2019 05 16 Amsterdam Sinfonietta + Anthony Marwood + Alexander Melnikov

Donderdag avondserie

Do 16 mei 2019 Grote Zaal 20.15 uur

Amsterdam Sinfonietta + Anthony Marwood +Â Alexander Melnikov Illumine me Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale programmaboekje is een extra service ter voorbereiding op het concert. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie tijdens het concert te raadplegen via uw mobiele telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de andere concertbezoekers.

Bij voorbaat dank.

Programma Amsterdam Sinfonietta + Anthony Marwood + Alexander Melnikov Illumine me Anthony Marwood leiding en viool Alexander Melnikov piano Anna Thorvaldsdottir (1977) Illumine (2016) Katia Tchemberdji (1960) Dubbelconcert voor viool, piano, strijkers en slagwerk (2019; wereldpremière) *

Donderdag avondserie Serie Amsterdam Sinfonietta Do 16 mei 2019 Grote Zaal 20.15 - 22.00 uur ca. 40 minuten voor de pauze ca. 40 minuten na de pauze

Inleiding Foyerdeck 1 19.15 - 19.45 uur Thea Derks in gesprek met met violist Anthony Marwood en componiste Katia Tchemberdji

Pauze George Enescu (1881 - 1955) Strijkoctet op. 7 (1900) versie voor strijkorkest ·· Très modéré ·· Très fougueux ·· Lentement ·· Mouvement de valse bien rythmée

Dit concert wordt live uitgezonden door de NTR op NPO Radio 4

* in opdracht van Amsterdam Sinfonietta

Bent u niet vergeten uw mobiele telefoon uit te zetten?

Dank u wel.

2

Toelichting Gastconcertmeester Anthony Marwood en pianist Alexander Melnikov zijn muziekvrienden die elkaar al jaren kennen, hetzelfde gevoel voor humor hebben en als het even kan het podium delen in een dubbelconcert. Vanavond soleren ze gezamenlijk in een wereldpremière van de Russische Katia Tchemberdji.

De vriendschap van Marwood en Melnikov geldt ook voor de strijkers van Amsterdam Sinfonietta, met wie beiden een warme band onderhouden. Naast Tchemberdji klinkt het werk van de aanstormende componiste Anna Thorvaldsdottir, dat op 10 mei jl. de Nederlandse première beleefde, en een arrangement van Enescu’s meeslepende Strijkoctet. Marwood soleert niet alleen in het Dubbelconcert, maar leidt als gastconcertmeester het gehele programma.

Anna Thorvaldsdottir Illumine De IJslandse componiste Anna Thorvaldsdottir gooit al jaren hoge ogen in het buitenland – niet in de laatste plaats in de Verenigde Staten – maar is in ons land nog relatief onbekend. Er lijkt evenwel een kentering gaande.

Onlangs was een orkestwerk van Thorvaldsdottir te horen in de NTR ZaterdagMatinee, en nu breekt Amsterdam

Sinfonietta een lans voor haar Illumine uit 2016. In Thorvaldsdottirs muziek klinkt altijd de ongenaakbare natuur door, wat zich eenvoudig laat visualiseren door het noordelijke landschap waarin ze opgroeide, met ijsvlakten, gletsjers en vulkanen. Maar Thorvaldsdottirs muziek is zelden eenvoudig, en zeker niet lokaal.

In Illumine, voor drie violen, twee altviolen, twee celli en contrabas, onderzoekt Thorvaldsdottir de dageraad, het moment dat de nacht overgaat in dag. Het is haar te doen om ‘het ontsteken van de eerste lichtstralen en de subtiele ritmes die de pulserende dans van het licht tevoorschijn tovert.’ Illumine is een gelaagd werk, dat vanuit initiële fonkelingen een breed spectrum verovert, met woelig laag, wemelende vioolfiguren en opvallende glissandi. De sfeer van dit klanklandschap is raadselachtig, alsof alles zich afspeelt op een onmenselijke tijdschaal. In zekere zin eindigt het werk dan ook niet, maar lost het op in de ijle ether.

Thorvaldsdottir schreef Illumine oorspronkelijk voor het veertigjarig bestaan van het roemruchte, door Pierre Boulez opgerichte Ensemble intercontemporain.

