juli 2022 - nummer 1
'Samen maken we de buurt!' ABCD in
Overstegen
Inhoudsopgave 3 > Voorwoord wethouder Hans Dales 4 > Kijk onze Wijk: Overstegen door de ogen van de jeugd “ Ik vond het heel cool om je eigen buurt zo mooi op de foto te zetten. Ik vind de buurt nu ook meer bijzonder, omdat je ziet wat er allemaal is.”
7
7
> Interview Rody Poelhuis (gemeente Doetinchem) en Nicole van Vonno (wijkverbinder) “ ABCD gaf me het inzicht dat ik in buurten werk en er niet woon. Ik kan dus bijdragen, door te verbinden en wat mee te helpen, maar de bewoners moeten het verschil maken. Daarbij kijk ik altijd naar wat nodig is. Want dat wat nodig is, dát is mijn taak.”
10 > Bewoner Han Hensing over zijn groene passie en het Natuurpark Overstegen “ Naast dat we samen onze schouders onder het park zetten, is het een heel sociaal gebeuren. Ik ben supertrots op onze vrijwilligers.”
12 > ABCD in een notendop; bewaarposter!
..
“ Community building is geen project en nooit af! Een tuin is ook niet klaar na het ontwerp en de aanleg. Bewoners kunnen veel zelf. Als community builder verzorg je het onderhoud.”
14 > Verslag ABCD-training beroepskrachten: kleine veranderingen met grote impact “ De huurders merken nu dat ik denk: probeer het maar! Doe het maar! Het hoeft allemaal niet groot, en niet alles hoeft groot te groeien. Laat die kleine, leuke dingetjes nou maar gewoon ontstaan.”
15 > Jovanka van Huet Lindeman over Homespot “ Soms moet je gewoon dingen gaan doen. Niet eindeloos praten of overleggen, maar kansen zien en de tijd en ruimte die je hebt benutten voor de tieners en jongeren. Kijken wat er kan.”
17 > Volg de volggroepen: hoe beroepskrachten, managers en stuurgroep elkaar vinden “ Kun je de fysieke opgaven rondom woningbezit en bijvoorbeeld klimaatverandering ook koppelen aan onze inzet vanuit ABCD?”
19 > Jessica van Oostveen over de moestuin en meer
19
“ Ik weet dat het initiatief bij ons, als buurtbewoners, ligt. En dat is mooi. Iedereen is welkom mee te doen. Al kom je er maar bij staan, om ons aan te moedigen. Alles is prima, want alles doet ertoe.”
21 > Bewonersavond aan de Verdilaan en ‘het grote ABCD-haakje’ Colofon Teksten: Eelco Visser Ontwerp en vormgeving: Coert de Boe Beelden: Eelco Visser, Nicole van Vonno en geïnterviewden Drukwerk: Drukwerkdeal
2
“ Ik kan met iedereen in mijn portiek goed opschieten en dat is voor mij prima!”
23 > Houkelien Maatman (Sité) en haar ‘ABCD’tje in Overstegen’ “ Voor mij was dat belletje naar school een kleine moeite geweest, maar nu heb ik de bewoner gevraagd dat te doen. Zo blijft het initiatief ook echt waar het hoort; bij de bewoner.”
Voorwoord
"In Overstegen zetten we samen de volgende stap!"
Doetinchem is mijn stad. Ik ben er bewoner, ondernemer, was er raadslid en mag me nu wethouder noemen. Ik ben trots op deze gemeente, met stedelijke allure, gelegen in die schitterende Achterhoek. Doetinchem is een stad waar je gemakkelijk van gaat houden. Het heeft alle voorzieningen die je maar kunt bedenken en is toch mooi landelijk gelegen.
W
e vinden het belangrijk dat het goed gaat met onze wijken en dorpen. Vanuit ons wijkgericht werken zorgen we voor verbinding in en met de wijken. Met iedereen die er samenleeft en -werkt. Samen kunnen we namelijk veel aan. Of het nou gaat om wonen, de energietransitie of het behoud van leefbare buurten. In Doetinchem hebben we verschillende typen wijken. En zien we ook dat er in sommige buurten wat anders of extra’s nodig is. Zoals in Overstegen. De organisaties die er werken zien dat, de bewoners wensen het en data die wij als gemeente verzamelen tonen het aan. Dat ‘anders en
extra’s’ is werken vanuit ABCD. Wat dat precies is, staat op de poster in dit magazine! Het kent geen plan van aanpak en is geen snelle interventie. Waarom kiezen we er dan voor? En is iedereen enthousiast over de resul taten van het eerste half jaar? Omdat ABCD uitgaat van wat de buurt en de bewoners zélf te bieden hebben. Wat er al aanwezig is! Dat spreekt mij enorm aan, omdat ik geniet van con tact met mensen. En echt geloof in hun kracht, passie en talenten. ABCD focust niet op wat er niet deugt, maar gaat uit van wat er wél is. Overstegen is al een mooie, groene wijk, met prachtige bewoners. Maar wat nou als we alles wat er is, maar nog niet is ontdekt, kunnen verbinden en ver sterken? Dan zetten we in Overstegen samen de volgende stap! De website www.abcdoverstegen.nl én dit magazine laten zien hoe de buurt verandert. Niet in cijfers en ingewikkelde stukken, maar in verhalen. Van bewoners en beroeps krachten die in Overstegen werken. Over hoe zij, samen met de nieuwe wijkverbinder Nicole, het verschil maken. Door het anders te doen. Hans Dales Wethouder gemeente Doetinchem
3
Kijk onze wijk!
Overstegen in beelden van de jeugd
> ONTMOETEN: BRENG MENSEN BIJ ELKAAR
> DEEL DE VERHALEN
4
Het is een uurtje of vijf in de middag als een groepje zenuwachtige jongens op de ramen van wijkcentrum de Daele klopt. Of we wel weten dat er vanavond een fototentoonstelling is. Ze hebben zelf de foto’s gemaakt! We weten het. Sterker nog, daarom zijn we hier. De jongens zijn terecht trots op hun werk. De opening, een paar uur later, werd een mooi feestje.
