Issuu

WWF MAGAZINE

TOGETHER POSSIBLE

Om te kunnen gedĳen, moeten wilde dieren zich veilig kunnen verplaatsen. Zo zĳn vrĳstromende rivieren onmisbaar voor forellen: ze moeten stroomopwaarts kunnen zwemmen om zich voort te planten. Olifanten leggen in het droge seizoen ontzaglĳke afstanden af op zoek naar water. En bruine beren doorkruisen bossen in hun zoektocht naar een partner. Ecologische connectiviteit houdt in dat dieren zich vrĳ kunnen verplaatsen van A naar B. Dat natuurlĳke leefgebieden goed met elkaar verbonden zĳn, is dus cruciaal voor een bloeiende biodiversiteit.

Helaas komen dieren meer en meer obstakels tegen. Wegen, intensieve landbouw en voorzieningen versnipperen natuurlĳke habitats aan sneltempo. Ze worden onherkenbaar voor dieren. En de natuur lĳdt wereldwĳd onder onze transformatiedrang. Het goede nieuws? Connectiviteit staat eindelĳk op de internationale agenda. Het onderwerp kwam bĳvoorbeeld uitgebreid aan bod tĳdens de VN-biodiversiteitsconferentie van Kunming-Montreal.

Door populaties wilde dieren en hun potentiële leefgebieden met elkaar te verbinden, zorgen we dat ze beter opgewassen zĳn tegen de vele veranderingen die hun te wachten staan. De klimaatverandering, bĳvoorbeeld. Want als dieren verschillende leefgebieden kunnen innemen, is het geen doodsvonnis wanneer delen van hun habitat verdwĳnen. Bĳ WWF willen we de natuur alle kansen geven om te bloeien. Daarom staat ecologische connectiviteit behouden en herstellen centraal in WWF-projecten overal ter wereld. Ons doel? De groenblauwe netwerken op onze planeet in ere herstellen. We streven ernaar dat dieren zich via bomengroepjes en hagen kunnen verplaatsen tussen bossen die een waaier aan soorten huisvesten, omzoomd door bosranden waarin ze zich kunnen verschuilen. We werken aan vrĳstromende rivieren met groene oevers. En we zorgen dat dieren de weg veilig kunnen oversteken door ze een handje toe te steken met bĳvoorbeeld ecoducten en looprichels.

Dankzĳ jouw steun kunnen we ons daar dag na dag aan wĳden. Dat komt niet alleen wilde dieren ten goede; het houdt ook onze ecosystemen gezond. En daar hebben we allemaal baat bĳ.

Together possible!

Corentin Rousseau

Bioloog en programmabeheerder bĳ WWF-België

ACT NOW

Om bedreigde wilde diersoorten en de meest waardevolle landschappen op onze planeet te beschermen, hebben we jouw steun nodig. Doe een gift aan WWF.

INHOUDSTAFEL

DOSSIER

GEZOCHT: VERBONDEN NATUUR

FOCUS

Hoe houdt WWF ontbossing van jouw bord?

TERREIN

Gyaros, een écht beschermd marien gebied

18 14

Bedankt 4 Jouw adoptie in actie 22

Door een nieuwe wet moeten ngo’s de rĳksregisternummers van hun donateurs en donatrices doorgeven aan de belastingadministratie zodat hun giften ﬁscaal aftrekbaar zĳn. Scan de QR-code om je gegevens aan te vullen, of bel naar 02 340 09 20. Bedankt!

WWF Magazine is een publicatie van WWF-Vlaanderen vzw. Alle rechten zĳn voorbehouden aan WWF. Het logo en de initialen WWF zĳn handelsmerken van het World Wide Fund for Nature. Overname van teksten met bronvermelding is toegestaan. • Werkten mee aan dit nummer: Alison Avanzini, Nicky Cremers, Céline De Caluwé, Roxane Driessens, Julie Fichefet, Marie Lebeau, Hans Moyson, Laure Raimondi, Corentin Rousseau, Sarah Vanden Eede, Déborah Van Thournout • Coördinatie en redactie: Esther Favre-Félix, Emma Maris

• Vertaling: Martin Collette, Emma Maris • Ontwerp: Alexander Kahrel • Druk: CO2-neutraal gedrukt door Zwart op Wit op recycled cyclus silk 90 gr • Omslagfoto: ©redcharlie • V.U.: Déborah Van Thournout, E. Jacqmainlaan 90, 1000 Brussel.

Jaguars keren terug na bosbranden in Bolivia

In 2024 brak Bolivia een triest record: meer dan 10 miljoen hectare bos werd verteerd door vlammen. Palmarito de la Frontera en Madrecitas, twee inheemse gemeenschappen waarmee WWF samenwerkt in Chiquitanía, zagen hun plannen voor duurzaam bosbeheer in rook opgaan.

