deria dan pemahaman dunia persekitaran

Deria dan Pemahaman Dunia Persekitaran Oleh Nani Menon Aminah Ayob

nani-deria dan persekitaran

HASIL PEMBELAJARAN: Topik: Memahami Dunia Persekitaran Melalui Deria 1. Pendidik memahami bagaimana kanak-kanak menggunakan deria untuk memahami dunianya.

2. Pendidik dapat kemahiran merancang aktiviti pembelajaran kanak-kanak untuk membantu mereka memahami dunia persekitaran melalui konsep 3E; 3. Pendidik dapat mengembangkan kemahiran pra-sains dan pra-matematik kanak-kanak melalui pelbagai aktiviti; 4. Pendidik dapat mengembangkan kemahiran bahasa, literasi, sosial, emosi, kerohanian, kreativiti dan estetika kanak-kanak melalui pemahaman dunia persekitaran; 5. Pendidik dapat melaksanakan intervensi yang berkesan bagi merangsang pembelajaran kanak-kanak nani-deria dan

LIMA DERIA MELIHAT MATA MENDENGAR

TELINGA

KULIT

DERIA

MERASA

MULUT/ LIDAH

nani-deria dan

HIDUNG

MERASA SENTUHAN/ TACTILE

MEMBAU

SAINS • Sains ialah proses mencari jawaban kepada soalan-soalan yang kita ingin tahu; • Contoh:  Bagaimana rasa permukaan yang kasar?  Bagaimana burung boleh terbang?  Mengapa batu tenggelam dan botol plastik timbul?  Apa akan berlaku jika kita masukkan ais ke dalam air suam?  Mengapa daun bergoyang?  Mengapa bola boleh melantun?  Apa benda-benda lain yang boleh melantun?  Mengapa ….bagaimana…. dsb

nani-deria dan

Makna ‘Pemikiran Logik’

1. Proses berfikir berasaskan penaakulan, memberi sebab dan alasan, kesan atau akibat.

2. Sesuatu yg logik ialah sesuatu yg boleh diterima akal kerana jelas sebab-akibatnya

• Saintis mempunyai rasa ingin tahu yang sangat tinggi!

• Mereka sentiasa bertanya apa yang mereka lihat, mereka siasat, eksperimen idea mereka, memerhati dengan teliti, dan membuat kesimpulan.

• Hasilnya ialah satu jumpaan baru (a new discovery) • Mereka ingin tahu lagi, dan mereak terus menyiasat lagi....

• Mereka sentiasa berfikir secara logik. nani-deria dan

Kanak-kanak sebagai saintis • KK fitrah adalah seorang saintis!

• Mereka juga sama, mempunyai rasa ingin tahu yg tinggi, suka meneroka, menyiasat, mencuba, mengeksperimen, menjumpai sesuatu yang baru. Mereka lakukan semuanya dengan menggunakan 5 deria.

• Dunia/alam sekitar adalah sangat menarik dan banyak yang hendak diketahuinya.

• Mereak belajar konsep dan proses atau kemahiran saintifik. nani-deria dan

CONTOH OBJEKTIF PEMBELAJARAN DERIA DAN PEMAHAMAN DUNIA 1: • 2: • 3: • 4: • 5: • 6: • 7: tenggelam •

Boleh mengecam bunyi Boleh sebut nama haiwan dari gambar Boleh tiru bunyi (kucing) Tunjuk pada objek bila nama disebut Boleh campur warna Boleh bezakan suhu Boleh ramal/JANGKA timbul atau

•

Pra-sains ialah pengetahuan dan kemahiran yang menjadi asas kepada memahami sains dan dunia persekitaran fizikal mereka.

DUNIA PERSEKITARAN

ALAM FIZIKAL

ALAM HIDUPAN

ALAM BAHAN

ALAM ANGKASA

nani-deria dan

KONSEP ASAS SAINS • BENDA HIDUPAN – tumbuhan, haiwan, serangga, manusia, dinasour (haiwan purba) • BENDA BUKAN HIDUP/ ALAM BAHAN – batu, kaya, tanah, air, udara, cuaca, bahan kimia, susu, tepung, gula, garam, sabun, kertas, kain, warna, bahan makanan • ALAM FIZIKAL – bentuk, saiz, corak, mesin, mainan, magnet, pergerakan, tekanan, teknologi • ALAM SEKITAR & ANGKASA LEPAS – bukit, gunung, gunung berapi, lautan, sungai, tasik & paya, langit, awan, hujan, pelangi, matahari, bulan, bintang, planet ... nani-deria dan

Kanak-kanak mempelajari konsep • • • • • • • •

Tekstur Berat ringan Basah/kering Banyak/sikit Membuat model Imaginasi Kreativiti Melatih tentang pekerjaan nani-deria dan

KEMAHIRAN AWAL SAINS • • • •

MEMERHATI, menggunakan semua deria BERFIKIR secara sistematik dan logik SUKA BERTANYA, pelbagai soalan MENYELESAIKAN MASALAH

nani-deria dan

PROSES SAINS • MENEROKA, MENYOAL, MENEROKA...

