ ษทั รวมถึงค่าตอบแทน (Remuneration) ที ได้รับจากการเป็ นกรรมการบริ หารในบริ ษทั มหาชน (Public company) และบริ ษทั จํากัด (Private company ) รวมถึงค่าตอบแทนที ได้รับจากกลุ่มบริ ษทั นั8น ค่าตอบแทนรวมถึง เงินเดือน ค่าใช้จ่าย (Fees) การได้รับการจ่ายภาษี (taxable expense) ค่า ว่าจ้าง (Allowances) หรื อประโยชน์อื นใด เช่น การใช้รถยนต์ของบริ ษทั เป็ นต้น (2) ตําแหน่ งหน้าที การงานหรื ออาชี พ (employment, office,profession,etc.) สมาชิ กต้อง ลงทะเบียนลักษณะของตําแหน่ งที ดาํ รงในบริ ษทั รวมไปถึงอาชี พอื นใด (นอกเหนื อจากการเป็ น สมาชิกรัฐสภาหรื อรัฐมนตรี ) ที ซ ึงสมาชิกได้รับรายได้หรื อมีผลประโยชน์ทางการเงิน (3) ลูกความ (Clients) ภายใต้การลงทะเบียนค่าตอบแทนในประเภทที 1 และประเภทที 2 สมาชิ กต้องลงทะเบียนลักษณะธุ รกิ จของลูกความที ได้รับบริ การจากสมาชิ กในฐานะเป็ นสมาชิ ก รัฐสภาและหากสมาชิ กได้รับรายได้จากบริ ษทั หรื อเป็ นหุ ้นส่ วน และให้คาํ ปรึ กษาทางธุ รกิ จแก่ ลูกความสมาชิกต้องลงทะเบียนรายการลูกความที ได้รับบริ การหรื อได้รับคําปรึ กษาทั8งทางตรงและ ทางอ้อม (4) การให้ก ารสนับ สนุ น (Sponsorships) สมาชิ ก ต้อ งลงทะเบี ย นแหล่ ง ที ม าของเงิ น ช่ วยเหลื อใดที สมาชิ กได้รับ เป็ นค่าใช้จ่า ยในการเลื อกตั8งเกิ น 25% ของค่า ใช้จ่ายในการเลื อกตั8ง ทั8งหมด และต้องลงทะเบียนรายละเอียดการให้การสนับสนุนทางการเงินหรื ออื นใด ในฐานะที เป็ น สมาชิ กรัฐสภาซึ งเกี ยวข้องกับค่าใช้จ่าย ผลกําไรหรื อผลประโยชน์ส่วนบุคคล หากว่าการจัดการ ดังกล่าวนี8 เกี ยวข้องกับการจ่ายเงินให้แก่สมาชิกหรื อผลประโยชน์ที สมาชิกได้รับเป็ นการส่ วนตัว (5) ของขวัญ ประโยชน์และการรับรอง (Gifts, benefits and hospitality) ของขวัญใดที สมาชิกหรื อคู่สมรสได้รับมีมูลค่าเกิน 125 ปอนด์ หรื อประโยชน์ที มีค่ามากกว่า 0.5% ของเงินเดือน ปั จจุ บนั ของสมาชิ ก จากบริ ษทั องค์กรหรื อบุค คลใดในประเทศที มี ความเกี ยวพันกับความเป็ น สมาชิ กของสภาไม่ว่าทางใด สมาชิ กต้องลงทะเบียนผลประโยชน์เพื อมูลค่าทางการเงิ นสําหรับ ของขวัญที เป็ นรู ปธรรม เช่น เงิน เครื องเพชร แว่นตา เป็ นต้น มูลค่าเกิน 125 ปอนด์ และประโยชน์ อื น เช่น การเลี8ยงรับรอง ตัว สําหรับชมกี ฬาหรื องานประเพณี การปลดหนี8 การยอมให้กู้ เป็ นต้น มี ค่ามากกว่า 0.5% ของเงินเดือนที ได้รับจากรัฐสภา (ประมาณ 125 ปอนด์ เมี อวันที 12 กรกฎาคม 1996) ข้อยกเว้นหากเป็ นการปรากฏตัวในการประชุมหรื อการเยี ยมเยียนภายในประเทศที ผจู้ ดั การ เพียงชําระค่าเดินทาง และค่าเลี8ยงดู สมาชิกไม่ตอ้ งลงทะเบียน (6) การเดินทางไปต่างประเทศ (Overseas visits) การเดินทางไปต่างประเทศโดยสมาชิก หรื อคู่สมรสที เกี ยวข้องกับความเป็ นสมาชิกของสภาไม่วา่ ในทางใด ที ซ ึงค่าใช้จ่ายในการเดินทางไม่ ได้มาจากสมาชิกหรื อกองทุนสาธารณะ (Pubic funds) สมาชิ กต้องลงทะเบียนวัน ระยะทาง และ
46
วัต ถุ ป ระสงค์ใ นการเดิ น ทาง ชื อ ของรั ฐ บาล องค์ก รบริ ษ ัท หรื อ บุ ค คลใดที อ อกค่ า ใช้จ่ า ยให้ รายละเอียดทั8งหมดต้องแจ้งโดยย่อข้อยกเว้น การเดินทางไปเยือนต่างประเทศในนามของรัฐบาล คณะกรรมาธิการ สหภาพรัฐสภา รวมถึงการเดินทางที ชาํ ระโดยพรรคการเมืองที สมาชิกสังกัด (7) ประโยชน์และของขวัญจากต่างประเทศ (Overseas and benefits and gifits) ของขวัญที สมาชิกหรื อคู่สมรสได้รับจากหรื อในนามของการลงทุน องค์กรหรื อบุคคลใดที เกี ยวข้องกับสภา ที มีมูลค่าเกินกว่า 125 ปอนด์ หรื อประโยชน์อื นใดที มีมูลค่าเกิน 0.5% ของเงินเดือน (8) ที ดินและทรัพย์สิน (Land and Property) ที ดินและทรัพย์สินที นอกเหนือไปจากบ้านที ใช้เพื อที อยูอ่ าศัยของสมาชิ กหรื อคู่สมรส ซึ งมีมูลค่าหรื อทําให้เกิดรายได้ สมาชิกต้องแจ้งลักษณะ ของทรัพย์สินนั8นด้วย (9) การถือหุ ้น (Shareholdings) ผลประโยชน์จากการถือหุ ้นของสมาชิก ไม่วา่ โดยส่ วนตัว หรื อในนามของคู่สมรส หรื อบุตรที ยงั ไม่บรรลุนิติภาวะในบริ ษทั มหาชน (Public company) หรื อ บริ ษทั จํากัด (Private company) หรื อองค์กรอื น ซึ งมี (1) มากกว่า 1% ของเงินลงทุนในบริ ษทั หรื อ องค์กรใด หรื อ (2) น้อยกว่า 1% ของเงินลงทุนในบริ ษทั แต่มีมูลค่ามากกว่า 25,000 ปอนด์ สมาชิ ก จะต้องลงทะเบียนชื อของบริ ษทั หรื อองค์กร และลักษณะของธุรกิจโดยย่อนั8นด้วย (10) เบ็ดเตล็ด (Miscellaneous) ผลประโยชน์ที เกี ยวข้องใดไม่สามารถจัดในประเภทใด ประเภทหนึ งหนึ ง ดังกล่าวข้างต้น แต่ภายใต้วตั ถุประสงค์ของหลักการลงทะเบียนผลประโยชน์ของ สมาชิก “เพื อเสนอข้อมูลเกี ยวกับผลประโยชน์ทางการเงินหรื อประโยชน์อื นใดที สมาชิกได้รับ อาจ มีเหตุ ผลให้บุคคลอื นคิ ดว่าเป็ นผลประโยชน์จากการใช้ตาํ แหน่ งหน้าที ส มาชิ กรัฐสภา” หรื อซึ ง สมาชิกคิดว่าจะทําให้บุคคลอื นมองว่าจะมีผลทําให้เกิดการกระทําในลักษณะเดียวกัน แม้วา่ สมาชิก จะไม่ ไ ด้รับ ผลประโยชน์ สมาชิ ก สามารถลงทะเบี ย นผลประโยชน์ ที พิจ ารณาว่า เกี ย วข้อ งกับ วัตถุประสงค์ของการลงทะเบียนแต่ไม่อยูใ่ นประเภทอื นใด นอกจากผลประโยชน์ ที ต้อ งลงทะเบี ย นแล้ว หากสมาชิ ก คนใดมี ข ้อ ตกลงการว่า จ้า ง (Employment Ageement) เกิ ดขึ8 น หรื อประสงค์เข้าสู่ ขอ้ ตกลงที เกี ยวข้องกับข้อกําหนดในการ บริ การ (Provision of services) ในหน้าที สมาชิ กรัฐสภาที เป็ นไปตามข้อมติของสภาเมื อ วันที 6 พฤศจิกายน 1995 เกี ยวกับความประพฤติหลักของสมาชิก (Conduct of Members) หากข้อตกลงการ ว่าจ้างไม่ได้ทาํ เป็ นลายลักษณ์อกั ษร ต้องทําข้อตําลงให้เป็ นลายลักษณ์อกั ษร และหากค่าใช้จ่ายหรื อ ประโยชน์ที ไ ด้รับตั8งแต่ 5,000 ปอนด์ สํา เนาข้อตกลงการว่า จ้า งจะถู กฝากไว้ก ับคณะกรรมการ มาตรฐานของรั ฐสภา ในเวลาเดี ย วกันก็ ล งทะเบี ย นผลประโยชน์ข องสมาชิ ก สํา เนาข้อตกลงนี8 สาธารณะชนสามารถตรวจดูได้
47
การตรวจสอบ คณะกรรมการมาตรฐานของรัฐสภา หรื อคณะกรรมาธิ การว่าด้วยผลประโยชน์ของสมาชิก วุฒิสภา เป็ นผูด้ ูแลการลงทะเบียนผลประโยชน์ของสมาชิ กสภาผูแ้ ทนราษฎรหรื อ วุฒิสภา แล้วแต่ กรณี จะพิมพ์เผยแพร่ รายงานประจําปี ภายใต้การควบคุ มของคณะกรรมาธิ การมาตรฐานและเอก สิ ทธิl รายงานดังกล่าวสาธารณาชนตรวจดูได้ ในกรณี สมาชิ กหรื อสาธารณชนเห็ นว่า การดําเนิ นการของสมาชิ กไม่เป็ นไปตามข้อมติ ของสภาและประมวลจรรยาบรรณ สามารถร้ อ งเรี ย นเป็ นลายลัก ษณ์ อ ัก ษรต่ อ คณะกรรมการ มาตรฐานรัฐสภา หรื อคณะกรรมาธิ การว่าด้วยผลประโยชน์ของสมาชิ กวุฒิสภา แล้วแต่กรณี การ ร้ อ งเรี ย นกล่ า วหาที ร ายงานหรื อ เสนอโดยหนัง สื อ พิ ม พ์ หรื อ โทรทัศ น์ คณะกรรมการหรื อ คณะกรรมาธิการจะไม่พิจารณาข้อกล่าวหาดังกล่าวก็ได้ ถ้าคณะกรรมการหรื อคณะกรรมาธิ การเห็นว่าคําร้องมีหลักฐานเพียงพอที จะดําเนินการไต่ สวนต่อไป จะร้องขอให้สมาชิ กสนองตอบคําร้ องเรี ยนนั8น และจะดําเนิ นการพิจารณาสอบสวน ขั8นต้น หากเห็นว่าคดีไม่มีมูลจะรายงานข้อสรุ ปไปยังคณะกรรมาธิ การมาตรฐานและเอกสิ ทธิl หาก เห็นว่าคดีมีมูลหรื อคําร้องเรี ยนเป็ นสําคัญจะรายงานข้อเท็จจริ งและข้อสรุ ปไปยังคณะกรรมาธิ การ มาตรฐานและเอกสิ ทธิl คณะกรรมาธิ การมาตรฐานและเอกสิ ทธิl จะพิจารณารายงานที เสนอโดยคณะกรรมการ มาตรฐานของรัฐสภา หรื อคณะกรรมาธิ การว่าด้วยผลประโยชน์ของสมาชิกวุฒิสภาโดยมีอาํ นาจที จะเรี ย กดู บุ ค คล เอกสาร และข้อ มู ล เพื อ ประกอบการพิ จ ารณา คณะกรรมาธิ ก ารจะรายงาน เสนอแนะต่อสภาผูแ้ ทนราษฎร หรื อวุฒิสภาเพื อดําเนินการต่อไป32 3.5.1.3 สภาพบังคับ รัฐสภาอังกฤษ มีสิทธิlที เก่าแก่ที คุม้ ครองสมาชิก และการลงโทษสมาชิกที ไม่ปฏิบตั ิตามข้อ มติของรัฐสภา เอกสิ ทธิl ของทั8งสองรัฐสภาได้รับการยอมรับ ว่ามีกระบวนการพิจารณาเป็ นของ ตัวเองศาลไม่มีอาํ นาจในการไต่สวนหรื อตั8งคําถามเกี ยวกับกระบวนการพิจารณาในรัฐสภา สถานะ นี8 บางส่ วนเป็ นผลมาจากการพัฒนาโดยศาลมากกว่าร้อยปี และบางส่ วนมาตากบทบัญญัติมาตรา 9 ของ Bill of Rights ปี 1689 โดยอิทธิ พลรากฐานนี8 ทาํ ให้ศาลและรัฐสภาจะไม่แทรกแซงเข้าไปใน ขอบเขตของกันและกัน เพื อป้ องกันการขัดแย้งระหว่างศาลกับรัฐสภา สําหรับการลงโทษสภามี อํานาจจัดการลงโทษตามความเหมาะสม เช่ น การตําหนิ หรื อกล่าวตัดเตือน การพักงาน การตัด เงินเดือนหรื อการขับออกจากการเป็ นสมาชิก 32
กิตติพงศ์ ทองปุย. การแสดงบัญชีทรัพย์สินและหนี8สินของผูด้ าํ รงตําแหน่งในทางการเมือง.หน้า 125
48
บทที 4 วิเคราะห์ ปัญหาข้ อกฎหมายในการยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์ สินและหนีส4 ิ น ของผู้ดํารงตําแหน่ งทางการเมือง มาตรการในการยื น บัญ ชี แ สดงรายการทรั พ ย์สิ น และหนี8 สิ น ของผูด้ ํา รงตํา แหน่ ง ทาง การเมืองในประเทศไทยเป็ นมาตรการ ที ขจัดการทุจริ ตคอร์ รัปชัน ของนักการการเมือง ลดข้อครหา และสร้างความโปร่ งใสในทางการเมืองให้แก่ประชาชนได้ในระดับหนึ ง แต่อย่างไรก็ตามมาตรการ ดังกล่าวแม้จะเป็ นมาตรการที ดี แต่เมื อนํามาบังคับใช้ให้เป็ นไปตามบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญแห่ ง ราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 263 พบว่ามีปัญหาที จะต้องตีความบทบัญญัติดงั กล่ าว ศาสตราจารย์ ดร.บวรศัก ดิl อุ วรรณโณ ให้ค วามเห็ นกับ กรณี ตามมาตรา 295 ไว้ว่า “บทบัญญัติ มาตรา 263 ไม่ ไ ด้ “ชัดเจน” ขนาดไม่ ต้องตี ค วาม และการตี ค วามก็ ตีไ ด้หลายนัย จึ ง ชอบที ศ าล รัฐธรรมนูญจะเลือกตีความที เห็นว่าจะสร้ างความยุติธรรมให้เกิ ดขึ8นในความเห็นของคนหมู่มาก และสร้ า งบรรทัดฐานที ดีต่อ ไป” ซึ ง ปั ญหาข้อกฎหมายที จ ะต้อ งตี ค วามดัง กล่ า วมี อยู่ด้วยกัน 3 ประการกล่ าวคือ (1) บทบัญญัติของรัฐธรรมนู ญดังกล่ าวมีปัญหาที จะต้องศึกษาและตีความว่า รั ฐ ธรรมนู ญแห่ ง ราชอาณาจัก รไทย พ.ศ. 2540 มาตรา 263 จะใช้บ งั คับ เอากับ บุ ค คลที พ ้นจาก ตําแหน่งไปแล้วก่อนตรวจพบได้หรื อไม่ (2) คําว่าจงใจตามมาตรา 263 มีความหมายแค่ไหนเพียงใด (3) ปั ญหาบทบาทหน้า ที ระหว่างคณะกรรมการ ป.ป.ช.กับศาลฎี กาแผนกคดี อาญาของผูด้ าํ รง ตําแหน่ งทางการเมือง ตามมาตรา 263 ดังกล่าวนั8นมีความสัมพันธ์กนั ในลักษณะใด โดยจะทําการ วิเคราะห์ปัญหาดังกล่าวเป็ นไปตามลําดับ แต่ก่อนที จะวิเคราะห์ปัญหาข้อกฎหมายดังกล่าวจะทําการ วิเคราะห์ปัญหาข้อกฎหมายดังกล่าวจะทําวิเคราะห์ปัญหาดังกล่าวเป็ นไปตามลําดับ วิเคราะห์ ปัญหาข้ อกฎหมายตามรั ฐธรรมนู ญแห่ งราชอาณาจักรไทย พุทธศั กราช 2550 มาตรา 263 จากการบังคับใช้รัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2550 มาตรา 263 พบว่ามีปัญหาข้อกฎหมายอยู่หลาย ประการซึ งปั ญหาข้อกฎหมายมาตรา 263 ดังกล่าว เป็ นปั ญหาเฉพาะสําหรับประเทศไทยเนื องจาก บทบัญญัติมาตรา 263 เพิ งนํามาใช้เป็ นครั8งแรกจึงมีปัญหาที เกิดจากการบังคับใช้บทบัญญัติกงั กล่าว เพราะเมื อนําไปบังคับใช้โดยไม่ตอ้ งตีความ ซึ งมีปัญหาภายหลังจากการบังคับใช้คือ ปั ญหาว่าผู้ ดํารงตําแหน่งทางการเมืองซึ งจะต้องบัญชีแสดงรายการทรัพย์สิน และหนี8สิน จะใช้บงั คับกับบุคคล
49
ที พน้ จากตําแหน่งไปก่อนการตรวจพบการกระทําดังกล่าวได้หรื อไม่ คําว่าจงใจไม่ยื นหรื อจงใจยื น เท็ จ ตามบทบัญ ญัติ ม าตรา 263 มี ค วามหมายเพี ย งใด ป.ป.ช.มี อ ํา นาจแค่ ไ หนเพี ย งไรในการ ตรวจสอบการกระทําดังกล่าว บทบาทความสัมพันธ์ระหว่าง ป.ป.ช. กับศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของ ผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมือง ซึ งผูเ้ ขียนจะได้ทาํ การวิเคราะห์ปัญหาดังกล่ าวเป็ นลําดับต่อไปแต่ ก่อนที จะทําการศึกษาวิเคราะห์เปรี ยบเทียบหลักเกณฑ์การยื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สิน และ หนี8 สิน ของไทยกับต่างประเทศก่ อนเพื อประโยชน์ในการศึกษาวิเคราะห์ปัญหาข้อกฎหมายของ ประเทศไทยต่อไป 4.1 การยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนีส4 ิ นของไทยเปรียบกับต่ างประเทศ มาตรการในการยื นบัญชี แสดงทรัพย์สินและหนี8 สินของผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมืองเป็ น มาตรการสํ า คัญ มาตรการหนึ งในการสร้ า งความโปร่ ง ใสทางการเมื อ ง เพื อ แสดงให้เ ห็ น ว่ า นักการเมืองที เข้ามาทํางานทางการเมืองเป็ นบุคคลที อาสาเข้ามารับใช้ประเทศชาติ เพื อแก้ไขปั ญหา ไม่ ไ ด้เ ข้า มาเพื อมุ่ ง แสวงหาผลประโยชน์ใ นทางที มิ ช อบใดๆ ของประเทศ ที มี ก ารพัฒ นาทาง การเมืองเป็ นประชาธิ ปไตยอย่างเข้มแข็งและเต็มรู ปแบบก็จะมีมาตรการกําหนดให้ผดู้ าํ รงตําแหน่ง ในทางการเมืองยื นบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สินเพื อสร้างความโปร่ งใสในทางการเมือง ขึ8นไม่วา่ จะเป็ นประเทศสหรัฐอเมริ กา อังกฤษ ฝรั งเศสหรื อเยอรมัน ซึ งเป็ นประเทศต้นแบบในการ ปกครองระบบประชาธิ ปไตย ซึ งในแต่ละประเทศก็จะมีมาตรการเข้มงวดแตกต่างกันไปตามแต่ วัฒนธรรมทางการเมื องของประเทศนั8นๆ จึง จะนํา หลัก เกณฑ์ก ารยื นบัญชี บ ญ ั ชี แสดงรายการ ทรัพย์สินและหนี8 สินของประเทศดังกล่ าวมาวิเคราะห์เปรี ยบเทียบกับรู ป แบบของประเทศไทย เฉพาะประเด็นบุคคลที มีหน้าที ยนื ทรัพย์สินที ยนื ระยะเวลาที ยนื องค์กรตรวจสอบการเปิ ดเผยบัญชี ทรัพย์สิน และสภาพบังคับของการไม่ยื นของประเทศดังกล่าว ก่อนที จะทําการวิเคราะห์ปัญหาข้อ กฎหมายของรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2550 มาตรา 263 ต่อไป 4.1.1 ผู้มีหน้ าทีย นื ในประเทศฝรั งเศส ประเทศสหรัฐอเมริ กา ประเทศไทย ได้กาํ หนดให้ผดู้ าํ รงตําแหน่ งทาง การเมืองในทุกระดับทั8งในระดับชาติและระดับท้องถิ นต้องยื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สินและ หนี8 สินโดยประเทศฝรั งเศสจะประกอบไปด้วย ประธานาธิ บดี คณะรัฐมนตรี สมาชิ กสภาผูแ้ ทน ราษฎร สมาชิกวุฒิสภา ไปจนถึงผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองในระดับท้องถิ นที ได้รับเลือกตั8ง ส่ วน ในประเทศสหรัฐอเมริ กา ได้กาํ หนดให้ประธานาธิ บดีและรองประธานาธิ บดี สมาชิกสภาคองเกรส (Congress) และมาตรการรวมถึงผูส้ มัครรับเลือกตั8งในตําแหน่ งดังกล่าว ทั8งนี8 การเสนอผูส้ มัครรับ
50