H
et idee om de buurt de gaan bekijken door de ogen van de jeugd ontstond bij Jovanka van HomeSpot. Ze benaderde fotoclub Oude IJssel en al snel konden de kinderen uit Overstegen een workshop volgen. Daarna trokken ze met twee fotografen de buurt in. Na een selectiedag en nabewerking, bleek het eindresultaat zo fraai, dat er nu kaarten en een kalender van zijn gemaakt. Maike was een van de fotografen. “Na het fotograferen heb ik alle beelden afgedrukt. Samen hebben we een selectie gemaakt. Vervolgens heb ik samen met iedere fotograaf zijn of haar foto naar wens bewerkt. Ze waren heel enthousiast!”
Bijzondere buurt Nour is een van de kinderen die meedeed. “Ik heb foto’s van een bloem gemaakt. Dat vind ik het mooiste aan onze buurt!” Christina schuift aan: “Ik kon er niet bij zijn toen de foto’s werden gemaakt, maar wilde wel iets doen. Toen heb ik een paar foto’s bewerkt naar zwart-wit. Zelf vind ik de foto met de schoen het mooiste. Waarom? Heeft u ge zien hoe mooi die schoenen zijn?!” De activiteit heeft veel indruk gemaakt op Brian: “Voor mij is het nu echt een hobby. Thuis heb ik vier aquariums staan, met allerlei dieren. Daar maak ik nu foto’s van! Wat ik leuk vond, was het kijken hoe je het mooiste kan fotograferen. De ene keer van onder, de andere keer van boven. De allerleukste vind ik de foto met de stier. Daar lijkt het of hij heel dichtbij staat. En hij kijkt goed de camera in, alsof er oogcontact is! Ik vond het heel cool om je eigen buurt zo mooi op de foto te zetten. Ik vind de buurt nu ook meer bijzonder, omdat je ziet wat er allemaal is.”
Komt Dat zien! De fototentoonstelling is te bezoeken in de Daele. Daar zijn de foto’s ook als kaart (0,50 euro) of, verzameld, als kalender (5,00) te kopen. Daarnaast kun je ze bestellen bij Jovanka van Homespot.
5
6
'Hoe meer je het podium geeft aan bewoners, des te meer ze het gaan pakken' Rody Poelhuis
en Nicole van Vonno staan en gaan voor ABCD
in Overstegen
> ZOEK EEN COMMUNITY BUILDER
> BEWONERS LEIDEN DE VERANDERING!
7
Een nieuwe manier van werken start ergens. Vaak bij een persoon, en op een bepaald moment. Bij ABCD in Overstegen is wijkregisseur Rody Poelhuis de persoon en was een ABCDtraining van Joop Hofman het moment. Rody: “Wat Joop tijdens die training vertelde, raakte aan mijn persoonlijke waarden. Ik vind het belangrijk dat het goed gaat met mensen. En geloof dat we heel veel samen kunnen doen, maar dan wel écht samen. Iedereen kan wat! Dat is het vertrekpunt van ABCD en van een andere manier van denken en doen in Overstegen.” Rody en wijkverbinder Nicole van Vonno delen hun ervaringen van het eerste half jaar.
R
ody was, na zijn opleiding sociaal juridische dienst verlening, lang beleidsmedewerker Armoede bestrijding voor de gemeente Doetinchem. Daarna werd hij wijkregisseur in Doetinchem, volgde een leergang Gebiedsgericht werken, waar Joop Hofman de training ABCD aanbood. “Dat was de sleutel tot verandering. In mijn ervaringen vanuit armoedebestrijding heb ik gezien dat sommige mensen het gevoel hebben er even niet meer toe te doen. En dat is jammer. Iedereen doet ertoe en heeft wat te bieden. Voor zichzelf en elkaar. Wanneer je bewoners benadert vanuit hun problemen, vergroot je de afhankelijkheid. Benader je ze vanuit kracht en weet je die te verbinden, dan bouw je aan een sterke gemeenschap."
Steeds blijven leren Nicole van Vonno had haar eerste ABCD-moment vijf jaar geleden, bij een lezing van de Ier Cormac Russell. “Hij ver telde met zoveel energie en zichtbare passie, daar kon ik mezelf direct mee verbinden. De ABCD manier van werken heeft altijd al bij mij gepast. In mijn eerste baan als straat hoekwerker zocht ik jongeren en andere buurtbewoners al
8
op. Ik wil er op af en er naartoe. In contacten deed ik altijd een beroep op wat bewoners zelf kunnen; ik voelde me geen politieagentje. Als er wat speelde met een groep jongeren in de wijk, ging ik weg uit het jongerencentrum. En als ik dan terug kwam, hadden ze het zelf opgelost en kreeg ik een kopje thee. Zo leer je in de praktijk hoe het werkt. Dat past bij mij. Toen kende ik ABCD nog helemaal niet. ABCD gaf me uiteindelijk het inzicht dat ik in buurten werk en er niet woon. Ik kan dus bijdragen, door te ver binden en wat mee te helpen. Maar de bewoners moeten het verschil maken. Daarbij kijk ik altijd naar wat nodig is. De ene keer is dat meedraaien, soms is het alleen maar mensen aan elkaar koppelen. Maar wat nodig is, dát is mijn taak. Dat tast ik af. Bewoner Jessica vertelde me dat ze met koffie en thee op een bankje gaat zitten en dat buurt genoten dan komen. Dan is mijn eerste reflex: ik moet meehelpen, iets doen. Maar dat hoeft helemaal niet, want zij doet het al! Dus schuif ik aan en ga in gesprek met andere bewoners. Werken op deze manier is voortdurend reflecteren op je eigen handelen. Dan denk ik wel eens in de auto: ‘je hebt er weer een potje van gemaakt’. Omdat ik iets overneem of het in een bepaalde richting duw. Werken vanuit ABCD is voortdurend. Maar je blijft steeds leren. Van bewoners en beroepskrachten. Fouten maken hoort erbij. Je móet er wel van leren, want dan groei je. Zo werkt het ook in de buurt. Laat bewoners het gewoon doen, het hoeft niet 100% goed te gaan. Maar laat ze het doen. Geniet, ben erbij en leer ervan.”
