NMF Jaarverslag 2017

colofon

grafisch ontwerp & productie www.conceptcommunicatie.nl cover Emma Kroon foto Marco Borggreve

oplage 10

de stichting is statutair gevestigd te amsterdam

kvk amsterdam 41205257 rsin - nummer 009056002

iban nl 58 abna 0555 0286 66

oprichter Pieter Moerenhout

erevoorzitter prof. ir. W. Dik beschermheer Z.K.H. Prins Constantijn

Stichting Nationaal Muziekinstrumenten Fonds

Postbus 11912 | 1001 GX Amsterdam

Sint Annenstraat 12 | 1012 HE Amsterdam

telefoon 020 622 1255

e - mail info@muziekinstrumentenfonds.nl

web www.muziekinstrumentenfonds.nl

facebook www.facebook.com/muziekinstrumentenfonds twitter www.twitter.com/instrumentfonds

instagram www.instagram.com/muziekinstrumentenfonds

CONTACT

Het kantoor van het NMF is op werkdagen geopend van 9.30 tot 17.30 uur. Wilt u langskomen? Bijvoorbeeld om ons kantoor - het oudste stenen woonhuis van Amsterdam uit 1565 - te bezichtigen of om een kijkje te nemen in de instrumentenkamer of om een gewoon vraag te stellen? Of misschien voor een kop koffie? Het beste belt u eerst even op. Dan ontvangen wij u graag!

alle musici die zijn afgebeeld in dit magazine hebben of hadden tot voor kort een instrument of strijkstok van het nmf in bruikleen , tenzij anders vermeld

alle rechten voorbehouden

Eenieder die meent rechten te kunnen ontlenen aan deze uitgave, wordt vriendelijk verzocht contact met het NMF op te nemen.

Het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) is een onafhankelijke stichting die al sinds 1925 toezicht houdt op het inzamelen van geld voor goede doelen. De taak van het CBF is het bevorderen van een verantwoorde fondsenwerving en besteding door middel van het beoordelen van de fondsenwervende organisaties en het verstrekken van informatie en advies aan overheidsinstanties en publiek. Wanneer u het CBFkeur ziet afgebeeld, kunt u er als gever vanuit gaan dat er verantwoord met uw gift wordt omgegaan. www.cbf.nl

Het NMF is door de Belastingdienst aangewezen als een Culturele ANBI, een Algemeen Nut Beogende Instelling Het NMF hoeft daarom geen erfbelasting of schenkingsrecht te betalen. Donateurs van het NMF kunnen hun giften aftrekken van de inkomsten- of vennootschapsbelasting (uiteraard binnen de geldende regels).

www.belastingdienst.nl

www.anbi.nl

Trots op 30 jaar NMF

Dit jaar is het precies 30 jaar geleden dat het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds werd opgericht. Op 25 april 1988 werden de statuten van de Stichting ondertekend en was de geboorte van het NMF een feit. En vanaf dat allereerste begin was het Fonds een factor van betekenis voor (wat later) grote musici bleken te zijn. Want in de eerste vijf jaar van haar bestaan kregen onder meer Janine Jansen, Isabelle van Keulen, Jaap ter Linden en Christianne Stotijn (toen nog geen zangeres, maar violiste!) een instrument van het NMF in bruikleen. In de jaren erna gevolgd door meer dan 2.500 andere musici. De droom van oprichter Pieter Moerenhout (nog steeds vanaf een afstand zeer betrokken bij het Fonds!) en violist Theo Olof is uitgekomen. Het NMF is een stabiele organisatie geworden: klein van omvang, maar groot van betekenis.

Ook in 2017 is de betekenis van het NMF opnieuw duidelijk. Weer klopte een groep nieuwe musici aan bij het oudste stenen woonhuis van Amsterdam voor een instrument uit de collectie van het Fonds. Een collectie, die overigens niet alleen steeds groter wordt, maar ook veelzijdiger. Zo werd in 2017 een bouwopdracht gegeven voor een marimba, een instrument dat nog niet in de collectie aanwezig was. En dankzij de samenwerking met Vereniging Natuurmonumenten organiseerden we in oktober het NMF Kamermuziekfestival bij Natuurmonumenten: 75 fascinerende concerten op bijzondere cultuurhistorische locaties. De honderdduizenden leden van deze Vereniging konden zodoende kennismaken met het NMF. Naamsbekendheid is voor het NMF, dat geen enkele subsidie ontvangt en voor 85% afhankelijk is van giften van particulieren, van het grootste belang. Overigens is het opmerkelijk om te zien hoe wijdverbreid de naam van het NMF inmiddels is. Want uit analyse van onze zogenaamde ‘grote gevers’ blijkt, dat meer dan 50% op het moment van hun eerste schenking bij ons nog totaal onbekend was. Dat is verrassend en verheugend tegelijk; blijkbaar zijn we bekender dan we zelf denken…

Alle grote en kleine gevers zijn we ook dit jaar weer enorm dankbaar voor hun steun. Aan onze oproep om mee te doen aan onze fondsenwervingsactie ten behoeve van de restauratie van aan ons geschonken vleugels, is goed gehoor gegeven. Dat is belangrijk, omdat zonder gelden voor restauratie de collectie vleugels niet of nauwelijks meer kan groeien. Deze instrumenten behoeven nu eenmaal veel onderhoud. Op onze Presentatieconcerten in mei en juni 2018 heeft u overigens zelf kunnen horen en zien wat er met uw steun op dit gebied gebeurt!

30 jaar NMF heeft een collectie bijeengebracht met een waarde van ruim 33 miljoen euro. Daar mogen we met zijn allen best trots op zijn, omdat deze collectie het Nederlandse muziekleven blijvend inspireert en stimuleert. Wat ongelofelijk fijn dat u daar uw steentje aan bijdraagt. Namens alle NMF-musici: dank u wel!

drs. Marcel Schopman directeur/bestuurder

Doelstelling, missie en visie van het NMF

Missie

Het NMF geeft professionele musici en talentvolle muziekstudenten een passend muziekinstrument in bruikleen.

Visie

Door steeds hogere prijzen voor muziekinstrumenten enerzijds en een verslechterende inkomenssituatie voor musici anderzijds, voorziet het NMF een groeiend tekort aan voor musici betaalbare instrumenten in het hogere prijssegment. Om dat tekort te ondervangen streeft het NMF naar uitbreiding in het hogere prijssegment muziekinstrumenten. Door de groei van de collectie van het NMF in de laatste jaren, kunnen met name beginnende studenten binnen redelijke termijn aan een passend instrument worden geholpen vanuit het lagere prijssegment van de collectie. Het NMF streeft ernaar om dat deel van de collectie in kwalitatieve zin verder te blijven optimaliseren. De steeds omvangrijker geworden collectie vergt een grotere personele bezetting en een toename van beschikbare gelden ten behoeve van beheer en behoud.

Strategische doelstellingen

Het NMF heeft de komende 4 jaar de volgende strategische doelen:

a) Het in kaart brengen van de toekomstige vraag naar passende instrumenten.

b) Het optimaliseren van de collectie muziekinstrumenten, zodat het aanbod van het NMF zo goed mogelijk aansluit op de vraag naar muziekinstrumenten door de doelgroep.

c) Het vergroten van de zichtbaarheid en de autoriteit van het NMF.

d) Het verstevigen van de financiële basis van het NMF.

Statutaire doelstellingen

In de statuten van het NMF staan de doelstellingen van het fonds als volgt omschreven:

“De stichting heeft ten doel:

- ten eerste muziekinstrumenten dienstbaar te maken of te doen maken aan het Nederlandse muziekleven door die instrumenten, op door de directie te stellen voorwaarden, ter beschikking te stellen aan uitvoerende vakmusici en muziekstudenten, op wier aanvragen wordt beslist door de directie, die zich daarbij door deskundigen kan doen bijstaan;

- ten tweede het behouden en ontwikkelen van cultureel erfgoed, enerzijds door het aankopen van historische Nederlandse instrumenten en het verwerven van instrumenten die langdurig door toonaangevende Nederlandse musici of in Nederland werkzame musici bespeeld zijn en anderzijds door het geven van bouwopdrachten aan vooraanstaande Nederlandse of duurzaam in Nederland werkzaam zijnde viool- en strijkstokkenbouwers.

- ten derde het geven van educatie door het begeleiden van muziekstudenten bij het maken van de juiste keuze van instrument en/of strijkstok en door het bieden van de mogelijkheid podiumervaring op te doen en te participeren in masterclasses, klanktesten en geluidsopnames.”