เลื อกตั8งนี8 จะเริ มตั8งแต่ได้เสนอตนเป็ นผูส้ มัครหรื อเมื อคณะกรรมการใหญ่หาเสี ยงเลื อกตั8งได้ยื น รายงานการหาเสี ย งเลื อ กตั8ง ตามกฎหมายเลื อ กตั8ง ซึ งเป็ นการรายงานครึ งปี ภายในวัน ที 31 กรกฎาคม และวันที 31 มกราคม กรณี จะสัมพันธ์กบั กฎหมายเลื อกตั8ง โดยถ้าผูไ้ ด้รับเงิ นหรื อใช้ จ่ายเงินเพื อการเลือกตั8ง กฎหมายของสหรัฐอเมริ กาดังกล่าวมีบทบัญญัติคล้ายกับกฎหมายของประเทศฝรั งเศส โดย เน้นให้ผสู้ มัครรับเลือกตั8งยื นบัญชี รายการแสดงทรัพย์สิน และหนี8 สินในขณะเป็ นผูส้ มัครรับเลือก ตั8งแต่ในประเทศสหรัฐอเมริ กาได้พฒั นาไปมากกว่าประเทศฝรั งเศส เพราะ สหรัฐอเมริ กาได้ให้ บุคคลที อาจถือว่าการเป็ นผูส้ มัครจะเริ มตั8งแต่ได้เสนอตนเป็ นผูส้ มัครหรื อมีพฤติกรรมมุ่งหมายให้มี ชื อตนในการเลือกตั8ง ต้องยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8สิน โดยไม่จาํ เป็ นต้องเป็ นผูส้ มัคร จริ ง ในวันสมัครรั บเลื อกตั8ง โดยมาตรการดังกล่ า วนี8 น่าจะสร้ า งความโปร่ ง ใสทางการเมืองของ ผูส้ มัครรับเลื อกตั8งได้ดีย ิงขึ8น เพราะมีกรณี ที ผูม้ ีทุนทรั พย์จาํ นวนมากได้นาํ เงิ นไปใช้จ่ายในการ เลือกตั8งก่อนวันรับเลื อกตั8ง ทําให้เกิ ดการได้เปรี ยบเสี ยเปรี ยบในทางการเงิ นและเงินดังกล่าวนั8น อาจจะรับมาโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย ประเทศไทยแม้บ ทบัญ ญัติข องรั ฐ ธรรมนู ญแห่ ง ราชอาณาจัก รไทย พุ ท ธศัก ราช 2550 มาตรา 259 ได้ บ ัญ ญัติ ใ ห้ ผู้ด ํา รงตํา แหน่ ง ทางการเมื อ งได้ แ ก่ นายกรั ฐ มนตรี รั ฐ มนตรี สมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา ข้าราชการการเมืองอื น ผูบ้ ริ หารท้องถิ นและสมาชิกสภา ท้องถิ นที กฎหมายบัญญัติมีหน้าที ยื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สินของตน คู่สมรส และ บุตรที ยงั ไม่บรรลุนิติภาวะต่อคณะกรรมการป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ตแห่ งชาติทุกครั8งที เข้า รับตําแหน่ งหรื อพ้นจากตําแหน่ งก็ตามแต่บทบัญญัติแห่ งกฎหมายดังกล่ าวของประเทศไทยก็ใช้ เฉพาะกับ บุค คลที ดาํ รงตําแหน่ งทางการเมืองเท่า นั8น ไม่ไ ด้ก าํ หนดให้ผูท้ ี สมัครรับ เลื อกตั8ง เป็ น สมาชิ กสภาผูแ้ ทนราษฎร หรื อสมาชิ กวุฒิสภา หรื อบุคคลที อาจถือว่าเป็ นผูส้ มัครโดยได้เสนอตน เป็ นผูส้ มัครหรื อมี พฤติกรรมมุ่ งหมายให้มี ชื อตนในการการเลื อกตั8ง ต้องยื นบัญชี แสดงรายการ ทรัพย์สินและหนี8สินโดยไม่จาํ เป็ นต้องเป็ นผูส้ มัครจริ งในวันสมัครรับเลือกตั8งดังเช่นที บญั ญัติไว้ใน กฎหมายของประเทศสหรัฐอเมริ กา แต่อย่างใด ผูศ้ ึกษาเห็ นว่าหากได้นาํ มาตรการดังกล่าวมาใช้ บังคับโดยกําหนดให้บุคคลที เสนอตัวจะเป็ นผูส้ มัครหรื อมีพฤติกรรมมุ่งหมายที จะสมัครรับเลือกตั8ง และผูส้ มัครรับเลือกตั8งสมาชิ กสภาผูแ้ ทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา ยื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สิน และหนี8สินด้วยน่าจะเป็ นมาตรการหนึ งที มีประสิ ทธิ ภาพที จะป้ องกันให้บุคคลดังกล่าวไม่สามารถ เข้า มาแสวงหาผลประโยชน์ใ นทางมิ ช อบได้ เมื อ ตนได้รับ ตํา แหน่ ง ทางการเมื องและเป็ นการ ป้ องกันไม่ให้บุคคลที คาดหมายว่าจะได้รับการเลือกตั8งไปเรี ยกร้องผลประโยชน์ในทางมิชอบจาก กลุ่มบุคคลต่างๆ โดยเสนอสิ งตอบแทนให้เมื อตนได้รับตําแหน่งในทางการเมือง
51
บุ ค คลที มี ห น้ า ที ยื น บัญ ชี แ สดงรายการทรั พ ย์ สิ นและหนี8 สิ นในประเทศฝรั ง เศส สหรัฐอเมริ กา ประเทศไทย จะมีความแตกต่างจากประเทศเยอรมันประเทศอังกฤษโดยในประเทศ เยอรมัน ได้กาํ หนดหลักเกณฑ์มีหน้าที ตอ้ งแสดง ข้อเท็จจริ งเกี ยวกับกิจการที ทาํ อยู่ ซึ งเป็ นกิจกรรม ที ควบคู่กบั การดํารงตําแหน่งทางการเมืองและประเภทกับจํานวนรายได้ เมื อจํานวนรายได้ข8 นั ตํ าที กําหนดไว้มีจาํ นวนสู งขึ8น ซึ งในประเทศเยอรมันได้ลว้ งลึกเข้าไปถึงการประกอบอาชีพและรายได้ที นอกเหนือจาการดํารงตําแหน่งทางการเมือง ที น่าจะเป็ นผลดีในการตรวจสอบทรัพย์สินเพราะจะทํา ให้มีขอ้ มูลที เพียงพอ ข้ออ้างว่าผูด้ าํ รงตําแหน่งในทางการเมืองดังกล่าวมีรายได้มาจากการประกอบ กิจกรรมใดกิจกรรมหนึ ง ซึ งอาจจะไม่เป็ นความจริ งก็ได้ สําหรับในประเทศอังกฤษการแสดงบัญชีทรัพย์สินและหนี8สินไม่เป็ นกฎหมาย (Statutory) แต่อยู่ในรู ปของประมวลจรรยาบรรณของสมาชิ กรัฐสภา (Code of Conduct for member of parliament) ซึ งสภาผูแ้ ทนราษฎรและวุฒิสภาเห็นชอบกับประมวลจรรยาบรรณนี8 และได้ออกข้อมติ ของแต่ละสภาในเรื องการลงทะเบียนทรัพย์สินและผลประโยชน์ของสมาชิกโดยมีวตั ถุประสงค์เพื อ ป้ องกันการคอร์ รัปชัน ภายใต้สมมติฐานว่าสมาชิ กรัฐสภาแต่ละคนต้องลงทะเบียน ผลประโยชน์ ตามข้อมติของสภา เพื อดํารงสถานะความน่ าเชื อถื อของตนไว้และเป็ นการแสดงข้อมูลเกี ยวกับ รายได้ทางการเงินหรื อผลประโยชน์อื นที สมาชิกได้รับซึ งมีเหตุผลทําให้บุคคลอื นมองว่าเป็ นผลมา จากการกระทําการอภิปรายหรื อการลงมติในสภาหรื อการปฏิบตั ิหน้าที ในฐานะสมาชิกรัฐสภา 4.1.2 รายการทรัพย์สินและหนีส4 ิ นที ยนื ประเทศฝรั งเศสประธานาธิ บดี ผูส้ มัครเข้าแข่งขันในการเลื อกตั8งประธานาธิ บดี ตอ้ งทํา บัญชี รายการทรัพย์สินและหนี8 สินของตน รวมตลอดจนสิ นสมรส และทรัพย์สินที ถือกรรมสิ ทธิl ร่ วมกับผูอ้ ื นที แบ่งแยกไม่ได้และที ยงั ไม่ได้แบ่งแยกต่อคณะกรรมการตุลาการรัฐธรรมนูญ (Conseil Constitutionel) สําหรับสมาชิ กรัฐสภาและคณะรัฐมนตรี ของฝรั งเศสที จะต้องยื นบัญชี รายการทรัพย์สิน และหนี8สินของตน ซึ งรายการทรัพย์สินและหนี8สินที จะต้องยืน ที กาํ หนดไว้ในกฎหมายของประเทศฝรั งเศสจะ มีลกั ษณะใกล้เคียงกันกับที กาํ หนดไว้ในกฎหมายของประเทศสหรัฐอเมริ กา และประเทศไทย โดย ในประเทศสหรัฐอเมริ กาได้กาํ หนดรายการทรัพย์สินและหนี8สินที ตอ้ งยืน โดยกําหนดว่ารายงานการ แสดงบัญชี ทรัพย์สินและหนี8 สินต้องแสดงหลักฐานเต็มและสมบูรณ์ (Full and complete) ของ ตนเอง คู่ ส มรส และบุ ตรที ยงั ไม่บ รรลุ นิติภาวะโดยแสดงถึ งแหล่ ง ที มา ลัก ษณะของแหล่ งที ม า
52
ลักษณะของประเภทของมูลค่าผลประโยชน์ของทรัพย์สินที ครอบครองในปี ปฏิทินก่อนในการค้า หรื อธุรกิจต่างๆ ส่ วนประเทศไทย บทบัญญัติของรั ฐธรรมนู ญแห่ ง ราชอาณาจัก รไทย 2550 มาตรา 259 วรรคสองได้บญั ญัติถึงการยืน แสดงรายงานทรัพย์สินและหนี8สินว่าให้ยื นพร้อมเอกสารประกอบซึ ง เป็ นสําเนาหลักฐานที พิสูจน์ความมีอยู่จริ ง ของทรัพย์สิน และหนี8 สินดังกล่าว รวมทั8งสําเนาแบบ แสดงรายการภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาในรอบปี ภาษีที ผ่านมาโดยผูย้ ื นจะต้องลงลายมือชื อรับรอง ความถูกต้องกํากับไว้ในบัญชี และสําเนาหลักฐานที ยื นไว้ทุกหน้าด้วย และมาตรา 260 บัญญัติว่า บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8สินตามมาตรา 259 ให้แสดงรายการทรัพย์สินและหนี8สินที มีอยู่ จริ ง ในวันที ยื นบัญชี ดงั กล่ า ว และพระราชบัญญัติป ระกอบรั ฐธรรมนู ญว่าด้วยการป้ องกันและ ปราบปรามการทุจริ ต พ.ศ. 2542 มาตรา 32 และ 33 ก็บญั ญัติไว้ทาํ นองเดียวกัน รายการทรัพย์สินและหนี8สินที ยนื ของประเทศฝรั งเศส สหรัฐอเมริ กา และประเทศไทย จะมี ความแตกต่างจากรายการทรัพย์สินและหนี8สินที จะต้องยืน ของประเทศเยอรมันและประเทศอังกฤษ โดยประเทศเยอรมันนั8นสมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรมีหน้าที ตอ้ งแสดงข้อเท็จจริ งโดยแจ้งให้ทราบถึง การประกอบอาชีพ ตลอดจนการประกอบกิจการอื นใดทางธุ รกิจ ซึ งอาจจะมีความเกี ยวพันกับส่ วน ได้ส่วนเสี ยในการปฏิบตั ิงานของสมาชิ กสภาผูแ้ ทนราษฎรทั8งนี8 โดยพิจาณาเปรี ยบเทียบถึงความ แตกต่างของการประกอบอาชีพนั8นเมื อได้และภายหลังที ได้รับมอบหน้าที และรวมถึงกรณี ที มีการ เปลี ยนแปลงการประกอบอาชีพในระหว่างที ยงั คงปฏิบตั ิหน้าที ในฐานะสมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎร อยูแ่ ละมีหน้าที แสดงถึงประเภทและจํานวนของรายได้เมื อจํานวนรายได้ข8 นั ตํ าที กาํ หนดไว้มีจาํ นวน สู งขึ8น รายงานของเงินบริ จาคที ได้รับ เมื อจํานวนเงินบริ จาคดังกล่าวเกินกว่าจํานวนเงินตามเกณฑ์ที กําหนดไว้ ในกรณี ที เข้าดํารงตําแหน่งสมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎร จะต้องแจ้งข้อเท็จจริ งกรณี ประกอบ อาชี พหน้าที การงานในฐานะกรรมการ ที ปรึ กษาฝ่ ายกํากับดูแลที ปรึ กษาบริ หาร ฝ่ ายให้คาํ ปรึ กษา แนะนําขององค์กรหรื อสถาบันตามกฎหมายมหาชน หน้าที การงานในฐานะกรรมการที ปรึ กษาฝ่ าย กํากับดูแลที ปรึ กษาฝ่ ายทรัพย์สินในระหว่างการดํารงตําแหน่ง หรื อ หลังจากพ้นจากตําแหน่งและ ในระหว่างดํารงตําแหน่งสมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรก็ยงั คงต้องแจ้งข้อเท็จจริ งเพิ มเติมต่างๆ อีกหลาย ประการและในส่ วนที เกี ยวกับ กิ จการหน้า ที การงานและสัญญาซึ ง สมาชิ ก สภาผูแ้ ทนราษฎรได้ กระทําในระหว่างปฏิบตั ิหน้าที ซึ งรายการทรัพย์สินและหนี8สินที จะต้องยื นของสมาชิกสภาผูแ้ ทน ราษฎรเยอรมันจะมีลกั ษณะใกล้เคียงกันกับของสมาชิกสภาประเทศอังกฤษ ซึ งสมาชิกรัฐสภาแต่ละ คนต้องลงทะเบียนผลประโยชน์ตามข้อมติของแต่ละสภาและเป็ นการแสดงข้อมูลเกี ยวกับรายได้ ทางการเงินหรื อผลประโยชน์อื นที สมาชิ กได้รับผลประโยชน์ที ตอ้ งลงทะเบียนมี 10 ประเภท เช่ น ความเป็ นกรรมการบริ หาร ตํา แหน่ ง หน้า ที ก ารงานหรื ออาชี พ การให้ก ารสนับ สนุ น ของขวัญ
53
ประโยชน์และการรับรองการเดินทางไปต่างประเทศ ประโยชน์และของขวัญจากต่างประเทศ ที ดิน และทรัพย์สิน การถือหุ น้ เบ็ดเตล็ดอื น 4.1.3 ระยะเวลายืน ในประเทศฝรั งเศส ประธานาธิบดีและผูส้ มัครเข้าแข่งขันในการเลือกตั8งประธานาธิ บดีตอ้ ง ทําบัญชีรายการทรัพย์สินและหนี8 สินของตน รวมตลอดจนสิ นสมรสและทรัพย์สินที ถือกรรมสิ ทธิl ร่ วมกับผูอ้ ื นทั8งที แบ่งแยกไม่ได้และที ยงั ไม่ได้แบ่งแยกยื นต่อ คณะตุลาการรัฐธรรมนูญพร้อมกับ การยื นสมัค รเข้า รั บ เลื อกตั8ง และต้องยื นอี ก ครั8 งหนึ ง เมื อหมวดวาระตํา แหน่ ง หรื อ ต้องออกจาก ตําแหน่ ง สําหรับสมาชิ กรัฐสภานั8นต้องยื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สินต่อสภาที ตน ได้รับเลือกเข้าไป (สภาผูแ้ ทนราษฎรหรื อวุฒิสภาแล้วแต่กรณี ) และในกรณี พน้ จากตําแหน่ งตาม วาระปกติส มาชิ กรั ฐสภาจะต้องยื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สินต่ อสภาอี กครั8 ง โดย สามารถที จะยื นได้ภายในระยะเวลาตั8งแต่ 2 เดื อนก่อนพ้นจากตําแหน่ งตามวาระปกติไปจนถึง 1 เดือน ภายหลังจากพ้นจากตําแหน่ งตามวาระปกติ ซึ งจะมีความแตกต่างจากประเทศสหรัฐอเมริ กา โดยในสหรัฐอเมริ กาประธานาธิ บดีและรองประธานาธิ บดี สมาชิกสภาคองเกรส (Congress) และ การรวมถึงผูส้ มัครรับเลือกตั8งในตําแหน่ งดังกล่าว ทั8งการเป็ นผูส้ มัครรับเลือกตั8งนี8 จะเริ มตั8งแต่ได้ เสนอตนเป็ นผูส้ มัครหรื อ เมื อคณะกรรมการใหญ่ หาเสี ยงเลือกตั8ง ได้ยนื รายงานการหาเสี ยงเลือกตั8ง ตามกฎหมายเลือกตั8ง ที เป็ นการรายงานครึ งปี ภายในวันที 31 กรกฎาคม และวันที 31 มกราคม กรณี จะสัมพันธ์กบั กฎหมายเลื อกตั8ง โดยถ้าผูไ้ ด้รับเงิ นหรื อใช้จ่ายเงิน เพื อการเลื อกตั8ง เกิ นกว่า5,000 ดอลลาห์ ก็จะมีฐานะเป็ นผูส้ มัครทันที บุคคลที มีพฤติกรรมมุ่งหมายให้มีชื อตนในการเลือกตั8งก็เป็ น อันเพียงพอเหตุการณ์ดงั กล่าวอาจเกิดขึ8นตั8งแต่ปีใดก็ได้ไม่ตอ้ งในปี ที มีการเลือกตั8ง ผูส้ มัครรับเลือกตั8งเป็ นประธานาธิ บดี รองประธานาธิ บดี สมาชิ กสภา ผูแ้ ทนราษฎรและ สมาชิ กวุฒิสภาของสหรัฐอเมริ กา ต้องจัดทํารายงานทรัพย์สินและหนี8 สินซึ งรวมทรัพย์สินของคู่ สมรส และบุตรที ยงั ไม่บรรลุนิติภาวะด้วย ภายใน 30 วัน นับแต่ตนมีฐานะเป็ นผูส้ มัครของปี ที มีการ เลือกตั8งหรื อในวันที 15 พฤษภาคม ของปี นั8น แล้วแต่เวลาใดจะช้ากว่ากัน แต่ตอ้ งไม่ชา้ กว่า 30 วัน ก่อนวันเลือกตั8ง และถ้าผูน้ 8 นั ยังคงเป็ นผูส้ มัครรับเลือกตั8งในปี ต่อมาก็ตอ้ งทํางานงานภายในวันที 15 พฤษภาคม ของทุกปี ด้วย ระยะเวลาการยื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สินของประเทศสหรัฐอเมริ กาจะมี ความแตกต่างจากของประเทศฝรั งเศสและของประเทศไทยเพราะในประเทศสหรัฐอเมริ กานั8นได้ กําหนดให้บุคคลที อาจถือว่าการเป็ นผูส้ มัครจะเริ มตั8งแต่ได้เสนอตนเป็ นผูส้ มัครหรื อพฤติกรรมมุ่ง หมายให้มีชื อตน ในการเลือกตั8งโดยไม่จาํ เป็ นต้องเป็ นผูส้ มัครจริ งในวันสมัครรับเลือกตั8งเท่านั8นแต่
54
ในประเทศฝรั งเศส ได้กาํ หนดให้ผสู้ มัครรับเลือกตั8งยื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สินก็ ต่ อเมื อ เป็ นผูย้ ื น สมัค รรั บ เลื อกตั8ง จริ ง เท่ า นั8น สํา หรั บ ในประเทศไทยนั8นตามรั ฐ ธรรมนู ญ แห่ ง ราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 260 ได้บญั ญัติให้ผดู้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองยื นบัญชีแสดง รายการทรัพย์สิ นและหนี8 สินภายในกําหนดดังนี8 ในกรณี ที เป็ นการเข้ารับตําแหน่ งให้ยื นภายใน สามสิ บ วัน นับ แต่ วนั เข้า รั บ ตํา แหน่ ง ในกรณี ที บุ ค คลมาตรา 259 ซึ ง ได้ยื น บัญชี ไ ว้แล้ว ตายใน ระหว่างดํารงตําแหน่งหรื อก่อนยื นบัญชี หลังจากพ้นจากตําแหน่ งให้ทายาทหรื อผูจ้ ดั การมรดกยื น บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สินที มีอยูใ่ นวันที ผดู้ าํ รงตําแหน่งนั8นตาย ภายในเก้าสิ บวันนับ แต่ วนั ที ผูด้ าํ รงตํา แหน่ ง นั8นตาย และผูด้ าํ รงตํา แหน่ ง นายกรั ฐมนตรี รั ฐมนตรี ผูบ้ ริ หารท้องถิ น สมาชิ กสภาท้องถิ น หรื อผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองซึ งพ้นจากตําแหน่ งแล้วให้มีหน้าที ยื นแสดง รายการทรัพย์สิน และหนี8 สิน อีกครั8งหนึ งภายในสามสิ บวันนับแต่วนั ที พน้ จากตําแหน่ ง ดังกล่าว มาแล้วเป็ นเวลาหนึ งปี ด้วย ซึ งบทบัญญัติมาตรา 33 ของกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการ ป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ต พ.ศ.2542 ก็บญั ญัติไว้ทาํ นองเดียวกัน บุคคลที อาจถือว่าเป็ นผูส้ มัคร เสนอตนเป็ นผูส้ มัครหรื อมีพฤติกรรมมุ่งหมายให้มีชื อตนใน การเลื อกตั8ง และผูส้ มัครรับเลือกตั8งสําหรับประเทศไทยไม่มีบทบัญญัติแห่ งกฎหมายให้ยื นบัญชี แสดงรายการทรั พ ย์สิ น และหนี8 สิ น ในวัน สมัค รรั บ เลื อ กตั8ง ของประเทศฝรั ง เศสและประเทศ สหรัฐอเมริ กาได้กาํ หนดให้บุคคลที อาจถือว่าเป็ นผูส้ มัครจะต้องยื นด้วยนั8นน่าจะเป็ นหลักเกณฑ์ที ดี ที สามารถนํามาปรับใช้กบั ประเทศไทยได้เพราะหลักเกณฑ์ดงั กล่ าวน่ าจะเป็ นการป้ องกันไม่ให้ ผูส้ มัครรับเลือกตั8งหรื อบุคคลที จะเข้าสมัครรับเลือกตั8งที มีศกั ยภาพสู งและมีความคาดหมายว่าจะ ได้รับการเลือกตั8งเป็ นอย่างสู งไปเรี ยกรับผลประโยชน์หรื อเรี ยกร้องเงิน ทรัพย์สินใดๆ จากกลุ่ ม บุคคลใดๆ โดยจะเสนอผลประโยชน์ตอบแทนให้เมื อตนเข้าไปดํารงตําแหน่งทางการเมือง และนอกจากนี8 สํา หรั บ ประเทศสหรั ฐ อเมริ ก าเมื อ เข้า รั บ ตํา แหน่ ง ประธานาธิ บ ดี รอง ประธานาธิ บดี สมาชิ กสภาผูแ้ ทนราษฎร หรื อสมาชิกวุฒิสภา ต้องยื นรายงานทรัพย์สินภายใน 30 วันนับแต่วนั เข้ารับตําแหน่ง และยื นภายหลัง 30 วัน นับแต่สิ8นสุ ดการดํารงตําแหน่งนั8น ระยะเวลา ในการแสดงรายการทรั พ ย์สิ น อาจขยายเวลาได้ห ากมี เ หตุ อ ัน สมควรภายใต้ก ารอนุ ม ัติ ข อง ผูอ้ าํ นวยการสํา นัก งานจรรยาบรรณของรั ฐบาล หรื อ เลขาธิ ก ารสภาแล้วแต่ ก รณี แต่ ก ารขยาย โดยรวมแล้วต้องไม่เกิน 90 วัน ส่ วนคณะรัฐมนตรี ของประเทศฝรั งเศสต้องยื นบัญชีแสดงทรัพย์สินและหนี8 สินภายใน 15 วันหลังจากวันพ้นตําแหน่ง และผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองระดับท้องถิ นที ได้รับการเลือกตั8งเช่ น ประธานสภาท้องถิ น หรื อฝ่ ายบริ หารของท้องถิ นก็จะต้องยื นแสดงทรัพย์สินและหนี8สินของตนต่อ ประธานคณะกรรมการภายใน 15 วัน หลังจากเข้ารับตําแหน่งและในกรณี พน้ จากตําแหน่งตามวาระ
55