De verandering begint bij bewoners Rody werkt graag voor de gemeente Doetinchem. Doetinchem is een mooie gemeente, heeft een centrum functie in de regio en een mooie omvang. Er is volop ambi tie en het noaberschap zit bewoners in de genen. “Vanuit mijn rol kan ik een verandering in gang zetten, zoals nu in
Overstegen. Daar merkten we dat sommige buurten het moeilijk hadden. Bewoners maakten zich zorgen over de veiligheid en leefbaarheid. Er veranderde het één en ander in de samenstelling van de buurt en in de omgang met elkaar. Onze data bevestigden dit beeld. Met verschillende organisaties kwamen we tot de conclusie dat Overstegen iets extra’s en iets anders nodig heeft. Het ‘extra’s’ werd de inzet van wijkverbinder Nicole vanuit “Een beroeps ABCD. Het betekent eigenlijk: samen kracht doet de schouders zetten onder de wijk! wat nodig is om Vanuit alles wat we elkaar kunnen de gemeenschap bieden. Het ‘anders’ is hoe Nicole dit in een buurt samen met de bewoners en beroeps optimaal te krachten doet! Ze werkt echt vanuit laten bloeien” ABCD, pakt dingen direct op. Ze werkt steeds aan verbindingen, aan ‘meer samen’. Dat doet ze vastberaden en authentiek.” Werken met en door bewoners, betekent dat de verandering bij hen begint. Rody: “Zij wonen in Overstegen. We zijn nu een half jaartje bezig en volgens mij hebben we al best mooie dingen bereikt met elkaar.” Nicole vult aan. “In ieder geval begint duidelijk te worden wie iets wil betekenen voor de buurt. En dan rol je van het één naar het ander. Als mensen een maal doorkrijgen dat er iets gebeurt, gaan er meer mensen opstaan. Dit is iets wat heel erg bij me past. De wijk in, contact maken en samen dingen doen, dat vind ik prachtig.”
Tuinieren ABCD in Overstegen is er niet alleen met en door bewoners en voor een fijnere wijk. Ook beroepskrachten van Sité, Buurtplein, gemeente Doetinchem, Buha en politie gaan mee in de beweging. Dat doen ze in volggroepen, waar ze de samenwerking willen verbeteren. Nicole zet zich in voor het gebruiken van de kennis die er in de buurt is. Zodat deze niet onbenut blijft. “Mooi voorbeeld is de flat aan de
Houtsmastraat. Bij de meeste professionals staan de bewoners bekend als klagers over de groep jongeren die op de parkeerplaats onder hun flat staan. In gesprekken kwam ik erachter dat de flat veel sociale inwoners heeft. Ze zorgen voor elkaar, kijken naar elkaar om en heten nieuwe mensen welkom in de flat. Dat zou je in iedere buurt willen!” Dat bewoners zoveel als mogelijk kunnen overnemen, betekent niet dat beroepskrachten overbodig zijn. Nicole: “Zie het als tuinieren. Een beroepskracht geeft af en toe water in de buurt en verplaatst eens een plantje. Of plant wat nieuws aan of snoeit iets terug, zodat het harder kan bloeien. Een beroepskracht doet wat nodig is om de gemeenschap in een buurt optimaal te laten bloeien. Hoe meer je het podium geeft aan bewoners, des te meer ze het pakken.”
Agenda met en door bewoners Rody: “Waar het mij om gaat is dat we die gemeenschap straks hebben versterkt. Overstegen is een prachtige, groene wijk, waar ontzettend leuke bewoners wonen. Daar moet het uiteindelijk om draaien. Dat iedereen daar fijn kan wonen en volop mee kan doen.” Rody kijkt uit naar de komende periode. “In het “Als je dat vanuit wijknetwerk, waarbinnen we met ABCD aanpakt, verschillende partijen samenwerken, bereik je meer. kunnen we wijkdoelen veel beter Daar ben ik echt realiseren. En dan is het fantastisch als van overtuigd” we die doelen, met en door bewoners, kunnen kiezen. Om daar samen mee aan de slag gaan. Dat kan op zoveel thema’s. Denk eens aan de energietransitie en klimaatadaptatie. Dat zijn net zo goed wijkopgaven als sociale opgaven waar bewoners ideeën over hebben. Als je dat vanuit ABCD aanpakt, bereik je meer. Daar ben ik echt van overtuigd.”
9
“Er leven bij mij steeds allerlei plannen!” Han Hensing enthousiasmeert de buurt met zijn passie voor groen
> ONTMOETEN: BRENG MENSEN BIJ ELKAAR
> GA DOEN!
10
Han Hensing is de initiatiefnemer en coördinator van vrijwilligersgroep De Groene Knoop. Inmiddels een groep van zo’n zestien vrijwilligers die actief is in Natuurpark Overstegen, het groene hart van de wijk. Elke maandagochtend gaat de groep in het park aan de gang. Han is op allerlei manieren actief in Overstegen en probeert er steeds buurt genoten bij te betrekken! “Er leven bij mij steeds allerlei plannen! We willen de belevingswaarde van het park verhogen en natuurlijke ontwikkelingen bevorderen. Een grotere biodiversiteit is ons doel.”
H
an heeft een enorme passie voor het groen en de natuur. Als bewoner van Overstegen geniet hij dan ook van het park. “Ja, zeker toen het in 1995 van traditioneel park is omgevormd tot een Natuurpark ben ik het gaan waar deren. Die status van Natuurpark betekent dat we de natuur zijn gang laten gaan. Toen ik een jaar of tien geleden met pensioen ging, wilde ik me inzetten om het park een nog meer natuurlijk karakter te geven. Daarom startte ik De Groene Knoop.”
Sociaal gebeuren Er haakten steeds meer mensen aan en nu telt de groep dus zes tien vrijwilligers. Han: “Samen gaan we aan de slag met dingen waar de gemeente niet snel aan toe komt, maar die het park ten goede komen. Denk aan het maken van nestkasten, wilgen knot ten, het maaien van hooilandjes, het uitmaaien van bosranden voor vlinders, het maken van houtrillen waar amfibieën en kleine zoogdieren weer gebruik van maken, het snoeien van de fruit bomen in de boomgaard, maar ook het opruimen van zwerfvuil is een wekelijkse taak. Het gros woont in Overstegen, maar er zijn ook vrijwilligers vanuit andere wijken. Naast dat we samen onze schouders onder het park zetten, is het een heel sociaal gebeuren. Ik ben supertrots op onze vrijwilligers. We hebben een leuke groep, waarmee we eens per jaar een uitje hebben, met een BBQ.”