BELANGRIJKSTE RISICO’S EN ONZEKERHEDEN

SWOT analyse van het NMF

Strenghts

Er is relatief weinig concurrentie voor wat betreft de doelstelling

Er is in de loop der jaren veel expertise opgebouwd

Het NMF heeft een laagdrempelige uitstraling

Het is een kwalitatief hoogstaande organisatie

Het NMF is een betrouwbare organisatie gebleken

Het NMF blijkt een gewilde samenwerkingspartner te zijn

De organisatie is klein dus flexibel

Er is een grote collectie waardevolle instrumenten opgebouwd

Er is een grote en diverse groep bruikleners en ex-bruikleners

die ingezet kunnen worden

Voor donateurs is er een tastbaar resultaat van hun steun

Weaknesses

Het NMF heeft nog weinig naamsbekendheid, met name buiten de professionele muziekwereld

Het doel ontbeert doorgaans een matter of urgency

De impact van bruikleen is niet in alle gevallen goed meetbaar

Er is een relatief kleine doelgroep van donateurs door het beperkende stempel van klassieke muziek

Het NMF is een kleine dus in bepaalde opzichten kwetsbare organisatie

Het NMF is in hoge mate afhankelijk van donaties, die naar hun aard variabel en moeilijk te voorspellen zijn

Een groot deel van de inkomsten is geoormerkt

Opportunities

Het is belangrijk de impact van handelen beter zichtbaar te maken

Er is een toenemende groep van ouderen met groot vermogen, die potentieel donateur kunnen zijn

Het opzetten van een groep jonge donateurs kan een nieuwe inkomstenbron opleveren

Toename van naamsbekendheid kan veel effect opleveren

Met het wegvallen van overheidssteun aan de culturele sector wordt het belang van het NMF voor het muziekleven groter

Het NMF kan haar kennis nog meer en beter delen

Threats

Er zit een gevaar in het onvoldoende kunnen aanpassen aan nieuwe ontwikkelingen

Het marginaliseren van klassieke muziek in de samenleving kan negatieve consequenties hebben voor de positie van het NMF Meer concurrentie van andere (muzikale) Goede Doelen

Het NMF heeft tijdens het jaar 2017 een uitgebreide en gedetailleerde risicoanalyse gemaakt. Deze is te raadplegen via onze website.

Doelrealisatie

Financieel

Het jaar 2017 was opnieuw succesvol te noemen. Er werden 29 instrumenten aan de collectie toegevoegd, 412 musici speelden op een instrument van het NMF, 56 daarvan kregen voor het eerst gedurende het verslagjaar een instrument in bruikleen. Ook werden veelvuldig instrumenten uitgeleend voor kortlopende projecten.

De totale baten voor 2017 bedroegen ruim €1,3 miljoen. Bijna 85% van deze inkomsten bestond uit inkomsten uit fondsenwerving (waarvan 80% van particulieren en 5% van stichtingen en fondsen) en de resterende 15% waren inkomsten uit bruikleen (dat wil zeggen, de vergoeding die musici betaalden voor het gebruik van hun instrument). Daarmee is het belang van de verschillende soorten inkomstenbronnen de afgelopen drie jaren grotendeels gelijk gebleven.

De totale inkomsten waren ruim 21% meer dan begroot. Het verschil tussen begroting en realiteit werd voornamelijk veroorzaakt door meer inkomsten uit nalatenschappen.

De totale lasten voor 2017 bedroegen iets meer dan €1,4 miljoen. Begroot was bijna €1,3 miljoen. De totale uitgaven waren daarmee 10% hoger dan begroot. Het verschil hier werd voornamelijk gerealiseerd door hogere uitgaven aan instrumenten en te laag begrote kosten werving baten. In totaal was het gerealiseerde resultaat ruim een ton beter dan begroot.

De stichting ontvangt al sinds 2012 geen overheidssubsidie meer en staat financieel dus voor 100% op eigen benen. We voldeden gedurende het afgelopen jaar aan de wens een financiële reserve van één tot anderhalf maal de exploitatiekosten aan te houden.

Nieuwe aanwinsten in de collectie

Het NMF heeft in zijn aankoopbeleid de behoefte vanuit de doelgroep altijd als leidraad genomen. Er is gebouwd aan een brede collectie waardoor het NMF de meeste musici nu binnen afzienbare tijd kan voorzien van een passend instrument en er geen sprake meer is van een ellenlange wachtlijst. In 2017 kon het NMF daarom de pijlen richten op hiaten in de collectie en is ruimte ontstaan voor grensverleggende projecten zoals bijvoorbeeld de ontwikkeling van een ‘Giant Harp’ voor Remy van Kesteren en de bouw van een violone voor jazz-bassist Tony Overwater. Alle aankopen zijn verricht dankzij de genereuze donaties van (fondsen van) particulieren. Dat er ook steeds weer particulieren zijn die het NMF in natura willen ondersteunen, blijkt wel uit de 18 instrumenten (waaronder zes vleugels!) en 10 strijkstokken die wij in 2017 via een schenking, legaat of bruikleen in de collectie kregen.

Nieuwe vleugels

Het NMF kreeg in 2017 opnieuw een aantal vleugels via schenkingen en legaten. Naast mooie vleugels van Blüthner, Feurich, Grotrian Steinweg, Boston en Steinway, springt de Erard-vleugel uit 1858 misschien wel het meest in het oog. Ondanks zijn leeftijd verkeert de Erard in zeer goede staat.

Nieuwe strijkinstrumenten (en -stokken)

Met de aankoop van een Johannes Theodorus (vader) en een Johannes Bernardus (zoon) Cuypers-cello ging een lang gekoesterde wens van het NMF in vervulling. Cuypers-cello’s staan bekend om hun excellente klankkwaliteiten en verdwijnen steeds vaker naar het buitenland. Nu ze deel uitmaken van de oudhollandse collectie van het NMF, blijven ze bewaard voor het Nederlandse muziekleven en cultureel erfgoed. De cello’s worden nu respectievelijk bespeeld door Pieter de Koe en Emma Kroon. Een ander nieuw topstuk is de contrabas van

Cesare Candi (Genua, circa 1920). De bas is jarenlang bespeeld door de aanvoerder van het Koninklijk Concertgebouworkest (KCO). Via het NMF kon hij in bruikleen worden gegeven aan Olivier Thiery, eveneens bassist in het KCO, kamermusicus en docent aan het Conservatorium van Amsterdam. Deze Candibas en de J.B. Cuypers-cello maken deel uit van de ‘Collectie Willem Vogelaar’, die nu uit zes top-instrumenten bestaat.

In het najaar van 2017 werd het NMF blij verrast met de bruikleen van een particuliere collectie die bestaat uit een Giuseppe Rocca-viool (Turijn, 1844) en vijf zeer zeldzame en uiterst waardevolle vioolstrijkstokken van Peccatte, Persoit en Maire: grote namen uit de geschiedenis van de stokkenbouw. Noa Wildschut was de eerste gelukkige: zij koos uit de vijf stokken een Dominique Peccatte. Verder kwamen via bruikleen violen van G.E. Uebel (Amsterdam, 1935) en Spirito Sorsana (Cuneo, 1736) in de collectie. Het NMF kocht in 2017 (in opdracht voor het NMF gebouwd) een viool (Bas Maas), een violone (Harry Jansen), een altstok (Andreas Grütter) en een violone-stok (Luis Emilio Rodriguez).

Uit een legaat verkreeg het NMF een Boulangeot-cello en een Daber-cellostok die als bruikleen al jaren deel uitmaakten van onze collectie. Bij een andere cello (anoniem, Mirecourt, circa 1860) werd de bruikleen omgezet in een schenking. Ook kreeg het NMF nog twee mooie vioolstokken en een oud ¾-viooltje geschonken.

En verder…

…kocht het NMF een nieuwe Salvi-concertharp voor Ekaterina Levental en werd een opdracht geplaatst bij Gerard Tuinman voor de bouw van een fortepiano met twee verschillende mechanieken voor Artem Belogurov.

Financieel beleid

Ondanks het einde van de overheidssubsidie in 2012 en de teruglopende inkomsten uit vermogensfondsen, heeft het NMF het hoofd de afgelopen jaren ruimschoots boven water kunnen houden. In 2015 en 2016 konden qua inkomsten zelfs de twee beste jaren ooit uit de geschiedenis van het NMF genoteerd worden. Particuliere donateurs en familiefondsen zijn de laatste jaren voor gemiddeld bijna 85% verantwoordelijk voor de inkomsten van het NMF. Dit soort inkomsten bestaan uit gewone donaties (veelal in de vorm van periodieke schenkingen), schenkingen van instrumenten bij leven en inkomsten uit legaten en erfenissen (ook in natura, dus in de vorm van instrumenten). De resterende inkomsten (15% van het totaal) zijn afkomstig van bruikleen van musici (zij betalen een geringe bijdrage voor het gebruik van hun instrument, naast de verzekeringspremie die ze ook zelf betalen).

Omdat de donateurs van het NMF doorgaans zeer trouw zijn en daarnaast gemiddeld een hoog bedrag per jaar doneren, en het aantal donateurs geleidelijk aan stijgt, zal er naar verwachting een stabiele basis van inkomsten blijven in de komende jaren. Desalniettemin blijven incidentele inkomsten (zoals legaten en erfenissen) nodig om per saldo genoeg gelden binnen te halen. Onzekerheid blijft daarom een rol spelen in het financiële plaatje, zeker als er een jaar toevallig veel geoormerkte gelden binnenkomen. Vrij besteedbare inkomsten blijven immers hard nodig om de organisatie te kunnen laten functioneren.

Omdat een organisatie altijd gebaat is met zekerheden, zal er substantieel meer geld binnengehaald moeten worden om die onzekerheid te laten verdwijnen. Daarvoor zal in de komende jaren nagedacht moeten worden over een andere aanpak van fondsenwerving. De huidige manier (geconcentreerd op particulieren, grotendeels via concerten, evenementen en mailingen) is weliswaar succesvol genoeg gebleken om elk jaar, naast het voldoen van de exploitatiekosten, een aantal

bijzondere instrumenten te kunnen aankopen, maar het aantal donateurs is in absolute aantallen maar beperkt gestegen.