ปกติบุคคลดังกล่ าวจะต้องยื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สินโดยสามารถยื นได้ภายในระยะเวลา 2 เดือน ก่อนพ้นจากตําแหน่งตามวาระปกติไปจนถึง 1 เดือน ภายหลังพ้นจากตําแหน่งตามวาระปกติ ส่ วนกรณี ลาออก ถูกให้ออก หรื อเกิ ดการยุบสภาที ตนปฏิ บตั ิหน้าที อยู่ให้ยื นบัญชี ทรัพย์สินและ หนี8สินภายใน 15 วัน หลังจากพ้นจากตําแหน่ง สํา หรั บประเทศเยอรมัน และประเทศอัง กฤษ การยื นบัญชี แสดงรายการทรัพ ย์สิ นและ หนี8 สินจะมีความเข้มงวดน้อยกว่าประเทศฝรั งเศส สหรัฐอเมริ กา และประเทศไทย โดยในประเทศ เยอรมันนั8นประธานสภาผูแ้ ทนราษฎร กําหนดให้สมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรต้องยื นภายใน 3 เดือน นับแต่วนั ที เข้ารับตําแหน่งในกรณี ที มีการเปลี ยนแปลงข้อเท็จจริ งให้แจ้งภายใน 4 สัปดาห์นบั แต่มี การเปลี ยนแปลงข้อเท็จจริ งนั8น และสมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรต้องยืน ต่อประธานสภาผูแ้ ทนราษฎร ส่ วนประเทศอังกฤษ สมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎร ต้องลงทะเบียนทรัพย์สินและผลประโยชน์ กับคณะกรรมการมาตรฐานของรัฐสภา (Parliamentary Commissioner for Standards) ส่ วนสมาชิก วุฒิสภาต้องลงทะเบียนผลประโยชน์กบั คระกรรมาธิ การว่าด้วยผลประโยชน์ของสมาชิ กวุฒิสภา (The Committee on Lords Interests) ภายใน 3 เดือนนับแต่วนั ดํารงตําแหน่งและภายหลังจากพิมพ์ เอกสารการลงทะเบี ย นผลประโยชน์ ส มาชิ ก มี ค วามรั บ ผิ ด ชอบในการแจ้ง การเปลี ย นแปลง ผลประโยชน์ที มีลงทะเบียนไว้ภายใน 4 สัปดาห์นบั แต่มีการเปลี ยนแปลงผลประโยชน์ของสมาชิก เกิดขึ8นในแต่ละครั8ง 4.1.4 องค์ กรตรวจสอบ องค์กรตรวจสอบที ทาํ หน้า ที ในการรับและตรวจสอบบัญชี แสดงรายการทรัพ ย์สินและ หนี8สินของผูด้ าํ รงตําแหน่งในทางการเมืองของประเทศฝรั งเศส สหรัฐอเมริ กา เยอรมัน อังกฤษ และ ประเทศไทย จะมีองค์กรรับตรวจสอบแตกต่างกัน กล่าวคือ ประเทศฝรั งเศส กรณี ผเู้ ข้าแข่งขันใน การเลือกตั8งประธานาธิบดีตอ้ งยืน ต่อคณะตุลาการรัฐธรรมนูญ ส่ วนสมาชิกรัฐสภาฝรั งเศสต้องยื นต่อสภาที ตนได้รับเลือกเข้าไปโดยสํานักงานเลขาธิ การ ของแต่ละสภาจะต้องออกหลักฐานการยื นบัญชีให้ผอู้ ื น และจะทําการตรวจสอบเปรี ยบเทียบกันว่า มีอะไรเปลี ยนแปลงไปบ้างพร้อมทั8งให้ขอ้ สังเกตเกี ยวกับบัญชีดงั กล่าวและเสนอประธานสภาเพื อ พิจารณาในกรณี ที ประธานสภาเห็ นว่ามีความจําเป็ น หรื อทุกครั8งที มีการเลื อกตั8งครั8งใหม่จะต้อง พิมพ์รายงานเกี ยวกับบัญชี ดังกล่าว รวมทั8งความเห็นและข้อสังเกตของสํานักงานเลขาธิ การสภาใน รัฐกิจจานุเบกษา อย่างไรก็ตามต่อมาในปี ค.ศ. 1995 ได้มีการแก้ไขกฎหมายเรื องนี8ให้คณะกรรมการ เพื อความโปร่ งใสทางการเงิ นในวงการเมือง เป็ นผูร้ ับและตรวจสอบบัญชี ทรัพย์สินของสมาชิ ก รัฐสภาด้วย และดําเนินการต่างๆ แทนประธานสภาในเรื องนี8
56
สําหรั บคณะรัฐมนตรี และผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมืองระดับท้องถิ นของฝรั ง เศสมีการ จัดตั8งคณะกรรมการเพื อความโปร่ งใสทางด้านการเงินในวงการเมืองขึ8นประกอบด้วย รองประธาน ศาลปกครองเป็ นประธาน ประธานศาลฎี ก า และประธานศาลตรวจเงิ นแผ่นดิ นเป็ นกรรมการ หัวหน้าคณะหรื อผูพ้ ิพากษาศาลฎีกา 4 คน ซึ งเลือกโดยที ประชุ มใหญ่ศาลฎี กา และหัวหน้าคณะ หรื อผูพ้ ิพากษาศาลตรวจเงินแผ่นดิน 4 คน ซึ งเลือกโดยที ประชุมใหญ่ศาลตรวจเงินแผ่นดิน สําหรับ ประเทศสหรัฐอเมริ กาก็จะมีองค์กรที ทาํ หน้าที รับและตรวจสอบบัญชีแสดงรายการ ทรัพย์สินและ หนี8 สินเช่นเดียวกัน กล่าวคือ ผูส้ มัครรับเลือกตั8งเป็ นประธานาธิ บดีหรื อรองประธานาธิ บดีจะต้อง แสดงรายการทรั พ ย์สิ นและหนี8 สิ นกับ คณะกรรมการการเลื อกตั8ง ส่ วนผูส้ มัค รรั บ เลื อกตั8ง เป็ น สมาชิ ก สภาผูแ้ ทนราษฎรหรื อวุฒิส ภา ต้องส่ ง รายงานทรั พ ย์สิ นไปยัง เลขาธิ ก ารแห่ ง สภานั8นๆ แล้วแต่กรณี และเมื อเข้ารับตําแหน่ งประธานาธิ บดี รองประธานาธิ บดี สมาชิ กสภาผูแ้ ทนราษฎรหรื อ สมาชิกวุฒิสภาต้องยืน ต่อผูอ้ าํ นวยการสํานักงานจรรยาบรรณของรัฐบาลในกรณี ของประธานาธิ บดี และรองประธานาธิ บ ดี หรื อ ต่ อ เลขาธิ ก ารสภาผูแ้ ทนราษฎรหรื อวุฒิ ส ภาแล้ว แต่ ก รณี สํา หรั บ สมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรและวุฒิสภา ผูอ้ าํ นวยการสํานักงานจรรยาบรรณของรัฐบาล คณะกรรมาธิ การจรรยาบรรณของสภา ผูแ้ ทนราษฎรหรื อวุฒิสภาแล้วแต่กรณี จะตรวจสอบรายงานทรัพย์สินภายใน 60 วัน หลังจากวันที แสดงเอกสาร หากเห็นว่าบุคคลที ยนื รายงานนั8นปฏิบตั ิสอดคล้องกับกฎหมายและระเบียบข้อบังคับ ที ใช้ลงนามในรายงานหากต้องการข้อมูลเพิ มเติมจะแจ้งให้บุคคลที ยื นรายงานนั8นยื นข้อมูลเพิ มเติม ภายในระยะเวลาที กาํ หนด หรื อเห็นว่าบุคคลนั8นยื นรายงานนั8นภายในระยะเวลาที กาํ หนด หรื อเห็น ว่าบุคคลที ยนื รายงานไม่ปฏิบตั ิให้สอดคล้องกับกฎหมายและระเบียบข้อบังคับที ใช้จะแจ้งให้บุคคล นั8นชี8 แจงเป็ นลายลักษณ์ อกั ษรหรื อวาจาและหากพิจารณาแล้วเห็ นว่าบุคคลนั8นไม่ได้ปฏิ บตั ิตาม กฎหมายและระเบี ย บข้อบัง คับ ที ใ ช้จ ะแสดงความเห็ น ไว้ใ นรายงานในส่ วนของประเทศไทย บทบัญญัติมาตรา 259 วรรคแรก ของรัฐธรรมนูญแห่ งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 กําหนดให้ผู้ ดํารงตําแหน่งทางการเมืองมีหน้าที ยนื บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8สินของตน คู่สมรส และ บุตรที ยงั ไม่บรรลุนิติภาวะต่อคณะกรรมการป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ตแห่ งชาติ มาตรา 259 บัญญัติวา่ บัญชีตามวรรคหนึ งให้ยนื พร้อมเอกสารประกอบซึ งเป็ นสําเนาหลักฐานที พิสูจน์ความมีอยู่ จริ งของทรัพย์สินและหนี8 สินดังกล่าว รวมทั8งสําเนาแบบแสดงรายการภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาใน รอบปี ภาษีที ผา่ นมา การยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8สินตามวรรคหนึ งและวรรคสองให้ รวมถึงทรัพย์สินของผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมืองที มอบหมายให้อยู่ในความครอบครองหรื อดูแล ของบุคคลอื นไม่วา่ โดยทางตรงหรื อทางอ้อมด้วย
57
р╕кр╣Нр╕▓р╕лр╕гр╕▒р╕Ър╕Ыр╕гр╕░р╣Ар╕Чр╕ир╕кр╕лр╕гр╕▒р╕Рр╕нр╣Ар╕бр╕гр╕┤ р╕Бр╕▓р╕Бр╣Зр╕Ир╕░р╕бр╕╡р╕нр╕Зр╕Др╣Мр╕Бр╕гр╕Чр╕╡ р╕Чр╕▓р╣Н р╕лр╕Щр╣Йр╕▓р╕Чр╕╡ р╣Бр╕ер╕░р╕Хр╕гр╕зр╕Ир╕кр╕нр╕Ър╕Ър╕▒р╕Нр╕Кр╕╡ р╣Бр╕кр╕Фр╕Зр╕гр╕▓р╕вр╕Бр╕▓р╕г р╕Чр╕гр╕▒ р╕Ю р╕вр╣Мр╕кр╕┤ р╕Щ р╣Бр╕ер╕░р╕лр╕Щр╕╡8 р╕кр╕┤ р╕Щ р╣Ар╕Кр╣И р╕Щ р╣Ар╕Фр╕╡ р╕в р╕зр╕Бр╕▒р╕Щ р╕Бр╕ер╣И р╕▓ р╕зр╕Др╕╖ р╕н р╕Ьр╕╣р╣Йр╕к р╕бр╕▒р╕Д р╕гр╕гр╕▒ р╕Ъ р╣Ар╕ер╕╖ р╕н р╕Бр╕Хр╕▒8р╕З р╣Ар╕Ыр╣З р╕Щр╕Ыр╕гр╕░р╕Шр╕▓р╕Щр╕▓р╕Шр╕┤ р╕Ъ р╕Фр╕╡ р╕л р╕гр╕╖ р╕нр╕гр╕нр╕З р╕Ыр╕гр╕░р╕Шр╕▓р╕Щр╕▓р╕Шр╕┤р╕Ър╕Фр╕╡р╕Ир╕░р╕Хр╣Йр╕нр╕Зр╣Бр╕кр╕Фр╕Зр╕гр╕▓р╕вр╕Бр╕▓р╕гр╕Чр╕гр╕▒р╕Юр╕вр╣Мр╕кр╕┤р╕Щр╣Бр╕ер╕░р╕лр╕Щр╕╡8 р╕кр╕┤р╕Щр╕Бр╕▒р╕Ър╕Др╕Ур╕░р╕Бр╕гр╕гр╕бр╕Бр╕▓р╕гр╕Бр╕▓р╕гр╣Ар╕ер╕╖р╕нр╕Бр╕Хр╕▒8р╕З р╕кр╣И р╕зр╕Щр╕Ьр╕╣р╕кр╣Й р╕бр╕▒р╕Др╕г р╕гр╕▒р╕Ър╣Ар╕ер╕╖р╕нр╕Бр╕Хр╕▒8р╕Зр╣Ар╕Ыр╣З р╕Щр╕кр╕бр╕▓р╕Кр╕┤р╕Бр╕кр╕ар╕▓р╕Ьр╕╣р╣Бр╣Й р╕Чр╕Щр╕гр╕▓р╕йр╕Ор╕гр╕лр╕гр╕╖ р╕нр╕зр╕╕р╕Тр╕┤р╕кр╕ар╕▓ р╕Хр╣Йр╕нр╕Зр╕кр╣И р╕Зр╕гр╕▓р╕вр╕Зр╕▓р╕Щр╕Чр╕гр╕▒р╕Юр╕вр╣Мр╕кр╕┤р╕Щр╣Др╕Ыр╕вр╕▒р╕Зр╣Ар╕ер╕Вр╕▓р╕Шр╕┤ р╕Бр╕▓р╕гр╣Бр╕лр╣И р╕З р╕кр╕ар╕▓р╕Щр╕▒8р╕Щ р╣Ж р╣Бр╕ер╣Йр╕з р╣Бр╕Хр╣И р╕Б р╕гр╕Ур╕╡ р╕кр╣Нр╕▓ р╕лр╕гр╕▒ р╕Ъ р╕кр╕бр╕▓р╕Кр╕┤ р╕Б р╕кр╕ар╕▓р╕Ьр╕╣р╣Йр╣Б р╕Чр╕Щр╕гр╕▓р╕йр╕Ор╕гр╣Бр╕ер╕░р╕зр╕╕ р╕Тр╕┤ р╕к р╕ар╕▓р╣Бр╕ер╕░р╣Ар╕бр╕╖ р╕н р╣Ар╕Вр╣Йр╕▓ р╕гр╕▒ р╕Ъ р╕Хр╣Нр╕▓ р╣Бр╕лр╕Щр╣И р╕З р╕Ыр╕гр╕░р╕Шр╕▓р╕Щр╕▓р╕Шр╕┤ р╕Ъ р╕Фр╕╡ р╕гр╕нр╕Зр╕Ыр╕гр╕░р╕Шр╕▓р╕Щр╕▓р╕Шр╕┤ р╕Ъ р╕Фр╕╡ р╕кр╕бр╕▓р╕Кр╕┤ р╕Б р╕кр╕ар╕▓р╕Ьр╕╣р╣Бр╣Й р╕Чр╕Щр╕гр╕▓р╕йр╕Ор╕гр╕лр╕гр╕╖ р╕н р╕кр╕бр╕▓р╕Кр╕┤ р╕Б р╕зр╕╕ р╕Тр╕┤ р╕к р╕ар╕▓р╕Хр╣Йр╕н р╕Зр╕вр╕╖ р╕Щ р╕Хр╣И р╕н р╕Ьр╕╣р╕нр╣Й р╕▓р╣Н р╕Щр╕зр╕вр╕Бр╕▓р╕гр╕кр╣Нр╕▓р╕Щр╕▒р╕Бр╕Зр╕▓р╕Щр╕Ир╕гр╕гр╕вр╕▓р╕Ър╕гр╕гр╕Ур╕Вр╕нр╕Зр╕гр╕▒р╕Рр╕Ър╕▓р╕ер╣Гр╕Щр╕Бр╕гр╕Ур╕╡ р╕Вр╕нр╕Зр╕Ыр╕гр╕░р╕Шр╕▓р╕Щр╕▓р╕Шр╕┤ р╕Ър╕Фр╕╡р╣Бр╕ер╕░р╕гр╕нр╕Зр╕Ыр╕гр╕░р╕Шр╕▓р╕Щр╕▓р╕Шр╕┤ р╕Ър╕Фр╕╡ р╕лр╕гр╕╖ р╕нр╕Хр╣Ир╕нр╣Ар╕ер╕Вр╕▓р╕Шр╕┤ р╕Бр╕▓р╕гр╕кр╕ар╕▓р╕Ьр╕╣р╣Бр╣Й р╕Чр╕Щр╕гр╕▓р╕йр╕Ор╕гр╕лр╕гр╕╖ р╕нр╕зр╕╕р╕Тр╕┤р╕кр╕ар╕▓р╣Бр╕ер╣Йр╕зр╣Бр╕Хр╣Ир╕Бр╕гр╕Ур╕╡ р╕кр╣Нр╕▓р╕лр╕гр╕▒р╕Ър╕кр╕бр╕▓р╕Кр╕┤р╕Бр╕кр╕ар╕▓р╕Ьр╕╣р╣Бр╣Й р╕Чр╕Щр╕гр╕▓р╕йр╕Ор╕гр╣Бр╕ер╕░ р╕зр╕╕р╕Тр╕┤р╕кр╕ар╕▓ р╕Ьр╕╣р╕нр╣Й р╕▓р╣Н р╕Щр╕зр╕вр╕Бр╕▓р╕гр╕кр╣Нр╕▓р╕Щр╕▒р╕Бр╕Зр╕▓р╕Щр╕Ир╕гр╕гр╕вр╕▓р╕Ър╕гр╕гр╕Ур╕Вр╕нр╕Зр╕гр╕▒р╕Рр╕Ър╕▓р╕е р╕Др╕Ур╕░р╕Бр╕гр╕гр╕бр╕▓р╕Шр╕┤ р╕Бр╕▓р╕гр╕Ир╕гр╕гр╕вр╕▓р╕Ър╕гр╕гр╕Ур╕Вр╕нр╕Зр╕кр╕ар╕▓ р╕Ьр╕╣р╣Бр╣Й р╕Чр╕Щр╕гр╕▓р╕йр╕Ор╕гр╕лр╕гр╕╖ р╕нр╕зр╕╕р╕Тр╕┤р╕кр╕ар╕▓р╣Бр╕ер╣Йр╕зр╣Бр╕Хр╣Ир╕Бр╕гр╕Ур╕╡ р╕Ир╕░р╕Хр╕гр╕зр╕Ир╕кр╕нр╕Ър╕гр╕▓р╕вр╕Зр╕▓р╕Щр╕Чр╕гр╕▒р╕Юр╕вр╣Мр╕кр╕┤р╕Щр╕ар╕▓р╕вр╣Гр╕Щ 60 р╕зр╕▒р╕Щр╕лр╕ер╕▒р╕Зр╕Ир╕▓р╕Бр╕зр╕▒р╕Щр╕Чр╕╡ р╣Бр╕кр╕Фр╕Зр╣Ар╕нр╕Бр╕кр╕▓р╕г р╕лр╕▓р╕Бр╣Ар╕лр╣Зр╕Щр╕зр╣Ир╕▓р╕Ър╕╕р╕Др╕Др╕ер╕Чр╕╡ р╕вр╕Щр╕╖ р╕гр╕▓р╕вр╕Зр╕▓р╕Щр╕Щр╕▒8р╕Щр╕Ыр╕Пр╕┤р╕Ър╕Хр╕▒ р╕┤р╕кр╕нр╕Фр╕Др╕ер╣Йр╕нр╕Зр╕Бр╕▒р╕Ър╕Бр╕Ор╕лр╕бр╕▓р╕вр╣Бр╕ер╕░р╕гр╕░р╣Ар╕Ър╕╡р╕вр╕Ър╕Вр╣Йр╕нр╕Ър╕▒р╕Зр╕Др╕▒р╕Ъ р╕Чр╕╡ р╣Гр╕Кр╣Йр╕Ир╕░р╕ер╕Зр╕Щр╕▓р╕бр╣Гр╕Щр╕гр╕▓р╕вр╕Зр╕▓р╕Щр╕лр╕▓р╕Бр╕Хр╣Йр╕нр╕Зр╕Бр╕▓р╕гр╕Вр╣Йр╕нр╕бр╕╣р╕ер╣Ар╕Юр╕┤ р╕б р╣Ар╕Хр╕┤р╕б р╕Ир╕░р╣Бр╕Ир╣Йр╕Зр╣Гр╕лр╣Йр╕Ър╕╕р╕Д р╕Др╕ер╕Чр╕╡ р╕вр╕╖ р╕Щр╕гр╕▓р╕вр╕Зр╕▓р╕Щ р╣Др╕бр╣И р╕Ыр╕Пр╕┤ р╕Ъ р╕Хр╕▒ р╕┤р╣Г р╕лр╣Й р╕кр╕нр╕Фр╕Др╕ер╣Йр╕нр╕Зр╕Бр╕▒р╕Ър╕Бр╕Ор╕лр╕бр╕▓р╕вр╣Бр╕ер╕░р╕гр╕░р╣Ар╕Ър╕╡р╕вр╕Ър╕Вр╣Йр╕нр╕Ър╕▒р╕Зр╕Др╕▒р╕Ър╕Чр╕╡ р╕Ир╕░р╣Гр╕Кр╣Йр╕Ир╕░р╣Бр╕Ир╣Йр╕Зр╣Гр╕лр╣Йр╕Ър╕╕р╕Др╕Др╕ер╕Щр╕▒8р╕Щр╕Кр╕╡8 р╣Бр╕Ир╕Зр╣Ар╕Ыр╣З р╕Щр╕ер╕▓р╕вр╕ер╕▒р╕Бр╕йр╕Ур╣Мр╕нр╕Бр╕▒ р╕йр╕г р╕лр╕гр╕╖ р╕нр╕зр╕▓р╕Ир╕▓р╣Бр╕ер╕░р╕лр╕▓р╕Бр╕Юр╕┤р╕Ир╕▓р╕гр╕Ур╕▓р╣Бр╕ер╣Йр╕зр╣Ар╕лр╣Зр╕Щр╕зр╣Ир╕▓р╕Ър╕╕р╕Др╕Др╕ер╕Щр╕▒8р╕Щр╣Др╕бр╣Ир╣Др╕Фр╣Йр╕Ыр╕Пр╕┤р╕Ър╕Хр╕▒ р╕┤р╕Хр╕▓р╕бр╕Бр╕Ор╕лр╕бр╕▓р╕вр╣Бр╕ер╕░р╕гр╕░р╣Ар╕Ър╕╡р╕вр╕Ър╕Вр╣Йр╕нр╕Ър╕▒р╕Зр╕Др╕▒р╕Ър╕Чр╕╡ р╣Гр╕Кр╣Й р╕Ир╕░р╣Бр╕кр╕Фр╕Зр╕Др╕зр╕▓р╕бр╣Ар╕лр╣Зр╕Щр╣Др╕зр╣Йр╣Гр╕Щр╕гр╕▓р╕вр╕Зр╕▓р╕Щ р╕кр╣Нр╕▓р╕лр╕гр╕▒р╕Ър╕Ыр╕гр╕░р╣Ар╕Чр╕ир╣Ар╕вр╕нр╕гр╕бр╕▒р╕Щр╣Бр╕ер╕░р╕Ыр╕гр╕░р╣Ар╕Чр╕ир╕нр╕▒р╕Зр╕Бр╕др╕йр╕Щр╕▒8р╕Щр╕нр╕Зр╕Др╣Мр╕Бр╕гр╕Чр╕╡ р╕Чр╕▓р╣Н р╕лр╕Щр╣Йр╕▓р╕Чр╕╡ р╣Гр╕Щр╕Бр╕▓р╕гр╕Хр╕гр╕зр╕Ир╕кр╕нр╕Ър╕Ир╕░р╕бр╕╡ р╕ер╕▒р╕Бр╕йр╕Ур╕░р╣Бр╕ер╕░р╕гр╕╣ р╕Ыр╣Бр╕Ър╕Ър╣Др╕бр╣Ир╣Ар╕Вр╣Йр╕бр╕Зр╕зр╕Фр╣Ар╕лр╕бр╕╖р╕нр╕Щр╕нр╕Зр╕Др╣Мр╕Бр╕гр╕Хр╕гр╕зр╕Ир╕кр╕нр╕Ър╕Вр╕нр╕Зр╕Ыр╕гр╕░р╣Ар╕Чр╕ир╕Эр╕гр╕▒ р╕Зр╣Ар╕ир╕к р╕кр╕лр╕гр╕▒р╕Рр╕нр╣Ар╕бр╕гр╕┤ р╕Бр╕▓ р╣Бр╕ер╕░ р╕Ыр╕гр╕░р╣Ар╕Чр╕ир╣Др╕Чр╕в р╣Вр╕Фр╕вр╕Ыр╕гр╕░р╣Ар╕Чр╕ир╣Ар╕вр╕нр╕гр╕бр╕▒р╕Щр╣Др╕Фр╣Йр╕Бр╕▓р╣Н р╕лр╕Щр╕Фр╣Гр╕лр╣Й р╕Ыр╕гр╕░р╕Шр╕▓р╕Щр╕кр╕ар╕▓р╕Ьр╕╣р╣Бр╣Й р╕Чр╕Щр╕гр╕▓р╕йр╕Ор╕гр╕Ир╕░р╣Ар╕Ыр╣З р╕Щр╕Ьр╕╣р╕гр╣Й р╕▒р╕Ър╕Ър╕▒р╕Нр╕Кр╕╡р╣Бр╕кр╕Фр╕З р╕гр╕▓р╕вр╕Бр╕▓р╕гр╕Чр╕гр╕▒р╕Юр╕вр╣Мр╕кр╕┤р╕Щ р╕кр╣И р╕зр╕Щр╕Ыр╕гр╕░р╣Ар╕Чр╕ир╕нр╕▒р╕Зр╕Бр╕др╕й р╕Др╕Ур╕░р╕Бр╕гр╕гр╕бр╕Бр╕▓р╕гр╕бр╕▓р╕Хр╕гр╕Рр╕▓р╕Щр╕Вр╕нр╕Зр╕гр╕▒р╕Рр╕кр╕ар╕▓ р╕лр╕гр╕╖ р╕нр╕Др╕Ур╕░р╕Бр╕гр╕гр╕бр╕▓р╕Шр╕┤ р╕Бр╕▓р╕гр╕зр╣Ир╕▓р╕Фр╣Йр╕зр╕в р╕Ьр╕ер╕Ыр╕гр╕░р╣Вр╕вр╕Кр╕Щр╣Мр╕Вр╕нр╕Зр╕кр╕бр╕▓р╕Кр╕┤ р╕Бр╕зр╕╕р╕Тр╕┤р╕кр╕ар╕▓ р╣Ар╕Ыр╣З р╕Щр╕Ьр╕╣р╕Фр╣Й р╕╣р╣Бр╕ер╕Бр╕▓р╕гр╕ер╕Зр╕Чр╕░р╣Ар╕Ър╕╡р╕вр╕Щр╕Ьр╕ер╕Ыр╕гр╕░р╣Вр╕вр╕Кр╕Щр╣Мр╕Вр╕нр╕Зр╕кр╕бр╕▓р╕Кр╕┤ р╕Бр╕кр╕ар╕▓р╕Ьр╕╣р╣Бр╣Й р╕Чр╕Щ р╕гр╕▓р╕йр╕Ор╕гр╕лр╕гр╕╖ р╕н р╕зр╕╕ р╕Тр╕┤ р╕к р╕ар╕▓ р╣Бр╕ер╣Йр╕з р╣Бр╕Хр╣И р╕Б р╕гр╕Ур╕╡ р╕Ир╕░р╕Юр╕┤ р╕б р╕Юр╣Мр╣А р╕Ьр╕вр╣Бр╕Юр╕гр╣И р╕г р╕▓р╕вр╕Зр╕▓р╕Щр╕Ыр╕гр╕░р╕Ир╣Нр╕▓ р╕Ыр╕╡ р╕ар╕▓р╕вр╣Гр╕Хр╣Йр╕Б р╕▓р╕гр╕Др╕зр╕Ър╕Др╕╕ р╕б р╕Вр╕нр╕З р╕Др╕Ур╕░р╕Бр╕гр╕гр╕бр╕▓р╕Шр╕┤ р╕Бр╕▓р╕гр╕бр╕▓р╕Хр╕гр╕Рр╕▓р╕Щр╣Бр╕ер╕░р╣Ар╕нр╕Бр╕кр╕┤ р╕Чр╕Шр╕┤l р╕гр╕▓р╕вр╕Зр╕▓р╕Щр╕Фр╕▒р╕Зр╕Бр╕ер╣Ир╕▓р╕зр╕кр╕▓р╕Шр╕▓р╕гр╕Ур╕▓р╕Кр╕Щр╕кр╕▓р╕бр╕▓р╕гр╕Цр╕Хр╕гр╕зр╕Ир╕Фр╕╣р╣Др╕Фр╣Йр╣Гр╕Щр╕Бр╕гр╕Ур╕╡ р╕Чр╕╡ р╕кр╕бр╕▓р╕Кр╕┤ р╕Б р╕лр╕гр╕╖ р╕нр╕кр╕▓р╕Шр╕▓р╕гр╕Ур╕▓р╕Кр╕Щр╣Ар╕лр╣З р╕Щр╕зр╣Ир╕▓ р╕Бр╕▓р╕гр╕Фр╣Нр╕▓ р╣Ар╕Щр╕┤ р╕Щр╕Зр╕▓р╕Щр╕Вр╕нр╕Зр╕кр╕бр╕▓р╕Кр╕┤ р╕Б р╣Др╕бр╣И р╣Ар╕Ыр╣З р╕Щр╣Др╕Ыр╕Хр╕▓р╕бр╕Вр╣Йр╕нр╕бр╕Хр╕┤ р╕В р╕нр╕Зр╕кр╕ар╕▓р╣Бр╕ер╕░ р╕Ыр╕гр╕░р╕бр╕зр╕ер╕Ир╕гр╕гр╕вр╕▓р╕Ър╕гр╕гр╕У р╕кр╕▓р╕бр╕▓р╕гр╕Цр╕гр╣Йр╕нр╕Зр╣Ар╕гр╕╡ р╕вр╕Щр╣Ар╕Ыр╣З р╕Щр╕ер╕▓р╕вр╕ер╕▒р╕Бр╕йр╕Ур╣Мр╕нр╕Бр╕▒ р╕йр╕гр╕Хр╣Ир╕нр╕Др╕Ур╕░р╕Бр╕гр╕гр╕бр╕Бр╕▓р╕гр╕бр╕▓р╕Хр╕гр╕Рр╕▓р╕Щр╕Вр╕нр╕Зр╕гр╕▒р╕Рр╕кр╕ар╕▓ р╕лр╕гр╕╖ р╕нр╕Др╕Ур╕░р╕Бр╕гр╕гр╕бр╕▓р╕Шр╕┤ р╕Бр╕▓р╕гр╕зр╣Ир╕▓р╕Фр╣Йр╕зр╕вр╕Ьр╕ер╕Ыр╕гр╕░р╣Вр╕вр╕Кр╕Щр╣Мр╕Вр╕нр╕Зр╕кр╕бр╕▓р╕Кр╕┤р╕Бр╕зр╕╕р╕Тр╕┤р╕кр╕ар╕▓ р╣Бр╕ер╣Йр╕зр╣Бр╕Хр╣Ир╕Бр╕гр╕Ур╕╡ р╕Бр╕▓р╕гр╕гр╣Йр╕нр╕Зр╣Ар╕гр╕╡ р╕вр╕Щр╕Бр╕ер╣Ир╕▓р╕зр╕лр╕▓р╕Чр╕╡ р╕гр╕▓р╕вр╕Зр╕▓р╕Щр╕лр╕гр╕╖ р╕нр╣Ар╕кр╕Щр╕нр╣Вр╕Фр╕вр╕лр╕Щр╕▒р╕З р╕кр╕╖ р╕нр╕Юр╕┤р╕б р╕Юр╣М р╕лр╕гр╕╖ р╕нр╣Вр╕Чр╕гр╕Чр╕▒р╕и р╕Щр╣М р╕Др╕Ур╕░р╕Бр╕гр╕гр╕бр╕Бр╕▓р╕гр╕лр╕гр╕╖ р╕нр╕Др╕Ур╕░р╕Бр╕гр╕гр╕бр╕▓р╕Шр╕┤ р╕Б р╕▓р╕гр╕Ир╕░р╣Др╕бр╣И р╕Юр╕┤р╕Ир╕▓р╕гр╕Ур╕▓р╕Вр╣Йр╕нр╕Бр╕ер╣Ир╕▓р╕зр╕лр╕▓р╕Фр╕▒р╕Зр╕Бр╕ер╣Ир╕▓р╕зр╕Бр╣Зр╣Др╕Фр╣Й р╕Цр╣Йр╕▓ р╕Др╕Ур╕░р╕Бр╕гр╕гр╕бр╕Бр╕▓р╕гр╕лр╕гр╕╖ р╕нр╕Др╕Ур╕░р╕Бр╕гр╕гр╕бр╕▓р╕Шр╕┤ р╕Б р╕▓р╕гр╣Ар╕лр╣З р╕Щ р╕зр╣И р╕▓ р╕Др╣Нр╕▓ р╕гр╣Й р╕н р╕Зр╣Ар╕гр╕╡ р╕в р╕Щр╕бр╕╡ р╕л р╕ер╕▒р╕Б р╕Рр╕▓р╕Щр╣Ар╕Юр╕╡ р╕в р╕Зр╕Юр╕нр╕Чр╕╡ р╕И р╕░ р╕Фр╣Нр╕▓р╣Ар╕Щр╕┤р╕Щр╕Бр╕▓р╕гр╣Др╕Хр╣Ир╕кр╕зр╕Щр╕Хр╣Ир╕нр╣Др╕Ы р╕Ир╕░р╕гр╣Йр╕нр╕Зр╕Вр╕нр╣Гр╕лр╣Йр╕кр╕бр╕▓р╕Кр╕┤р╕Бр╕кр╕Щр╕нр╕Зр╕Хр╕нр╕Ър╕Др╣Нр╕▓р╕гр╣Йр╕нр╕Зр╣Ар╕гр╕╡ р╕вр╕Щр╕Щр╕▒8р╕Щр╣Бр╕ер╕░р╕Ир╕░р╕Фр╣Нр╕▓р╣Ар╕Щр╕┤р╕Щр╕Бр╕▓р╕гр╕Юр╕┤р╕Ир╕▓р╕гр╕Ур╕▓
58
สอบสวนขั8นต้น หากเห็นว่าคดีไม่มีมูลจะรายงานข้อสรุ ปไปยังคณะกรรมาธิ การมาตรฐานและเอก สิ ทธิl หากเห็นว่าคดีมีมูลหรื อคําร้องเรี ยนเป็ นประเด็นสําคัญ จะรายงานข้อเท็จจริ งและข้อสรุ ปไปยัง คณะกรรมาธิ ก ารมาตรฐานและเอกสิ ท ธิl คณะกรรมาธิ ก ารมาตรฐานและเอกสิ ท ธิl จะพิจ ารณา รายงานที เสนอโดยคณะกรรมการมาตรฐานของรัฐสภา หรื อคณะกรรมาธิ การว่าด้วยผลประโยชน์ ของสมาชิ กวุฒิสภาโดยมีอาํ นาจที จะเรี ยกบุคคล เอกสาร และข้อมูล เพื อประกอบการพิจารณา คณะกรรมาธิการจะรายงานเสนอแนะต่อสภาผูแ้ ทนราษฎรหรื อวุฒิสภาเพื อดําเนินการต่อไป เมื อพิจารณาจากองค์กรตรวจสอบประเทศฝรั งเศส สหรัฐอเมริ กา เยอรมัน อังกฤษ และ ประเทศไทย ตามที กล่าวมาแล้ว จะเห็นได้วา่ องค์กรตรวจสอบการยื นบัญชีแสดงรายการทรัพย์สิน และหนี8 สิ น ของประเทศไทยเป็ นหน้า ที ข องคณะกรรมการ ป.ป.ช. ซึ งเป็ นองค์ก รอิ ส ระตาม รัฐธรรมนูญซึ งมีความแตกต่างจากประเทศฝรั งเศสซึ งกรณี ประธานาธิ บดี ต้องยื นต่อคณะตุลาการ รัฐธรรมนูญ ซึ งมีความแตกต่างจากประเทศฝรั งเศส ซึ งกรณี ประธานาธิ บดีตอ้ งยื นต่อคณะตุลาการ รั ฐธรรมนู ญ สมาชิ ก รั ฐสภาต้องยื นต่ อสภาที ตนได้รั บ เลื อกเข้า ไป และต่ อมาได้ใ ห้เป็ นอํา นาจ คณะกรรมการเพื อความโปร่ ง ใสทางการเงิ นในวงการเมื อ งเป็ นผูร้ ั บ และตรวจสอบทรั พ ย์สิ น สําหรับคณะรัฐมนตรี ผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมืองระดับท้องถิ นคณะกรรมการเพื อความโปร่ งใส ทางการเงิ น ในวงการเมืองก็จะเป็ นผูต้ รวจสอบเช่ นเดี ยวกัน สําหรับประเทศสหรัฐอเมริ กาผูร้ ับ สมัครรับเลือกตั8งเป็ นประธานาธิ บดี หรื อรองประธานาธิ บดี หรื อรองประธานาธิ บดี จะต้องแสดง รายงานทรัพย์สินและหนี8 สินไปยังเลขาธิ การแห่ งสภานั8นๆ แล้วแต่กรณี และเมื อเข้ารับตําแหน่ ง ประธานาธิ บดี รองประธานาธิ บดี จะต้องยื นต่อผูอ้ าํ นวยการสํานักงานจรรยาบรรณของรัฐบาล ส่ ว นสมาชิ ก สภาผู้แ ทนราษฎร หรื อ สมาชิ ก วุ ฒิ ส ภา ต้อ งยื น ต่ อ ผู้ดู แ ลการลงทะเบี ย นว่ า ด้ว ย ผลประโยชน์ข องสมาชิ ก วุฒิส ภาผูแ้ ทนราษฎรหรื อสมาชิ ก วุฒิ ส ภาแล้วแต่ ก รณี ส่ วนเยอรมัน ประธานสภาผูแ้ ทนราษฎร จะเป็ นผูร้ ับบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สินซึ งแต่ละประเทศก็ จะมีรูปแบบแตกต่างกันแล้วแต่พฒั นาการทางการเมืองและระเบียบกฎหมายของแต่ละประเทศ ดังกล่าว 4.1.5 การเปิ ดเผยบัญชีทรัพย์ สินและหนีส4 ิ น การเปิ ดเผยบัญชี แสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สินเป็ นมาตรการหนึ งในการป้ องกันและ ขจัดคอร์ รัปชัน ในวงการเมือง เพราะการเปิ ดเผยบัญชี แสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สินจะทําให้ สาธารณชนได้มีโอกาสตรวจสอบผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมืองได้อีกช่องทางหนึ งได้ว่าทรัพย์สิน ดังกล่าวนั8นมาอย่างไร เพราะหากบัญชีทรัพย์สินและหนี8สินต้องปกปิ ดเป็ นความลับแล้วสาธารณา ชนก็ไม่อาจจะทราบได้ว่าผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมืองมีทรัพย์สินมากน้อยเพียงใด และทรัพย์สิน