Dat was niet hun enige zorg. Ze waren ook ongerust om de jaguars die in hun bossen leven, want in 2022 ontpopten deze gemeenschappen zich tot jaguarmonitors. Dankzĳ jouw steun konden we hun leren werken met wildcamera’s, die ze diep in het bos plaatsten. Dat leverde fascinerende jaguarbeelden op.

De branden richtten onvoorstelbare schade aan, maar Palmarito de la Frontera en Madrecitas bleven niet bĳ de pakken zitten. Zodra het gevaar week, wilden ze weten hoe het met hun iconische katachtige gesteld was. In oktober installeerden ze dus opnieuw wildcamera’s. De resultaten zĳn verbluffend: ze zagen niet enkel jaguars, maar ook poema’s en ocelotten, tapirs en pekari’s, agoeti’s en rode spiesherten … Het bos en de dieren die erin leven, tonen zo hun bewonderenswaardige veerkracht.

Nu is het tĳd voor herstel. Daarna voor preventie. En daar draag jĳ aan bĳ. Bedankt!

Mysterieus Myanmarees aapje onthult geheimen

Herinner je je de popalangoer, het ernstig bedreigde aapje dat in 2020 ontdekt werd in Myanmar? De soort komt enkel daar voor, en heeft nog heel wat geheimen voor de wetenschap. Dankzĳ jouw steun konden onze teams meerdaagse onderzoeken uitvoeren in december, februari en maart. We bestudeerden het gedrag en de leefgebieden van de popalangoer, en hoe hun populaties evolueren. Om inzicht te krĳgen in hun natuurlĳke vĳanden, installeerden we tot slot zeven wildcamera’s. Ben jĳ ook al benieuwd naar de resultaten? Binnenkort meer nieuws!

PS Voor de nieuwste leden van de WWF-familie: scan de QR-code om kennis te maken met de popalangoer.

GEEF DE NATUUR EEN TOEKOMST

Maak het verschil met jouw nalatenschap.

“Ik begeleid natuurliefhebbers die hun passie voor onze planeet willen laten verderleven. Na de opening van het testament waak ik er met de notaris over dat hun wensen tot op de letter worden nageleefd.”

Of u nu voor het eerst overweegt om WWF op te nemen in uw testament, of al precies weet hoe u het gaat aanpakken: Dominique helpt u in alle discretie verder. Bel haar op 0476 58 07 42, of stuur een mailtje naar dominique.weyers@wwf.be. U kunt ook onze infobrochure aanvragen op testament.wwf.be.

WWF-België neemt deel aan de campagne van

Menselĳke activiteiten versnipperen, verstoren en verkleinen natuurlĳke leefgebieden. Daardoor hunkeren wilde soorten meer en meer naar connectiviteit; naar een goed verbonden ‘groenblauw netwerk’ dat ze kunnen gebruiken om zich veilig door landschappen te verplaatsen en zo toegang te krĳgen tot alles wat ze nodig hebben om te overleven, hun genetische diversiteit te bewaken en zich aan te passen aan de klimaatverandering en andere verstoringen van het milieu.

VERBONDEN NATUUR, GEZONDE

NATUUR

Als we Antarctica niet meetellen, zien we de invloed van menselĳke activiteiten al op ruim driekwart van de landmassa op onze planeet. De ongebreidelde groei van het wegennet, steden en intensieve landbouw versnippert de leefgebieden van tal van soorten en zorgt dat populaties van elkaar afgescheiden raken.

Als mens hebben we onze planeet bĳna onherkenbaar gemaakt voor wilde dieren. Beschermde gebieden zoals nationale parken vormen wél nog toevluchtsoorden voor onze fauna, maar helaas is slechts een schamele 9,7% van de beschermde gebieden op het land goed met elkaar verbonden. De andere vormen geïsoleerde eilandjes natuur.

Wilde dieren moeten zich ongestoord kunnen verplaatsen – met andere woorden, ze hebben ecologische connectiviteit nodig. Voor tal van soorten is connectiviteit letterlĳk van levensbelang. Jaguars en bruine beren moeten bĳvoorbeeld op zoek kunnen gaan naar nieuwe partners om hun erfelĳk genetisch materiaal te diversiﬁëren; alleen zo kunnen die soorten op de lange termĳn blĳven bestaan. Ook om voedsel te vinden, moeten dieren afstanden aﬂeggen. Bovendien moeten ze zich kunnen aanpassen aan leefgebieden die zienderogen veranderen door ontbossing, temperatuurstĳgingen, landgebruikverandering, invasieve soorten ... En dat doen ze door nieuwe leefgebieden op te zoeken. Maar wanneer dieren daarnaar op zoek gaan – bĳvoorbeeld in gematigdere gebieden waar de klimaatopwarming zich minder laat voelen – komen ze in alle waarschĳnlĳkheid snelwegen, immense landbouwgebieden, dammen en andere obstakels tegen die hun verplaatsingen verhinderen.