Vorig jaar werd het stuk op cd gezet door het Amerikaanse International Contemporary Ensemble.

3

Toelichting

Katia Tchemberdji Dubbelconcert voor viool, piano, strijkers en slagwerk Ook de tweede componist op het programma, Katia Tchemberdji, heeft in ons land geen grote bekendheid. Extra bijzonder dus dat Amsterdam Sinfonietta vanavond de wereldpremière brengt van haar nieuwste werk, het Dubbelconcert voor viool, piano, strijkers en slagwerk.

Tchemberdji studeerde piano en compositie in haar geboortestad Moskou en woont en werkt sinds de ontbinding van de SovjetUnie in Berlijn. Vooral in Duitsland geniet haar heldere, veelzijdige, soms rauwe muziek faam. Vaagheid is Tchemberdji vreemd, maar haar klare betoogtrant poneert wel raadsels, die de muziek obsessief lijkt te willen ontrafelen.

Het Dubbelconcert heeft een traditionele structuur in drie delen: snel, langzaam, snel. Daarmee knipoogt Tchemberdji naar het Dubbelconcert van Mendelssohn, dat Amsterdam Sinfonietta eerder uitvoerde in een variant van dit programma. De meest complexe dramatische ontwikkeling vindt plaats in het eerste deel, waarin de verhoudingen tussen de beide solisten onderling en tussen de solisten en het ensemble worden neergezet. Het deel begint met een korte cadens voor de solisten en slagwerk, vertelt Tchemberdji in een emailconversatie: ‘Dit zou je 4

kunnen omschrijven als het zoeken naar het hoofdmotief (g-as-bes-b), dat later in elk deel terugkeert.’ Daarna voeren de solisten een dialoog, ondersteund door het ensemble. Tchemberdji vergelijkt de rol van het ensemble met een landschap (‘misschien herfstig en winderig’) dat inwerkt op de gesprekspartners en hun conversatie bij vlagen lijkt te weerspiegelen. In het langzame tweede deel spelen de violist en de pianist contrasterend materiaal, maar over het algemeen beweegt dit middendeel zich in ‘een soort staat van nostalgie’, aldus Tchemberdji. De walsherinnering, die doorbreekt aan het einde, onderstreept dat.

Een korte tweede cadens voor piano en viool fungeert als brug naar het slotdeel, dat een verrassing is, met een open einde.

Melnikov: ‘Ik vertrouw volledig op Katia’s compositorische kwaliteiten.’

Opvallend detail: Tchemberdji – die de achternaam van haar moeder gebruikt – is de zus van pianist Alexander Melnikov. ‘Ik ben zo tegen nepotisme dat ik nog nooit één noot heb gespeeld van het werk van mijn grootmoeder, die ook componiste was,’ zei Melnikov onlangs in een interview met musicologe Agnes van der Horst. ‘Maar met Katia’s muziek ben ik opgegroeid en dat ik al die jaren nog nooit iets van haar heb uitgevoerd, begon ik zo langzamerhand toch raar te vinden, temeer omdat ik volledig vertrouw op haar compositorische kwaliteiten.

Toelichting

Dus toen ik voor deze gelegenheid een opdracht mocht geven dacht ik: nu doe ik het.’

George Enescu Strijkoctet op. 7 Met zijn Strijkoctet, op. 7 uit 1900 trad de jonge Enescu in de voetsporen van Mendelssohn, die niet het eerste, maar wel het beroemdste strijkoctet tot dan toe had geschreven (Schuberts bekende Octet is voor strijkers en blazers).

Mendelssohn was zestien toen hij zijn compositie voltooide, Enescu drie jaar ouder.

Op zijn negentiende was Enescu weliswaar jong, maar allerminst onrijp. Zo had het voormalige wonderkind het conservatorium al weer zes jaar achter de rug. Niet voor niets noemde de legendarische cellist Pablo Casals hem ‘het grootste muzikale fenomeen sinds Mozart’.