• MEMBUAT HIPOTESIS/ RAMALAN JAWAPAN (IDEA) • MENGUJI DAN MENGEKSPERIMEN • MENGUMPUL MAKLUMAT/MEREKOD DATA • MEMBUAT KESIMPULAN • MENEROKA LAGI nani-deria dan

Proses pemahaman tentang dunia • Bersandar kepada pendedahan, penderiaan, pengalaman dan pemikiran.

• Fitrah kanak-kanak suka…

– – – – – –

mengusik benda/objek berinteraksi dengan objek tersebut. merenung menerokai benda yang dipegang melakukan sesuatu melihat apa kesan tindakannya (cause and effect) terhadap objek tersebut. nani-deria dan

Sifat-sifat alam dari segi sifat kuantitatif Alam dijadikan dalam keadaan: • Tersukat, teratur, sistematik, tertib • Segala sesuatu yang wujud terkait antara satu sama lain - mengikut sebab dan akibat • Semua benda ada bentuk, ada ukuran ada saiz mengikut qadar, maka itu ada sebab dan kesan antara satu dengan yang lain, saling lengkap melengkapi.

nani-deria dan

Mengajar Sains kepada kanak-kanak • melalui pengalaman - learning by doing, hands-on.

• Mengenali dunia sekitar melalui pengalaman deria.

• Melalui apa yang mereka lihat, dengar, sentuh, rasa dan bau.

• Melalui deria mereka meneroka perkara atau benda baru dan berbeza, mengetahui bagaimana sesuatu benda berfungsi, dan mengenal diri mereka dan sesiapa yang berada disekeliling mereka.

• Penemuan (discovery) melalui penerokaan inilah merupakan proses sains yang sebenar. nani-deria dan

PROSES MEMERHATI DAN BERFIKIR

• Menyoal dan mencari jawapan.

APA,SIAPA,BILA,MENGAPA,MANA….

• Kanak-kanak juga belajar mencari jawapan terhadap persoalan apa yang ada dalam diri mereka • Membantu kanak-kanak membuat hubungan antara benda yang diteroka dengan pengetahuan yang sedia ada pada kanak-kanak.

Meneroka dengan sepenuh perhatian Bayangkan apakah yang difikirkan oleh kk? Konsep apakah yang mereka sedang pelajari?

Lihat dan sentuh…. dan

mengalami secara konkrit nani-deria dan

Pengalaman konkrit penting – Kanak-kanak secara semulajadinya mempunyai sifat ingin tahu yang tinggi, suka meneroka – Sifat ingin tahu adalah proses menyubur pemikiran saintifik.

– merangsang perasaan ingin tahu dan sikap suka menyiasat

nani-deria dan

Pengalaman terhadap objek, benda secara langsung menyeronokkan maka masa inilah sangat sesuai untuk kanak-kanak membentuk pengalaman tentang sains.

nani-deria dan

nani-deria dan

Proses ingin tahu – Melibatkan dua aktiviti: menyoal dan mencari jawapan – Kanak-kanak juga belajar mencari jawapan terhadap

persoalan yang ada dalam diri mereka – ini merupakan bahagian penting dalam proses berfikir.

nani-deria dan

Bersoal jawab • Bersoal jawab penting • Ia membantu kanak-kanak membuat hubungan antara benda yang diteroka dengan pengetahuan sedia ada pada kanak-kanak.

• Sebagai pendidik mesti berjaya menjawab soalan tentang apa, siapa,bila,di mana, mengapa dan bagaimana.

nani-deria dan

Proses berfikir – Bermula apabila kanak-kanak ingin mencari jawapan

terhadap persoalan yang ada dalam diri mereka – Menyoal merupakan bahagian penting dalam proses berfikir.

• Bersoal jawab membantu kanak-kanak membuat hubungan antara benda yang diteroka dengan pengetahuan sedia ada pada kanak-kanak.

nani-deria dan

PERANAN PENDIDIK • Pendidik merancang aktiviti berasaskan pengalaman sebenar kanak-kanak untuk menggalakkan – penerokaan, – pemerhatian, – penyelesaian masalah, membuat ramalan, pemikiran kritis, membuat keputusan dan perbincangan.