Wat bij fondsenwerving belangrijker is dan ooit, is het tonen van de impact hiervan. Of, anders gezegd, het gaat er niet alleen om hoeveel geld er binnen is gehaald met fondsenwerving, het gaat er niet alleen om hoeveel en welke instrumenten er mee gekocht zijn, het gaat er niet alleen om welke musici daarmee geholpen zijn, het gaat er ook en vooral om wat deze musici vervolgens met het aan hen ter beschikking gestelde instrument bereiken. Dat vergt een andere vorm van informatieverschaffing aan (potentiële) donateurs, waar we ook de medewerking van onze musici voor nodig hebben.

Waar vroeger de nadruk bij fondsenwerving bij particulieren lag op het in algemene zin steunen van het NMF, is inmiddels al lang het besef doorgedrongen dat niet elke donateur dezelfde doelen wenst te ondersteunen. Dat betekent dat vaker aan particulieren de mogelijkheid geboden wordt om donaties te oormerken. Hoewel dit enerzijds het voordeel biedt dat daarmee tegemoet gekomen wordt aan specifieke wensen van donateurs, kan dit anderzijds problemen opleveren bij de, vanuit het oogpunt van de organisatie, suboptimale allocatie van gelden. Het is de uitdaging voor het fonds hier een goede balans in te kunnen vinden.

Het totale bedrag besteed aan de doelstelling, uitgedrukt in een percentage van de totale som der baten bedraagt in het boekjaar 75%. Het gemiddelde over de afgelopen drie jaar bedroeg 65%. Omdat het aankoopproces van goede en betaalbare instrumenten vaak een langdurige zaak is, is besteding van binnengekomen gelden soms pas na geruime tijd mogelijk. Dat gegeven heeft een grote invloed op de hoogte van het bovengenoemde percentage.

De verwervingskosten uitgedrukt in de baten van eigen fondsenwerving bedraagt 15% (gemiddeld over de afgelopen drie jaar 13%). Het streven van het NMF is om dit percentage beneden de 25% te houden, waaraan dus ruimschoots voldaan wordt.

De kosten van beheer en administratie bedragen, net als vorige jaren, 27%. Dat is ook beneden de streefgrens van 30% die het NMF zichzelf heeft opgelegd.

De continuïteitsreserve bij het NMF wordt gevormd voor de dekking van risico’s op korte termijn en om zeker te stellen dat ook in de toekomst aan verplichtingen voldaan kan worden. Deze reserve dient als buffer voor de financiering van de lasten van de eigen organisatie (kosten van personeel, kantoor, communicatie en dergelijke). De omvang van deze reserve dient uiteindelijk minimaal het door het bestuur vastgestelde criterium van 1 maal en maximaal het door de VFI vastgestelde criterium van 1,5 maal het jaarlijkse lasten niveau te bereiken. Het jaarlijkse lastenniveau is €788.000. De continuiteitsreserve bedraagt per 31 december 2017 €1.182.000 en voldoet daarmee aan het gestelde criterium.

Inkomsten 2017

In totaal had het NMF in 2017 ruim €1,3 miljoen aan inkomsten. Verreweg de grootste bron van inkomsten bij het NMF komt van particulieren en particuliere stichtingen/familiefondsen. Het aantal particuliere donateurs daalde met 9% ten opzichte van 2016. Het aantal afgesloten aktes daalde met 4%. De nalatenschappen in natura en in geld (baten met een eenmalig karakter) bedroegen in 2017 bij elkaar €574.000, dat is 42% van de totale inkomsten. In 2016 was dit percentage 55%.

aantal donateurs 2010 en 2015 t/m 2017

Het NMF werd in 2017 door onder meer de volgende stichtingen en fondsen gesteund:

Prins Bernhard Cultuurfonds

Stichting Boedel Wittens

Jansen-Ten Cate Stichting

Stichting Thurkowfonds

Stichting Otten Philips Fonds

VLR Stichting

Maarten Weldam Stichting

Marez Oyens-Van Ittersum Stichting

Stichting Orlando Goban

Stichting Regina Fonds

Stichting IBAFU

Stichting Mignon Muziekfonds

Stichting Van Lith-Dumont Fonds

Stichting BKR

Rens-Holle Stichting

Stichting Co Schippers Fonds

Stichting Eemland

Stichting Lingeconcerten

Frans Mortelmans Stichting

ING Nederland Fonds voor Medewerkers

VandenBroek Foundation

aantal afgesloten aktes 2010 en 2015 t/m 2017

Communicatie met belanghebbenden

Een goede communicatie met de twee belangrijkste doelgroepen van het NMF, bruikleners enerzijds en donateurs anderzijds, is van essentieel belang voor het functioneren van de stichting. Omdat het zulke uiteenlopende groepen zijn, met totaal andere karakteristieken, is het nodig de communicatie op maat voor elke groep te maken.

Contact met de bruiklener

De communicatie met onze musici blijft een belangrijk aandachtspunt. Deze groep musici is zeer divers, zowel qua leeftijd, inkomen, arbeidspositie, het soort en de kwaliteit van het door hen bespeelde instrument, hun achtergrond en opleiding, en hun nationaliteit. Ook de lengte van de bruikleen varieert van soms slechts enkele dagen, tot een groot deel van hun leven. De verbindende factor is dat ze een instrument van het NMF bespelen. Ondanks de diversiteit van deze groep is het belangrijk dezelfde boodschap mee te geven, hoewel soms op een andere manier. Dat vereist discipline en flexibiliteit van de NMF-medewerkers en een open oog voor de specifieke situatie van elke afzonderlijke bruiklener. Stroomlijning van contact en informatie-uitwisseling heeft de afgelopen jaren al plaatsgevonden door de “Mijn NMF”-applicatie voor de musici op de NMF-website. Ter bevordering van de communicatie zet het NMF social media in zoals Facebook en WhatsApp om deze doelgroep beter te bereiken. Behalve dat het NMF informatie van de bruikleners nodig heeft om het juiste en efficiënte gebruik van de instrumenten te kunnen monitoren, heeft het NMF de musici ook nodig om de boodschap van het NMF duidelijk te kunnen maken. Laten zien wat je bereikt als goed doel, kan alleen door de impact te tonen van het handelen. Daarvoor is het nodig dat de musicus zijn verhaal doet. De bruiklener is dus de beste ambassadeur voor het NMF.

Contact met de donateur

De donateurs van het NMF behoren – in tegenstelling tot de bruikleners van het NMF – tot een redelijk homogene groep. Zij zijn relatief op leeftijd, behoren vaak tot de hogere inkomensklasse, hebben meestal een hogere opleiding, wonen doorgaans in de grote steden en welvarende gedeeltes van de Randstad en bespelen vaak zelf een instrument, of hebben dat gedaan. Kwaliteit, betrouwbaarheid en persoonlijk contact zijn waardes die voor hen belangrijk zijn. In de communicatie met de donateurs wordt geprobeerd aan deze karakteristieken en eigenschappen zoveel mogelijk recht te doen. Belangrijke onderdelen van deze communicatie zijn het magazine, de bulletins, de e-mailnieuwsbrieven, de website, social media en uiteraard het persoonlijke contact. Daarnaast zijn de Presentatieconcerten, de huisconcerten en open dagen van wezenlijk belang, omdat daar het persoonlijke contact zo zeer benadrukt wordt. Velen blijken dat erg op prijs te stellen.

Verwachte gang van zaken

Dertig jaar geleden opgericht, oorspronkelijk als Strijkinstrumenten Fonds, heeft het NMF zich in deze periode ontwikkeld tot hét fonds dat de problematiek van het verkrijgen van een instrument door musici inzichtelijk heeft gemaakt; en tot hét fonds dat de oplossing voor dit probleem heeft gevonden door musici die in Nederland woonachtig zijn, te helpen aan een muziekinstrument.

De afgelopen jaren heeft het NMF zich ontwikkeld tot een organisatie die complementair aan het in bruikleen geven van instrumenten, musici tracht te ondersteunen door hen in grote betrokkenheid meer middelen aan te bieden om zich verder te ontwikkelen en zo succesvol te zijn. Het besef dat alleen een instrument geven niet genoeg is, of soms slechts suboptimale resultaten oplevert, is tot in alle geledingen van het NMF doorgedrongen. Het NMF biedt daarnaast aan schenkers die hun eigen instrument willen inzetten om een nieuwe generatie musici te helpen, de zekerheid dat hun in emotioneel of geldelijk opzicht vaak zeer waardevolle instrument, optimaal wordt benut. En het biedt aan ‘gewone’ donateurs de zekerheid van een tastbaar en concreet resultaat als gevolg van hun steun. Immers, honderden musici in Nederland spelen dankzij onze schenkers en donateurs op een instrument van het NMF.