59
ดังกล่ าวได้มาโดยชอบหรื อไม่ชอบอย่างไร แต่การเปิ ดเผยบัญชี ทรัพย์สินและหนี8 สินของผูด้ าํ รง ตําแหน่งในทางการเมืองแต่ละประเทศจะมีวิธีปฏิบตั ิที แตกต่างกันโดยในประเทศฝรั งเศส ผูส้ มัคร เข้าแข่งขันในการเลือกตั8งประธานาธิบดีเมื อประกาศผลการเลือกตั8งแล้วคณะตุลาการรัฐธรรมนูญจะ เปิ ดเผยบัญชี รายทรั พ ย์สิ น และหนี8 สิ นของผูส้ มัค รที ไ ด้รับ เลื อกตั8ง และจะนํา บัญชี น8 ัน ไปพิม พ์ เผยแพร่ ในรัฐกิจจานุเบกษาพร้อมกับผลการเลือกตั8งที เป็ นทางการ สมาชิ กรัฐสภาเอกสารบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สิน รวมทั8งข้อสังเกตต่างๆ จะ เปิ ดเผยไม่ได้เว้นแต่เจ้าของบัญชี จะขอให้เปิ ดเผยหรื อพนักงานสอบสวนหรื อศาล เป็ นผูร้ ้องขอให้ เปิ ดเผยเพื อประโยชน์ในการพิจารณาคดี หรื อเพื อเป็ นเหตุผลสําคัญในการค้นหาพยานหลักฐานเพื อ ค้นพบความจริ ง ประเทศเยอรมันการเปิ ดเผยนั8นไม่ได้เปิ ดเผยทั8งหมดแต่ข8 ึนอยูก่ บั ประเภทของข้อเท็จจริ งที ต้องแสดงเช่ น ข้อเท็จจริ งเกี ยวกับอาชี พ ตําแหน่ งหน้าที การงาน โดยประกาศไว้ในสมุดทะเบียน ของทางราชการ ประเทศสหรั ฐ อเมริ กาผู้อ ํา นวยการสํ า นัก งานจรรยาบรรณของรั ฐ บาล เลขาธิ ก าร ผูแ้ ทนราษฎร หรื อ เลขาธิ การวุฒิสภาแล้วแต่กรณี ตอ้ งจัดสําเนารายงานทรัพย์สินให้สาธารณาชน ร้องขอตรวจดูได้ภายใน 30 วัน นับแต่วนั ที แสดงรายงาน สําหรับประเทศอังกฤษ คณะกรรมการมาตรฐานของรัฐสภา หรื อคณะกรรมาธิ การว่าด้วย ผลประโยชน์ของสมาชิกวุฒิสภาแล้วแต่กรณี ตอ้ งจัดสําเนารายงานทรัพย์สินให้สาธารณาชนร้องขอ ตรวจดูได้ภายใน 30 วัน นับแต่วนั ที แสดงรายงาน ประเทศอัง กฤษ คณะกรรมการมาตรฐานของรั ฐ สภา หรื อ คณะกรรมาธิ ก ารว่ า ด้ว ย ผลประโยชน์ของสมาชิ กวุฒิสภาเป็ นผูด้ ูแลการลงทะเบียนผลประโยชน์ของสมาชิ กสภาผูแ้ ทน ราษฎร และวุ ฒิ ส ภา แล้ว แต่ ก รณี จ ะพิ ม พ์เ ผยแพร่ ร ายงานประจํา ปี ภายใต้ก ารควบคุ ม ของ คณะกรรมาธิการมาตรฐานและเอกสิ ทธิlรายงานดังกล่าว สาธารณชนสามารถตรวจดูได้ ส่ วนประเทศไทย มาตรา 261 วรรคแรก ของรัฐธรรมนูญ พ.ศ.2550 บัญญัติวา่ บัญชีแสดง รายการทรัพย์สินและหนี8 สินและเอกสารประกอบของนายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี สมาชิกสภาผูแ้ ทน ราษฎร และสมาชิกวุฒิสภา ให้เปิ ดเผยให้สาธารณชนทราบโดยเร็ วแต่ตอ้ งไม่เกินสามสิ บวันนับแต่ วันที ครบกําหนดต้องยื นบัญชีดงั กล่าว บัญชีของผูด้ าํ รงตําแหน่งอื นจะเปิ ดเผยได้ต่อเมื อการเปิ ดเผย ดังกล่าวจะเป็ นประโยชน์ต่อการพิจารณาพิพากษาคดีหรื อการวินิจฉัยชี8 ขาด และได้รับการร้องขอ จากศาลหรื อผูม้ ีส่วนได้เสี ยหรื อคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดิน
60
4.1.6 สภาพบังคับ ประเทศฝรั งเศสสภาพบังคับของการไม่ยื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สินจะมี ความแตกต่างกันสําหรับผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองในแต่ละประเทศ กรณี ของประธานาธิ บดีและ ผูส้ มัครเข้าแข่งขันในการเลือกตั8งประธานาธิบดี การยื นบัญชีรายการทรัพย์สินและหนี8 สินถือว่าเป็ น เงื อนไขแห่งความสมบูรณ์หรื อแบบพิธีแห่ งการสมัครรับเลือกตั8งเป็ นประธานาธิ บดี หากไม่ปฏิบตั ิ ตามจะถือว่าการสมัครไม่สมบูรณ์ กรณี สมาชิกรัฐสภาผูใ้ ดละเว้น ไม่ปฏิบตั ิตามก็จะถือว่าการสมัคร ไม่สมบูรณ์ กรณี สมาชิกรัฐสภาผูใ้ ดละเว้นไม่ปฏิบตั ิตามก็จะเป็ นเหตุให้ถูกเพิกถอนสิ ทธิ การสมัคร รับเลือกตั8งเป็ นระยะเวลา 1 ปี และเสี ยสิ ทธิ ที จะได้รับเงินชดเชยค่าใช้จ่ายในการเลือกตั8งในกรณี ที คณะกรรมการเพื อความโปร่ งใสทางการเงินในวงการเมืองตรวจสอบพิจารณาและจัดทํารายงานลง พิมพ์ในรัฐกิจจานุเบกษาว่าการเปลี ยนแปลงเป็ นกรณี “ผิดปกติ” จะมีผลต่อการได้รับการช่วยเหลือ ทางการเงิ นจากรัฐในปี ต่อมาและอาจมีการดําเนิ นการทางกฎหมายหากเป็ นการกระทําความผิด กรณี ค ณะรั ฐ มนตรี ไม่ ยื นบัญชี แสดงรายการทรั พ ย์สิ นและหนี8 สิ นให้ค ณะกรรมการเพื อ ความ โปร่ งใสทางการเงินในวงการเมืองร้องขอต่อนายกรัฐมนตรี ให้ดาํ เนินการตามที เห็นสมควรสําหรับ ผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองระดับท้องถิ นถือเป็ นความผิดตามกฎหมายอาญาและจะต้องถูกตัดสิ ทธิ ไม่ให้ดาํ รงตําแหน่งทางการเมืองเป็ นระยะเวลา 1 ปี สําหรับประเทศสหรัฐอเมริ กาและประเทศไทยนั8นผูย้ ื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สินและ หนี8 สินอันเป็ นเท็จ หรื อจงใจไม่ยื น อาจจะถูกดําเนิ นคดีทางอาญาได้ โดยประเทศสหรัฐอเมริ กา อัยการสู งสุ ดอาจดําเนินการฟ้ องคดีแพ่งในศาล ของสหรัฐอเมริ กาต่อบุคคลซึ งรู้และจงใจแสดงเท็จ หรื อรู้และจงใจไม่แสดงรายการทรัพย์สินศาลอาญาลงโทษทางแพ่งกับบุคคลนั8น อย่างไรก็ดีตาม ศาลได้ตดั สิ นในคดีUnited State V. Hansen ว่าบทบัญญัติมาตรา 1001 ของ Title 18 เป็ นสิ งที สามารถนํามาใช้ควบคู่กบั กฎหมาย Ethics in Government Act ได้โดยบุคคลที จงใจแสดงเท็จจะอยู่ ภายใต้บทลงโทษทางอาญามาตรา 1001 ของ Title 18 United State Code แต่สําหรับประเทศไทย หากไม่ยนื หรื อยืน เท็จก็อาจมีความผิดทางการเมืองคือถูกห้ามดํารงตําแหน่งทางการเมืองเป็ นเวลา 5 ปี กรณี ยื นเท็จ อาจถู ก ดํา เนิ น คดี อ าญาฐานแจ้ง ความเท็จ ต่ อเจ้า พนัก งานอี ก ส่ วนหนึ ง ด้ว ย ตาม บทบัญ ญัติรั ฐ ธรรมนู ญ มาตรา 263 และกฎหมายประกอบรั ฐ ธรรมนู ญ ว่า ด้วยการป้ องกันและ ปราบปรามการทุ จริ ตแห่ ง ชาติมาตรา 34 จะเห็ นได้ว่าสภาพบังคับ ของแต่ล ะประเทศจะมีค วาม แตกต่างกัน และเมื อเปรี ยบเทียบกับประเทศไทย สภาพบังคับของไทยจะมีความเข้มข้นมากกว่า ประเทศเยอรมัน และอัง กฤษเพราะประเทศเยอรมัน สภาพบัง คับ การไม่ ยื น ประธานสภา ผูแ้ ทนราษฎรจะประกาศให้ทราบทัว ไป ส่ วนประเทศอังกฤษการลงโทษสภามีอาํ นาจจัดการลงโทษ
61
ตามความเหมาะสม เช่น การตําหนิหรื อกล่าวตักเตือน การพักงาน การตัดเงินเดือนหรื อการขับออก จากการเป็ นสมาชิก 4.2 วิเคราะห์ ปัญหาข้ อกฎหมายตามรัฐธรรมนูญแห่ งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 มาตรา 263 4.2.1 ความหายของคําว่า “ ผู้ดํารงตําแหน่ งทางการเมือง” คําว่า “ผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมือง” ที ประชุ มใหญ่กรรมการร่ างกฎหมายคณะกรรมการ กฤษฎี ก าได้พิจารณาให้ค วามเห็ นในปั ญหาเกี ย วกับ คํา ว่า “ผูด้ าํ รงตํา แหน่ ง ทางการเมื อง” และ “ข้าราชการการเมือง” หมายถึงผูด้ าํ รงตําแหน่ งต่างๆ ตามกฎหมายกําหนดไว้ให้เป็ นข้าราชการฝ่ าย การเมือง ซึ งอาจจะเป็ นผูด้ าํ รงตําแหน่ งข้าราชการการเมืองในฝ่ ายบริ หาร เช่น นายกรัฐมนตรี ตาม มาตรา433 (แห่งพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการการเมือง (ฉบับที 2) พ.ศ.2550) หรื ออาจะจะเป็ นผู้ ดํารงตําแหน่ งข้าราชการการเมืองในฝ่ ายนิติบญั ญัติ เช่น ที ปรึ กษาประธานรัฐสภา และเลขานุ การ ประธานรัฐสภา ส่ วน “ผูด้ าํ รงตํา แหน่ ง การเมื อง” หรื อ “ผูด้ าํ รงตํา แหน่ ง ทางการเมื อง” รวมทั8ง ถ้อยคําอื นในลักษณะเดียวกัน หมายถึงผูด้ าํ รงตําแหน่ งที มีหน้าที อาํ นวยการบริ หารประเทศ หรื อ ควบคุ ม การบริ หารราชการแผ่นดิ น ซึ งเป็ นถ้อ ยคํา ที มี ค วามหมายกว้า งกว่า คํา ว่า “ข้า ราชการ การเมือง” โดยรวมถึงบรรดาผูท้ ี รับผิดชอบงานด้านการเมืองทั8งหมดจะเห็นได้ว่าจากแนวทางการ วิจยั ของที ประชุมใหญ่กรรมการร่ างกฎหมายได้วางหลักว่า “ผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง” หมายถึง ผูด้ าํ รงตําแหน่ งที มีหน้าที อาํ นวยการบริ หารประเทศ หรื อควบคุ มการบริ หารราชการแผ่นดิน ซึ ง ได้แก่ คณะรัฐมนตรี สมาชิกรัฐสภา และผูด้ าํ รงตําแหน่งอื นที มีลกั ษณะทํานองเดียวกัน รัฐธรรมนู ญแห่ งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 มาตรา 259 ซึ งเป็ นบทบัญญัติที กําหนดให้ผดู้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองต้องยื นแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8สิน ซึ งมีบทบัญญัติที กําหนดให้ผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมืองต้องยื นบัญชี แสดงรายการทรั พย์สินและหนี8 สิน ซึ งเป็ น 33
มาตรา 4 ข้าราชการการเมือง ได้แก่ บุคคลซึ งรับราชการในตําแหน่งข้าราชการดังต่อไปนี8 (1) นายกรัฐมนตรี (2) รองนายกรัฐมนตรี (3) รัฐมนตรี วา่ การกระทรวง (4) รัฐมนตรี ประจําสํานักนายกรัฐมนตรี (5) รัฐมนตรี วา่ การทบวง (6) รัฐมนตรี ช่วยว่าการกระทรวง (7) รัฐมนตรี ช่วยว่าการทบวง (8) ที ปรึ กษานายกรัฐมนตรี (9) ที ปรึ กษารองนายกรัฐมนตรี (10) เลขาธิการนายกรัฐมนตรี (12) รองเลขาธิการนายกรัฐมนตรี (13) โฆษกประจําสํานักนายกรัฐมนตรี (14) รองโฆษกประจําสํานักนายกรัฐมนตรี (15) เลขานุการรัฐมนตรี ประจําสํานักนายกรัฐมนตรี (16) เลขานุการแระจําสํานักนายกรัฐมนตรี (18) ผูช้ ่วยเลขานุการรัฐมนตรี วา่ การกระทรวง (19) เลขานุการรัฐมนตรี วา่ การทบวง (20) ผูช้ ่วยเลขานุการรัฐมนตรี วา่ การทบวง
62
บทบัญญัติมาตรา 259 บัญญัติว่า “ผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมืองดังต่อไปนี8 มีหน้าที ยื นบัญชี แสดง รายการทรัพย์สินและหนี8 สินของตน คู่ สมรส และบุ ตรที ยงั ไม่ บรรลุ นิติภาวะต่อคณะกรรมการ ป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ตทุกครั8งที เข้ารับตําแหน่งหรื อพ้นจากตําแหน่ง (1) นายกรัฐมนตรี (2) รัฐมนตรี (3) สมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎร (4) สมาชิกวุฒิสภา (5) ข้าราชการการเมืองอื น (6) ผูบ้ ริ หารท้องถิ นและสมาชิกสภาท้องถิ นตามที กฎหมายบัญญัติ ซึ งตามมาตรา 259 ดังกล่าวก็ไม่ได้ให้คาํ นิยามหรื อคําจํากัดความเฉพาะไว้แต่อย่างใดว่าผู้ ดํารงตําแหน่งทางการเมืองหมายความว่าอย่างไร แต่กาํ หนดลงไปเลยว่าบุคคลตาม (1) – (6) ดัง กล่ า วคื อ ผูด้ าํ รงตํา แหน่ ง ในทางการเมืองที มี หน้า ที จะต้องยื นบัญชี แสดงรายการทรัพ ย์สินและ หนี8 สินและพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ต พ.ศ. 2542 มาตรา 4 วรรค 3 ได้ให้คาํ นิยาม ความหมายของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองไว้วา่ “ผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง” หมายความว่า (1) นายกรัฐมนตรี (2) รัฐมนตรี (3) สมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎร (4) สมาชิกวุฒิสภา (5) ข้าราชการการเมืองอื นนอกจาก (1) และ (2) ตามกฎหมายว่าด้วยระเบียบข้าราชการ การเมือง (6) ข้าราชการรัฐสภาฝ่ ายการเมืองตามกฎหมายว่าด้วยระเบียบข้าราชการฝ่ ายรัฐสภา (7) ผูว้ า่ ราชการกรุ งเทพมหานคร รองผูว้ า่ ราชการกรุ งเทพมหานครและสมาชิกสภา กรุ งเทพมหานคร (8) ผูบ้ ริ หารและสมาชิกสภาเทศบาลนคร (9) ผูบ้ ริ หารท้องถิ น และสมาชิกสภาท้องถิ นขององค์กรปกครองส่ วนท้องถิ นที มีรายได้ หรื อประงบไม่ต าํ กว่าเกณฑ์ที คณะกรรมการป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ตแห่งชาติกาํ หนดโดย ประกาศในราชกิจจานุเบกษา ส่ วนมาตรา 32 วรรคแรก ตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้ องกันและ ปราบปรามการทุจริ ต พ.ศ. 2542 ดังกล่าวได้บญั ญัติวา่ “ให้ผดู้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองมีหน้าที ยื น
63
บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8สินของตน คู่สมรส และบุตรที ยงั ไม่บรรลุนิติภาวะตามที มีอยู่ จริ งในวันที ยื นบัญชี ดงั กล่าวตามแบบที คณะกรรมการ ป.ป.ช. ประกาศกําหนดต่อคณะกรรมการ ป.ป.ช.ทุกครั8งที เข้ารับตําแหน่งและพ้นจากตําแหน่ง “ ซึ งตามมาตรา 32 วรรคแรกนี8 ก็ไม่ได้ระบุวา่ ผู้ ดํารงตําแหน่งทางการเมืองคือใครบ้าง เพราะได้ให้คาํ นิยามไว้ตามมาตรา 4 วรรคสามแล้ว ซึ งก็คือ บุคคลตามที ระบุไว้ในมาตรา 4 วรรคสาม และก็สอดคล้องกับบทบัญญัติของรัฐธรรมนู ญมาตรา 259 มีปัญหาที จะต้องทําการวิเคราะห์ต่อไปว่าบทบัญญัติมาตรา 263 ดังกล่าวใช้บงั คับกับผูด้ าํ รง ตํา แหน่ ง ในทางการเมื องที พ น้ จากตํา แหน่ ง ไปแล้ว ก่ อนตรวจพบได้หรื อ ไม่ เพราะมาตรา 263 บัญญัติวา่ ผูด้ าํ รงตําแหน่งในทางการเมืองผูใ้ ดที จงใจไม่ยื นบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สิน ตามเอกสารประกอบด้วยข้อความอันเป็ นเท็จ หรื อปกปิ ดข้อเท็จจริ งที ควรแจ้งให้ทราบให้ผนู้ 8 นั พ้น จากตํา แหน่ ง นับ แต่ วนั ที ค รบกํา หนดต้องยื นตามมาตรา 260 หรื อนับ แต่ วนั ที ต รวจพบว่า มี ก าร กระทําดังกล่าว แล้วแต่กรณี และผูน้ 8 นั ต้องห้ามมิให้ดาํ รงตําแหน่ งทางการเมืองหรื อดํารงตําแหน่ ง ทางการเมืองใดๆ เป็ นเวลาห้าปี นับแต่วนั ที ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง วินิจฉัยด้วย ดังจะเห็นได้จากการที ศาลรัฐธรรมนูญได้มีคาํ พิพากษาเมื อวันที 16 กันยายน 2552 ให้ถอด ถอนนางอรพินท์ มัน ศิลป์ สมาชิ กวุฒิสภาจังหวัดนครสวรรค์ที จงใจไม่แสดงบัญชี หนี8 สินของตน จํานวน 171,898,345.07 บาทที มีอยูก่ บั ธนาคารทหารไทย (มหาชน) จํากัด ซึ งนางอรพินท์ได้ให้การ ต่อสู้วา่ หลงลืมและเป็ นหนี8 ที ไม่ได้ก่อขึ8น หากแต่เป็ นหนี8 ค8 าํ ประกันของนายอํานาจ ศิริชยั สามีและ ต่อมายังได้หย่าขาดจากกันแล้ว จึงเข้าใจผิดในข้อเท็จจริ งว่าไม่ได้เป็ นหนี8 อีกต่อไป ทําให้มิได้แจ้ง ในบัญชี ทรัพย์สินและหนี8 สิน แต่คาํ กล่าวอ้างของนางอรพินท์ก็ไม่สามารถทําให้ศาลเห็นตามไม่ ศาลจึงได้มีคาํ พิพากษาให้พน้ จากตําแหน่ งสมาชิ กวุฒิสภาในทันที และห้ามมิให้ดาํ รงตําแหน่งทาง การเมืองเป็ นเวลาห้าปี ตามมาตรา 263 อีกทั8งยังมีโทษทางอาญาตามพระราชบัญญัติประกอบ รัฐธรรมนูญ ว่าด้วยการป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ต พ.ศ. 2542 มาตรา 119 ส่ งผลให้นาง อรพินท์ มัน ศิลป์ ต้องโทษจําคุกอีก 2 เดือนและปรับเป็ นเงิน 4,000 บาท แต่โทษทางอาญาให้รอการ ลงอาญาเป็ นเวลา 1 ปี จากการพิจารณา รัฐธรรมนูญ มาตรา 259 และมาตรา 260 เห็นได้ชดั ว่าบัญญัติให้ผดู้ าํ รง ตําแหน่งทางการเมืองมีหน้าที ตอ้ งยื นบัญชีฯ เมื อเข้ารับตําแหน่ ง เมื อพ้นจากตําแหน่ ง และเมื อพ้น จากตําแหน่งมาแล้วเป็ นเวลาหนึ งปี แม้วา่ ผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองตายในระหว่างดํารงตําแหน่ง หรื อตายก่อนยืน บัญชีฯ หลังจากพ้นจากตําแหน่ง ให้ทายาทหรื อผูจ้ ดั การมรดก ยื นบัญชีฯ ที มีอยูใ่ น วัน ที ผู้ด ํา รงตํา แหน่ ง นั8น ตาย ดัง นั8น ความหมายคํา ว่ า “ผู้ด ํา รงตํา แหน่ ง ทางการเมื อ ง” ย่ อ ม
64