Ontmoetingsplek Wie het Natuurpark ooit bezocht, weet hoe mooi het er is. Han ziet dan ook allerlei mogelijkheden voor de buurt. “We proberen de boerderij in te richten als een educatief centrum. Daarbij helpt het dat we nu zijn aangesloten bij een overkoepelende organisatie, Buur maakt natuur. Een stichting die met gelden uit donaties, giften en schenkingen landbouwgronden wil aankopen en zo meer natuurterreinen probeert te creëren. Een wat priller idee is om van de boerderij een ontmoetingsplek te gaan maken. Daarvoor hebben de Bijenvereniging, IVN, Buur maakt natuur, De Groene Knoop en KNNV nu de handen ineengeslagen.”
Passie overbrengen
Komt Dat zien! Komende tijd zijn er excursies en is er ook een bijendag. Meer informatie staat op:
www.buurmaaktnatuur.nl
Naast een groene passie, heeft Han ook hart voor zijn eigen leef omgeving. “Twee of drie jaar geleden organiseerden we een open dag bij onze flat. Daar stelden we vragen aan medebewoners: wat vind je van het leven hier, wat kan of moet er veranderen en wat wil je zelf doen? Dat leverde twee projecten op; een Zwerfvuil groep waarmee we om de twee weken met mensen uit onze flat vuil ophalen én geveltuintjes. Voor de muren van de flat hebben we er twee tegels uitgehaald en daar staan nu bloemen en planten. Het bloeit en groeit echt rondom de flat, het is daar hartstikke groen! Bij het onderhoud probeer ik steeds mensen te betrekken. En zo leven er allerlei plannen. Waarbij ik wel steeds meer nadenk over hoe we de taken goed kunnen verdelen. Het moet wel behap baar blijven allemaal. Ik probeer daarbij mijn passie voor natuur over te brengen op mijn medevrijwilligers en buurtgenoten!”
11
Asset Based ABCD Community in een notendop! Development Betekenis ABCD? Dat staat voor Asset Based
McKnight en Kretzmann de zes belangrijkste bouwstenen die Community Development. Het is wereldwijd de meest uitgewerkte vorm in veel verhalen terugkeerden: van community building. Grondleggers zijn wetenschappers John McKnight en 1 De vaardigheden Jody Kretzmann. Zij trokken eind jaren van buurtbewoners ’80 door Noord-Amerika, waarbij ze honderden buurten in twintig steden 2 De kracht van aandeden. Met als doel bouwstenen lokale verenigingen van gezonde stadswijken te ontdekken en benoemen. In ruim vier jaar spraken 3 De middelen van openbare, McKnight, Kretzmann en hun team particuliere en non-profit leden duizenden bewoners. Veel van instellingen hen waren in de systeemwereld ver worden tot een etiket en teruggebracht 4 De fysieke hulpbronnen tot hun probleem. Ze waren geen in buurten vaders, moeders, dochters, zonen, be woners of buurtgenoten, maar tiener 5 De economische middelen moeders, werklozen of daklozen. Het van buurten onderzoeksteam wilde burgerschap en gemeenschappen begrijpen en tekende 6 De verhalen en het erfgoed in die ambitie ruim drieduizend ver van buurten halen op. Vanuit oprechte interesse voor de bewoners, hun buurt en de be tekenis die ze aan hun buurt en buurt relaties toekenden. Zo destilleerden
12
De basis Het fundament van ABCD ABCD is geen project of een
methodiek. Het is een manier van je verhouden tot buurtbewoners of buurtgenoten. Zodat de zes bouwstenen van McKnight en Kretzmann verbonden en benut worden. Onderstaande vijf punten vormen samen de ruggengraat van werken volgens ABCD. Ze geven vorm en stevigheid, bieden houvast en een denkframe.
1 2 3 4 5
Bewoners ‘in the lead’
Focus op relaties
Asset based
Bouw van binnenuit
Iedereen is welkom!
Gangmakers Werken vanuit ABCD als community builder Community
building is een permanent proces van verbinden, versterken en onderhouden. Het is geen project en nooit af! Een tuin is ook niet klaar na het ontwerp en de aanleg, een auto ook niet na de productie en de verkoop. Het is voor een gemeenschap niet anders. Bewoners kunnen veel zelf. Als community builder verzorg je het onderhoud. Daarbij biedt de ruggengraat houvast en helpen onderstaande zeven ‘gangmakers’ je in het doen. 1 2 3 4 5 6 7
In gesprek gaan
Ontmoeten: breng mensen bij elkaar
Zoek een community builder
Bewoners leiden de verandering!
Deel de verhalen
Ga doen!
Kijk samen vooruit
Komt dat zien! Veel meer weten en lezen? Ga naar abcdoverstegen.nl!
Wil je veel meer weten over ABCD? Bijvoorbeeld hoe het werken als community builder verschilt van regulier werken in de wijk? Of wil je meer uitleg bij de ruggengraat en gangmakers van ABCD? Surf dan naar de website abcdoverstegen.nl!
13
14
ABCD-training voor professionals: dagen met impact! Op 30 maart was de derde en laatste ABCD-trainingsdag. Op de 5e verdieping van het kantoor van Sité bogen vijftien beroepskrachten van Sité, de gemeente Doetinchem, Buha en Buurtplein zich over de impact. Wat hebben drie dagen onder dompelen in Asset Based Community Development opgeleverd? Wat heeft het voor henzelf betekend? Voor hun werk? En wat gaan bewoners ervan merken? "Wij willen graag een geordend speel tuintje. Maar als daar niemand speelt, terwijl het in een ongeordend speeltuintje hartstikke leuk is, dan is dat toch eigenlijk veel mooier?"
M
eteen maar met de deur in huis vallen: de impact van de trainingsdagen bleek groot. Voor de beroeps krachten zelf, maar ook al in de buurt. Mooie voorbeelden komen voorbij, waarbij anders is gekeken naar vragen uit en initia tieven in de buurt. Dat anders kijken, anders denken en doen, manifesteert zich vaak heel klein (een mooi voor beeld lees je op pagina 23 van dit magazine).