Stap één: inzicht en overzicht

Hoe verbind je natuurlĳke gebieden met elkaar? Met ecologische corridors, routes waarlangs dieren zich in alle veiligheid kunnen voortbewegen. Zo’n corridors nemen allerlei vormen aan: van hagen tussen velden over bomenrĳen tot echte ecoducten die zorgen dat dieren ongedeerd de weg kunnen oversteken. Waar die corridors het best komen, achterhalen we dankzĳ modelleringstechnieken die uitgaan van de kenmerken van het landschap (bosbedekking, wegen, landbouwgebieden ...) en de noden van wilde sleutelsoorten (zoals hun verspreidingsgebieden, lievelingsleefgebieden en verplaatsingsgewoontes). Die informatie krĳgen we bĳvoorbeeld via GPS-halsbanden, wildcamera’s, statistieken over dierensterfte in het verkeer, en experten.

Stap twee: natuurherstel voor connectiviteit

Weten we waar we als eerste moeten ingrĳpen? Tĳd om de natuur

te herstellen, dan. Want zo kan je geïsoleerde leefgebieden opnieuw met elkaar verbinden. Bĳvoorbeeld door inheemse struiken te planten in open zones; door wildebloemenvelden te herstellen; door oevers van waterlopen te verzachten en te vergroenen; door obstakels uit het water te halen, en zelfs door stadsdaken te verfraaien met planten. Doel: een ‘groenblauw netwerk’ waarlangs dieren zich kunnen verplaatsen. Natuurlĳk zĳn er plekken waar we de corridors niet volledig kunnen herstellen. Dan herwilderen we kleine stukjes leefgebied, zodat schuchtere soorten ze als stapstenen kunnen gebruiken om van A naar B te gaan.

Connectiviteit, belangrĳk voor mensen?

Door natuurlĳke leefgebieden te herstellen en opnieuw met elkaar te verbinden, maken we de natuur weerbaarder tegen veranderingen en extreme schokken. Zo zorgen we dat ze de diensten waarvan we allemaal afhangen, blĳft leveren. Denk maar

Vissen nemen de trap

Al gehoord van vistrappen? Dat zĳn met water gevulde structuren die zorgen dat vissen dammen en andere obstakels kunnen overwinnen door over trappen te zwemmen of te springen. Misschien nog verrassender: er bestaan zelfs visliften! Vissen zwemmen een soort kooi in die automatisch omhooggaat en hen dan weer vrĳlaat. Maar hoe innovatief ook, geen enkele menselĳke oplossing kan tippen aan natuurlĳke, vrĳstromende rivieren, die bĳvoorbeeld ook zorgen dat sediment circuleert.

aan koolstofopslag, waterzuivering, luchtkwaliteitregulatie, bestuiving ... Boomhagen planten biedt bĳvoorbeeld verschillende voordelen: ze beperken de impact van rukwinden die anders gewassen zouden vernielen, en hun wortels stabiliseren de bodem en bevorderen de waterinsĳpeling –zo dammen bomen bodemerosie en overstromingen in. Bovendien bieden ecologische corridors prachtige ontspanningsplekken voor mensen. Denk maar aan mooie wandelen ﬁetspaden waarop bomen verkoelende schaduwen werpen. Tot slot kan goede connectiviteit het aantal conﬂicten tussen wilde dieren en menselĳke activiteiten inperken: ze leiden de verplaatsingen van de dieren letterlĳk in goede banen, waardoor ze minder in de buurt van boerderĳen en vee komen.

ROOFDIEREN VS. SNELWEGEN

Slowakĳe is een klein land, en de grote roofdieren die het huisvest, hebben uitgestrekte leefgebieden nodig. Gevolg: soms overlappen de territoria en corridors van wolven, lynxen en bruine beren met gebieden waar mensen wonen of komen.

‘In mĳn dorp is het niet uitzonderlĳk dat je beren tegenkomt wanneer je gaat wandelen’, bevestigt Stefan Janco van WWF. De uitdaging bestaat erin een evenwicht te vinden tussen wat mensen nodig hebben (nieuwe bouwwerken, goed bereikbare dorpen) en de noden van dieren die zich doorheen datzelfde landschap voortbewegen. ‘Infrastructuur heeft gevolgen voor de berenpopulaties. Dat zien we nu al. Snelwegen houden hun verplaatsingen tegen, waardoor ze geen bruine beren uit andere populaties tegenkomen. Daardoor beginnen hun genen te veranderen’, zegt Braňo Tám van WWF terneergeslagen.