Het NMF is opgericht om professionele musici en muziekstudenten te ondersteunen. Die hulp bestond oorspronkelijk simpelweg uit het in langdurige bruikleen geven van een instrument. Op die manier kwamen kwalitatief hoogstaande muziekinstrumenten in handen van met name jonge musici – mensen die zich dit normaliter niet konden veroorloven. Dat betekende dus een kwaliteitsimpuls voor het muziekleven in Nederland. Het oorspronkelijke uitgangspunt hierbij was dat het NMF een fonds voor muziekinstrumenten was – en dus niet een strijkinstrumentenfonds. En dat het (dus) een fonds was voor alle soorten musici – zowel klassieke als niet-klassieke. In de praktijk echter bleek het NMF zich wel degelijk vooral bezig te houden met klassieke strijkers. De redenen hiervan zijn eenvoudigweg

dat a) strijkinstrumenten de duurste soort instrument zijn (met prijzen die kunnen oplopen tot enkele tonnen, soms zelfs meer) en b) er veel meer strijkers zijn dan andere soorten musici.

In de eerste jaren van het fonds moest de collectie nog geheel opgebouwd worden en waren er dus weinig kostbare instrumenten in de collectie en bevatte de collectie ook nauwelijks nieuwbouwinstrumenten. Met het groeien van de collectie en met name ook door het verkrijgen van schenkingen, verschenen er duurdere instrumenten in de collectie, die beter pasten bij professionele en dus al afgestudeerde musici. Daarnaast konden er ook nieuwbouwopdrachten gegeven worden. De collectie groeide dus niet alleen, maar veranderde ook langzaam van samenstelling.

Het NMF heeft een unieke positie, omdat het in tegenstelling tot bijna alle andere bij professionele musici betrokken partijen, gedurende de gehele loopbaan van een musicus van belang kan zijn voor diens ontwikkeling. Het idee dat het werk van het NMF voorbij zou zijn op het moment dat een musicus een instrument in bruikleen krijgt, is een achterhaalde opvatting. Eigenlijk begint het werk dan pas. Dit gegeven heeft consequenties voor het functioneren van het fonds – en met name de relatie die het heeft met zijn bruikleners. En ook de relatie met donateurs zal veranderen. Donateurs zullen meer dan voorheen verwachtingen hebben en eisen stellen. De tijd dat het schudden met een collectebus genoeg is, ligt al lang achter ons. Betrokkenheid, verbinding, transparantie en het laten zien van de impact van het werk van het NMF zullen steeds belangrijker worden.

Ten slotte zal het NMF de positie die ze heeft als uniek kenniscentrum op het gebied van muziekinstrumenten en wat daarmee te maken heeft, in toenemende mate uitdragen en delen met hen die daar behoefte aan hebben.

Het NMF heeft onlangs een meerjarenplan 2018-2021 vastgesteld. Dit meerjarenplan is te raadplegen via onze website.

Wie kan een aanvraag doen bij het NMF?

Vanouds richt het NMF zich op professionele musici en hen die dat willen worden, muziekstudenten dus. Dit is en blijft de doelgroep van het NMF. Niet omdat het NMF amateurs niet belangrijk vindt, maar omdat het ter beschikking staande budget dwingt om een keuze te maken. En bovendien zijn voor amateurs voldoende passende instrumenten beschikbaar, zodat de noodzaak van ondersteuning er op dit gebied niet is.

Aanvragers dienen uiteraard te voldoen aan een aantal criteria. Niet iedere musicus komt zomaar in aanmerking voor een instrument. Zo dienen zij een realistische vraag te hebben, moeten ze voldoen aan gestelde kwaliteitsnormen ten aanzien van hun capaciteiten en moeten ze niet zelf in staat zijn een instrument aan te schaffen dat past bij hun niveau. Ook wordt er verwacht dat potentiële bruikleners een visie hebben op hoe de eigen ontwikkeling gestimuleerd kan worden, uitgaande van het feit dat muzikale capaciteiten alleen niet genoeg zijn om te slagen als professioneel musicus. Het alleen goed bespelen van een instrument is tegenwoordig niet meer genoeg. Zelfontwikkeling, weten wat je unique selling points zijn, podiumpresentatie, het ontwikkelen van een eigen concept – het zijn zaken die er allemaal bij horen als je als musicus succesvol wilt zijn. Naar al deze zaken wordt gevraagd, als iemand een instrument bij het NMF aanvraagt. Van een bruiklener wordt dus een visie verwacht: alleen goed spelen is niet meer genoeg. Ten slotte wordt er verwacht van aanvragers dat zij een rol spelen in het Nederlandse muziekleven, die past bij de levensfase waarin zij zich bevinden. In concreto verwacht het NMF dat de gebruikers van haar instrumenten zichtbaar zijn op Nederlandse podia, zodat donateurs met eigen ogen en oren kunnen zien en horen waaraan en aan wie hun geld en instrumenten besteed worden.

Aanvragen in 2017

Het aantal aanvragen heeft de afgelopen jaren geschommeld tussen 58 en 100. In 2017 werden er 61 aanvragen gedaan. 58 daarvan werden goedgekeurd, dat wil zeggen 95%. Voor vorig jaar waren de cijfers 90, 76 en 84%. Er blijft een aanzienlijke groep nieuwe musici een beroep doen op de diensten van het NMF. Het percentage aanvragers met een buitenlandse nationaliteit bedroeg 20% (vorig jaar was dat 32%).

De musici van het NMF

Bruikleners van het NMF zijn er in alle leeftijden. De jongste bruikleners zijn doorgaans rond de 12 jaar, de oudste rond de 65. De grootste groep musici is altijd al de groep conservatoriumstudenten geweest, dat is dus de leeftijdscategorie van 18 tot ongeveer 25 jaar. Dan is de behoefte aan een goed instrument groot, en het inkomen meestal gering. Soms stijgt na het afstuderen het inkomen tot een niveau waarop een aantal musici zich op enig moment zelf een instrument kan veroorloven. Daarnaast vindt een klein deel van de musici een (doorgaans particuliere) sponsor of weldoener die hen een ander, beter instrument in bruikleen geeft. Het NMF heeft een tekort aan de wat betere instrumenten die de categorie afgestudeerde musici nodig heeft. Indien het het NMF lukt om in de toekomst het aantal van deze betere instrumenten aan de collectie toe te voegen, zal de post-conservatoriummusicus vaker en beter geholpen kunnen worden.

De muziekwereld is altijd al zeer internationaal geweest. Nederlandse conservatoria en orkesten tellen echter steeds meer musici van buitenlandse afkomst in hun gelederen. Ook het NMF heeft te maken met toenemende internationalisering. Dat roept vragen op over enerzijds bestaande criteria die gelden bij toekenning van een instrument en anderzijds bij onderdelen van de huidige contracten, zoals de lengte van het contract en de controle op gebruik en onderhoud van het instrument. Ter voorkoming van mogelijke problemen worden – meer dan voorheen – duidelijker afspraken vastgelegd. Dit geldt bijvoorbeeld voor de lengte van de bruikleen en de minimum eisen die aan een aanvraag gesteld worden. Het NMF is er nadrukkelijk niet alleen voor Nederlanders, maar voor deelnemers aan het Nederlandse muziekleven. Die deelname moet dan wel een permanent of minstens langdurig karakter hebben.

De groep musici in 2017

Naast nieuwe bruikleners, waren er uiteraard ook musici die tijdens het afgelopen jaar hun instrument inleverden. In totaal waren er op 1 januari 2018 412 bruikleners die een instrument van het NMF bespeelden. De gemiddelde leeftijd van deze musici bedroeg 30 jaar. Van hen was 36% man, 64% vrouw. Het percentage bruikleners met een buitenlandse nationaliteit bedroeg 23%.

aantal bruikleners 2010 en 2015 t/m 2017

De collectie

Het grootste deel van de collectie NMF-instrumenten bestaat uit strijkinstrumenten. De meeste van deze instrumenten hebben een waarde tussen de €10.000 tot €500.000. Ook is er een grote collectie strijkstokken, waarvan de waarde in de meeste gevallen tussen de €1.500 en €10.000 bedraagt. Het NMF heeft daarnaast een grote collectie vleugels en een collectie harpen. Er bevinden zich 54 vleugels in onze collectie, meestal met een waarde tussen de €15.000 en €40.000 en er is een tiental harpen in de collectie, waarvan de waarde doorgaans tussen de €10.000 en €30.000 per instrument ligt. Andere soorten instrumenten, zoals bijvoorbeeld blaasinstrumenten, zijn nauwelijks vertegenwoordigd in de collectie. De reden daarvoor is dat deze instrumenten relatief goedkoop zijn. Instrumenten met een aanschafprijs van minder dan €10.000 neemt het NMF doorgaans niet in de collectie op. Bij deze prijs gaat het NMF ervan uit dat de musicus de aanschaf zelf kan bekostigen. Instrumenten waar geen of nauwelijks vraag naar is, neemt het NMF uiteraard ook niet in de collectie op.

Cultureel Erfgoed

Het NMF heeft een collectie met een museale waarde. Het gaat daarbij met name om een belangrijke collectie Nederlandse instrumenten of om langdurig door belangrijke Nederlandse musici bespeelde instrumenten. Daarnaast is er ook een aantal zeer waardevolle instrumenten van buitenlandse afkomst in de collectie opgenomen. Het NMF beschouwt zichzelf dan ook als een mobiel museum en hanteert daarom zeer strenge regels ten aanzien van gebruik, presentatie en verzekering van de collectie. Door de nadruk die de komende jaren op meer dure instrumenten gelegd zal worden, zal de museale waarde van de collectie naar verwachting alleen maar stijgen.