หมายความรวมถึงผูท้ ี พน้ จากตําแหน่งทางการเมืองด้วย เพื อให้มาตรา 263 มีผลใช้บงั คับกับผูด้ าํ รง ตําแหน่งทางการเมืองทุกคนอย่างเท่าเทียมกัน สอดคล้องกับเจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญ เรื องการ ตรวจสอบการใช้อาํ นาจหน้าที ในตําแหน่งโดยมิชอบของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง รัฐธรรมนูญ หมวด 10 ว่าด้วยการตรวจสอบการใช้อาํ นาจรัฐตั8งแต่มาตรา 259 ถึงมาตรา 264 คํา ว่า ผูด้ าํ รงตํา แหน่ งทางการเมืองจะต้องแปลเป็ นอย่า งเดี ย วกันเพื อให้เกิ ดความสอดคล้องกับ เจตนารมณ์ของงรัฐธรรมนู ญในการให้ ป.ป.ช. ต้องอาศัยข้อมูลเบื8องต้นให้เป็ นหลักฐานของการ ตรวจสอบการใช้อาํ นาจรัฐคือบัญชี ฯ ที ผดู้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองมีหน้าที ยื นบัญชี ฯ ตามมาตรา 259 เมื อพิจารณารัฐธรรมนูญมาตรา 259 และมาตรา 260 เห็นได้วา่ บัญญัติให้ผดู้ าํ รงตําแหน่งทาง การเมืองมีหน้าที ตอ้ งยื นบัญชี ฯ เมื อเข้ารับตําแหน่ ง เมื อพ้นตําแหน่ ง และเมื อพ้นตําแหน่ งมาแล้ว เป็ นเวลา 1 ปี และถ้าหากผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองตายในระหว่างดํารงตําแหน่งหรื อตาย ก่อนยื น บัญชีที มีอยูใ่ นวันที ผดู้ าํ รงตําแหน่งนั8นตาย คําว่าผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองจึงมีหมายความรวมถึง ผูท้ ี พ น้ จากตํา แหน่ ง ทางการเมื องทุ กคนอย่า งเท่า เที ยมกัน และจะสอดคล้องกับ เจตนารมณ์ ของ รั ฐธรรมนู ญ มากกว่า การตี ค วามว่า มาตรา 263 ใช้บ งั คับ ไม่ ไ ด้ก ับ บุ ค คลที พ น้ จากตํา แหน่ ง ทาง การเมืองไปแล้วก่อนวันตรวจพบการกระทํากรณี ตามมาตรา 263 4.2.2 ความหมายของคําว่า “บัญชีทรัพย์สิน” คําว่า “บัญชี แสดงทรัพย์สิน” คํานี8 มาจากคําว่า “บัญชี ” และคําว่า “ทรัพย์สิน” มารวมกัน “บัญชี ” หมายถึ ง การเก็ บ รวมรวมบันทึ ก จํา แนก และทํา สรุ ป34 ส่ วนคํา ว่า ”ทรั พ ย์สิ น”ประมวล กฎหมายแพ่งและพาณิ ชย์ มาตรา 98 บัญญัติวา่ “อันว่าทรัพย์น8 นั โดยนิตินยั ได้แก่ วัตถุมีรูปร่ างและ มาตรา 99 บัญญัติวา่ “ความหมายของคําว่าบัญชีทรัพย์สินตามบทบัญญัติรัฐธรรมนูญดังกล่าวไม่ได้ ให้ความหมายของคําว่าบัญชี และทรัพย์สินเอาไว้โดยเฉพาะคงใช้ตามความหมายที เป็ นที รับรู้กนั โดยทัว ไปของคําว่าบัญชี คือการเก็บรวมรวม บันทึก จําแนก และสรุ ป ส่ วนทรัพย์สินก็คงเป็ นไป ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิ ชย์ มาตรา 98,99 หมายถึ งวัตถุ ประสงค์ที มีรูปร่ างหรื อไม่มี รู ปร่ างอาจมีราคาได้และต้องอาจถือเอาได้ คําว่าบัญชี ทรัพย์สินจึงมีความหมายถึงการบันทึก รวม รวม รายการวัตถุที มีรูปร่ างและไม่มีรูปร่ างอาจมีราคาได้และต้องอาจถือเอาได้ ซึ งคนเป็ นเจ้าของ กรรมสิ ทธิl ไม่วา่ ทรัพย์สินดังกล่าวนั8นจะมีชื อของตนเองเป็ นเจ้าของกรรมสิ ทธิl หรื อให้บุคคลอื นเป็ น ผูถ้ ือกรรมสิ ทธิl แทนก็ตาม
34
อังสุนีย ์ เกตุทตั และคณะ. หลักการบัญชี 1.กรุ งเทพมหานคร:โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยรามคําแหง,2543 ,หน้า1
65
4.2.3 ความหมายของคําว่า “บัญชีหนีส4 ิ น” คําว่า “บัญชีหนี8สิน” คําว่าบัญชี มีความหมายเดียวกันกับคําว่าบัญชีในส่ วนที เป็ นทรัพย์สิน ส่ วนคําว่า “หนี8 สิน” คือภาระผูกพันอันเกิดจากรายการค้า การกูย้ ืม หรื ออื นๆ ที กิจการจะต้องชําระ คืนในภายหน้าด้วยทรัพย์สินหรื อบริ การ35 ซึ งคําว่าหนี8 สินตามบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญไม่ได้ให้ คํานิ ยามเอาไว้ เช่ นกัน จึงใช้ตามความหมายทัว ไปคือภาระและความผูกพันอันเกิ ดจากรายการค้า การกูย้ มื หรื ออื นๆ ที ผดู้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองจะต้องชําระในภายหน้าด้วยทรัพย์สิน 4.2.4 ความหมายของคําว่า “เอกสารประกอบ” คําว่า “เอกสารประกอบ” ก็คือหลักฐานซึ งเป็ นเอกสารที แสดงว่ามีทรัพย์สินและหนี8สินตาม บัญชี แสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สินจริ ง ซึ งมีบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญได้กาํ หนดให้การยื น บัญชี ทรัพย์สินและหนี8 สินจะต้องยื นพร้ อมด้วยเอกสารประกอบ ซึ งเป็ นสําเนาหลักฐานที พิสูจน์ ความมีอยูจ่ ริ งของทรัพย์สินและหนี8สิน 4.2.5 การนับระยะเวลา การนับระยะเวลาที พน้ จากตําแหน่งตามคําวินิจฉัยของศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผูด้ าํ รง ตําแหน่ งทางการเมือง มีคาํ วินิจฉัยตามมาตรา 263 โดยผูน้ 8 นั ต้องห้ามมิให้ดาํ รงตําแหน่ งทาง การเมืองหรื อดํารงตําแหน่งในพรรคการเมืองเป็ นเวลาห้าปี นับแต่วนั ที ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของ ผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง 4.2.6 การจงใจไม่ ยนื ตามมาตรา 263 ตามบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญไม่ได้ให้คาํ นิยามของคําว่า “จงใจ” ไว้วา่ มี หลักเกณฑ์อย่างไร มีความหมายแตกต่างจากเจตนาในทางอาญาหรื อแตกต่างจากคําว่า จงใจในทาง กฎหมายแพ่งอย่างไร ซึ งในทางอาญาประมวลกฎหมายอาญามีต่อเมื อได้กระทําโดยเจตนาไว้ดงั นี8 “ มาตรา 59 บุคคลใดจะต้องรับผิดในทางอาญาก็ต่อเมื อได้กระทําโดยเจตนา เว้นแต่จะได้ กระทําโดยประมาท ในกรณี ที กฎหมายบัญญัติให้ตอ้ งรับผิดเมื อได้กระทําโดยประมาท หรื อเว้นแต่ ในกรณี ที กาํ หมายบัญญัติไว้โดยแจ้งชัดให้ตอ้ งรับผิดแม้ได้กระทําโดยไม่เจตนา กระทําโดยเจตนา ได้แก่ กระทําโดยรู้สํานึ กในการที กระทําและในขณะเดียวกันผูก้ ระทํา ประสงค์ต่อผล หรื อย่อมเล็งเห็นผลของการกระทํานั8น 35
อังสุนีย ์ เกตุทตั ิ และคณะ.หลักการบัญชี 1. หน้า4
66
การกระทําโดยประมาท ได้แก่การกระทําความผิดมิใช่โดยเจตนาแต่กระทําโดยปราศจาก ความระมัดระวังซึ งบุคคลในภาวะเช่ นนั8นจักต้องมีตามวิสัยและพฤติการณ์ และผูก้ ระทําอาจใช้ ความระมัดระวังเช่นนั8นได้ แต่หาได้ใช้ให้เพียงพอไม่ การกระทําให้หมายรวมถึ งการให้เกิ ดผลอันใดขึ8นมาโดยงดเว้นการที จกั ต้องกระทําเพื อ ป้ องกันผลนั8นด้วย ส่ วนประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิ ชย์มาตรา 420 บัญญัติไว้วา่ “ มาตรา 420 ผูใ้ ดจงใจหรื อประมาทเลินเล่อ ทําต่อบุคคลอื นโดยผิดกฎหมายให้เขาเสี ยหาย ถึงแก่ชีวติ ก็ดี แก่ร่างกายก็ดี อนามัยก็ดี เสรี ภาพก็ดี ทรัพย์สินหรื อสิ ทธิอย่างใดอย่างหนึ งก็ดีท่านว่าผู้ นั8นทําละเมิดจําต้องใช้ค่าสิ นไหมทดแทนเพื อการนั8น “ การกระทํา โดยเจตนาตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 59 วรรคสอง ผูก้ ระทํา ต้อ ง ประสงค์ต่อผลหรื อย่อมเล็งเห็นผลของการกระทํานั8น ส่ วนกระทําโดยจงใจตามประมวลกฎหมาย แพ่งและพาณิ ชย์มาตรา 420 หมายความว่ากระทําโดยรู้ถึงผลเสี ยหายแก่ เขาแล้วก็ถือว่าเป็ นการ กระทําโดยจงใจส่ วนผลเสี ยหายจะเกิดขึ8นมากน้อยเพียงใดไม่สาํ คัญ คําว่า จงใจ ถ้าเทียบกับคําว่าเจตนา ตาม ป.อ. (ประมวลกฎหมายอาญา) จะมีความหมาย เหมือนกันหรื อต่างกันอย่างไร คําว่าเจตนา ตาม ป.อ. มาตรา 59 วรรคสอง ซึ งบัญญัติวา่ “กระทําโดย เจตนา ได้แก่การกระทําโดยรู้สาํ นึกในการที กระทําและในขณะเดียวกันผูก้ ระทําประสงค์ต่อผลหรื อ ย่อมเล็งเห็ นผลของการกระทํานั8น “เจตนาในทางอาญามีอยู่ 2 อย่างคือเจตนาประสงค์ต่อผลกับ เจตนาย่อมเล็งเห็นผล เจตนาประสงค์ต่อผลคือ รู้ถึงผลเสี ยหายที จะเกิดแก่เขา และผูก้ ระทําประสงค์ จะให้เกิดผลขึ8นด้วย ใกล้เคียงคําว่าจงใจ คือผูก้ ระทํารู้วา่ ผลความเสี ยหายจะเกิดขึ8นแก่เขาเหมือนกัน ว่าส่ วนผลเสี ยหายจะเกิดมากหรื อน้อย ก็ถือว่าเป็ นจงใจหมด แต่สาํ หรับเจตนาประสงค์ต่อผลในทาง อาญา ผลเกิดมากกว่าที ประสงค์ไว้ก็ไม่ถือว่าเป็ นเรื องประสงค์ต่อผล สําหรับเจตนาย่อมเล็งเห็นผล หมายถึง ผูก้ ระทําไม่ประสงค์ต่อผลแต่ได้ฝืนกระทําไปทั8งๆ ที เล็งเห็นได้วา่ ผลจะเกิดแต่ผกู้ ระทําไม่ ดีในผล แต่ในทางแพ่ง การฝื นกระทําไม่ถือว่าเป็ นการกระทําโดยจงใจอย่างมากก็เป็ นการกระทํา โดยประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรงเท่านั8น36 ดังนั8นเจตนาในทางอาญาจงใจในทางแพ่งตามบทบัญญัติดงั กล่ าวจึงมีความแตกต่างกัน โดยจงใจในทางแพ่ง จะมี ค วามหมายกว้า งกว่า เจตนาในทางอาญา แต่ สํา หรั บ คํา ว่า จงใจตาม บทบัญญัติของรัฐธรรมนูญมาตรา 295 จะมีความหมายอย่างไร
36
เพ็ง เพ็งนิติ. คําอธิบายประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิ ชย์วา่ ด้วย ละเมิด และความรับผิดทางละเมิดของ เจ้าหน้าที . กรุ งเทพมหานคร : อัธยามิลลิเนียม, 2534, หน้า 121-122
67
เมื อ พิ จ ารณาจากคํา วิ นิ จ ฉัย ในกรณี ต ัว อย่ า งที ผ่ า นมาจะเห็ น ว่ า กรณี ส่ ว นใหญ่ ศาล รัฐธรรมนูญจะพิจารณาข้อเท็จจริ งก่อนว่า ผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองรู้หรื อไม่วา่ ตนต้องยื นบัญชี แสดงรายการทรั พ ย์สิ นและหนี8 สิ น และเมื อ รู้ แ ล้ว ได้ดาํ เนิ นการใดเพื อ ยื น บัญ ชี แ สดงรายการ ทรัพย์สินและหนี8สินหรื อพยายามจะยืน บัญชีดงั กล่าวหรื อไม่ ดังตัวอย่างต่อไปนี8 คําวินิจฉัยศาลรัฐธรรมนู ญที 19/2544 เห็ นว่า คําว่า “จงใจ” ตามรัฐธรรมนู ญมาตรา 263 เป็ นเพียงเจตนาธรรมดาที พิจารณาเพียงว่า ผูถ้ ูกร้องรู้หรื อไม่ว่า มีทรัพย์สินและหนี8 สินดังกล่าวอยู่ ผูใ้ ดมีทรัพย์สินเพิ มขึ8นผิดปกติให้ประธานกรรมการป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ตแห่ งชาติส่ง เอกสารที มีอยูพ่ ร้อมทั8งรายงานผลการตรวจสอบไปยังอัยการสู งสุ ด เพื อดําเนินคดีต่อศาลฎีกาแผนก หรื อไม่ เพียงผูถ้ ูกร้องรู้สํานึกในการกระทําก็พอแล้ว ไม่จาํ ต้องมีเจตนาพิเศษ เนื องจากรัฐธรรมนูญ มาตรา 295 ต้องการให้ผูถ้ ูกร้ องยื นบัญชี ฯ อย่างถูกต้องเท่านั8น ส่ วนเรื องการทุจริ ตเป็ นเรื องของ รัฐธรรมนูญ มาตรา 294 วรรคสอง ที บญั ญัติวา่ “ในกรณี ที ปรากฏว่า ผูด้ าํ รงตําแหน่งตามวรรคหนึ ง คดี อาญาของผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมือง ให้ทรัพย์สินที เพิ มขึ8 นผิดปกติน8 ัน ตกเป็ นของแผ่นดิ น ต่อไป” เป็ นเรื องที ผรู้ ้องตรวจสอบความเปลี ยนแปลงของทรัพย์สินแล้วพบว่า มีทรัพย์สินเพิ มขึ8น ผิดปกติ ซึ งได้มาจากการใช้อาํ นาจหน้าที ในตําแหน่งทางการเมือง ดังนั8น ในการพิจารณาคําร้องนี8 คงพิจารณาเพียงว่าผูร้ ้องจงใจยืน บัญชีฯ ด้วยข้อความอันเป็ นเท็จหรื อปกปิ ดข้อเท็จจริ งที ควรแจ้งให้ ทราบ ตามรัฐธรรมนูญ มาตรา295 คําวินิจฉัยศาลรัฐธรรมนูญที 20/2544 เห็นว่า รัฐธรรมนูญ มาตรา 295 มีมาตรการบังคับสําหรับผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองที ไม่จงใจยื นบัญชีฯ จงใจยื นบัญชีฯ ด้วย ข้อความอันเป็ นเท็จ หรื อปกปิ ดข้อเท็จจริ งที ควรแจ้งให้ทราบถือ การพ้นจากตําแหน่งและต้องห้าม มิให้ดาํ รงตําแหน่ งทางการเมืองเป็ นเวลาห้าปี นับแต่วนั ที พน้ จากตําแหน่ ง ซึ งถือว่าเป็ นมาตรการ บังคับทางการเมืองที มีความรุ นแรงดังนั8น การพิจารณาเพื อให้เป็ นผลร้ายแก่ผถู้ ูกกล่ าวหา จึงต้อง พิจารณาพยานหลัก ฐานอย่า งเคร่ ง ครัด โดยเฉพาะการแสดงรายการทรั พ ย์สิ นและหนี8 สิ นและ เอกสารประกอบด้วยข้อความอันเห็นเท็จ หรื อปกปิ ดข้อเท็จจริ งที ควรแจ้งให้ทราบตามรัฐธรรมนูญ มาตรา 295 นี8ผกู้ ระทําต้องรู้ชดั แจ้งถึงความมีอยูจ่ ริ ง ไม่ใช่ควรจะรู้ถึงความมีอยู่ของทรัพย์สินและ หนี8สินเพราะผูก้ ระทําต้องรู้ชดั แจ้งว่าทรัพย์สินหนี8สิน มีอยูเ่ พียงเท่าใด โดยมีเจตนาไม่แสดงรายการ ทรัพย์สินและหนี8 สินหรื อแสดงไม่ครบถ้วน จึงจะเป็ นความผิดกรณี ยื นบัญชี ทรัพย์สินและหนี8 สิน ด้วยข้อความอันเป็ นเท็จหรื อปกปิ ดข้อเท็จจริ งที ควรแจ้งให้ทราบ พิจารณาแล้วเห็ นว่า ผูร้ ้องไม่มี พยานหลักฐานใดที จะชี8ชดั ได้วา่ ผูถ้ ูกร้องรู้วา่ ยังมีทรัพย์สินซึ งเป็ นหุ ้นของคู่สมรสที ให้ผอู้ ื นถือแทน อยูอ่ ีก ผูร้ ้องมีความเห็นเพียงว่า ผูถ้ ูกร้องและคู่สมรสผูถ้ ูกร้องพักอาศัยอยูบ่ า้ นเดียวกัน มีสํานักงาน อยูใ่ นอาคารเดียวกัน ทรัพย์สินเป็ นหุ ้นมีมูลค่าเป็ นเงินจํานวนมาก มีการซื8 อขายหุ ้นเป็ นประจํา ซึ งผู้ ถูกร้องต้องรู้หรื อน่าจะรู้การกระทําของคู่สมรส รวมตลอดทั8งทรัพย์สินเป็ นหุ ้นที คู่สมรสดําเนินการ
68
อยูเ่ สมอไป นั8นหาได้ไม่ เพราะในความเป็ นจริ ง บางกรณี อาจไม่รู้ได้ คํา วินิ จ ฉัย ศาลรั ฐ ธรรมนู ญ ที 24/2550 หลักเกณฑ์และวิธีการรวมทั8งกรอบเวลาที พระราชบัญญัติประกอบ ป.ป.ช. มาตรา 32 และมาตรา 33 กําหนดให้ผดู้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมืองต้องปฏิบตั ิเกี ยวกับการยื นบัญชี ทรัพย์สิน และหนี8 สิ น จึ ง เป็ นกฎเกณฑ์พ8ื นฐานสํา คัญที ผูด้ าํ รงตํา แหน่ ง ทางการเมื องทุ ก คนต้องรั บ รู้ และ ตระหนักว่าเป็ นหน้าที ที พึงต้องงปฏิบตั ิอย่างเคร่ งครัด จึงไม่ชอบที ผถู้ ูกร้องหรื อผูด้ าํ รงตําแหน่งทาง การเมืองคนใดจะอ้างความสัมพันธ์ทางครอบครัว รวมทั8งเหตุส่วนตัวที มีภารกิจทางหน้าที การงาน หรื อหน้าที ในครอบครัวที ตอ้ งดูแลปรนนิบตั ิผใู้ หญ่ ตลอดจนบุตรภรรยา จนเป็ นเหตุให้หลงลืมไม่ ยืน บัญชีต่อผูร้ ้องภายในระยะเวลาที กฎหมายกําหนดมาเป็ นข้อแก้ตวั ว่ามิได้จงใจฝ่ าฝื นบทกฎหมาย ดังกล่าวข้างต้นได้ เพราะมิฉะนั8นกลไกการตรวจสอบการทุจริ ตประพฤติมิชอบของผูด้ าํ รงตําแหน่ง ทางการเมืองที รัฐธรรมนู ญกําหนดไว้จะไม่เกิ ดประสิ ทธิ ผลต่อการตรวจสอบของคณะกรรมการ ป.ป.ช.ได้เลยน่าสังเกตว่าศาลรัฐธรรมนูญใช้หลักเกณฑ์ในการพิจารณาข้อเท็จจริ งว่ามีเหตุผลรับฟัง ได้หรื อไม่ ถ้าปรากฏ “รับฟังไม่ได้” “ผิดปกติวิสัย” และ “ไม่น่าเชื อ” ในการวินิจฉัยในความจงใจ ของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง เช่นนี8 อาจสรุ ปได้วา่ การพิสูจน์ความ “จงใจ” นั8น เพียงพฤติการณ์ หรื อมี พฤติก รรมที ไม่ น่า เชื อ ก็ถื อว่าเป็ นการจงใจแล้ว มิ จาํ ต้องพิสูจน์จนสิ8 นสงสัยเช่ นเดี ยวกับ เจตนาและมิไ ด้คาํ นึ ง ถึ งความ “สุ จริ ต” หรื อ “ไม่ สุจริ ต” ของผูด้ าํ รงตําแหน่ ง ทางการเมื องผูน้ 8 ัน เพราะมาตรา 263 นั8นมิได้พิจารณาลําดับเรื องความสุ จริ ต หรื อเจตนาทุจริ ต หากเพียงการจงใจไม่ยื น บัญชี แสดงรายการทรัพย์สินฯ หรื อจงใจยื นเท็จ ก็ถือว่าเข้าตามมาตรา 263 โดยไม่ตอ้ งพิจารณาว่า การไม่ได้ยื นต้องมีเจตนาทุจริ ตหรื อไม่ ตัวอย่างเช่ น ในกรณี จงใจยื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สิน และหนี8 สิ นด้วยข้อ ความอัน เป็ นเท็จ ตามรั ฐธรรมนู ญมาตรา 295 และพระราชบัญญัติป ระกอบ รัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้ องกันและปราบปรามทุจริ ตแห่ งชาติ มาตรา 34 นั8นรับฟั งข้อเท็จจริ งได้ เพียงว่า “เชื อได้ว่ามีทรัพย์สิน(หรื อหนี8 สิน) นั8นอยู่จริ ง “ ก็ถือว่าจงใจ แต่ถา้ เทียบกับความผิดฐาน ปลอมเอกสารตามพระราชบัญญัติมาตรา 264 ของประมวลกฎหมายอาญา ที ตอ้ งพิสูจน์ให้ได้แน่ชดั ว่าหนังสื อหรื อเอกสารที จาํ เลยทําขึ8นเป็ นเอกสารปลอมตลอดจนข้อเท็จจริ งที ได้จากการพิจารณา อย่างไรก็เพียงพอต่อการวินิจฉัยแล้ว”37
37
กล้า สมุทรวนิช. “ศาลรัฐธรรมนูญกับการพิจารณาคดีตามมาตรา 295 (กรณี ผดู ้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองจงใจไม่ ยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8สินหรื อจงใจยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8สินด้วยข้อความอัน เป็ นเท็จหรื อปกปิ ดข้อเท็จจริ งอันควรแจ้งให้ทราบ”.หน้า 118-121
69