Het Strijkoctet was Enescu’s eerste echt grote compositie, geconstrueerd in vier delen van dusdanige lengte dat ze ‘elk moment doormidden leken te kunnen breken’. In zijn mémoires beschreef Enescu het componeren van zijn Octet als ‘uitputtend’ en vergeleek het met de cutting-edge-technologie van zijn tijd: ‘Een ingenieur die zijn eerste hangbrug over een rivier bouwt zou niet meer kopzorgen hebben gehad als ik, terwijl ik het papier geleidelijk met noten vulde.’

De geschiedenis boekstaaft verschillende hangbruggen die het vroeg of laat begeven

hebben, maar Enescu’s bouwwerk staat na ruim een eeuw nog fier overeind. Wel kreeg de jonge componist nog tegenslag te verduren: de geplande wereldpremière werd na vijf repetities geschrapt, wegens al te grote moeilijkheid van de muziek. Pas in 1909 werd het Octet voor het eerst uitgevoerd.

Hoewel Enescu in Mendelssohns voetsporen treedt, zet hij het genre nadrukkelijk naar zijn hand. Van een soloviool met begeleiding, zoals bij Mendelssohn, is geen sprake, de acht stemmen zijn voortdurend met elkaar in gesprek en nemen beurtelings het voortouw.

De vier delen hebben steeds een individueel karakter, maar zijn op z’n Beethovens samengebracht onder één overkoepelend vorm, met een doorwrocht openingsdeel.

Flarden Roemeense volksmuziek klinken door in een rijk en veelzijdig idioom op Franse leest. Het tweede deel is een omvangrijke fuga, het derde een verstilde nocturne, en de finale een zinnelijke wals.

Anthony Marwood heeft Enescu’s Octet bewerkt voor strijkorkest, dus ook dit werk betreft een première. In de toelichting die Enescu een eeuw geleden bij het werk schreef, gaf hij al expliciet toestemming voor zo’n bewerking, met de kanttekening dat sommige ‘zingende’ passages wél solo gespeeld zouden moeten worden. Op welke passages hij doelde liet Enescu over aan het fijnzinnige oordeel van de uitvoerders – en daarmee zit het bij Marwood en Amsterdam Sinfonietta wel snor.

Tekst toelichting: Joep Stapel

5

Biografieën Componisten Anna Thorvaldsdottir

Anna Thorvaldsdottir (1977) is een IJslandse componist.

Haar inspiratie haalt ze voornamelijk uit de natuur.

Haar composities omschrijft ze als ecosystemen van klank, waarin het ene idee organisch een ander idee voortbrengt.

Haar werken zijn meerdere keren genomineerd en bekroond: in 2012 won zij de Nordic Council Music Prize, 6

in 2015 de Kravis Emerging Composer Award van het New York Philharmonic en in 2018 de Emerging Artist Award van het Lincoln Center en de Martin E. Segal Award. Ze zijn te horen op internationale festivals en grote podia waaronder op het Zomerfestival in Luzern, het Modern Music Festival in Beijing en in het Kennedy Center in Washington DC. Haar laatste orkestwerk Metacosmos werd in 2018 in première gebracht door het New York Philharmonic o.l.v. Esa-Pekka Salonen en beleefde in januari 2019 de Europese première met de Berliner Philharmoniker o.l.v.

Alan Gilbert. Thorvaldsdottir is composer in residence bij het Iceland Symphony Orchestra en aan de Royal Academy of Music in Londen.

Katia Tchemberdji

Katia Tchemberdji (1960) werd geboren in Moskou en begon op zevenjarige leeftijd al haar muziekstudie.

Tchemberdji studeerde compositie en piano aan het Conservatorium van Moskou en gaf na haar afstuderen in 1984 les aan het Moskouse Gnessin State Musical College. In 1990 verhuisde ze naar West-Berlijn en was ze op verschillende festivals aanwezig als componist en pianist. Ze schreef werken in opdracht van onder andere

Biografieën

de Berliner Fsetspiele, Tage Neuer Musik Zürich en ensembles en solisten als het Hilliard Ensemble, Charoun Ensemble en Natalia Gutman. Daarnaast schreef ze filmmuziek voor meerdere Russische en Duitse films.

George Enescu

Massenet en Gabriel Fauré.