Aan, voor, met door De uitleg van 'aan, voor, met, door' is van groot belang in het ABCDdenken. Doe je als beroepskracht iets aan of voor de buurt, dan wordt dat door bewoners vaak als dwingend en vanuit controle ervaren. Werk je met de buurt, dan nodigt dat idealiter uit tot een gelijkwaardig contact. Dan doe je het samen! Als je het door de buurt laat doen, is sprake van een echte ver andering richting ruimte voor be woners. Dan sluit je aan als de buurt aangeeft je nodig te hebben. Meerdere deelnemers noemen dit als eyeopener. Trainer Joop Hofman noemt het ‘leuk-gericht werken’, in plaats van
opgavegericht. Het mag best leuk zijn! Het eerder genoemde speeltuintje is een mooi voorbeeld; het is nu misschien rommelig voor buitenstaanders, maar wel ván en doór de buurt. En nu spelen er veel kinderen in. De les? Orden het niet teveel. Nog zo heerlijk ABCD: het hoeft allemaal niet groot! Laat die kleine, leuke dingetjes nou maar gewoon ontstaan. Of zoals een medewerker van Sité het zei: “De huurders gaan sneller merken dat ik denk: probeer het maar! Doe het maar! Niet alles hoeft groot, of groot te groeien.”
De gitaar in de hoek zien Het gaat over asset mapping. Anders gezegd; zien wat er in de buurt alle maal al aanwezig is. Wat bewoners én de wijk al te bieden hebben. De aan wezige beroepskrachten kijken vaak naar cijfers over een wijk. Naar wat er mis gaat en niet wat er is. “Vanuit Sité komen we vaak vanuit overlast bin nen. En hebben we het nooit over de gitaar die in de hoek van de kamer staat. Je kunt ook anders denken: je gaat op bezoek bij een bewoner en niet bij iemand die overlast veroorzaakt. Daar hebben we het natuurlijk wel over, maar we kijken ook wie deze persoon daarnaast nog meer is.” Een ander voorbeeld van de impact van de training: in contacten eerst vragen wat bewoners zelf kunnen, of met elkaar, om dan pas hulp aan te bieden. Als bewoners iets zelf doen, wordt het vaak leuker dan je als beroepskracht kunt bedenken.
De oogst in beeld Nadat er in groepjes aan praktijk casussen is gewerkt, laat Joop een impacttekening zien. Het zijn de ver bindingen die in een andere wijk zijn ontstaan na 6 en na 18 maanden
community building vanuit ABCD. Een enorm net aan verbindingen tussen bewoners dat een buurt veer kracht geeft. Uiteindelijk is dát wat je wilt weten. Dat kun je registreren in een tekening. Vaak word je afgerekend op outputaantallen. Bijvoorbeeld hoeveel mensen er aan een activiteit meedoen. Maar wat zeggen die over de verbondenheid? Spreken de bewoners elkaar, zien ze elkaar, ontdekken ze samen hun collectieve kracht? Joop geeft de deelnemers mee altijd te meten mét bewoners. Bijvoorbeeld in een Pas-op-de-plaats-gesprek. Wat vinden zij nou dat er bereikt is? Dat is impact van binnenuit gemeten. Het lerende effect. “Zolang bewoners er niets van hebben gemerkt, is er niets gebeurd.”
Wat is er al veranderd? Sinds de start van de training ervaren de aanwezige beroepskrachten dat ze dichter bij bewoners staan. De weg omhoog, vanuit het ‘dal’ in de wijk, is samen ingezet. Het is nu bouwen mét bewoners. Waarbij iedereen iets kan doen. Er is iets van een nieuwe mind set aan het ontstaan. Nu is het zaak door te zetten. Durf te doen, in plaats van eerst wekenlang te praten. Niet in hokjes en grenzen denken, maar zoeken naar doorbraken. Dat gebeurt nu nog op een klinische manier, waar bij bewoners mogen meeschrijven aan ‘hun’ Masterplan. Alle begin is moei lijk. Maar het begin is er!
> DEEL DE VERHALEN
> KIJK SAMEN VOORUIT
15
'Het maakt me gelukkig als ik tieners zie genieten en ze iets kan meegeven!'
> Ga doen!
> Bewoners leiden de verandering!
16
Jovanka van Huet Lindeman is inmiddels een bekend gezicht in Overstegen. Zeker bij de tieners die HomeSpot bezoeken. HomeSpot is een plek waar tieners twee middagen per week kunnen sporten of creatief bezig kunnen zijn. Waar ze leren samenspelen en een band met elkaar en het team kunnen opbouwen. Het is enorm ABCD; een fysieke plek waar tieners en hun ouders elkaar kunnen ontmoeten, gecreëerd door Doetinchemers die het gewoon zijn gaan doen. En iedereen is welkom! Jovanka: “Ik mág dit doen. En mijn overtuiging om ermee door te gaan, is alleen maar gegroeid!”
HomeSpot als verbindende plek in Overstegen
V
ijf jaar geleden startte Jovanka HomeSpot, met een vriend. Vanuit de drive om tieners écht te mogen leren kennen. Bij HomeSpot laat ze tieners zien dat ze waardevol zijn en hoe ze kunnen omzien naar elkaar. Maar ook dat ze iets voor een ander kunnen doen, zich in kunnen zetten voor de wijk en goed over elkaar kunnen spreken. Vanuit een christelijke identiteit, zet ze zich in voor de tieners en de wijk, om hoop en liefde te brengen.
Omgekeerde volgorde Jovanka begon volgens de omgekeerde volgorde. “We zijn gestart zonder plan of protocol, maar met het hart om tieners te willen ontvangen. We zijn gewoon naar de gemeente Doetinchem gestapt en hebben zelf een paar duizend euro ingelegd. We zagen veel gebroken gezinnen, die we liefde kunnen geven en waarvoor we een verschil kunnen en willen maken. We doen dit als vrijwilligers. Andere buurtprofessionals vinden het misschien vreemd dat de tieners bij mij thuis mogen eten. Maar ik zie dit niet als werk. Ik mág dit doen! Het maakt me gelukkig als ik ze zie genieten en iets mee kan geven. Ik heb nog steeds contact met tieners die vijf jaar geleden bij HomeSpot kwamen. Inmiddels staat er een groep om ons heen. Mensen bij wie ik mijn verhalen kwijt kan en die HomeSpot ook financieel ondersteunen.”