4.2.7 จงใจยืน เท็จ คําว่าจงใจยื นเท็จมีความหมายเช่ นเดียวกับว่าจงใจไม่ยื นตามข้อ 4.1.1 แต่เป็ นกรณี ที ยื น เอกสารไม่ตรงกับข้อเท็จจริ งที มีอยู่ ตามแนวคําวินิจฉัยที 31/2543 ซึ งวินิจฉัยว่ากรณี จงใจยื นบัญชี และเอกสารประกอบเท็จ กรณี สัญญากูย้ ืมเงิน 3 ฉบับ เป็ นเงิน 45 ล้านบาท ศาลพิจารณาแล้วเชื อว่า หนี8 เงิ นกู้ยืม 45 ล้านบาท ไม่ มี อยู่จริ ง ตามที ผูถ้ ู ก ร้ องและบริ ษทั ทํา สัญญากัน และเห็ นว่า การทํา หลักฐานเพื อแสดงว่ามีหนี8จริ ง จึงถือว่าผูถ้ ูกร้องจงใจยืน บัญชีและเอกสารประกอบเป็ นเท็จ 4.2.8 การปกปิ ด การปกปิ ด หมายถึง ไม่แจ้งให้ทราบถึงทรัพย์สินและหนี8 สินที มีอยูใ่ ห้ครบถ้วนถูกต้อง ตาม แนวคําวินิจฉัยที 19/2544 กรณี ที จงใจยื นบัญชี ด้วยความเท็จ หรื อปกปิ ดข้อเท็จจริ งที ควรแจ้งให้ ทราบ ซึ งผูถ้ ูกร้องต่อสู้ดว้ ยข้อกฎหมายหลายประการ อาทิ ผูถ้ ูกร้องไม่มีหน้าที ตอ้ งยื นบัญชีมาตรา 295 นํามาใช้กบั ผูถ้ ูกร้องไม่ได้ เพราะผูถ้ ูกร้องไม่ได้ดาํ รงตําแหน่ งในขณะ ป.ป.ช. สอบสวนการ สอบสวนของ ป.ป.ช. ไม่ช อบ เพราะมีก รรมการที ข าดคุ ณสมบัติ และต่อสู้ข ้อเท็จจริ งอี กหลาย ประการ โดยเฉพาะผูถ้ ูกร้องมาทราบว่าภริ ยาดําเนินการใดเกี ยวกับบัญชี เงินฝากและที ดิน คู่สมรส เป็ นผูด้ าํ เนิ นการ ผูถ้ ูก ร้ องมี บ ้า น 2 หลัง ที ท าํ งานหลายแห่ ง ไม่เคยไปตรวจสอบ และรวบรวม เอกสารทั8งผูถ้ ูกร้องและคู่สมรสต่างมีรายได้แยกจากกัน และศาลรัฐธรรมนู ญวินิจฉัยว่า เชื อว่าผู้ ถูกต้องรู้ ว่ามีบญ ั ชี อยู่เพราะธนาคารส่ งข้อมูลให้และที ดินได้มาจากการซื8 อจึงต้องรู้ ว่ามีอยู่และคู่ สมรสเบิกความว่า บัญชีน8 นั ผูถ้ ูกร้องเก็บไว้เองก็มี ศาลรัฐธรรมนูญมีความเห็นว่า ผูถ้ ูกร้องจงใจและ ปกปิ ดและตามคําวินิจฉัยที 20/2544 ที ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยว่า ผูถ้ ูกร้องไม่จงใจปกปิ ด 4.2.9 อํานาจหน้ าที ของคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่ งชาติ คณะกรรมการป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ตแห่ งชาติ (ป.ป.ช.) เป็ นหน่วยงานใหม่ที ได้ บัญญัติไว้ในรั ฐธรรมนู ญแห่ งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 246-251โดยมาตรา 250 ได้ บัญญัติให้คณะกรรมการป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ตแห่งชาติ มีอาํ นาจดังนี8 1) ไต่สวนข้อเท็จจริ งและสรุ ปสํานานพร้อมทั8งทําความเห็นเกี ยวกับการ ถอดถอนออกจากตําแหน่งเสนอต่อวุฒิสภาตามมาตรา 272 และมาตรา 279 วรรคสาม 2) ไต่สวนข้อเท็จจริ งและสรุ ปสํานวนพร้ อมทําความเห็ นเกี ยวกับการ ดํา เนิ น คดี อาญาของผูด้ ํา รงตํา แหน่ ง ทางการเมื อ งส่ ง ไปยัง ศาลฎี ก าแผนกคดี อ าญาของ ผูด้ ํา รง ตําแหน่งทางการ ตามมาตรา 275
70
3) ไต่ สวนและวินิจฉัยว่า เจ้า หน้า ที ของรัฐตั8งแต่ ผูบ้ ริ หารระดับ สู ง หรื อ ข้า ราชการซึ ง ดํา รงตํา แหน่ ง ตั8ง แต่ ผูอ้ าํ นวยการกองหรื อเที ย บเท่ า ขึ8 นไป รํ า รวยผิดปกติ กระทํา ความผิด ฐานทุ จ ริ ตต่ อ หน้า ที ห รื อกระทํา ความผิด ต่ อตํา แหน่ ง หน้า ที ร าชการ หรื อ ความผิด ต่ อ ตําแหน่งหน้าที ในการยุติธรรมรวมทั8งดําเนินการกับเจ้าหน้าที ของรัฐหรื อข้าราชการในระดับตํ ากว่า ที ร่วมกระทําความผิดกับผูด้ าํ รงตําแหน่งดังกล่าวหรื อ กับผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง หรื อที กระทํา ความผิดในลักษณะที คณะกรรมการปราบปรามการทุจริ ตแห่ งชาติเห็นสมควรดําเนินการด้วย ทั8งนี8 ตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ต 4) ตรวจสอบความถูกต้องและความมีอยู่จริ งรวมทั8งความเปลี ยนแปลง ของทรัพย์สินและหนี8สินของผูด้ าํ รงตําแหน่งตามมาตรา 259 และมาตรา 264 ตามบัญชี และเอกสาร ประกอบที ได้ยื นไว้ท8 งั นี8 ตามหลักเกณฑ์และวิธีการที คณะกรรมการป้ องกันและปราบปรามการ ทุจริ ตแห่งชาติกาํ หนด 5) กํากับดูแลคุณธรรมและจริ ยธรรมของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง 6) รายงานผลการตรวจสอบและผลการปฏิบตั ิหน้าที พร้อมข้อสังเกตต่อ คณะรัฐมนตรี สภาผูแ้ ทนราษฎร และวุฒิสภา ทุกปี ทั8งนี8 ให้ประกาศรายงานดังกล่าวในราชกิ จจา นุเบกษาและเปิ ดเผยต่อสาธารณะชนด้วย 7) ดําเนิ นการอื นตามที ก ฎหมายบัญญัติหาก ป.ป.ช. ตรวจพบว่าผูด้ าํ รง ตําแหน่ งทางการเมืองรํ ารวยผิดปกติ ประธานกรรมการ ป.ป.ช. จะส่ งเอกสารทั8งหมดที มีอยูพ่ ร้อม รายงานผลการตรวจสอบไปยังอัยการสู งสุ ดเพื อดําเนินคดีต่อศาลแผนกคดีอาญาของผูด้ าํ รงตําแหน่ง ทางการเมืองให้ทรัพย์สินที เพิ มขึ8นผิดปกติน8 นั ตกเป็ นของแผ่นดินต่อไป และหากได้รับคําร้องขอ ตามมาตรา 271 ก็จะทําการไต่สวนทํารายงานและความเห็นเพื อให้วุฒิสภาลงมติถอดถอนพ้นจาก ตําแหน่งตามมาตรา 272 ตามบทบัญญัติของกฎหมายรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้ องกันและปราบปราม การทุจริ ต พ.ศ. 2550 คณะกรรมการ ป.ป.ช. จึงมีอาํ นาจมากขึ8นและกว้างขวางกว่าคณะกรรมการ ป.ป.ป. และคณะกรรมการ ป.ป.ช. ก็เป็ นองค์กรอิสระตามรัฐธรรมนูญ ซึ งจะเป็ นหลักประกันใน การปฏิ บ ตั ิ หน้าที ใ นการควบคุ ม และตรวจสอบการทุจริ ตของผูด้ าํ รงตํา แหน่ งทางการเมืองและ ข้าราชการในระดับสู งได้เป็ นอย่างดี
71
บทที 5 บทสรุปและข้ อเสนอแนะ 5.1 บทสรุ ป ปัญหาทางกฎหมายของการยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สินของผูด้ าํ รงตําแหน่ง ทางการเมือง ตามบทบัญญัติของรัฐธรรมนู ญแห่ งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 และกฎหมาย ประกอบรั ฐ ธรรมนู ญ ว่ า ด้ว ยเรื อ งดัง กล่ า ว จากการศึ ก ษาพบว่า มี ปั ญ หาบางประการกล่ า วคื อ บทบัญญัติตามมาตร 263 มีปัญหาที ตอ้ งตีความได้หลายนัย ดังนี8 (1) บทบัญญัติดงั กล่าวมีปัญหาที จะต้องตีความคําว่าผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองจะใช้กบั ผู้ ที พน้ จากตําแหน่ งไปแล้วได้หรื อไม่เพราะตามมาตรา 263 เป็ นบทลงโทษกับผูด้ าํ รงตําแหน่ งทาง การเมืองที ฝ่าฝื นไว้ 2 ประการคือ การให้พน้ จากตําแหน่ง และห้ามมิให้ดาํ รงตําแหน่งทางการเมือง หรื อดํารงตําแหน่งใดในพรรคการเมืองเป็ นเวลา 5 ปี นับแต่วนั ที ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ ดํารงตําแหน่งทางการเมืองวินิจฉัยด้วย รัฐธรรมนูญตามมาตรา 263 เป็ นมาตรการบังคับสําหรับผู้ ดํารงตําแหน่ งทางการเมืองตามมาตรา 259 ที ไม่ปฏิ บตั ิ หน้าที ตามมาตรา 259 และมาตรา 260 บัญญัติไว้ ซึ งมาตรา 260 วรรคหนี ง (2) (3) และวรรคสอง บัญญัติไว้วา่ แม้พน้ จากตําแหน่งไปแล้ว ก็ มี ห น้า ที ต้อ งยื นบัญชี ท รั พ ย์สิ น และหนี8 สิ น ที มี อยู่ใ นวัน ที ผูด้ ํา รงตํา แหน่ ง นั8นตายทายาทหรื อ ผูจ้ ดั การการมรดกก็ตอ้ งจัดการยืน บัญชีฯ แทน คําว่า “ผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง” ตามมาตรา 263 จึงมีความหมายเช่นเดียวกับ ผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองมาตรา 259 และมาตรา 260 คือ หมายความ ถึงผูท้ ี เป็ นผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมืองในขณะที รัฐธรรมนูญฉบับนี8 ใช้บงั คับและรวมถึงเมื อผูน้ 8 นั ตาย พ้นจากตําแหน่งในเวลาต่อมา หรื อตายในระหว่างดํารงตําแหน่ง หรื อก่อนยื นบัญชีฯ หลังจาก พ้นจากตําแหน่งด้วย ดังนั8น เมื อมีหน้าที ตอ้ งยืน บัญชีฯ ถ้าจงใจไม่ยนื บัญชีฯตามกําหนดเวลา หรื อจง ใจยืน ด้วยข้อความอ้นเป็ นเท็จ หรื อปกปิ ดข้อเท็จจริ งที ควรแจ้งให้ทราบ ก็ตอ้ งอยูภ่ ายใต้บงั คับมาตรา 263 ซึ ง น่ า จะเป็ นบรรทัดฐานต่ อไปว่า ผูด้ าํ รงตํา แหน่ ง ทางการเมื องแม้จะพ้นจากตําแหน่ งทาง การเมืองไปแล้ว ก็ยงั คงอยูภ่ ายใต้การตรวจสอบตามมาตรา 263 (2) ปั ญหาที ว่า คํา ว่า ผูใ้ ดจงใจไม่ ยื นบัญชี แสดงรายการทรั พ ย์สิ นและหนี8 สิ นเอกสาร ประกอบตามทีที กาํ หนดไว้ในรัฐธรรมนูญ หรื อจงใจยื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สินและหนี8 สิน และเอกสารประกอบด้วยข้อความอันเป็ นเท็จ หรื อปกปิ ดข้อความเท็จจริ งที ควรแจ้งให้ทราบตาม
72
บทบัญญัติของรัฐธรรมนูญมาตรา 263 ดังกล่าว คําว่า “จงใจ” ในที น8 ี หมายความอย่างไรเพราะเป็ น ปั ญหาข้อกฎหมายที ศ าลรัฐธรรมนู ญต้องวินิจฉัยว่า การไม่ยื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สินและ หนี8 สิน หรื อการยื นบัญชี แสดงรายการทรัพย์สิ นและหนี8 สินด้วยข้อความอันเป็ นเท็จหรื อปกปิ ด ข้อเท็จจริ งอันควรแจ้งให้ทราบนั8น ผูน้ 8 นั กระทําไปโดยจงใจหรื อไม่ซ ึ งจากการศึกษาแนวคําวินิจฉัย ของศาลรัฐธรรมนูญที 31/2543 ,19/2544 , 20/2544 ,24/2550 ได้ให้ความหมายของคําว่าจงใจไว้วา่ คําว่าจงใจตามรัฐธรรมนูญมาตรา 263 เป็ นเพียงเจตนาธรรมดาที พิจารณาเพียงว่า ผูถ้ ูกร้องรู้หรื อไม่ ว่า มีทรัพย์สินและหนี8สินดังกล่าวอยูห่ รื อไม่เพียงผูถ้ ูกร้องรู้สํานึกในการกระทําก็พอแล้ว ไม่จาํ ต้อง มีเจตนาพิเศษ เนื องจากรัฐธรรมนูญมาตรา 263 ต้องการให้ผถู้ ูกร้องยื นบัญชี ฯอย่างถูกต้องเท่านั8น ดังนั8นในการพิจารณาคําร้องคงพิจารณาเพียงว่าผูถ้ ูกร้องจงใจยื นบัญชีดว้ ยข้อความอันเป็ นเท็จ หรื อ ปกปิ ดข้อเท็จจริ งที ควรแจ้งให้ทราบตามรัฐธรรมนูญ มาตรา263 หรื อไม่เท่านั8น คําว่าจงใจ เป็ นเพียง เจตนาธรรมดาคือผูถ้ ูกต้องรู้ หรื อไม่รู้ว่าทรัพย์สินและหนี8 สินดังกล่ าวอยู่หรื อไม่เพียงผูถ้ ูกร้ อง รู้ สํานึ กในการกระทําก็พอแล้ว ไม่จาํ เป็ นต้องมีเจตนาพิเศษ เพื อมุ่งประสงค์ต่อประโยชน์ที มิชอบ หรื อ มุ่ ง ประสงค์เ พื อ เตรี ย มการใช้อ าํ นาจหน้า ที แ สวงหาประโยชน์ อ ัน มิ ช อบ หรื อ เพื อ ปกปิ ด ทรัพย์สินที ได้มาโดยการทุจริ ตต่อหน้าที แต่คาํ วินิจฉัยที 20/2544 ได้ขยายคําว่าต้องรู้สํานึ กออกไป ว่าการรู้สาํ นึกนั8นต้องรู้สาํ นึกที แน่ชดั พอสมควรและจําต้องมีพยานหลักฐานที ชดั แจ้งหรื อปราศจาก ข้อสงสัย อันสมควรมาแสดง แต่อย่างไรก็ตามจาการศึกษาคําว่าจงใจจากแนวคําวินิจฉัยดังกล่าวการ จงใจตามมาตรา 263 ดังกล่าวไม่จาํ เป็ นต้องมีเจตนาพิเศษแต่อย่างใดเพียงแต่ผถู้ ูกร้องรู้หรื อไม่รู้ว่า ตนเองมีทรัพย์สินและหนี8สินที จะต้องแสดงหรื อไม่ ถ้าหากรู้แล้วไม่ยนื แสดงหรื อปกปิ ดหรื อยืน เท็จ (3) สําหรับปัญหาที ศึกษาว่าบทบาทหน้าที ระหว่างคณะกรรมการ ป.ป.ช. กับศาลฎีกาแผนก คดี อาญาของผูด้ ํา รงตํา แหน่ ง ทางการเมื อ ง ตามมาตรา 263 ดัง กล่ า วนั8น มี ค วามสั ม พัน ธ์ ก ัน ใน ลักษณะใด จากการศึกษาพบว่า คณะกรรมการ ป.ป.ช. เป็ นองค์กรอิสระตามรัฐธรรมนูญ มีลกั ษณะ เป็ นองค์กรที ใช้อาํ นาจกึ งตุลาการที สามารถ ไต่สวนและวินิจฉัยได้ช8 นั ต้นก่อนที จะส่ งต่อให้ศาล ฎีกาแผนกคดีอาญาของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมืองเพื อวินิจฉัยชี8ขาดต่อไป ซึ งคดีที ข8 ึนสู่ ศาลฎีกาฯ กําหนดให้ องค์กรอิสระอื นตามรัฐธรรมนูญวินิจฉัยมาก่อนผูเ้ ขียนเห็นว่าศาลฎีกาฯ ไม่ควรที จะมี อํานาจในการพิจารณาในปั ญหาข้อเท็จจริ งนั8นซํ8าอีก การพิจารณาปั ญหาข้อเท็จจริ งตามมาตรา 263 นี8 ควรยุติในชั8นของคณะกรรมการ ป.ป.ช. โดยให้ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผูด้ าํ รงตําแหน่ งทาง การเมืองทําการตรวจสอบในปัญหาข้อกฎหมายเท่านั8น
73
5.2 ข้ อเสนอแนะ (1) บทบัญญัติของรัฐธรรมนูญมาตรา 263 เป็ นบทบัญญัติที ไม่ชดั เจนเพราะยังมีปัญหาที จะต้องตีความกับคําว่าผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมือง ผูศ้ ึกษาจึงมีความเห็นว่าควรแก้ไขบทบัญญัติ รัฐธรรมนูญมาตรา 263 ดังกล่าวให้ชดั เจนขึ8นโดยระบุให้ชดั เจนขึ8นว่า “คําว่าผูด้ าํ รงตําแหน่งในทาง การเมือง” ให้หมายความถึงผูท้ ี พน้ จากตําแหน่งไปแล้วด้วย (2) ควรแก้ไขกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ต พ.ศ. 2542 มาตรา 43 ในเรื องการไต่สวนข้อเท็จจริ ง ซึ งในมาตรา 43 ให้กรณี ตามมาตรา 263 อยู่ ภายใต้การไต่สวนข้อเท็จจริ ง โดยคณะกรรมการไต่สวนต้องมีความเป็ นอิสระ เป็ นกลาง โดยมี หลักประกันความเป็ นอิสระเทียบเท่ากระบวนพิจารณาในศาลชั8นต้นของศาลยุติธรรมและให้การ พิจารณามีมาตรฐานในการรับฟั งเท็จจริ งและการชี8 มูลความผิดตามมาตรา 263 สู งขึ8น เพื อให้การ พิจารณาข้อเท็จจริ งยุติในชั8น คณะกรรมการ ป.ป.ช. เมื อคณะกรรมการ ป.ป.ช.วินิจฉัยเป็ นประการ ใดแล้วศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผูด้ าํ รงตําแหน่ งทางการเมือง ไม่ตอ้ งวินิจฉัยข้อเท็จจริ งดังกล่าว นั8นซํ8าอีก
74
บรรณานุกรม ภาษาไทย หนังสื อ โกวิท วงศ์สุรวัฒน์. (2544) . ธรรมนูญและการเมืองการปกครองสหรัฐอเมริกา. กรุ งเทพมหานคร: โรงพิมพ์ศูนย์ส่งเสริ มและฝึ กอบรมการเกษตรแห่งชาติ สํานักส่ งเสริ มและฝึ กอบรม กําแพงแสน. เกรี ยงไกร เจริ ญธนาวัฒน์. (2543). ระบบการเมืองการปกครองประเทศฝรั#งเศส. กรุ งเทพมหานคร: สยามศิลป์ การพิมพ์. เกรี ยงไกร เจริ ญธนาวัฒน์. (2547). หลักพืน% ฐานกฎหมายว่าด้ วยรัฐ รัฐธรรมนูญและกฎหมาย. กรุ งเทพมหานคร. ชัยวัฒน์ วงศ์วฒั นศานต์.(2540). หลักนิติธรรม บทความในรวมบทความทางวิชาการเนื#องในโอกาส ครบรอบ 90 ปี ธรรมศาสตราจารย์ สั ญญา ธรรมศักดิ4. กรุ งเทพมหานคร ___________________.(2543). ธนกิจการเมืองกับการปฏิรูปการเมือง. กรุ งเทพมหานคร: สํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจยั . บุญศรี มีวงศ์อุโฆษ.(2535). คําอธิบายวิชากฎหมายรัฐธรรมนูญเปรียบเทียบ: รัฐธรรมนูญเยอรมัน. กรุ งเทพมหานคร : คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. บวรศักดิ8 อุวรรณโณ. (2538). ระบบการควบคุมการตรวจสอบทุจริตของผู้ดํารงตําแหน่ งระดับสู ง. กรุ งเทพมหานคร : สํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจยั (สกว.) ________________ .(2538). กฎหมายมหาชน เล่ม 3 : ทีม# าและนิติวธิ ี. กรุ งเทพมหานคร วรพจน์ วิศรุ ตพิชญ์. (2542). สิ ทธิ เสรีภาพตามรัฐธรรมนูญ ,เอกสารประกอบการบรรยายหลักสู ตร ประกาศนียบัตรกฎหมายมหาชน. กรุ งเทพมหานคร วรเจตน์ ภาคีรัตน์.(2547). หลักความเป็ นกฎหมายสู งสุ ดของรัฐธรรมนูญ, เอกสารบรรยาย หลักสู ตรการเมืองการปกครองในระบอบประชาธิปไตยสํ าหรับนําบริหารสู งสุ ด รุ่นที8# สถาบันพระปกเกล้า. นนทบุรี เพ็ง เพ็งนิติ. (2534) . คําอธิบายประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้ วย ละเมิด และความนับผิด ทางละเมิดของเจ้ าหน้ าที.# กรุ งเทพมหานคร : อัธยามิลลิเนียม
75
มานิตย์ วงศ์เสรี . (2538). การแจ้ งบัญชีทรัพย์สินของสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรในประเทศสหพันธ์ สาธารณรัฐเยอรมัน. เอกสารประกอบการพิจารณาของคณะกรรมาธิการพิจารณาร่ าง พรบ. การแสดงทรัพย์สินและหนี=สิน ของสมาชิกวุฒิสภาและสมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎร พ.ศ. ........, (อัดสําเนา) ศุภลักษณ์ พินิจภูวดล.(2547) รายงานผลการศึกษาวิจัย เรื#อง หลักและวิธีปฏิบัติในการใช้ บังคับ รัฐธรรมนูญในกรณีทมี# ีบทบัญญัติว่า “ทั%งนีเ% ป็ นไปตามทีก# ฎหมายบัญญัติ”. กรุ งเทพฯ อังสุ นีย ์ เกตุทตั ิ และคณะ . (2543) หลักการบัญชี 1. กรุ งเทพมหานคร : โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยราม คําแหง วารสาร กล้า สมุทรวนิช.(2544). “ศาลรัฐธรรมนูญกับการพิจารณาคดีตามมาตรา 295 (กรณีผ้ดู ํารงตําแหน่ ง ทางการเมืองจงใจไม่ ยนื# บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนีส% ิ นหรือจงใจยืน# บัญชี แสดงรายการทรัพย์สินและหนีส% ิ นด้ วยข้ อความอันเป็ นเท็จหรือปกปิ ดข้ อเท็จจริงอัน ควรแจ้ งให้ ทราบ)”. วารสารศาลรัฐธรรมนูญ. ปี ทีD3 ,เล่มทีD 7 มกราคม-เมษายน
วิทยานิพนธ์ กิตติพงศ์ ทองปุย .(2542). “การแสดงบัญชีทรัพย์สินและหนีส% ิ นของผู้ดํารงตําแหน่ งทางการเมือง” วิทยานิพนธ์ปริ ญญามหาบัณฑิต คณะนิติศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหา วิทยาลัย สมโภช อ่องจันทร์.(2542). “กฎหมายแสดงทรัพย์สินและหนีส% ิ นของสมาชิกวุฒิสภาและสมาชิก สภาผู้แทนราษฎร” . วิทยานิพนธ์ปริ ญญามหาบัณฑิต สาขาวิชานิติศาสตร์ บัณฑิต วิทยาลัย มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ สมบัติ ธํารงธัญวงศ์ . (2544). การเมืองอังกฤษ .พิมพ์ครั=งทีD 2 . กรุ งเทพมหานคร : คณะรัฐประศาสนศาสตร์ สถาบันบัณฑิตพัฒนบริ หารศาสตร์
76
กฎหมาย “พระราชกฤษฎีกาว่าด้วยแสดงทรัพย์สินและหนี=สินของเจ้าหน้าทีDของรัฐ พ.ศ. 2524” ราชกิจจานุเบกษา 98 1 มีนาคม 2524 “พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ต พ.ศ.2542” ราชกิจจานุเบกษา 166. 17 พศจิกายน 2542. “พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยวิธีพิจารณาคดีอาญาของผูด้ าํ รงตําแหน่งทางการเมือง พ.ศ. 2542 . ราชกิจจานุเบกษา 116. 14 กันยายน 2542 “พระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการทุจริ ตและประพฤติมิชอบในวงราชการ พ.ศ. 2518” ราชกิจจานุเบกษา 92. 3 มีนาคม 2518