Hij maakte al snel naam met zijn werken, maar hij gooide vooral hoge ogen als viooldocent. Zo was hij docent van onder anderen Yehudi Menuhin, Arthur Grumiaux en Ida Haendel. Zijn werken hebben doorgaans een Roemeens karakter, zoals de Roemeense rapsodieën uit 1901. Hij werd zo een inspiratiebron voor volgende generaties Roemeense componisten en het leverde hem een Enescu Museum in Boekarest op.

De Roemeense componist, violist, pianist, dirigent en docent George Enescu (1881 - 1955) gaf al vroeg blijk van een grote muzikale aanleg. Zijn ouders stuurden hem naar Wenen waar hij aan het conservatorium viool, piano en harmonieleer studeerde.

Enescu leerde daar Johannes Brahms kennen die veel bewondering voor de jonge componist had.

In 1895 verhuisde Enescu naar Parijs om te studeren bij componisten als Jules 7

Biografieën

Uitvoerenden Alexander Melnikov Piano De Russische pianist Alexander Melnikov (1973) studeerde af aan het Conservatorium van Moskou onder Lev Naumov.

In Moskou trok Melnikov al op jonge leeftijd de aandacht van de grote pianist Svjatoslav Richter, die hem uitnodigde op te treden op zijn festivals in Rusland en Frankrijk.

Melnikov ontving belangrijke prijzen bij vooraanstaande wedstrijden zoals het Internationale Robert Schumann Concours in Zwickau (1989) en het Concours Musical Reine Elisabeth in Brussel (1991).

Als solist werkte hij met bijvoorbeeld het Russisch Nationaal Orkest, het Gewandhausorchester Leipzig, het BBC Philharmonic Orchestra en het Koninklijk Concertgebouworkest. De pianist is vaste duopartner 8

foto: Julien Mignot

van violiste Isabelle Faust; voor hun complete opname van de Sonates voor viool en piano van Beethoven kregen ze zowel een Gramophone Award als een ECHO Klassik Preis. Zijn veelgeprezen opname van 24 Preludes en Fuga’s van Sjostakovitsj, kreeg onder andere de BBC Music Magazine Award toegekend en is door BBC Music Magazine opgenomen in het overzicht ‘50 Greatest Recordings of All Time’.

Biografieën

Anthony Marwood Leiding en viool Anthony Marwood studeerde aan de Royal Academy of Music en de Guildhall School of Music and Drama in Londen bij onder anderen Emanuel Hurwitz en David Takeno.

Inmiddels behoort hij tot een van de meest vooraanstaande Engelse violisten en geeft wereldwijd concerten als solist, concertmeester en dirigent. Hij werkte samen met dirigenten als Valery Gergiev, Sir Andrew Davis, Thomas Søndergård, David Robertson, Gerard Korsten, Ilan Volkov, Jaime Martin, Bernard Labadie en Douglas Boyd. Marwood neemt regelmatig deel aan kamermuziekfestivals in bijvoorbeeld Zweden en New York, bracht al 50 cd’s uit bij het label Hyperion en bespeelt een viool van de Italiaanse vioolbouwer Carlo Bergonzi uit 1736.

foto: Felix van Dijk

9

Biografieën

Amsterdam Sinfonietta Amsterdam Sinfonietta werd in 1988 opgericht met Lev Markiz als eerste artistiek leider. Candida Thompson is sinds 1995 als concertmeester verbonden aan het orkest, sinds 2003 is ze tevens artistiek leider.

In de afgelopen jaren maakte Amsterdam Sinfonietta tournees door Europa, China, Amerika en Australië. Het ensemble, dat uit 22 strijkers bestaat, wordt geleid door violiste en artistiek leider Candida Thompson.

Daarmee onderscheidt Amsterdam Sinfonietta zich van gangbare orkesten.

Zonder dirigent spelen vergt een grote inzet en betrokkenheid van alle musici. In het orkest zitten dan ook musici die spelen op solistenniveau. Het repertoire omvat uiteenlopende muzikale stijlen, van barok tot hedendaags. Naast de uitvoeringen van bekend repertoire breekt het orkest ook een lans voor onbekend gebleven of nieuw repertoire.