Respect en begrip voor elkaar Na drie jaar in Noord, zit Home Spot nu al twee jaar in Overstegen. Jovanka is blij met de plek. “We zijn hier heel zichtbaar en zitten ook nog eens aan een schoolplein. Daardoor komen de kinderen hier nu ‘als vanzelf ’ langs.” Jovanka steekt veel tijd in HomeSpot. “Mijn drive is om
tieners echt te leren kennen. Het een-op-een contact is daarbij heel waardevol. Ze voelen zich gehoord en zijn hier welkom.” Ook de ouders en andere buurtbewoners worden bij HomeSpot betrokken. “Met een aantal moeders is goed contact. Zij hielpen met de Kerstactiviteit en denken mee over andere ideeën. Het is mooi dat zij zich nu extra betrokken bij hun tieners voelen. Betrokkenheid die verder gaat dan dat ze weten dat ze bij HomeSpot zijn. Koningsdag en de fototentoonstelling (zie pagina 4) zijn ook mooie voorbeelden om bewoners en tieners samen te brengen. Zodat er, vanuit wederzijds respect, begrip voor elkaar kan bestaan. Je krijgt een naam voor elkaar. Dat zag je met de Kerstactiviteit ook gebeuren. Daar serveerden jongeren het eten. Sommige bewoners waren voor het eerst bij HomeSpot en zagen nu wat hier gebeurde. Zo ontstaan er ‘zwaaicontacten’ in de buurt.”
Voorwaartse energie Als je Jovanka hoort praten, is het niet gek dat zij en wijk verbinder Nicole van Vonno het goed met elkaar kunnen vinden. Jovanka: “We zijn allebei types die wat van de grond willen krijgen. En die gewoon dóen. Niet oeverloos overleggen, maar verbindingen maken! Door veel samen te doen, wordt Overstegen een fijnere plek. En door die contacten wordt het normaal een praatje met elkaar te maken.” Jovanka en Nicole hebben een katalyserend effect op elkaar. De ‘voorwaartse energie’ die ze bij elkaar her kennen, verbindt. Jovanka: “Soms moet je gewoon dingen gaan doen. Niet eindeloos praten of overleggen. Je moet kansen zien en de tijd en ruimte die je hebt benutten voor de tieners en jongeren. Kijken wat er kan.” Nicole: “Laten we gewoon starten, dat is steeds het idee! Dan bouwen we met elkaar. Terwijl anderen dat anders aanvliegen. Maar dan is de energie in de buurt soms weg.” Jovanka: “We zijn met HomeSpot ook in zes weken open gegaan nadat we de eerste anti-kraak locatie hadden. Zonder draaiboeken. Want dan was mijn energie ook weg geweest.”
17
Volg de Volggroepen!
Onder de vlag van ABCD Overstegen werken beroepskrachten, managers en stuurgroepleden nauw samen. Ge zamenlijk willen ze leren om zo stap pen te kunnen zetten in het werken vanuit ABCD. En de opbrengsten te verduurzamen in het eigen werk. In ‘volggroepen’ bespreken ze wat ze zien, wat er gebeurt, wat nodig is en hoe ze wat is bereikt kunnen vasthouden. In dit magazine Volg je de Volggroepen! En kom je te weten wat er in de verschillende groepen speelt.
Volg de beroepskrachten Wanneer is er wat te doen en zijn we welkom? Er wordt van alles georganiseerd in Overstegen. In een Volggroep-overleg eind april komen er liefst zestien (!, zie kaartje) initiatieven langs. En dat zijn alleen maar de initiatieven die ter tafel kwamen. Er gebeurt dus van alles! Hoe houd je dan het overzicht? Wijkverbinder Nicole van Vonno maakt een overzicht met activiteiten en data. Dit kan de gemeenteraad ook
> DEEL DE VERHALEN
> KIJK SAMEN VOORUIT
18
gebruiken wanneer zij op bezoek wil len in de wijk. Bij alle activiteiten zijn beroepskrachten welkom in de wereld van de bewoners. De aanmoediging is dan ook om je vrij te voelen te gaan! Kunnen we ABCD koppelen aan de verduurzaming van Overstegen? Gemeente Doetinchem heeft met het Rijk, regio en eigen organisatie veel middelen vrijgemaakt om het parti culiere woningbezit in Overstegen te verduurzamen. Sité doet dit vanuit de verschillende renovaties voor het corporatiebezit. Daarnaast zijn er opgaves rondom klimaatadaptatie en de energietransitie. Kun je deze fysieke opgaven koppelen aan onze inzet vanuit ABCD? Al pratende komen er wat ideeën naar boven: bewoners die dit wensen opleiden tot energiecoach en de inzet van de klank bordgroep Platte daken buurt. Dit werken de beroepskrachten verder uit.
Volg de managers Vooruitkijken In deze volggroep ligt de vraag al op tafel; hoe verder na de eerste inzet voor een periode van anderhalf jaar? Vooruitkijken is niet gemakkelijk. Er zijn landelijk voorbeelden waarin bewoners zelf de community builder worden, daarbij ondersteund door een
beroepskracht. Het kan ook zijn dat we de externe inzet voor community building moeten voortzetten. Uit komst van het gesprek is ook dat er iets anders uit kan komen. Betrokkenheid Aangeven dat ‘we’ gaan werken vanuit ABCD betekent niet dat het daarmee automatisch gebeurt. Als er nog on voldoende binding wordt ervaren met ABCD, wordt afgesproken dat mana gers zich inzetten om dit tot stand te brengen. Indien nodig kan wijkver binder Nicole worden aangehaakt om de meerwaarde van werken vanuit ABCD te laten zien en ervaren.
Volg de stuurgroep Uitwerken doelen Hier gaat het nu vooral om het uit werken van de doelen. Die worden opgehangen aan twee pijlers: opti maliserend en verbindend. Het over heersende gevoel is dat van vertrou wen: ga het doen, voel de ruimte, voel het vertrouwen, onze zegen heb je!
In de volgende editie van ABCD Overstegen een nieuwe Volg de Volggroepen!
'Waarom zoveel Jessica van Oostveen geld voor eten geeft de buurt betalen als we wat ze zelf het zelf kunnen heeft gemist verbouwen?' > IN GESPREK GAAN
> ONTMOETEN: BRENG MENSEN BIJ ELKAAR
> GA DOEN!
19
Jessica van Oostveen is bijzonder actief in Overstegen. Vreemd genoeg werd dat in gang getrokken door een vreselijk incident. Een brand zette flat vijf in de Caenstraat in lichterlaaie. In haar badjas redde Jessica, zelf bewoner van flat zes, een aantal bewoners uit de vlammen. “Ik zie mezelf niet als redder. Ik ben gelovig en denk dat God mij gebruikte om dit te doen. Om te geven wat ik zelf mijn hele leven heb gemist. Een deken van erkenning, waardering, liefde en respect.”