77
ภาคผนวก
78
บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนีส% ิ น ของเจ้ าหน้ าทีข# องรัฐ
- ลับ -
79
-กคําอธิบายทัว ไป การยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนีส! ิ นของเจ้ าหน้ าทีข องรัฐ (๑) ผูด้ าํ รงตําแหน่งนายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี สมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎร และสมาชิกวุฒิสภา ให้ยนื& บัญชีและ เอกสารประกอบจํานวน ๒ ชุด (อีกชุดหนึ&งเป็ นสําเนา) (๒) คู่สมรส หมายความถึงคู่สมรสโดยชอบด้วยกฎหมาย (๓) บุตรที&ยงั ไม่บรรลุนิติภาวะ ให้หมายความรวมถึง บุตรบุญธรรมและบุตรที&ได้จดทะเบียนรับรองด้วย (๔) ให้แสดงทรัพย์สินและหนี9สินที&มีอยูจ่ ริ งในวันที&เข้ารับตําแหน่ง วันที&ดาํ รงตําแหน่งครบ ๓ ปี วันที& ดํารงตําแหน่งครบ ๕ ปี วันที&พน้ จากตําแหน่ง หรื อวันที&พน้ จากตําแหน่งมาแล้วเป็ นเวลา ๑ ปี แล้วแต่กรณี (๕) ในการยืน& บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี9สิน หากรายการทรัพย์สินและหนี9สินใดเป็ นรายการ เดียวกันกับที&เคยยืน& บัญชีฯไว้ก่อนแล้วและไม่มีการเปลี&ยนแปลงให้ใช้เอกสารประกอบของการยืน& บัญชีฯ ครั9ง ก่อนได้ โดยให้หมายเหตุไว้ในบัญชีฯ ด้วย ว่าเอกสารประกอบอยูใ่ นบัญชีฯ ครั9งใด (๖) กรณี ที&ยื&นบัญชีฯ พร้อมกันหลายตําแหน่งให้ยื&นบัญชีฯ ทุกตําแหน่ง โดยใช้เอกสารประกอบชุดเดียวกันได้ และให้หมายเหตุไว้ในบัญชีฯ ด้วยว่าเอกสารประกอบอยูใ่ นบัญชีฯ ตําแหน่งใด (๗) เอกสารประกอบไม่วา่ จะเป็ นทรัพย์สินและหนี9สินของคู่สมรสและบุตรที&ยงั ไม่บรรลุนิติภาวะ ผูย้ นื& จะต้องเป็ นผูล้ งลายมือชื&อรับรองความถูกต้องกํากับไว้ในบัญชีและสําเนาหลักฐานทุกหน้ารวมทั9งหน้าหลังที&มี ข้อความ (คู่สมรสและบุตรที&ยงั ไม่บรรลุนิติภาวะไม่ตอ้ งลงลายมือชื&อ) (๘) สําเนาแบบแสดงรายการภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา หมายถึงสําเนาแบบแสดงรายการภาษีเงินได้ บุคคลธรรมดาที&ผยู้ นื& บัญชีฯ ได้ยนื& ต่อกรมสรรพากร (ใช้ใบเสร็ จรับเงินค่าภาษี และหนังสื อรับรองการหักภาษี ณ ที&จ่ายไม่ได้) (๙) กรณี ผยู้ นื& คู่สมรส และบุตรที&ยงั ไม่บรรลุนิติภาวะได้ยนื& แบบรายการภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาแยกกัน ให้แนบสําเนาแบบแสดงรายการภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาของทุกคน (๑๐) กรณี ในรอบปี ภาษีที&ผา่ นมาไม่ได้ยนื& ชําระภาษีเนื&องจากมีรายได้ไม่ถึงเกณฑ์ที&จะต้องชําระภาษีให้หมาย เหตุไว้ในบัญชีฯ ให้ทราบด้วย (๑๑) ในสารบัญเอกสารประกอบ ให้ระบุดว้ ยว่าเอกสารประกอบของทรัพย์สินและหนี9สิน แต่ละประเภท มีจาํ นวนเท่าใด พร้อมทั9งให้ลงลายมือชื&อรับรองในสารบัญเอกสารประกอบด้วย (๑๒) ทรัพย์สินของเจ้าหน้าที&ของรัฐที&มอบหมายให้อยูใ่ นความครอบครองของบุคคลอื&นให้แสดงหมายเหตุ ไว้ในรายการทรัพย์สินแต่ละประเภท
ประกาศในราชกิจจานุเบกษา ฉบับประกาศและงานทัวD ไป เล่ม ๑๒๔ ตอนพิเศษ ๑๙๕ ง วันทีD 14 ธันวาคม ๒๕๕๐
- ลับ -
80
-๑บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนีส% ิ น ของเจ้ าหน้ าทีข# องรัฐ ผู้ยนื#
: ชืDอและชืDอสกุล (ภาษาไทย) ชืDอและชืDอสกุล (ภาษาอังกฤษ) วัน เดือน ปี เกิด สถานภาพ โสด ตําแหน่ง
สมรส
หย่า
. . ปี
อายุ หม้าย
สังกัด
(ตําแหน่งทีDยนืD )
.
หมายเลขประจําตัวประชาชน อาชีพอืDน สถานทีDทาํ งาน สถานทีDทาํ งาน วัน เดือน ปี ทีDเข้ารับตําแหน่ง วัน เดือน ปี ทีDดาํ รงตําแหน่งครบ ๓ ปี / ๕ ปี วัน เดือน ปี ทีDพน้ จากตําแหน่ง วัน เดือน ปี ทีDพน้ จากตําแหน่งแล้ว ๑ ปี ทีอ# ยู่ปัจจุบัน : เลขทีD หมู่ทีD ตรอก/ซอย ถนน ตําบล/แขวง อําเภอ/เขต รหัสไปรษณี ย ์ จังหวัด โทรศัพท์ทีDบา้ น โทรศัพท์ทีDทาํ งาน/ติดต่อได้สะดวก บิดา : ชืDอและชืDอสกุล มีชีวติ อยู่ อายุ ทีDอยู่ อาชีพ มีชีวติ อยู่ อายุ มารดา ชืDอและชืDอสกุล ทีDอยู่ อาชีพ คู่สมรส ชืDอและชืDอสกุล (ภาษาไทย) มีชีวติ อยู่ อายุ ชืDอและชืDอสกุล (ภาษาอังกฤษ) หมายเลขประจําตัวประชาชน อาชีพ ตําแหน่ง สถานทีDทาํ งาน ทีDอยู่ บิดาชืDอ มารดาชืDอ
ปี
ปี
ปี
. . . . . . . . . . . ตาย . . ตาย . . ตาย
. . . .
ลงชืDอ
ผูย้ นืD
ลงชืDอ
ประธานกรรมการป.ป.ช./ กรรมการ ป.ป.ช.
- ลับ -
81
-๒บุตร : บุตรในสมรส คน บุตรนอกสมรสทีDรับรองแล้ว ลําดับที# ชื#อ-สกุล และหมายเลขประจําตัวประชาชน อายุ ๑
.
คน บุตรบุญธรรม
คน รวมคน คือ ทีอ# ยู่และทีท# าํ งาน .
.
. ๒
.
.
.
.
. ๓
.
.
.
.
. ๔
.
.
.
.
. ๕
.
.
.
.
. พีน# ้ องร่ วมบิดามารดาของข้ าพเจ้ า มี ลําดับที# ๑
.
คน คือ
ชื#อ-สกุล
อายุ
ทีอ# ยู่และทีท# าํ งาน
.
.
๒
.
.
๓
.
.
๔
.
.
๕
.
.
. . . . . . . . . .
.
ลงชืDอ
ผูย้ นืD
ลงชืDอ
ประธานกรรมการป.ป.ช./ กรรมการ ป.ป.ช.
- ลับ -
82
- ๓รายได้ (ต่ อปี )
ผู้ยนื#
คู่สมรส
บุตรทีย# งั ไม่ บรรลุนิติภาวะ
หมายเหตุ
รายได้ประจําจากทางราชการ (๑)………………………………………….. …………………... …………………. ………………… ……………. (๒)…………………………………………. ................................ …………………. …………………
…………….
(๓).................................................................. ……………………. …………………. …………………
…………….
(๔).................................................................. …………………… …………………. …………………
…………….
(๕).................................................................. …………………… …………………. …………………
…………….
รายได้ประจําอืDน ๆ (๑)………………………………………….. …………………... …………………. ………………… ……………. (๒)…………………………………………. ................................ …………………. …………………
…………….
(๓).................................................................. ……………………. …………………. …………………
…………….
(๔).................................................................. …………………… …………………. …………………
…………….
(๕).................................................................. …………………… …………………. …………………
…………….
รวมรายได้ รายได้ ประจําจากทางราชการ ได้แก่ เงินเดือน ค่าจ้าง ค่าตอบแทน เบี=ยประชุม โบนัส เป็ นต้น รายได้ ประจําอืน# ๆ ได้แก่ เงินเดือน ค่าจ้าง เบี=ยประชุม โบนัส ทีDเอกชนจ่ายให้ ดอกเบี=ย เงินปันผล ค่าเช่า เป็ นต้น ลงชืDอ
ผูย้ นืD
ลงชืDอ
ประธานกรรมการป.ป.ช./ กรรมการ ป.ป.ช.
- ลับ -
83
-๔ข้าพเจ้าขอแสดงรายการทรัพย์สินและหนี=ของข้าพเจ้า คู่สมรส และบุตรทีDยงั ไม่บรรลุนิติภาวะ ตามรายการต่อไปนี= ผู้ยนื#
คู่สมรส
บุตรที#ยงั ไม่ บรรลุนิตภิ าวะ
ทรัพย์สิน ๑. เงินสด (เฉพาะกรณี มีเงินสดเกินสองแสนบาท) ๒. เงินฝาก ๓. เงินลงทุน ๔. เงินให้กยู้ ืม ๕. ทีDดิน ๖. โรงเรื อนและสิD งปลูกสร้าง ๗. ยานพาหนะ ๘. สิ ทธิ และสัมปทาน ๙. ทรัพย์สินอืDน (ราคาตั=งแต่สองแสนบาทขึ=นไป)
รวมทรัพย์สิน รวมทรัพย์สินทั%งสิ%น หนี=สิน
๑. เงินเบิกเกินบัญชี ๒. เงินกูจ้ ากธนาคารและสถาบันการเงินอืDน ๓. หนี=สินทีDมีหลักฐานเป็ นหนังสื อ ๔. หนี=สินอืDน รวมหนีส% ิ น รวมหนีส% ิ นทั%งสิ%น
ข้าพเจ้า คู่สมรส และบุตรทีDยงั ไม่บรรลุนิติภาวะ มีทรัพย์สินมากกว่าหนี=สิน/มีหนี=สินมากกว่าทรัพย์สิน .............................................บาท
ลงชืDอ
ผูย้ นืD
ลงชืDอ
ประธานกรรมการป.ป.ช./ กรรมการ ป.ป.ช.
- ลับ -
84
-ขคําอธิบาย การยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนีส! ิ นของเจ้ าหน้ าทีข องรัฐ รายการ ประเภททรัพย์สิน/ ที คําอธิบายรายการในบัญชี ๒. เงินฝาก หมายถึง เงินฝากในสถาบันการเงิน รวมถึงสลาก ออมสิ น บัตรเงินฝากในธนาคารพาณิ ชย์ และสถาบัน การเงิน - ธนาคารพาณิชย์ หมายถึง ธนาคารของรัฐและเอกชนทุก แห่ง - สถาบันการเงินอืน หมายถึง สถาบันการเงินอื&นนอกจาก ธนาคารพาณิ ชย์ เช่น บริ ษทั เงินทุนหลักทรัพย์ บริ ษทั เงินทุน บริ ษทั เครดิตฟองซิเอร์ สหกรณ์ออมทรัพย์ เป็ นต้น ทั9งนี9รวมถึงกลุ่มออมทรัพย์ชุมชนด้วย
- ลับ -
หลักฐานทีต ้ องแนบ - สําเนาสมุดคู่ฝากที&ปรากฏชื&อบัญชี เลขที&บญั ชี และยอดคงเหลือ ณ วันที&แสดงรายการทรัพย์สิน และหนี9สิน หากยอดเงินฝากคงเหลือไม่ตรงใน วันดังกล่าว ให้สาํ เนาสมุดเงินฝากที&ปรากฏยอด รายการก่อนและหลังวันแสดงรายการทรัพย์สิน และหนี9สิน หรื อ - สําเนาหนังสื อรับรองยอดเงินฝากคงเหลือของ ธนาคาร ณ วันที&แสดงรายการทรัพย์สินและ หนี9สิน หรื อ - รายการเคลื&อนไหวทางบัญชี(STATEMENT) ของเดือนที&แสดงรายการทรัพย์สินและหนี9สิน - สําเนาสลากออมสิ น หรื อสําเนาบัตรเงินฝาก
85
-๕๒ เงินฝาก ผู้ยนื# ................บัญชี จํานวน......................................บาท ลําดับที.# .................................... คู่สมรส................บัญชี จํานวน......................................บาท ลําดับที.# .................................... บุตรทีย# งั ไม่ บรรลุนิติภาวะ................บัญชี จํานวน......................................บาท ลําดับที.# .................................... ลําดับที#
สถาบันการเงิน
เลขทีบ# ัญชี
จํานวนเงิน
หมายเหตุ
ลงชืDอ
ผูย้ นืD
ลงชืDอ
ประธานกรรมการป.ป.ช./ กรรมการ ป.ป.ช.
- ลับ -
86
-คคําอธิบาย การยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนีส! ิ นของเจ้ าหน้ าทีข องรัฐ รายการ ประเภททรัพย์สิน/ ที คําอธิบายรายการในบัญชี ๓. เงินลงทุน หมายถึง เงินลงทุนในหลักทรัพย์รัฐบาลและที& รัฐบาลคํ9าประกัน หลักทรัพย์จดทะเบียนและรับอนุญาต หลักทรัพย์และเงินลงทุนอื&น - หลักทรัพย์ รัฐบาลและที รัฐบาลคํา! ประกัน หมายถึง หลักทรัพย์ที&รัฐบาลหรื อหน่วยงานของรัฐออกให้ เช่น พันธบัตรรัฐบาล พันธบัตรธนาคารอาคารสงเคราะห์ พันธบัตรออมทรัพย์ช่วยชาติ เป็ นต้น - หลักทรัพย์จดทะเบียนและรับอนุญาต หมายถึง หลักทรัพย์ ของบริ ษทั ที&จดทะเบียนและได้รับอนุญาตให้ทาํ การ ซื9อ – ขาย ในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย เช่น หุ น้ สามัญ หุ ้น บุริมสิ ทธิ หุ น้ กู้ หน่วยลงทุน สิ ทธิที&จะซื9อหุ ้น/หุ ้นกู/้ หน่วย ลงทุนหรื อตราสารอื&นใดที&คณะกรรมการกํากับหลักทรัพย์และ ตลาดหลักทรัพย์กาํ หนด - หลักทรัพย์ และเงินลงทุนอื น หมายถึง หลักทรัพย์ของบริ ษทั ที&มิได้ทาํ การซื9อ – ขาย ในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย เงินลงทุนในห้างหุ ้นส่ วน หรื อกิจการค้าอื&น ๆ ที&ดาํ เนินธุรกิจ เป็ นส่ วนตัว เช่น หุ น้ บุริมสิ ทธิ หุ น้ สามัญ หุ น้ กู้ ร้านค้า กิจการ เลี9ยงสัตว์เพื&อการค้า เป็ นต้น
- ลับ -
หลักฐานทีต ้ องแนบ
- สําเนาพันธบัตร
- สําเนาหลักทรัพย์ - สําเนาใบสําคัญแสดงสิ ทธิ (Warrant) ที&จะ ซื9อหุ น้ กู/้ หน่วยลงทุน หรื อ - สําเนาหนังสื อรับรองของบริ ษทั หลักทรัพย์ หรื อนายทะเบียนหลักทรัพย์ (Broker) ณ วันที& แสดงรายการทรัพย์สินและหนี9สิน - สําเนาหลักทรัพย์หรื อสําเนาหนังสื อรับรอง ของบริ ษทั หรื อ สําเนาบัญชีรายชื&อผูถ้ ือหุ น้ (แบบ บอจ.๕) - สําเนาหนังสื อรับรองของห้างหุ น้ ส่ วนหรื อ หลักฐานการเป็ นหุ น้ ส่ วน - กรณี เป็ นกิจการค้าอื&นที&ดาํ เนินธุรกิจเป็ น ส่ วนตัวให้ระบุสถานที&ดาํ เนินกิจการ พร้อมทั9ง ภาพถ่ายสถานที&ดาํ เนินกิจการและบัญชีรายการ ทรัพย์สิน
87
๓ เงินลงทุน
ลําดับที#
-๖ผู้ยนื# จํานวนเงิน......................................บาท คู่สมรสจํานวนเงิน......................................บาท บุตรทีย# งั ไม่ บรรลุนิติภาวะจํานวนเงิน......................................บาท ชื#อหลักทรัพย์ /พันธบัตร
หมายเลข
จํานวนหุ้น
ตามตราสาร
ลําดับที.# .................................... ลําดับที.# .................................... ลําดับที.# .................................... มูลค่ ารวม ณ วันแสดงบัญชี
หมายเหตุ
ลงชืDอ
ผูย้ นืD
ลงชืDอ
ประธานกรรมการป.ป.ช./ กรรมการ ป.ป.ช.
-ง- ลับ -
88
คําอธิบาย การยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนีส! ิ นของเจ้ าหน้ าทีข องรัฐ รายการ ประเภททรัพย์สิน/ ที คําอธิบายรายการในบัญชี ๔. เงินให้ ก้ ูยมื หมายถึง เงินที&ให้บุคคลหรื อนิติบุคคลกูย้ มื
-๗- ลับ -
หลักฐานทีต ้ องแนบ - สําเนาหนังสื อหรื อสัญญากูย้ มื เงิน หรื อ หลักฐานอื&นที&แสดงการให้กยู้ มื เงิน เช่น สําเนา หนังสื อรับสภาพหนี9ของลูกหนี9 สําเนา หลักฐานการจดทะเบียนนิติกรรม สําเนา หลักประกัน เป็ นต้น (กรณี ให้นิติบุคคลกูย้ มื เงิน ให้แนบสําเนางบการเงินประจําปี และ เอกสารประกอบงบการเงินที&ปรากฏรายการ เงินกูข้ องนิติบุคคลนั9นประกอบด้วย)
89
๔ เงินให้ ก้ยู มื
ผู้ยนื# จํานวนเงิน......................................บาท คู่สมรสจํานวนเงิน......................................บาท บุตรทีย# งั ไม่ บรรลุนิติภาวะจํานวนเงิน......................................บาท
ลําดับที#
ชื#อและชื#อสกุลผู้ก้ยู มื
ทีอ# ยู่/อาชีพ ผู้ก้ยู มื
ลําดับที.# .................................... ลําดับที.# .................................... ลําดับที.# .................................... จํานวนเงิน
หมายเหตุ
ลงชืDอ
ผูย้ นืD
ลงชืDอ
ประธานกรรมการป.ป.ช./ กรรมการ ป.ป.ช.
-จ- ลับ -
90
คําอธิบาย การยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนีส! ิ นของเจ้ าหน้ าทีข องรัฐ รายการ ประเภททรัพย์สิน/ ที คําอธิบายรายการในบัญชี ๕. ทีด ิน หมายถึง ที&ดินที&มีเอกสารแสดงกรรมสิ ทธิM หรื อมีสิทธิ ครอบครองตามกฎหมาย
-๘- ลับ -
หลักฐานทีต ้ องแนบ - สําเนาโฉนดที&ดินหรื อสําเนาเอกสารแสดง สิ ทธิครอบครองที&ดิน เช่น ส.ค.๑ , น.ส. ๓ , น.ส. ๓ ก เป็ นต้น - สําเนาสัญญาซื9อขาย (ถ้ามี)
91
๕ ทีด# ิน
ผู้ยนื# ......................แปลง มูลค่ ารวม........................................บาท ลําดับที.# .................................... คู่สมรส.......................แปลง มูลค่ ารวม........................................บาท ลําดับที.# .................................... บุตรทีย# งั ไม่ บรรลุนิติภาวะ.......... ............แปลง มูลค่ ารวม........................................บาท ลําดับที.# ....................................
ลําดับ ประเภท หมายเลข ที# เอกสารสิ ทธิ4
เนือ% ที# ไร่ งาน ตรว.
ทีต# %งั
มูลค่ าปัจจุบัน (ประมาณ)
หมายเหตุ
ลงชืDอ
ผูย้ นืD
ลงชืDอ
ประธานกรรมการป.ป.ช./ กรรมการ ป.ป.ช.
-ฉ- ลับ -
92
คําอธิบาย การยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนีส! ิ นของเจ้ าหน้ าทีข องรัฐ รายการ ประเภททรัพย์สิน/ ที คําอธิบายรายการในบัญชี ๖. โรงเรือนและสิ# งปลูกสร้ าง หมายถึง บ้านอาศัยและสิD งปลูก สร้างอืDน เช่น อาคารพาณิ ชย์ ห้องชุด โกดัง
-๙- ลับ -
หลักฐานทีต ้ องแนบ - ภาพถ่ายสําเนาทะเบียนบ้าน พร้อมระบุวา่ ปลูกสร้างบนที&ดินแปลงใด และของบุคคลใด หรื อหนังสื อแสดงกรรมสิ ทธิMหอ้ งชุด - กรณี ไม่มีสาํ เนาทะเบียนบ้าน ให้แนบ ภาพถ่ายสี พร้อมระบุวา่ ปลูกสร้างบนที&ดิน แปลงใด และของบุคคลใด
93
๖. โรงเรือนและสิ# งปลูกสร้ าง ผู้ยนื# .......................หลัง คู่สมรส.......................หลัง บุตรทีย# งั ไม่ บรรลุนิติภาวะ.......................หลัง ลําดับที#
มูลค่ ารวม......................................บาท มูลค่ ารวม......................................บาท มูลค่ ารวม......................................บาท
เลขทีบ# ้ าน สถานทีต# %งั
ตั%งโฉนดเลขที#
ลําดับที.# .................................... ลําดับที.# .................................... ลําดับที.# .................................... มูลค่ าปัจจุบัน (ประมาณ)
หมายเหตุ
ลงชืDอ
ผูย้ นืD
ลงชืDอ
ประธานกรรมการป.ป.ช./ กรรมการ ป.ป.ช.