Strijkinstrumenten a) Aankopen

De collectie is de afgelopen jaren behoorlijk uitgebreid, zowel in aantallen als in waarde, en is tevens enigszins veranderd van samenstelling. In de eerste jaren van dit tijdvak heeft het NMF

met name ingezet op het verkrijgen van zeer goede studieinstrumenten om de grote groep (vooral jonge) aanvragers snel te kunnen voorzien van een instrument. Het NMF plaatste bouwopdrachten bij de beste Nederlandse bouwers. Aankopen in deze categorie worden inmiddels enige jaren niet veel meer gedaan. De laatste jaren richten we onze aandacht bij aankopen op het segment van zeer hoogwaardige instrumenten. Een en ander heeft tot gevolg dat de gemiddelde waarde van een instrument uit onze collectie gestegen is van bijna €50.000 (in 2008) naar ruim €60.000 (in 2015). We zullen ook in de toekomst een verdere stijging gaan zien van de gemiddelde waarde van de collectie strijkinstrumenten, vanwege de toename van de vraag naar instrumenten van hoogwaardige kwaliteit. De omvang van de collectie instrumenten die met name geschikt is voor conservatoriumstudenten, volstaat op dit moment om het huidige aantal studenten aan Nederlandse conservatoria te bedienen. Maar na afstuderen en de start van een professionele carrière neemt de behoefte aan een beter instrument vaak toe. Juist aan dat soort instrumenten bestaat nog steeds een tekort bij het NMF.

b) Schenkingen

Met het bekender worden van het NMF neemt het aantal schenkingen van instrumenten toe. Er worden hiervoor schenkingsaktes opgesteld, al dan niet in de vorm van periodieke schenkingen, die fiscaal aantrekkelijk zijn voor de schenkers. Schenkingen die a priori niet in de collectie zouden worden opgenomen, maar wel een zekere financiële of andersoortige waarde hebben, worden vaker dan voorheen door het NMF aangenomen. Deze instrumenten worden buiten de collectie gehouden en verkocht. Met de opbrengst daarvan worden andere instrumenten aangeschaft.

Toetsinstrumenten

De collectie vleugels is de afgelopen jaren opgeschoond: alle in het verleden in bruikleen genomen toetsinstrumenten zijn inmiddels geretourneerd aan de eigenaren vanwege relatief

hoge onderhoudskosten bij dit soort instrumenten. Er moest dan geïnvesteerd worden in instrumenten die geen eigendom waren van het NMF, en dat was uiteraard onwenselijk. Nieuw in bruikleen aan het NMF aangeboden toetsinstrumenten worden om deze reden ook geweigerd. Kwalitatief ondermaatse instrumenten zijn inmiddels uit de collectie verwijderd. De lat voor het aannemen van toetsinstrumenten is zeer hoog gelegd. Er worden alleen nog maar hoogwaardige vleugels aan de collectie toegevoegd. Er worden tamelijk veel toetsinstrumenten ter schenking aangeboden en het aantal van deze instrumenten in de collectie zal daarom naar verwachting behoorlijk groeien.

Naast de ‘gewone’ vleugels is er de afgelopen jaren ook een aantal fortepiano’s aan de collectie toegevoegd. Het gaat hierbij met name om de schenking van een (zeer kostbaar) antiek instrument, de aankoop van een antiek instrument en de bouwopdracht voor een moderne fortepiano. Genoemde instrumenten blijken zeer goed te voldoen en veroorzaken op hun beurt een nieuwe vraag naar dit soort instrumenten. Het bekend worden van meer aanbod betekent dus meer vraag van musici naar deze instrumenten.

Overige instrumenten

Het aantal instrumenten en strijkstokken dat op projectbasis (dat wil zeggen: bruikleen voor een korte periode) wordt ingezet, is de afgelopen jaren gegroeid. Er wordt van deze instrumenten steeds meer gebruik gemaakt. Het gaat hier om de collecties klassieke en barokstrijkstokken en om een aantal bijzondere blaasinstrumenten, namelijk een contrabasfluit, een contrabasklarinet en een basklarinet. Dit grotere aanbod van deze instrumenten in de collectie is enerzijds gebaseerd op een toenemende vraag vanuit de muziekwereld, anderzijds vanuit de overtuiging dat het NMF een breder aanbod aan instrumenten wil inzetten dan alleen wat er zich in de huidige collectie bevindt. Het NMF is immers bij de oprichting nadrukkelijk neergezet als een fonds dat méér is dan een strijkinstrumentenfonds alleen. Het NMF vindt het daarnaast belangrijk om nieuwe ontwikkelingen in de instrumentbouw of in

het gebruik van instrumenten te stimuleren. Zo heeft het NMF in 2016 opdracht gegeven een 49-snarige extended harp te laten bouwen voor Remy van Kesteren. Dit is een nog niet-bestaande variant van de traditionele, 47-snarige harp. Momenteel wordt ook een bijzondere fortepiano met twee verwisselbare manualen gebouwd en is onlangs een bouwopdracht voor een bijzondere triple harp (met drie sets snaren en geen pedalen) gegeven. Vernieuwende aanvragen voor instrumenten of een nieuw of ander gebruik van al in de collectie aanwezige instrumenten worden met grote welwillendheid door het NMF beoordeeld.

Strijkstokken

De collectie strijkstokken is deels opgezet vanuit het idee dat musici zich deze niet kunnen veroorloven, maar ook als een service voor hen om op een gemakkelijke manier meerdere stokken te kunnen uitproberen. Het gebruik van de juiste stok is van cruciaal belang. Met de ruime collectie die het NMF heeft opgebouwd, kunnen musici relatief eenvoudig uit een grote collectie uitproberen wat voor hen de meest geschikte stok is, zonder dat ze zich door een aankoop onmiddellijk vastleggen.

Algemeen

Het groeien en veranderen van de collectie van het NMF doet een aantal vragen rijzen ten aanzien van de verdere ontwikkeling van de collectie. En over een eventuele herdefiniëring van de doelgroep. Het ligt in de lijn der verwachting dat de omvang van de collectie op enig moment een grens bereikt. Meer instrumenten dan er musici en muziekstudenten in Nederland zijn, zijn uiteraard niet nodig. Op dat moment zal men ofwel een andere, meer uitgebreidere doelgroep moeten bepalen, ofwel zich nog uitsluitend moeten bezighouden met een kwalitatieve in plaats van een kwantitatieve stijging. Om te bepalen wat de juiste richting is, zal er een kwantitatieve analyse van de Nederlandse muziekwereld gemaakt moeten worden. Hoeveel musici en studenten zijn er te verwachten in de nabije toekomst en wat zijn hun mogelijkheden en behoeftes.

Presentatie van de collectie

Het NMF vindt het belangrijk de collectie toegankelijk te maken voor het publiek. In de eerste plaats om te laten zien wat er gebeurt met het geld dat het NMF van zijn donateurs krijgt. Daartoe organiseert het NMF zelf jaarlijks enige tientallen concerten. Dat doet zij soms in eigen beheer, maar vaak ook in samenwerking met partners. In navolging van vorige edities van het “Weekend van het NMF” met de Vereniging Hendrick de Keyser en de Erfgoedvereniging Heemschut organiseerde het NMF in oktober 2017 het NMF Kamermuziekfestival bij Natuurmonumenten. Bijna 75 concerten werden door heel Nederland in panden van Natuurmonumenten georganiseerd. Het is de bedoeling dat dit festival voortaan elke twee jaar plaats zal vinden.

Maar de collectie wordt niet alleen ‘live’ gepresenteerd. Op de website van het NMF is de afgelopen jaren een digitale presentatie van de instrumenten geplaatst. Alle instrumenten zijn hoogwaardig gefotografeerd en omschreven, en op deze manier daarmee ontsloten voor het publiek. Tevens wordt op de website aangegeven wie het instrument bespeelt. De afgelopen jaren is een begin gemaakt om te trachten de herkomst en geschiedenis van de instrumenten vast te leggen, voor zover deze bekend is. Zo wordt aan de naakte feiten het verhaal van het instrument gekoppeld. Deze ontwikkeling zal de komende jaren standaardpraktijk worden bij nieuwe of geschonken instrumenten.

Instrumenten zijn natuurlijk voornamelijk van belang vanwege de klank die ze voortbrengen. Naast de fotografische presentatie en de verhalen is er daarom het plan om een digitaal klankarchief te ontwikkelen: van elk belangrijk instrument in de collectie zal getracht worden een muziekfragment op de website te plaatsen. Op die manier wordt de collectie op een derde, zeer belangrijke wijze, ontsloten.

Een klein deel van de collectie is niet uitgeleend (in waarde gemiddeld ongeveer 5% van alle instrumenten). Deze instrumenten zijn op afspraak te bezichtigen.