V
oor Jessica begon hiermee een weg omhoog uit een pittige periode in haar leven. “Een paar weken na de brand was het Pasen. Het leuk me leuk om een Paasfeest voor de kinderen in de buurt te organiseren. Ik trok de stoute schoenen aan en stapte op de Albert Heijn af voor sponsoring. Na het Paasfeest organiseerde ik een lunch, waar zelfs de burgemeester bij was.”
Iedereen is welkom Jessica ging vervolgens verder met het organiseren van activiteiten in haar buurt. Zoals de koffie-uurtjes. “Ik schenk bij iedere flat op een andere dag koffie. En zondag is dan een rust dag. Ik ga gewoon met mijn Albert Heijn karretje bij de ingang van een flat gaan staan om mensen uit te nodigen samen koffie te drinken. Zo dat we elkaar beter kunnen leren ken nen en er iets op gang komt. Want dat gebeurt als je mensen verbindt. Het is inmiddels allang niet meer van mij alleen, iedereen doet wat. En iedereen is welkom”
Initiatief ligt bij ons We spreken Jessica eigenlijk vanwege de nieuwe moestuin in Overstegen. “Dat idee spookt al een hele tijd door mijn hoofd. Waarom zoveel geld voor eten betalen als we zelf iets kunnen
20
verbouwen? Ik belde Nicole, de wijk verbinder, en ze kwam op bezoek. Er was direct een klik (meer hierover beluister je in de eerste editie van de podcast ABCD Overstegen). In ons gesprek ging het niet alleen over de moestuin, maar ook over mijn ambitie om de opleiding tot sociaal werker te doen. Dat is niet gemakkelijk, maar we geven het niet op! Zo ging het ook met de moestuin. Ik weet dat het ini tiatief bij ons als buurtbewoners ligt. En dat is mooi. Iedereen is welkom mee te doen. Al kom je er maar bij staan, om ons aan te moedigen. Alles is prima, want alles doet “Iedereen doet ertoe. Zo praten wat. En iedereen we met elkaar, en is welkom!” zo helen we elkaar. Want niet iedereen in deze buurt heeft het even gemakkelijk. Uiteindelijk weet ik dat ik op Nicole kan bouwen en rekenen, als dat eens nodig is. Zo heeft zij nu via de Facebook-pagina Wijkverbinder Overstegen een oproep gedaan om mee te komen doen. Zelf heb ik om zaadjes en kweekbakjes gevraagd. Dat gaat hartstikke goed, er is van alles binnen gekomen. Buha heeft de grond gefreesd en er staat inmiddels een afrastering. Het gaat dus écht gebeuren en dat is prachtig!”
ABCD reflectie Wijkverbinder Nicole van Vonno: “Je hebt heel erg de neiging om, als beroepskracht en vanuit de beste bedoelingen, van alles te gaan organiseren. Bij Jessica voelde ik al snel dat zij, en de bewoners, van alles zelf kunnen. Dan moet je dat laten, want dat is goud! En wat iedereen bijdraagt, maakt niet zoveel uit. De eerste stap is altijd opstaan. En ernaartoe gaan als er iets gebeurt of wordt georgani seerd. Met alles wat je doet draag je bij, versterk je de groep. Jessica weet dat ik er voor haar ben als dat eens nodig is. Wat ook heel ABCD is: alles is een leeromgeving. Constant kom ik in contact met bewoners waar ik van leer. Dat was ook in het contact met Jessica zo. Het inzicht dat ze me gaf. Dat je elkaar heelt door met elkaar te praten. Dat maakt ook dat de bewoners met zo’n klein project als een ge zamenlijke moestuin, zélf alle grote sociale thema’s in een wijk adresseren. Meedoen, inclusie, eenzaamheid, gezonde leefstijl, armoede, noem maar op. Het kost geen rooie rotcent en de bewoners dragen het met elkaar. Met mil joenen subsidies bereik je niet wat bewoners zo voor elkaar krijgen. Als ze samen komen, elkaar ont moeten en leren kennen, dan kan van het een weer het ander komen. Dan ontstaat er van alles in de buurt.”
Bewonersavond Verdilaan
Het grote ‘ABCD-haakje’ van vanavond? De goede onderlinge contacten! Anders dan voorspeld, is het een mooie avond aan de Verdilaan. Code geel is ver weg, de zon schijnt en de koffie staat klaar. Het grasveld tussen twee appartementencomplexen ligt er feestelijk bij, met een tent, picknicktafels en een springkussen. Een mooie avond voor ontmoetingen!
> ZOEK EEN COMMUNITY BUILDER
> IN GESPREK GAAN
> ONTMOETEN: BRENG MENSEN BIJ ELKAAR
> GA DOEN!
21
A
l een kwartier voor de officiële aanvang lopen bewoners de tent binnen. Ze blijken elkaar wel redelijk te kennen, al is het soms maar van zwaaien groetmomenten. Sité is er ook, met de MVGM, die het beheer doet voor de Vereniging van Eige naren. Binnenkort vinden er renovaties plaats. Dit is een mooi moment om er eens met bewoners over in gesprek te gaan.