• Pendidik menyediakan – aktiviti untuk mainan dalam dan luar – bahan yang membantu kanak-kanak • menggunakan deria, • mengumpul maklumat dan • berkomunikasi dengan kanak-kanak lain dan dengan orang dewasa. nani-deria dan

Peranan pendidik • Menjadikan matlamat untuk kita – membantu kanak-kanak mendapat jawapan kepada persoalan dan – menyediakan sumber untuk mereka mencari jawapan sendiri.

• Jika kanak-kanak tidak bertanya pendidik boleh – mengemukan soalan dan – menggalakkan kanak-kanak menjawapnya.

– Cara ini juga boleh mengenalpasti pengetahuan sedia ada kanak-kanak terhadap sesuatu perkara.

nani-deria dan

PERANAN PENDIDIK • Merangsang perasaan ingin tahu kanakkanak secara natural • Memberi pengalaman yang menggembirakan • Mewujudkan perhubungan kanak-kanak dengan dunia persekitaran • Menyokong pemahaman kanak-kanak pada dunia persekitaran

Peranan pendidik • Sebaik-baiknya berjaya menjawab soalan tentang apa, siapa,bila,di mana, mengapa dan bagaimana.

• Jika tidak pasti boleh tangguhkan jawapan. Beri tahu kepada kanak-kanak yang jawapan belum ada.

• Jadikan matlamat untuk kita – membantu kanak-kanak mendapat jawapan kepada persoalan dan – menyediakan sumber untuk mereka mencari jawapan sendiri.

nani-deria dan

APA YANG PENDIDIK BOLEH LAKUKAN?

nani-deria dan

kanak-kanak tidak bertanya • pendidik boleh mengemukan soalan • Pendidik galakkan kanak-kanak menjawapnya.

• Ini petanda untuk pendidik mengenalpasti pengetahuan sedia ada kanak-kanak terhadap sesuatu perkara.

nani-deria dan

Bagaimana Pendidik merangsang kanak-kanak berfikir • Berinteraksi untuk merangsang perasaan ingin tahu kanak-kanak secara semulajadi, • Bersoal-jawab supaya kanak-kanak berfikir dan mencari idea.

• Memberi galakan dan pujian • Memberikan bantuan jika perlu.

nani-deria dan

AKTIVITI LUAR

Kanak-kanak Menderiai alam sekitar nani-deria dan

Meneroka alam hidupan tumbuh-tumbuhan

NATURE WALK • Nature walk (bersiar-siar) – dapat memberi kanak-kanak pengalaman secara langsung (first hand experience).

– merupakan salah satu kaedah pembelajaran yang berkesan – Melibatkan penggunaan deria serta penerokaan dunia luar mereka secara langsung. nani-deria dan

Nature walk • boleh dilakukan dengan berjalan di taman, di sekitar taska atau di taman permainan • apa yang perlu dilakukan?

– bawa kanak-kanak keluar dan melihat apa yang ada di persekitaran.

– cuba gunakan ke lima-lima deria semasa melakukan pemerhatian. nani-deria dan

Menggunakan 5 deria bersama kanak-kanak

• Bercakap tentang perubahan cuaca • Memberikan idea dengan bertanya soalan seperti:• Apa yang adik dengar?

• Adakah dengar bunyi angin?

• Apakah warna daun di pokok?

• Bagaimana rasanya apabila adik renyuk daun di tangan? nani-deria dan

BERMAIN AIR PERKEMBANGAN SOSIAL YANG SIHAT – BERKONGSI, SALING MEMBANTU – CIRI-CIRI KURUN KE-21

MAIN PASIR

nani-deria dan

BERMAIN TEPUNG

LAIN-LAIN AKTIVITI OUTDOOR  Memerhati aksi pokok ditiup angin  Memerhati pergerakan haiwan (ikan)  Menyanyi lagu-lagu haiwan dan awan  Membincang kitaran hidup haiwan, habitat haiwan dan tumbuhan  Bercerita seperti “The very hungry caterpillar” atau “Sehelai daun nangka”  Menjalankan projek seperti tanaman hidroponik  Melukis awan dan alam sekitar. nani-deria dan

Aktiviti luar yang juga menarik • mengumpul sampel seperti daun, batu, kayu dsb untuk dijadikan bahan aktiviti perbualan awal, • membuat lukisan tekstur (rubbing), kolaj atau melukis apa yang dilihat • mengelaskan dan membuat seriasi daun besar, sederhana, kecil, warna dan jenis daun, • membuat mobail nani-deria dan

Nilai Estetika • Kanak-kanak menghayati keindahan alam dan sayangkan alam sekitar dan ingin menjaga kebersihan alam sekitar.