-ช- ลับ -
94
คําอธิบาย การยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนีส! ิ นของเจ้ าหน้ าทีข องรัฐ รายการ ประเภททรัพย์สิน/ หลักฐานทีต ้ องแนบ ที คําอธิบายรายการในบัญชี ๗. ยานพาหนะ หมายถึง ยานพาหนะต่าง ๆ เช่น รถจักรยานยนต์ - สําเนาทะเบียน หรื อคู่มือการจดทะเบียน ยานพาหนะหรื อเอกสารอื&นที&แสดงกรรมสิ ทธิM รถยนต์ เรื อยนต์ เครืD องบินส่ วนบุคคล เป็ นต้น หรื อสิ ทธิครอบครอง
- ๑๐ -
๗. ยานพาหนะ
ผู้ยื#น รถยนต์ ............คัน รถจักรยานยนต์ ...........คัน เรือยนต์ ............ลํา เครื#องบิน.............ลํา - ลับ -
95
р╕бр╕╣р╕ер╕Др╣И р╕▓р╕гр╕зр╕б.................................................р╕Ър╕▓р╕Ч р╕Др╕╣р╣Ир╕кр╕бр╕гр╕к р╕гр╕Цр╕вр╕Щр╕Хр╣М ............р╕Др╕▒р╕Щ р╕гр╕Цр╕Ир╕▒р╕Бр╕гр╕вр╕▓р╕Щр╕вр╕Щр╕Хр╣М ...........р╕Др╕▒р╕Щ р╕бр╕╣р╕ер╕Др╣И р╕▓р╕гр╕зр╕б.................................................р╕Ър╕▓р╕Ч р╕Ър╕╕р╕Хр╕гр╕Чр╕╡р╕в# р╕Зр╕▒ р╣Др╕бр╣И р╕Ър╕гр╕гр╕ер╕╕р╕Щр╕┤р╕Хр╕┤р╕ар╕▓р╕зр╕░ р╕гр╕Цр╕вр╕Щр╕Хр╣М ............р╕Др╕▒р╕Щ р╕гр╕Цр╕Ир╕▒р╕Бр╕гр╕вр╕▓р╕Щр╕вр╕Щр╕Хр╣М ...........р╕Др╕▒р╕Щ р╕бр╕╣р╕ер╕Др╣И р╕▓р╕гр╕зр╕б.................................................р╕Ър╕▓р╕Ч р╕ер╣Нр╕▓р╕Фр╕▒р╕Ър╕Чр╕╡#
р╕Ыр╕гр╕░р╣Ар╕ар╕Ч
р╕лр╕бр╕▓р╕вр╣Ар╕ер╕Вр╕Чр╕░р╣Ар╕Ър╕╡р╕вр╕Щ
р╕Ир╕▒р╕Зр╕лр╕зр╕▒р╕Ф
р╕ер╣Нр╕▓р╕Фр╕▒р╕Ър╕Чр╕╡.# ..................................................... р╣Ар╕гр╕╖р╕нр╕вр╕Щр╕Хр╣М ............р╕ер╣Нр╕▓ р╣Ар╕Др╕гр╕╖#р╕нр╕Зр╕Ър╕┤р╕Щ.............р╕ер╣Нр╕▓ р╕ер╣Нр╕▓р╕Фр╕▒р╕Ър╕Чр╕╡.# ..................................................... р╣Ар╕гр╕╖р╕нр╕вр╕Щр╕Хр╣М ............р╕ер╣Нр╕▓ р╣Ар╕Др╕гр╕╖#р╕нр╕Зр╕Ър╕┤р╕Щ.............р╕ер╣Нр╕▓ р╕ер╣Нр╕▓р╕Фр╕▒р╕Ър╕Чр╕╡.# ..................................................... р╕бр╕╣р╕ер╕Др╣И р╕▓р╕Ыр╕▒р╕Ир╕Ир╕╕р╕Ър╕▒р╕Щ (р╕Ыр╕гр╕░р╕бр╕▓р╕У)
р╕лр╕бр╕▓р╕вр╣Ар╕лр╕Хр╕╕
р╕ер╕Зр╕Кр╕╖Dр╕н
р╕Ьр╕╣р╕вр╣Й р╕Щр╕╖D
р╕ер╕Зр╕Кр╕╖Dр╕н
р╕Ыр╕гр╕░р╕Шр╕▓р╕Щр╕Бр╕гр╕гр╕бр╕Бр╕▓р╕гр╕Ы.р╕Ы.р╕К./ р╕Бр╕гр╕гр╕бр╕Бр╕▓р╕г р╕Ы.р╕Ы.р╕К.
-р╕Лр╕Др╣Нр╕▓р╕нр╕Шр╕┤р╕Ър╕▓р╕в р╕Бр╕▓р╕гр╕вр╕╖р╕Щ р╕Ър╕▒р╕Нр╕Кр╕╡р╣Бр╕кр╕Фр╕Зр╕гр╕▓р╕вр╕Бр╕▓р╕гр╕Чр╕гр╕▒р╕Юр╕вр╣Мр╕кр╕┤р╕Щр╣Бр╕ер╕░р╕лр╕Щр╕╡р╕к! р╕┤ р╕Щр╕Вр╕нр╕Зр╣Ар╕Ир╣Й р╕▓р╕лр╕Щр╣Й р╕▓р╕Чр╕╡р╕В р╕нр╕Зр╕гр╕▒р╕Р - р╕ер╕▒р╕Ъ -
96
รายการ ประเภททรัพย์สิน/ ที คําอธิบายรายการในบัญชี ๘. สิ ทธิและสั มปทาน หมายถึง สิ ทธิในทรัพย์สินทาง วรรณกรรม ศิลปกรรม ประดิษฐ์กรรม และการทีDรัฐอนุญาต ให้เอกชนจัดทําประโยชน์เกีDยวกับบริ หารสาธารณะ หรื อ ทรัพยากรธรรมชาติ จนถึงสิ ทธิทีDรัฐหรื อเอกชนรับรอง และ สามารถคํานวณเป็ นตัวเงินได้ เช่น ลิขสิ ทธิ8 สิ ทธิตามสัญญา สัมปทานต่าง ๆ สิ ทธิการเช่าทีDดิน สิ ทธิสมาชิกสนามกอล์ฟ เป็ นต้น
หลักฐานทีต ้ องแนบ - สําเนาหลักฐานการจดทะเบียนสิ ทธิบตั รหรื อ ลิขสิ ทธิM - สําเนาเอกสารแสดงสิ ทธิในการเป็ นสมาชิก สโมสรหรื อชมรม - สําเนาเอกสารแสดงสิ ทธิ เช่น สัญญาเช่า สัญญาจะซื9อจะขาย เป็ นต้น
- ๑๑ ๘. สิ ทธิและสั มปทาน ผู้ยนื# มูลค่ ารวม..............................................บาท ลําดับที.# .......................................................... - ลับ -
97
р╕Др╕╣р╣Ир╕кр╕бр╕гр╕к р╕бр╕╣р╕ер╕Др╣И р╕▓р╕гр╕зр╕б..............................................р╕Ър╕▓р╕Ч р╕ер╣Нр╕▓р╕Фр╕▒р╕Ър╕Чр╕╡.# .......................................................... р╕Ър╕╕р╕Хр╕гр╕Чр╕╡р╕в# р╕Зр╕▒ р╣Др╕бр╣И р╕Ър╕гр╕гр╕ер╕╕р╕Щр╕┤р╕Хр╕┤р╕ар╕▓р╕зр╕░ р╕бр╕╣р╕ер╕Др╣И р╕▓р╕гр╕зр╕б..............................................р╕Ър╕▓р╕Ч р╕ер╣Нр╕▓р╕Фр╕▒р╕Ър╕Чр╕╡.# .......................................................... р╕ер╣Нр╕▓р╕Фр╕▒р╕Ър╕Чр╕╡#
р╕Ыр╕гр╕░р╣Ар╕ар╕Ч/р╕Ир╕▒р╕Зр╕лр╕зр╕▒р╕Ф
р╕з/р╕Ф/р╕Ы р╕Чр╕╡р╣Д# р╕Фр╣Й р╕бр╕▓
р╕з/р╕Ф/р╕Ы р╕Чр╕╡р╕к# р╕┤%р╕Щр╕кр╕╕ р╕Ф
р╕бр╕╣р╕ер╕Др╣И р╕▓
р╕ер╕Зр╕Кр╕╖Dр╕н
р╕Ьр╕╣р╕вр╣Й р╕Щр╕╖D
р╕ер╕Зр╕Кр╕╖Dр╕н
р╕Ыр╕гр╕░р╕Шр╕▓р╕Щр╕Бр╕гр╕гр╕бр╕Бр╕▓р╕гр╕Ы.р╕Ы.р╕К./ р╕Бр╕гр╕гр╕бр╕Бр╕▓р╕г р╕Ы.р╕Ы.р╕К.
-р╕Мр╕Др╣Нр╕▓р╕нр╕Шр╕┤р╕Ър╕▓р╕в р╕Бр╕▓р╕гр╕вр╕╖р╕Щ р╕Ър╕▒р╕Нр╕Кр╕╡р╣Бр╕кр╕Фр╕Зр╕гр╕▓р╕вр╕Бр╕▓р╕гр╕Чр╕гр╕▒р╕Юр╕вр╣Мр╕кр╕┤р╕Щр╣Бр╕ер╕░р╕лр╕Щр╕╡р╕к! р╕┤ р╕Щр╕Вр╕нр╕Зр╣Ар╕Ир╣Й р╕▓р╕лр╕Щр╣Й р╕▓р╕Чр╕╡р╕В р╕нр╕Зр╕гр╕▒р╕Р - р╕ер╕▒р╕Ъ -
98
รายการ ประเภททรัพย์สิน/ หลักฐานทีต ้ องแนบ ที คําอธิบายรายการในบัญชี - ภาพถ่ายสี พร้อมบัญชีแสดงรายละเอียดและ ๙. ทรัพย์สินอืน# หมายถึง ทรัพย์สินอืDนนอกจากทีDระบุใน รายการทีD ๑ – ๘ โดยมีมูลค่าของทรัพย์สินทุกชนิดรวมกัน มูลค่าปัจจุบนั ของทรัพย์สินแต่ละรายการ ตั=งแต่ ๒๐๐,๐๐๐ บาท (สองแสนบาท) ขึ=นไป เช่น ทองคํา อัญ มณี งาช้าง โบราณวัตถุ นาฬิกา รถยนต์โบราณ อาวุธปื น เป็ นต้น
- ๑๒ ๙. ทรัพย์สินอืน# (ตั%งแต่ ราคาสองแสนบาทขึน% ไป) ผู้ยนื# มูลค่ ารวม..............................................บาท ลําดับที.# .......................................................... คู่สมรส มูลค่ ารวม..............................................บาท ลําดับที.# .......................................................... - ลับ -
99
р╕Ър╕╕р╕Хр╕гр╕Чр╕╡р╕в# р╕Зр╕▒ р╣Др╕бр╣И р╕Ър╕гр╕гр╕ер╕╕р╕Щр╕┤р╕Хр╕┤р╕ар╕▓р╕зр╕░ р╕бр╕╣р╕ер╕Др╣И р╕▓р╕гр╕зр╕б..............................................р╕Ър╕▓р╕Ч р╕ер╣Нр╕▓р╕Фр╕▒р╕Ър╕Чр╕╡.# .......................................................... р╕ер╣Нр╕▓р╕Фр╕▒р╕Ър╕Чр╕╡#
р╕гр╕▓р╕вр╕Бр╕▓р╕г
р╕Ир╣Нр╕▓р╕Щр╕зр╕Щр╕лр╕Щр╣И р╕зр╕в
р╕бр╕╣р╕ер╕Др╣И р╕▓
р╕гр╕╣ р╕Ыр╕Чр╕╡# (р╕лр╕бр╕▓р╕вр╣Ар╕лр╕Хр╕╕)
р╕ер╕Зр╕Кр╕╖Dр╕н
р╕Ьр╕╣р╕вр╣Й р╕Щр╕╖D
р╕ер╕Зр╕Кр╕╖Dр╕н
р╕Ыр╕гр╕░р╕Шр╕▓р╕Щр╕Бр╕гр╕гр╕бр╕Бр╕▓р╕гр╕Ы.р╕Ы.р╕К./ р╕Бр╕гр╕гр╕бр╕Бр╕▓р╕г р╕Ы.р╕Ы.р╕К.
-р╕Нр╕Др╣Нр╕▓р╕нр╕Шр╕┤р╕Ър╕▓р╕в р╕Бр╕▓р╕гр╕вр╕╖р╕Щ р╕Ър╕▒р╕Нр╕Кр╕╡р╣Бр╕кр╕Фр╕Зр╕гр╕▓р╕вр╕Бр╕▓р╕гр╕Чр╕гр╕▒р╕Юр╕вр╣Мр╕кр╕┤р╕Щр╣Бр╕ер╕░р╕лр╕Щр╕╡р╕к! р╕┤ р╕Щр╕Вр╕нр╕Зр╣Ар╕Ир╣Й р╕▓р╕лр╕Щр╣Й р╕▓р╕Чр╕╡р╕В р╕нр╕Зр╕гр╕▒р╕Р - р╕ер╕▒р╕Ъ -
100
รายการ ประเภททรัพย์สิน/ หลักฐานทีต ้ องแนบ ที คําอธิบายรายการในบัญชี - สําเนาสัญญาเบิกเงินเกินบัญชี(O/D) และ ๑. เงินเบิกเกินบัญชี หมายถึง เงินเบิกเกินบัญชีจาก ธนาคาร รวมถึงหนี=คา้ งชําระบัตรเครดิตทุกประเภทด้วย - สําเนาหนังสื อรับรองยอดหนี9คงเหลือ (เงินต้น พร้อมดอกเบี9ย) ณ วันที&แสดงรายการทรัพย์สินและ หนี9สิน หรื อ - สําเนารายการเคลื&อนไหวทางบัญชี (STATEMENT) ของเดือนที&แสดงรายการ ทรัพย์สินและหนี9สิน - สําเนาใบแจ้งหนี9บตั รเครดิต
- ๑๓ หนีส% ิ น ๑ เงินเบิกเกินบัญชี ผู้ยนื# ..................บัญชี จํานวนเงินรวม.................................บาท ลําดับที.# ...................................... - ลับ -
101
คู่สมรส..................บัญชี จํานวนเงินรวม.................................บาท ลําดับที.# ...................................... บุตรทีย# งั ไม่ บรรลุนิติภาวะ..................บัญชี จํานวนเงินรวม.................................บาท ลําดับที.# ...................................... ลําดับที#
ธนาคาร
เลขทีบ# ัญชี
ยอดหนีค% งเหลือ ณ วัน แสดงบัญชี
หมายเหตุ
ลงชืDอ
ผูย้ นืD
ลงชืDอ
ประธานกรรมการป.ป.ช./ กรรมการ ป.ป.ช.
-ฎคําอธิบาย การยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนีส! ิ นของเจ้ าหน้ าทีข องรัฐ - ลับ -
102
รายการ ประเภททรัพย์สิน/ ที คําอธิบายรายการในบัญชี ๒. เงินกู้ธนาคารและสถาบันการเงินอืน# หมายถึง เงินกูท้ ุก ประเภทจากธนาคารและสถาบันการเงินอืDน
หลักฐานทีต ้ องแนบ - สําเนาสัญญากูเ้ งิน และสําเนาหนังสื อรับรอง ยอดหนี9คงเหลือ (เงินต้นพร้อมดอกเบี9ย) ณ วันที&แสดงรายการทรัพย์สินและหนี9สิน หรื อ สําเนาใบเสร็ จชําระหนี9ที&ระบุยอดหนี9คงเหลือ
- ๑๔ ๒ เงินกู้จากธนาคารและสถาบันการเงินอืน# ผู้ยนื# ..................บัญชี จํานวนเงินรวม.................................บาท ลําดับที.# ...................................... คู่สมรส..................บัญชี จํานวนเงินรวม.................................บาท ลําดับที.# ...................................... - ลับ -
103
บุตรทีย# งั ไม่ บรรลุนิติภาวะ..................บัญชี จํานวนเงินรวม.................................บาท ลําดับที.# ...................................... ลําดับที#
ธนาคารหรือ สถาบันการเงินอื#น
ยอดหนีค% งเหลือ ณ วันแสดงบัญชี
หลักประกัน
หมายเหตุ
ลงชืDอ
ผูย้ นืD
ลงชืDอ
ประธานกรรมการป.ป.ช./ กรรมการ ป.ป.ช.
- ฏคําอธิบาย การยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนีส! ิ นของเจ้ าหน้ าทีข องรัฐ - ลับ -
104
รายการ ประเภททรัพย์สิน/ ที คําอธิบายรายการในบัญชี ๓. หนีส% ิ นทีม# ีหลักฐานเป็ นหนังสื อ หมายถึง หนี=สิน หรื อเงินกู้ ทีDมีหลักฐานเป็ นหนังสื อจากบุคคลหรื อนิติบุคคลทีDมิใช่ ธนาคารและสถาบันการเงินอืDน เช่น บริ ษทั ห้างหุ น้ ส่ วน กลุ่มออมทรัพย์ชุมชน กองทุนหมู่บา้ น เป็ นต้น
หลักฐานทีต ้ องแนบ - สําเนาหนังสื อหรื อสัญญากูเ้ งิน ที&มีหลักฐาน เป็ นหนังสื อ - สําเนาสัญญาเช่าซื9อ - สําเนาหนังสื อรับรองยอดหนี9คงเหลือ - สําเนาหลักฐานอื&นที&แสดงถึงการเป็ นหนี9
- ๑๕ ๓ หนีส% ิ นทีม# ีหลักฐานเป็ นหนังสื อ ผู้ยนื# จํานวนเงินรวม..................................บาท ลําดับที.# ............................................. คู่สมรส จํานวนเงินรวม..................................บาท ลําดับที.# ............................................. บุตรทีย# ังไม่ บรรลุนิติภาวะ จํานวนเงินรวม..................................บาท ลําดับที.# ............................................. - ลับ -
105
ลําดับที#
ชื#อและชื#อสกุลผู้ให้ ก้ ู
ทีอ# ยู่ผ้ใู ห้ ก้ ู
ยอดหนีค% งเหลือ ณ วันแสดงบัญชี
หมายเหตุ
ลงชืDอ
ผูย้ นืD
ลงชืDอ
ประธานกรรมการป.ป.ช./ กรรมการ ป.ป.ช.
-ฐคําอธิบาย การยืน บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนีส! ิ นของเจ้ าหน้ าทีข องรัฐ - ลับ -
106
รายการ ประเภททรัพย์สิน/ ที คําอธิบายรายการในบัญชี ๔. หนีส% ิ นอื#น หมายถึง หนี=สินทีDไม่มีหลักฐานเป็ นหนังสื อ
๔ หนีส% ิ นอื#น
หลักฐานทีต ้ องแนบ - ให้จดั ทําเอกสารที&ระบุชื&อและชื&อสกุล ที&อยู่ ปัจจุบนั ที&ติดต่อได้สะดวกของเจ้าหนี9 พร้อม แสดงยอดเงินกูค้ งเหลือ (เงินต้นพร้อมดอกเบี9ย) ณ วันที&แสดงรายการทรัพย์สินและหนี9สิน
- ๑๖ ผู้ยนื# จํานวนเงินรวม..................................บาท ลําดับที.# ............................................. คู่สมรส จํานวนเงินรวม..................................บาท ลําดับที.# ............................................. บุตรทีย# ังไม่ บรรลุนิติภาวะ จํานวนเงินรวม..................................บาท ลําดับที.# ............................................. - ลับ -
107
ลําดับที#
ชื#อและชื#อสกุลผู้ให้ ก้ ู
ทีอ# ยู่ผ้ใู ห้ ก้ ู
ยอดหนีค% งเหลือ ณ วันแสดงบัญชี
หมายเหตุ
ลงชืDอ
ผูย้ นืD
ลงชืDอ
ประธานกรรมการป.ป.ช./ กรรมการ ป.ป.ช.
- ๑๗ -
คํารับรอง
ข้ าพเจ้ าขอรับรองว่ารายการทรัพย์สินและหนีส% ิ นทีแ# สดงไว้ข้างต้ นนีถ% ูกต้ องและตรงตามความเป็ นจริง ทุกประการ - ลับ -
108
ลงชื#อ..................................................................ผู้ยนื# (...............................................................) วัน เดือน ปี ทีย# นื# ...................................................
ลงชื#อ.........................................................ประธานกรรมการ ป.ป.ช./ กรรมการ ป.ป.ช.
รายละเอียดของเอกสารประกอบบัญชีฯ ชื#อและชื#อสกุล
หมายเลขประจําตัวประชาชน
ตําแหน่ ง
กรณี - ลับ -
เมื#อวันที#
109
ลําดับที#
จํานวน
รายการ
(แผ่น)
ลงชื#อ..................................................................ผู้ยนื# (...............................................................)
- ลับ -
114
ประวัติผู้เขียน ชื#อ-นามสกุล วัน เดือน ปี เกิด ประวัติการศึกษา
นายสรรเสริ ญพล ธีราสาสน์ 1 มีนาคม 2492 -มัธยมศึกษาปี ทีD 7 โรงเรี ยนเซนต์คาเบรี ยล -มัธยมศึกษาปี ทีD 8 โรงเรี ยนเซนต์จอห์น -ปริ ญญาตรี นิติศาสตร์บณั ฑิต มหาวิทยาลัยศรี ปทุม -ปริ ญญาโท ศิลปศาสตร์มหาบัณฑิต สาขารัฐศาสตร์ คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคําแหง -ปริ ญญาดุษฎีบณั ฑิตกิตติมศักดิ8 สาขาบริ หารธุ รกิจ มหาวิทยาลัย PACIFIC WESTERN, HAWAII, USA -ประกาศนียบัตรชั=นสู งหลักสู ตรผูน้ าํ ทางการเมืองยุค ใหม่ สถาบันพระปกเกล้า รุ่ นทีD 1 -ประกาศนียบัตรชั=นสู งหลักสู ตรการบริ หารงานภาครัฐ และกฎหมายมหาชน สถาบันพระปกเกล้า รุ่ นทีD 6 -ประกาศนียบัตรชั=นสู งหลักสู ตรผูบ้ ริ หารระดับสู ง (หลักสู ตร วตท.)รุ่ นทีD 6 สถาบันวิทยาการตลาดทุน ตลาดหลักทรัพย์แห่ง ประเทศไทย -ปัจจุบนั กําลังศึกษาหลักสู ตรการพัฒนาการเมืองและการเลือกตั=ง ระดับสู ง รุ่ นทีD 1 ของคณะกรรมการการเลือกตั=ง
ตําแหน่ งและสถานที#ทาํ งานล่ าสุ ด -ประธานกรรมการบริ หารบริ ษทั แวลคัม มีเดีย จํากัด ประสพการณ์ในอดีต -CREDIT ANALYSIS, CHEMICAL BANK WALL STREET, NEW YORK, USA -กรรมการบริ หารบริ ษทั วัชรพล จํากัด(หนังสื อพิมพ์ไทยรัฐ) -ผูจ้ ดั การฝ่ ายจัดซื=อและฝ่ ายต่างประเทศ บริ ษทั วัชรพล จํากัด -กรรมการบริ หารมูลนิธิ หนังสื อพิมพ์ไทยรัฐ -กรรมการบริ หารการรถไฟแห่งประเทศไทย
115
-ทีDปรึ กษารัฐมนตรี วา่ การกระทรวงคมนาคม -ทีDปรึ กษารัฐมนตรี ช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทย -ทีDปรึ กษารัฐมนตรี ช่วยว่าการกระทรวงการคลัง -ทีDปรึ กษาผูอ้ าํ นวยการ การท่าเรื อแหลมฉบัง การท่าเรื อแห่งประเทศไทย -ทีDปรึ กษาสมาคมกอล์ฟอาชีพแห่งประเทศไทย -ทีDปรึ กษาสมาคมฟันดาบแห่ งประเทศไทย -ทีDปรึ กษาคณะกรรมาธิการการท่องเทีDยว สภาผูแ้ ทนราษฎร -ทีDปรึ กษาคณะกรรมาธิการการต่างประเทศ สภาผูแ้ ทนราษฎร -อนุกรรมการติดตามการปฏิบตั ิราชการประจําพื=นทีDเขต 13 -อนุกรรมการป้ องกันและปราบปรามการทุจริ ตแห่งชาติ(ป.ป.ช) -ทีDปรึ กษาคณะกรรมการพัฒนานักกีฬาฟุตบอลเยาวชน อายุไม่เกิน 12-15 ปี สมาคมฟุตบอลแห่งประเทศไทย เกียรติประวัติ
รับพระราชทานเครืD องราชอิสริ ยาภรณ์ตริ ตาภรณ์ชา้ งเผือก -รับรางวัลนักบริ หารเกียรติยศแห่งปี 2533-2534 กระทรวงอุตสาหกรรม -รับรางวัลนักบริ หารยอดเยียD ม (THE PRESIDENT AWARD 1944) สถาบันพัฒนาและสร้างสรรธุรกิจไทย