10

Met de eductatieve voorstelling KleuterSinfonietta bereikt Amsterdam Sinfonietta jaarlijks duizenden kinderen in Nederland. Daarnaast organiseert het orkest de Sinfonietta Strijkersdagen waarin jonge strijkers deelnemen aan workshops en in speciaal geformeerde strijkorkesten optreden voor publiek. Amsterdam Sinfonietta werkte samen met gerenommeerde musici zoals Sergei Khachatryan, Barbara Hannigan, David Fray, Janine Jansen, Dejan Lazić, Steven Isserlis, Isabelle Faust, Alexander Melnikov, Nino Gvetadze, Christianne Stotijn, Bobby McFerrin en Wende. In de afgelopen seizoenen maakte Amsterdam Sinfonietta internationale tournees met Sol Gabetta, Patricia Kopatchinskaja, Janine Jansen, Thomas Hampson en het Nederlands Kamerkoor.

Voor de komende seizoenen staan enkele tournees gepland door Europa. www.sinfonietta.nl

viool 1 Anthony Marwood Ingrid van Dingstee Janneke van Prooijen Nicoline van Santen Karen Segal viool 2 Jacobien Rozemond Petra Griffioen Frances Thé Diet Tilanus Inki Varga altviool Lilli Maijala Els Goossens Ernst Grapperhaus Roeland Jagers cello Kaori Yamagami Örs Köszeghy Maarten Mostert Michiel Weidner contrabas Ben Griffiths Servaas Jessen slagwerk Barry Jurjus

BiografieĂŤn

foto: Marco Borggreve

11

Verwacht

Donderdag avondserie Andriessen Festival

Asko|Schönberg Drie decennia Andriessen

Do 23 mei 2019 Grote Zaal 20.15 uur

Drie composities tonen in vogelvlucht de carrière van Louis Andriessen in dit openingsconcert van het Andriessen Festival. Videokunstenaar Jaap Drupsteen creëert visuals bij alle drie de werken, voor een spectaculaire totaalervaring die deze avond voor het eerst in Nederland te zien zijn. Het oudste stuk van de avond, Hoketus (1976), ontstond vlak na Andriessens internationale doorbraakwerk De Staat. Van de radicale ‘beukmuziek’ van Hoketus is het een unieke reis naar de zinnelijke klankwereld van La Passione (2002).

Andriessen schreef het extatische Dances oorspronkelijk in 1991 voor een choreografie van Bianca van Dillen. Dances, voor sopraan en ensemble, voert de luisteraar mee naar de wereld van de paranormale waarneming – een gave die gepaard gaat met angst en dramatiek. In La Passione (2002) voor stem, viool en ensemble achtervolgt de viool op een diabolische manier de stem. Andriessen baseerde het op het claustrofobische universum van de Italiaanse gedoemde dichter Dino Campana. De versie van La Passione met Drupsteens visuals was eerder te zien op het Acht Brücken Festival. De visuals bij Dances zijn een wereldpremière.

Asko|Schönberg is ensemble in residence.

Programma: Louis Andriessen Dances / Hoketus La Passione met nooit eerder in Nederland vertoonde visuals door videokunstenaar Jaap Drupsteen

12

Louis Andriessen foto: Marco Borggreve

Seizoen 2019-2020 Serie Amsterdam Sinfonietta Amsterdam Sinfonietta behoort tot de absolute wereldtop van de strijkorkesten. De 22 leden van dit internationale gezelschap excelleren allen op solistenniveau. Candida Thompson is naast violiste ook artistiek leider van het orkest. Altijd spelen de musici staand en zonder dirigent, wat een zeldzame dynamiek en intensiteit geeft. Mede dankzij de uitmuntende aanvoerders van de verschillende instrumentgroepen, treden internationale topsolisten graag met het orkest op. Het repertoire omvat uiteenlopende muzikale stijlen, van barok tot hedendaags. za 26 okt 2019 Amsterdam Sinfonietta + Harriet Krijgh Concerti Vivaldi wo 13 + vr 15 nov 2019 Amsterdam Sinfonietta + Orkater Kreutzer vs. Kreutzer za 30 nov 2019 Amsterdam Sinfonietta + Ning Feng Goldbergvariaties vr 15 feb + vr 21 feb 2020 Amsterdam Sinfonietta + Thomas Hampson An die ferne Geliebte do 9 apr 2020 Amsterdam Sinfonietta + Olivier Patey + Quatuor Danel Hongaarse Rhapsodie do 7 + vr 8 mei 2020 Amsterdam Sinfonietta + Nederlands Kamerkoor Spiegel im Spiegel