Het NMF als kenniscentrum

Het NMF heeft meer te presenteren dan alleen haar collectie. Mede omdat alle medewerkers van het NMF al geruime tijd bij de stichting werkzaam zijn, is er jarenlang expertise opgebouwd. Dat geldt in het bijzonder op het gebied van collectiebeheer. Er is een uitgebreide kennis van instrumenten, instrumentbouw en de historie van de collectie. Maar niet alleen is er kennis over de instrumenten aanwezig, er is ook en met name ervaring bij het koppelen van musici aan instrumenten. Dit matchen van mens en instrument is wellicht wel het moeilijkste en tegelijkertijd het belangrijkste aspect bij de zoektocht naar een nieuw instrument. Naast deze specifieke kennis op het gebied van instrumenten en musici, is er door de verschillende achtergronden van de medewerkers van het NMF kennis aanwezig op een aantal gebieden die voor (jonge) musici nuttig kunnen zijn bij hun ontwikkeling. Het gaat hierbij om juridische kennis, financiële kennis, kennis over marketing en fondsenwerving, kennis op het gebied van artist management, promotie, coaching, ervaring bij het programmeren en dergelijke.

Deze kennis kan in de komende jaren op minstens twee manieren ingezet worden. Ten eerste in de begeleiding van musici die bij het NMF terecht kunnen voor meer dan alleen een instrument.

‘Musici helpen’ stopt niet bij alleen dit onderdeel – het gaat er niet alleen om musici een instrument te verschaffen, het gaat erom wat deze musici daarmee uiteindelijk kunnen bereiken. Daarvoor is meer nodig. Deze hulp werkt ook naar twee kanten: want hoe meer de musicus heeft aan het NMF, des te meer heeft het NMF aan de musicus. Een tevreden en succesvolle bruiklener is immers het beste bewijs voor het nut van het NMF. Ten tweede kan de kennis gebruikt worden voor informatie aan buitenstaanders. De wereld van de muziek en het belang van muziekinstrumenten daarin blijkt telkens weer fascinerende verhalen op te kunnen leveren die voor velen interessant kunnen zijn. Het NMF bezit

bij uitstek de kennis en middelen om bijvoorbeeld klanktesten en lezingen over alles wat met instrumenten te maken heeft, te organiseren. Meer dan voorheen zal de komende jaren aan dit aspect aandacht worden gegeven.

Educatie

De laatste tien jaar is het aantal NMF-concerten fors gestegen. Van een handjevol concerten per jaar, naar tegen de 60 concerten per jaar, soms zelfs meer. De belangrijkste redenen voor deze concerten waren het creëren van meer naamsbekendheid voor het NMF enerzijds en het verschaffen van podiumervaring voor met name jonge musici anderzijds. Door het organiseren van deze concerten kregen deze musici een uitgelezen mogelijkheid om het door hen geleerde in de praktijk te brengen: niet alleen bij bijvoorbeeld mensen thuis, maar ook in grote concertzalen in Nederland. Naast deze concerten wordt er incidenteel de gelegenheid aan musici geboden om deel te nemen aan geluidsopnames, klanktesten en masterclasses.

Het NMF kan in de toekomst een rol gaan spelen in de begeleiding van musici bij het onderhoud en het beter afstellen van instrumenten. Nog vaak blijkt dat met name jongeren weinig idee hebben welke eisen er gesteld worden aan het zorgvuldig onderhouden van kostbare instrumenten – en hoe ze er zelf aan kunnen bijdragen dat het instrument beter gaat klinken. Bemiddeling en uitleg van het NMF in deze zaken kan soms verrassende resultaten opleveren.

Governance

Raad van Toezicht

Het NMF heeft een raad-van-toezicht-model. Dat betekent dat het besturen van de stichting door de directie wordt gedaan. De Raad van Toezicht ziet toe op het beleid van het NMF en de algemene gang van zaken. Ook staat de Raad de directeur/ bestuurder terzijde met advies over beleidsvoornemens. De Raad komt, samen met de directeur/bestuurder, vier keer per jaar bijeen. De leden ontvangen geen beloning of salaris.

Onderscheid tussen toezicht houden, besturen en uitvoeren

Het NMF is een stichting met medewerkers en vrijwilligers. De dagelijkse leiding is in handen van de statutair directeur/ bestuurder. De Raad van Toezicht bestaat uit minimaal vijf leden.

Leden van de Raad van Toezicht worden benoemd voor een periode van drie jaar en kunnen tweemaal worden herbenoemd voor eenzelfde termijn. De kandidaten onderschrijven de bestuurscode bij hun benoeming, waarin de uitgangspunten zijn vermeld voor de geldende bestuurlijke verhoudingen binnen het NMF. Hierdoor is een onafhankelijke taakvervulling van de Raad van Toezicht gewaarborgd. Het NMF streeft ernaar om de Raad van Toezicht zo samen te stellen, dat de noodzakelijke kennis voor het optimale functioneren van een dergelijk instituut aanwezig is; daartoe is een profiel vastgesteld. Daarnaast vindt het NMF het belangrijk dat de leden van de Raad van Toezicht gezamenlijk een groot en relevant netwerk bezitten. Kennis van de leden op het gebied van het Nederlandse muziekleven en alles wat daarmee samenhangt, is relevant. De Raad van Toezicht laat zich adviseren door de Financiële Auditcommissie en de Remuneratiecommissie.

Verantwoordingsverklaring Goed Bestuur

Het NMF is drager van het CBF-keur. In die hoedanigheid onderschrijft het de volgende drie principes van goed bestuur:

- binnen de instelling is de functie ‘toezicht houden’ duidelijk gescheiden van het ‘besturen’ en de ‘uitvoering’.

- de instelling werkt continu aan een optimale besteding van middelen, zodat effectief en doelmatig gewerkt wordt aan het realiseren van de doelstelling.

- de instelling streeft naar optimale relaties met alle belanghebbenden, met gerichte aandacht voor de informatieverschaffing en de inname en verwerking van wensen, vragen en klachten.

Verslag van de Raad van Toezicht

De Raad van Toezicht vergaderde in 2017 viermaal met de directeur/bestuurder. Tijdens deze vergaderingen werden onder meer het gevoerde beleid, het meerjarenplan 20182021, de financiële cijfers, de aankoop van instrumenten en het functioneren van staf en overigen besproken. Ook toekomstperspectief, samenwerking met derden en het bereiken van afgesproken doelstellingen kwamen aan de orde. In de jaarvergadering in juni werd de jaarrekening en het jaarverslag vastgesteld en goedgekeurd en decharge voor het gevoerde beleid verleend aan het bestuur.

Gedurende het jaar werd er door leden van de raad van toezicht op individuele basis met de directie overlegd, als daartoe aanleiding was. Er vond ook, zoals elk jaar, een gesprek plaats tussen directie, auditcommissie en accountant. Rond het tijdstip van de tweede vergadering van elk jaar, in het tweede kwartaal, wordt naast de gebruikelijke evaluatie van het functioneren van de directeur met de remuneratiecommissie, ook een zelfevaluatie van de Raad van Toezicht gehouden.

In 2017 nam de heer Hugo Hollander na 11 jaar afscheid als lid van de raad (en voorheen het bestuur, waarin hij al die jaren als penningmeester gefungeerd heeft). Begin 2018 werd mevrouw Louise van Deth in zijn plaats benoemd in de Raad van Toezicht.

Vergoeding

De leden van de Raad van Toezicht krijgen geen vergoeding voor hun activiteiten. Wel is er de mogelijkheid tot compensatie voor gemaakte onkosten in verband met werkzaamheden voor de stichting. In 2017 is daarvan geen gebruik gemaakt. Het directiesalaris wordt door de Remuneratiecommissie van de Raad van Toezicht vastgesteld conform de Adviesregeling van Goede Doelen Nederland, de overkoepelende organisatie van goede doelen in Nederland. Voor de werknemers van het NMF is een eigen salarisregeling van toepassing. Voor een specificatie van de salarissen en een toelichting hierop wordt verwezen naar de jaarrekening 2017.

mr. E.H. Swaab voorzitter

Arbiter/mediator

Voorzitter Pensioenraad Zorg en Welzijn

Voorzitter Oerol Festival

Voorzitter Raad van Commissarissen WSW

Voorzitter College van Regenten Fonds Sluyterman van Loo

Voorzitter Bestuur Fonds 21

Voorzitter STAK Maarsen Groep

Voorzitter Bestuur Stichting Gesloten Netwerken (SGN)

Voorzitter Bestuur Stichting Groepstelevisie (STG)

Voorzitter Bestuur Kunsten Israël

Voorzitter Stichting Videma

Vice-voorzitter en secretaris Raad van Toezicht

Stichting Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis

Lid Tuchtraad Financiële Dienstverlening

Lid geschillencommissie DSB Bank

Lid Raad van Commissarissen CED Holding B.V.

Samenstelling en rooster van herbenoeming

Raad van Toezicht per 1 januari 2017

aangetreden herbenoeming

mr. E. H. Swaab 2016 2019

mr. J.W.P. Verheugt 2016 2019

H. Hollander, RA 2016 n.v.t.

drs. Q.M. Korthals Altes 2016 2019

mr. S.A. Reinink 2016 2019

drs. S.C. Wolff 2016 2019

drs. L. van Deth 2018 2021

Lid bestuur STAK Goudse Verzekeringen B.V.

mr. J.W.P. Verheugt vice-voorzitter

Oud-rechter

2018

Directeur/bestuurder Aidsfonds Soa Aids Nederland

Voorzitter Auditcommissie FNV

Voorzitter Arts & Exes

Lid bestuur Funders Concerned About Aids

Algemeen Directeur Het Concertgebouw N.V.