Pootafdrukken in de sneeuw

Om die uitdaging aan te pakken, werkt WWF in Slowakĳe aan een overzicht van de belangrĳkste

corridors die wilde dieren er gebruiken. Medewerkers volgen sporen in de sneeuw, verzamelen bewĳzen die de aanwezigheid van dieren verraden, en gebruiken beelden van wildcamera’s en gegevens van GPS-halsbanden waarmee bĳvoorbeeld lynxen uitgerust zĳn. Al die informatie stoppen ze in een statistisch model. Voor die data écht verandering teweegbrengen, moeten ze wel geduld oefenen: ‘Slowakĳe is een bĳzonder bureaucratisch land. Voor we een corridor kunnen laten opnemen in een plan van ruimtelĳke ordening, moeten we een langdradige procedure doorlopen’, zucht Tereza Thompson van WWF.

Maar WWF zit niet rustig af te wachten: in de tussentĳd gebruiken we al praktische oplossingen om bĳvoorbeeld het risico op verkeersongevallen met dieren te drukken. En dat is nodig, want vorig jaar stierven er 36 bruine beren door aanrĳdingen. ‘In overleg met de overheid installeerden we reﬂectoren waardoor wilde dieren het

verkeer beter zien aankomen op bepaalde wegen’, vertelt Stefan. ‘Op de meest gevaarlĳke plekken plaatsen we paaltjes met reﬂectoren. Die weerkaatsen de lichten van voertuigen die langs het bos rĳden: zo vallen ze ook op vanuit andere richtingen. Doel is dat dieren de lichten doorheen de bosbegroeiing zien, en dus wachten tot er geen lichten meer zĳn om de weg over te steken.’ De reﬂectoren beschermen niet enkel dieren; ze vermĳden ook blikschade én kunnen zelfs mensenlevens redden, want zo’n botsingen zĳn ook gevaarlĳk voor de inzittenden.

© Tomas Hulik

IN DE OCEAAN?

Waar mensen een kolossale watermassa zien, pikken walvissen voor ons onzichtbare aanwĳzingen op: een hint van kouder water dat omhoogkomt uit de diepte; een bergkam die verstopt zit onder de golven; het spoor van plankton dat in de verte bloeit ...

Om geknipte gebieden te vinden om zich voort te planten of zich te voeden, migreren walvissen op verschillende momenten in het jaar doorheen de oceaan. Voor die migratie volgen ze ‘blauwe corridors’, een soort autosnelwegen voor walvissen. Sommige walvissen leggen zo duizenden kilometers per jaar af.

Dat weten we dankzĳ satelliettrackers: wetenschappers brengen met een lange stok of luchtbuks tags aan op walvissen, en kunnen zo hun verplaatsingen volgen. Aan de hand van die gegevens kunnen modellen

voorspellen welke gebieden essentieel zĳn voor walvissen en hun verplaatsingen. Die informatie kan dan dienen om nieuwe beschermde mariene gebieden te ontwikkelen en scheepvaartverkeer te optimaliseren.

In troebel water

De uitgestrekte migratieroutes van walvissen zĳn bezaaid met meer en meer bedreigingen. Wist je bĳvoorbeeld dat er elk jaar zo’n 300.000 walvissen, dolﬁjnen en bruinvissen verstrikt raken in visnetten en -lĳnen, of ongewenst gevangen worden? En dat aanvaringen de belangrĳkste doodsoorzaak zĳn voor blauwe vinvissen, gewone vinvissen, bultruggen en potvissen? Potvissen zĳn bovendien bĳzonder kwetsbaar voor plasticvervuiling, want ze verwarren ronddwarrelende plastic zakken vaak met hun favoriete prooi: pĳlinktvissen.

Onze wereld zit vol gevaren voor walvissen, en diepzeemĳnbouw zou de emmer écht doen overlopen. Want wanneer enorme vaartuigen kostbare mineralen zouden winnen op de zeebodem, zou dat niet enkel gepaard gaan met vervuiling – het zou ook een vreselĳk kabaal veroorzaken dat honderden kilometers ver te horen zou zĳn en dus de communicatiesystemen van walvisachtigen zou verstoren. De diepzeemĳnbouwindustrie heeft haar ogen gericht op de Clarion-Clippertonzone, waar maar liefst 22 soorten walvisachtigen rondzwemmen ... Daarom ĳveren de beleidsmedewerkers van WWF onvermoeibaar voor een moratorium op de exploitatie van de diepzee.

OOG IN OOG MET EEN OLIFANT

In Zambia leven er maar liefst 22.000 olifanten. In het droge seizoen gaan die majestueuze mastodonten op zoek naar water. Tĳdens die zoektochten doorkruisen ze soms bewoonde gebieden en kweekgronden – en dat leidt tot conﬂicten.

In 2024 kreunde Zambia onder ongekende droogte. Daardoor verliet een honderdtal olifanten Sioma Ngwezi National Park. Ze legden wel 100 km af om de South Lueti-rivier te bereiken. ‘De lokale gemeenschappen hadden al tientallen jaren geen olifanten meer gezien’, vertelt Teddy Mukula van WWF.