13

Verwacht

za 25 mei

Mei

13.00 uur Asko|Schönberg Ter Ere

vr 17 mei / 20.15 uur Cappella Amsterdam Rachmaninov Vespers

15.00 + 17 uur / Kleine Zaal Monica Germino MUTED

vr 17 mei / 20.30 uur / Bimhuis The Necks The Rest is Noise @ Bimhuis za 18 mei / 20.15 uur Thomas Oliemans + Malcolm Martineau Beethoven, Wagner en Strauss

Kijk Muziek! zo 19 mei

20.15 uur I SOLISTI De Staat van Andriessen zo 26 mei 11.00 uur Ere Lievonen De goddelijke routine 15.00 + 20.15 uur Odysseus Women + Anaïs Nin Nieuw Amsterdams Peil

wo 12 jun / 20.30 uur Le jeune noir à l’epée Abd Al Malik

ma 27 mei / 20.15 uur Piotr Anderszewski Beethoven Diabelli-variaties

13.30 uur Rots! (6+) Slagwerk Den Haag

Juni

do 23 t/m zo 26 mei

do 23 mei / 20.15 uur Asko|Schönberg Drie decennia Andriessen vr 24 mei / 20.15 uur Ralph van Raat Andriessen en Stravinsky 14

zo 9 jun / 20.30 uur Not Another Diva..

Hlengiwe Lushaba, Faustin Linyekula, Studios Kabako di 11 jun / 20.30 uur Mitra Jorge León + Eva Reiter + George van Dam + Claron McFadden

13.30 + 15.30 uur / Kleine Zaal Piccolino Filmconcert (2-4) Muziektheater Canti Vaganti

Andriessen Festival

vr 7 jun / 20.30 uur Chronicle of Current Events Mieczysław Weinberg + Kirill Serebrennikov + Gidon Kremer + Kremerata Baltica

wo 5 + do 6 jun / 20.30 uur Turan Dokht Aftab Darvishi + Miranda Lakerveld + Nilper Orchestra

do 6 jun / 19.30 uur / Muziekgebouw aan de Ring Kelman Duran + Arif

Huil van de Wolff Elke 22e van de maand klinkt om 20.00 uur het geluidsmonument Huil van de Wolff. Martijn Padding componeerde deze interactieve geluidsinstallatie ter herinnering aan oprichter van het Muziekgebouw Jan Wolff (1941 - 2012).

Zie voor meer informatie muziekgebouw.nl/ huilvandewolff Geheimtips Bijzondere concerten die je niet mag missen

Foto: Erik van Gurp

Grand café 4’33 Kom voor het concert eten in Grand café 4’33. Reserveren: 020 788 2090 of 433grandcafe.nl.

Rondom het concert - Na aanvang van het concert heeft u geen toegang meer tot de zaal.

- Zet uw mobiele telefoon uit voor aanvang van het concert.

- Het maken van beeld- of geluidsopnamen in de zaal alleen met schriftelijke toestemming.

- Algemene Bezoekersvoorwaarden zijn na te lezen op muziekgebouw.nl

Bij de prijs inbegrepen Reververingskosten en garderobe zijn bij de kaartprijs inbegrepen.

Ook een pauzedrankje, tenzij anders vermeld op uw concertkaartje.

Bij concerten zonder pauze staan drankjes klaar na afloop van het concert.

Steun het Muziekgebouw Inkomsten uit kaartverkoop dekken ten dele onze kosten. Word vriend of doneer: met uw extra steun kunnen we concerten op het hoogste niveau blijven organiseren.

Meer informatie: muziekgebouw.nl/steunons

Op de hoogte blijven?

Blijf op de hoogte van nieuw geboekte concerten of ander nieuws.

Volg ons via onze e-nieuwsbrief (aanmelden op muziekgebouw.nl), Facebook, Twitter of Instagram.

Dank!

Wij kunnen niet zonder de steun van onze vaste subsidiënten en Vrienden van het Muziekgebouw. Wij zijn hen daarvoor zeer erkentelijk.

Druk binnenwerk

15