• Kanka-kanak menyedari kebesaran Allah yang mencipta alam begitu indah dan pelbagai, dan – menghormati, – menghargai, – mengambil berat

terhadap alam sekitar, habitat semula jadi dan semua makhluk di dunia ini. nani-deria dan

AKTIVITI DALAMAN Ujikaji dengan warna 1. Masukkan air dalam beberapa gelas 2. Masukkan warna yang berbeza dalam setiap gelas.

3. Minta kanak-kanak memerhati dan buat perbandingan antara warna.

4. Minta kanak-kanak ramalkan apa yang akan berlaku kalau disedikitkan air dalam gelas.

5. Lakukan ujikaji. nani-deria dan

Tenggelam dan Timbul • Benarkan kanak-kanak memasukkan benda-benda dalam air.

• Galakkan mereka meramal/meneka sama ada benda-benda itu tenggelam atau timbul sebelum memasukkan bendabenda itu ke dalam air.

• Galakkan kanak-kanak mencari bendabenda di sekeliling pusat permata untuk menguji sama ada benda itu timbul atau tenggelam. nani-deria dan

nani-deria dan

Serap air atau tidak • Air boleh menjadikan benda kering – basah • Air boleh menjadikan benda yang ringan – berat. (sponge) • Air boleh membersihkan • Main air yang dimasukkan buih sabun.

• Buat ujikaji dengan kanak-kanak dengan memasukkan air ke dalam peti sejuk dan sentuh air yang sejuk, air yang sudah jadi ais.

nani-deria dan

Memasak • • • •

Mengenal bahan Mengenal sifat bahan Memerhati perubahan bahan Merasa bahan

nani-deria dan

MEMASAK - Memberi pengetahuan tentang Tekstur, rasa dan jenis pelbagai bahan Bentuk, warna Fenomena kering-basah, pemindahan haba, panas-sejuk, pepejal, cecair, wap Ukuran, Kuantiti

nani-deria dan

nani-deria dan

AKTIVITI KREATIF

LAIN-LAIN AKTIVITI PRA-SAINS DALAMAN (INDOOR)      

Membancuh warna Mencambah biji benih/kacang hijau Membuat pelangi Memerhati kesan magnet Litar elektrik Bahan larut dan tidak larut nani-deria dan

SUDUT SAINS Meja/ Sudut ini perlu mempunyai identiti dan menarik. Sediakan papan “bulletin board” untuk menampal maklumat, hasil kerja kanak-kanak dan bahan berkaitan sains. Disitu juga boleh diletakkan buku berkaitan, batu, kulit siput, kanta dan sebagainya.

nani-deria dan

KOTAK SAINS MUDAHALIH • Untuk dibawa semasa lawatan / aktiviti dalam atau luar kelas.

• Kandungan: • • • • • • • •

Kanta pembesar Pita pengukur Gunting Plastik Botol/bekas Tali Sudip tanah Kertas dan pensil nani-deria dan

Aktiviti jangka panjang/projek sains • seperti berkebun, menanam bunga, memelihara haiwan kesayangan seperti arnab, kucing, ikan , burung, kura-kura dan tanaman akua.

• beri peluang untuk kanak-kanak melibatkan diri dalam proses seperti menyiram, memberi makanan, membersihkan kandang, membaja, membuat batas dan memetik hasil tanaman.

• Aktiviti ini boleh dipelbagaikan dan bergantung kepada lokasi tersebut. nani-deria dan

ASPEK KESELAMATAN • Beri perhatian apabila hendak menggunakan deria rasa • Pendidik perlu berhati-hati • Benarkan kanak-kanak mencuba hanya benda yang pendidik pasti selamat.

• Elakkan daripada menggunakan pokok atau bunga beracun untuk aktiviti sains.

• Larang kanak-kanak daripada menghidu kulat atau pokok yang ada spora.

• Beri panduan sekiranya terdapat aktiviti yang menggunakan benda tajam, panas dan bahaya, misalnya besi karat.

• Elakkan aktiviti berdekatan dengan tasik atau kolam.

• Elakkan daripada bermain dengan haiwan liar atau haiwan yang sakit.

nani-deria dan

BENGKEL Jalankan aktiviti berikut di luar kelas 6 kumpulan – 15 minit 1. Mengkaji habitat cacing/siput/kumbang 2. Memerhati ciri-ciri benda hidup dan bukan hidup 3. Menyiasat pergerakan objek dalam ruang 4. Mengkaji bayang-bayang.

5. Mengenalpasti cuaca 6. Menyiasat apa yang boleh dibuat oleh air nani-deria dan