De corridors tussen het park en de rivier werden namelĳk decennialang niet gebruikt. Sommige delen zĳn

intussen helemaal verstedelĳkt. Daardoor raken olifanten in de war, en verwoesten ze weleens verleidelĳke gewassen die ze onderweg tegenkomen. Soms raken ze zelfs in conﬂict met de mensen die van die gewassen afhangen ...

Samen corridors identiﬁceren ‘Daarom begonnen we samen met de gemeenschappen in kaart te brengen welke routes de olifanten volgen om te gaan drinken’, legt Teddy uit. ‘We hebben bepaalde olifanten uitgerust met een GPS-halsband, zodat we de info van de gemeenschappen kunnen bevestigen.’ Nu zĳn er zeven olifanten met zo’n halsband. In de drie belangrĳkste corridors volgen burgerwetenschappers (leden van lokale gemeenschappen die meewerken aan wetenschappelĳk onderzoek) nu opleidingen, zodat ze de GPS-monitoring zelf kunnen verderzetten.

Dankzĳ de gegevens die ze verzamelen, kunnen we corridors identiﬁceren die olifanten plots weer gebruiken in het droge seizoen. Dat is cruciale informatie voor de mensen die in de buurt van die corridors wonen en dus oog in oog met een olifant kunnen komen te staan. ‘Om te vermĳden dat er in en rond die corridors menselĳke activiteiten plaatsvinden, gaan we in gesprek met de traditionele gemeenschapsleiders’, aldus Teddy. Bovendien installeerden we 21 elektrische omheiningen op zonne-energie rond boerderĳen en velden in de buurt van olifantencorridors: die houden de machtige dieren buiten. Tot slot steunt WWF twee snelle-interventieteams. Die grĳpen in bĳ gevaarlĳke situaties, en leiden de olifanten weg van bewoond gebied, bĳvoorbeeld met vuurwerk en vuvuzela’s.

© Jasper Doest / WWF

Ontbossing is één van belangrĳkste drĳfveren van de klimaatverandering, en verergert de gevolgen ervan. Bovendien gaat het gepaard met mensenrechtenschendingen en verliezen iconische dieren hun leefgebieden wanneer bĳvoorbeeld sojaplantages tropisch regenwoud vervangen. Daarom volhardt WWF in de strĳd tegen ontbossing. Van samenwerken met bedrĳven tot lobbyen bĳ politici: beleidsmedewerksters Julie en Marie wĳden zich dag na dag aan bosbescherming, en vertellen hoe WWF dat doet.

Bedrĳven bereiken

Bĳ bedrĳven leeft meer en meer het besef dat zĳ er alle baat bĳ hebben dat de natuur gezond is en beschermd wordt; dat de grondstoffen waarop hun handel draait, duurzaam geteeld worden. ‘De wil van bedrĳven die wél de meest duurzame weg kiezen, is aanstekelĳk’, glimlacht

Marie. ‘Nu is het zaak om zoveel mogelĳk spelers te bereiken en te overtuigen. Daarom zetten we in op bewustmaking. Via ons bosfresco, bĳvoorbeeld. Die interactieve en educatieve workshop over ontbossing zit vol cĳfers over Belgische consumptie en de ontbossing die ze veroorzaakt. Wist je bĳvoorbeeld al dat cacao 47% uitmaakt van de Belgische ontbossingsvoetafdruk?’

Problemen blootleggen

Daarnaast biedt WWF een reeks tools aan voor bedrĳven. ‘Zoals de Chocolate Scorecard’, bevestigt Julie. ‘Die toont hoe transparant en traceerbaar de toeleveringsketens van cacaobedrĳven zĳn. Welke inspanningen leveren ze op het vlak van ontbossing en klimaat; gebruiken ze pesticiden …? Ook sociale parameters komen aan bod: krĳgen werknemers een eerlĳk loon? Werken er kinderen? Dat alles

komt samen in een overzichtelĳke evaluatie met een kleurcode: wie het goede voorbeeld geeft, kleurt groen; wie hopeloos achterophinkt, rood. De scorecard legt de problematiek van de sector bloot en spoort bedrĳven aan om met hun leveranciers te werken aan een duurzame, eerlĳke aanpak.’

Wil je weten hoe jouw favoriete chocoladeproducent scoort? Surf naar chocolatescorecard.com!

Ervaringen delen en bĳleren ‘Tĳdens de opleidingen en workshops die we organiseren voor bedrĳven, kunnen deelnemers ervaringen uitwisselen. Ze vertellen hoe het er in hun procedures en toeleveringsketens aan toegaat, en inspireren elkaar. Dat geeft ons hoop voor de toekomst’, aldus een optimistische Marie.