Voorzitter Stichting G. Ribbius Peletier jr. tot behoud van het Landgoed Linschoten

Lid bestuur Stichting 4 mei concert

Lid bestuur Stichting Tjardus Greidanus

Lid bestuur Stichting Reünisten van het Utrechts Studentencorps

Lid Raad van Advies Nexus Instituut

Lid Raad van Advies Stichting Het Nationale Park De Hoge Veluwe

Private Wealth Manager bij ING Private Wealth Management

Zakelijk leider Nederlandse Fluit Academie

Voorzitter Stichting Mirador

Lid bestuur WWF Schweiz

drs. L.H. van Deth lid per 22 februari

H. Hollander, RA lid tot 30 mei 2017

drs. Q.M. Korthals Altes lid

mr. S.A. Reinink lid

drs. S.C. Wolff lid

Instrumenten Commissie en Raad van Advies

De Instrumenten Commissie oordeelt over aanvragen van musici en de aankoop van instrumenten, en adviseert welke kwaliteit instrument past bij een aanvrager. Ze geeft in dezen advies aan het bestuur, die daarop besluit. Daarnaast functioneert de zogenaamde Raad van Advies. Leden van deze Raad kunnen op individuele basis voor advies geraadpleegd worden door het bureau en de directie. De samenstelling van de Instrumenten Commissie en de Raad van Advies van het NMF bleef gelijk aan het voorafgaande jaar. In begin 2018 werd de heer Kees Koelmans toegevoegd aan de Instrumenten Commissie.

Instrumenten Commissie

Monique Bartels cellodocente

Gisella Bergman altviooldocente

Jurjen Hempel dirigent

Maria Kuster oud-adjunct directeur Codarts

David Kuyken pianodocent

Peter Stotijn contrabasdocent

Francis Wammes oud-directeur KAM

Coosje Wijzenbeek viooldocente

Kees Koelmans viooldocent

Samenstelling en rooster van herbenoeming Instrumenten Commissie

Coosje

Raad van Advies

Vera Beths violiste

Jaap Bolink vioolbouwer

Frank Bonarius pianotechnicus en -stemmer

Ferdinand Erblich altviolist

Kees Hülsmann violist

Rudolf Koelman violist

Pieter Moerenhout oprichter NMF

Andreas Post vioolbouwer

Henk Rubingh violist

Marien van Staalen cellist

Serge Stam vioolbouwer

Sven Arne Tepl artistiek directeur Residentie Orkest

Jaring Walta violist

Jan Wijn pianist

Céleste Zewald klarinettiste

Bureau

De omvang van de kantoororganisatie is het afgelopen jaar enigszins gestegen (+3%). In 2017 was het aantal fte 5,13; In 2016 was de omvang nog 4,95 fte. Drie reeds in dienst zijnde werknemers gingen meer uren werken vanwege een toename van de activiteiten van het NMF.

Het NMF maakt de laatste jaren steeds meer op structurele basis gebruik van vrijwilligers. Er zijn vijf vaste vrijwilligers bij het NMF betrokken, die met name ingeschakeld worden bij de verwerking van nieuwe donaties, bij het doen van onderzoek naar de achtergrond en afkomst van instrumenten met als doel de collectie beter te omschrijven voor intern en extern gebruik, bij het houden van presentaties tijdens evenementen en bij het in praktische zin afhandelen van schenkingen van instrumenten.

Medewerkers

drs. Marcel Schopman

directeur/bestuurder

Frits Schutte

collectiebeleid en -beheer

drs. Geertje van der Linden collectiebeheer

drs. Manon Veenendaal marketing en fondsenwerving

drs. Lennart van der Sman productie en promotie

mr. Marie-Therese Kuijkhoven officemanagement en nalatenschappen

ing. Steven Heybroek

financiën en database

Iefke Wang

tijdelijk assistent collectiebeheer

Vaste vrijwilligers

Joep Jacobs

Theo Laceulle

Güler Pehlivan

Digna Schade van Westrum

Henk Slijderink

1 BA L A N S (Alle bedragen in de

x € 1.000)

R es ul t a a t ui t g ed r ukt i n (%): *1

1) Zie toelichting lastenverdeling (pagina 45)

2) Besteed aan doelstelling: uitgedrukt in de som der baten 75 84 65

3) Kosten eigen fondsenwerving: uitgedrukt in de baten uit eigen fondsenwerving (inclusief opgenomen leningen)

15 10 13

4) Beheer en administratie: uitgedrukt in de som der lasten (exclusief bestedingen aan instrumenten) 27 27 27 < 30 *2

*1 is het gemiddelde percentage van de afgelopen drie jaar

*2 het NMF hanteert zelf een gemiddeld percentage van 30 % aan beheer- en administratiekosten.

Bes t emmi ng net t o - i nko ms t en:

3 BE STE M M IN G N E TTO- IN KOM STE N (Alle bedragen in de kolommen x € 1.000)

4 KA SSTR OOM OV E R ZIC HT (Alle bedragen in de kolommen x € 1.000)

A l g emeen

Alle bedragen in de kolommen zijn afgerond op € 1.000. In de teksten zijn de bedragen afgerond op € 1.

De jaarrekening is opgesteld rekening houdend met de Richtlijn Verslaggeving Fondsenwervende instellingen (RJ 650).

De ‘reserve financiering activa’ en ‘herwaarderingsreserve’ geven het bedrag aan dat duurzaam is vastgelegd in muziekinstrumenten die voor bepaalde tijd in bruikleen worden gegeven aan musici alsmede verstrekte leningen ten behoeve van aankoop muziekinstrumenten.

De continuï teitsreserve wordt gevormd om de continuïteit te waarborgen in geval van (tijdelijke) sterk tegenvallende baten. Voor een verdere toelichting wordt verwezen naar hetgeen hierover is opgenomen onder de in de toelichting op de balans opgenomen reserves.

Ba l a ns

De stichting heeft naast de eigen muziekinstrumenten ( € 27.762.000) het beheer over in bruikleen ontvangen muziekinstrumenten ( € 5.109.000). De muziekinstrumenten in bruikleen zijn niet in de balans verantwoord. De muziekinstrumenten worden gewaardeerd tegen de verzekerde waarde per 31 december. In verband met de verwachte waardestijging van deze instrumenten wordt hierop niet afgeschreven. De herwaarderingsreserve heeft betrekking op de ultimo boekjaar aanwezige muziekinstrumenten.

De inventaris wordt gewaardeerd tegen aanschafwaarde. Uitsluitend investeringen met een aanschafwaarde groter dan € 2.500 worden geactiveerd. Investeringen lager dan dit bedrag worden verantwoord onder kantoorkosten. Jaarlijks wordt een lineaire afschrijving in mindering gebracht die is gebaseerd op de verwachte levensduur. De afschrijvingspercentages bedragen voor nieuwe investeringen voor computers 33 1/3 , kantoorinventaris 25 en overige inventaris 10.

De overige vorderingen en schulden worden, tenzij anders vermeld, gewaardeerd op nominale waarde.

De baten en lasten worden toegerekend aan het boekjaar waarop zij betrekking hebben.

De schenkingen en nalatenschappen in natura betreffen muziekinstrumenten die bij verkrijging worden gewaardeerd tegen verzekerde waarde. De nalatenschappen in geld worden verantwoord tegen nominale waarde. Baten uit nalatenschappen worden opgenomen in het boekjaar waarin de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld.

De totale lasten worden gespecificeerd in de staat ‘toelichting lastenverdeling’ en toegerekend aan de volgende te onderscheiden activiteiten:

St a a t va n b a t en en l a s t en • • •

kosten beheer collectie; kosten werving en uitzetten collectie; educatie en presentatie; fondsenwerving; werving baten;

• subsidies; beheer en administratie.

•

De toerekening vindt plaats op basis van een verdeelsleutel voor de totale jaarkosten, tenzij kosten direct toerekenbaar zijn aan een van voornoemde posten. Deze verdeelsleutels zijn nader gespecificeerd op blz. 46.

6 TOE L IC HTIN G OP DE BA L A N S

De in de stand per 31 december 2017 opgenomen herwaardering op de nog aanwezige activa

16.924.000 (2016: € 16.047.000) en is toegevoegd aan de in het eigen vermogen

in het kader van de doelstelling musici leningen te verstrekken voor de aanschaf van niet duurzame muziekinstrumenten.

Nalatenschappen in geld worden verantwoord tegen nominale waarde in het boekjaar waarin de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld.

De liquide middelen zijn in belangrijke mate uitgezet op een ‘Direct Kwartaal Sparen’ rekening van de ABN-AMRO, een 'Triodos

een 'ING

van 0 %. De ING spaarrekening heeft een variabele rente op jaarbasis van 0,05 % tot een bedrag van 1 miljoen. De genoemde waarden zijn de rentepercentages per 31 december 2017.

De post liquide middelen is als volgt te specificeren:

heeft een

De reserves zijn nader te splitsen in vier componenten:

De reserve financiering activa alsmede herwaarderingsreserve betreft ultimo 2017 de financiering van:

Het verloop per component van de reserves kan als volgt worden weergegeven:

De continuï teitsreserve wordt gevormd voor de dekking van risico’s op korte termijn en om zeker te stellen dat ook in de toekomst aan verplichtingen voldaan kan worden. Deze reserve dient als buffer voor de financiering van de lasten van de eigen organisatie (kosten van personeel, kantoor, communicatie en dergelijke). De omvang van deze reserve dient uiteindelijk minimaal het door het bestuur vastgestelde criterium van 1 maal en maximaal het door de VFI vastgestelde criterium van 1,5 maal het jaarlijkse lasten niveau te bereiken. Het jaarlijkse lastenniveau is € 788.000.