Tuinen opknappen Carla is de 60 gepasseerd en woont al sinds 1989 in haar appartement. Ze heeft het altijd naar haar zin gehad en is tevreden met de buurt. Ze diept wat herinneringen op aan de jaren ’90. Toen kookte ze in 10 liter pannen en mocht iedereen ’s avonds met een bord langskomen. ’s Ochtends hing ze dan een briefje op haar deur met wat er die dag op het menu stond. Ze is daar ooit mee gestopt, waarom weet ze niet meer precies. Veel mensen zijn verhuisd, ze werkt veel en het is gewoon wat minder geworden met de onder linge contacten. Ze woont prettig samen, er is geen onver togen woord, maar samen gegeten wordt er niet meer. Wel is er een jaarlijkse BBQ, maar die is dit jaar niet doorge gaan. Carla deelt een wens. Ze zou graag zien dat de tuinen zouden worden opgeknapt. Dan zou ze ook weer meer naar buiten te gaan. Nu schaamt ze zich een beetje voor de buitenruimte. Er groeit en bloeit niets. Het is een doorn in haar oog als ze op haar balkon zit. Het is een gesprek vol ABCD-haakjes´. Een wens tot samen eten, een BBQ die niet doorgaat, maar wel wordt gemist, een tuin die opge knapt zou kunnen worden, waardoor mensen meer buiten zouden zijn…
Goed contact Jeffrey woont twee verdiepingen boven Carla. Hij woont hier nu drie jaar en kan er, naar eigen zeggen, zo nog vijf jaar wonen. Wel hoopt hij op termijn een woning te kunnen kopen met een tuin. Zeker als hij en zijn vriendin een ge zinnetje willen stichten. Ondanks een goede baan, is een koophuis momenteel geen haalbare kaart. “Ik heb eens zo’n check gedaan en ik bleek nog geen garagebox te kunnen kopen,” vat Jeffrey de situatie kernachtig samen. Hij woont hier hoe dan ook prettig. Het Winkelcentrum Overstegen is dichtbij en als hij de grootste ronde in Park Overstegen loopt, wandelt hij heel wat van zich af. Hij wil best wat voor zijn buurt doen, als het maar niet te veel inzet vergt. Dat heeft te maken met zijn verhuiswens. Anja is blij dat er mensen van Sité en de MVGM zijn. Ze krijgt te zien welke kunststofkozijnen er binnenkort geplaatst gaan worden. Tevreden kijkt ze naar wat Rudy van de MVGM op de pick nicktafel heeft uitgestald. Ze heeft ook nog iets te melden. Er is wateroverlast. Er is naar gekeken en niets geconsta
22
teerd. Maar als we met haar even door het raam kijken, zien we de plassen op de grond liggen. Er worden direct telefoontjes gepleegd. Dat komt goed. Verder woont ze hier prima. Ze heeft goed contact met de mensen in haar por tiek; ze vindt het prima zo.
Oppoken en aanjagen Ondertussen hebben de buurtkinderen het springkussen ontdekt. Joyce ziet haar zoon op en neer springen. Ze ver zucht dat het springkussen er eigenlijk iedere dag zou moeten staan. Het grasveld zou de tuin van de flatcom plexen moeten zijn, maar zo ervaart Joyce het niet. Er wordt wel eens een balletje getrapt, maar dat is het dan wel. Wat zou er nodig zijn om dat te veranderen? Volgens Joyce en Nancy, die erbij is komen staan, is het simpel: een speeltoestel. Gewoon een glijbaan en een paar schommels. Dan kunnen de ouders lekker op de bankjes gaan zitten en de kinderen spelen. Net als deze avond. Wijkverbinder Nicole vertelt het verhaal van Rosan en Thijs, twee andere buurtbewoners. Ze organiseerden een speelmiddag waar ze ouders vroegen of ze mee wilden denken over een speeltuin. Daar wil Nicole Joyce en Nancy ook wel bij helpen. Ze zijn enthousiast en er worden 06-nummers uitgewisseld. Weer een ABCD-haakje! Het ‘grote’ ABCD-haakje van vanavond is dat de onderlinge contacten tussen de bewoners goed zijn. Wat hier in termen van community building nodig lijkt, is even wat oppookwerk, ontmoeting aanjagen. Dan kunnen bewoners elkaar, nog meer dan nu, vinden en leren kennen. Dan kan van het een het ander komen.
‘Een ABCD’tje in Overstegen’ laat in hele kleine voorbeelden zien hoe ABCD de samenwerking tussen bewoners en beroeps krachten in Overstegen verandert. Houkelien Maatman is wijkconsulent bij Sité Woondiensten. En deelt haar ABCD’tje in Overstegen.
“E
en tijd geleden mailde ik een aantal keren op en neer met een huurder. Hij vertelde over een gegeven moment op een watertappunt dat bij de school staat. Daar bleek hij ooit het initiatief toe hebben genomen. Aanleiding destijds was de discussie over afval, en plastic in het bijzonder. Zijn idee was dat bewoners, door het watertappunt, niet steeds nieuwe plastic flesjes hoefden te kopen. De school was een mooie plek, omdat vooral jongeren die flesjes vaak kochten. De gemeente was enthousiast en voerde het uit. De wethouder opende het tappunt en er werd meteen veel gebruik van gemaakt. Na een tijd ontstond er overlast op het plein. Bewoners lieten de kraan steeds vaker openstaan en uiteindelijk werd de kraan definitief dichtge draaid. De huurder vertelde mij echter dat de overlast op het plein enorm was afgenomen. En vroeg me of het watertappunt niet weer open kon. Ik kaartte dit aan bij mensen van Buha, die ook mee-leren in het werken vanuit ABCD. Samen schakelden we snel en binnen een halve dag kwam er weer water uit de kraan.
Wat is nou ons ABCD’tje? Voorheen hadden we eerst onderzoek gedaan naar de overlast. En nog met anderen overlegd over andere beren op de weg. Nu hebben we de kraan gewoon open ge draaid. Vanuit vertrouwen. We kijken wel wat er gebeurt. Wat ook ABCD is; normaal had ik zelf even met school gebeld of gemaild om te vertellen dat het tappunt weer open zou gaan. Maar het is niet mijn initiatief, maar dat van een bewoner. En dus heb ik hém gebeld en hem gevraagd contact te zoeken met school. Hij reageerde daar enthousiast op. Zo weet de school ook meteen dat dit een be wonersinitiatief is. Voor mij was dat belletje een kleine moeite geweest, maar nu blijft het initiatief ook echt waar het hoort; bij de bewoner.”
> BEWONERS LEIDEN DE VERANDERING!
> GA DOEN!
23
'Ik heb het hier meegemaakt vanaf de eerste steen. Ik woon hier al 40 jaar en heb nooit een reden gehad om weg te gaan! Waarom niet? Nou, de ruimte die je hier hebt, de voorzieningen. En sinds het park is omgeturnd tot Natuurpark Overstegen, is het hier helemaal prachtig!' Daan Bod, één van de eerste bewoners van Overstegen
> IN GESPREK GAAN
> ONTMOETEN: BRENG MENSEN BIJ ELKAAR
> ZOEK EEN COMMUNITY BUILDER
> Bewoners leiden de verandering!
> Deel de verhalen Heb je een vraag of wil je een idee delen? Neem contact op met wijkverbinder Nicole van Vonno: 06-41769769. Wil je meer weten over ABCD in Overstegen? Ga naar www.abcdoverstegen.nl en luister bijvoorbeeld naar de podcast. Of bezoek 'Wijkverbinder Overstegen' op Facebook.
> GA DOEN!
> KIJK SAMEN VOORUIT