Rond de jaarwisseling konden bedrĳven uit de cacaosector bovendien terecht in Brussel en Amsterdam voor een tweedaagse opleiding van WWF. Doel: hen klaarstomen voor de toepassing van de Europese ontbossingswet. ‘Ze raakten vertrouwd met de inhoud van de wet, leerden traceerbare, ontbossingsvrĳe toeleveringsketens ontwikkelen en konden experten de kleren van het lĳf vragen’, zegt Marie. ‘WWF organiseert zo’n opleidingen om te zorgen dat de wet zo snel mogelĳk de bossen op onze planeet

kan beschermen. Want ze liep al vertraging op …’

Commotie en opluchting

Dankzĳ de ontbossingswet mogen producten die na 2020 ontbossing of bosdegradatie veroorzaakten, binnenkort de Europese markt niet meer op. Het kernwoord in de vorige zin? ‘Binnenkort’. Eigenlĳk moest je als consument al sinds begin 2025 kunnen winkelen zonder je druk te maken om ontbossing op je bord. Maar eind 2024 besloot de Europese Commissie om de toepassing van de wet met een jaar uit te stellen. En dat veroorzaakte heel wat commotie.

‘Klopt – het was alle hens aan dek’, blikt Julie terug. ‘Conservatieve partĳen wilden van de gelegenheid gebruikmaken om de wet uit te hollen met verdere aanpassingen aan de tekst. Dus deden medewerkers van WWF en

andere ngo’s uit tal van Europese landen alles wat ze konden om de ontbossingswet overeind te houden.’ Met succes: uiteindelĳk weigerden 25 van de 27 lidstaten resoluut om de wet af te zwakken, en stemden ze alleen in met de uitgestelde toepassing. ‘We brachten onze slogan in actie: Together possible!’, vertelt een opgeluchte Julie.

Marie Lebeau

Julie Fichefet

© Jacqueline Lisboa / WWF-Brazil

Benieuwd hoe de begroeiing van de Cerrado zich aanpaste aan periodieke natuurbranden? Welke dieren er leven in de meest biodiverse savanne van onze planeet? Of wat het verband is tussen ontbossing en mensenrechten? Jean had nog veel meer te vertellen. Lees verder op onze website!

© Bento Viana / WWF Brazil

Gyaros

een écht beschermd marien gebied

In het hartje van de Noordelĳke Cycladen geven koraalvormende leefgebieden onderwaterlandschappen van unieke milieuwaarde en ongeëvenaarde schoonheid vorm. Weelderige zeegrasvelden deinen op het ritme van het kristalblauwe water. Mediterrane monniksrobben zogen hun jongen in zeegrotten en op stranden; zeldzame zeevogels bouwen nesten op rotsachtige kliffen.

©And reaBonetti

Welkom op Gyaros; vroeger een ballingsoord, nu een oase van leven. Het ogenschĳnlĳk barre landschap van dit onbewoonde eiland verhult de bĳzondere biodiversiteit die de interesse van WWF wekte in 2013.

Bĳ de Grieken stond Gyaros tot voor kort enkel bekend om zĳn duistere verleden. Tĳdens de Griekse burgeroorlog eind jaren 40, en tĳdens de militaire dictatuur van 1967 tot 1974, diende het eiland als ballingsoord voor politieke gevangenen. Daarna gebruikte de Griekse zeemacht het als schietterrein. Sindsdien ligt het er verlaten bĳ, en getuigen enkel nog de gehavende gebouwen van de grimmige geschiedenis van Gyaros.

Hoe trok het dan de aandacht van natuurbehoudsorganisaties? Dat weet Spyros Kotomatas, Senior Marine Conservation Ofﬁcer bĳ WWF in Griekenland: ‘Amateurvissers meldden ons dat ze er vaak mediterrane monniksrobben zagen. Dat zĳn zeldzame zeehonden, dus gingen wetenschappers op onderzoek uit. De vissers bleken gelĳk te hebben: we vonden er een belangrĳke populatie die pups grootbracht in de zeegrotten! Uit onze expedities bleek bovendien dat de natuur gretig gebruikmaakte van de rust op en rond het verlaten eiland. De biodiversiteit bloeide er. We waren zodanig onder de indruk dat we van Gyaros een nieuw beschermd marien gebied wilden maken.’

Geen papieren park Vaak zĳn mariene gebieden enkel beschermd op papier. ‘Dat komt omdat de mensen die de gevolgen van de bescherming gaan voelen, vaak weinig tot geen inspraak krĳgen in het proces. Resultaat: verzet tegen de maatregelen, die uiteindelĳk niet kunnen worden toegepast’, zucht Spyros.