Deze herwaardering heeft betrekking op de per 31 december 2017 aanwezige muziekinstrumenten. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de toelichting op de muziekinstrumenten alsmede de grondslagen waardering en resultaatbepaling.

Over i g e r es er ves

De overige reserve staat ter vrije beschikking van het bestuur en kan de komende jaren besteed worden aan specifieke projecten.

Ba t en ui t ei g en fo nd s enwer vi ng

Ba t en a l s t eg enp r es t a t i e vo o r l ever i ng en

V er wer vi ng en ui t z et t en co l l ect i e

To t a a l b es t eed a a n i ns t r ument en – ui t ei g en mi d d el en:

1) De presentatieconcerten worden opgenomen onder de overige baten (evenementen). In 2017 waren er vanwege het NMF Kamermuziekfestival bij Natuurmonumenten geen presentatieconcerten.

TOE L IC HTIN G L A STE N V E R DE L IN G

C IFIC A TIE E N V E R DE L IN G KOSTE N N A A R BE STE M M IN G (Alle bedragen in de kolommen x € 1.000)

De belangrijkste verschillen tussen begrote en werkelijke cijfers over 2017 worden toegelicht op blz.50 tot en met 53

To el i cht i ng o p 'V er d el i ng ko s t en na a r b es t emmi ng ' (Alle bedragen in de kolommen x € 1.000)

1)

De totale lasten worden toegerekend op basis van de navolgende verdeelsleutels:

• Publiciteit en Communicatie: direct toegerekend aan kosten eigen fondsenwerving;

• Personeelskosten: toegerekend aan:

- doelstellingen beheer-, verwerving collectie en educatie: resp. 20%, 20% en 20%;

- werving baten - kosten eigen fondsenwerving: 8%;

- beheer- en administratie (‘B & A’): 32%;

• Huisvestingskosten: toerekening volgens verdeling personeelskosten;

• Kantoor- en algemene kosten: toerekening op basis van:

- kantoor-, automatisering-, advieskosten, kosten derden en overige kosten;

volgens verdeling personeelskosten;

- bestuurs- en representatie-kosten: 100% aan B&A;

- administratie- en accountantskosten: 100% aan B&A;

• Afschrijving inventaris: toerekening volgens verdeling personeelskosten;

• Rentelasten: direct toegerekend aan doelstelling verwerving collectie;

• Beheer collectie: direct toegerekend aan doelstelling beheer collectie.

De verdeelsleutels zijn na een hertoetsing in 2016 ongewijzigd gebleven.

Bij bovenstaande kostentoerekening is tevens rekening gehouden met de ‘Aanbeveling

van Richtlijn 650 voor Kosten Beheer- en Administratie’.

2)

De personeelskosten zijn als volgt opgebouwd: Werkelijk Begroot Werkelijk 2017

3)

de kosten voor reparaties en schade-uitkeringen, alsmede niet verrekenbare verzekeringspremies.

Hierin zijn opgenomen de bijdragen van de musici ten behoeve van dekking eigen risico, Begroting Begroting Werkelijk 2018

Gemiddeld aantal personeelsleden 5,55 5,15 5,13 (uitgedrukt in fulltime arbeidsplaatsen)

De remuneratiecommissie adviseert de Raad van Toezicht over het bezoldigingsbeleid, de hoogte van de beloning en de hoogte van andere bezoldigingscomponenten van het bestuur (de directie) en de Raad van Toezicht en doet hiertoe voorstellen. De leden van de remuneratiecommissie zijn:

- Mr. E.H. Swaab

- Drs. S.C. Wolff

Bij de bepaling van het bezoldigingsbeleid en de vaststelling van de beloning volgt het NMF de Adviesregeling Beloning Directeuren van Goede Doelen Nederland en de Code Wijffels (zie goededoelennederland.nl).

De Adviesregeling geeft aan de hand van zwaartecriteria een maximumnorm voor het jaarinkomen. De weging van de situatie bij het NMF vond plaats door voorzitter en penningmeester. Dit leidde tot een zogenaamde BSD-score van 375 punten met een maximaal jaarinkomen van € 98.257.

De voor de toetsing aan de maximumnorm relevante werkelijke jaarinkomen van de directie bedroeg € 97.913. Deze beloning bleef binnen de maximumnorm.

Naast het jaarinkomen maken ook betaalde sv- en pensioenpremies deel uit van de bezoldiging.

Het deeltijdpercentage van de directeur is 100 %. In 2016 was dit 90 %.

Voor de medewerkers is een eigen salarisregeling van toepassing.

De leden van de Raad van Toezicht ontvangen voor hun werkzaamheden geen bezoldiging. Ook zijn aan hen, noch aan de directeur, leningen, voorschotten of garanties verstrekt.

De auditcommissie richt zich op het toezicht op het bestuur (directeur) ten aanzien van onder andere de werking van de interne risicobeheersings- en controlesystemen, waaronder het toezicht op de naleving van de relevante wet- en regelgeving, de financiële informatieverschaffing door de stichting, de naleving van aanbevelingen en opvolging van opmerkingen van de externe accountant.

De auditcommissie heeft in dat kader met de directeur van de stichting en met de externe accountant periodiek overleg. Ze informeert de Raad van Toezicht over haar bevindingen.

De leden van de auditcommissie zijn:

- H. Hollander, RA tot 30 mei 2017

- Drs. L.H. van Deth vanaf 22 februari 2018

- Drs. Q.M. Korthals Altes

Begroting Begroting Werkelijk Werkelijk 2018 2017 2017 2016

R es ul t a a t ui t g ed r ukt i n (%):

A) Besteed aan doelstelling: uitgedrukt in de som der baten 77 85 75 84

B) Kosten eigen fondsenwerving: uitgedrukt in de baten uit eigen fondsenwerving (inclusief opgenomen leningen) *1) 24 14 15 10

C) Beheer en administratie: uitgedrukt in de som der lasten (exclusief bestedingen aan instrumenten) 26 29 27 27

*1) Het begrote percentage voor 2018 valt relatief hoog uit door voorlopig lager begrote inkomsten en door een eenmalige uitgave van € 40.000 voor de ontwikkeling van een nieuwe webstie

V er s chi l l ena na l ys e ‘rekening versus begroting’ (Alle

x € 1.000)

In deze verschillenanalyse worden uitsluitend de belangrijkste verschillen tussen de begroting en de werkelijke baten en lasten van 2017 geanalyseerd.

St a a t va n b a t en en l a s t en (zie pagina 48)

De ‘Publiciteit en Communicatie – verwervingskosten’ zijn t.o.v. de begroting met € 49.000 hoger uitgevallen als gevolg van:

De hogere personeelskosten ad € 14.000 t.o.v. de begroting kan als volgt worden gespecificeerd:

2a.

Deze kosten vallen met name hoger uit door de reiskosten die vanwege de werkkostenregeling bij de overige personeelskosten worden geboekt.

1.

2.

De kantoor- en algemene kosten zijn t.o.v. de begroting € 11.000 hoger als gevolg van:

-

De kosten ‘beheer collectie’ zijn t.o.v. de begroting per saldo € 32.000 hoger. Dit kan voornamelijk worden verklaard door, per saldo:

- bijdragen eigen risico musici die hoger waren dan de geleden schades

- hogere restauratie- en onderhoudskosten van muziekinstrumenten die zich naar hun aard moeilijk laten begroten.

De hogere kosten voor restauratie en onderhoud zijn mede het gevolg van de grotere aantallen vleugels die de afgelopen tijd zijn geschonken. Deze groep instrumenten heeft relatief meer onderhoud nodig. Daar staat een gerichte donatie van € 15.000 tegenover die bij de inkomsten is verantwoord.

De baten uit eigen fondsenwerving zijn € 227.000 hoger dan begroot als gevolg van:

Het verloop per component kan als volgt worden weergegeven:

3.

4.

5.

De werkelijke baten als tegenprestatie voor leveringen zijn € 23.000 hoger dan de begrote overige baten. Dit kan als volgt worden gespecificeerd:

De stijging van de besteding aan doelstellingen ad € 59.000 t.o.v. de begroting kan als volgt worden gespecificeerd:

De toegerekende lasten Beheer collectie zijn vnl. gestegen als gevolg van hogere totale lasten. Voor een verklaring wordt verwezen naar de analyse van de verschillen tussen de begrote en werkelijke lasten, zoals nader toegelicht bij de hierboven vermelde noten 1 - 4.

7b.

Gedurende het boekjaar is er € 19.000 meer besteed aan de verkrijging van muziekinstrumenten.

De toegerekende lasten zijn vnl. gestegen als gevolg van hogere lasten bij deze twee onderdelen. Voor een verklaring wordt verwezen naar de analyse van de verschillen tussen de begrote en werkelijke lasten, zoals nader toegelicht bij de hierboven vermelde noten 1 - 4.

6.

7.

7a.

7c