Świat Wokół
MARSZAŁKA •
Wrzesień 2017 Wydawca
DAŁ POLSCE WOLNOŚĆ, GRANICE, MOC I SZACUNEK
•
Drodzy Czytelnicy,
J
Piłsudski
i łódzka katastrofa
Józef Piłsudski z żoną Marią i pasierbicą Wandą Juszkiewiczówną. Fot. Zbiory MJP
22 lutego 1900 roku, Łódź, ulica Wschodnia 19. Józef Piłsudski skończył pisać artykuł do „Robotnika” późno w nocy. Było już może wpół do trzeciej. Ledwo zasnął, został obudzony. Przy łóżku stali żandarm i rewirowy. Tak zakończyło się kilkuletnie tropienie przez carską policję drukarni „Robotnika”, pisma Polskiej Partii Socjalistycznej.
D
o tego feralnego dnia ukazało się 35 numerów „Robotnika”. Trzydziesty szósty pozostał niedokończony. Miał się ukazać 25 lutego. Zabrakło trzech dni… Maszynę, a raczej maszynkę drukarską kupił w 1894 r. Stanisław Wojciechowski (przyszły prezydent RP). Sprowadzono ją z zagranicy, w największej konspiracji. Historyk Władysław Pobóg-Malinowski pisał w biografii Józefa Piłsudskiego, że
poza Wojciechowskim spośród krajowych członków PPS wtajemniczeni w sprawę byli tylko Piłsudski i Aleksander Sulkiewicz. „Sulkiewicz przesyłkę przejął i swoimi drogami przemycił ją do zaboru rosyjskiego prawdopodobnie aż do Wilna. Powitano ją z westchnieniem ulgi – nareszcie!” – relacjonował Pobóg. Pierwszy numer „Robotnika” ukazał się z datą 12 lipca 1894 r. Zawierał wiele informacji o pierwszomajowych pochodach.
Jako miejsce wydania podano Warszawę. Ale tajna drukarnia „Robotnika” znajdowała się w rzeczywistości w Lipniszkach, w powiecie oszmiańskim, w aptece Parniewskiego. Był farmaceutą, członkiem PPS, któremu partia poleciła założyć aptekę, by mogła być przykrywką dla drukarni. Redagowaniem gazety zajmował się Piłsudski, składem – Wojciechowski. dokończenie na str. 2
ózef Piłsudski urodził się 150 lat temu. Decyzją Sejmu świętujemy właśnie jego rok. Z tej okazji mamy możliwość spotkać się z Państwem w Łodzi podczas Zjazdu Miast Piłsudskiego. Miast, które nadały honorowe obywatelstwo Marszałkowi i dla których jego idee oraz osoba są wyjątkowo ważne. Życie pierwszego Marszałka Polski było pełne trudnych decyzji, spektakularnych sukcesów, ale też porażek. Jedną z nich była opisywana w tym numerze „łódzka katastrofa” – nie złamała ona jednak w Józefie Piłsudskim ducha walki. To właśnie jego nieugięty charakter i konsekwentne działanie przyciągały do Legionów Polskich młodych ludzi pragnących walczyć u boku Komendanta. W niniejszym numerze zapraszamy Państwa do zapoznania się z historiami kilku z nich. Ich losy udało nam się przedstawić dzięki prowadzonemu przez muzeum Wykazowi Legionistów Polskich i rodzinom Żołnierzy Niepodległości. Pamięć o tych ludziach pozostaje żywa, również dzięki harcerzom i pracownikom naszego muzeum. Jak co roku młodzież z łódzkich liceów pojechała latem na Wołyń, gdzie wspólnie z mieszkańcami tamtejszych wiosek porządkowała mogiły legionistów. Relację z tych prac znajdą Państwo w niniejszym numerze. W 150. rocznicę urodzin Józefa Piłsudskiego chcemy pokazać Czytelnikom miejsce, o którym Marszałek mówił „mój dom.” W Sulejówku Piłsudski spędzał czas z najbliższymi, odnajdywał spokój w zabawach z córkami. Już wkrótce będziemy mogli zaprosić Państwa do Sulejówka, gdzie w pobliżu dworku powstaje kompleks edukacyjno-muzealny. Chcemy, żeby w tym szczególnym miejscu nasz gość mógł poznawać losy człowieka, który dał Polsce wolność, granice, moc i szacunek. Agata Grochowicka
W NUMERZE Reportaż z „Milusina” Kuźnia wielkich postanowień i najmilsze schronienie Marszałka. – str. 4-5
Historia legionisty Leon Leonciński zasłynął ucieczkami z niewoli rosyjskiej, niemieckiej i bolszewickiej. – str. 6
Wołyń
Muzeum na stulecia W Jabłonce Wielkiej odnalezione zostały groby legionistów poległych w 1915 r. – str. 7
Przesłaniem naszego muzeum jest czerpanie z historii dla budowania przyszłości. – str. 8