Dat wilde WWF vermĳden in Gyaros. ‘Dus experimenteerden we op twee fronten’, legt Spyros uit. ‘Ten eerste wilden we zorgen dat het beschermde mariene gebied méér was dan een zone waar je niet mag vissen; we wilden alle natuurlĳke, historische en culturele elementen van Gyaros in rekening nemen, zodat de inwoners van de omliggende eilanden ook voordeel zouden halen uit het project. Via ecotoerisme, bĳvoorbeeld. Ten tweede werkten we bottom-up: van dag één betrokken we zoveel mogelĳk lokale, regionale en nationale belanghebbenden bĳ het ontwerp van het beschermd marien gebied, van vissers tot autoriteiten.’

Alle vissers aan boord

Met zo’n diverse groep bots je onvermĳdelĳk op meningsverschillen. ‘Toch kozen we ervoor alle beslissingen unaniem te maken’, vertelt Spyros. ‘Want als de meerderheid instemt met een visserĳmaatregel, maar je de vissers niet aan boord

hebt, wordt het héél moeilĳk om die maatregel daarna ook effectief toe te passen. De unanieme stemming bemoeilĳkte de besluitvorming, maar schepte vertrouwen tussen de partners. Op twee jaar tĳd werkten we een voorstel uit waar iedereen zich in kon vinden.’

Bewaking op afstand

In 2019 aanvaardde de Griekse overheid ons voorstel: ze riep Gyaros en de omliggende 5,5 km zee ofﬁcieel uit tot beschermd marien gebied. Wie bescherming zegt, zegt handhaving. En dat is makkelĳker gezegd dan gedaan, weet Spyros. ‘We wilden dat bewakers gericht konden uitvaren, dus ontwierpen we een bewakingssysteem op afstand. Met een radar en een hogeresolutiecamera op het eiland kunnen we verdachte activiteiten detecteren en inbreuken melden aan de kustwacht.’ Het resultaat? Illegale visvangst daalde op enkele jaren met 85%.

© Yiannis

Ook de natuur reageert positief: ‘We tellen nu meer dan 110 verschillende vissoorten, en de visbiomassa binnen het beschermde gebied is tot tien keer groter dan erbuiten,’ zegt Spyros trots. En de monniksrobben? ‘We schatten dat er jaarlĳks een tiental pups bĳkomen – nu leeft er een zeventigtal volwassen individuen op Gyaros. Dat is zo’n 10% van alle monniksrobben ter wereld, en waarschĳnlĳk de grootste populatie in het hele Middellandse Zeegebied!’

Nuttig voor het hele land

Samenwerking, vertrouwen en innovatieve oplossingen maakten van Gyaros een voorbeeld voor mariene bescherming wereldwĳd. ‘Griekenland heeft op papier 18,3% van zĳn mariene gebieden aangeduid als beschermd, maar voor slechts 12 van die 174 gebieden gelden al maatregelen’, weet Spyros. ‘De ervaringen uit Gyaros zullen dus nuttig zĳn voor het hele land.’

Identiteitskaart

Naam: mediterrane monniksrob

Wetenschappelijke naam:

Monachus monachus

Status: kwetsbaar; meest bedreigde zeezoogdier in Europa

Wereldwijde populatie: zo’n 450 à 600 volwassen individuen

Grootte en gewicht: tot 2,8 m en 300 kg

Dieet: carnivoor met een voorkeur voor octopussen

Bedreigingen: opzettelijke doding, verstrikking in visnetten, overbevissing, habitatdegradatie en -vernietiging, vervuiling …

Wist-je-datje: pasgeboren pups hebben een zachte zwarte vacht met een opvallende gele of witte vlek. Die vlek is uniek voor elk dier, en verdwijnt bij de eerste rui!

Monniksrobben op het strand

Onderzoekers stelden vast dat de mediterrane monniksrobben op Gyaros opmerkelĳk gedrag vertonen: ze genieten er onbezorgd van de stranden. ‘Dat is verrassend,’ weet Spyros, ‘want dat doen deze dieren niet meer sinds de jaren 40 of 50. Er werd intensief op hen gejaagd omdat ze vismateriaal beschadigden en vis stalen; daarom trokken ze zich terug in grotten. Maar op dit onbewoonde eiland voelen ze zich veilig genoeg om van het daglicht te genieten.’

JONGEREN IN ACTIE VOOR EEN

GROENERE TOEKOMST

Ken jĳ jongeren (15-25 jaar) die hun handen uit de mouwen willen steken voor de natuur?

Vertel ze dan zeker over het Youth Team van WWF. Tĳdens dat gratis begeleidingstraject van negen maanden helpen we jongeren hun bewustmakingsprojecten over en acties tegen ontbossing op touw zetten.

Lid worden van het Youth Team? Gemotiveerde jongeren kunnen zich via ons onlineformulier inschrĳven vanaf 30 juni 2025. We sluiten de inschrĳvingen af op 18 augustus 2025. Meer info? Scan de QR-code!

JOUW ADOPTIE IN ACTIE!

Heb jĳ een dolﬁjn of een tĳger geadopteerd? Hieronder lees je het laatste nieuws over je lievelingsdier!

Irrawaddydolﬁjnen, symbool van rijkdom en kwetsbaarheid

Tussen de Cambodjaanse provincies Kratie en Stung Treng herbergen de zoete wateren van de Mekongrivier een honderdtal irrawaddydolﬁjnen. In dat deel van de rivier – dat zich uitstrekt over zo’n 190 km – doet WWF alles om de irrawaddydolﬁjn en zĳn natuurlĳke leefgebied te beschermen. Dat maak jĳ mogelĳk met jouw symbolische adoptie!

Benieuwd welke mĳlpalen je ons al hielp bereiken?

• We volgen de dolﬁjnenpopulatie nauwlettend op: dit jaar mochten we 8 kalfjes verwelkomen. Die nieuwe aanwinsten geven ons hoop voor de toekomst van de soort.

• We blĳven inzetten op bewaking: 72 rangers patrouilleerden maar liefst 2.161 dagen lang; 41% van die patrouilles gebeurde ‘s nachts. Zo kunnen ze de dolﬁjnen en hun leefgebied doeltreffend beschermen.

• De strĳd tegen illegale visserĳ levert op. Dolﬁjnen raken maar al te vaak verstrikt in visgerei, waardoor ze stikken. Rivierwachten visten 1.135 kieuwnetten en 559 sets lange lĳnen uit de Mekong, en deden zo het risico op verstrikking merkbaar dalen.

• 1.062 inwoners van acht dorpen volgden opleidingen rond natuurbehoud en leerden waarom het zo belangrĳk is om waterecosystemen te beschermen.

• Het aantal gevallen van elektrovisserĳ daalde met 60% ten opzichte van vorig jaar. Jouw impact is dus duidelĳk voelbaar!

Dankzĳ jouw steun maken we elke dag het verschil voor de glimlach van de Mekong.

The Dolphin Swim:

EEN TIJGER

Jij geeft tijgers een toekomst

Elke tĳger die we kunnen redden, is een overwinning. Zonder jouw steun zouden we nergens staan. In naam van de tĳgers: bedankt!

In 2010 bereikten tĳgeraantallen een historisch dieptepunt – op onze planeet leefden toen nog maar zo’n 3.200 wilde tĳgers. Maar dankzĳ buitengewone natuurbehoudsinspanningen zĳn deze machtige, veerkrachtige katachtigen in bepaalde gebieden aan een voorzichtige opmars bezig. De Mekongregio is cruciaal voor de toekomst van de soort. Daarom zet WWF-België daar alles op alles om tĳgers te beschermen. En dankzĳ jou leveren onze inspanningen op!

WWF in actie, dankzĳ jou!

We bezorgen rangers alle uitrusting en opleidingen die ze nodig hebben om de strĳd tegen stroperĳ op te voeren.

We herstellen natuurlĳke corridors tussen tĳgerleefgebieden en beschermen zo hun natuurlĳke habitat.

We zetten innovatieve en duurzame oplossingen in om het aantal conﬂicten tussen mens en tĳger te drukken.

We werken nauw samen met lokale gemeenschappen voor onze natuurbehoudsinspanningen.

Nog niet uit de gevarenzone

Dat tĳgerpopulaties groeien in bepaalde gebieden, is natuurlĳk goed nieuws. Maar stroperĳ, habitatverlies en conﬂicten met mensen blĳven de soort zwaar onder druk zetten. Ons werk zit er dus nog lang niet op: WWF spant zich onvermoeibaar in om tĳgers een duurzame toekomst te bieden.

Jouw impact in cĳfers

• Uit de laatste telling blĳkt dat onze planeet 5.574 wilde tĳgers huisvest. Dat is bĳna dubbel zoveel als in 2010.

• Jĳ helpt ons 10 miljoen hectare aan tĳgerleefgebied te beschermen in Azië.

• Op één jaar tĳd konden 600 strikken van stropers worden vernietigd.

• Je zorgde dat we 100 sambarherten konden herintroduceren in Thailand. Die hoefdieren zĳn, samen met bantengs, belangrĳke prooien voor tĳgers.

• We installeerden 4.500 wildcamera’s. Daarmee monitoren we tĳgerpopulaties.

• 4.000 rangers patrouilleren dag en nacht om de leefgebieden van de tĳger te beschermen.

WORD EeN NATUuRBESCHERMER

Dé club voor jongenatuurbeschermers en dierenhelden

Voor kinderen van 6 tot 14 jaar

Avontuurlĳke activiteiten en kampen, beestige magazines en zoveel meer!

Inschrijven kan het hele jaAr doOr!